Aṅguttara Nikāya


[Home]  [Sutta Indexes]  [Glossology]  [Site Sub-Sections]


 

Aṅguttara Nikāya
Pañcaka Nipāta
III: Pañc'aṅgika Vagga

Sutta 28

Pañc'aṅgika Samādhi Suttaṃ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 


[25]

[1][pts][than][bodh][olds] Evaṃ me sutaṃ:|| ||

Ekaṃ samayaṃ Bhagavā Sāvatthiyaṃ viharati.|| ||

Tatra kho Bhagavā bhikkhu āmantesi:|| ||

"Bhikkhavo" ti.|| ||

"Bhadante" ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṃ.|| ||

Bhagavā etad avoca:|| ||

"Ariyassa bhikkhave pañc'aṅgikassa sammā samādhissa bhāvanaṃ desissāmi.|| ||

Taṃ suṇātha sādhukaṃ manasi-karotha||
bhāsissāmī" ti.|| ||

"Evaṃ bhante" ti kho te bhikkhu Bhagavato paccassosuṃ.|| ||

Bhagavā etad avoca:

"Katamā ca bhikkhave ariyassa pañc'aṅgikassa sammā-samādhissa bhāvanā?

[2] Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicc'eva kāmehi||
vivicca akusalehi dhammehi||
sa-vitakkaṃ,||
sa-vicāraṃ||
viveka-jaṃ pīti-sukhaṃ||
paṭhamaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṃ viveka-jena||
pīti-sukhena||
abhisandeti||
parisandeti||
paripūreti||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa||
viveka-jena pīti-sukhena apaphuṭaṃ hoti.|| ||

[3] Seyyathā pi, bhikkhave, dakkho nahāpako vā||
nahāpakantevāsī vā||
kaṃsathāle nahāniyacuṇṇāni ākiritvā||
udakena paripphosakaṃ||
paripphosakaṃ||
sanneyya||
sāssa nahāniyapiṇḍi snehānugatā snehaparetā santara-bāhirā phuṭā snehena na ca paggharati,||
evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kāyaṃ viveka-jena pīti-sukhena||
abhisandeti||
parisandeti||
paripūreti||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa||
viveka-jena pīti-sukhena apthuṭaṃ hoti.|| ||

Ariyassa bhikkhave pañc'aṅgikassa sammā-samādhissa ayaṃ paṭhamā bhāvanā.|| ||

[4] Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu||
vitakka-vicārānaṃ vūpasamā||
ajjhattaṃ sampasādanaṃ||
cetaso ekodi-bhāvaṃ||
avitakkaṃ||
avicāraṃ||
samādhi-jaṃ pīti-sukhaṃ||
dutiyaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṃ||
samādhi-jena||
pīti-sukhena||
abhisandeti||
parisandeti||
paripūreti||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa||
samādhi-jena pīti-sukhena apphuṭaṃ hoti.|| ||

[5] Seyyathā pi, bhikkhave, udaka-rahado ubbhidodako,||
tassa nev'assa puratthi-māya disāya udakassa āya-mukhaṃ||
na pacchi-māya disāya udakassa āya-mukhaṃ||
na uttarāya [26] disāya udakassa āya-mukhaṃ||
na dakkhiṇāya disāya udakassa āya-mukhaṃ||
devo ca na kālena kālaṃ sammā-dhāraṃ anuppaveccheyya||
atha kho tamhā ca udaka-rahadā sītā vāridhārā ubbhijjītvā tam eva udaka-rahadaṃ sītena vārinā||
abhisandeyya||
parisandeyya||
paripureyya||
paripphareyya||
nāssa kiñci sabbā-vato udaka-rahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa.|| ||

Evam eva kho bhikkhave bhikkhu imeva kāyaṃ samādhi-jena pīti-sukhena||
abhisandeti||
parisandeti||
paripureti||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa samādhi-jena pīti-sukhena apphuṭaṃ hoti.|| ||

Ariyassa bhikkhave pañc'aṅgikassa sammā-samādhissa ayaṃ dutiyā bhāvanā.

[6] Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu pītiyā ca virāgā||
upekkhako ca viharati||
sato ca sampajāno||
sukhañ ca kāyena paṭisaṃvedeti||
yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti:|| ||

'Upekkhako satimā sukha-vihārī' ti|| ||

tatiyaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṃ nippīti-kena sukhena||
abhisandeti||
parisandeti||
paripūreti||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa||
nippīti-kena apphuṭaṃ hoti.|| ||

[7] Seyyathā pi, bhikkhave, uppaliniyaṃ vā||
paduminiyaṃ vā||
puṇḍarīkiniyaṃ vā||
app ekaccāni uppalāni vā||
padumāni vā||
puṇḍarīkāni vā||
udake jātāni udake saṃvaddhāni udakānuggatāni anto nimuggaposīni||
tāni yāvaggā yāva mūlā sītena vārinā||
abhisannāni||
parisannāni||
paripūrāni||
paripphuṭāni,||
nāssa kiñci sabbā-vataṃ uppalānaṃ vā||
padumānaṃ vā||
puṇḍarīkānaṃ vā||
sītena vārinā apphuṭaṃ assa.|| ||

Evam eva kho bhikkhave bhikkhu imam eva kāyaṃ nippīti-kena sukhena||
abhisandeti||
parisandeti||
paripūreti||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa nippīti-kena sukhena apphuṭaṃ hoti.|| ||

Ariyassa bhikkhave pañc'aṅgikassa sammā-samādhissa ayaṃ tatiyā bhāvanā.|| ||

[8] Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu||
sukhassa ca pā- [27] hāṇā||
dukkhassa ca pahānā||
pubb'eva somanassa-domanassānaṃ atthaṅ-gamā||
adukkha-ṃ-asukhaṃ||
upekkhā-sati-pārisuddhiṃ||
catutthaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṃ parisuddhena cetasā||
pariyodāneta||
pharitvā||
pharitvā nisinno hoti||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa||
parisuddhena cetasā||
pariyodātena apphuṭaṃ hoti.|| ||

[9] Seyyathā pi, bhikkhave, puriso odāteka vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa.|| ||

Evam eva kho bhikkhave bhikkhu imam eva kāyaṃ parisuddhena cetasā||
pariyodātena||
pharitvā nisinno hoti||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa||
parisuddhena cetasā||
pariyodātena apphuṭaṃ hoti.|| ||

Ariyassa bhikkhave pañc'aṅgikassa sammā-samādhissa ayaṃ catutthā bhāvanā.|| ||

[10] Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhuno pacc'avekkhaṇā-nimittaṃ suggahītaṃ hoti||
sumana-sikataṃ||
sūpadhāritaṃ||
su-p-paṭividdha paññāya.|| ||

[11] Seyyathā pi, bhikkhave, añño'vā aññaṃ pacc'avekkheyya||
ṭhito vā nisinnaṃ pacc'avekkheyya||
nisinno vā nipannaṃ pacc'avekkheyya||
evam eva kho, bhikkhave,||
bhikkhuno pacc'avekkhaṇā-nimittaṃ suggahītaṃ hoti||
sumana-sikataṃ||
sūpadhāritaṃ||
su-p-paṭividdha paññāyā.|| ||

Ariyassa bhikkhave pañc'aṅgikassa sammā-samādhissa ayaṃ pañcamī bhāvanā.

Evaṃ bhāvite kho bhikkhave||
bhikkhu ariye pañc'aṅgike sammā-samādhimhi||
evaṃ bahulī-kate yassa yassa abhiññā sacchi-karaṇīyassa Dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññā sacchi-kiriyāya||
tatra tatr'eva sakkhi-bhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.

[12] Seyyathā pi, bhikkhave, udaka-maṇiko ādhāre ṭhapito||
pūro udakassa samatittiko kākapeyyo||
tam enaṃ balavā puriso yato yato āvajjeyya||
āgaccheyya udakan" ti?|| ||

"Evaṃ [28] bhante".|| ||

"Evam'eva kho bhikkhave bhikkhu||
evaṃ bhāvite ariye pañc'aṅgike sammā-samādhimhi||
evaṃ bahulī-kate yassa yassa abhiññā sacchi-karaṇīyassa Dhammassa cittaṃ abhininnāmeni abhiññā sacchi-kiriyāya||
tatra tatr'eva sakkhi-bhabbataṃ pāpuṇāni sati sati āyatane.

[13] Seyyathā pi, bhikkhave, same bhumi-bhāge pokkharaṇī caturassā ālibaddhā pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā,||
tam enaṃ balavā puriso yato yato āliṃ muñceyya||
āgaccheyya udakan" ti?|| ||

"Evaṃ bhante" ti.|| ||

"Evam eva kho bhikkhave bhikkhu||
evaṃ bhāvite ariye pañc'aṅgike sammā-samādhimahi||
evaṃ bahulī-kate yassa yassa abhiññā sacchi-karaṇīyassa Dhammassa cittaṃ abhinitnāmeti abhiññā sacchi-kiriyāya||
tatra tatr'eva sakkhi-bhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.|| ||

[14] Seyyathā pi, bhikkhave, su-bhūmiyaṃ cātu-m-mahā-pathe ājañña-ratho yutto assa ṭhito odhasta-patodo||
tam enaṃ dakkho yogg-ā-cariyo assa-damma-sārathi abhirūhitvā vāmena hatthena rasmiyo gahetvā dakkhiṇena hatthena patodaṃ gahetvā yen'icchakaṃ yad icchakaṃ sāreyya pi paccāsāreyya pi.|| ||

"Evam eva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ bhāvite ariye pañc'aṅgike sammā-samādhimahi evaṃ bahulī-kate yassa yassa abhiññā sacchi-karaṇīyassa Dhammassa cittaṃ abhinitnāmeti abhiññā sacchi-kiriyāya||
tatra tatr'eva sakkhi-bhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.|| ||

[15] So sace ākaṅkhati:|| ||

'Aneka-vihitaṃ iddhi-vidhaṃ [29] pacc'anubhaveyyaṃ:||
eko pi hutvā bahudhā assaṃ bahudhā pi hutvā eko hoti,||
āvībhāvaṃ tiro-bhāvaṃ tiro-kuḍḍaṃ tiro-pākāraṃ tiro-pabbataṃ asajja-māno gacchati seyyathā pi ākāse,||
paṭhaviyā pi ummujjani-mujjaṃ karoti seyyathā pi udake,||
udake pi abhijja-māne gacchati seyyathā pi paṭhaviyaṃ,||
ākāse pi pallaṅkena kamati seyyathā pi pakkhī sakuṇo.|| ||

Ime pi candima-suriye evaṃ mah-ā-nubhāve pāṇinā parāma-sati parimajjati.|| ||

Yāva Brahma-lokā pi kāyena va saṃvatteyyan' ti.|| ||

Tatra tatr'eva sakkhi-bhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.|| ||

So sace ākaṅkhati:|| ||

'Dibbāya sota-dhātuyā||
visuddhāya atikkanta mānusa-kāya||
ubho sadde suṇeyyaṃ:||
dibbe ca mānuse ca,||
ye dūre santike cā" ti.

Tatra tatr'eva sakkhi-bhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.|| ||

So sace ākaṅkhati|| ||

Parasattāṇaṃ para-puggalānaṃ cetasā ceto paricca pajāneyyaṃ:|| ||

Sarāgaṃ vā cittaṃ,||
'Sarāgaṃ cittan' ti pajānāti;||
vīta-rāgaṃ vā cittaṃ,||
'Vīta-rāgaṃ cittan' ti pajānāti;||
sadosaṃ vā cittaṃ,||
'Sadosaṃ cittan' ti pajānāti;||
vīta-dosaṃ vā cittaṃ,||
'Vīta-dosaṃ cittan' ti pajānāti;||
samohaṃ vā cittaṃ,||
'Samohaṃ cittan' ti pajānāti;||
vīta-mohaṃ vā cittaṃ,||
'Vīta-mohaṃ cittan' ti pajānāti; -||
saṇkhittaṃ vā cittaṃ,||
'Saṇkhittaṃ cittan' ti pajānāti;||
vikkhittaṃ vā cittaṃ,||
'Vikkhittaṃ cittan' ti pajānāti;||
mahaggataṃ vā cittaṃ,||
'Mahaggataṃ cittan' ti pajānāti;||
amahaggataṃ vā cittaṃ,||
'Amahaggataṃ cittan' ti pajānāti;||
sa-uttaraṃ vā cittaṃ,||
'Sa-uttaraṃ cittan' ti pajānāti;||
anuttaraṃ vā cittaṃ,||
'Anuttaraṃ cittan' ti pajānāti;||
samāhitaṃ vā cittaṃ,||
'Samāhitaṃ cittan' ti pajānāti;||
asamāhitaṃ vā cittaṃ,||
'Asamāhitaṃ cittan' ti pajānāti;||
vimuttaṃ vā cittaṃ,||
'Vimuttaṃ cittan' ti pajānāti;||
avimuttaṃ vā cittaṃ,||
'Avimuttaṃ cittan' ti pajānāti.

Tatra tatr'eva sakkhi-bhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.|| ||

So sace ākaṅkhati|| ||

Aneka-vihitaṃ pubbe-nivāsaṃ anussarāmi seyyath'īdaṃ:|| ||

Ekam pi jātiṃ,||
dve pi jātiyo,||
tisso pi jātiyo,||
catasso pi jātiyo,||
pañca pi jātiyo,||
dasa pi jātiyo,||
vīsam pi jātiyo,||
tiṃsam pi jātiyo,||
cattārīsam pi jātiyo,||
paññāsam pi jātiyo,||
jāti-satam pi||
jāti-sahassam pi,||
jāti-sata-sahassam pi,||
aneke pi saṃvaṭṭa-kappe,||
aneke pi vivaṭṭa-kappe,||
aneke pi saṃvaṭṭa-vivaṭṭa-kappe,||
'amutr'āsiṃ evaṃ-nāmo||
evaṃ gotto||
evaṃ vaṇṇo||
evam-āhāro||
evaṃ sukha-dukkha-paṭisaṃvedī||
evam-āyu-pariyanto,||
so tato cuto||
amutra udapādiṃ.

Tatrā p'āsiṃ||
evaṃ-nāmo||
evaṃ gotto||
evaṃ vaṇṇo||
evam-āhāro||
evaṃ sukha-dukkha-paṭisaṃvedī||
evam-āyu-pariyanto.

So tato cuto||
idh'ūpapanno' ti.

Iti sākāraṃ sa-uddesaṃ aneka-vihitaṃ pubbe-nivāsaṃ anussareyyan.|| ||

Tatra tatr'eva sakkhi-bhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.|| ||

So sace ākaṅkhati|| ||

"Dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇite suvaṇṇe dubbaṇeṇa sugate duggate yathā-kammupage satte pajāneti ime vata bhonto sattā||
kāya-du-c-caritena samannāgatā,||
vacī-du-c-caritena samannāgatā||
mano-du-c-caritena samannāgatā||
ariyānaṃ upavādakā micchā-diṭṭhikā||
micchā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||

Te kāyassa bhedā param maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ Nirayaṃ upapannā.|| ||

Ime vā pana bhonto sattā||
kāya-sucaritena samannāgatā||
vacī-sucaritena samannāgatā||
mano-sucaritena samannāgatā||
ariyānaṃ anupavādakā sammā-diṭṭhikā||
sammā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||

Te kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ uppannāti iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇite suvaṇeṇa dubbaṇeṇa sugate duggate yathā-kammupage satte pajāneyyan" ti.|| ||

Tatra tatr'eva sakkhi-bhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.|| ||

So sace ākaṅkhati|| ||

'Āsavānaṃ khayā anāsavaṃ ceto-vimuttiṃ||
paññā-vimuttiṃ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṃ abhiññā||
sacchi-katvā upasampajja vihareyyan' ti.|| ||

Tatra tatr'eva sakkhi-bhabbataṃ pāpuṇāni sati sati āyatane" ti.|| ||

 


Contact:
E-mail
Copyright Statement