Aṅguttara Nikāya


[Home]  [Sutta Indexes]  [Glossology]  [Site Sub-Sections]


 

Aṅguttara Nikāya
VIII. Aṭṭhaka Nipāta
III: Gahapati-Vagga

Sutta 30

Anuruddha Suttaṃ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 


[228]

[1][pts][than][bodh][olds] Evaṃ me sutaṃ:|| ||

Ekaṃ samayaṃ Bhagavā bhaggesu viharati Suṃsumāragire Bhesakalāvane Migadāye.|| ||

Tena kho pana samayen'āyasmā Anuruddho Cetīsu viharati Pācīnavaṃsadāye.|| ||

Atha kho āyasmato Anuruddhassa raho-gatassa patisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi:|| ||

'App'icchassāyaṃ dhammo,||
nāyaṃ dhammo mah'icchassa.|| ||

Santuṭṭhassāyaṃ [229] dhammo,
nāyaṃ dhammo a-santuṭṭhassa.|| ||

Pavivittassāyaṃ dhammo,
nāyaṃ dhammo saṅgaṇ'ik-ā-rāmassa.|| ||

Āraddha viriyassāyaṃ dhammo,
nāyaṃ dhammo kusītassa.|| ||

Upatthika-satissāyaṃ dhammo,||
nāyaṃ dhammo muṭṭhas-satissa.|| ||

Samāhitassāyaṃ dhammo,||
nāyaṃ dhammo asamāhitassa.|| ||

Paññā'vato ayaṃ dhammo,||
nāyaṃ dhammo duppaññassā' ti.|| ||

 

§

 

2. Atha kho Bhagavā āyasmato Anuruddhassa cetasā ceto parivitakkam aññāya||
seyyathā pi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya,||
pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya,||
evam eva Bhaggesu Suṃsumāragire Bhesakalāvane Migadāye antara-hito Cetīsu Pācīnavaṃsadāye āyasmato Anuruddhassa sammukhe pātu-r-ahosi.|| ||

Nisīdi Bhagavā paññatte āsane.|| ||

Āyasmā pi kho Anuruddho Bhagavantaṃ abhivādetvā eka-m-antaṃ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ Anuruddhaṃ Bhagavā etad avoca:|| ||

3. "Sādhu sādhu Anuruddha,||
sādhu kho tvaṃ Anuruddha,||
satta mahā-purisa-vitakkaṃ vitakkesi:|| ||

App'icchassāyaṃ dhammo,||
nāyaṃ dhammo mah'icchassa.|| ||

Santuṭṭhassāyaṃ dhammo,
nāyaṃ dhammo a-santuṭṭhassa.|| ||

Pavivittassāyaṃ dhammo,
nāyaṃ dhammo saṅgaṇ'ik-ā-rāmassa.|| ||

Āraddha viriyassāyaṃ dhammo,
nāyaṃ dhammo kusītassa.|| ||

Upatthikasatissāyaṃ dhammo,||
nāyaṃ dhammo muṭṭha-s-satissa.|| ||

Samāhitassāyaṃ dhammo,||
nāyaṃ dhammo asamāhitassa.|| ||

Paññā'vato ayaṃ dhammo,||
nāyaṃ dhammo duppaññassā ti.|| ||

Tena hi tvaṃ Anuruddha,||
imam pi aṭṭhamaṃ mahā-purisa-vitakkaṃ vitakkehi:|| ||

Nippapañc'ārāmassāyaṃ dhammo ni-p-papañca-ratino,||
nāyaṃ dhammo papañc'ārāmassa papañca-ratino ti.|| ||

4. Yato kho tvaṃ Anuruddha,||
ime aṭṭha mahā-purisa-vitakke vitakkessasi,||
tato tvaṃ Anuruddha,||
yāva-d-eva ākaṅkhissasi —||
vivicc'eva kāmehi||
vivicca akusalehi dham- [230] mehi||
sa-vitakkaṃ sa-vicāraṃ viveka-jaṃ pīti-sukhaṃ||
paṭhamaṃ-jhānaṃ upasampajja viharissasi.|| ||

5. Yato kho tvaṃ Anuruddha,||
ime aṭṭha mahā-purisa vitakke vitakkessasi||
tato tvaṃ Anuruddha,||
yāva-d-eva ākaṅkhissasi —||
vitakka-vicārānaṃ vūpasamā||
ajjhattaṃ sampasādanaṃ||
cetaso ekodi-bhāvaṃ||
avitakkaṃ avicāraṃ||
samādhi-jaṃ pīti-sukhaṃ||
dutiyaṃ-jhānaṃ upasampajja viharissasi.|| ||

6. Yato kho tvaṃ Anuruddha,||
ime aṭṭha mahā-purisa vitakke vitakkessasi||
tato tvaṃ Anuruddha,||
yāva-d-eva ākaṅkhissasi —||
pītiyā ca virāgā||
upekkhako ca viharissasi||
sato ca sampajāno||
sukhañ ca kāyena paṭisaṃvedissasi,||
yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti:||
'Upekkhako satimā sukha-vihārī' ti||
tatiyaṃ-jhānaṃ upasampajja viharissasi.|| ||

7. Yato kho tvaṃ Anuruddha,||
ime aṭṭha mahā-purisa vitakke vitakkessasi,||
tato tvaṃ Anuruddha,||
yāva-d-eva ākaṅkhissasi —||
sukhassa ca pahānā||
dukkhassa ca pahānā||
pubb'eva somanassa-domanassānaṃ atthaṅ-gamā||
adukkha-m-asukhaṃ||
upekkhā-sati-pārisuddhiṃ||
catutthaṃ-jhānaṃ upasampajja viharissasi.|| ||

8. Yato kho tvaṃ Anuruddha,||
ime ca aṭṭha mahā-purisa vitakke vitakkessasi,||
imesañ ca catunnaṃ jhānānaṃ ābhiceta-sikānaṃ||
diṭṭha-dhamma-sukha-vihārānaṃ||
nikāma-lābhī bhavissasi,||
akiccha-lābhī,||
akasira-lābhī,||
tato tuyhaṃ Anuruddha,||
seyyathā pi nāma gahapatissa vā gahapati-puttassa vā nānārattāṇaṃ dussānaṃ dussakaraṇḍako pūro,||
evam eva te paṃsukulaṃ cīvarānaṃ khāyissati,||
santuṭṭhassa viharato,||
ratiyā,||
aparitassāya,||
phāsu-vihārāya,||
okkamanāya Nibbānassa.|| ||

[231] 9. Yato kho tvaṃ Anuruddha,||
ime ca aṭṭha mahā-purisa vitakke vitakkessasi,||
imesañ ca catunnaṃ jhānānaṃ ābhiceta-sikānaṃ diṭṭha-dhamma-sukha-vihārānaṃ||
nikāma-lābhī bhavissasi,||
akiccha-lābhī||
akasira-lābhī,||
tato tuyhaṃ Anuruddha,||
seyyathā pi nāma gahapatissa vā gahapati-puttassa vā||
sālīnaṃ odano vicita-kāḷako||
aneka-sūpo aneka-vyañjano,||
evam eva te piṇḍiyālopabhojanānaṃ khāyissati,||
santuṭṭhassa viharato||
ratiyā,||
aparitassāya,||
phāsu-vihārāya||
okkamanāya Nibbānassa.|| ||

10. Yato kho tvaṃ Anuruddha,||
ime ca aṭṭha mahā-purisa vitakke vitakkessasi,||
imesañ ca catunnaṃ jhānānaṃ ābhiceta-sikānaṃ diṭṭha-dhamma-sukha-vihārānaṃ||
nikāma-lābhī bhavissasi,||
akiccha-lābhī||
akasira-lābhī,||
tato tuyhaṃ Anuruddha,||
seyyathā pi nāma gahapatissa vā gahapati-puttassa vā||
kuṭāgāraṃ ullit-ā-valittaṃ nivātaṃ phussi-taggaḷaṃ pihita-vāta-pānaṃ,||
evam eva te rukkha-mūlasen'āsanānaṃ khāyissati||
santuṭṭhassa viharato||
ratiyā,||
aparitassāya,||
phāsu-vihārāya||
okkamanāya Nibbānassa.|| ||

11. Yato kho tvaṃ Anuruddha,||
ime ca aṭṭha mahā-purisa vitakke vitakkessasi,||
imesañ ca catunnaṃ jhānānaṃ ābhiceta-sikānaṃ diṭṭha-dhamma-sukha-vihārānaṃ||
nikāma-lābhī bhavissasi,||
akiccha-lābhī||
akasira-lābhī,||
tato tuyhaṃ Anuruddha,||
seyyathā pi nāma gahapatissa vā gahapati-puttassa vā||
pallaṅko goṇa-katthato paṭikatthato paṭalika-t-thato kādalimiga-pavara-pacc'attharaṇo sa-uttaracchado ubhato lohita-kūpadhāno,||
evam eva te tiṇa-santhārako sayanāsanānaṃ khāyissati||
santuṭṭhassa viharato||
ratiyā,||
aparitassāya,||
phāsu-vihārāya||
okkamanāya Nibbānassa.|| ||

[232] 12. Yato kho tvaṃ Anuruddha,||
ime ca aṭṭha mahā-purisa-vitakke vitakkessasi,||
imesañ ca catunnaṃ jhānānaṃ ābhiceta-sikānaṃ diṭṭha-dhamma-sukha-vihārānaṃ||
nikāma-lābhī bhavissasi,||
akiccha-lābhī||
akasira-lābhī,||
tato tuyhaṃ Anuruddha,||
seyyathā pi nāma gahapatissa vā gahapati-puttassa vā||
nānā bhesajjāni,||
seyyath'īdaṃ:||
sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇītaṃ||
evam eva te pūtimuttaṃ bhesajjānaṃ khāyissati||
santuṭṭhassa viharato||
ratiyā,||
aparitassāya,||
phāsu-vihārāya||
okkamanāya Nibbānassa.|| ||

13. Tena hi tvaṃ Anuruddha,||
āyatikam pi vassāvāsaṃ idh'eva Cetīsu Pācīnavaṃsadāye vihareyyāsī" ti.|| ||

"Evaṃ bhante" ti kho āyasmā Anuruddho Bhagavato paccassosi.|| ||

Atha kho Bhagavā āyasmantaṃ Anuruddhaṃ iminā ovādena ovaditvā seyyathā pi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya,||
evam eva Cetīsu Pācīnavaṃsadāye antara-hito Bhaggesu Suṃsumāragire Bhesakaḷāvane Migadāye pātu-r-ahosi.|| ||

Nisīdi Bhagavā paññatte āsane.|| ||

 

§

 

Nisajja kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||

14. "Aṭṭha kho bhikkhave,||
mahā-purisa-vitakke desissāmi.

Taṃ suṇātha||
sādhukaṃ manasi karotha||
bhāsissāmī" ti.|| ||

"Evaṃ bhante" ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṃ.|| ||

Bhagavā etad avoca:|| ||

"Katame ca bhikkhave, aṭṭha mahā-purisa vitakkā?|| ||

15. App'icchassāyaṃ, bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo mah'icchassa.|| ||

Santuṭṭhassāyaṃ, bhikkhave, dhammo,
nāyaṃ dhammo a-santuṭṭhassa.|| ||

Pavivittassāyaṃ, bhikkhave, dhammo,
nāyaṃ dhammo saṅgaṇ'ik-ā-rāmassa.|| ||

Āraddha viriyassāyaṃ, bhikkhave, dhammo,
nāyaṃ dhammo kusītassa.|| ||

Upatthikasatissāyaṃ, bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo muṭṭha-s-satissa.|| ||

Samāhitassāyaṃ, bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo asamāhitassa.|| ||

Paññā'vato ayaṃ, bhikkhave, dhammo,||
||
[233] nāyaṃ dhammo duppaññassā.|| ||

Nippapañc'ārāmassāyaṃ, bhikkhave, dhammo ni-p-papañca-ratino,||
nāyaṃ dhammo papañc'ārāmassa papañca-ratino.|| ||

 

§

 

16. 'Apapicchassāyaṃ bhikkhave,||
dhammo nāyaṃ dhammo mah'icchassā' ti.|| ||

Iti kho pan'etaṃ vuttaṃ.|| ||

Kiñ c'etaṃ paṭicca vuttaṃ?|| ||

17.Idha bhikkhave bhikkhu appiccho samāno||
'"appiccho" ti maṃ jāneyyun' ti na icchati,||
santuṭṭho samāno||
'"santuṭṭho" ti maṃ jāneyyun' ti na icachati,||
pavivitto samāno||
'"pavivitto" ti maṃ jāneyyun' ti na icchati,||
āraddha-viriyo samāno||
'"āraddha-viriyo" ti maṃ jāneyyun' ti na icchati,||
upatthika-sati samāno||
'"upatthikasatī" ti maṃ jāneyyun' ti na icachati,||
samāhito samāno||
'"samāhito" ti maṃ jāneyyun' ti na icchati,||
paññavā samāno||
'"paññavā" ti maṃ jāneyyun' ti na icchati,||
ni-p-papañc-ā-rāmo samāno||
'"nippapaññārāmo" ti maṃ jāneyyun' ti na icchati.|| ||

'App'icchassāyaṃ dhammo,||
nāyaṃ dhammo mah'icchassā' ti.|| ||

Iti yaṃ taṃ vuttaṃ.|| ||

Idam etaṃ paṭicca vuttaṃ.|| ||

 

§

 

18. 'Santuṭṭhassāyaṃ bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo a-santuṭṭhassā' ti.|| ||

Iti kho pan'etaṃ vuttaṃ.|| ||

Kiñ c'etaṃ paṭicca vuttaṃ?|| ||

19. Idha bhikkhave, bhikkhu santuṭṭho hoti itar'ītara-cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārena.|| ||

'Santuṭṭhassāyaṃ bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo asaṭṭhantussā' ti.|| ||

Iti yaṃ taṃ vuttaṃ.|| ||

Idam etaṃ paṭicca vuttaṃ.|| ||

 

§

 

20. 'Pavivittassāyaṃ bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo saṅgaṇ'ik-ā-rāmassā' ti.|| ||

Iti kho pan'etaṃ vuttaṃ.|| ||

Kiñ c'etaṃ paṭicca vuttaṃ?|| ||

21. Idha bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato bhavanti||
upasaṅkamitāro bhikkhū||
bhikkhūniyo,||
upāsakā||
upāsikāyo||
rājāno||
rāja-mahā-mattā||
titthiyā||
titthiyasāvakā.|| ||

Tatra bhikkhu viveka-ninnena cittena||
viveka-poṇena||
viveka-pabbhārena||
vivekaṭṭhena||
nekkhammābhiratena||
aññadatthu uyyojanika-paṭisaṃyuttaṃ yeva kathaṃ kattā hoti.|| ||

'Pavi- [234] vittassāyaṃ bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo saṅgaṇ'ik-ā-rāmassā' ti.|| ||

Iti yaṃ taṃ vuttaṃ.|| ||

Idam etaṃ paṭicca vuttaṃ.|| ||

 

§

 

22. 'Āraddha-viriyassāyaṃ bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo kusītassā' ti.|| ||

Iti kho pan'etaṃ vuttaṃ.|| ||

Kiñ c'etaṃ paṭicca vuttaṃ?|| ||

23. Idha bhikkhave, bhikkhu āraddha-viriyo viharati
akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya
kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya
thāmavā
daḷha-parakkamo
anikkhitta-dhuro kusalesu dhammesu.|| ||

'Āraddha-viriyassāyaṃ bhikkhave, dhammo||
nāyaṃ dhammo kusītassā' ti.|| ||

Iti yaṃ taṃ vuttaṃ.|| ||

Idam etaṃ paṭicca vuttaṃ.|| ||

 

§

 

24. 'Upatthikasatissāyaṃ bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo muṭṭha-s-satissā' ti.|| ||

Iti kho pan'etaṃ vuttaṃ.|| ||

Kiñ c'etaṃ paṭicca vuttaṃ?|| ||

25. Idha bhikkhave, bhikkhu satimā hoti paramena sati-nepakkena samannāgato cira-katam pi cira-bhāsitam pi saritā anussaritā.|| ||

'Upatthikasatissāyaṃ bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo muṭṭha-s-satissā' ti.|| ||

Iti yaṃ taṃ vuttaṃ.|| ||

Idam etaṃ paṭicca vuttaṃ.|| ||

 

§

 

26. 'Samāhitassāyaṃ bhikkhave, dhammo,
nāyaṃ dhammo asamāhitassā' ti.|| ||

Iti kho pan'etaṃ vuttaṃ.|| ||

Kiñ c'etaṃ paṭicca vuttaṃ?|| ||

27. Idha bhikkhave, bhikkhu vivicc'eva kāmehi||
vivicca akusalehi dhammehi||
sa-vitakkaṃ||
sa-vicāraṃ viveka-jaṃ pīti-sukhaṃ||
paṭhamaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

Vitakka-vicārānaṃ vūpasamā||
ajjhattaṃ sampasādanaṃ||
cetaso ekodi-bhāvaṃ||
avitakkaṃ||
avicāraṃ samādhi-jaṃ pīti-sukhaṃ||
dutiyaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

Pītiyā ca virāgā||
upekkhako ca viharati,||
sato ca sampajāno||
sukhaṃ ca kāyena paṭisaṃvedeti||
yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti||
'Upekkhako satimā sukha-vihārī' ti||
tatiyaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

Sukhassa ca pahānā||
dukkhassa ca pahānā||
pubb'eva somanassa-domanassānaṃ atthaṅ-gamā||
adukkha-m-asukhaṃ||
upekkhā-sati-pārisuddhiṃ||
catutthaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

'Samāhitassāyaṃ bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo asamāhitassā' ti.|| ||

Iti yaṃ taṃ vuttaṃ.|| ||

Idam etaṃ paṭicca vuttaṃ.|| ||

 

§

 

28. 'Paññavato ayaṃ bhikkhave, dhammo,
nāyaṃ dhammo duppaññassā' ti.|| ||

Iti kho pan'etaṃ vuttaṃ.|| ||

Kiñ c'etaṃ paṭicca vuttaṃ?|| ||

29. Idha bhikkhave, bhikkhu paññavā hoti||
uday'attha-gāminiyā paññāya||
samannāgato ariyāya nibbedhi-kāya sammā-dukkha-k-khaya-gāminiyā.|| ||

'Paññavato ayaṃ bhikkhave, dhammo,||
nāyaṃ dhammo duppaññassā' ti.|| ||

Iti yaṃ taṃ vuttaṃ.|| ||

Idam etaṃ paṭicca vuttaṃ.|| ||

 

§

 

[235] 30. 'Nippapañc'ārāmassāyaṃ bhikkhave, dhammo, ni-p-papañca-ratino,||
nāyaṃ dhammo papañc'ārāmassa papañca-ratino' ti.|| ||

Iti kho pan'etaṃ vuttaṃ.|| ||

Kiñ c'etaṃ paṭicca vuttaṃ?|| ||

31. Idha bhikkhave bhikkhuno papañca-nirodhe cittaṃ||
pakkhandati||
pasīdati,||
santiṭṭhati||
vimuccati.|| ||

'Nippapañc'ārāmassāyaṃ bhikkhave, dhammo||
ni-p-papañca-ratino,||
nāyaṃ dhammo papañc'ārāmassa||
papañca-ratino' ti.|| ||

Iti yaṃ taṃ vuttaṃ.|| ||

Idam etaṃ paṭicca vuttaṃ.|| ||

 

§

 

Atha kho āyasmā Anuruddho āyatikam pi vassāvāsaṃ tatth'eva Cetīsu Pācīnavaṃsadāye vihāsi.|| ||

Atha kho āyasmā Anuruddho||
eko||
vūpakaṭṭho||
appamatto||
ātāpī||
pahit'atto viharanto||
na cirass'eva yass'atthāya kula-puttā samma-d-eva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti,||
tad anuttaraṃ Brahma-cariya pariyosānaṃ diṭṭhe'va dhamme sayaṃ abhiññā sacchi-katvā upasampajja vihāsi.|| ||

'Khīṇā jāti,||
vusitaṃ Brahma-cariyaṃ,||
kataṃ karaṇīyaṃ,||
nāparaṃ ittatthāyā' ti abbhaññāsi.|| ||

Aññataro ca pan'āyasmā Anuruddho arahataṃ ahosi.|| ||

Atha kho āyasmā Anuruddho Arahattappatto tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi.|| ||

 


 

Mama saṅkappam aññāya Satthā loke anuttaro,||
Mano-mayena kāyena iddhiyā upasaṅkami,|| ||

Yathā me ahu saṅkappo tato uttari desayī,||
Nippapaṃ ca rato Buddho nippapaṃ ca adesayi.|| ||

Tassāhaṃ dhammam aññāya vihāsiṃ sāsane rato,||
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ Buddhassa sāsanaṃ ti.|| ||

 


Contact:
E-mail
Copyright Statement