Aṅguttara Nikāya

[Home]  [Sutta Indexes]  [Glossology]  [Site Sub-Sections]

To view the Pali diacriticals on this site it will be necessary to download and install the custom MozPali font available from the Files and Downloads Page.

 

 

Aṅguttara-Nikāya
Part IV. Sattakanipāto, Aṭṭhakanipāto, Navakanipāto

The Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series Pali text

Public Domain

 

Namo tassa Bhagavato arahato Sammāsambuddhassa

 

NOTICE: These files were reproduced from those originally located on Access to Insight which reproduced them from a version found on the Journal of Buddhist Ethics website.

ALTERATIONS: Some changes not involving content were made to the JBE edition in the Access to Insight edition. Superficial re-formatting of headers, footers and page numbers adding 'ids,' and tag changes to make the file conform to HTML 5 standards. Otherwise the internal text of the files remains untouched.

Page numbers in green refer to the PTS hard copy. They can be found or linked-to by appending '#pg000' (three digits in all cases, i.e. '001') to the end of the url for this file.

 

 

[page 001]

Aṅguttaranikāyo

2. Catuttho bhāgo
Sattakanipāto
[BJT Page 278]

Aṅguttaranikāyo

Sattakanipāto
1. Paṭhamo paṇṇāsako

1. Dhana vaggo

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

7. 1. 1. 1.
(Paṭhama piyabhikkhū suttaṁ)
1. Evaṁ me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhū sabrahmacārīnaṁ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca. Katamehi sattahi:

Idha bhikkhave, bhikkhū lābhakāmo ca hoti, sakkārakāmo ca, 1 anavaññattikāmo ca, ahiriko ca, anottappī ca, pāpiccho ca, micchādiṭṭhi ca.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhū sabrahmacārīnaṁ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca.

Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhū sabrahmacārīnaṁ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca. Katamehi sattahī:

[page 002]
Idha bhikkhave, bhikkhū na lābhakāmo ca hoti, na sakkārakāmo ca, na anavaññattikāmo ca, hirimā ca, ottappī ca, appiccho ca, sammādiṭṭhi ca.

Imehi kho bhikkhave, sattahī dhammehi samannāgato bhikkhū sabrahmacārīnaṁ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti.

1 Bhoti machasaṁ.

[BJT Page 280]

7. 1. 1. 2
(Dutiya piyabhikkhū suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

2. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhū sabrahmacārīnaṁ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca. Katamehi sattahī:

Idha bhikkhave, bhikkhū lābhakāmo ca hoti, sakkārakāmo ca, anavaññattikāmo ca, ahiriko ca, anottappi ca, issūkī ca, maccharī ca.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhū sabrahmacārīnaṁ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca.

Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṁ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca. Katamehi sattahī?

Idha bhikkhave bhikkhu na lābhakāmo ca hoti, na sakkārakāmo ca, na anavaññattikāmo ca, hirimā ca, ottappī ca, anussukī ca, amaccharī ca.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṁ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti.

[page 003]
7. 1. 1. 3
(Saṅkhitta sattabala suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
3. Sattimāni bhikkhave, balāni. Katamāni satta:
Saddhābalaṁ, viriyabalaṁ, hiribalaṁ, ottappabalaṁ, satibalaṁ, samā dhibalaṁ, paññābalaṁ. Imāni kho bhikkhave sattabalāni.

1. Saddhābalaṁ viriyabalaṁ hiriottappiyaṁ balaṁ 1
Satibalaṁ samādhī ca paññā ve sattamaṁ balaṁ.
Etehi balavā bhikkhū sukhaṁ jīvatī paṇḍito.

2. Yoniso vicine dhammaṁ paññāyatthaṁ vipassati.
Pajjotasseva nibbānaṁ vimokkho hoti cetaso, ti.

1Saddhābalaṁ viriyañca hiri ottappiyaṁ balaṁ machasaṁ.

[BJT Page 282]
7. 1. 1. 4
(Vitthatasattabala suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

4. Sattimānī bhikkhave, balāni. Katamāni satta:
Saddhābalaṁ, viriyabalaṁ, hiribalaṁ, ottappabalaṁ, satibalaṁ, samādhibalaṁ, paññābalaṁ.
(1) Katamañca bhikkhave, saddhābalaṁ:

Idha bhikkhave ariyasāvako saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṁ: "itipi so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā"ti. Idaṁ vuccati bhikkhave saddhābalaṁ.

(2) Katamañca bhikkhave, viriyabalaṁ:

Idha bhikkhave, ariyasāvako āraddhaviriyo viharati: akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya, kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Idaṁ vuccati bhikkhave, viriyabalaṁ.

(3) Katamañca bhikkhave, hiribalaṁ:

Idha bhikkhave, ariyasāvako hirimā hoti, hirīyati kāyaduccaritena, vacīduccaritena, manoduccaritena, hirīyati [page 004] pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā. Idaṁ vuccati bhikkhave, hiribalaṁ.

(4) Katamañca bhikkhave, ottappabalaṁ:
Idha bhikkhave, ariyasāvako ottappī hoti, ottapati kāyaduccaritena, vacīduccaritena, manoduccaritena, ottapati pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā. Idaṁ vuccati bhikkhave, ottappabalaṁ.

(5) Katamañca bhikkhave, satibalaṁ:

Idha bhikkhave, ariyasāvako satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. Idaṁ vuccati bhikkhave, satibalaṁ.

(6) Katamañca bhikkhave, samādhibalaṁ:

Idha bhikkhave, ariyasāvako vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ catutthañjhānaṁ upasampajja viharati. Idaṁ vuccati bhikkhave, samādhibalaṁ.

[BJT Page 284]
(7) Katamañca bhikkhave, paññābalaṁ:

Idha bhikkhave ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. Idaṁ vuccati bhikkhave, paññābalaṁ.

Imāni kho bhikkhave, sattabalāni.

3. Saddhābalaṁ viriyabalaṁ1 hiriottappiyaṁ balaṁ
Satibalaṁ samādhi ca paññā ve sattamaṁ balaṁ.
Etehi balavā bhikkhū sukhaṁ jīvati paṇḍito.

4. Yoniso vicine dhammaṁ paññāyatthaṁ vipassati
Pajjotasseva nibbānaṁ vimokho hoti cetaso, ti.

7. 1. 1. 5
(Saṅkhitta dhana suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
5. Sattimāni bhikkhave, dhanāni. Katamāni satta:
Saddhādhanaṁ, sīladhanaṁ, hiridhanaṁ, ottappadhanaṁ, sutadhanaṁ, cāgadhanaṁ, paññādhanaṁ.
[page 005]

Imāni kho bhikkhave, satta dhanānī, ti

5. Saddhādhanaṁ sīladhanaṁ hiri ottappiyaṁ dhanaṁ
Sutadhanaṁ ca cāgo ca paññā ve sattamaṁ dhanaṁ.

6. Yassa ete dhanā atthi itthiyā purisassa vā
Adaḷiddoti taṁ āhu amoghaṁ tassa jīvitaṁ.

7. Tasmā saddhañca sīlañca, pasādaṁ dhammadassanaṁ
Anuyuñjetha medhāvī saraṁ buddhāna sāsanaṁ, ti.

7. 1. 1. 6
(Vitthatadhana suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
6. Sattimāni bhikkhave, dhanāni, katamāni satta:
Saddhādhanaṁ, sīladhanaṁ, hiridhanaṁ, ottappadhanaṁ, sutadhanaṁ, cāgadhanaṁ, paññādhanaṁ.
(1) Katamañca bhikkhave, saddhādhanaṁ:

Idha bhikkhave, ariyasāvako saddho hoti. Saddahati tathāgatassa bodhiṁ: itipi so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā"ti idaṁ vuccati bhikkhave, saddhādhanaṁ.

1Saddhābalaṁ ciriyañca machasaṁ
[BJT Page 286]

(2) Katamañca bhikkhave, sīladhanaṁ:

Idha bhikkhave, ariyasāvako pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Idaṁ vuccati bhikkhave, sīladhanaṁ.

(3) Katamañca bhikkhave, hiridhanaṁ:

Idha bhikkhave, ariyasāvako hirimā hoti. Hiriyati kāyaduccaritena vacīduccaritena, manoduccaritena, hirīyati pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā. Idaṁ vuccati bhikkhave, hiridhanaṁ.

(4) Katamañca bhikkhave, ottappadhanaṁ:

Idha bhikkhave, ariyasāvako ottappī hoti. Ottapati kāyaduccaritena, vaciduccaritena, manoduccaritena, ottapati pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā. Idaṁ vuccati bhikkhave, ottappadhanaṁ.

(5) Katamañca bhikkhave, sutadhanaṁ:

[page 006] idha bhikkhave, ariyasāvako bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṁ savyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ, brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti, dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, idaṁ vuccati bhikkhave, sutadhanaṁ.

(6) Katamañca bhikkhave, cāgadhanaṁ:

Idha bhikkhave, ariyasāvako vigatamalamaccherena cetasā agāraṁ ajjhāvasati, muttacāgo payatapāṇī vossaggarato yāvayogo dānasaṁvibhāgarato. Idaṁ vuccati bhikkhave, cāgadhanaṁ.

(7) Katamañca bhikkhave, paññādhanaṁ:

Idha bhikkhave, ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhaya gāminiyā. Idaṁ vuccati bhikkhave, paññādhanaṁ.
Imāni kho bhikkhave, satta dhanānī, ti.

8. Saddhādhanaṁ sīladhanaṁ hiri ottappiyaṁ dhanaṁ
Sutadhanaṁ ca cāgo ca paññā ve sattamaṁ dhanaṁ.

9. Yassa ete dhanā atthi itthiyā purisassa vā
Adaḷiddoti taṁ āhu amoghaṁ tassa jīvitaṁ.

10. Tasmā saddhañca sīlañca pasādaṁ dhammadassanaṁ
Anuyuñjetha medhāvi saraṁ buddhāna sāsananti.

[BJT Page 288]

7. 1. 1. 7.
(Uggamahāmattasuttaṁ) (sāvatthinidānaṁ)
7. Atha kho uggo rājamahāmatto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho uggo rājamahāmatto bhagavantaṁ etadavoca:

Acchariyaṁ bhante, abbhūtaṁ bhante, yāva aḍḍho cāyaṁ bhante, migāro rohaṇeyyo yāva mahaddhano yāva mahābhogoti.

[page 007]
Kiva aḍḍhā panugga, migāro rohaṇeyyo kīva mahaddhano kīva mahābhogoti.

Sataṁ bhante, sahassānaṁ hiraññassa, ko pana vādo rūpiyassāti?

Atthi kho1 etaṁ ugga dhanaṁ, netaṁ natthiti vadāmi. Tañca kho etaṁ ugga, dhanaṁ sādhāraṇaṁ agginā udakena rājūhi corehi appiyehi dāyādehi.

Satta kho imāni ugga, dhanāni asādhāraṇāni agginā udakena rājūhī corehi appiyehi dāyādehi. Katamāni satta:

Saddhādhanaṁ, sīladhanaṁ, hiridhanaṁ, ottappadhanaṁ, sutadhanaṁ, cāgadhanaṁ, paññādhanaṁ. Imāni kho ugga, satta dhanāni asādhāraṇāni agginā udakena rājūhī corehi appiyehi dāyādehi, ti.

11. Saddhādhanaṁ sīladhanaṁ hiri ottappiyaṁ dhanaṁ
Sutadhanaṁ ca cāgo ca paññā ve sattamaṁ dhanaṁ.

12. Yassa ete dhanā atthi itthiyā purisassa vā
Save mahaddhano loke ajeyyo devamānuse.

13. Tasmā saddhañca sīlañca pasādaṁ dhammadassanaṁ
Anuyuñjetha medhāvi saraṁ buddhāna sāsananti.

7. 1. 1. 8
(Sattasaññojana suttaṁ)
(Sāvatthi nidānaṁ)

8. Sattimāni bhikkhave, saññojanānī. Katamāni satta:

Anunayasaññojanaṁ, paṭighasaññojanaṁ, diṭṭhisaññojanaṁ, vicikicchāsaññojanaṁ, mānasaññojanaṁ, bhavarāgasaññojanaṁ, avijjāsaññojanaṁ.
Imāni kho bhikkhave satta saññojanānīti.

1. Atthiko sīmu.

[BJT Page 290]

7. 1. 1. 9
(Saññojanappahāna suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

9. Sattannaṁ bhikkhave, saññojanānaṁ pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Katamesaṁ sattannaṁ:

[page 008]
Anunayasaññojanassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Paṭighasaññojanassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Diṭṭhisaññojanassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Vicikicchāsaññojanassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Mānasaññojanassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Bhavarāgasaññojanassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Avijjāsaññojanassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati.

Imesaṁ kho bhikkhave, sattannaṁ saññojanānaṁ pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati.

Yato ca kho bhikkhave bhikkhuno anunayasaññojanaṁ pahīnaṁ hoti ucchinnamūlaṁ tālāvatthukataṁ anabhāvakataṁ āyatiṁ anuppādadhammaṁ yato ca kho bhikkhave bhikkhuno anunayapaṭighasaññojanaṁ pahīnaṁ hoti ucchinnamūlaṁ tālāvatthukataṁ anabhāvakataṁ āyatiṁ anuppādadhammaṁ yato ca kho bhikkhave bhikkhuno anunayadiṭṭhisaññojanaṁ pahīnaṁ hoti ucchinnamūlaṁ tālāvatthukataṁ anabhāvakataṁ āyatiṁ anuppāda dhammaṁ yato ca kho bhikkhave bhikkhuno anunayavicikicchāsaññojanaṁ pahīnaṁ hoti ucchinnamūlaṁ tālāvatthukataṁ anabhāvakataṁ āyatiṁ anuppādadhammaṁ yato ca kho bhikkhave bhikkhuno anunayamānasaññojanaṁ pahīnaṁ hoti ucchinnamūlaṁ tālāvatthukataṁ anabhāvakataṁ āyatiṁ anuppādadhammaṁ yato ca kho bhikkhave bhikkhuno anunayabhavarāgasaññojanaṁ pahīnaṁ hoti ucchinnamūlaṁ tālāvatthukataṁ anabhāvakataṁ āyatiṁ anuppādadhammaṁ yato ca kho bhikkhave bhikkhuno anunayaavijjāsaññojanaṁ pahīnaṁ hoti ucchinnamūlaṁ tālāvatthukataṁ anabhāvakataṁ āyati anuppādadhammaṁ, ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu acchecchi taṇhaṁ, vāvattayi saññojanaṁ, sammā mānābhi samayā antamakāsi dukkhassāti.

7. 1. 1. 10
(Macchariyasaṁyojana suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

10. Sattimānī bhikkhave, saññojanāni: katamāni satta:

Anunayasaññojanaṁ, paṭighasaññojanaṁ, diṭṭhisaññojanaṁ, vicikicchāsaññojanaṁ, mānasaññojanaṁ, issāsaññojanaṁ, macchariyasaññojanaṁ

Imāni kho bhikkhave, satta saññojanānīti.

Dhanavaggo paṭhamo.

Tassuddānaṁ:

[page 009]
Dvepiyāni balaṁdhanaṁ, saṅkhittañceva vitthataṁ
Uggaṁsaññojanañceva pahānaṁ macchariyenacā, ti. 1

1 Dve piyadve bala dhanaṁ asaññi me saṅkhittañceva vitthataṁ.
Uggasaññojanaṁ ceva pahānamacchariyena cā, ti sīmu.

[BJT Page 292]

2. Anusayavaggo
7. 1. 2. 1
(Anusaya suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
11. Sattime bhikkhave, anusayā. Katame satta:

Kāmārāgānusayo, paṭighānusayo, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, mānānusayo, bhavarāgānusayo, avijjānusayo.

Ime kho bhikkhave, satta anusayāti.

7. 1. 2. 2
(Anusayappahāna suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

12. Sattannaṁ bhikkhave anusayānaṁ pahānāya1 samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Katamesaṁ sattannaṁ:
Kāmarāgānusayassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Paṭighānusayassapahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Diṭṭhānusayassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Vicikicchānusayassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Mānānusayassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Bhavarāgānusayassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṁ vussati. Avijjānusayassa pahānāya mucchedāya brahmacariyaṁ vussati.

Imesaṁ kho bhikkhave, sattannaṁ anusayānaṁ pahānāya samucchodāya brahmacariyaṁ vussati.
Yato ca kho bhikkhave, bhikkhuno kāmarāgānusayo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato2 āyatiṁ anuppādadhammo, yato ca kho bhikkhave, bhikkhūno paṭighānusayo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato2 āyatiṁ anuppādadhammo, yato ca kho bhikkhave, bhikkhuno diṭṭhānusayo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato2 āyatiṁ anuppādadhammo, yato ca kho bhikkhave, bhikkhuno vicikicchānusayo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṁ anuppādadhammo, yato ca kho bhikkhave, bhikkhuno mānānusayo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṁ anuppādadhammo, yato ca kho bhikkhave, bhikkhuno bhavarāgānusayo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṁ anuppādadhammo, yato ca kho bhikkhave, bhikkhuno avijjānusayo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṁ anuppādadhammo, ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu niranusayo3 acchecchi taṇhaṁ vāvattayi4 saññojanaṁ sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassāti.
[page 010]

7. 1. 2. 3.
(Kulūpagamana suttaṁ)*
(Sāvatthinidānaṁ)

13. Sattahi bhikkhave, aṅgehi samannāgataṁ kulaṁ anupagantvā vā nālaṁ upagantuṁ, upagantvā vā nālaṁ upanisīdituṁ. Katamehi sattahī:

Na manāpena paccuṭṭhenti. Na manāpena abhivādenti. Na manāpena āsanaṁ denti. Santamassa pariguhanti. Bahukampi thokaṁ denti. Paṇītampi lūkhaṁ denti. Asakkaccaṁ denti no sakkaccaṁ.

Imehi kho bhikkhave, sattahi aṅgehi samannāgataṁ kulaṁ anupagantvā vā nālaṁ upagantuṁ, upagantvā vā nālaṁ upanisīdituṁ.

1. "Samugghātāya" itica, sīmu. 2. Anabhāvaṅkato machasaṁ 3. Niranusayo machasaṁ, nadissate 4. Vivattayi machasaṁ, *kulasutta machasaṁ.

[BJT Page 294]

Sattahi bhikkhave aṅgehi samannāgataṁ kulaṁ anupagantvā vā alaṁ upagantuṁ, upagantvā vā alaṁ upanisīdituṁ. Katamehi sattahi
Manāpena paccuṭṭhenti, manāpena abhivādenti, manāpena āsanaṁ denti, santamassa na pariguhanti, bahukampi bahukaṁ denti, paṇītampi paṇītaṁ denti, sakkaccaṁ denti no asakkaccaṁ.

Imehi kho bhikkhave sattahi aṅgehi samannāgataṁ kulaṁ anupagantvā vā alaṁ upagantuṁ, upagantvā vā alaṁ upanisīditunti.

7. 1. 2. 4
(Āhuneyyapuggala suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
14. Sattime bhikkhave puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katame satta:

Ubhatobhāgavimutto, paññāvimutto, kāyasakkhi, diṭṭhappatto, saddhāvimutto, dhammānusārī, saddhānusārī,

[page 011]
Ime kho bhikkhave satta puggalā āhuneyyā, pāhuneyyā, dakkhiṇeyyā, añjalikaraṇīyā, anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

7. 2. 9. 5
(Udakūpamapuggala suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
15. Sattime bhikkhave udakūpamā puggalā santo saṁvijjamānā lokasmiṁ. Katame satta:

Idha bhikkhave ekacco puggalo sakiṁ nimuggo nimuggova hoti. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā nimujjati. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā ṭhito hoti. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā vipassati. Viloketi. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā patarati. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā patigādhappatto hoti. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā tiṇṇo hoti pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo.

(1) Kathañca bhikkhave puggalo sakiṁ nimuggo nimuggova hoti: idha pana bhikkhave ekacco puggalo samannāgato hoti ekanta kāḷakehi akusalehi dhammehī. Evaṁ kho bhikkhave puggalo sakiṁ nimuggo nimuggova hoti.

[BJT Page 296]

(2) Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā nimujjati: idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati " sādhu saddhā kusalesu dhammesu, sādhu hiri kusalesu dhammesu, sādhu ottappaṁ kusalesu dhammesu, sādhu viriyaṁ kusalesu dhammesu, sādhu paññā kusalesu dhammesū"ti tassa sā saddhā neva tiṭṭhati, no vaḍḍhati, hāyateva.Tassa sā hiri neva tiṭṭhati,no vaḍḍhati,hāyateva. Tassa taṁ ottappaṁ neva tiṭṭhati, no vaḍḍhati, hāyateva. Tassa taṁ viriyaṁ neva tiṭṭhati, no vaḍḍhati, hāyateva. Tassa sā paññā neva tiṭṭhati, no vaḍḍhati, hāyateva. Evaṁ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā nimujjati.

(3) Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā ṭhito hoti: [page 012] idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati " sādhu saddhā kusalesu dhammesu, sādha hiri kusalesu dhammesu, sādhu ottappaṁ kusalesu dhammesu, sādhu viriyaṁ kusalesu dhammesu, sādhu paññā kusalesu dhammesu"tī. Tassa sā saddhā neva hāyati, no vaḍḍhati, ṭhitā hoti. Tassa sā hiri neva hāyati, no vaḍḍhati, ṭhitā hoti. Tassa taṁ ottappaṁ neva hāyati, no vaḍḍhati, ṭhitā hoti. Tassa taṁ viriyaṁ neva hāyati, no vaḍḍhati, ṭhitā hoti, tassa sā paññā neva hāyati, no vaḍḍhati, ṭhitā hoti. Evaṁ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā ṭhito hoti.

(4) Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā vipassati, viloketi: idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjati "sādhu saddhā kusalesu dhammesu, sādhu hiri kusalesu dhammesu, sādhu ottappaṁ kusalesu dhammesu, sādhu viriyaṁ kusalesu dhammesu, sādhu paññā kusalesu dhammesū"ti. So tiṇṇaṁ saṁyojanānaṁ pari-k-khayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano. Evaṁ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā vipassati. Viloketi.

(5) Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā patarati: idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati " sādhu saddhā kusalesu dhammesu, sādhu hiri kusalesu dhammesu, sādhu ottappaṁ kusalesu dhammesu, sādhu viriyaṁ kusalesu dhammesu, sādhu paññā kusalesu dhammesū"ti. So tiṇṇaṁ saṁyojanānaṁ pari-k-khayā rāgadosamohānaṁ tanuttā sakadāgāmi hoti. Sakideva imaṁ lokaṁ āgantvā dukkhassantaṁ karoti. Evaṁ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā patarati.

(6) Kathañca bhikkhave puggaloummujjitvā patigādhappatto hoti: idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati " sādhu saddhā kusalesu dhammesu, sādhu hiri kusalesu dhammesu, sādhu ottappaṁ kusalesu dhammesu, sādhu viriyaṁ kusalesu dhammesu, sādhu paññā kusalesu dhammesū"ti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saṁyojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tatthaparinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā. Evaṁ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā patigādhappatto hoti.

(7) Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā tiṇṇo hoti pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo: [page 013] idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati "sādhu saddhā kusalesu dhammesu, sādhu hiri kusalesu dhammesu, sādhu ottappaṁ kusalesu dhammesu, sādhu viriyaṁ kusalesu dhammesu, sādhu paññā kusalesu dhammesu"ti. So āsavānaṁ khayā anāsavaṁ ceto vimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Evaṁ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā tiṇṇo hoti pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo.

Ime kho bhikkhave satta udakūpamā puggalā santo saṁvijjamānā lokasminti.

[BJT Page 298]

7. 1. 2. 6
(Aniccānupassī suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

16. Sattime bhikkhave, puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katame satta:

(1) Idha bhikkhave, ekacco puggalo sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayaṁ bhikkhave, paṭhamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Aniccānupassī
(2) Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco puggalo sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. Tassa apubbaṁ acarimaṁ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca. Ayaṁ bhikkhave, dutiyo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

(3) Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco puggalo sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ [page 014] orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā antarāparinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave, tatiyo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

(4) Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco puggalo sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā upahaccaparinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave, catuttho puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

(5) Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco puggalo sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave, pañcamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

(6) Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco puggalo sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā sasaṅkhāraparinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave, chaṭṭhamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco puggalo sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno aññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhagāmī. Ayaṁ bhikkhave, sattamo puggalo āhuneyyo, pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Ime kho bhikkhave, satta puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

7. 1. 2. 7
(Dukkhānupassi suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
17. Sattime bhikkhave, puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katame satta:

Idha bhikkhave, ekacco puggalo sabbasaṅkhāresu dukkhānupassī viharati dukkhasaññī dukkhapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ime kho bhikkhave, satta puggalā āhuneyyo
Pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassasāti.

[BJT Page 300]
7. 1. 2. 8
(Anattānupassī suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

18. Sattime bhikkhave, puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katame satta:

Idha bhikkhave, ekacco puggalo sabbadhammesu anattānupassī viharati anattasaññī anattapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ime kho bhikkhave, satta puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

7. 1. 2. 9
(Sukhānupassī suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

19. Sattime bhikkhave, puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katame satta:

Idha bhikkhave, ekacco puggalo nibbāne sukhānupassī viharati sukhasaññi sukhapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayaṁ bhikkhave, paṭhamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco puggalo nibbāne sukhānupassī viharati sukhasaññi sukhapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. Tassa apubbaṁ acarimaṁ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca. Ayaṁ bhikkhave, dutiyo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco puggalo nibbāne sukhānupassī viharati sukhasaññi sukhapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā antarāparinibbāyī hoti ayaṁ bhikkhave, tatiyo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

[page 015]
Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco puggalo nibbāne sukhānupassī viharati sukhasaññī sukhapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā upahaccaparinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave catuttho puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco puggalo nibbāne sukhānupassī viharati sukhasaññī sukhapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave, pañcamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Puna ca paraṁ bhikkhave idhekacco puggalo nibbāne sukhānupassī viharati sukhasaññī sukhapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā sasaṅkhāraparinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave chaṭṭhamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Puna ca paraṁ bhikkhave idhekacco puggalo nibbāne sukhānupassī viharati sukhasaññī sukhapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhagāmī. Ayaṁ bhikkhave, sattamo puggalo āhuneyyo pāhuṇeyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Ime kho bhikkhave, satta puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

[BJT Page 302]
7. 1. 2. 10
(Niddasavatthusuttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

20. Sattimāni bhikkhave, niddasavatthūni, katamāni satta.

Idha bhikkhave, bhikkhū sikkhāsamādāne tibbacchando hoti āyatiñca sikkhāsamādāne avigatapemo. Dhammanisantiyā tibbacchando hoti āyatiñca dhammanisantiyā avigatapemo. Icchāvinaye tibbacchando hoti āyatiñca icchāvinaye avigatapemo, paṭisallāne tibbacchando hoti āyatiñca paṭisallāne avigatapemo. Viriyārambhe tibbacchando hoti āyatiñca viriyārambhe avigata pemo. Satinepakke tibbacchando hoti āyatiñca satinepakke avigatapemo. Diṭṭhipaṭivedhe tibbacchando hoti āyatiñca diṭṭhipaṭivedhe avigatapemo.
Imāni kho bhikkhave, satta niddasavatthuniti.
Anusayavaggo dutiyo.

Tassuddānaṁ:

Dve anusayā kulaṁ puggalaṁ udakūpamañca pañcamaṁ,
Aniccaṁ dukkhaṁ anattā ca sukha niddasa vatthuhī te dasāti,

[page 016]
[BJT Page 304]

3. Vajjisattaka vaggo.
7. 1. 3. 1
(Sārandada suttaṁ)
21. Evaṁ me sutaṁ ekaṁ samayaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati sārandade cetiye.

Atha kho sambahulā licchavī yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdiṁsu. Ekamantaṁ nisinne kho te licchavi bhagavā etadavoca:
Satta vo licchavi, aparihāniye dhamme desessāmi. Taṁ suṇātha, sādhūkaṁ manasi karotha, bhāsissāmiti. Evambhanteti kho te licchavī bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:
Katame ca licchavī satta aparihānīyā dhammā:

(1) Yāvakīvañca licchavī, vajjī abhiṇhaṁ sannipātā bhavissanti sannipātabahulā, vuddhiyeva licchavī, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(2) Yāvakīvañca licchavī, vajjī samaggā sannipatissantī, samaggā vuṭṭhahissanti, samaggā vajjīkaraṇīyāni karissanti vuddhiyeva licchavī vajjīnaṁ pāṭikkhā no parihāni.

(3) Yāvakīvañca licchavī, vajjī apaññattaṁ na paññāpessanti, paññattaṁ na samucchindissanti, yathā paññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattissanti, vuddhiyeva licchavī vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(4) Yāvakīvañca licchavī, vajjī ye te vajjīnaṁ vajjimahallakā, te sakkarissanti, garukarissanti, mānessanti, pūjessanti, tesañca sotabbaṁ maññissanti, vuddhiyeva licchavī, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(5) Yāvakīvañca licchavī, vajji yā tā kulitthiyo kulakumāriyo, tā na okassa1 pasayha vāsessanti, vuddhiyeva licchavī, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(6) Yāvakīvañca licchavī, vajjī yāni tāni vajjīnaṁ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca, tāni sakkarissanti, garukarissanti, [page 017] mānessanti. Pūjessanti, tesañca dinnapubbaṁ katapubbaṁ dhammikaṁ baliṁ no parihāpessanti, vuddhiyeva licchavī, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

1 Okkassa syā

[BJT Page 306]
(7) Yāvakīvañca licchavī, vajjīnaṁ arahantesu dhammikā rakkhāvaraṇaguttī susaṁvihitā bhavissati "kinti anāgatā ca arahanto vijitaṁ āgaccheyyuṁ, āgatā ca arahanto vijite phāsuṁ vihareyyunti" vuddhiyeva licchavī, vajjīnaṁ pāṭiṅkhā no parihānī.

Yāvakīvañca licchavī, ime satta aparihāniyā dhammā vajjisu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu vajjī sandissanti, vuddhiyeva licchavī, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānīti.

7. 1. 3. 2
(Vassakārasuttaṁ)
22. Evamme sutaṁ: ekaṁ samayaṁ bhagavā rājagahe viharati, gijjhakūṭe pabbate. Tena kho pana samayena rājā māgadho ajātasattu vedehi putto vajji abhiyātukāmo hoti.

So evamāha: ahaṁ ime vajji evaṁ mahiddhike evaṁ mahānubhāve ucchecchāmi1 vajji vināsessāmi vajji anayabyasanaṁ āpādessāmīti.

Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehi putto vassakāraṁ brāhmaṇaṁ magadhamahāmattaṁ2 āmantesi: ehi tvaṁ brāhmaṇa, yena bhagavā tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vanda, appābādhaṁ appātaṅkaṁ lahuṭṭhānaṁ balaṁ phāsuvihāraṁ puccha:

"Rājā bhante māgadho ajātasattu vedehi putto bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṁ appātaṅkaṁ lahuṭṭhānaṁ balaṁ phāsuvihāraṁ pucchatī, ti. Evañca vadehi: rājā bhante māgadho ajātasattu vedehiputto vajji abhiyātukāmo, so evamāha: ahaṁ ime vajji evaṁ mahiddhike evaṁ mahānubhāve ucchecchāmi1 vajji vināsessāmi vajji anayabyasanaṁ [page 018] āpādessāmi, ti. Yathā3 bhagavā vyākararoti taṁ sādhukaṁ uggahetvā mama āroceyyāsī, na hi tathāgatā vitathaṁ bhaṇantī"ti.

Evaṁ bhoti kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto4 rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi, sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇiyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisīnno kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto4 bhagavantaṁ etadavoca:

Rājā bho gotama māgadho ajātasattu vedehiputto bhoto gotamassa pāde sirasā vandati, appābādhaṁ appātaṅkaṁ lahuṭṭhānaṁ balaṁ phāsuvihāraṁ pucchati.

1. Ucchejjīssāmi syā. 2. Māgadhamahā mattaṁ, machasaṁ. 3. Yathā te machasaṁ 4. Māgadhamavāmatto machasaṁ

[BJT Page 308]
Rājā bho gotama, māgadho ajātasattu vedehiputto vajji abhiyātukāmo. So evamāha: ahaṁ ime vajji evaṁ mahiddhike evaṁ mahānubhāve ucchecchāmi, vajji vināsessāmi, vajji anayabyasanaṁ āpādessāmiti.

Tena kho pana samayena āyasmā ānando bhagavato piṭṭhito1 hoti bhagavantaṁ vijayamāno. Atha kho bhagavā āyasmantaṁ ānanda āmantesi:

(1) Kinti te ānanda sutaṁ vajji abhiṇhaṁ sannipātā sannipāta bahulāti?

Sutaṁ me taṁ bhante, vajji abhiṇhaṁ sannipātā sannipātabahulāti.

Yāvakīvañca ānanda, vajji abhiṇhaṁ sannipātā bhavissanti, sannipātabahulā, vuddhiyeva ānanda, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(2) Kinti te ānanda, sutaṁ, vajji samaggā sannipatanti samaggā vuṭṭhahanti samaggā vajjikaraṇīyāni karontīti?

Sutaṁ me taṁ bhante, vajji samaggā sannipatanti, samaggā vuṭṭhahanti samaggā vajjikaraṇīyāni karontīti.

Yāvakīvañca ānanda, vajji samaggā sannipatissanti, samaggā vuṭṭhahissanti samaggā [page 019] vajjikaraṇīyāni karissanti, vuddhiyeva ānanda, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(3) Kinti te ānanda, sutaṁ vajji apaññattaṁ na paññāpenti, paññattaṁ na samucchindanti, yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattantīti. ?

Sutaṁ metaṁ bhante, vajji apaññattaṁ na paññāpenti, paññattaṁ na samucchindanti, yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattantīti.

Yāvakīvañca ānanda, vajji paññattaṁ na paññāpessanti, paññattaṁ na samucachindissanti, yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattissanti, vuddhiyeva ānanda, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(4) Kinti te ānanda, sutaṁ vajji ye te vajjīnaṁ vajji mahallakā, te sakkaronti garukaronti1 mānenti pūjenti, tesañca sotabbaṁ maññanti?

Sutaṁ metaṁ bhante, vajji ye te vajjīnaṁ vajjimahallakā, te sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti, tesañca sotabbaṁ maññantīti.

1. Piṭaṭhito ṭhito machasaṁ 1 garuṅkaronti machasaṁ.

[BJT Page 310]

Yāvakīvañca ānanda, vajji ye te vajjīnaṁ vajji mahallakā te sakkarissanti garukarissanti mānessanti pūjessanti tesañca sotabbaṁ maññissantī, vuddhiyeva ānanda, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(5) Kinti te ānanda, sutaṁ vajji yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okassa pasayha vāsentīti?
Sutaṁ metaṁ bhante, vajji yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okassa pasayha vāsentīti,

Yāvakīvañca ānanda, vajji yā tā kulittiyo kulakumāriyo tā na okassa1 pasayha vāsessantī, vuddhiyeva ānanda, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(6) Kinti te ānanda, sutaṁ vajji yāni tāni vajjīnaṁ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca tāni sakkaronti garukaronti mānenti pūjentī, tesañca dinnapubbaṁ katapubbaṁ dhammikaṁ baliṁ no parihāpentīti?

Sutaṁ metaṁ bhante, vajji yāni tāni vajjīnaṁ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca tāni sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti, tesañca dinnapubbaṁ katapubbaṁ dhammikaṁ baliṁ no parihāpentīti.

Yāvakīvañca ānanda, vajji [page 020] yāni tāni vajjīnaṁ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca tāni sakkarissanti, garukarissanti mānessanti, pūjessanti, tesañca dinnapubbaṁ katapubbaṁ dhammikaṁ baliṁ no parihāpessanti, vuddhiyeva ānanda, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(7) Kinti te ānanda, sutaṁ vajjīnaṁ arahantesu dhammikā rakkhāvaraṇagutti susaṁvihitā, "kinti anāgatā ca arahanto vijitaṁ āgaccheyyuṁ, āgatā ca arahanto vijite phāsuṁ vihareyyu"nti.

Sutaṁ metaṁ bhante vajjīnaṁ arahantesu dhammikā rakkhāvaraṇagutti susaṁvihitā bhavissati " kinti anāgatā ca arahanto vijitaṁ āgaccheyyuṁ, āgatā ca arahanto vijite phāsuṁ vihareyyu'nti.

Yāvakīvañca ānanda, vajjīnaṁ arahantesu dhammikā rakkhāvaraṇagutti susaṁvihitā bhavissati "kinti anāgatā ca arahanto vijitaṁ āgaccheyyuṁ, āgatā ca arahanto vijite phāsuṁ vihareyyunti' vuddhiyeva ānanda vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānīti.

1 Okkassa syā

[BJT Page 312]

Atha kho bhagavā vassakāraṁ brāhmaṇaṁ magadhamahāmattaṁ āmantesi. Ekamidāhaṁ brāhmaṇa, samayaṁ vesāliyaṁ viharāmi sārandade cetiye. Tatrāhaṁ brāhmaṇa vajjīnaṁ ime satta aparihāniye dhamme desesiṁ. Yāvakīvañca brāhmaṇa, ime satta aparihāniyā dhammā vajjisu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu vajji sandissanti, vuddhiyeva brāhmaṇa, vajjīnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānīti.

Evaṁ vutte vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavantaṁ etadavoca: ekamekenapi bho gotama, aparihāniyena dhammena samannāgatānaṁ vajjīnaṁ vuddhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni, ko pana vādo sattahi aparihāniyehi dhammehi? Akaraṇīyā ca bho gotama, vajji raññā māgadhena ajātasattunā vedehi puttena yadidaṁ yuddhassa aññatra [page 021] upalāpanā1 aññatra mithubhedā.

Handacadāni mayaṁ bho gotama, gacchāma, bahukiccā mayaṁ bahūkaraṇiyāti. Yassadāni tvaṁ brāhmaṇa, kālaṁ maññasīti.

Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavato bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmiti.

7. 1. 3. 3.
(Bhikkhu aparihānīya suttaṁ)
23. Evaṁ me sutaṁ ekaṁ samayaṁ bhagavā rājagahe viharati. Gijjhakuṭe pabbate. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi: satta vo bhikkhave aparihāniye dhamme desissāmi. Taṁ suṇātha sādhukaṁ manasikarotha bhāsissāmiti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ bhagavā etadavoca:

Katame ca bhikkhave satta aparihānīyā dhammā:

(1) Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū abhiṇhaṁ sannipātā bhavissanti sannipātabahulā, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā, no parihāni.

(2) Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū samaggā sannipatissantī, samaggā vuṭṭhahissanti, samaggā saṅghakaraṇīyāni karissanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(3) Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū appaññattaṁ na paññāpessanti, paññattaṁ na samucchindissanti, yathā paññattesu sikkhāpadesu samādāya vattissanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānī.

(4) Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū ye te bhikkhū therā rattaññucirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā2, te sakkarissanti garukarissanti mānessanti pūjessanati, tesañca sotabbaṁ maññissanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

1Upalāpanāya machasaṁ 2. Saṅghaparināyikā sīmu.

[BJT Page:314]
(5) Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū uppannāya taṇhāya ponobhavikāya na vasaṁ gacchissanti, vuddhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā, no parihāni.

(6) Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhu araññesu1 senāsanesu sāpekkhā [page 022] bhavissanti, vuddhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

(7) Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū paccattaṁyeva satiṁ upaṭṭhapessanti: kinti anāgatā ca pesalā sabrahmacārī āgaccheyyuṁ, āgatā ca pesalā sabrahmacārī phāsuṁ vihareyyunti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

Yāvakīvañca bhikkhave ime satta aparihānīyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandissanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkā no parihānīti.

7. 1. 3. 4
(Dutiyabhikkhū aparihāniya suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

24. Satta vo bhikkhave, aparihānīye dhamme desissāmi. Taṁ sunātha sādhukaṁ manasikarotha bhāsissāmiti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca: katame ca bhikkhave, satta aparihānīyā dhammā:

Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū na kammārāmā bhavissanti, na kammārāmataṁ anuyuttā, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū na bhassārāmā bhavissanti na bhassāramataṁ anuyuttā,vuddhiyeva bhikkhave,bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū na niddārāmā bhavissanti na niddāramataṁ anuyuttā,vuddhiyeva bhikkhave,bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū na saṅgaṇikārāmā bhavissanti na saṅgaṇikārāmataṁ anuyuttā,vuddhiyeva bhikkhave,bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū na pāpicchā bhavissanti pāpikānaṁ icchānaṁ vasaṁ gatā bhavissanti vuddhiyeva bhikkhave,bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū na pāpamittā bhavissanti na pāpasahāyā na pāpasampavaṅkā bhavissanti vuddhiyeva bhikkhave,bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhu na oramattakena visesādhigamena antarāvosānaṁ āpajjissanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānī.

Yāvakīvañca bhikkhave, ime satta aparihānīyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandissanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānīti.

7. 1. 3. 5
(Tatiyabhikkhū aparihānīya suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

25. Satta vo bhikkhave, aparihānīye dhamme desissāmi, taṁ suṇātha sādhukaṁ manasi karotha bhāsissāmiti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca: [page 023] katame ca bhikkhave, satta aparihānīyā dhammā.

Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū saddhā bhavissanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

1Āraññakesu machasaṁ

[BJT Page 316]
Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū hirimā1 bhavissanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhu ottāpino bhavissanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū bahussutā bhavissanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhu āraddhaviriyā bhavissanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhu satimā2 bhavissanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhu paññāvanto bhavissanti, vuddhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

Yāvakīvañca bhikkhave, ime satta aparihānīyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti. Imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandissanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānīti.

7. 1. 3. 6
(Catutthabhikkhu aparihānīya suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

26. Satta vo bhikkhave, aparihānīye dhamme desissāmi. Taṁ suṇātha sādhukaṁ manasikarotha bhāsissāmiti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca: katame ca bhikkhave, satta aparihānīyā dhammā:

Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū satisambojjhaṅgaṁ bhāvessanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānī.

Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū dhammavicayasambojjhaṅgaṁ bhāvessanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhu viriyasambojjhaṅgaṁ bhāvessanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū pītisambojjhaṅgaṁ bhāvessanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū passaddhisambojjhaṅgaṁ bhāvessanti. Vuddhiyeva bhikkhave,bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū samādhi sambojjhaṅgaṁ bhāvessanti. Vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhu upekkhāsambojjhaṅgaṁ bhāvessanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni.

Yāvakīvañca bhikkhave, ime satta aparihānīyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandissanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānīti.

[page 024]
7. 1. 3. 7
(Pañcama bhikkhū aparihānīya suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

27. Satta vo bhikkhave, aparihānīye dhamme desissāmi. Taṁ suṇātha sādhukaṁ manasikarotha bhāsissāmiti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca: katame ca bhikkhave, satta aparihānīyā dhammā:

Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū aniccasaññaṁ bhāvessantī, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānīti.

Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū anattasaññaṁ bhāvessanti,vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhu asubhasaññaṁ bhāvessanti. Vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū ādīnavasaññaṁ bhāvessanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū pahānasaññaṁ bhāvessanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhu virāgasaññaṁ bhāvessanti vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave, bhikkhū nirodhasaññaṁ bhāvessanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānī.

Yāvakīvañca bhikkhave, ime satta aparihānīyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandissanti, vuddhiyeva bhikkhave, bhikkhūnaṁ pāṭikaṅkhā no parihānīti.

1. Hirimanto machasaṁ, 2 satimanto machasaṁ.

[BJT Page 318]

7. 1. 3. 8
(Sekha aparihānīya suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

28. Sattime bhikkhave, dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṁvattanti. Katame satta:
Kammārāmatā, bhassārāmatā, niddārāmatā, saṅgaṇikārāmatā, indriyesu aguttadvāratā, bhojane amattaññutā, santi kho pana saṅghe saṅghakaraṇīyānī, tatra sekho bhikkhu iti paṭisañcikkhati. " Santi kho pana saṅghe therā rattaññū cirapabbajitā bhāravāhino te tena paññāyissantī"ti attanā voyogaṁ1 āpajjati.

Ime kho bhikkhave, satta dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṁvattanti.

Sattime bhikkhave dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṁvattanti. Katame satta:
[page 025]

Na kammārāmatā, na niddārāmatā, na bhassārāmatā, na saṅgaṇikārāmatā, indriyesu guttadvāratā, bhojane mattaññutā, santi kho pana saṅghe saṅghakaraṇīyāni, tatra sekho bhikkhu iti paṭisañcikkhati: " santi kho pana saṅghe therā rattaññu cirapabbajitā bhāravāhino te tena paññāyissantī"ti attanā na voyogaṁ āpajjati.

Ime kho bhikkhave, satta dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṁvattantiti.

7.1.3.9
(Upāsaka aparihānīya suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
Sattime bhikkhave, dhammā upāsakassa parihānāya saṁvattanti. Katame satta:

Bhikkhu dassanaṁ hāpeti, saddhammasavaṇaṁ pamajjati, adhisīle na sikkhati, appasādabahulo hoti bhikkhūsu theresu ceva navesuca majjhimesu ca, upārambhacitto dhammaṁ suṇāti randhagavesī, ito ca bahiddhā dakkhiṇeyyaṁ gavesati, tattha ca pubbakāraṁ karoti.

Ime kho bhikkhave, satta dhammā upāsakassa parihānāya saṁvattanti.

1. Na tesu yogaṁ machasaṁ

[BJT Page:320]
Sattime bhikkhave, dhammā upāsakassa aparihānāya saṁvattanti. Katame satta:

Bhikkhudassanaṁ na hāpeti. Saddhammasavaṇaṁ nappamajjati. Adhisīle sikkhati. Pasādabahulo hoti bhikkhūsu theresu ceva navesu ca majjhimesu ca. Anupārambhacitto dhammaṁ suṇāti na randhagavesī. Na ito bahiddhā dakkhiṇeyyaṁ gavesati. Idha ca pubbakāraṁ karoti.

Ime kho bhikkhave, satta dhammā upāsakassa aparihānāya saṁvattantīti. 1

[page 026]
14. Dassanaṁ bhāvitattānaṁ yo hāpeti upāsako,
Savaṇaṁ ca ariyadhammānaṁ adhisīle na sikkhati.

15. Appasādo ca bhikkhūsu bhiyyo bhiyyo pavaḍḍhati,
Upārambhacitto ca saddhammaṁ sotu micchati.

16. Ito ca bahiddhā aññaṁ dakkhiṇeyyaṁ gavesati,
Tattheva ca pubbakāraṁ yo karoti upāsako,

17. Ete kho parihānīye satta dhamme sudesite,
Upāsako sevamāno saddhammā parihāyati.

18. Dassanaṁ bhāvitattānaṁ yo na hāpeti upāsako,
Savaṇaṁ ca ariyadhammānaṁ adhisīle ca sikkhati.

19. Pasādo cassa bhikkhūsu bhiyyo bhiyyo pavaḍḍhati,
Anupārambhacitto ca saddhammaṁ sotumicchati.

20. Nayito bahiddhā aññaṁ dakkhiṇeyyaṁ gavesati,
Idheva ca pubbakāraṁ yo karoti upāsako.

21. Ete kho aparihānīye satta dhamme sudesite,
Upāsako sevamāno saddhammā na parihāyati.

7. 1. 3. 10
(Upāsaka vipatti suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
30. Sattimā bhikkhave, upāsakassa vipattiyo bhikkhu dassanaṁ hāpeti, saddhammasavaṇaṁ pamajjati, adhisīle na sikkhati, appasādabahulo hoti bhikkhūsu theresu ceva navesu ca majjhimesu ca, upārambhacitto dhammaṁ suṇāti randhagavesi, ito ca bahiddhā dakkhiṇeyyaṁ gavesati, tattha ca pubbakāraṁ karoti

Sattimā bhikkhave, upāsakassa sampattiyo bhikkhudassanaṁ na hāpeti. Saddhammasavaṇaṁ nappamajjati. Adhisīle sikkhati. Pasādabahulo hoti bhikkhusu theresu ceva navesu ca majjhimesu ca. Anupārambhacitto dhammaṁ suṇāti na randhagavesī. Na ito bahiddhā dakkhiṇeyyaṁ gavesati. Idha ca pubbakāraṁ karoti.

1. Idamavoca bhagavā idaṁ vatvāna sugato athāparaṁ etadavoca satthā. Machasaṁ

[BJT Page 322]
7. 1. 3. 11
(Upāsaka parābhava suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

31. Sattime bhikkhave, upāsakassa parābhavā bhikkhu dassanaṁ hāpeti, saddhammasavaṇaṁ pamajjati, adhisīle na sikkhati, appasādabahulo hoti bhikkhūsu theresu ceva navesu ca majjhimesu ca, upārambhacitto dhammaṁ suṇāti randhagavesī, ito ca bahiddhā dakkhiṇeyyaṁ gavesati, tattha ca pubbakāraṁ karoti.

Sattime bhikkhave, upāsakassa bambhavā. 1. Katame satta:

Bhikkhudassanaṁ na hāpeti. Saddhammasavaṇaṁ nappamajjati. Adhisīle sikkhati. Pasādabahulo hoti bhikkhūsu theresu ca navesu ca majjhimesu ca. Anupārambhacitto dhammaṁ suṇāti na randhagavesi. Na ito baviddhā dakkhiṇeyyaṁ gavesati. Idha ca pubbakāraṁ karoti.

Ime kho bhikkhave, satta upāsakassa sambhavāti.

[page 027]
22. Dassanaṁ bhāvitattānaṁ yo hāpeti upāsako,
Savaṇañca ariyadhammānaṁ adhisīle na sikkhati.

23. Appasādo ca bhikkhūsu bhiyyo bhiyyo pavaḍḍhati,
Upārambhacitto ca saddhammaṁ sotu micchati.

24. Ito ca bahiddhā aññaṁ dakkhiṇeyyaṁ gavesati,
Tattheva ca pubbakāraṁ yo karoti upāsako,

25. Ete kho parihānīye satta dhamme sudesite,
Upāsako sevamāno saddhammā parihāyati.

26. Dassanaṁ bhāvitattānaṁ yo na hāpeti upāsako,
Savaṇaṁ ca ariyadhammānaṁ adhisīle ca sikkhati.

27. Pasādo cassa bhikkhūsu bhiyyo bhiyyo pavaḍḍhati,
Anupārambhacitto ca saddhammaṁ sotumicchati.

28. Nayito bahiddhā aññaṁ dakkhiṇeyyaṁ gavesati,
Idheva ca pubbakāraṁ yo karoti upāsako.

29. Ete kho aparihānīye satta dhamme sudesite,
Upāsako sevamāno saddhammā na parihāyatī'ti.

Vajjisattakavaggo tatiyo*

Tassuddānaṁ
Sārandado vassakāro aparihānīya pañcakaṁ2
Sekho ca parihānī ca vipatti ca parābhavo cāti.

1. Sattimā bhikkhave, upāsakassa sampadā machasaṁ
2. Sārandavassakāro ca tisattakāni bhikkhukā,
Bodhisaññā dve ca hāni vipatti ca parābhavo"ti machasaṁ
Sārandado vassakāro bhikkhukammaṁ ca saddhiyaṁ
Bodhisaññaṁ sekho ca parihāni vipattiparābhavo cāti sīmu.
* Vajjivaggosīmu, syā

[BJT Page 324]

4 Devatā vaggo.
7. 1. 4. 1
(Appamādagārava suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

32. Atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṁ jetavanaṁ obhāsetvā yena [page 028] bhagavā tenupasaṅkamī. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhitā kho sā devatā bhagavantaṁ etadavoca:

Sattime bhante, dhammā bhikkhuno aparihānāya saṁvattanti. Katame satta:

Satthugāravatā, dhammagāravatā, saṅghagāravatā, sikkhāgāravatā, samādhigāravatā, appamādagāravatā, paṭisanthāragāravatā. Ime kho bhante, satta dhammā bhikkhuno aparihānāya saṁvattantī, tī

Idamavoca sā devatā, samanuñño ahosi satthā.

Atha kho sā devatā samanuñño me satthāti bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā tatthevantaradhāyī.

Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi: imaṁ bhikkhave, rattiṁ aññatarā devatā abhikkantāya ratatiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṁ jetavanaṁ obhāsetvā yenāhaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhitā kho bhikkhave sā devatā maṁ etadavoca:

Sattime bhante, dhammā bhikkhuno aparihānāya saṁvattanti. Katame satta:

Satthugāravatā, dhammagāravatā, saṅghagāravatā, sikkhāgāravatā, samādhigāravatā, appamādagāravatā, paṭisanthāragāravatā, . Ime kho bhante, satta dhammā bhikkhuno aparihānāya saṁvattantī, tī.

Idamavoca bhikkhave sā devatā. Idaṁ vatvā maṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā tatthevantaradhāyi, tī.

30. Satthugaru dhammagaru saṅghe ca tibbagāravo,
Samādhigaru ātāpi sikkhāya tibbagāravo.

31. Appamādagaru bhikkhū paṭisanthāragāravo,
Abhabbo parihānāya nibbānasseva santike, ti.

[BJT Page 326]

7. 1. 4. 2
(Hirigārava suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

33. Imaṁ bhikkhave, rattiṁ aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṁ jetavanaṁ obhāsetvā [page 029] yenāhaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhitā kho bhikkhave, sā devatā maṁ etadavoca:

Sattime bhante, dhammā bhikkhuno aparihānāya saṁvattantī. Katame satta:

Satthugāravatā, dhammagāravatā, saṅghagāravatā, sikkhāgāravatā, samādhigāravatā, hirigāravatā, ottappagāravatā. Ime kho bhante, satta dhammā bhikkhuno aparihānāya saṁvattanti, ti.

Idamavoca bhikkhave, sā devatā. Idaṁ vatvā maṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā tatthevantaradhāyī, tī.

32. Satthugaru dhammagaru saṅghe ca tibbagāravo,
Samādhigaru ātāpī sikkhāya tibbagāravo.

33. Hirottappasampanno sappatisso sagāravo,
Abhabbo parihānāya nibbānasseva santike"ti.

7. 1. 4. 3
(Paṭhamasovacassatā suttaṁ)
(Sāvatthi nidānaṁ)

34. Imaṁ bhikkhave, rattiṁ aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṁ jetavanaṁ obhāsetvā yenāhaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhitā kho bhikkhave, sā devatā maṁ etadavoca:

Sattime bhante, dhammā bhikkhuno aparihānāya saṁvattanti. Katame satta:

Satthugāravatā, dhammagāravatā, saṅghagāravatā, sikkhāgāravatā, samādhigāravatā, sovacassatā, kalyāṇamittatā, ime kho bhante, satta dhammā bhikkhuno aparihānāya
Saṁvattantīti.

Idamavoca bhikkhave, sā devatā idaṁ vatvā maṁ abhivādetvā padakkhīṇaṁ katvā katthevantaradhāyīti.

34. Satthugaru dhammagaru saṅghe ca tibbagāravo,
Samādhigaru ātāpi sikkhāya tibbagāravo.

35. Kalyāṇamitto suvaco sappatisso sagāravo,
Abhabbo parihānāya nibbānasseva santiketi.

[page 030]
[BJT Page 328]

7. 1. 4. 4.
(Dutiya sovacassatā suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

35. Imaṁ bhikkhave, rattiṁ aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṁ jetavanaṁ obhāsetvā yenāhaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhitā kho bhikkhave, sā devatā maṁ etadavoca:

Sattime bhante, dhammā bhikkhuno aparihānāya saṁvattanti. Katame satta:

Satthugāravatā, dhammagāravatā, saṅghagāravatā, sikkhāgāravatā, samādhigāravatā, sovacassatā, kalyāṇamittatā. Ime kho bhante, satta dhammā bhikkhuno aparihānāya saṁvattantīti.

Idamavo ca bhikkhave, sā devatā. Idaṁ vatvā maṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā tatthevantaradhāyīti.

Evaṁ vutte āyasmā sāriputto bhagavantaṁ etadavoca: imassa kho ahaṁ bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena atthaṁ ājānāmi:

Idha bhante, bhikkhu attanā ca satthugāravo hoti satthugāravatāya ca vaṇṇavādī. Ye caññe bhikkhū na satthugāravā, te ca satthugāravatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū satthugāravā tesaṁ ca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca dhammagāravo hoti dhammagāravatāya ca vaṇṇavādī. Ye caññe bhikkhū na dhammagāravā ke ca dhammagāravatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū dhammagāravā tesaṁ ca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca saṅghagāravo hoti saṅghagāravatāya ca vaṇṇavādī.Ye caññe bhikkhū na saṅghagāravā te ca saṅghagāravatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū saṅghagāravā tesaṁ ca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kāleka.Attanā ca sikkhāgāravo hoti sikkhāgāravatāya ca vaṇṇavādī. Ye caññe bhikkhū na sikkhāgāravā te ca sikkhāgāravatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū sikkhāgāravā tesaṁ ca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca samādhigāravo hoti samādhigāravatāya ca vaṇṇavādī. Ye caññe bhikkhū na samādhigāravā teca samādhigāravatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū samādhigāravā tesaṁ ca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca suvaco hoti sovacassatāya ca vaṇṇavādī. Ye caññe bhikkhū na suvacā te ca sovacassatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū suvacā tesaṁ ca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca kalyāṇamitto hoti kalyāṇamittatāya ca vaṇṇavādī. Ye caññe bhikkhū na kalyāṇamittā, te ca kalyāṇamittatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū kalyāṇamittā, tesañca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālenā, ti.

Idamassa1 kho ahaṁ bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena atthaṁ ājānāmiti.

Sādhu sādhu sāriputta, sādhu kho tvaṁ sāriputta, imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena atthaṁ ajānāsi.

1 Idhassa machasaṁ.

[BJT Page 330]

Idha sāriputta bhikkhu attanā ca satthugāravo hoti satthugaravatāya ca vaṇṇāvādī. Ye caññe bhikkhū na satthugāravā, te ca satthugāravatāya [page 031] samādapeti. Ye caññe bhikkhū satthugāravā tesaṁ ca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca dhammagāravo hoti dhammagāravatāya ca vaṇṇavādī.Ye caññe bhikkhū na dhammagāravā te ca dhammagāravatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū dhammagāravā tesañca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca saṅghagāravo hoti saṅghagāravatāya ca vaṇṇavādī. Ye caññe bhikkhū na saṅghagāravā te ca saṅghagāravatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū saṅghagāravā tesañca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca sikkhāgāravo hoti sikkhāgāravatāya ca vaṇṇavādī.Ye caññe bhikkhū na sikkhāgāravā te ca sikkhāgāravatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū sikkhāgāravā tesañca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca samādhigāravo hoti samādhigāravatāya ca vaṇṇavādī.Ye caññe bhikkhū na samādhigāravā te ca samādhigāravatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū samādhigāravā tesañca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca suvaco hoti sovacassatāya ca vaṇṇavādī. Ye caññe bhikkhū na suvacā te ca sovacassatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū suvacā tesañca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālena. Attanā ca kalyāṇamitto hoti kalyāṇamittatāya ca vaṇṇavādī. Ye cañaññe bhikkhū na kalyāṇamittā, te ca kalyāṇamittatāya samādapeti. Ye caññe bhikkhū kalyāṇamittā, tesañca vaṇṇaṁ bhaṇati bhūtaṁ tacchaṁ kālenā, ti.

Imassa kho sāriputta, mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena attho daṭṭhabboti.

7. 1. 4. 5.
(Mitta suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
36. Sattahi bhikkhave, aṅgehi samannāgato mitto sevitabbo, katamehi sattahī:
Duddadaṁ dadāti, dukkaraṁ karoti, dukkhamaṁ khamati, guyhamassa āvikaroti, guyhaṁ assa pariguhati, āpadāsu na jahati, khīṇena nātimaññati. Imehi kho bhikkhave, sattahaṅgehi samannāgato mitto sevitabboti.

36. Duddadaṁ dadāti vittaṁ1 dukkaraṁ cāpi kubbati,
Athopissa duruttāni khamati dukkhamānipi.

37. Guyhaṁ cassa2 akkhāti guyhassa parigūhati,
Āpadāsu na jahāti khīṇena nātimaññati,

38. Yasmiṁ etāni ṭhānāni saṁvijjantīdha puggale,
So mitto mittakāmena bhajitabbo tathāvidhoti.

[page 032]
7. 1. 4. 6
(Bhikkhumitta suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
37. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhūmitto sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo api panujjamānenapi. Katamehi sattahi:

Piyo ca hoti manāpo ca, garu ca, bhāvanīyo ca, vattā ca, vacanakkhamo ca, gambhīrañca kathaṁ kattā hoti, no ca aṭṭhāne niyojeti.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhumitto sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo api panujjamānenapī'ti.

1. Duddadaṁdadāti mitto machasaṁ 2. Guyhañca tassa machasaṁ

[BJT Page 332]
39. Piyo ca garu bhāvanīyo vattā ca vacanakkhamo,
Gambhīrañca kathaṁ kattā no caṭṭhāne niyojaye.

40. Yasmiṁ etāni ṭhānāni saṁvijjantīdha puggale,
So mitto mittakāmena atthakāmānukampako,
Api nāsiyamānena bhajitabbo tathāvidhoti.

7. 1. 4. 7
(Paṭhamapaṭisambhidā suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

38. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu na cirasseva catasso paṭisambhidā sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya. Katamehi sattahi:

Idha bhikkhave, bhikkhū idaṁ me cetaso līnattanti yathābhūtaṁ pajānāti. Ajjhattaṁ saṅkhittaṁ vā cittaṁ ajjhattaṁ me saṅkhittaṁ cittanti yathābhūtaṁ pajānāti. Bahiddhā vikkhittaṁ vā cittaṁ bahiddhā me vikkhittaṁ cittanti yathābhūtaṁ pajānāti. Tassa viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṁ gacchanti. Viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, [page 033] viditā abbhatthaṁ gacchanti. Viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṁ gacchanti. Sappāyāsappāyesu kho panassa dhammesu hīnappaṇītesu kaṇhasukkasappaṭibhāgesu nimittaṁ suggahītaṁ hoti sumanasikataṁ sūpadhāritaṁ suppaṭividitaṁ paññāya.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu na cirasseva catasso paṭisambhidā sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā"ti.

[page 034]
7. 1. 4. 8.
(Dutiya paṭisambhidā suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
39. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato sāriputto catasso paṭisambhidā sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Katamehi sattahi:

Idha bhikkhave, sāriputto idaṁ me cetaso līnattanti yathābhūtaṁ pajānāti. Ajjhattaṁ saṅkhittaṁ vā cittaṁ ajjhattaṁ me saṅkhittaṁ cittanti yathābhūtaṁ pajānāti. Bahiddhā vikkhittaṁ vā cittaṁ bahiddhā me vikkhittaṁ cittanti yathābhūtaṁ pajānāti. Tassa viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṁ gacchanti.

[BJT Page 334]

Viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṁ gacchanti. Viditā vitakkā uppajjanti,
Viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṁ gacchanti. Sappāyāsappāyesu kho panassa dhammesu hīnappaṇītesu kaṇhasukkasappaṭibhāgesu nimittaṁ suggahītaṁ hoti sumanasikataṁ sūpadhāritaṁ suppaṭividdhaṁ paññāya.

Imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato sāriputto catasso paṭisambhidā sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī"ti.

7. 1. 4. 9.
(Paṭhama cittavasavattana suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

40. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhū cittaṁ vasevatteti, no ca bhikkhu cittassa vasena vattati. Katamehi sattahi:

Idha bhikkhave, bhikkhu samādhikusalo hoti, samādhissa samāpattikusalo hoti, samādhissa ṭhitikusalo hoti, samādhissa vuṭṭhānakusalo hoti, samādhissa kallitakusalo1 hoti, samādhissa gocarakusalo hoti, samādhissa abhinīhārakusalo hoti.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhū cittaṁ vase vatteti, no ca bhikkhū cittassa vasena vattati.

7. 1. 4. 10.
(Dutiya cittavasavattana suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
41. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato sāriputto cittaṁ vase vatteti, no ca sāriputto cittassa vasena vattatī. Katamehi sattahī:

Idha bhikkhave, sāriputto samādhikusalo hoti, samādhissa samāpattikusalo, samādhissa ṭhitikusalo, samādhissa vuṭṭhānakusalo, samādhissa kallitakusalo, 1samādhissa gocarakusalo, samādhissa abhinīhārakusalo hoti.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato sāriputto cittaṁ vase vatteti, no ca sāriputto cittassa vasena vattati"ti.

1Kalyāṇakusalo machasaṁ

[BJT Page 336]

7. 1. 4. 11
(Paṭhama niddasavatthu suttaṁ)
42. Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmā sāriputto pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaraṁ ādāya sāvatthiyaṁ piṇḍāya pāvisi.

Atha kho āyasmato [page 035] sāriputtassa etadahosi: atippago kho tāva sāvatthiyaṁ piṇḍāya carituṁ, yannūnāhaṁ yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkameyyanti. Atha kho āyasmā sāriputto yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi.

Tena kho pana samayena tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ sannisinnānaṁ sannipatitānaṁ ayamantarā kathā udapādi: yo hi koci āvuso, dvādāsavassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, " niddaso bhikkhū, ti alaṁ vacanāyāti.

Atha kho āyasmā sāriputto tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ bhāsitaṁ neva abhinandi, na paṭikkosi. Anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. 'Bhagavato santike etassa bhisitassa atthaṁ ājānissāmīti.

Atha kho āyasmā sāriputto sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṁ etadavoca:
Idhāhaṁ bhante, pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaraṁ ādāya sāvatthiyaṁ piṇḍāya pāvisiṁ. Tassa mayhaṁ bhante, etadahosi: atippago kho tāva sāvatthiyaṁ piṇḍāya carituṁ, yannūnāhaṁ yenaññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkameyyanti. Atha khvāhaṁ bhante, yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkamiṁ. Upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodiṁ. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdiṁ. Tena kho pana bhante, samayena tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ sannisinnānaṁ [page 036] sannipatitānaṁ ayamantarā kathā udapādi: yo hi koci āvuso, dvādāsavassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, "niddaso bhikkhū, ti alaṁ vacanāyā, ti. Atha khvāhaṁ bhante, tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ bhāsitaṁ neva abhinandiṁ, na paṭikkosiṁ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmiṁ "bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṁ ājānissāmi, ti.

Sakkā nu kho bhante, imasmiṁ dhammavinaye kevalaṁ vassagaṇanamattena niddaso bhikkhūti paññapetūnti.

Na kho sāriputta, sakkā imasmiṁ dhammavinaye kevalaṁ vassagaṇanamattena niddaso bhikkhūti paññāpetuṁ.

Satta kho imāni sāriputta, niddasavatthūni mayā sayaṁ abhiññā sacchikatvā paveditāni. Katamāni satta:

[BJT Page 338]
Idha sāriputta, bhikkhu sikkhāsamādāne tibbacchando hoti āyatiñca sikkhāsamādāne avigatapemo. Dhammanisantiyā1 tibbacchando hoti āyatiñca dhammanisantiyā avigatapemo. Icchāvinaye tibbacchando hoti, āyatiñca icchāvinaye avigatapemo. Paṭisallāne tibbacchando hoti, āyatiñca paṭisallāne avigatapemo. Viriyārambhe tibbacchando hoti, āyatiñca viriyāramhe avigatapemo. Satinepakke tibbacchando hoti, āyatiñca satinepakke avigatapemo. Diṭṭipaṭivedhe tibbacchando hoti, āyatiñca diṭṭhipaṭivedhe avigatapemo.

Imāni kho sāriputta, satta niddasavatthūni mayā sayaṁ abhiññā sacchikatvā paveditāni.
Imehi kho sāriputta, sattahi niddasavatthūhi, samannāgato bhikkhū dvādasa cepi vassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, niddaso bhikkhūti alaṁ vacanāya. Catuvīsatiṁ cepi vassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, niddaso bhikkhūti [page 037] alaṁ vacanāya. Chantiṁsati cepi vassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, niddaso bhikkhūti alaṁ vacanāya. Aṭṭhacattārīsañcepi vassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, niddaso bhikkhūti alaṁ vacanāyāti.

7. 1. 4. 12
(Dutiya niddasavatthu suttaṁ)
43. Evaṁ me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ bhagavā kosambiyaṁ viharati ghositārāme. Atha kho āyasmā ānando pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaraṁ ādāya kosambiyaṁ piṇḍāya pāvisi. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi: atippago kho tāva kosambiyaṁ piṇḍāya carituṁ, yannūnā, haṁ yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkameyyanti.

Atha kho āyasmā ānando yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodi. Sammodaniyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi.

Tena kho pana samayena tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ sannisinnānaṁ sannipatitānaṁ ayamantarā kathā udapādi: yo hi koci āvuso, dvādāsavassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, " niddaso bhikkhū, ti alaṁ vacanāyāti,

Atha kho āyasmā ānando tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ bhāsitaṁ neva abhinandi, na paṭikkosi. Anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi "bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṁ ājānissāmi, ti.

Atha kho āyasmā ānando kosambiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando [page 038] bhagavantaṁ etadavoca:
1. Dhammanikantiyā sīmu.

[BJT Page 340]
Idhāhaṁ bhante, pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaraṁ ādāya kosambiyaṁ piṇḍāya pāvisiṁ. Tassa mayhaṁ bhante, etadahosi: atippago kho tāva kosambiyaṁ pīṇḍāya carituṁ, yannūnāhaṁ yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkameyyantī.
Atha khvāhaṁ bhante, yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkamiṁ. Upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodiṁ. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdiṁ.

Tena kho pana bhante, samayena tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ sannisinnānaṁ ayamantarā kathā udapādi:

Yo hi koci āvuso, dvādāsavassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, niddaso bhikkhūti alaṁ vacanāyāti.

Atha khvāhaṁ bhante, tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ bhāsitaṁ neva abhinandiṁ, na paṭikkosiṁ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṁ "bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṁ ājānissāmī, ti.

Sakkā nu kho bhante, imasmiṁ dhammavinaye kevalaṁ vassagaṇanamattena niddaso bhikkhūti1 paññāpetunti. Na kho ānanda sakkā imasmiṁ dhammavinaye kevalaṁ vassagaṇanamattena

Niddaso bhikkhūti1 paññāpetunti.
Satta kho imāni ānanda niddasavatthuni mayā sayaṁ abhiññā sacchikatvā paveditāni. Katamāni satta:

Idhānanda, bhikkhu saddho hoti. Hirimā hoti. Ottappī hoti. Bahussuto hoti. Āraddhavīriyo hoti. Satimā hoti. Paññavā hoti.

Imāni kho ānanda satta niddasavatthuni mayā sayaṁ abhiññā sacchikatvā paveditāni.

[page 039]
Imehi kho ānanda sattahi niddasavatthuhi samannāgato bhikkhū dvādasa cepi vassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, niddaso bhikkhūti alaṁ vacanāyāti. Catuvīsatiñcepi vassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, niddaso bhikkhūti alaṁ vacanāya. Chattiṁsati cepi vassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, niddaso bhikkhūti alaṁ vacanāya. Aṭṭhacattārīsañcepi vassāni paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, niddaso bhikkhūti alaṁ vacanā yāti.
Devatāvaggo catuttho

Tassuddānaṁ

Appamādo hiri ceva dve dve suvacā mittā,
Dve paṭisamhidā dve vasā dve niddasavatthunāti. 2

1 Niddaso bhikkhu sīmu,
2. Appamādo hirimā cha dve sutavā duve balaṁ
Duve paṭisamahidā ca niddasavatthu pare duveti sīmu.

[BJT Page 342]

5. Mahāyaññā vaggo
7. 1. 5. 1
(Viññāṇaṭṭhiti suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

44. Sattimā bhikkhave viññāṇaṭṭhitiyo. Katamā satta:
1. Santi bhikkhave, sattā nānattakāyā nānattasaññino: seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṁ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti.

[page 040]
2. Santi bhikkhave, sattā nānattakāyā ekattasaññino:seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṁ dutiyā viññāṇaṭṭhiti.

3. Santi bhikkhave, sattā ekattakāyā nānattasaññino: seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṁ tatiyā viññāṇaṭṭhiti.

4. Santi bhikkhave, sattā ekattakāyā ekattasaññino: seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṁ catutthā viññāṇaṭṭhiti.

5. Santi bhikkhave, sattā sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṁ pañcamā viññāṇaṭṭhiti.

6. Santi bhikkhave, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṁ chaṭṭhā viññāṇaṭṭhiti.

7. Santi bhikkhave, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṁ sattamā viññāṇaṭṭhiti.

Imā kho bhikkhave, satta viññāṇaṭṭhitiyoti.

7. 1. 5. 2
(Samādhiparikkhāra suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

45. Sattime bhikkhave, samādhiparikkhārā. Katame satta:

Sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammā ājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati.

Yā kho bhikkhave, imehi sattahaṅgehi cittassekaggatā parikkhatā, ayaṁ vuccati bhikkhave ariyo sammāsamādhi "saupaniso" itipi " saparikkhāro" itipī, ti.

[page 041]
[BJT Page 344]

7. 1. 5. 3
(Paṭhama aggi suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
46. Sattime bhikkhave, aggī. Katame satta:
Rāgaggi, dosaggi, mohaggi, āhuṇeyyaggi, gahapataggi, dakkhiṇeyyaggi, kaṭṭhaggi. Ime kho bhikkhave, satta aggī, ti.

7. 1. 5. 4
(Mahāyañña suttaṁ)
47. Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. *Tena kho pana samayena uggatasarīrassa brāhmaṇassa mahāyañño upakkhaṭo1 hoti. Pañca usabhasatāni thuṇūpanītāni honti yaññatthāya. Pañca vacchatarasatāni thuṇūpanītāni honti yaññatthāya. Pañca vacchatarīsatānī thuṇūpanītāni honti yaññatthāya. Pañca ajasatāni thuṇūpanītāni honti yaññatthāya. Pañca urabhasatāni thuṇūpanītāni honti yaññatthāya.

Atha kho uggatasariro brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho uggatasarīro brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca:

Sutaṁ metaṁ bho gotama, aggissa ādānaṁ2 yūpassa ussāpanaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsanti.

Mayāpi kho etaṁ brāhmaṇa, sutaṁ aggissa ādānaṁ yūpassa ussāpanaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsanti.

Dutiyampi kho uggatasarīro brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca: "sutaṁ metaṁ bho gotama, aggissa ādānaṁ yūpassa ussāpanaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsanti. Mayāpi kho etaṁ brāhmaṇa,sutaṁ aggissa ādānaṁ yūpassa ussāpanaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsanti. Tatiyampi kho uggatasarīro brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca: " sutaṁ metaṁ bho gotama, aggissa ādānaṁ yūpassa ussāpanaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsanti. Mayāpi kho etaṁ brāhmaṇa, sutaṁ aggissa ādānaṁ yūpassa ussāpanaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsanti", tayidaṁ bho [page 042] gotama, sameti bhoto ceva gotamassa amhākañca yadidaṁ sabbena sabbanti.

* Ayaṁ pāṭho maramma potthake na dissate: 1. Upakkhaṭhomajasaṁ upakaṭṭho aṭṭhakathā 2. Ādhānaṁ syā

[BJT Page 346]

Evaṁ vutte āyasmā ānando uggatasarīraṁ brāhmaṇaṁ etadavoca: na kho brāhmaṇa, tathāgatā evaṁ pucchitabbā: sutammetaṁ bho gotama, aggissa ādānaṁ yūpassa ussāpanaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsanti.

Evañca kho brāhmaṇa, tathāgatā pucchitabbā: ahaṁ hi bhante, aggiṁ ādātukāmo, yūpaṁ ussāpetukāmo. Ovadatu maṁ bhante bhagavā, anusāsatu maṁ bhante bhagavā, yaṁ mama assa dīgharattaṁ hitāya sukhāyāti,

Atha kho uggatasarīro brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca: ahaṁ hi bho gotama, aggiṁ ādātukāmo, yūpaṁ ussāpetukāmo. Ovadatu maṁ bhavaṁ gotamo, anusāsatu maṁ bhavaṁ gotamo, yaṁ mama assa dīgharattaṁ hitāya sukhāyāti.

Aggiṁ brāhmaṇa, ādento1 yūpaṁ ussāpento pubbeva yaññātīṇī satthāni ussāpeti akusalāni dukkhudrayānī2 dukkhavipākānī. Katamāni tīṇī:

Kāyasatthaṁ, vacīsatthaṁ, manosatthaṁ.

Aggiṁ brāhmaṇa, ādento yūpaṁ ussāpento pubbeva yaññā evaṁ cittaṁ uppādeti: ettakā usabhā haññantu yaññatthāya, ettakā vacchatarā haññantu yaññatthāya, ettakā vacchatariyo haññantu yaññatthāya, ettakā ajā haññantu yaññatthāya, ettakā urabbhā haññantu yaññatthāyāti. So puññaṁ karomīti apuññaṁ karoti. Kusalaṁ karomīti akusalaṁ karoti. Sugatimaggaṁ3 pariyesāmīti duggatimaggaṁ4 pariyesati. Aggiṁ brāhmaṇa, ādento yūpaṁ [page 043] ussāpento pubbeva yaññā idaṁ paṭhamaṁ manosatthaṁ ussāpeti akusalaṁ dukkhūdrayaṁ dukkhavipākaṁ.

Puna ca paraṁ brāhmaṇa, aggiṁ ādento yūpaṁ ussāpento pubbeva yaññā evaṁ vācaṁ bhāsati: ettakā usabhā haññantu yaññatthāya, ettakā vacchatarā haññantu yaññatthāya, ettakā vacchatariyo haññantu yaññatthāya, ettakā ajā haññantu yaññatthāya, ettakā urabbhā haññantu yaññatthāyāti. So puññaṁ karomīti apuññaṁ karoti. Kusalaṁ karomīti akusalaṁ karoti. Sugatimaggaṁ 3 pariyesāmīti duggatimaggaṁ4 pariyesati. Aggiṁ brāhmaṇa, ādento yūpaṁ ussāpento pubbeva yaññā idaṁ dutiyaṁ vacīsatthaṁ ussāpeti akusalaṁ dukkhudrayaṁ dukkhavipākaṁ.

Punaca paraṁ brāhmaṇa, aggiṁ ādento yūpaṁ ussānto pubbeva yaññā sayaṁ paṭhamaṁ samārambhati5 usabhe hantuṁ 6 yaññatthāya. Sayaṁ paṭhamaṁ samārambhati vacchatare hantuṁ yaññatthāya. Sayaṁ paṭhamaṁ samārambhati vacchatarī hantuṁ yaññatthāya. Sayaṁ paṭhamaṁ samārambhati vacchatarī bhantuṁ yaññatthāya. Sayaṁ paṭhamaṁ samārambhati aje hantuṁ yaññatthāya. Sayaṁ paṭhama samārambhati urabbhe hantuṁ yaññatthāyāti.

1. Ādhento syā. 2. Drakkhuddayāti sīmu 3. Sugatiyā maggaṁ machasaṁ
4. Duggatiyā maggaṁ machasaṁ 5. Samārabhati syā, samārabbhati sīmu 6. Haññantu sīmu

[BJT Page 348]

So puññaṁ karomiti apuññaṁ karoti. Kusalaṁ karomiti akusalaṁ karoti. Sugatimaggaṁ pariyesāmīti duggatimaggaṁ pariyesati. Aggiṁ brāhmaṇa, ādento yūpaṁ ussāpentā pubbeva yaññā idaṁ tatiyaṁ kāyasatthaṁ ussāpeti akusalaṁ dukkhudrayaṁ dukkhavipākaṁ.

Aggiṁ brāhmaṇa, ādento yūpaṁ ussāpento pubbeva yaññā imāni tīṇi satthāni ussāpeti akusalāni dukkhudrayāni dukkhavipākāni.

Tayo me brāhmaṇa, aggi pahātabbā parivajjetabbā na sevitabbā. Katame tayo. [page 044] rāgaggi, dosaggi, mohaggi.

Kasmā cāyaṁ brāhmaṇa, rāgaggī pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo. ?

Ratto kho brāhmaṇa, rāgena abhibhūto pariyādinnacitto kāyena duccaritaṁ carati, vācāya duccaritaṁ carati, manasā duccaritaṁ carati. So kāyena duccaritaṁ caritvā vācāya duccaritaṁ caritvā manasā duccaritaṁ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati. Tasmāyaṁ rāgaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo.

Kasmā cāyaṁ brāhmaṇa, dosaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo. ?

Duṭṭho kho brāhmaṇa, dosena abhibhūto pariyādinnacitto kāyena duccaritaṁ carati, vācāya duccaritaṁ carati, manasā duccaritaṁ carati. So kāyena duccaritaṁ caritvā vācāya duccaritaṁ caritvā manasā duccaritaṁ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati. Tasmāyaṁ dosaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo.

Kasmā cāyaṁ brāhmaṇa, mohaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo. ?

Mūḷho kho brāhmaṇa, mohena abhibhūto pariyādinnacitto kāyena duccarita1 carati, vācāya duccaritaṁ carati, manasā duccaritaṁ carati. So kāyena duccaritaṁ caritvā vācāya duccaritaṁ caritvā manasā duccaritaṁ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati. Tasmāyaṁ mohaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo.

Ime kho brāhmaṇa, tayo aggī pahātabbā, parivajjetabbā na sevitabbā.

Tayo kho brāhmaṇa, aggi sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā sammā sukhaṁ parihātabbā. Katame tayo:

[page 045]
Āhuneyyaggi, gahapataggi, dakkhiṇeyyaggī.

Katamo ca brāhmaṇa āhuneyyaggī? Idha brāhmaṇa, yassa te honti mātāti vā pitāti vā, ayaṁ vuccati brāhmaṇa āhuneyyaggi. Taṁ kissa hetu: atohayaṁ1 brāhmaṇa, āhuto sambhuto. Tasmāyaṁ āhuneyyaggi sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā sammā sukhaṁ parihātabbo.

Katamo ca brāhmaṇa, gahapataggi. Idha brāhmaṇa, yassa te honti puttāti vā dārāti vā dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā. Ayaṁ vuccati brāhmaṇa, gahapataggi. Tasmāyaṁ gahapataggi sakkatvā garukatvā manetvā pūjetvā sammā sukhaṁ parihātabbo.

1 Atoyaṁ sīmu.

[BJT Page 350]

Katamo ca brāhmaṇa, dakkhiṇeyyaggi: idha brāhmaṇa, ye te samaṇabrāhmaṇā madappamādā2 paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṁ damenti, ekamattānaṁ samenti, ekamattānaṁ parinibbāpenti. Ayaṁ vuccati brāhmaṇa dakkhiṇeyyaggi. Tasmāyaṁ dakkhiṇeyyaggi sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā sammā sukhaṁ parihātabbo.
Ime kho brāhmaṇa, tayo aggi sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā sammā sukhaṁ parihātabbā.

Ayaṁ kho pana brāhmaṇa, kaṭṭhaggi kālena kālaṁ ujjaletabbo, kālena kālaṁ ajjhupekkhitabbo, kālena kālaṁ nibbāpetabbo, kālena kālaṁ nikkhipitabboti.
Evaṁ vutte uggatasarīro brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca: abhikkantaṁ bho gotama, abhikkantaṁ bho gotama, upāsakaṁ maṁ bhavaṁ gotamo dhāretu, ajjatagge [page 046] pāṇupetaṁ saraṇaṁ gataṁ.

Esāhaṁ bho gotama, pañca usabhasatāni muñcāmi jīvitaṁ vitanomi, 1 pañca vacchatarasatāni muñcāmi jīvitaṁ vitanomi, pañca vacchatarīsatāni muñcāmi jīvitaṁ vitanomi, pañca ajasatāni muñcāmi jīvitaṁ vitanomi, pañca urabbhasatāni muñcāmi jīvitaṁ vitanomi, haritāni ceva tīṇāni khādantu, sītāni ca pānīyāni pivantu, sīto ca tesaṁ vāyo vāyatūti. 2.

7. 1. 5. 5.
(Saṅkhittasattasaññā suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
48. Sattimā bhikkhave, saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānā. Katamā satta:

Asubhasaññā, maraṇasaññā, āhāre paṭikkūlasaññā, sabbaloke anabhiratasaññā, aniccasaññā, anicce dukkhasaññā, dukkhe anattasaññā.

Imā kho bhikkhave, sattasaññā bhavitā bahulīkatā mahapapphalā honti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānā, ti.

7. 1. 5. 6
(Vitthatasattasaññā suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
49. Sattimā bhikkhave, saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānā. Katamā satta:

Asubhasaññā, maraṇasaññā, āhāre paṭikkūlasaññā, sabbaloke anabhiratasaññā, aniccasaññā anicce dukkhasaññā, dukkhe anattasaññā.

1. Jīvitaṁ demi machasaṁ, 2. Sito ca nesaṁ vāto upavāyataṁ machasaṁ

[BJT Page 352]

Imā kho bhikkhave, satta saññā, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānā, ti.

(1) Asubhasaññā bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ:

Asubhasaññā paricitena bhikkhave, bhikkhūno cetasā bahulaṁ viharato methunadhammasamāpattiyā cittaṁ [page 047] patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati. Upekkhā1 vā paṭikkulyatā vā2 saṇṭhāti.

Seyyathāpi bhikkhave, kukkuṭapattaṁ vā nahārudaddulaṁ vā3 aggimhi pakkhīttaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, evameva kho bhikkhave, bhikkhuno asubhasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato methunadhammasamāpattiyā cittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati. Upekkhā vā paṭikkūlyatā vā2 saṇṭhāti.
Sace bhikkhave, bhikkhuno asubhasaññāparicitena cetasā bahulaṁ viharato methunadhammasamāpattiyā cittaṁ anusandati4 appaṭikūlyatā vā saṇṭhāti, veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhunā "abhāvitā me asubhasaññā natthi me pubbenāparaṁ viseso, appattaṁ me bhāvanāphalanti5 itiha tattha sampajāno hoti.

Sace pana bhikkhave bhikkhūno asubhasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato methunadhammasamāpattiyā cittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati6 na sampasārīyati upekkhā vā paṭikkūlyatā vā2 saṇṭhāti, veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhunā bhāvitā7 me asubhasaññā, atthi me pubbenāparaṁ viseso, pattaṁ me bhāvanāphalanti5 itiha tattha sampajāno hoti.

Asubhasaññā bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti iti yaṁ taṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭiccavuttaṁ.

(2) Maraṇasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā [page 048] hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ:

Maraṇasaññā paricitena bhikkhave, bhikkhuno cetasā bahulaṁ viharato jīvitanikantiyā cittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati5 na sampasārīyati. Upekkhā vā paṭikkūlyatā vā2 saṇṭhāti.
Seyyathāpi bhikkhave, kukkuṭapattaṁ vā nahārudaddulaṁ vā3 aggimhi pakkhittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati. Evameva kho bhikkhave bhikkhuno maraṇasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato jīvitanikantiyā cittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati. Upekkhā vā1 paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti.

1. Upekhāsīmu. 2. Pāṭikulyatāvā machasaṁ 3. Nāhārūdadadulaṁ machasaṁ
4. Anusaṇṭhāti sīmu. 5. Bhāvanābalanti machasaṁ 6. Pativattati machasaṁ
7. Subhāvitā machasaṁ

[BJT Page 354]

Sace bhikkhave, bhikkhuno maraṇasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato jīvitanikantiyā cittaṁ anusandati, 1 appaṭikūlyatā vā saṇṭhāti, veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhunā "abhāvitā me maraṇasaññā, natti me pubbenāparaṁ viseso, appattaṁ me bhāvanāphalanti"2 itiha tattha sampajāno hoti.

Sace pana bhikkhave, bhikkhuno maraṇasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato jīvitanikantiyā cittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, upekkhā vā3 paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti, veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhunā "bhāvitā me maraṇasaññā, atthi me pubbenāparaṁ viseso, pattaṁ me bhāvanāphalanti" itiha tattha sampajāno hoti.
Maraṇasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā [page 049] hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti, iti yaṁ taṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

(3) Āhāre paṭikkūlasaññā bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti, iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ.
Āhāre paṭikkūlasaññā paricitena bhikkhave, bhikkhuno cetasā bahulaṁ viharato rasataṇhāya cittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, upekkhā vā3 paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti,

Seyyathāpi bhikkhave, kukkuṭapattaṁ vā nahārudaddulaṁ vā4 aggimhi pakkhittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, evameva kho bhikkhave, bhikkhuno āhāre paṭikkūlasaññāparicitena cetasā bahulaṁ viharato rasataṇhāya cittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, upekkhā vā paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti,

Sace bhikkhave, bhikkhuno āhāre paṭikkūlasaññāparicitena cetasā bahulaṁ viharato rasataṇhāya cittaṁ anusandati, appaṭikkūlyatā vā saṇṭhāti, veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhuno abhāvitā me āhāre paṭikkūlasaññā, natthi me pubbenāparaṁ viseso, appattaṁ me bhāvanāphalanti, itiha tattha sampajāno hoti.

Sace pana bhikkhave, bhikkhuno āhāre paṭikkūlasaññāparicitena cetasā bahulaṁ viharato rasataṇhāya cittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, upekkhā vā3 paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti, veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhunā "bhāvitā5 me āhāre paṭikkūlasaññā, atthi me pubbenāparaṁ viseso, pattaṁ me bhāvanāphalanti" itiha tattha sampajāno hoti.

[page 050]
Āhāre paṭikkūlasaññā bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti, iti yaṁ taṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttaṁ

1. Anusaṇṭhāti. Sīmu 2. Bhāvanā balantimachasaṁ 3. Upekhāvāsīmu 4. Nahāruda laṁ vā machasaṁ 5subhāvitā machasaṁ

[BJT Page 356]
(4) Sabbaloke anabhiratasaññā bhikkhave, bhāvitā bahulikatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti, iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ:

Sabbaloke anabhiratasaññā paricitena bhikkhave, bhikkhuno cetasā bahulaṁ viharato lokacittesu cittaṁ patilīyati patikūṭati pativaṭṭati na sampasārīyati. Upekkhā vā paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti.

Seyyathāpi bhikkhave, kukkuṭapattaṁ vā nahāru daddulaṁ vā aggimhi pakkhittaṁ patilīyati patikūṭati. Pativaṭṭati na sampasārīyati, evameva kho bhikkhave, bhikkhuno sabbaloke anabhiratasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato lokacittesu1 cittaṁ patilīyati patikūṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, upekkhā2 vā paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti.

Sace pana bhikkhave, bhikkhuno sabbaloke anabhiratasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato lokacittesu1 cittaṁ anusandati, appaṭikkūlyatā3 vā saṇṭhāti. Veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhunā "abhāvitā me sabbaloke anabhiratasaññā, natthi me pubbenāparaṁ viseso, appattaṁ me bhāvanāphalanti" itiha tattha sampajāno hoti.

Sace pana bhikkhave, [page 051] bhikkhuno sabbaloke anabhiratasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato lokacittesu 1 cittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, upekkhā vā paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti, veditabbametaṁ bhikkhave bhikkhunā " bhāvitā me sabbaloke anabhiratasaññā, atthi me pubbonāparaṁ viseso, pattaṁ me bhāvanā phalanti" itiha tattha sampajāno hoti.

Sabbaloke anabhiratasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahappalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti, iti yaṁtaṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

(5) Aniccasaññā bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahanisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti, iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ:

Aniccasaññāparicitena bhikkhave, bhikkhuno cetasā bahulaṁ viharato lābhasakkārasiloke cittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, upekkhā2 vā paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti.

Seyyathāpi bhikkhave, kukkuṭapattaṁ vā nahārudaddulaṁ vā aggimhi pakkhittaṁ patilīyati patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, evameva kho bhikkhave bhikkhuno aniccasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato lābhasakkārasiloke cittaṁ patilīyati, patikuṭati pativaṭṭati na sampasāriyati. Upekkhā vā paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti.

1 Loka citresu machasaṁ 2. Upekhā sīmu 3. Appaṭikulyatā machasaṁ
4. Bhāvanābalanti machasaṁ

[BJT Page 358]
Sace bhikkhave, bhikkhuno aniccasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato lābhasakkārasiloke cittaṁ anusandati, appaṭikkūlyatā vā saṇṭhāti, veditabbametaṁ bhikkhave bhikkhunā abhāvitā me aniccasaññā, natthi me pubbenāparaṁ viseso, appattaṁ me bhāvanā phalanti itiha tattha sampajāno hoti.
Sace pana bhikkhave, bhikkhuno aniccasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato lābhasakkārasiloke cittaṁ patilīyati [page 052] patikuṭati pativaṭṭati na sampasārīyati, upekkhā vā paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti, veditabbametaṁ bhikkhave bhikkhunā bhāvitā me aniccasaññā, natthi me pubbenāparaṁ viseso,
Atthi me pubbenāparaṁ viseso, pattaṁ me bhāvanā phalanti itiha tattha sampajāno hoti.

Aniccasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti, iti yantaṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttaṁ

(6) Anicce dukkhasaññā bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti, iti kho panetaṁ vūttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ:
Anicce dukkhasaññāparicitena bhikkhave, bhikkhuno cetasā bahulaṁ viharato ālasye kosajje vissaṭṭhiye pamāde ananuyoge apaccavekkhanāya tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā hoti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake.

Sace bhikkhave, bhikkhuno anicce dukkhasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato ālasye kosajje vissaṭṭhiye pamāde ananuyoge apaccavekkhanāya tibbā bhayasaññā na paccupaṭṭhitā hoti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake, veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhunā abhāvitā me anicce dukkhasaññā, natthi me pubbenāparaṁ viseso, appattaṁ me bhāvanā phalanti, itiha tattha sampajāno hoti.

Sace pana bhikkhave, bhikkhuno anicce dukkhasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato ālasye kosajje vissaṭṭhiye pamāde ananuyoge apaccavekkhanāya tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā hoti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake, veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhunā subhāvitā me anicce dukkhasaññā, atthi me pubbenāparaṁ viseso, pattaṁ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti.

[BJT Page 360]
Anicce dukkhasaññā bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā [page 053] hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti iti yaṁ taṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttaṁ

(7) Dukkhe anattasaññā bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti, iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ:
Dukkhe anattasaññā paricitena bhikkhave, bhikkhuno cetasā bahulaṁ viharato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahiṅkāramamiṅkāramānāpagataṁ mānasaṁ hoti vidhā samatikkantaṁ santaṁ suvimuttaṁ.

Sace bhikkhave, bhikkhuno dukkhe anattasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu abhiṅkāramamiṅkāramānāpagataṁ mānasaṁ na hoti vidhāsamatikkantaṁ santaṁ suvimuttaṁ, veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhunā abhāvitā me dukkhe anattasaññā, natthi me pubbenāparaṁ viseso, appattaṁ me bhāvanāphalanti. Itiha tattha sampajāno hoti.

Sace pana bhikkhave, bhikkhuno dukkhe anattasaññā paricitena cetasā bahulaṁ viharato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu abhiṅkāramamiṅkāramānāpagataṁ mānasaṁ na hoti vidhāsamatikkantaṁ santaṁ suvimuttaṁ, veditabbametaṁ bhikkhave, bhikkhunā subhāvitā me dukkhe anattasaññā, atthi me pubbenāparaṁ viseso, pattaṁ me bhāvanāphalanti. Itiha tattha sampajāno hoti.

Dukkhe anattasaññā bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti, iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ

Imā kho bhikkhave satta saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti.

[page 054]
[BJT Page 362]
7. 1. 5. 7
(Methuna suttaṁ)
(Sāvatthi nidānaṁ)
50. Atha kho jānussoṇī brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi, sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho jānussoṇi brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca:

Bhavamipi no samaṇo gotamo brahmacārī paṭijānātīti.

"Yaṁ hi taṁ brāhmaṇa, sammā vadamāno vadeyya. Akhaṇḍaṁ acchiddaṁ asabalaṁ akammāsaṁ paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ caratīti, mamevetaṁ brāhmaṇa, sammā vadamāno vadeyya" ahaṁ hi brāhmaṇa, akhaṇḍaṁ acchiddaṁ asabalaṁ akammāsaṁ paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carāmīti.

Kimpana bho gotama, brahmacariyassa khaṇḍampi jiddampi sabalampi kammāsampīti.

(1) Idha brāhmaṇa, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā sammā brahmacārī paṭijānamāno na heva kho mātugāmena saddhiṁ dvayaṁdvayasamāpattiṁ samāpajjati, api ca kho mātugāmassa ucchādanaparimaddananahāpanasambāhanaṁ sādiyati, so tadassādeti, taṁ nikāmeti. Tena ca vittiṁ āpajjati. Idampi kho brāhmaṇa, brahmacariyayassa khaṇḍampi jiddampi sabalampi kammāsampi.

Ayaṁ vuccati brāhmaṇa, aparisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati saṁyutto methunena saṁyogena, na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccati dukkhasmāti vadāmi.

[page 055]
(2) Puna ca paraṁ brāhmaṇa, idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā sammā brahmacārī paṭijānamāno na heva kho mātugāmena saddhiṁ dvayaṁ dvayasamāpattiṁ samāpajjati, napi mātugāmassa ucchādanaparimaddananahāpanasambāhanaṁ sādiyati. Api ca kho mātugāmena saddhiṁ sañjagghati saṅkīḷati saṅkelāyati. So tadassādeti, taṁ nikāmeti tena ca vittiṁ āpajjati. Idampi kho brāhmaṇa, brahmacariyassa khaṇḍampi chiddampi sabalampi dammāsampi.

Ayaṁ vuccati brāhmaṇa, aparisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati saṁyutto methunena saṁyogena, na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccati dukkhasmā ti vadāmi.

(3) Puna ca paraṁ brāhmaṇa, idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā sammā brahmacārī paṭijānamāno na heva kho mātugāmena saddhiṁ dvayaṁdvayasamāpattiṁ samāpajjati, napi mātugāmassa ucchādanaparimaddananahāpana sambāhanaṁ sādiyati. Napi mātugāmena saddhiṁ sañjagghati saṅkiḷati saṅkelāyati, api ca kho mātugāmassa cakkhunā cakkhuṁ upanijjhāyati pekkhati. So tadassādeti, taṁ nikāmeti. Tena ca vittiṁ āpajjati. Idampi kho brāhmaṇa, brahmacariyassa khaṇḍampi chiddampi sabalampi dammāsampi.

Ayaṁ vuccati brāhmaṇa, aparisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati saṁyutto methunena saṁyogena, na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccati dukkhasmā ti vadāmi.

(4) Puna ca paraṁ brāhmaṇa, idhekacco samaṇo vā brāhmaṇovā sammā brahmacārī paṭijānamāno na heva kho mātugāmena saddhiṁ dvayaṁdvaya samāpattiṁ samāpajjati, napi mātugāmassa ucchādanaparimaddananahāpana sambāhanaṁ sādiyati. Napi mātugāmena saddhiṁ sañjagghati saṅkiḷati saṅkelāyati, napi mātugāmassa cakkhunā cakkhūṁ upanijjhāyati pekkhati, api ca kho mātugāmassa saddaṁ suṇāti, tirokuḍḍaṁ vā tiropākāraṁ vā hasantiyā vā bhaṇantiyā vā gāyantiyā vā rodantiyā vā. So tadassādeti. Taṁ nikāmeti. Tena ca vittiṁ āpajjati. Idampi kho brāhmaṇa, brahmacariyassa khaṇḍampi chiddampi sabalampi kammāsampi.

Ayaṁ vuccati brāhmaṇa, aparisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati saṁyutto methunena saṁyogena, na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccati dukkhasmā ti vadāmi.

(5) Punaca paraṁ brāhmaṇa, idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā sammā brahmacārī paṭijānamāno na heva kho mātugāmena saddhiṁ dvayaṁdvayasamāpattiṁ samāpajjati, napi mātugāmassa ucchādanaparimaddananahāpanasambāhanaṁ sādiyati. Napi mātugāmena saddhiṁ sañjagghati saṅkiḷati saṅkelāyatinapi mātugāmassa cakkhunā cakkhuṁ upanijjhāyati pekkhati napi mātugāmassa saddaṁ suṇāti, tirokuḍḍaṁ vā tiropākāraṁ vā hasantiyā vā bhaṇantiyā vā gāyantiyā vā rodantiyā vā, api ca kho yānissa tāni pubbe mātugāmena saddhiṁ hasitalapitakīḷitāni, tāsi anussarati. So tadassādeti, taṁ nikāmeti, tena ca vittiṁ āpajjati. Idampi kho brāhmaṇa, brahmacariyassa khaṇḍampi chiddampi sabalampi kammāsampi.

Ayaṁ vuccati brāhmaṇa, aparisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati saṁyutto methunena saṁyogena, na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccati dukkhasmā ti vadāmi.

[BJT Page 364]
(6)
Puna ca paraṁ brāhmaṇa, idhekacco samaṇo vā brāhmaṇovā sammā brahmacārī paṭijānamāno na heva kho mātugāmena saddhiṁ dvayaṁdvayasamāpattiṁ samāpajjati, napi mātugāmassa ucchādanaparimaddananahāpana sambāhanaṁ sādiyati. Napi mātugāmena saddhiṁ sañjagghati saṅkiḷati saṅkelāyati, napi mātugāmassa cakkhunā cakkhuṁ upanijjhāyati pekkhati na pi mātugāmassa saddaṁ suṇāti, tirokuḍḍaṁ vā tiropākāraṁ vā hasantiyā vā bhaṇantiyā vā gāyantiyā vā rodantiyā vā napi yānissa tāni pubbe mātugā mena saddhiṁ hasitalapitakiḷitāni tāni anussarati. Api ca kho passati gahapatiṁ vā gahapatiputtaṁ vā pañcahi kāmaguṇehi samappitaṁ samaṅgībhūtaṁ paricāriyamānaṁ. So tadassādeti, taṁ nikāmeti, tena ca vittiṁ āpajjati. Idampi kho brāhmaṇa, brahmacariyassa khaṇḍampi chiddampi sabalampi dammāsampi.

Ayaṁ vuccati brāhmaṇa, aparisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati saṁyutto methunena saṁyogena, na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccati dukkhasmā ti vadāmi.

(7)
Puna ca paraṁ brāhmaṇa, idhekacco samaṇo vā brāhmaṇovā sammā brahmacārī paṭijānamāno na heva kho mātugāmena saddhiṁ dvayaṁdvayasamāpattiṁ samāpajjati, napi mātugāmassa ucchādanaparimaddananahāpana sambāhanaṁ sādiyati. Napi mātugāmena saddhiṁ sañjagghati saṅkiḷati saṅkelāyati, napi mātugāmassa cakkhunā cakkhuṁ upanijjhāyati pekkhati na pi mātugāmassa saddaṁ suṇāti, tirokuḍḍaṁ vā tiropākāraṁ vā hasantiyā vā bhaṇantiyā vā gāyantiyā vā rodantiyā vā napi yānissa tāni pubbe mātugā mena saddhiṁ hasitalapitakiḷitāni tāni anussarati. Napi passati gahapatiṁ, vāgahapatiputtaṁ vā pañcahi kāmaguṇehi samappitaṁ samaṅgibhūtaṁ paricāriyamānaṁ api ca kho aññataraṁ devanikāyaṁ paṇīdhāya brahmacariyaṁ carati imināhaṁ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti. So kadassādeti, 2 tannikāmeti, tena ca vittiṁ āpajjati.

Idampi kho brāhmaṇa, brahmacariyassa khaṇḍampi jiddampi sabalampi kammāsampi.

Ayaṁ vuccati brāhmaṇa, [page 056] aparisuddhaṁ brahmacariyaṁ carati, saṁyutto methunena saṁyogena na parimuccati, jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. Na parimuccati dukkhasmāti vadāmi.

Yāvakīvañcāhaṁ brāhmaṇa imesaṁ sattannaṁ methunasaṁyogānaṁ aññataraññataraṁ3 methunasaṁyogaṁ attani appahīnaṁ samanupassiṁ, neva tāvāhaṁ brāhmaṇa, sadevake loke samārake sabrahmake, sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhiṁ abhisambuddho paccaññāsiṁ.

Yato ca kho ahaṁ brāhmaṇa, imesaṁ sattannaṁ methunasaṁyogānaṁ na aññataraññataraṁ methunasaṁyogaṁ attani appahīnaṁ samanupassiṁ, athāhaṁ brāhmaṇa, sadevake loke samārake sabrahmake, sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhiṁ abhisambuddho, paccaññāsiṁ.

Ñāṇañca pana me dassanaṁ udapādi: akuppā me cetovimutti, ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavoti.

Evaṁ vutte jānussoṇī brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca abhikkantaṁ bho gotama abhikkantaṁ bho gotama, seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṁ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṁ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṁ ācikkheyya andhakāre vā telapajjotaṁ dhāreyya, " cakkhūmanto rūpāni dakkhinti"2ti, evamevaṁ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṁ bhavantaṁ gotama saraṇaṁ gacchāmi dhammañca bhikkhu saṅghañca. Upāsakaṁ maṁ bhavaṁ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti.

[page 057]
7. 1. 5. 8.
(Saṁyogavisaṁyoga dhammapariyāya suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

51. Saṁyogavisaṁyogaṁ vo bhikkhave, dhammapariyāyaṁ desissāmi. Taṁ sunātha sādhukaṁ manasikarotha bhāsissāmiti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Katamo ca so bhikkhave saṁyogavisaṁyogo dhammapariyāyo:

Itthi bhikkhave ajjhattaṁ itthindriyaṁ manasikaroti itthikuttaṁ itthākappaṁ itthividhaṁ itthicchandaṁ itthissaraṁ itthālaṅkāraṁ sā tattha rajjati, tatrābhiramati. Sā tattha rattā tatrābhiratā bahiddhā purisindriyaṁ manasikaroti purisakuttaṁ purisākappaṁ purisavidhaṁ purisacchandaṁ purisassaraṁ purisālaṅkāraṁ. Sā tattha rajjati, tatrābhiramati. Sā tattha rattā tatrābhiratā bahiddhā saṁyogaṁ ākaṅkhati. Yañcassā saṁyogapaccayā uppajjati sukhaṁ somanassaṁ, tañca ākaṅkhati. Itthatte bhikkhave, abhiratā sattā purisesu saṁyogaṁ gatā. Evaṁ kho bhikkhave, itthi itthattaṁ nātivattati.

1. Parivārayamānaṁmachasaṁ 2. Taṁ assādeti machasaṁ 3. Aññataraṁ sīmu.

[BJT Page 366]
Puriso bhikkhave, ajjhattaṁ purisindriyaṁ manasikaroti purisakuttaṁ purisākappaṁ purisavidhaṁ purisacchandaṁ purisassaraṁ purisālaṅkāraṁ. So tattha rajjati tatrābhiramati. So tattha ratto tatrābhirato bahiddhā itthindriyaṁ manasikaroti itthikuttaṁ itthākappaṁ itthividhaṁ itthicchandaṁ itthissaraṁ itthālaṅkāraṁ. So tattha rajjati, tatrābhiramati. So tattha ratto tatrābhirato bahiddhā saṁyogaṁ ākaṅkhati. Yañcassa saṁyogapaccayā uppajjati sukhaṁ somanassaṁ, tañca ākaṅkhati. Purisatte bhikkhave, abhiratā sattā itthisu saṁyogaṁ gatā. [page 058] evaṁ kho bhikkhave, purise purisattaṁ nātivattati.

Evaṁ kho bhikkhave, saṁyogo hoti
Kathañca bhikkhave, visaṁyogo hoti

Itthi bhikkhave, ajjhattaṁ itthindriyaṁ na manasikaroti itthikuttaṁ itthākappaṁ itthividhaṁ itthicchandaṁ itthissaraṁ itthālaṅkāraṁ. Sā tattha na rajjati. Tattha nābhiramati. Sā tattha arattā tatra anabhiratā bahiddhā purisindriyaṁ na manasikaroti purisakuttaṁ purisākappaṁ purisavidhaṁ purisacchandaṁ purisassaraṁ purisālaṅkāraṁ. Sā tattha na rajjati, tattha nābhiramati. Sā tattha arattā tatra anabhiratā bahiddhā saṁyogaṁ nākaṅkhati. Yaṁ cassā saṁyogapaccayā uppajjati sukhaṁ somanassaṁ, tañca nākaṅkhati. Itthatte kho bhikkhave, anabhiratā sattā purisesu visaṁyogaṁ gatā. Evaṁ kho bhikkhave, itthi itthattaṁ ativattati.

Puriso bhikkhave, ajjhattaṁ purisindriyaṁ na manasikaroti purisakuttaṁ purisākappaṁ purisavidhaṁ purisacchandaṁ purisassaraṁ purisālaṅkāraṁ. So tattha na rajjati tatrābhiramati. So tattha ratto tatra anabhirato bahiddhā itthindriyaṁ namanasikaroti itthikuttaṁ itthākappaṁ itthividhaṁ itthicchandaṁ itthissaraṁ itthālaṅkāraṁ. So tattha na rajjati, tatranābhiramati. So tattha aratto tatra anabhirato bahiddhā saṁyogaṁ nākaṅkhati. Yañcassa saṁyogapaccayā uppajjati sukhaṁ somanassaṁ, tañca nākaṅkhati. Purisatte bhikkhave, anabhiratā sattā itthisu visaṁyogaṁ gatā. Evaṁ kho bhikkhave, puriso purisattaṁ ativattati.

Evaṁ [page 059] kho bhikkhave, visaṁyogo hoti,

Ayaṁ kho bhikkhave, saṁyoga visaṁyogo dhammapariyāyoti.

1Nābhirato sīmu.

[BJT Page 368]

7. 1. 5. 9
(Dānamahapphala suttaṁ)
52. Ekaṁ samayaṁ bhagavā campāyaṁ viharati gaggārāya pokkharaṇīyā tire. Atha kho sambahulā campeyyakā upāsakā yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ sāriputtaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdiṁsu. Ekamantaṁ nisinnā kho campeyyakā upāsakā āyasmantaṁ sāriputtaṁ etadavocuṁ:

Cirassutā no bhante sāriputta, bhagavato sammukhā dhammikathā. Sādhu mayaṁ bhante, labheyyāma bhagavato santikā dhammiṁ kathaṁ savaṇāyāti.

Tena hāvuso tadahuposathe āgaccheyyātha appevanāma labheyyātha bhagavato sammukhā dhammiṁ kathaṁ1 savaṇāyāti. Evaṁ bhanteti kho te campeyyakā upāsakā āyasmato sāriputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā āyasmantaṁ sāriputtaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkamiṁsu.

Atha kho te campeyyakā upāsakā tadahuposathe yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ sāriputtaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhaṁsu.

Atha kho āyasmā sāriputto tehi campeyyakehi upāsakehi saddhiṁ yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṁ etadavoca:

[page 060] siyā nu kho bhante, idh'ekaccassa tādisaṁyeva dānaṁ dinnaṁ na mahapphalaṁ2na mahānisaṁsaṁ. Siyā pana bhante, idh'ekaccassa tādisaṁyeva dānaṁ dinnaṁ mahapphalaṁ3 mahānisaṁsanti.

Siyā sāriputta, idh'ekaccassa tādisaṁ yeva dānaṁ dinnaṁ na mahapphalaṁ2 na mahānisaṁsaṁ. Siyā pana sāriputta, idh'ekaccassa tādisaṁyeva dānaṁ dinnaṁ mahapphalaṁ3 mahānisaṁsanti.
Ko nu kho bhante, hetu ko paccayo yena idh'ekaccassa tādisaṁyeva dānaṁ dinnaṁ na mahapphalaṁ hoti, na mahānisaṁsaṁ. Ko pana bhante4 hetu ko paccayo yena idh'ekaccassa tādisaṁyeva dānaṁ dinnaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsanti?

1. Bhagavatā dhammi kathaṁ syā 2. Na mahapphalaṁ hoti machasaṁ 3. Mahapphalaṁ hotimachasaṁ 4. Ko nukho bhante machasaṁ

[BJT Page 370]
(1) Idha sāriputta, ekacco sāpekho1 dānaṁ deti, paṭibaddhacitto dānaṁ deti, sannidhipekho dānaṁ deti, imaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā, annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyā sathapadipeyyaṁ.

Taṁ kiṁ maññasi sāriputta, dadeyya idhekacco evarūpaṁ dānanti. Evaṁ bhante,

Tatra sāriputta, yvāyaṁ sāpekho1 dānaṁ deti, paṭibaddha citto dānaṁ deti, sannidhipekho dānaṁ deti, imaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. So taṁ [page 061] dānaṁ datvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. So taṁ kammaṁ khepetvā taṁ iddhiṁ taṁ yasaṁ taṁ ādhipateyyaṁ2 āgāmī hoti āgantā itthattaṁ.

(2) Idha pana sāriputta, ekacco na heva kho sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sannidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhūñjissāmīti dānaṁ deti. Api ca kho sāhu dānanti dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ deti samaṇassa vā brāhmaṇassavā, annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyā sathapadīpeyyaṁ.

Taṁ kiṁ maññasi sāriputta, dadeyya idhekacco evarūpaṁ dānanti, evaṁ bhante.
Tatra sāriputta yvāyaṁ na sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sannidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhūñjissāmiti dānaṁ deti. Api ca kho sāhu dānanti dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ datvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. So taṁ kammaṁ khepetvā taṁiddhiṁ taṁ yasaṁ taṁ ādhipateyyaṁ2 āgāmī hoti āgantā itthattaṁ

(3) Idha pana sāriputta, ekaccona heva kho sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sannidhipekho dānaṁ deti, naimaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. Napi sāhudānanti dānaṁ deti api ca kho dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahehi, nārahāmi porāṇaṅkulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā, annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyā sathapadipeyyaṁ

Taṁ kiṁ maññasi sāriputta, dadeyya idhekacco evarūpaṁ dānanti evaṁ bhante.

Tatra sāriputta, yvāyaṁ na heva kho sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sannidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhūjjissāmiti dānaṁ deti. Napi sāhudānanti dānaṁ deti. Apica kho dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahehi, nārahāmi porāṇaṅkulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ datvā kāyassa bhedā parama maraṇā cātummahā rājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati so taṁ kammaṁ khepetvātaṁ iddhiṁ taṁ yasaṁ taṁ ādhipateyyaṁ2 āgāmī hoti āgantā itthattaṁ

(4) Idha pana sāriputta ekacco na heva kho sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sānnidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. Napi sāhudānanti dānaṁ deti napi dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahehi, nārahāmi porāṇaṁ kulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti. Api ca kho ahaṁ pacāmi, na ime pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṁ adātunti dānaṁ deti so taṁ dānaṁ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā, annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyā sathapadipeyyaṁ

Taṁ kiṁ maññasi sāriputta, dadeyya idhekacco evarūpaṁ dānanti, evaṁ bhante.

Tatra sāriputta, yvāyaṁ na sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sannidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. Napi sāhudānanti dānaṁ deti dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahehi, nārahāmi porāṇaṁ kulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti. Api ca kho ahaṁ pacāmi, na ime pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṁ adātunti dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ datvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati so taṁ kammaṁ khepetvā taṁ iddhiṁ taṁ yasaṁ taṁ ādhipateyyaṁ āgāmī hoti āgantā itthattaṁ

(5) Idha pana sāriputta ekacco na heva kho sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sānnidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. Napi sāhudānanti dānaṁ deti napi dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahehi, nārahāmi porāṇaṁ kulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti. Napi
Ahaṁ pacāmi, na ime pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṁ adātunti dānaṁ deti api ca kho yathā tesaṁ pubbakānaṁ isīnaṁ tāni mahāyaññāni ahesuṁ, seyyathīdaṁ: aṭṭakassa vāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamataggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno, evaṁ me ayaṁ dāna saṁvibhāgo bhavissatīti dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā, annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyā sathapadipeyyaṁ

Taṁ kiṁ maññasi sāriputta, dadeyya idhekacco evarūpaṁ dānanti, evaṁ bhante.

Tatra sāriputta, yvāyaṁ na sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sannidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. Napi sāhudānanti dānaṁ deti dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahehi, nārahāmi porāṇaṁ kulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti. Napi ahaṁ pacāmi, na ime pacanti, nārahāmi
Pacanto apacantānaṁ adātunti dānaṁ deti. Api ca kho yathā tesaṁ pubbakānaṁ isīnaṁ tāni mahāyaññāni ahesuṁ, seyyathīdaṁ:aṭṭakassa cāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamataggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno, evaṁ me ayaṁ dānasaṁvibhāgo bhavissatīti dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ datvā kāyassa bhedāparammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati so taṁ kammaṁ khepetvā taṁ iddhiṁ taṁ yasaṁ taṁ ādhipateyyaṁ āgāmī hoti āgantā itthattaṁ
(6) Idha pana sāriputta ekacco na heva kho sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sānnidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. Napi sāhudānanti dānaṁ deti napi dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahehi, nārahāmi porāṇaṁ kulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti. Napi
Ahaṁ pacāmi, na ime pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṁ adātunti dānaṁ deti napi yathā tesaṁ pubbakānaṁ isīnaṁ tāni mahāyaññāni ahesuṁ, seyyathīdaṁ:
Aṭṭakassa vāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamataggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno, evaṁ me ayaṁ dāna saṁvibhāgo bhavissatīti dānaṁ deti. Api ca kho imaṁ me dānaṁ dadato cittaṁ pasidati, attamanatā somanassaṁ upajāyatīti3 dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā, annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyā vasathapadīpeyyaṁ

Taṁ kiṁ maññasi sāriputta, dadeyya idhekacco evarūpaṁ dānanti, evaṁ bhante.

Tatra sāriputta, yvāyaṁ na sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sannidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. Napi sāhudānanti dānaṁ deti dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahehi, nārahāmi porāṇaṁ kulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti. Napi ahaṁ pacāmi, na ime pacanti, nārahāmi
Pacanto apacantānaṁ adātunti dānaṁ deti. Napi yathā tesaṁ pubbakānaṁ isīnaṁ tāni mahāyaññāni ahesuṁ, seyyathīdaṁ:aṭṭakassa cāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamataggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno, evaṁ me ayaṁ dānasaṁvibhāgo bhavissatīti dānaṁ deti. Api ca kho imaṁ me dānaṁ dadato cittaṁ pasīdati, attamanatā somanassaṁ upajāyatīti dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ datvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati so taṁ kammaṁ khepetvā taṁ iddhiṁ taṁ yasaṁ taṁ ādhipateyyaṁ āgāmī hoti āgantā itthattaṁ

(7)
Idha pana sāriputta ekacco na heva kho sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sānnidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. Napi sāhudānanti dānaṁ deti napi dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahehi, nārahāmi porāṇaṁ kulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti. Napi
Ahaṁ pacāmi, na ime pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṁ adātunti dānaṁ deti napi yathā tesaṁ pubbakānaṁ isīnaṁ tāni mahāyaññāni ahesuṁ, seyyathīdaṁ:
Aṭṭakassa vāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamataggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno, evaṁ me ayaṁ dāna [page 062] saṁvibhāgo bhavissatīti dānaṁ deti. Napi imaṁ me dānaṁ dadato cittaṁ pasidati, attamanatā somanassaṁ
Upajāyatīti3 dānaṁ deti. Api ca kho cittālaṅkāraṁ cittaparikkhāranti dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā, annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyāvasathapadīpeyyaṁ

Taṁ kiṁ maññasi sāriputta, dadeyya idhekacco evarūpaṁ dānanti, evaṁ bhante.

1 Sāpekkhosyā 2 ādhipaccaṁmachasaṁ 3 upapādiyatisīmu.

[BJT Page 372]

Tatra sāriputta, yvāyaṁ na heva sāpekho dānaṁ deti, na paṭibaddhacitto dānaṁ deti, na sannidhipekho dānaṁ deti, na imaṁ pecca paribhuñjissāmiti dānaṁ deti. Napi sāhudānanti dānaṁ deti napi dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahehi, nārahāmi porāṇaṁ kulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti. Napi ahaṁ pacāmi, ime na pacanti, nārahāmi
Pacanto apacantānaṁ dānaṁ adātunti dānaṁ deti. Napi yathā tesaṁ pubbakānaṁ isīnaṁ tāni mahāyaññāni ahesuṁ, seyyathīdaṁ:aṭṭakassa vāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamataggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno, evaṁ me ayaṁ dānasaṁvibhāgo bhavissatīti dānaṁ deti. Napi imaṁ me dānaṁ
Dadato cittaṁ pasīdati, attamanatā somanassaṁ upajāyatīti dānaṁ deti.

Api ca kho cittālaṅkāraṁ cittaparikkhāranti2 dānaṁ deti. So taṁ dānaṁ datvā kāyassa bhedā parammaraṇā brahmakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. So taṁ [page 063] kammaṁ khepetvā taṁ iddhiṁ taṁ yasaṁ taṁ ādhipateyyaṁ anāgāmī hoti anāgantā itthattaṁ.

Ayaṁ kho sāriputta hetu ayaṁ paccayo, yena midh'ekaccassa tādisaṁyeva dānaṁ dinnaṁ na mahapphalaṁ hoti, na mahānisaṁsaṁ.

Ayaṁ pana sāriputta, hetu ayaṁ paccayo yena midh'ekaccassa tādisaṁyeva dānaṁ dinnaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsanti.

7. 1. 5. 10
(Nandamātu suttaṁ)
53. Evamme sutaṁ: ekaṁ samayaṁ āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahāmoggallāno dakkhiṇāgirismiṁ cārikaṁ caranti mahatā bhikkhu saṅghena saddhiṁ. Tena kho pana samayena veḷukaṇṭakī nandamātā upāsikā rattiyā paccūsasamayaṁ paccūṭṭhāya pārāyaṇaṁ sarena bhāsati.

Tena kho pana samayena vessavaṇo mahārājā uttarāya disāya3 dakkhiṇaṁ disaṁ gacchati kenacideva karaṇīyena. Assosi kho vessavaṇo mahārājā nandamātāya upāsikāya pārāyaṇaṁ sarena bhāsantiyā. Sutvā kathāpariyosānaṁ āgamayamāno aṭṭhāsi. Atha kho nandamātā upāsikā pārāyaṇaṁ sarena bhāsitvā tuṇhī ahosi.

Atha kho vessavaṇo mahārājā nandamātāya upāsikāya kathāpariyosānaṁ viditvā abbhanumodi: sādhu bhagini, sādhu bhaginīti.

Ko panesa bhadramukhāti.

Ahaṁ te bhaginī bhātā vessavaṇo mahārājāti.

Sādhu bhadramukha, tena hi yo me ayaṁ dhammapariyāyo bhaṇito, idante hotu ātitheyyanti.

Sādhu bhaginī, etaṁ ceva me [page 064] hotu ātitheyyaṁ: sve ca sāriputta moggallānapamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso veḷukaṇṭakaṁ āgamissati. Tañca bhikkhusaṅghaṁ parivisitvā mama dakkhiṇaṁ ādiseyyāsi. Evañca me bhavissati ātitheyyanti.

1. Upajāyātīti machasaṁ, upapādiyatīti sīmu. 2. Cittālaṅkāracitataparikkhāraṁ machasaṁ 3. Uttaradisāya sīmu.

[BJT Page 374]

Atha kho nandamātā upāsikā tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṁ khādanīyaṁ bhojanīyaṁ paṭiyādāpesi. Atha kho sāriputtamoggallānapamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso yena veḷukaṇṭako tadavasarī.

Atha kho nandamātā upāsikā aññataraṁ purisaṁ āmantesi: ehi tvaṁ ambho purisa, ārāmaṁ gantvā bhikkhūsaṅghassa kālaṁ ārocehi: "kālo bhante, ayyāya nandamātuyā nivesane niṭṭhitaṁ bhatta, nti. Evaṁ ayye, ti kho so puriso nandamātāya upāsikāya paṭissutvā ārāmaṁ gantvā bhikkhūsaṅghassa kālaṁ ārocesi: "kālo bhante, ayyāya nandamātuyā nivesane niṭṭhitaṁ bhattanti, "

Atha kho sāriputtamoggallānapamukho bhikkhusaṅgho pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaraṁ ādāya yena nandamātuyā upāsikāya nivesanaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññattāsane nisīdi.

Atha kho nandamātā upāsikā sāriputtamoggallānapamukhaṁ bhikkhusaṅghaṁ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatvā santappesi sampavāresi. Atha kho nandamātā upāsikā āyasmantaṁ sāriputtaṁ bhuttāviṁ onītapattapāṇīṁ ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho nandamātaraṁ upāsikaṁ āyasmā sāriputto etadavoca:

Ko pana te nandamāte, bhikkhusaṅghassa abbhāgamanaṁ ārocesīti.

Idhāhaṁ bhante, rattiyā paccusasamayaṁ paccuṭṭhāya pārāyaṇaṁ sarena bhāsitvā tuṇhī ahosiṁ. Atha kho bhante, vessavaṇo [page 065] mahārājā mama kathāpariyosānaṁ viditvā abbhanumodi "sādhu bhaginī, sādhu bhaginī, ti.

Ko paneso bhadramukhāti ahaṁ te bhagini, bhātā vessavaṇo mahārājā.

Sādhu bhadramukha, tena hi yo me ayaṁ dhammapariyāyo bhaṇito, idaṁ te hotu ātitheyyanti. Sādhu bhagini, etañceva me hotu ātitheyyaṁ: sve ca sāriputtamoggallānapamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso veḷukaṇṭakaṁ āgamissati. Tañca bhikkhūsaṅghaṁ parivisitvā mama dakkhiṇaṁ ādiseyyāsi. Etañca me bhavissati ātitheyyanti. Yadidaṁ bhante, dāne puññaṁ hi taṁ1 vessavaṇassa mahārājassa sukhāya hotuti.

(1) Acchariyaṁ nandamāte, abbhūtaṁ nandamāte, yatra hi nāma vessavaṇena mahārājena evaṁ mahiddhikena evaṁ mahesakkhena devaputtena sammukhā sallapissatīti.

(2) Na kho me bhante, esova acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññepi acchariyo abbhuto dhammo:

Idha me bhante nando nāma2 eko puttako piyo manāpo. Taṁ rājāno kismiñcideva pakaraṇe okkassa paggayha jīvitā voropesuṁ. Tasmiṁ kho panāhaṁ bhante, dārake gahite vā gayhamāne vā baddhe vā vajjhamāne vā hate vā haññamāne vā nābhijānāmi cittassa aññathattanti.

1 Puññaṁ puññamahīti machasaṁ, puññamahaṁ[pts.] Puññamahitaṁ syā 2. Nandako nāmasīmu.

[BJT Page 376]
Acchariyaṁ nandamāte, abbhūtaṁ nandamāte, yatra hi nāma cittuppādampi parisodhessatīti.
(3) Na kho me [page 066] bhante, esova acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo:

Idha me bhante, sāmiko kālakato assa aññataraṁ yakkhayoniṁ upapanno. 1 So me teneva purimena attabhāvena uddasseti. Na kho panāhaṁ bhante, abhijānāmi tato nidānaṁ cittassa aññathattanti.

Acchariyaṁ nandamāte, abbhūtaṁ nandamāte, yatra hi nāma cittuppādampi parisodhessatīti.
(4) Na kho me bhante, esova acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo:

Yatohaṁ bhante, sāmikassa daharasseva daharā ānītā, nābhijānāmi sāmikaṁ manasāpi aticaritā, kuto pana kāyenāti.

Acchariyaṁ nandamāte, abbhutaṁ nandamāte, yatra hi nāma cittuppādamattampi parisodhessatīti.

(5) Na kho me bhante, esova acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo:

Yadāhaṁ bhante, upāsikā paṭidesitā, nābhijānāmi kiñci sikkhāpadaṁ sañcicca vītikkamitāti.
Acchariyaṁ nandamāte, abbhutaṁ nandamāteti.
(6) Na kho me bhante, esova acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo:

Idhāhaṁ bhante, yāvadeva2 ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vicekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharāmi. Vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ3 pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharāmi. Pītiyā ca virāgā upekkhakā ca viharāmi, satā ca sampajānā sukhañca [page 067] kāyena paṭisaṁvedemi. Yaṁ taṁ ariyā ācikkhantī upekkhako satimā sukhavihāriti tatiyaṁ jhanaṁ upasampajja viharāmi. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthagamā adukkhaṁ asukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharāmi.

1. Yakkhayoniyaṁ uppanno sīmu. 2. Yāvade machasaṁ 3 vivekajaṁ machasaṁ.
[BJT Page 378]
Acchariyaṁ nandamāne abbhutaṁ nandamāteti.

(7) Na kho me bhante esova1 acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo:

Yānīmāni bhante, bhagavatā desitāni pañcorambhāgiyāni saññojanāni, nāhaṁ tesaṁ kiñci attani appahīnaṁ samanupassāmi.

Acchariyaṁ nandamāte, abbhutaṁ nandamāteti.

Atha kho āyasmā sāriputto nandamātaraṁ upāsikaṁ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmiti.

Nandamātusuttaṁ dasamaṁ

Mahāyaññavaggo2pañcamo.

Tassuddānaṁ:

Ṭhiti parikkhāramaggi3 yaññaṁ saññā parā duve4
Methunā saṁyogo dānaṁ5 nandamātena te dasā, ti.

Paṭhamo paṇṇāsako niṭṭhito. 6

1. Eseva machasaṁ, 2. Mahāpuññavaggo [pts 3.] Cittaparikkhāraṁ dve aggisīmu
Aggisaññāaparā duve sīmu 4. Aggisaññā ca dve parāmachasaṁ
5. Methunā ca saṁyogo annaṁ sīmu, 6. Paṇṇasako samanto machasaṁ.

[BJT Page 380]

Dutiyo paṇṇāsako
1. Abyākata vaggo
7. 2. 1. 1.
(Abyākatavatthu suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

1. Atha kho aññataro bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā [page 068] ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca:
Ko nu kho bhante, hetu ko paccayo yena sutavato ariyasāvakassa vicikicchā nūppajjati avyākatavatthusu. 1

Diṭṭhinirodhā kho bhikkhu, sutavato ariyasāvakassa vicikicchā nūppajjati avyākatavatthusu.
"Hoti tathāgato parammaraṇā"ti, kho bhikkhu, diṭṭhigata metaṁ. " Na hoti tathāgato parammaraṇā"ti kho bhikkhu diṭṭhigatametaṁ. "Hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā"ti kho bhikkhu, diṭṭhigatametaṁ " neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā"ti kho bhikkhu diṭṭhigatametaṁ.

Assutavā bhikkhū, puthujjano diṭṭhiṁ nappajānāti, diṭṭhisamudayaṁ nappajānāti, diṭṭhinirodhaṁ nappajānāti, diṭṭhinirodhagāminiṁ paṭipadaṁ nappajānāti. Tassa sā diṭṭhi pavaḍḍhati. So na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena2 sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccati dukkhasmāti vadāmi.

Sutavā ca kho bhikkhu, ariyasāvako diṭṭhiṁ pajānāti, diṭṭhisamudayaṁ pajānāti, diṭṭhinirodhaṁ pajānāti, diṭṭhinirodhagāminiṁ paṭipadaṁ pajānāti. Tassa sā diṭṭhi nirujjhati. So parimuccati jātiyā jarāmaraṇe sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāyehi, parimuccati dukkhasmāti vadāmi.

Evaṁ jānaṁ kho bhikkhu, sutavā ariyasāvako evaṁ passaṁ "hoti tathāgato parammaraṇāti"pi na vyākaroti. " Na hoti tathāgato parammaraṇāti"pi na vyākaroti. " Hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇāti"pi na vyākaroti. " Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti, pi na vyākaroti. Evaṁ jānaṁ kho bhikkhu, sutavā ariyasāvako evaṁ passaṁ evaṁ avyākaraṇadhammo hoti avyākatavatthusu.

Evaṁ jānaṁ kho bhikkhu, sutavā ariyasāvako evaṁ passaṁ nacchamhati, na kampati, na calati, na vedhati, 3 na santāsaṁ āpajjati avyākatavatthusu.

1. Vatthūsūti machasaṁ 2 jarāya maraṇenamachasaṁ 3. Na calati ūnaṁ machasaṁ

[BJT Page 382]

"Hoti tathāgato parammaraṇā"ti kho bhikkhu, taṇhāgatametaṁ, 1 saññāgatametaṁ, [PTS Page 069 2] maññitametaṁ, 3 papañcitametaṁ, 4 upādānagatametaṁ, 5 vippaṭisāro eso.

"Na hoti tathāgato parammaraṇā"ti kho bhikkhu taṇhāgatametaṁ, 1, saññāgatametaṁ, 2, maññitametaṁ, 3 papañcitametaṁ, 4, upādānagatametaṁ, 5 vippaṭisāro eso. " Hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā"ti kho bhikkhu taṇhāgatametaṁ, 1 saññāgatametaṁ, maññitametaṁ, papañcitametaṁ, upādānagatametaṁ vippaṭisāro eso. "Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā"ti kho bhikkhū taṇhāgatametaṁ, 1 saññāgatametaṁ, maññitametaṁ, papañcitametaṁ, 4upādānagatametaṁ vippaṭisāro eso.

Assutavā bhikkhu, puthujjano vippaṭisāraṁ nappajānāti. Vippaṭisāra samudayaṁ nappajānāti, vippaṭisāranīrodhaṁ nappajānāti, vippaṭisāranirodha gāminiṁ paṭipadaṁ nappajānāti. Tassa so vippaṭisāro pavaḍḍhati. So na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. Na parimuccati dukkhasmāti vadāmi.
Sutavā bhikkhu, ariyasāvako vippaṭisāraṁ nappajānāti. Vippaṭisāra samudayaṁ pajānāti, vippaṭisāranīrodhaṁ pajānāti, vippaṭisāranirodha gāminiṁ paṭipadaṁ pajānāti. Tassa so vippaṭisāro nirujjhati. So parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. Na parimuccati dukkhasmāti vadāmi.
Evaṁ jānaṁ kho bhikkhu, sutavā ariyasāvako evaṁ passaṁ "hoti tathāgato parammaraṇā"tipi na vyākaroti, " na hoti tathāgato parammaraṇā"tipi na vyākaroti, "hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā"tipi na vyākaroti, " neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā"tipi na vyākaroti.

Evaṁ jānaṁ kho bhikkhu, sutavā ariyasāvako evaṁ passaṁ evaṁ avyākaraṇadhammo hoti avyākatavatthusu.

Evaṁ jānaṁ kho bhikkhu, sutavā ariyasāvako evaṁ passaṁ nacchambhati, na kampatina na calati, na vedhati, na santāsaṁ āpajjati avyākatavatthusu.

[page 070]
Ayaṁ kho bhikkhu, hetu, ayaṁ paccayo yena sutavato ariyasāvakassa vicikicchā nuppajjati avyākatavatthusūti.

7. 2. 1. 2
(Purisagati suttaṁ)
(Sāvatthi nidānaṁ)
2. Satta ca bhikkhave6 purisagatiyo desissāmi anupādā ca parinibbānaṁ. Taṁ suṇātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca.

1. Taṇahāgatametaṁ pe machasaṁ 2. Saññāgatametaṁ pemachasaṁ 3. Maññitametaṁpemachasaṁ, sīmu, 4. Papañavītametaṁpe machasaṁ 5. Upādānagatametaṁ pe machasaṁ 6. Satta bhikkhave sīmu.

[BJT Page 384]
Katamā ca bhikkhave, satta purisagatiyo:

(1) Idha bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati, na ca me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā antarā parinibbāyī hoti.

Seyyathāpi bhikkhave, divasasantatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā nibbāyeyya,

Evameva kho bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na [page 071] sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā antarā parinibbāyī hoti.

(2)
Idha pana bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā antarā parinibbāyī hoti.

1. Atthuttaripadaṁmachasaṁ, syā

[BJT Page 386]

Seyyathāpi bhikkhave, divasasantatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā nibbāyeyya,

Evameva kho bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā antarā parinibbāyī hoti.

(3)
Idha pana bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā antarā parinibbāyī hoti.

Seyyathāpi bhikkhave, divasasantatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā anupahacca talaṁ nibbāyeyya,

Evameva kho bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. [page 072] na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā antarā parinibbāyī hoti.

(4)
Idha pana bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na
Bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā upahacca parinibbāyī hoti.

Seyyathāpi bhikkhave, divasasantatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā upahacca talaṁ nibbāyeyya,

Evameva kho bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā upahacca parinibbāyī hoti.

(5)
Idha pana bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na
Bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti.

Seyyathāpi bhikkhave, divasasantatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā paritte tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nipateyya, sā tattha aggimpi janeyya, dhūmampi janeyya, aggimpi janetvā dhūmampi janetvā tameva parittaṁ tiṇapuñjaṁ vā kaṭṭhapuñjaṁ vā pariyādiyitvā anāhārā nibbāyeyya,

Evameva kho bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti.

[page 073]
(6)
Idha pana bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā sasaṅkhāraparinibbāyī hoti.

Seyyathāpi bhikkhave, divasasantatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā vipule tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nipateyya, sā tattha aggimpi janeyya, dhūmampi janeyya, aggimpi janetvā dhūmampi janetvā tameva vipulaṁ tiṇapuñjaṁ vā kaṭṭhapuñjaṁ vā pariyādiyitvā anāhārā nibbāyeyya,
[BJT Page 388]
Evameva kho bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā sasaṅkāraparinibbāyī hoti.

(7)
Idha pana bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na
Bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhagāmī.

Seyyathāpi bhikkhave, divasasantatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā mahante tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nipateyya, sā tattha aggimpi janeyya, dhūmampi janeyya, aggimpi janetvā dhūmampi janetvā tameva mahantaṁ [page 074] tiṇapuñjaṁ vā kaṭṭhapuñjaṁ vā pariyādiyitvā kacchampi1 daheyya, dāyampi daheyya, kacchampi dahitvā dāyampi dahitvā haritantaṁ vā patthantaṁ2vā selantaṁ vā udakantaṁ vā ramaṇīyaṁ vā bhūmibhāgaṁ āgamma anāhārā nibbāyeyya,

Evameva kho bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ na sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa na sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Na sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā uddhaṁ soto hoti akaniṭṭhagāmī.

Imā kho bhikkhave, satta purisagatiyo.

Katamañca bhikkhave, anupādāparinibbānaṁ:

Idha pana bhikkhave, bhikkhu evaṁ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na
Bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṁ bhūtaṁ taṁ pajahāmīti upekkhaṁ paṭilabhati. So bhave na rajjati. Sambhave na rajjati. Atthuttariṁ padaṁ1 santaṁ sammappaññāya passati. Tañca khvāssa padaṁ sabbena sabbaṁ sacchikataṁ hoti. Tassa sabbena sabbaṁ mānānusayo pahīno hoti. Sabbena sabbaṁ bhavarāgānusayo pahīno hoti. Sabbena sabbaṁ avijjānusayo pahīno hoti. So āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Idaṁ vuccati bhikkhave anupādāparinibbānaṁ.

Imā kho bhikkhave, sattapurisagatiyo anupādā ca parinibbānanti.

1. Gacchampi daheyya machasaṁ 2. Pathantaṁ machasaṁ.
[BJT Page: 390]
7. 2. 1. 3.
(Tissabrahma suttaṁ)

3. Evaṁ me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Atha kho dve devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṁ gijjhakūṭaṁ [page 075] obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhaṁsu. Ekamantaṁ ṭhitā kho ekā devatā bhagavantaṁ etadavoca:

Etā bhante bhikkhuniyo vimuttāti. Aparā devatā bhagavantaṁ etadavoca etā bhante bhikkhuniyo anupādisesā suvimuttāti. Idamavocuṁ tā devatā. Samanuñño satthā ahosi. Atha kho tā devatā samanuñño satthāti bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā tatthevantaradhāyiṁsu.

Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi: imaṁ bhikkhave, rattiṁ dve devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṁ gijjhakūṭaṁ obhāsetvā yenāhaṁ tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhaṁsu. Ekamantaṁ ṭhitā kho bhikkhave ekā devatā maṁ etadavoca:

Etā bhante, bhikkhuniyo vimuttāti. Aparā devatā maṁ etadavoca: etā bhante, bhikkhūniyo anupādisesā suvimuttāti. Idamavocuṁ bhikkhave, tā devatā. Idaṁ vatvā maṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā tatthevantaradhāyiṁsu, ti.

Tena kho pana samayena āyasmā mahāmoggallāno bhagavato avidūre nisinno hoti. Atha kho āyasmato mahā moggallānassa etadahosi:

Katamesānaṁ kho devānaṁ evaṁ ñāṇaṁ hoti savupādisese vā savupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

Tena kho pana samayena tisso nāma bhikkhū adhunā kālakato aññataraṁ brahmalokaṁ upapanno hoti. Tatrapi naṁ evaṁ jānanti: "tisso brahmā mahiddhiko mahānubhāvo"ti.

Atha kho āyasmā mahāmoggallāno seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāhaṁ pasāreyya pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya, evamevaṁ gijjhakūṭe pabbate antarahito tasmiṁ brahmaloke pāturahosi. Addasā kho tisso brahmā āyasmantaṁ mahāmoggallānaṁ dūratova āgacchantaṁ disvāna [page 076] āyasmantaṁ mahāmoggallānaṁ etadavoca:

[BJT Page 392]

Ehi kho mārisa moggallāna, svāgataṁ mārisa moggallāna, cīrassaṁ kho mārisa moggallāna, imaṁ pariyāyamakāsi yadidaṁ idhāgamanāya. Nisīda mārisa moggallāna, idamāsanaṁ paññattanti. Nisīdi kho āyasmā mahāmoggallāno paññatte āsane. Tissopi kho brahmā āyasmantaṁ mahāmoggallānaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho tissaṁ brahmānaṁ āyasmā mahā moggallāno etadavoca:

Katamesānaṁ kho tissa, devānaṁ evaṁ ñāṇaṁ hoti saupādisese vā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti

Brahmakāyikānaṁ kho mārisa moggallāna, devānaṁ evaṁ ñāṇaṁ hoti: saupādisese vā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

Sabbesaṁyeva nu kho1 tissa, brahmakāyikānaṁ devānaṁ evaṁ ñāṇaṁ hoti: saupādisese vā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

Na kho mārisa moggallāna, sabbesaṁ brahmakāyikānaṁ devānaṁ evaṁ ñāṇaṁ hoti: saupādisese vā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti. Ye kho te mārisa moggallāna, brahmakāyikā devā brahmena āyunā santuṭṭhā, brahmena vaṇṇena brahmena sukhena brahmena yasena brahmena ādhipateyyena santuṭṭhā, tassa ca uttariṁ2 nissaraṇaṁ yathābhūtaṁ nappajānantī, tesaṁ na evaṁ ñāṇaṁ hoti: saupādisese vā saupādisesoti, anupādisese vā anupadisesoti.

Ye ca kho te mārisa moggallāna, brahmakāyikā devā brahmena āyunā asantuṭṭhā, brahmena vaṇṇena brahmena sukhena brahmena yasena brahmena ādhipateyyena asantuṭṭhā, tassa cauttariṁ2 nissaraṇaṁ [page 077] yathābhūtaṁ pajānanti, tesaṁ evaṁ ñāṇaṁ hoti: saupādisese vā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

Idha mārisa moggallāna bhikkhu ubhatobhāgavimutto hoti tamenaṁ devā1 evaṁ jānanti: ayaṁ kho āyasmā ubhatobhāgavimutto, yāvassa kāyo ṭhassati tāva naṁ dakkhinti devamanussā, kāyassa bhedā na naṁ dakkhinti devamanussāti evampi kho mārisa moggallāna, tesaṁ devānaṁ evaṁ ñāṇaṁ hoti: saupādisese vā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

1. Sabbesaññeca kho machasaṁ,
Te uttariṁ machasaṁ

[BJT Page 394]

Idha pana mārisa moggallāna, bhikkhu paññāvimutto hoti tamenaṁ te devā evaṁ jānanti: ayaṁ kho āyasmā paññāvimutto, yāvassa kāyo ṭhassati tāva naṁ dakkhinti devamanussā, kāyassa bhedā, na naṁ dakkhinti devamanussāti. Evampi kho mārisa moggallāna, tesaṁ devānaṁ ñāṇaṁ hoti: saupādisese vā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

Idha pana mārisa moggallāna bhikkhu kāyasakkhī hoti. Tamenaṁ te devā evaṁ jānanti: ayaṁ kho āyasmā kāyasakkhi, appeva nāma ayamāyasmā anulomikāni senāsanāni paṭisevamāno kalyāṇamitte bhajamāno indriyāni samannānayamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti, tadanuttaraṁ brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyāti. Evampi kho mārisa moggalāna, tesaṁ devānaṁ ñāṇaṁ hoti saupādisesevā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

Idha pana mārisa moggallāna bhikkhu diṭṭhappatto hoti. Tamenaṁ te devā evaṁ jānanti: ayaṁ kho āyasmā kāyasakkhi, appeva nāma ayamāyasmā anulomikāni senāsanāni paṭisevamāno kalyāṇamitte bhajamāno indriyāni samannānayamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti, tadanuttaraṁ brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyāti. Evampi kho mārisa moggalāna, tesaṁ devānaṁ ñāṇaṁ hoti saupādisesevā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

Idha pana mārisa moggallāna bhikkhu saddhāvimutto hoti. Tamenaṁ te devā evaṁ jānanti: ayaṁ kho āyasmā kāyasakkhi, appeva nāma ayamāyasmā anulomikāni senāsanāni paṭisevamāno kalyāṇamitte bhajamāno indriyāni samannānayamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti, tadanuttaraṁ brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyāti. Evampi kho mārisa moggalāna, tesaṁ devānaṁ ñāṇaṁ hoti saupādisesevā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

Idha pana mārisa moggallāna bhikkhu dhammānusārī hoti. Tamenaṁ te devā evaṁ jānanti: ayaṁ kho āyasmā [page 078] kāyasakkhi, appeva nāma ayamāyasmā anulomikāni senāsanāni paṭisevamāno kalyāṇamitte bhajamāno indriyāni samannānayamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti, tadanuttaraṁ brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyāti. Evampi kho mārisa moggalāna, tesaṁ devānaṁ ñāṇaṁ hoti saupādisesevā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

Atha kho āyasmā mahāmoggallāno tissassa brahmuno bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā seyyāthāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāhaṁ pasāreyya, pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya, evameva brahmaloke antarahito gijjhakūṭe pāturahosi.

Atha kho āyasmā mahāmoggallāno yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā mahāmoggallāno yāvatako ahosi tissena brahmunā saddhiṁ kathāsallāpo taṁ sabbaṁ bhagavato ārocesi.

Nahi pana te moggallāna tisso brahmā sattamaṁ animittavihāriṁ puggalaṁ desesīti.
Etassa bhagavā kālo, etassa sugata kālo, yaṁ bhagavā sattamaṁ animittavihāriṁ puggalaṁ deseyya, bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti.

[BJT Page 396]

Tena hi moggallāna suṇāhi, sādhukaṁ manasikarohi, bhāsissāmīti. Evambhanteti kho āyasmā mahāmoggallāno bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca:

Idha moggallāna, bhikkhu sabbanimittānaṁ amanasikārā animittaṁ cetosamādhiṁ upasampajja viharati. Tamenaṁ te devā evaṁ jānanti: ayaṁ kho āyasmā sabbanimittānaṁ amanasikārā animittaṁ cetosamādhiṁ upasampajja viharati. Appevanāma ayamāyasmā anulomikāni senāsanāni paṭisevamāno kalyāṇamitte bhajamāno indriyāni samannānayamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti, tadanuttaraṁ brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā [page 079] sacchikatvā upasampajja vihareyyāti.

Evaṁ kho moggallāna, tesaṁ devānaṁ ñāṇaṁ hoti: saupādisese vā saupādisesoti, anupādisese vā anupādisesoti.

7. 2. 1. 4
(Sīhasenāpati suttaṁ)
4. Ekaṁ samayaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṁ. Atha kho sīho senāpati yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho siho senāpati bhagavantaṁ etadavoca:

Sakkā nu kho bhante sandiṭṭhikaṁ dānaphalaṁ paññāpetunti.

Tenhi sīha, taṁyeva tattha1 paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya tathā naṁ byākareyyāsi.
(1) Taṁ kiṁ maññasi sīha, idhassu dve purisā2 eko puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, eko puriso saddho dānapati anuppadānarato. Taṁ kiṁ maññasi sīha kaṁ nu kho arahanto paṭhamaṁ anukampantā anukampeyyuṁ. Yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, yo vā puriso saddho dānapati anuppadānaratoti?

Yo so bhante, puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, kintaṁ arahanto paṭhamaṁ anukampantā anukampessanti. 3 Yo ca kho so bhante, puriso saddho dānapati anuppadānarato, taṁyeva arahanto paṭhamaṁ anukampantā anukampeyyuṁ.

1. Kaññevettha machasaṁ 2. Idha dve purisāmachasaṁ 3. Anukampissanti machasaṁ.

[BJT Page 398]

(2) Taṁ kiṁ maññasi sīha, kaṁ nu kho arahanto paṭhamaṁ upasaṅkamantā upasaṅkameyyuṁ: yo vā so puriso assaddho macchirī kadariyo paribhāsako, yo vā so [page 080] puriso saddho dānapati anuppadānaratoti?

Yo so bhante, puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, kiṁ taṁ arahanto paṭhamaṁ upasaṅkamantā upasaṅkamissanti yo ca kho so bhante, puriso saddho dānapati anuppadānarato, taṁyeva arahanto paṭhamaṁ upasaṅkamantā upasaṅkameyyuṁ.

(3) Taṁ kiṁ maññasi sīha, kassa nukho arahanto paṭhamaṁ patigaṇhantā patigaṇheyyuṁ: yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānarato? Ti.

Yo so bhante, puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, kiṁ tassa arahanto paṭhamaṁ patigaṇhantā patigaṇhissanti. Yo ca kho so bhante, pariso saddho dānapati anuppadānarato. Tasseva arahanto paṭhamaṁ patigaṇhantā patigaṇheyyuṁ.

(4) Taṁ kiṁ maññasi sīha, kassa nu kho arahanto paṭhamaṁ dhammaṁ desentā deseyyuṁ, yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānaratoti?

Yo so bhante, puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, kiṁ tassa1 arahanto paṭhamaṁ dhammaṁ desentā desissanti, yo ca kho so bhante, puriso saddho dānapati anuppadānarato, tasseva arahanto paṭhamaṁ dhammaṁ desentā deseyyuṁ.

(5) Taṁ kiṁ maññasi sīha, kassa nu kho kalyāṇo kittisaddo abbhuggaccheyya yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, yo vā so puriso assaddho macchari kadariyo paribhāsako, yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānaratoti?

Yo so bhante, puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako kiṁ tassa1 kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchissati, yo ca kho so bhante, puriso saddho dānapati anuppadānarato, tasseva kalyāṇo kitti saddo abbhuggaccheyya.

(6) Taṁ kiṁ maññasi sīha, ko nu kho yaññadeva parisaṁ upasaṅkameyya yadi khattiyaparisaṁ yadi brāhmaṇaparisaṁ yadi gahapatiparisaṁ yadi samaṇaparisaṁ [page 081] visārado upasaṅkameyya amaṅkubhūto, yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānaratoti?

1. Kiṁtaṁ tassa machasaṁ,

[BJT Page 400]
Yo so bhante, puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, kiṁ so yaññadeva1 parisaṁ upasaṅkamissati, yadi khattīyaparisaṁ yadi brāhmaṇaparisaṁ yadi gahapatiparisaṁ yadi samaṇaparisaṁ, visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto, yo ca kho so bhante, puriso saddho dānapati anuppadānarato, so yaññadeva parisaṁ upasaṅkameyya yadi khattiyaparisaṁ yadi brāhmaṇaparisaṁ yadi gahapatiparisaṁ yadi samaṇaparisaṁ visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto.

(7) Taṁ kiṁ maññasi sīha, ko nu kho kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjissati, yo ca kho so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānaratoti?

Yo so bhante puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako, kiṁ so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjissati, yo ca kho so bhante, puriso dānapati anuppadānarato, so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjeyya.

Yānimāni bhante, bhagavatā cha sandiṭṭhikāni dānaphalāni akkhātāni, nāhaṁ ettha bhagavato saddhāya gacchāmi. Ahampetāni jānāmi.

Ahaṁ bhante, dāyako dānapati. Maṁ arahanto paṭhamaṁ anukampantā anukampanti. Ahaṁ bhante, dāyako dānapati. Maṁ arahanto paṭhamaṁ upasaṅkamantā upasaṅkamanti ahaṁ bhante, dāyako dānapati. Mayhaṁ arahanto paṭhamaṁ patigaṇhantā patigaṇhanti. Ahaṁ bhante, dāyako dānapati. Mayhaṁ arahanto paṭhamaṁ dhammaṁ desentā desentī. Ahaṁ bhante, dāyako dānapati. Mayhaṁ kalyāṇo kitatisaddo abbhuggato: "sīho senāpati dāyako kārako saṅghūpaṭṭhāko, ti. [page 082] ahaṁ bhante, dāyako dānapati. Yaññadeva parisaṁ upasaṅkamāmi yadi khattiyaparisaṁ, yadi brāhmaṇaparisaṁ, yadi gahapatiparisaṁ yadi samaṇaparisaṁ, visārado upasaṅkamāmi amaṅkubhūto.

Yānīmāni bhante, bhagavatā cha sandiṭṭhikāni dānaphalāni, akkhātāni, nāhaṁ ettha bhagavato saddhāya gacchāmi. Ahampetāni jānāmi.

Yaṁ ca kho maṁ bhante, bhagavā evamāha: "dāyako sīha, dānapati kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjatī, ti. Etāhaṁ na jānāmi. Ettha ca panāhaṁ bhagavato saddhāya gacchāmi.

Evametaṁ sīha, evametaṁ sīha, dāyako sīha, dānapati kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjatīti.

1. Yaṁ yadeva parisaṁ machasaṁ

[BJT Page 402]

7. 2. 1. 5.
(Arakkheyya suttaṁ)

(Sāvatthinidānaṁ)
5. Cattārimāni bhikkhave, tathāgatassa arakkheyyāni. Tīhi ca anupavajjo.

Katamāni cattāri tathāgatassa arakkheyyāni:

(1) Parisuddhakāyasamācāro bhikkhave, tathāgato natthi tathāgatassa kāyaduccaritaṁ, yaṁ tathāgato rakkheyya " mā me idaṁ paro aññāsī" ti. (2) Parisuddhavacīsamācāro bhikkhave, tathāgato. Natthi tathāgatassa vacīduccaritaṁ, yaṁ tathāgato rakkheyya "mā me idaṁ paro aññāsī"ti. (3) Parisuddhamanosamācāro bhikkhave, tathāgato. Natthi tathāgatassa manoduccaritaṁ, yaṁ tathāgato rakkheyya " mā me idaṁ paro aññāsī"ti. (4) Parisuddhājivo bhikkhave, tathāgato. Natthi tathāgatassa micchājivo. 1 Yaṁ tathāgato rakkheyya "mā me idaṁ paro aññāsī"ti.

Imāni cattāri tathāgatassa arakkheyyāni

Katamehi tīhi anupavajjo
[page 083]
(1) Svākkhātadhammo bhikkhave, tathāgato. Tatra vata maṁ samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā koci vā lokasmiṁ sahadhammena paṭicodessati "itipi tvaṁ na2 svākkhātadhammo"ti. Nimittametaṁ bhikkhave, na samanupassāmi. Etampahaṁ3bhikkhave, nimittaṁ asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi.

(2) Supaññattā kho pana me bhikkhave, sāvakānaṁ nibbānagāmiṇīpaṭipadā yathāpaṭipannā mama sāvakā āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. Tatra vata maṁ samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā koci vā lokasmiṁ sahadhammena paṭicodessati "itipi te na supaññattā sāvakānaṁ nibbānagāmiṇī paṭipadā yathā paṭipannā tathāgatasāvakā4 āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī"ti. Nimittametaṁ bhikkhave na samanupassāmi. Etampahaṁ3 bhikkhave, nimittaṁ asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi.

1. Cicchāājivo, machasaṁ 2. Itipi te na sīmu. 3. Etamahaṁ machasaṁ 4: tavasāvakā machasaṁ.

[BJT Page 404]
(3) Anekasatā kho pana me bhikkhave, sāvakaparisā āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī. Tatra vata maṁ samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā koci vā lokasmiṁ sahadhammena paṭicodessati "itipi te na anekasatā sāvakaparisā āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī"ti. Nimittametaṁ bhikkhave, na samanupassāmi. Etampahaṁ bhikkhave, [page 084] nimittaṁ asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi.

Imehi tīhi anupavajjo.

Imāni kho bhikkhave, cattāri tathāgatassa arakkheyyāni. Imehi tīhi anupavajjoti.
7. 2. 1. 6.
(Kimbila suttaṁ)

6. Evaṁ me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ bhagavā kimbilāyaṁ viharati veḷuvane. 1 Atha kho āyasmā kimbilo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā kimbilo bhagavantaṁ etadavoca:
"Ko nu kho bhante, hetu ko paccayo, yena tathāgate parinibbute saddhammo na ciraṭṭhitiko hotī"ti.

Idha kimbila, tathāgate parinibbute bhikkhū bhikkhūniyo upāsakā upāsikāyo satthari agāravā viharantī appatissā, dhamme agāravā viharantī appatissā, saṅghe agāravā viharantī appatissā, sikkhāya agāravā viharanti appatissā, samādhismiṁ agāravā viharanti appatissā, appamāde agāravā viharantī appatissā, paṭisanthāre agāravā viharanti appatissā.

Ayaṁ kho kimbila hetu ayaṁ paccayo yena tathāgate parinibbūte saddhammo na ciraṭṭhitiko hotīti.

Ko pana bhante, hetu, ko paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo ciraṭṭhitiko, hotī, ti.

1. Niculavane machasaṁ

[BJT Page 406]
Idha kimbila tathāgate parinibbute bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo satthari sagāravā viharanti sappatissā, dhamme sagāravā viharanti sappatissā, saṅghe sagāravā viharanti sappatissā, sikkhāya sagāravā viharanti sappatissā, samādhismiṁ sagāravā viharanti sappatissā, appamāde sagāravā viharanti sappatissā, paṭisanthāre sagāravā viharanti sappatissā.

Ayaṁ kho kimbila hetu, ayaṁ paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo ciraṭṭhitiko hotī, ti.

[page 085]
7. 2. 1. 7
(Sattadhamma suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

7. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu na cirasseva āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya. Katamehi sattahi:

Idha bhikkhave, bhikkhū saddho hoti. Sīlavā hoti. Bahussuto hoti paṭisallīno hoti. Āraddhaviriyo hoti. Satimā hoti. Paññavā hoti.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu na cirasseva āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyāti.

7. 1. 2. 8
(Pacalāyana suttaṁ)
8. Evaṁ me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ bhagavā bhaggesu viharati suṁsumāragire bhesakalāvane migadāye. Tena kho pana samayena āyasmā mahāmoggallāno magadhesu kallavālamuttagāme1 pacalāyamāno nisinno hoti. Addasā kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena āyasmantaṁ mahāmoggallānaṁ magadhesu kallavālamuttagāme pacalāyamānaṁ nisinnaṁ. Disvā seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ2 vā bāhaṁ pasāreyya pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya, evameva bhaggesu suṁsumāragire bhesakalāvane migadāye antarahito magadhesu kallavālamuttagāme āyasmato mahāmoggallānassa pamukhe pāturahosi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṁ mahāmoggallānaṁ etadavoca.

1. Kallavālaputtagāme machasaṁ 2. Samañjitaṁ machasaṁ.

[BJT Page 408]
Pacalāyasi no tvaṁ moggallāna, pacalāyasi no tvaṁ moggallānāti. Evaṁ bhanteti.
(1) Tasmātiha tvaṁ moggallāna yathā saññino1 te viharato taṁ middhaṁ okkamati, taṁ saññaṁ mā manasākāsi. [PTS Page 086 2] taṁ saññaṁ mā bahulamakāsi. 3 Ṭhānaṁ kho panetaṁ moggallāna vijjati yaṁ te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha.

(2) No ce te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha. Tato tvaṁ moggallāna yathā sutaṁ yathāpariyattaṁ dhammaṁ cetasā anuvitakkeyyāsi, anūvicāreyyāsi, manasānupekkheyyāsi. 4 Ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati, yaṁ te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha.
(3) No ce te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha, tato tvaṁ moggallāna, yathāsutaṁ yathāpariyattaṁ dhammaṁ vitthārena sajjhāyaṁ kareyyāsi. Ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha.

(4) No ce te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha, tato tvaṁ moggallāna, ubho kaṇṇasotāni āviñjeyyāsi5 pāṇinā gattāni anumajjeyyāsi. Ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha.

(5) No ce te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha, tato tvaṁ moggallāna, uṭṭhāyāsanā udakena akkhīni anumajjitvā6 disā anuvilokeyyāsi. Nakkhattāni tārakarūpāni ullokeyyāsi. Ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha.

(6) No ce te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha, tato tvaṁ moggallāna, ālokasaññaṁ manasikareyyāsi, divāsaññaṁ adhiṭṭheyyāsi. Yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā iti vivaṭena7 cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittaṁ bhāveyyāsi. Ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha.
[page 087]

(7) No ce te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha, tato tvaṁ moggallāna, pacchāpuresaññi caṅkamaṁ adhiṭṭheyyāsi antogatehi indriyehi abahigatena mānasena. Ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha.

No ce te evaṁ viharato taṁ middhaṁ pahīyetha, tato tvaṁ moggallāna dakkhiṇena passena sīhaseyyaṁ kappeyyāsi pāde pādaṁ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṁ manasikaritvā. Paṭibuddheneva8 te moggallāna, khippaṁyeva paccuṭṭhātabbaṁ: na seyyasukhaṁ na phassasukhaṁ na middhasukhaṁ anuyutto viharissāmiti. Evaṁ hi te moggallāna, sikkhitabbaṁ.
1. Saññissa machasaṁ, 2 manasikareyyāsi syā 3. Taṁsaññaṁmābahulaṅkareyyāsi syā. 4. Anupekkheyyāsi machasaṁ. 5. Āviñcheyyāsi machasaṁ. 6. Apanijitvā aṭṭhakathāyaṁ, parimajjitvā machasaṁ, syā. 7. Vivaṭṭena syā. 8. Paṭibuddhenaca machasaṁ.

[BJT Page 410]

Tasmātiha moggallāna evaṁ sikkhitabbaṁ: na uccāsoṇḍaṁ paggahetvā kulāni upasaṅkamissāmiti. Evaṁ hi te moggallāna, sikkhitabbaṁ.

Sace moggallāna, bhikkhū uccāsoṇḍaṁ paggahetvā kulāni upasaṅkamati, santi hi moggallāna, kulesu kiccakaraṇīyānī yena1 manussā āgataṁ bhikkhūṁ na manasikaronti. Tatra bhikkhussa evaṁ hoti: kosudāni2 maṁ imasmiṁ kule paribhindi. Virattarūpādāni me manussāti. 3 Itissa alābhena maṅkubhāvo. Maṅkubhūtassa uddhaccaṁ. Uddhatassa asaṁvaro. Asaṁvutassa ārā cittaṁ samādhimhā.

Tasmātiha moggallāna, evaṁ sikkhitabbaṁ: na viggāhikakathaṁ kathessāmiti.
Evaṁ hi te moggallāna, sikkhitabbaṁ. Viggāhikāya moggallāna kathāya sati kathābāhullaṁ pāṭikaṅkhaṁ. Kathābāhulle sati uddhaccaṁ. Uddhatassa asaṁvaro. Asaṁvutassa ārā cittaṁ samādhimhā.

Nāhaṁ moggallāna, sabbeheva saṁsaggaṁ vaṇṇayāmi. [page 088] na panāhaṁ moggallāna sabbeheva saṁsaggaṁ na vaṇṇayāmi. Sagahaṭṭhapabbajitehi kho ahaṁ moggallāna saṁsaggaṁ na vaṇṇayāmi. Yāni ca kho tāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni, tathārūpehi senāsanehi saṁsaggaṁ vaṇṇayāmīti.

Evaṁ vutte āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṁ etadavoca: kittāvatā nu kho bhante, bhikkhu saṅkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānanti?

Idha moggallāna, bhikkhuno sutaṁ hoti sabbe dhammā nālaṁ abhinivesāyāti. Evaṁ cetaṁ moggallāna, bhikkhuno sutaṁ hoti sabbe dhammā nālaṁ abhinivesāyāti.

So sabbaṁ dhammaṁ abhijānāti. So sabbaṁ dhammaṁ abhiññāya sabbaṁ dhammaṁ parijānāti. Sabbaṁ dhammaṁ pariññāya yaṁ kiñci vedanaṁ vediyati sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkhamasukhaṁ vā, so tāsu vedanāsu aniccānupassī viharati, virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānu passī viharati. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharanto, virāgānupassī viharanto, nirodhānupassī viharanto, paṭinissāggānupassī viharanto na ca kiñci loke upādiyati. Anupādiyaṁ na paritassati. Aparitassaṁ paccattaṁyeva parinibbāyati. Khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāti.

1. Yehi machasaṁ 2. Kosunāmaidāni machasaṁ 3. Cirattarūpādāni me mayi manussā machasaṁ

[BJT Page 412]

Ettāvatā kho moggallāna, bhikkhū saṅkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno. Seṭṭho devamanussānanti.

7. 2. 1. 9

(Māpuññabhāyi suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

9. Mā bhikkhave, puññānaṁ bhāyittha. Sukhassetaṁ [page 089] bhikkhave, adhivacanaṁ yadidaṁ puññanti. 1. Abhijānāmi kho panāhaṁ bhikkhave, dīgharattaṁ katānaṁ puññānaṁ dīgharattaṁ iṭṭhaṁ kantaṁ manāpaṁ vipākaṁ paccanubhūtaṁ. Sattavassāni mettaṁ cittaṁ2 bhāvesiṁ. Sattavassāni mettaṁ cittaṁ bhāvetvā sattasaṁvaṭṭavivaṭṭakappe3 nayimaṁ lokaṁ punarāgamāsiṁ. Saṁvaṭṭamānassudāhaṁ4 bhikkhave, loke ābhassarūpago homi. Vivaṭṭamāne loke suññaṁ brahmavimānaṁ upapajjāmi. Tatra sudaṁ bhikkhave, (sattakkhattuṁ) brahmā homi mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthu daso vasavattī. Chattiṁsakkhattuṁ kho panāhaṁ bhikkhave sakko ahosiṁ devānamindo. Anekasatakkhattuṁ rājā ahosiṁ cakkavatti dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvi janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassa mayhaṁ bhikkhave, imāni sattaratanānī ahesuṁ. Seyyathīdaṁ: cakkaratanaṁ hatthiratanaṁ assaratanaṁ maṇiratanaṁ itthiratanaṁ gahapatiratanaṁ parināyakaratanameva sattamaṁ. Parosahassaṁ kho pana me bhikkhave, puttā ahesuṁ sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. Sohaṁ imaṁ paṭhaviṁ 5 sāgarapariyantaṁ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasinti. 6

41. Passa puññānaṁ vipākaṁ kusalānaṁ sukhesino7
Mettaṁ cittaṁ vībhāvetvā sattavassāni bhikkhave,
Satta saṁvaṭṭa vivaṭṭakappe nayimaṁ lokaṁ punāgamaṁ.

[page 090]
42. Saṁvaṭṭamāne lokambhi homi ābhassarūpago,
Vivaṭṭamāne lokambhi suññaṁ brahmūpago8 ahuṁ.

43. Sattakkhattuṁ mahābrahmā vasavatti tadā ahuṁ.
Chattiṁsakkhattuṁ devindo devarajjamakārayiṁ

44. Cakkavatti ahuṁ rājā jambudīpassa issaro
Muddhāvasitto khattiyo manussādhipatī ahuṁ.

45. Adaṇḍena asatthena vijeyya paṭhaviṁ imaṁ
Asāhasena dhammena samena anusāsiyaṁ. 9

46. Dhammena rajjaṁ kāretvā asmiṁ paṭhavimaṇḍale10
Mahaddhane mahābhoge aḍḍhe ajāyisaṁ11 kule

1. Puññānanti machasaṁ 2. Mettacittaṁ syā. 3. Sattasaṁvaṭṭakappe sīmu
4. Saṁvaṭṭamānesudāhaṁ syā. 5. So imaṁ paṭhaviṁ sīmu. 6. Ajjhāvasati sīmu. 7. Sukhesinaṁ sīmu. 8. Suññabrahamūpago machasaṁ, syā. 9. Manusāsitaṁ machasaṁ, syā manusāsiṁ[pts.] Manusāsiyaṁ katthaci. 10. Puthavimaṇḍalesīmu. 11 Ajāyihaṁmachasaṁ

[BJT Page 414]

47. Sabbakāmehi sampanno ratanehi ca sattahi,
Buddhā saṅgāhakā loke tehi etaṁ1 sudesitaṁ.

48. Esa2 hetumahantassa pathavyo3 yena vuccati.
Pahūtavittūpakaraṇo rājā homi4 patāpavā

49. Iddhimā yasavā homi jambusaṇḍassa issaro.
Ko sutvā nappasīdeyya api kaṇhābhijātiyo.

[page 091]
50. Tasmā hi atthakāmena5 mahattamabhikaṅkhatā6
Saddhammo garukātabbo saraṁ buddhāna sāsanaṁ.

7. 2. 1. 10
(Sattabhariyā suttaṁ)
10. Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. * Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaraṁ ādāya yena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.

Tena kho pana samayena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesane manussā uccāsaddā mahāsaddā honti. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ bhagavā etadavoca:

Kinnu te gahapati nivesane manussā uccāsaddā mahāsaddā, kevaṭṭā maññe macchavilopeti? Ayaṁ bhante, sujātā gharasuṇhā aḍḍhā aḍḍhakulā ānītā. Sā neva sassuṁ ādiyati. Na sasuraṁ ādiyati. Na sāmikaṁ ādiyati. Bhagavantampi na sakkaroti, na garukaroti na māneti, na pūjetīti.

Atha kho bhagavā sujātaṁ gharasuṇhaṁ āmantesi ehi sujāteti. Evambhanteti kho sujātā gharasuṇhā bhagavato paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho sujātaṁ gharasuṇhaṁ bhagavā [page 092] etadavoca:

Satta kho imā sujāte, purisassa bhariyāyo. Katamā satta:

Vadhakasamā, corisamā, ayyasamā, mātusamā, bhaginisamā, sakhīsamā, dāsīsamā, imā kho sujāte, satta purisassa bhariyāyo

Tāsaṁ tvaṁ katamāti.

Na kho ahaṁ bhante, imassa bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṁ ājānāmi.

1. Tehenaṁ katthaciṁ 2. Eso machasaṁ, 3. Puthaveyyā sīmu 4. Hoti machasaṁ 5. Attakāmena sīmu. 6. Mahatthamabhikaṅkhatā sīmu. *Ayaṁ pāṭho marammapotthake nadissate.

[BJT Page 416]

Sādhu me bhante, bhagavā tathā dhammaṁ desetu, yathā ahaṁ imassa bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṁ ājāneyyanti.

Tena hi sujāte, sūṇāhi, sādhukaṁ manasikarohi, bhāsissāmiti. Evaṁ bhanteti kho sujātā gharasuṇhā bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca:

51. Paduṭṭhacittā ahitānukampinī
Aññesu rattā atimaññate patiṁ,
Dhanena kītassa vadhāya ussukā,
Yā evarūpā purisassa bhariyā
Vadhakā ca bhariyāti ca sā pavuccati

52. Yaṁ itthiyā vindati sāmiko dhanaṁ
Sippaṁ vaṇijjañca kasiṁ adhiṭṭhahaṁ,
Appampi tasmā1 apahātumicchati,
Yā evarūpā purisassa bhariyā
Cori ca bhariyāti ca sā pavuccati.

53. Akammakāmā alasā mahagghasā
Pharusā caṇḍī ca duruttavādinī,
Uṭṭhāyakānaṁ abhibhuyya vattati,
Yā evarūpā purisassa bhariyā
Ayyā ca bhariyāti ca sā pavuccati.

[page 093]
54. Yā sabbadā hoti hitānukampinī
Mātāva puttaṁ anurakkhate patiṁ,
Tato dhanaṁ sambhatamassa rakkhati,
Yā evarūpā purisassa bhariyā
Mātā ca bhariyāti ca sā pavuccati.

55. Yathāpi jeṭṭhe2 bhaginī kaniṭṭhā
Sagāravā hoti sakamhi sāmike,
Hirimanā3 bhattuvasānuvattīnī,
Yā evarūpā purisassa bhariyā
Bhagini ca bhariyāti ca sā pavuccati.

56. Yā cīdha disvāna patiṁ pamodati
Sakhī sakhāraṁva cirassamāgataṁ,
Koleyyakā sīlavatī patibbatā,
Yā eva rūpā purisassa bhariyā
Sakhī ca bhariyāti ca sā pavuccati.

57. Akkuddhasantā4 vadhadaṇḍatajjitā,
Aduṭṭhacittā patino titikkhati,
Akkodhanā bhattuvasānuvattīnī,
Yā evarūpā purisassa bhariyā
Dāsī ca bhariyāti ca sā pavuccati.

1. Appampi tassa machasaṁ, appampissa katthaci. 2. Jeṭṭhā sīmū. 3. Hirīmatāsīmu. 4. Akkuṭṭhasantā jātaka aṭṭhakathā.

[BJT Page 418]

58. Yā cīdha bhariyā vadhakāti vuccati,
Cori ca ayyāti ca yā pavuccati,
Dussīlarūpā pharusā anādarā
Kāyassa bhedā nirayaṁ vajanti tā.

59. Yā cīdha mātā bhaginī sakhī ca
Dāsī ca bhariyāti ca yā pavuccati,
Sīle ṭhitattā cirarattasaṁvutā
Kāyassa bhedā sugatiṁ vajanti tā.

Imā kho sujāte satta purisassa bhariyāyo. Tāsaṁ tvaṁ katamāti? [page 094] ajjatagge maṁ bhante, bhagavā dāsi samaṁ sāmikassa bhariyaṁ dhāretūti.

7. 2. 1. 11
(Kodhana suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

11. Sattime bhikkhave, dhammā sapattakantā sapattakaraṇā kodhanaṁ āgacchanti itthiṁ vā purisaṁ vā. Katame satta:

(1) Idha bhikkhave, sapatto sapattassa evaṁ icchati: aho vatāyaṁ dubbaṇṇo assāti. Taṁ kissa hetu: na bhikkhave, sapatto sapattassa vaṇṇavatāya nandati. Kodhanoyaṁ bhikkhave purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto. Kiñcāpi so hoti sunahāto suvilitto kappitakesamassu odātavatthavasano, atha kho so dubbaṇṇova hoti kodhābhibhūto. Ayaṁ bhikkhave, paṭhamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṁ āgacchati itthiṁ vā purisaṁ vā.

(2) Punacaparaṁ bhikkhave, sapatto sapattassa evaṁ icchati: aho vatāyaṁ dukkhaṁ sayeyyāti. Taṁ kissa hetu? Na bhikkhave, sapatto sapattassa sukhaseyyāya nandati. Kodhanoyaṁ bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto. Kiñcāpi so pallaṅke seti goṇakatthate paṭikatthate paṭalikatthate kādalimigapavarapaccattharaṇe sauttaracchade ubhato lohitakūpadhāne, atha kho so dukkhaṁyeva seti kodhābhibhūto. Ayaṁ bhikkhave dutiyo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṁ āgacchati itthiṁ vā purisaṁ vā.

[BJT Page 420]

(3) Punacaparaṁ bhikkhave, sapatto sapattassa evaṁ icchati: aho vatāyaṁ na pacurattho assāti. Taṁ kissa hetu? Na bhikkhave, sapatto sapattassa pacuratthatāya [page 095] nandatī. Kodhanoyaṁ bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto. Anatthampi gahetvā attho me gahitoti maññati. Atthampi gahetvā anattho me gahitoti maññati. Tassime dhammā aññamaññaṁ vipaccanīkā gahitā dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya saṁvattanti kodhābhibhūtassa. Ayaṁ kho bhikkhave, tatiyo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṁ āgacchati itthiṁ vā purisaṁ vā.

(4) Punacaparaṁ bhikkhave, sapatto sapattassa evaṁ icchati: aho vatāyaṁ na bhogavā assāti. Taṁ kissa hetu? Na bhikkhave, sapatto sapattassa bhogavatāya nandati. Kodhanassa bhikkhave, purisapuggalassa kodhābhibhūtassa kodhaparetassa yepissa te honti bhogā uṭṭhānaviriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā, tepirājāno rājakosaṁ pavesenti kodhābhibhūtassa. Ayaṁ bhikkhave, catuttho dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṁ āgacchati itthiṁ vā purisaṁ vā.

(5) Punacaparaṁ bhikkhave, sapatto sapattassa evaṁ icchati: aho vatāyaṁ na yasavā assāti. Taṁ kissa hetu? Na bhikkhave, sapatto sapattassa yasavatāya nandati. Kodhanoyaṁ bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto. Yopissa so hoti yaso appamādādhigato tamhāpi dhaṁsati kodhābhibhūto. Ayaṁ bhikkhave, pañcamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṁ āgacchati itthiṁ vā purisaṁ vā.

(6) Punacaparaṁ bhikkhave, sapatto sapattassa evaṁ icchati: aho vatāyaṁ na mittavā assāti. Taṁ kissa hetu? Na bhikkhave, sapatto sapattassa mittavatāya nandati. Kodhanoyaṁ bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto. Yepissa te honti mittāmaccā ñātisālohitā, tepi ārakā taṁ parivajjentī kodhābhibhūtaṁ. Ayaṁ bhikkhave,
Chaṭṭho dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṁ āgacchati itthiṁ vā purisaṁ vā.

[page 096]
(7) Punacaparaṁ bhikkhave, sapatto sapattassa evaṁ icchati: aho vatāyaṁ kāyassa bhedā parammaraṇa apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyyāti. Taṁ kissa hetu? Na bhikkhave, sapatto sapattassa sugatigamanena nandati. Kodhanoyaṁ bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhuto kodhapareto kāyena duccaritaṁ carati, vācāya duccaritaṁ carati, manasā duccaritaṁ carati so kāyena duccaritaṁ caritvā so vācāya duccharitaṁ caritvā so manasā duccaritaṁ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati. Kodhābhi bhūto. Ayaṁ bhikkhave, sattamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṁ āgacchati itthiṁ vā purisaṁ vā.

[BJT Page 422]

Ime kho bhikkhave, satta dhammā sapattakantā sapattakaraṇā kodhanaṁ āgacchanti itthiṁ vā purisaṁ vāti.
60. Kodhano dubbaṇṇo hoti atho dukkhampi seti so
Atho atthaṁ gahetvāna anatthaṁ adhipajjati. 1

61. Tato kāyena vācāya vadhaṁ2 katvāna kodhano,
Kodhābhibhūto puriso dhanajāniṁ nigacchati,

62. Kodhasammadasammatto āyasakayyaṁ nigacchati
Ñātimittā suhajjā ca parivajjenti kodhanaṁ.

63. Anatthajanano kodho kodho cittappakopano,
Bhayamantarato jātaṁ taṁ jano nāvabujjhati.

64. Kuddho atthaṁ na jānāti kūddho dhammaṁ na passati,
Andhantamaṁ tadā hoti yaṁ kodho sahate naraṁ.

[page 097]
65. Yaṁ kuddho uparodheti sukaraṁ viya dukkaraṁ,
Pacchā so vigate kodhe aggidaḍḍhova tappati.

66. Dummaṅkuyaṁ sadasseti dhūmaggi viya pāvako3
Yato patāyatī kodho yena kujjhanti mānavā.

67. Nāssa hiri na ottappaṁ na vāco hoti gāravo,
Kodhena abhibhūtassa na dīpaṁ hoti kiñcanaṁ.

68. Tapanīyāni kammāni yāni dhammehi ārakā,
Tāni ārocayissāmi taṁ suṇātha yathā tathaṁ:

69. Kuddhohi pitaraṁ hanti kuddho hanti samātaraṁ,
Kuddho hi brahmaṇaṁ hanti hanti kuddho puthujjanaṁ.

70. Yāya mātu bhato poso imaṁ lokaṁ avekkhati,
Tampi pāṇadadiṁ santiṁ hanti kuddho puthujjano.

71. Attūpamāya4 te sattā attā hi paramaṁ5 piyo,
Hanti kuddho puthuttānaṁ nānārūpesu mucchito,

72. Asinā hantī attānaṁ visaṁ khādanti mucchitā,
Rajjuyā6 bajjha mīyanti pabbatāmapi kandare.

[page 098]
73. Bhūtabhaccāni kammāni attamāraṇīyānī ca,
Karontā nāvabujjhanti kodhajāto parābhavo

74. Itā, yaṁ kodharūpena maccupāso guhāsayo7
Taṁ damena samucchinde paññā viriyena diṭṭhiyā.

1. Adhigacchati sīmu. Paṭipajjati machasaṁ, syā. 2. Vaṇaṁ [pts. 3.] Dummaṅkuyaṁ padasseti dhūmaṁ dhūmiva pāvako, machasaṁ 4. Attūpamāhi machasaṁ 5. Paramo machasaṁ 6. Rajjubaddhā sīmu. 7. Guhāsamo sīmu.

[BJT Page 424]

75. Ekametaṁ akusalaṁ samucchindetha paṇḍito,
Tatheva dhamme sikkhetha mā no dummaṅkuyaṁ ahu.

76. Vītakodhā anāyāsā vītamohā anussukā,
Dantā kodhaṁ pahatvāna parinibbanti anāsavāti.

Abyākata vaggo niṭṭhito.

Tassuddānaṁ:
Abyākato purisagati tissasīhārakkheyya1 kimbilo
Sattapacalāyana māpuñña bhariyākodhanekādasā, ti. 2

1. Sīharakkhitapañcamaṁ sīmu, machasaṁ 2. Tatra vata maṁ kimbilo satta bhariyāya kodhanā sīmu. Kimilaṁ satta pacalā mettā bhariyā kodhekādasāti machasaṁ

[BJT Page 426]
[page 099]

2. Mahāvaggo
7. 2. 2. 1
(Hirottappa suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

12. Hirottappe bhikkhave, asati hirottappavipannassa hatūpaniso hoti indriyasaṁvaro. Indriyasaṁvare asati indriyasaṁvaravipannassa hatūpanisaṁ hoti sīlaṁ. Sīle asati1 sīlavipannassa hatūpaniso hoti sammā samādhi. Sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṁ hoti yathābhūtaṁ ñāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsavipanno, tassa papaṭikāpi na pāripūriṁ gacchati, tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṁ gacchati, evameva kho bhikkhave, hirottappe asati hirottappavipannassa hatūpaniso hoti indriyasaṁvaro. Indriyasaṁvare asati indriyasaṁvaravipannassa hatūpanisaṁ hoti sīlaṁ. Sīle asati1 sīlavipannassa hatūpaniso hoti sammā samādhi. Sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṁ hoti yathābhūtaṁ ñāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Hirottappe bhikkhave sati hirottappasampannassa upanisasampanno hoti indriyasaṁvaro, indriyasaṁvare sati indriyasaṁvarasampannassa upanisasampannaṁ hoti sīlaṁ, sīle sati sīlasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi, sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ, yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo, nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Seyyathāpi bhikkhave, rukkho sākhāpalāsasampanno, tassa papaṭikāpi pāripūriṁ gacchati, tacopi pheggupi sāropi pāripūriṁ gacchati, evameva kho bhikkhave, hirottappe sati hirottappasampannassa upanisasampanno hoti indriyasaṁvaro indriyasaṁvaresati indriyasaṁvarasampannassa upanisasampannaṁ hoti sīlaṁ, sīle sati sīlasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi, sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ, yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo, nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṁ hoti vimuttiñāṇadassananti.
[page 100]

7. 2. 2. 2.
(Sattasuriyuggamana suttaṁ)

13. Ekaṁ samayaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati ambapālivane. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:
1. Sīlesu asati sīmu.

[BJT Page 428]

Aniccā bhikkhave, saṅkhārā, addhuvā bhikkhave, saṅkhārā, anassāsikā bhikkhave, saṅkhārā. Yāvañcidaṁ bhikkhave, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṁ, alaṁ virajjituṁ, alaṁ vimuccituṁ.

Sineru bhikkhave, pabbatarājā caturāsīti yojanasahassāni āyāmena, caturāsītiyo janasahassāni vitthārena, caturāsītiyojanasahassāni mahāsamudde ajjhogāḷho caturāsitiyojanasahassāni mahāsamuddā accuggato.

Hoti kho so bhikkhave, samayo yaṁ bahūni vassāni bahūni vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni devo na vassati. Deve kho pana bhikkhave, avassante ye kecime bījagāmabhūtagāmā osadhitiṇavanaspatayo1 te ussussanti visussanti visussanti na bhavanti.

Evaṁ aniccā bhikkhave, saṅkhārā, evaṁ addhuvā bhikkhave, saṅkhārā, evaṁ anassāsikā bhikkhave, saṅkhārā. Yāvañcidaṁ bhikkhave, alameva sabba saṅkhāresu nibbindituṁ, alaṁ virajjituṁ, alaṁ vimuccituṁ.

Hoti kho so bhikkhave, samayo yaṁ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena dutiyo suriyo pātubhavati. Dutiyassa bhikkhave, suriyassa pātubhāvā yā tā kunnadiyo2 kussubbhā3 tā ussussanti, visussanti, na bhavanti.

[page 101]
Evaṁ aniccā bhikkhave saṅkhārā, evaṁ addhuvā bhikkhave saṅkhārā, evaṁ anassāsikā bhikkhave saṅkhārā. Yāvañcidaṁ bhikkhave alameva sabba saṅkhāresu nibbindituṁ alaṁ virajjituṁ. Alaṁ vimuccituṁ.

Hoti kho so bhikkhave samayo yaṁ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena tatiyo suriyo pātubhavati. Tatiyassa bhikkhave suriyassa pātubhāvā yā kāci mahānadiyo seyyathīdaṁ: gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī, tā ussussanti visussanti na bhavanti.

Evaṁ aniccā bhikkhave, saṅkhārā, evaṁ addhuvā bhikkhave saṅkhārā, evaṁ anassāsikā bhikkhave, saṅkhārā. Yāvañcidaṁ bhikkhave, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṁ, alaṁ virajjituṁ, alaṁ vimuccituṁ.

Hoti kho so bhikkhave, samayo yaṁ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena catuttho suriyo pātubhavati. Catutthassa bhikkhave, suriyassa pātubhāvā ye te mahāsarā yato imā mahānadiyo sambhavantī4, seyyathīdaṁ: anotattaṁ, sīhapapātaṁ rathakāraṁ, kaṇṇamuṇḍaṁ, kuṇālaṁ, chaddantaṁ mandākinī. 5 Tā ussussanti visussanti. Na bhavanti.

Evaṁ aniccā bhikkhave, saṅkhārā, evaṁ addhuvā bhikkhave saṅkhārā, evaṁ anassāsikā bhikkhave, saṅkhārā. Yāvañcidaṁ bhikkhave, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṁ, alaṁ virajjituṁ, alaṁ vimuccituṁ.

1. Osadhītiṇavanappatayo machasaṁ 2. Yā kāci kunnadiyo machasaṁ 3. Kusobbhā machasaṁ 4. Pavattanti machasaṁ 5. Mandākīniyā machasaṁ

[BJT Page 430]

Hoti kho so bhikkhave, samayo yaṁ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena pañcamo suriyo pātubhavati. Pañcamassa bhikkhave, suriyassa pātubhāvā yojanasatikānipī mahāsamudde udakāni ogacchanti, dviyojanasatikānipi mahāsamudde udakāni ogacchanti, tiyojana satikānipi mahāsamudde udakāni ogacchanti, catutthayojana satikānipi mahāsamudde udakāni ogacchanti, vvvpañcamayojana satikānipi mahā samudde udakāni ogacchanti ṣaḍvvvyojana satikānipi mahā samudde udakāni ogacchanti, sattayojana satikānipi mahāsamudde udakāni ogacchanti, sattatālampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, chatālampi pañcatālampi catutālampi titālampi dvitālampi [page 102] tālamattampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, sattaporisampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, chaporisamipi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, pañcaporisampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, catuporisampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, tiporisampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, dviporisampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, tāla porisampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, aḍḍhaporisamattampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, kaṭīmattampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, jaṇṇukāmattampi mahāsamudde udakaṁ saṇṭhāti, gopphakamattampi mahāsamudda udakaṁ saṇṭhāti.

Seyyathāpi bhikkhave, saradasamaye thullaphusitake deve vassante tattha tattha gopadesu udakāni ṭhitāni honti, evameva kho bhikkhave, tattha tattha gopadamattāni mahāsamudde udakāni ṭhitāni hontī. Pañcamassa bhikkhave, sūriyassa pātubhāvā aṅgulapabbatemanamattampi1 mahā samudde udakaṁ na hoti.

Evaṁ aniccā bhikkhave saṅkhārā, evaṁ addhuvā bhikkhave saṅkhārā, evaṁ anassāsikā bhikkhave saṅkhārā, yāvañcidaṁ bhikkhave, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṁ, alaṁ virajjituṁ, alaṁ vimuccituṁ.

Hoti kho so bhikkhave, samayo yaṁ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena chaṭṭho suriyo pātubhavati. Chaṭṭhassa bhikkhave suriyassa pātubhāvā ayañca mahāpaṭhavī sineru ca pabbatarājā dhūpāyanti sandhūpāyanti sampadhūpāyanti. Seyyathāpi bhikkhave, kumbhakārapāko ālimpito2 paṭhamaṁ paṭhamaṁ dhūpeti sandhūpeti sampadhūpeti. 3 Evameva kho bhikkhave, chaṭṭhassa suriyassa pātubhāvā ayañca mahāpaṭhavi sineru ca pabbatarājā dhūpāyanti sandhūpāyanti4 sampadhūpāyanti.

Evaṁ aniccā bhikkhave saṅkhārā, evaṁ addhuvā bhikkhave saṅkhārā, evaṁ anassāsikā bhikkhave saṅkhārā, yāvañcidaṁ bhikkhave, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṁ, alaṁ virajjituṁ, alaṁ vimuccituṁ.

Hoti kho so bhikkhave, samayo yaṁ kadāci karahaci dighassa addhuno accayena sattamo suriyo pātubhavati. [page 103] sattamassa bhikkhave suriyassa pātubhāvā ayañca mahāpaṭhavī sineru ca pabbatarājā ādippanti, pajjalanti, ekajālā bhavanti. Imissā ca bhikkhave, mahāpaṭhaviyā sinerussa ca pabbatarājassa jhāyamānānaṁ ḍayhamānānaṁ aggi vātena khittā yāva brahmalokāpi gacchanti. 5

1. Aṅgulipabbamattampi machasaṁ 2. Ālepito machasaṁ, 3. Dhūmeti. Sandhūmeti, sampadhūmeti machasaṁ. 4. Dhūmāyati, sādhumāyati, sampadhūmāyati macha:saṁ 5. Gacchatimachasaṁ

[BJT Page 432]

Sinerussa ca bhikkhave, pabbatarājassa jhāyamānassa ḍayhamānassa vinassamānassa mahatā tejokhandhena abhibhūtassa yojanasatikānipi kūṭāni palujjanti, dviyojanasatikānipi kūṭāni palujjanti, tiyojanasatikānipi kūṭāni palujjanti, catuyojanasatikānipi kūṭāni palujjanti, pañcayojanasatikānipi kuṭāni palujjanti.

Imissā ca bhikkhave, mahāpaṭhaviyā sinerussa ca pabbatarājassa jhāyamānānaṁ ḍayhamānānaṁ neva chārikā paññāyati1 na masī seyyathāpi bhikkhave, sappissa vā telassa vā jhāyamānassa ḍayhamānassa neva chārikā paññāyati na masi, evameva kho bhikkhave, imissā ca mahā paṭhaviyā sinerussa ca pabbatarājassa jhāyamānānaṁ ḍayhamānānaṁ neva chārikā paññāyati na masī.

Evaṁ aniccā bhikkhave saṅkhārā, evaṁ addhuvā bhikkhave saṅkhārā, evaṁ anassāsikā bhikkhave, saṅkhārā. Yāvañcidaṁ bhikkhave alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṁ, alaṁ virajjituṁ, alaṁ vimuccituṁ.

Tatra bhikkhave, ko mantā, ko saddhātā ayañca mahāpaṭhavi sineru ca pabbatarājā ḍayhissanti, vinassissanti, na bhavissantiti aññatra diṭṭhapadehi.

Bhūtapubbaṁ bhikkhave, sunetto nāma satthā ahosi titthakaro kāmesu vītarāgo. Sunettassa kho pana bhikkhave, [page 104] satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṁ. Sunetto bhikkhave satthā sāvakānaṁ brahmalokasahavyatāya dhammaṁ deseti. Ye kho pana bhikkhave, sunettassa satthuno brahmalokasahavyatāya dhammaṁ desentassa sabbena sabbaṁ sāsanaṁ ājāniṁsu, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ brahmalokaṁ upapajjiṁsu. 2 Ye na sabbena sabbaṁ sāsanaṁ ājānīṁsu. Te kāyassa bhedā parammaraṇā appekacce paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjiṁsu. 2 Appekacce nimmānaratīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjiṁsu. 2 Appekacce tusitānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjiṁsu. Appekacce yāmānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjiṁsu. Appekacce tāvatiṁsānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjiṁsu appekacce cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ uppajjiṁsu. Appekacce khattiyamahāsālānaṁ sahavyataṁ upajjiṁsu. Appekacce brāhmaṇamahāsālānaṁ sahavyataṁ upapajjiṁsu. Appekacce gahapatimahāsālānaṁ sahavyataṁ upapajjiṁsu.

Atha kho bhikkhave sunettassa satthuno etadahosi. Na kho panetaṁ patirūpaṁ yohaṁ sāvakānaṁ samasamagatiyo3 assaṁ abhisamparāyaṁ yannūnāhaṁ uttariṁ mettaṁ4 bhāveyyantī. Atha kho bhikkhave, sunetto satthā sattavassāni mettaṁ cittaṁ bhāvesi. Sattavassāni mettaṁ cittaṁ bhāvetvā sattasaṁvaṭṭavivaṭṭakappe nayimaṁ lokaṁ punarāgamāsi. Saṁvaṭṭamāne sudaṁ [page 105] bhikkhave, loke ābhassarūpago hoti, vivaṭṭamāne loke suññaṁ brahmavimānaṁ upapajjati.

1. Paññāyanti sīmu. 2. Uppajjiṁsuṁ sīmu. 3. Samagatiyo katthaci 4. Uttarimettaṁ machasaṁ, syā

[BJT Page 434]

Tatra sudaṁ bhikkhave, brahmā hoti mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthu daso vasavatti. Chattiṁsakkhattuṁ kho pana bhikkhave, sakko ahosi devānamindo. Anekasatakkhattuṁ rājā ahosi cakkavatti dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Parosahassaṁ kho panassa puttā ahesuṁ surā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṁ paṭhaviṁ sāgarapariyantaṁ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasi.

So hi nāma bhikkhave, sunetto satthā evaṁ dīghāyuko samāno evaṁ ciraṭṭhitiko aparimutto ahosi jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. Aparimutto dukkhasmāti vadāmi.

Taṁ kissa hetu. Catunnaṁ dhammānaṁ ananubodhā appaṭivedhā. Katamesaṁ catunnaṁ: ariyassa sīlassa ananubodhā appaṭivedhā, ariyassa samādhissa, ariyāya paññāya, ariyāya vimuttiyā ananubodhā appaṭivedhā.

Tayidaṁ bhikkhave ariyaṁ sīlaṁ anubuddhaṁ paṭividdhaṁ, ariyo samādhi anubuddho paṭividdho, ariyā paññā anubuddhā paṭividdhā, 1 ariyā vimuttī anubuddhā2 paṭividdhā, ucchinnā bhavataṇhā, khīṇā bhavanetti, natthidāni punabbhavoti. [page 106] idamavoca bhagavā, idaṁ vatvā sugato athāparaṁ etadavoca satthā:

77. Sīlaṁ samādhi paññā ca vimutti ca anuttarā,
Anubuddhā ime dhammā gotamena yasassinā.

78. Iti buddho abhiññāya dhammamakkhāsi bhikkhūnaṁ,
Dukkhassantakaro satthā cakkhumā parinibbuto

7. 2. 2. 3
(Nagarūpama suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

14. Yato kho bhikkhave, rañño paccantimaṁ nagaraṁ sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhataṁ2 hoti, catunnañca āhārānaṁ nikāmalābhi hoti akicchalābhī akasiralābhī. Idaṁ vuccati bhikkhave rañño paccantimaṁ nagaraṁ akaraṇīyaṁ bāhirehi paccatthikehi paccāmittehi.

1. Ariyassasamādhissa ananubodhā appaṭivedhā ariyāya paññāya ananubodhā appavaṭivedhā machasaṁ 2. Anubodhā machasaṁ 3. Suparikkhittaṁ katthaci, parikkhittaṁ aṭṭhakathā, suparikhataṁ sīmu.

[BJT Page 436]

Katamehi sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhataṁ hoti:

(1) Idha bhikkhave, rañño paccantime nagare esikā hoti gambhīranemā sunikhātā acalā asampavedhī. Iminā paṭhamena nagaraparikkhārena suparikkhataṁ hoti rañño paccantimaṁ nagaraṁ abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya.

(2) Punacaparaṁ bhikkhave, rañño paccantime nagare parikhā khatā hoti gambhirā ceva vitthatā ca. Iminā dutiyena nagara parikkhārena suparikkhataṁ hoti rañño paccantimaṁ nagaraṁ abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya.

[page 107]
(3) Punacaparaṁ bhikkhave, rañño paccantime nagare anupariyāya patho hoti ucco ceva vitthato ca. Iminā tatiyena nagara parikkhārena sūparikkhataṁ hoti rañño paccantimaṁ nagaraṁ abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya.

(4) Punacaparaṁ bhikkhave, rañño paccantime nagare bahuṁ āvudhaṁ sannicitaṁ hoti salākaṁ ceva jevaniyañca. Iminā catutthena nagaraparikkhārena suparikkhataṁ hoti rañño paccantimaṁ nagaraṁ abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya.

(5) Punacaparaṁ bhikkhave, rañño paccantime nagare bahu balakāyo paṭivasati seyyathīdaṁ: hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piṇḍadāyīkā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā surā papphālikā. Cammayodhino dāsakaputtā. Iminā pañcamena nagaraparikkhārena suparikkhataṁ hoti rañño paccantimaṁ nagaraṁ abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya.

(6) Punaca paraṁ bhikkhave, rañño paccantime nagare dovāriko hoti paṇḍito vyatto medhāvi aññātānaṁ nivāretā ñātānaṁ pavesetā. Iminā chaṭṭhena nagaraparikkhārena suparikkhataṁ hoti rañño paccantimaṁ nagaraṁ abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya.

(7) Punacaparaṁ bhikkhave, rañño paccantime nagare pākāro hoti ucco ceva vitthato ca vāsanalepanasampanno ca. Iminā sattamena nagaraparikkhārena suparikkhataṁ hoti rañño paccantimaṁ nagaraṁ abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya.

[page 108]
Imehi sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhataṁ hoti.

Katamesaṁ catunnaṁ āhārānaṁ nikāmalābhi hoti akicchalābhī akasiralābhī:

(1) Idha bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṁ tiṇakaṭṭhodakaṁ santicitaṁ hoti abbhantarānaṁ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya, bāhirānaṁ paṭighātāya.

1. Jevanikañcasīmu. Machasaṁ.

[BJT Page 438]

(2) Punacaparaṁ bhikkhave, rañño paccantime nagare bahuṁ sāliyavakaṁ sannicitaṁ hoti abbhantarānaṁ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṁ paṭighātāya.

(3) Punacaparaṁ bhikkhave, rañño paccantime nagare bahuṁ tilamāsamuggāparannaṁ sannicītaṁ hoti abbhantarānaṁ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya, bāhirānaṁ paṭighātā ya.

(4) Punacaparaṁ bhikkhave, rañño paccantime nagare bahuṁ bhesajjaṁ sannicitaṁ hoti seyyathīdaṁ: sappi navanītaṁ telaṁ madhu phāṇitaṁ loṇaṁ abbhantarānaṁ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya, bāhirānaṁ paṭighātāya.
Imesaṁ kho bhikkhave, catunnaṁ āhārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī.
Yato kho bhikkhave, rañño paccantimaṁ nagaraṁ imehi sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhataṁ hoti, imesaṁ catunnaṁ āhārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī, idaṁ vuccati bhikkhave, rañño paccantimaṁ nagaraṁ akaraṇīyaṁ bāhirehi paccatthikehi paccāmittehi.

Evameva kho bhikkhave, yato ariyasāvako sattahi saddhammehi samannāgato hoti, catunnañca [page 109] jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Ayaṁ vuccati bhikkhave, ariyasāvako akaraṇīyo mārassa akaraṇīyo pāpimato.

Katamehi sattahi saddhammehi samannāgato:

(1) Seyyathāpi bhikkhave, rañño paccantime nagare esikā hoti gambhīranemā sunikhātā acalā asampavedhī abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṁ itipi so bhagavā arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṁ buddho bhagavāti. Saddhesiko bhikkhave, ariyasāvako akusalaṁ pajahati, kusalaṁ bhāveti, sāvajjaṁ pajahati, anavajjaṁ bhāveti, suddhaṁ attānaṁ pariharati. Iminā paṭhamena saddhammena samannāgato hoti.

(2) Seyyathāpi bhikkhave, rañño paccantime nagare parikhā hoti gambhīrā ceva vitthatā ca abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako hirimā hoti, hirīyati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena hirīyati pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā. Hiriparikho1 bhikkhave, ariyasāvako akusalaṁ pajahati, kusalaṁ bhāveti, sāvajjaṁ pajahati, anavajjaṁ bhāveti, suddhaṁ attānaṁ pariharati. Iminā dutiyena saddhammena samannāgato hoti.

1 Hirīparikkho kho machasaṁ.

[BJT Page 440]

(3) Seyyathāpi bhikkhave, rañño paccantime nagare anupariyāya patho hoti ucco ceva vitthatā ca abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako ottappī hoti, ottappati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena, ottappati pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā ottappaparīyāya patho bhikkhave, ariyasāvako akusalaṁ pajahati, kusalaṁ [page 110] bhāveti, sāvajjaṁ pajahati, anavajjaṁ bhāveti, suddhaṁ attānaṁ pariharati. Iminā tatiyena saddhammena samannāgato hoti.

(4) Seyyathāpi bhikkhave, rañño paccantime nagare bahuṁ āvudhaṁ sannicitaṁ hoti, salākaṁ ceva jevaniyañca abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhe kalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā savyañjanā kevalaparipuṇṇā parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, kathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Sutāvudho bhikkhave, ariyasāvako akusalaṁ pajahati, kusalaṁ bhāveti, sāvajjaṁ pajahati, anavajjaṁ bhāveti, suddhaṁ attānaṁ pariharati. Iminā catutthena saddhammena samannāgate hoti.

(5) Seyyathāpi bhikkhave, rañño paccantime nagare bahu balakāyo paṭivasati, seyyathīdaṁ: hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piṇḍadāyikā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā sūrā cammayodhino dāsakaputtā abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako āraddhaviriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Viriyabalakāyo bhikkhave, ariyasāvako akusalaṁ pajahati, kusalaṁ bhāveti, sāvajjaṁ pajahati, anavajjaṁ bhāveti, suddhaṁ attānaṁ pariharati. Iminā pañcamena saddhammena samannāgato hoti.

(6) Seyyathāpi bhikkhave, rañño paccantime nagare dovāriko hoti paṇḍito viyatto medhāvī aññātānaṁ nivaretā ñātānaṁ pavesetā abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ [page 111] paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. Sati dovāriko bhikkhave, ariyasāvako akusalaṁ pajahati, kusalaṁbhāveti, sāvajjaṁ pajahati, anavajjaṁ bhāveti, suddhaṁ attānaṁ pariharati. Iminā chaṭṭhena saddhammena samannāgato hoti.

(7) Seyyathāpi bhikkhave, rañño paccantime nagare pākāro hoti ucco ceva vitthato ca vāsanalepanasampanno ca abbhantarānaṁ guttiyā bāhirānaṁ paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. Paññāvāsanalepanasampanno bhikkhave, ariyasāvako akusalaṁ pajahati, kusalaṁ bhāveti, sāvajjaṁ pajahati, anavajjaṁ bhāveti, suddhaṁ attānaṁ pariharati. Iminā sattamena saddhammena samannāgato hoti.

Imehi sattahi dhammehi samannāgato hoti.

[BJT Page 442]

Katamesaṁ catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī:

(1) Seyyathāpi bhikkhave, rañño paccantime nagare bahuṁ tiṇakaṭṭhodakaṁ sannicitaṁ hoti abbhantarānaṁ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṁ paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, attano ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya, okkamanāya nibbānassa.

(2) Seyyathāpi bhikkhave, rañño paccantime nagare [page 112] bahuṁ sāliyavakaṁ sannicitaṁ hoti abbhantarānaṁ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya, bāhirānaṁ paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako citakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyañjhānaṁ upasampajja viharati attano ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya, okkamanāya nibbānassa.

(3) Seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṁ tilamuggamāsāparannaṁ sannicitaṁ hoti abbhantarānaṁ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṁ paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako pītiyāca virāgā upekkhako ca viharati, sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti, yaṁ taṁ ariyā ācīkkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyañjhānaṁ upasampajja viharati attano ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya, okkamanāya nibbānassa.

(4) Seyyathāpi bhikkhave, rañño paccantime nagare bahuṁ bhesajjaṁ sannicitaṁ hoti seyyathīdaṁ: sappi navanītaṁ telaṁ madhu phāṇitaṁ loṇaṁ abbhantarānaṁ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṁ paṭighātāya, evameva kho bhikkhave, ariyasāvako sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthagamā adukkhaṁ asukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati attano ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya, okkamanāya nibbānassa.

Imesaṁ catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī.

[page 113]
Yato ca kho bhikkhave, ariyasāvako imehi sattahi saddhammehi samannāgato hoti, imesaṁ catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī

Ayaṁ vuccati bhikkhave, ariyasāvako akaraṇīyo mārassa akaraṇīyo pāpimatoti.

[BJT Page 444]
7. 2. 2. 4
(Dhammaññū suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
15. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo hoti dakkhiṇeyyo hoti añjalikaraneyyo hoti anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katamehi sattahi:

Idha bhikkhave bhikkhu dhammaññū ca hoti atthaññū ca attaññū ca mattaññū ca kālaññū ca parisaññū ca puggalaparovaraññū ca.

(1) Kathañca bhikkhave bhikkhū dhammaññū hoti. Idha bhikkhave, bhikkhū dhammaṁ jānāti suttaṁ geyyaṁ veyyākaraṇaṁ gāthaṁ udānaṁ itivuttakaṁ jātakaṁ abbhūtadhammaṁ vedallaṁ. No ce bhikkhave, bhikkhū dhammaṁ jāneyya suttaṁ geyyaṁ veyyākaraṇaṁ gāthaṁ udānaṁ itivuttakaṁ jātakaṁ abbhūtadhammaṁ vedallaṁ nayidha dhammaññuti vucceyya. Yasmā ca kho bhikkhave, bhikkhū dhammaṁ jānāti suttaṁ geyyaṁ veyyākaraṇaṁ gāthaṁ udānaṁ itivuttakaṁ jātakaṁ abbhūtadhammaṁ vedallaṁ, no ce bhikkhave, bhikkhu dhammaṁ jāneyyati suttaṁ geyya veyyākaraṇaṁ gāthaṁ udānaṁ itivuttakaṁ jātakaṁ abbhūtadhammaṁ vedallaṁ nayidha dhammaññuti vucceyya. Yasmā ca kho bhikkhave, bhikkhū dhammaṁ jānāti suttaṁ geyyaṁ veyyākaraṇaṁ gāthaṁ udānaṁ itivuttakaṁ jātakaṁ abbhūtadhammaṁ vedallaṁ, tasmā bhikkhū dhammaññuti vuccati. Iti dhammaññū.

(2) Atthaññū ca kathaṁ hoti. Idha bhikkhave, bhikkhu tassa tasseva bhāsitassa atthaṁ jānāti "ayaṁ imassa bhāsitassa attho, ayaṁ imassa bhāsitassa attho"ti. No ce bhikkhave, bhikkhū tassa tasseva bhāsitassa atthaṁ jāneyya" ayaṁ imassa bhāsitassa attho, ayaṁimassa bhāsitassa atthoti" nayidha atthaññūti vucceyya. Yasmā ca kho bhikkhave, bhikkhū tassa tasseva bhāsitassa atthaṁ jānāti "ayaṁ imassa bhāsitassa attho, [page 114] ayaṁ imassa bhāsitassa attho"ti. Tasmā atthaññūti vuccati. Iti dhammaññū atthaññū.

(3) Attaññū ca kathaṁ hoti. Idha bhikkhave, bhikkhu attānaṁ jānāti ettakomhi saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhānenāti. No ce bhikkhave, bhikkhu attānaṁ jāneyya ettakomhi saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhānenāti, nayidha attaññūti
Vucceyya. Yasmā ca kho bhikkhave, bhikkhu attānaṁ jānāti ettakomhī saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhānenāti. Tasmā attaññūti vuccati. Iti dhammaññū atthaññū attaññū.

(4) Mattaññū ca kataṁ hoti. Idha bhikkhave, bhikkhu mattaṁ jānāti cīvarapiṇḍapātasenāsana gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ paṭiggahaṇāya. No ce bhikkhave, bhikkhū mattaṁ jāneyya cīvarapiṇḍātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ paṭiggahaṇāya. Nayidha mattaññūti vucceyya. Yasmā ca kho bhikkhave, bhikkhū mattaṁ jānāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya bhesajjaparikkhārānaṁ paṭiggahaṇāya, tasmā mattaññūti vuccati. Iti dhammaññū atthaññū, attaññū mattaññū.

1. Puggala paroparaññū machasaṁ

[BJT Page 446]

(5) Kālaññū ca kathaṁ hoti. Idha bhikkhave, bhikkhū kālaṁ jānāti: ayaṁ kālo uddesassa, ayaṁ kālo paripucchāya, ayaṁ kālo yogassa, ayaṁ kālo paṭisallānāyāti. 1 No ce bhikkhave, bhikkhū kālaṁ jāneyya, ayaṁ kālo uddesassa, ayaṁ kālo paripucchāya, ayaṁ kālo yogassa, ayaṁ kālo paṭisallānāyāti1 nayidha kālaññūti vucceyya. Yasmā ca kho bhikkhave, bhikkhu kālaṁ jānāti: ayaṁ kālo uddesassa, ayaṁ kālo paripucchāya, ayaṁ kālo yogassa, ayaṁ kālo paṭisallānāyā, ti 1 tasmā kālaññuti vuccati. Iti dhammaññu atthaññū attaññū mattaññū kālaññū.

(6) Parisaññū ca kathaṁ hoti. Idha bhikkhave bhikkhu parisaṁ jānāti: ayaṁ khattiyaparisā, ayaṁ brāhmaṇa parisā, ayaṁ gahapatiparisā, ayaṁ samaṇaparisā, tattha evaṁ upasaṅkamitabbaṁ, evaṁ [page 115] ṭhātabbaṁ, evaṁ kattabbaṁ, evaṁ nisīditabbaṁ, evaṁ bhāsitabbaṁ, evaṁ tuṇhībhavitabbanti. No ce bhikkhave, bhikkhū parisaṁ jāneyya: ayaṁ khattiyaparisā, ayaṁ brāhmaṇaparisā, ayaṁ gahapati parisā, ayaṁ samaṇaparisā, tattha evaṁ upasaṅkamitabbaṁ, evaṁ ṭhātabbaṁ, evaṁ kattabbaṁ, evaṁ nisīditabbaṁ, evaṁ bhāsitabbaṁ, evaṁ tuṇhībhavitabbanti. Nayidha parisaññūti vucceyya. Yasmā ca kho bhikkhave, bhikkhu parisaṁ jānāti: ayaṁ khattiyaparisā, ayaṁ brāhmaṇaparisā ayaṁ gahapatiparisā, ayaṁ samaṇaparisā, tattha evaṁ upasaṅkamitabbaṁ, evaṁ ṭhātabbaṁ, evaṁ kattabbaṁ, evaṁ nisīditabbaṁ, evaṁ bhāsitabbaṁ, evaṁ tuṇhībhavitabbanti. Tasmā parisañuñūti cuccati. Iti dhammaññū atthaññū attaññū mattaññū kālaññū parisaññū.

(7) Puggalaparovaraññū ca2 kathaṁ hoti. Idha bhikkhave, bhikkhuno dvayena puggalā viditā honti. Dve puggalā: eko ariyānaṁ dassanakāmo, eko ariyānaṁ na dassanakāmo. Yvāyaṁ puggalo ariyānaṁ na dassanakāmo evaṁ so tenaṅgena3 gārayho. Yvāyaṁ puggalo ariyānaṁ dassanakāmo evaṁ so tenaṅgena3 pāsaṁso.

Dve puggalā ariyānaṁ dassanakāmā: eko saddhammaṁ sotukāmo, eko saddhammaṁ na sotukāmo. Yvāyaṁ puggalo saddhammaṁ na sotukāmo, evaṁ so tenaṅgena3 gārayho. Yvāyaṁ puggalo saddhammaṁ sotukāmo, evaṁ so tenaṅgena3 pāsaṁso.
Dve puggalā saddhammaṁ sotukāmā: eko ohitasoto dhammaṁ suṇāti, eko anohitasoto dhammaṁ suṇāti. Yvāyaṁ puggalo anohitasoto dhammaṁ suṇāti, evaṁ so tenaṅgena gārayho, yvāyaṁ puggalo [page 116] ohitasoto dhammaṁ suṇāti, evaṁ so tenaṅgena pāsaṁso.

1. Paṭisallānassāti machasaṁ 2. Puggalaparoparaññūca machasaṁ 3. Tena tena sīmu.

[BJT Page 448]

Dve puggalā ohitasotā dhammaṁ suṇanti: eko sutvā dhammaṁ dhāreti, eko sutvā dhammaṁ na dhāreti. Yvāyaṁ puggalo sutvā dhammaṁ na dhāreti, evaṁ so tenaṅgena1 gārayho, yvāyaṁ puggalo sutvā dhammaṁ dhāreti, evaṁ so tenaṅgena1 pāsaṁso.

Dve puggalā sutvā dhammā dhārenti: eko dhatānaṁ dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhati, eko dhatānaṁ dhammānaṁ atthaṁ na upaparikkhati. Yvāyaṁ puggalo dhatānaṁ dhammānaṁ atthaṁ na upaparikkhati, evaṁ so. Tenaṅgena1 gārayho. Yvāyaṁ puggalo dhatānaṁ dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhati, evaṁ so tenaṅgena1 pāsaṁso.

Dve puggalā dhatānaṁ dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhanti: eko atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno, eko na atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno. Yvāyaṁ puggalo na atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno, evaṁ so tenaṅgena1 gārayho. Yvāyaṁ puggalo atthamaññāya dhammaññāya dhammānudhammapaṭipanno, evaṁ so tenaṅgena1 pāsaṁso.

Dve puggalā atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipannā. Eko attahitāya paṭipanno no parahitāya. Eko attahitāya ca paṭipanno parahitāya ca. Yvāyaṁ puggalo attahitāya paṭipanno no parahitāya, evaṁ so tenaṅgena1 gārayho,
Yvāyaṁ puggalo attahitāya ca paṭipanno parahitāya ca, evaṁ so tenaṅgena1 pāsaṁso.

Evaṁ kho bhikkhave, bhikkhuno dvayena puggalā viditā honti. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhū puggalaparovaraññū hoti.

[page 117]
Imehi kho bhikkhave sattahi saddhammehi samannāgato bhikkhū āhuneyyo hoti pāhuneyyo hoti dakkhiṇeyyo hoti añjalikaraṇīyo hoti anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

7. 2. 2. 5
(Pāricchattaka suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

16. Yasmiṁ bhikkhave samaye devānaṁ tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro paṇḍupalāso hoti. Attamanā bhikkhave devā tāvatiṁsā tasmiṁ samaye honti: "paṇḍupalāsodāni pāricchattako koviḷāro, na cirasseva dāni sannapalāso2 bhavissatī, ti.
Yasmiṁ bhikkhave, samaye devānaṁ tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro sannapalāso hoti, attamanā bhikkhave devā tāvatiṁsā tasmiṁ samaye honti: sannapalāsodāni pāricchattako koviḷāro na cirassevadāni jālakajāto bhavissatī, ti.

1. Tena tena machasaṁ, 2 pannapalāso machasaṁ

[BJT Page 450]

Yasmiṁ bhikkhave samaye devānaṁ tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro jālakajāto hoti, attamanā bhikkhave, devā tāvatiṁsā tasmiṁ samaye honti jālakajātodāni pāricchattako koviḷāro, na cirassevadāni khārakajāto bhavissatīti.

Yasmiṁ bhikkhave, samaye devānaṁ tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro khārakajāto hoti, attamanā bhikkhave, devā tāvatiṁsā tasmiṁ samaye honti khārakajātodāni pāricchattako koviḷāro na cirassevadāni kuḍumalakajāto1 bhavissatīti.

Yasmiṁ bhikkhave samaye devānaṁ tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro kuḍumalakajāto hoti, attamanā bhikkhave, devā tāvatiṁsā tasmiṁ samaye honti kuḍumalakajātodāni pāricchattako koviḷāro, na cirassevadāni [page 118] kokāsakajāto bhavissatī, ti.

Yasmiṁ bhikkhave, samaye devānaṁ tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro kokāsakajāto hoti, attamanā bhikkhave, devā tāvatiṁsā honti
Kokāsakajātodāni pāricchattako koviḷāro na cirassevadāni sabbapāliphullo3 bhavissatīti.

Yasmiṁ bhikkhave, samaye devānaṁ tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro sabbapāliphullo hoti, attamanā bhikkhave, devā tāvatiṁsā pāricchattakassa koviḷārassa mūle dibbe cattāro māse pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgibhūtā parivārenti. Sabbapāliphullassa bhikkhave, pāricchattakassa koviḷārassa samantā paññāsa yojanāni ābhāya phūṭaṁ hoti, anuvātaṁ yojanasataṁ gandho gacchati. Ayamanubhāvo pāricchattakassa koviḷārassa.

(1) Evameva kho bhikkhave, yasmiṁ samaye ariyasāvako agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya ceteti, paṇḍupalāso bhikkhave, ariyasāvako tasmiṁ samaye hoti devānaṁva tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro.

(2) Yasmiṁ bhikkhave, samaye ariyasāvako kesamassuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajito hoti, sannapalāso bhikkhave tasmiṁ samaye ariyasāvako hoti devānaṁva tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro.
(3) Yasmiṁ bhikkhave, samaye ariyasāvako vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamañjhānaṁ upasampajja viharati, jālakajāto bhikkhave, ariyasāvako tasmiṁ samaye hoti devānaṁva tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro.

(4) Yasmiṁ bhikkhave samaye ariyasāvako vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyañjhānaṁ upasampajja viharati, khārakajāto bhikkhave, ariyasāvako tasmiṁ samaye hoti devānaṁva tavatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro.

1. Kuṭumalaka jāto machasaṁ 2. Korakajāto machasaṁ 3. Sabba phālithulelā machasaṁ

[BJT Page 452]

(5) Yasmiṁ bhikkhave, [page 119] samaye ariyasāvako pītiyā ca virāgāupekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yaṁ taṁ ariyā ācikkhantī: upekkhako satimā sukhavihārīti, tatiyañjhānaṁ upasampajja viharati. Kuḍumalakajāto bhikkhave, ariyasāvako tasmiṁ samaye hoti devānaṁva tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro.

(6) Yasmiṁ bhikkhave, samaye ariyasāvako sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhaṁ asukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, kokāsakajāto bhikkhave ariyasāvako tasmiṁ samaye hoti devānaṁva tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro.

(7) Yasmiṁ bhikkhave, samaye ariyasāvako āsavānaṁ khayā ānāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, sabbapāliphullo bhikkhave, ariyasāvako tasmiṁ samaye hoti devānaṁva tāvatiṁsānaṁ pāricchattako koviḷāro.

Tasmiṁ bhikkhave, samaye bhummā devā saddamanussāventi "eso itthannāmo āyasmā itthinnāmassa āyasmato saddhivihāriko amukamhā gāmā vā nigamāvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajito, āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī"ti bhummānaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā cātummahārājikā devā saddamanussāventi

Eso itthannāmo āyasmā itthannāmassa āyasmato saddhivihāriko amukamhā gāmā vā nigamā vā agārasmā anagāriyaṁ pabbajito āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti cātummahārājikānaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā tāvatiṁsā devā saddamanussāventi eso itthannāmo āyasmā itthannāmassa āyasmato saddhi vihāriko amukamhā gāmā vā nigamā vā agārasmā anagāriyaṁ pabbajito āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti

Tāvatiṁsānaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā yāmā devāsaddamanussāventi eso itthannāmo āyasmā itthannāmassa āyasmato
Saddhivihāriko amukamhā gāmā vā nigamā vā agārasmā anagāriyaṁ pabbajito āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī
Yāmānaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā tusitā devā saddamanussāventi eso itthannāmo āyasmato saddhivihāriko amukamhā gāmā vā nigamā vā agārasmā anagāriyaṁ pabbajito āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti

Tusitānaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā nimmānaratī devā saddamanussāventi, eso itthannāmo āyasmā itthannāmassa āyasmato saddhivihāriko amukamhā gāmā vā nigamā vā agārasmā anagāriyaṁ pabbajito āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti

Nimmānaratīnaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā paranimmitavasavattī devā saddamanussāventi eso itthannāmo āyasmā itthannāmassa āyasmato saddhivihāriko amukamhā gāmā vā nigamā vā agārasmā anagāriyaṁ pabbajito āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti

Paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā brahmakāyikā devā saddamanussāventi eso itthannāmo āyasmā itthannāmassa āyasmato saddhivihāriko amukamhā gāmā vā nigamā vā agārasmā anagāriyaṁ pabbajito āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchitvā upasampajja viharatīti.

[page 120]
Itiha tena khaṇena tena muhuttena yāva brahmalokā saddo1 abbhuggacchati. Ayamanubhāvo khīṇāsavassa bhikkhunoti.

7. 2. 2. 6
(Sakkāragarukāra suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

17. Atha kho āyasmato sāriputtassa rahogatassa patisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: kinnu kho bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyyā, ti.

1. Sādhukārasadedā aṭṭhakathā.

[BJT Page 454]

Atha kho āyasmato sāriputtassa etadahosi: " satthāraṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya, kusalaṁ bhāveyya. Dhammaṁ kho bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya saṅghaṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya, kusalaṁ bhāveyya. Sikkhaṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya, kusalaṁ bhāveyya. Samādhiṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya. Appamādaṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya, kusalaṁ bhāveyya. Paṭisanthāraṁ kho bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya, kusalaṁ bhāveyyāti.

Atha kho āyasmato sāriputtassa etadahesi: " ime kho me dhammā parisuddhā pariyodātā, yannūnāhaṁ ime dhamme gantvā bhagavato āroceyyaṁ, evamme ime dhammā parisuddhā ceva bhavissanti parisuddha saṅkhatatarā ca. " Seyyathāpi nāma puriso suvaṇṇanikkhaṁ adhigaccheyya parisuddhaṁ pariyodātaṁ, tassa evamassa: ayaṁ kho me suvaṇṇanikkho parisuddho parayodāto, yannūnāhaṁ imaṁ suvaṇṇanikkhaṁ gantvā kammārānaṁ dasseyyaṁ, evameva ayaṁ sūvaṇṇanikkho kammāragato parisuddho ceva bhavissati parisuddhasaṅkhattaro cāti, evamme ime dhammā parisuddhā pariyodātā, yannūnāhaṁ ime dhamme gantvā bhagavato āroceyyaṁ, evamme ime dhammā parisuddhā ceva bhavissanti parisuddhasaṅkhatatarā cāti.

Atha kho [page 121] āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṁ patisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṁ etadavoca:

Idha mayhaṁ bhante, rahogatassa patisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: "kinnu kho bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto, akusalaṁ pajaheyya, kusalaṁ bhāveyyā"ti. Tassa mayhaṁ bhante etadahosi:

" Satthāraṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatva upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, dhammaṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, saṅghaṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, sikkhaṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, samādhiṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, appamādaṁ kho bhikkhū sakkatvā garukatvā unissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, paṭisanthāraṁ kho bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyyāti.

Tassa mayhaṁ bhante, etadahosi. "Ime kho me dhammā parisuddhā pariyodātā, yannūnāhaṁ ime dhamme gantvā bhagavato āroceyyaṁ, evamme ime dhammā parisuddhā ceva bhavissanti parisuddhasaṅkhatatarā ca. "

Seyyathāpi nāma puriso suvaṇṇanikkhaṁ adhigaccheyya, parisuddhaṁ pariyodātaṁ, tassa evamassa: ayaṁ kho me suvaṇṇanikkho, parisuddho pariyodāto, yannūnāhaṁ imaṁ suvaṇṇanikkhaṁ gantvā kammārānaṁ dasseyyaṁ evamme ayaṁ suvaṇṇanikkho kammāragato parisuddho ceva bhavissati parisuddhasaṅkhatataro cāti, evamme ime dhammā parisuddhā pariyodātā, yannūnāhaṁ ime dhamme gantvā bhagavato āroceyyaṁ, evamme ime dhammā parisuddhā ceva bhavissanti [page 122] parisuddhasaṅkhatatarā cāti.

[BJT Page 456]

Sādhu sāriputta, satthāraṁ kho sāriputta, bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, dhammaṁ kho sāriputta, bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, saṅghaṁ kho sāriputta, bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, sikkhaṁ kho sāriputta, bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, samādhiṁ kho sāriputta bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissā viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, appamādaṁ kho sāriputta, bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyya, paṭisanthāraṁ kho sāriputta, bhikkhū sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṁ pajaheyya kusalaṁ bhāveyyāti.

Evaṁ vutte āyasmā sāriputto bhagavantaṁ etadavoca: imassa kho ahaṁ bhante bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena atthaṁ ājānāmi:

So vata bhante, bhikkhū satthari agāravo dhamme sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so bhante, bhikkhū satthari agāravo dhammepi so agāravo.

So vata bhante, bhikkhū satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjatī. Yo so bhante bhikkhū satthari agāravo dhamme agāravo saṅghepi so agāravo:

So vata bhante, bhikkhū satthari agāravo dhamme agāravo saṅgho agāravo sikkhāya sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

Yo so bhante, bhikkhū satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe, agāravo sikkhāyapi so agāravo.

So vata bhante, bhikkhū satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe āravo sikkhāya agāravo samādhismiṁ sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

Yo so bhante, bhikkhū satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismimpi so agāravo.

So vata bhante, bhikkhū satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṁ agāravo appamāde sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

[BJT Page 458]

Yo so bhante, bhikkhū satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṁ [page 123] agāravo appamādepi so agāravo.

So vata bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṁ agāravo appamāde agāravo paṭisanthāre sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

Yo so vata bhante, bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṁ agāravo appamāde agāravo paṭisanthārepi so agāravo.
So vata bhante, bhikkhū satthari sagāravo dhamme agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so bhante, bhikkhū satthari sagāravo dhammepi so sagāravo.

So vata bhante, bhikkhū satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati, yo so bhante, bhikkhū satthari sagāravo dhamme sagāravo, saṅghepi so sagāravo.

So vata bhante bhikkhū satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so bhante, bhikkhū satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāyapi so sagāravo.

So vata bhante, bhikkhū satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṁ agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so bhante, bhikkhū satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṁpi so sagāravo.

So vata bhante, [page 124] bhikkhū satthari sagāravo. Dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṁ sagāravo appamāde agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

[BJT Page 460]

Yo so bhante bhikkhū satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo, samādhismiṁ sagāravo appamādepi so sagāravo.

So vata bhante, bhikkhū satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṁ sagāravo appamāde sagāravo paṭisanthāre agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

Yo so bhante, bhikkhū satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṁ sagāravo appamāde sagāravo paṭisanthārepi so sagāravoti.

Imassa kho ahaṁ bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena atthaṁ ājānāmi. Sādhu sādhu sāriputta, sādhu kho tvaṁ sāriputta, imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena atthaṁ ājānāsi.

So vata sāriputta, bhikkhū satthari agāravo dhamme sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.
Yo so sāriputta, bhikkhū satthari agāravo dhammepi so agāravo.

So vata sāriputta bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati so vata sāriputta bhikkhū satthari agāravo dhamme agāravo saṅghepi so agāravo.

So vata sāriputta, bhikkhū satthari agāravo. Dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

So vata sāriputta, bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāyapi so agāravo.
So vata sāriputta bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṁ sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so vata sāriputta bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṁpi so agāravo.

So vata sāriputta bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṁ agāravo appamāde sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so sāriputta bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṁ agāravo appamāde so agāravo.

So vata sāriputta bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṁ agāravo appamāde agāravo paṭisanthāre sagāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so sāriputta, bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo, samādhismiṁ agāravo appamāde agāravo paṭisanthārepi so agāravo.

So vata sāriputta, bhikkhū satthari sagāravo dhamme agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so sāriputta, bhikkhu satthari sagāravo dhammepi so sagāravo.

[page 125]
So vata sāriputta bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati so vata sāriputta bhikkhū satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghepi so sagāravo.

So vata sāriputta, bhikkhū satthari sagāravo. Dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

So vata sāriputta, bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāyapi so sagāravo.
Saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṁ agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so vata sāriputta bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṁpi so sagāravo.

So vata sāriputta bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṁ sagāravo appamāde agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so sāriputta bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṁ sagāravo appamāde so sagāravo.

So vata sāriputta bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṁ sagāravo appamāde sagāravo paṭisanthāre agāravo bhavissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. Yo so sāriputta, bhikkhu satthari agāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo, samādhismiṁ sagāravo appamāde sagāravo paṭisanthārepi so sagāravo.

Imassa kho sāriputta, saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena attho daṭṭhabboti.

[BJT Page 462]

7. 2. 2. 7
(Bhāvanānuyutta suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

18. Bhāvanaṁ ananuyuttassa bhikkhave bhikkhuno viharato kiñcāpi evaṁ icchā uppajjeyya: aho vata me anupādāya āsavehi cittaṁ vimucceyyā, ti. Atha khvassa neva anupādāya āsavehi cittaṁ vimuccati. Taṁ kissa hetu: abhāvitattātissa vacanīyaṁ. Kissa abhāvitattā: catunnaṁ satipaṭṭhānānaṁ, catunnaṁ sammappadhānānaṁ, catunnaṁ iddhipādānaṁ, pañcannaṁ indriyānaṁ, pañcannaṁ balānaṁ, sattannaṁ bojjhaṅgānaṁ, ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa.

Seyyathāpi bhikkhave, kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā, tānassu kukkuṭiyā na sammā adhisayitāni na sammā pariseditāni na sammā paribhāvitāni. [page 126] kiñcāpi tassā kukkuṭiyā evaṁ icchā uppajjeyya: "aho vata me kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṁ padāletvā sotthinā abhinibbhijjeyyunti. "

Atha kho abhabbāva te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṁ padāletvā sotthinā abhinibbhijjituṁ. Taṁ kissa hetu: tathā hi bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni na sammā adhisayitāni na sammā pariseditāni, na sammā paribhāvitāni, evameva kho bhikkhave bhāvanaṁ ananuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi evaṁ icchā uppajjeyya: aho vata me anupādāya āsavehi cittaṁ vimucceyyāti. Atha khavassa neva anupādāya āsavehi cittaṁ vimuccati. Taṁ kissa hetu:abhāvitattātissa vacanīyaṁ. Kissa abhāvitattā: catunnaṁ satipaṭṭhānānaṁ, catunnaṁ sammappadhānānaṁ, catunnaṁ iddhipādānaṁ, pañcannaṁ indriyānaṁ, pañcannaṁ balānaṁ, sattannaṁ bojjhaṅgānaṁ, ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa.

Bhāvanaṁ anuyuttassa bhikkhave, bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṁ icchā uppajjeyya: aho vata me anupādāya āsavehi cittaṁ vimucceyyāti, atha khvassa anupādāya āsavehi cittaṁ vimuccati. Taṁ kissa hetu: bhāvitattātissa vacanīyaṁ. Kissa bhāvitattā: catunnaṁ satipaṭṭhānānaṁ, catunnaṁ sammappadhānānaṁ, catunnaṁ iddhipādānaṁ, pañcannaṁ indriyānaṁ, pañcannaṁ balānaṁ, sattannaṁ bojjhaṅgānaṁ, ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa.

Seyyathāpi bhikkhave, kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā, tānassu kukkuṭiyā sammā adhisayitāni sammā pariseditāni sammā paribhāvitāni. Kiñcāpi tassā kukkuṭiyā na evaṁ icchā uppajjeyya: "aho vata me kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṁ padāletvā sotthinā abhinibbhijjeyyunti. "Atha kho bhabbāva te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṁ
Padāletvā sotthinā abhinibbhijjituṁ. Taṁ kissa hetu: tathāhi bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni sammā adhisayitāni sammā pariseditāni, sammā paribhāvitāni,

[BJT Page 464]

Evameva kho bhikkhave bhāvanaṁ anuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṁ icchā uppajjeyya: [page 127] aho vata me anupādāya āsavehi cittaṁ vimucceyyāti. Atha khvassa anupādāya āsavehi cittaṁ vimuccati. Taṁ kissa hetu: bhāvitattātissa vacanīyaṁ. Kissa bhāvitattā: catunnaṁ satipaṭṭhānānaṁ, catunnaṁ sammappadhānānaṁ, catunnaṁ iddhipādānaṁ, pañcannaṁ indriyānaṁ, pañcannaṁ balānaṁ, sattannaṁ bojjhaṅgānaṁ, ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa.

Seyyathāpi bhikkhave, palagaṇḍassa1vā palagaṇḍantevāsikassa2 vā dissanteva vāsijaṭe aṅgulipadāni dissati aṅguṭṭhapadaṁ. 3 No ca khvāssa evaṁ ñāṇaṁ hoti: ettakaṁ vā me ajja vāsijaṭassa khīṇaṁ, ettakaṁ hīyyo, ettakaṁ pareti. Atha khvāssa khīṇe khīṇantveva ñāṇaṁ hoti. Evameva kho bhikkhave, bhāvanaṁ anuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṁ ñāṇaṁ hoti: ettakaṁ vā me ajja āsavānaṁ khīṇaṁ, ettakaṁ vā bhiyyo, ettakaṁ vā pareti. Atha khavāssa khīṇe khīṇantveva ñāṇaṁ hoti.

Seyyathāpi bhikkhave, sāmuddikāya nāvāya vettabandhanabaddhāya chammāsāni udake pariyādāya hemantikena thale ukkhittāya vātātapaparetāni bandhanāni tāni pāvussakena meghena ahippavaṭṭāni appakasireneva paṭippassambhanti putikāni bhavanti, evameva kho bhikkhave, bhāvanaṁ anuyuttassa bhikkhuno viharato appakasireneva saṁyojanāni paṭippassambhanti pūtikānī bhavantīti.

[page 128]
7. 2. 2. 8
( Aggikkhandhopama suttaṁ)
19. Ekaṁ samayaṁ bhagavā kosalesu cārikaṁ carati mahatā bhikkhu saṅghena saddhiṁ. Addasā kho bhagavā addhānamaggapaṭipanno aññatarasmiṁ padese mahantaṁ aggikkhandhaṁ ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ. Disvāna maggā okkamma aññatarasmiṁ rukkhamūle paññattāsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi: passatha no tumhe bhikkhave amuṁ mahantaṁ aggikkhandhaṁ ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtantī. Evaṁ bhante.

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave, katamaṁ nu kho varaṁ yaṁ amuṁ mahantaṁ aggikkhandhaṁ ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ āliṅgitvā upanisīdeyyavā upanipajjeyyavā yaṁ vā khattiyakaññaṁ vā brāhmaṇakaññaṁ vā, gahapati kaññaṁ vā mudutaluṇahatthapādiṁ āliṅgitvā upanisīdeyya vā upanipajjeyya vāti. Etadeva bhante, caraṁ yaṁ khattiyakaññaṁ vā brāhmaṇakaññaṁ vā gahapatikaññaṁ vā mudutaluṇahatthapādiṁ āliṅgitvā upanisīdeyya vā upanipajjeyya vā. Dukkhaṁ hetaṁ bhante, yaṁ amuṁ mahantaṁ aggikkhandhaṁ ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ āliṅgitvā upanisīdeyya vā upanipajjeyya vāti.

1. Phalagaṇḍassa machasaṁ. Sīmu. 2. Phalagaṇḍintevavāsikassa machasaṁ sīmu.
3. Dissanteva vāsijaṭe dissanti aṅgulipadāni sīmu.

[BJT Page 466]

Ārocayāmi vo bhikkhave, paṭivedayāmi vo bhikkhave, yathā etadeva tassa varaṁ dussīlassa pāpadhammassa asucisaṅkassarasamācārassa paṭicchannakammantassa assamaṇassa samaṇapaṭiññassa abrahmacārissa brāhmacārī paṭiññassa anto pūtissa avassutassa kasambujātassa yaṁ amuṁ mahantaṁ aggikkhandhaṁ ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ āliṅgitvā upanisīdeyya vā upanipajjeyya vā. Taṁ kissa hetu: tato nidānaṁ hi so bhikkhave maraṇaṁ [page 129] vā nigaccheyya, maraṇamattaṁ vā dukkhaṁ. Natveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyya. Yañca kho so bhikkhave, dussilo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchanna kammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brāhmacārī paṭiññassa antopūti avassuko kasambujāto khattiyakaññaṁ vā brāhmaṇakaññaṁ vā gahapatikaññaṁ vā mudutaluṇahatthapādiṁ āliṅgitvā upanisīdati vā upanipajjati vā taṁ hi tassa bhikkhave, hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya. Kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati.

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave, katamaṁ nu kho varaṁ yaṁ balavā puriso daḷhāya vālarajjūyā ubho jaṅghā veṭhetvā ghaṁseyya, sā chaviṁ jindeyya, chaviṁ chetvā cammaṁ chindeyya, cammaṁ chetvā maṁsaṁ chindeyya, maṁsaṁ chetvā nahāruṁ chindeyya, nahāruṁ chetvā aṭṭhiṁ chindeyya, aṭṭhiṁ chetvā aṭṭhimiñjaṁ āhacca tiṭṭheyya, yaṁ vā khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇa mahā sālānaṁ vā gahapati mahāsālānaṁ vā abhivādanaṁ sādiyeyyāti. Etadeva bhante, varaṁ yaṁ khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā abhivādanaṁ sādiyeyya. Dukkhaṁ hetaṁ bhante, yaṁ balavā puriso daḷhāya vālarajjuyā, uho chaṅghā veṭhetvā ghaṁseyya, sā chaviṁ chindeyya, chaviṁ chetvā cammaṁ chindeyya, cammaṁ chetvā maṁsaṁ chindeyya, maṁsaṁ chetvā nahāruṁ chindeyya nahāruṁ chetvā aṭṭhiṁ chindeyya, aṭṭhiṁ chetvā aṭṭhimiñjaṁ āhacca tiṭṭheyyāti.

Ārocayāmi vo bhikkhave, paṭivedayāmi vo bhikkhave, yathā etadeva tassa varaṁ, dussīlassa pāpadhammassa asucisaṅkassarasamācārassa paṭicchannakammantassa assamaṇassa samaṇapaṭiññassa abrahmacārissa brāhmacārī paṭiññassa antopūtissa avassutassa kasambujātassa yaṁ balavā puriso daḷhāya vālarajjuyā ubho chaṅghā veṭhetvā ghaṁseyya, sā chaviṁ chindeyya, chaviṁ chetvā cammaṁ chindeyya, cammaṁ chetvā maṁsaṁ chindeyya, maṁsaṁ chetvā nahāruṁ chindeyya, nahāruṁ chetvā aṭṭhiṁ chindeyya, aṭṭhiṁ chetvā aṭṭhimiñjaṁ āhacca tiṭṭheyya. Taṁ kissa hetu: tato nidānaṁ hi so bhikkhave, maraṇaṁ vā nigaccheyya maraṇamattaṁ vā dukkhaṁ. Natveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyya. [page 130] yañca kho so bhikkhave, dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brāhmacārī paṭiñño antopūti avassuto kasambujāto khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā
Abhivādanaṁ sādiyati. Taṁ hi tassa bhikkhave, hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya. Kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati.

[BJT Page 468]

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave, katamannu kho varaṁ yaṁ balavā puriso tiṇhāya sattiyā teladhotāya paccorasmiṁ pahareyya, yaṁ vā khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā añjalikammaṁ sādiyeyyāti. Etadeva bhante varaṁ yaṁ khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā añjalikammaṁ sādiyeyya. Dukkhaṁ hetaṁ bhante, yaṁ balavā puriso tiṇhāya sattiyā teladhotāya paccorasmiṁ pahareyyāti.

Ārocayāmi vo bhikkhave, paṭivedayāmi vo bhikkhave, yathā etadeva tassa varaṁ dussīlassa pāpadhammassa asucisaṅkassarasamācārassa paṭicchannakammantassa assamaṇassa samaṇapaṭiññassa abrahmacārissa brāhmacārī paṭiññassa antopūtissa avassutassa kasambujātassa yaṁ balavā puriso tiṇhāya sattiyā teladhotāya paccorasmiṁ pahareyya. Taṁ kissa hetu, tatonidānaṁ hi so bhikkhave, maraṇaṁ vā nigaccheyya, maraṇamattaṁ vā dukkhaṁ. Natveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyya. Yaṁ ca kho so bhikkhave, dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño
Abrahmacārī brāhmacārī paṭiñño antopūti avassuto kasambujāto khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapati mahāsālanaṁ vā añjalikammaṁ sādiyati, taṁ hi tassa bhikkhave, hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya, kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati.

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave, katamaṁ nū kho varaṁ yaṁ balavā puriso tattena ayopaṭṭena ādittena [page 131] sampajjalitena sajotibhūtena kāyaṁ sampaliveṭheyya, yaṁ vā khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā saddhādeyyaṁ cīvaraṁ paribhūñjeyyāti. Etadeva bhante, varaṁ yaṁ khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā saddhādeyyaṁ cīvaraṁ paribhūñjeyya, dukkhaṁ hetaṁ bhante, yaṁ balavā puriso tattena ayopaṭṭena ādittena sampajjalite na sajotibhūtena kāyaṁ sampaliveṭheyyāti.

Ārocayāmi vo bhikkhave, paṭivedayāmi vo bhikkhave, yathā etadeva tassavaraṁ dussīlassa pāpadhammassa asucisaṅkassarasamācārassa paṭicchannakammantassa assamaṇassa samaṇapaṭiññassa abrahmacārissa brāhmacārī paṭiññassa antopūtissa avassutassa kasambujātassa yaṁ balavā puriso tattena ayopaṭṭena ādittena sampajjalitena sajotibhūtena kāyaṁ sampaliveṭheyya. Taṁ kissa hetu: tato nidānaṁ hi so bhikkhave, maraṇaṁ vā nigaccheyya maraṇamattaṁ vā dukkhaṁ. Natveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyya. Yaṁ ca kho so bhikkhave, dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brāhmacārī paṭiñño antopūtī avassuto kasambujāto yaṁ khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā saddhādeyya cīvaraṁ paribhuñjati. Taṁ hi tassa bhikkhave, dīgharattaṁ ahitāya hoti dukkhāya. Kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati.

[BJT Page 470]

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave, katamannu kho varaṁ:yaṁ balavā puriso tattena ayosaṅkunā ādittena sampajjalitena sajotibhūtena mukhaṁ vivaritvā tattaṁ lohagulaṁ ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ mukhe pakkhipeyya, taṁ tassa oṭṭhampi daheyya, mukhampi daheyya, jivhampi daheyya, kaṇṭhampi1 daheyya, urampi [page 132] daheyya, antampi antaguṇampi ādāya adhobhāgā nikkhameyya, yaṁ vā khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇa mahāsālānaṁ vā gahapatimahāsalānaṁ vā saddhādeyyaṁ piṇḍapātaṁ paribhūñjeyyāti. Etadeva bhante, varaṁ yaṁ khattiyamahā sālānaṁ vā brāhmaṇa mahāsālānaṁ vā gahapati mahāsālānaṁ vā saddhādeyyaṁ piṇḍapātaṁ paribhuñjeyya. Dukkhaṁ hetaṁ bhante, yaṁ balavā puriso tattena ayosaṅkunā ādittena sampajjalitena sajotibhūtena mukhaṁ vivaritvā tattaṁ lohagulaṁ ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ mukhe pakkhipeyya, taṁ tassa oṭṭhampi daheyya, mukhampi daheyya, jivhampi daheyya kaṇṭhampi1 daheyya, urampi daheyya, antampi antaguṇampi ādāya adhobhāgā nikkhameyyāti.

Ārocayāmi vo bhikkhave, paṭivedayāmi vo bhikkhave, yathā etadeva tassa varaṁ dussīlassa pāpadhammato asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brāhmacārī paṭiñño antopūti avassuto kasambujātassa yaṁ balavā puriso tattena ayosaṅkunā ādittena sampajjalitena sajotibhūtena mukhaṁ vivaritvā tattaṁ lobhagulaṁ ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ mūkhe pakkhipeyya, taṁ tassa oṭṭhampi daheyya mukhampi daheyya, jivhampi daheyya, kaṇṭhampi1 daheyya, urampi daheyya antampi antaguṇaṁ ādāya adhobhāgā nikkhameyya. Taṁ kissa hetu: tato nidānaṁ hi so bhikkhave maraṇaṁ vā nigaccheyya maraṇamattaṁ vā dukkhaṁ. Natveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyya. Yañca kho so bhikkhave, dussīlo pāpadhammassato asucisaṅkassamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brāhmacārī paṭiñño antopūti avassuto kasambujāto khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā saddhādeyyaṁ piṇḍapātaṁ paribhuñjati, taṁ hi tassa bhikkhave, hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya. Kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati.

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave, katamannukho varaṁ yaṁ balavā puriso sīse vā gahetvā khandhe vā [page 133] gahetvā tattaṁ ayo mañcaṁ vā ayo pīṭhaṁ vā ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ ahinisīdāpeyya vā ahinipajjāpeyya vā, yaṁ khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā saddhādeyyaṁ mañcapīṭhaṁ paribhūñjeyyāti. Etadeva bhante, varaṁ yaṁ khattīyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā saddhādeyyaṁ mañcapīṭhaṁ paribhūñjeyya. Dukkhaṁ hetaṁ bhante, yaṁ balavā puriso sīse vā gahetvā khandhe vā gahetvā tattaṁ ayo mañcaṁ vā ayo pīṭhaṁ vā ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ abhinisīdāpeyya vā ahinipajjeyya vā.

1. Kaṇṇampi machasaṁ.

[BJT Page 472]

Ārocayāmi vo bhikkhave, paṭivedayāmi vo bhikkhave, yathā etadeva tassa varaṁ dussīlassa pāpadhammassa asucisaṅkassarasamācārassa paṭicchannakammantassa assamaṇassa samaṇapaṭiññassa abrahmacārissa brāhmacārī paṭiññassa antopūtissa avassutassa kasambujātassa yaṁ balavā puriso sīse vā gahetvā khandhe vā gahetvā tattaṁ ayo mañcaṁ vā ayo pīṭhaṁ vā ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ abhinisīdāpeyya vā abhinipajjāpeyya vā yaṁ khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā saddhādeyyaṁ mañcapīṭhaṁ paribhūñjeyyāti. Etadeva bhante, varaṁ yaṁ khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahā sālānaṁ vā saddhādeyyaṁ mañcapīṭhaṁ paribhuñjeyya. Dukkhaṁ hetaṁ bhante, yaṁ balavā puriso sīsevā gahetvā khandhe vā gahetvā tattaṁ ayo mañcaṁ vā ayo pīṭhaṁ vā ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ abhinisīdāpeyya vā abhinipajjeyya vā taṁ kissa hetu: tato nidānaṁ hi so bhikkhave, maraṇaṁ vā nigaccheyya maraṇamattaṁ vā dukkhaṁ. Natveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjeyya. Yañca kho so bhikkhave dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brāhmacārī paṭiñño antopūti avassuto kasambujāto khattīya mahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ va gahapatimahāsālānaṁvā saddhādeyyaṁ mañcapīṭhaṁ paribhūñjati, taṁ hi tassa bhikkhave, hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkāya. Kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati.

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave, katamaṁ nu kho varaṁ yaṁ balavā puriso uddhapādaṁ adhosiraṁ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipeyya ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya, so tattha pheṇuddehakaṁ paccamāno sakimpi uddhaṁ gaccheyya sakimpi adho gaccheyya sakimpi tiriyaṁ gaccheyya. Yaṁ vā khattiyamahā sālānaṁ [page 134] vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā, gahapatimahāsālānaṁ vā saddhādeyyaṁ vihāraṁ paribhuñjeyyāti. Etadeva bhante, varaṁ yaṁ khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā saddhādeyyaṁ vihāraṁ paribhuñjeyya. Dukkhaṁ hetaṁ bhante, yaṁ balavā puriso uddhapādaṁ adhosiraṁ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipeyya ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya, so tattha pheṇuddehakaṁ paccamāno sakimpi uddhaṁ gaccheyya, sakimpi adho gaccheyya, sakimpi tiriyaṁ gaccheyyāti.

Ārocayāmi vo bhikkhave, paṭivedayāmi vo bhikkhave, yathā etadeva tassavaraṁ dussīlassa pāpadhammassa asucisaṅkassarasamācārassa paṭicchannakammantassa assamaṇassa samaṇapaṭiññassa abrahmacārissa brahmacārīpaṭiññassa antopūtissa avassutassa kasambujātassa yaṁ balavā puriso uddhapādaṁ adhosiraṁ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipeyya ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya, so tattha pheṇuddehakaṁ paccamāno sakimpi tiriyaṁ gaccheyya sakimpi adho gaccheyya, sakimpi tiriyaṁ gaccheyyāti taṁ kissa hetu: tato nidānaṁ hi so bhikkhave, maraṇaṁ vā nigaccheyya, maraṇamattaṁ vā dukkhaṁ. Na tveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati. Yañca kho so bhikkhave, dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brāhmacārī paṭiñño antopūti avassuto kasambujāto
Khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapati mahāsālānaṁ vā saddhādeyyaṁ vihāraṁ paribhūñjati, taṁ hi tassa bhikkhave, hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya. Kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati.

[BJT Page 474]

Tasmātiha bhikkhave, evaṁ sikkhitabbaṁ:yesañca mayaṁ paribhuñjāma cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṁ tesaṁ te kārā mahapphalā bhavissanti, mahānisaṁsā. Amhākaṁ cevāyaṁ pabbajjā avañjhā bhavissati saphalā saudrayāti evaṁhi vo bhikkhave, sikkhitabbaṁ. Attatthaṁ vā bhikkhave, sampassamānena alameva appamādena sampādetuṁ, paratthaṁ vā bhikkhave sampassamānena [page 135] alameva appamādena sampādetuṁ. Ubhayatthaṁ vā bhikkhave sampassamānena alameva appamādena sampādetunti.

Idamavoca bhagavā. Imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṁ bhaññamāne saṭṭimattānaṁ bhikkhūnaṁ uṇhaṁ lohitaṁ mukhato uggañji. Saṭṭhi mattā bhikkhū sikkhaṁ paccakkhāya hīnāyāvattīṁsu dukkaraṁ bhagavā, sudukkaraṁ bhagavāti. Saṭṭimattānaṁ bhikkhūnaṁ anupādāya āsavehi cittāni vimucciṁsūti.

7. 2. 2. 9
(Sunettasuttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

20. Bhūtapubbaṁ bhikkhave, sunetto nāma satthā ahosi tittha karo kāmesu vītarāgo. Sunettassa kho pana bhikkhave, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṁ. Sunetto nāma satthā sāvakānaṁ brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desesi. Ye kho bhikkhave2 sunettassa satthuno brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desentassa cittāni nappasādesuṁ3, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjiṁsu. Ye kho pana bhikkhave sunettassa satthuno brahmalokasahavyatāya dhammaṁ desentassa cittāni pasādesuṁ, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjiṁsu.

Bhūtapubbaṁ bhikkhave, mūgapakkho nāma satthā ahosi tittha karo kāmesu vītarāgo. Mūgapakkhassa kho pana bhikkhave, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṁ. Mūgapakkho nāma satthā sāvakānaṁ brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desesi. Ye kho bhikkhave2 mūgapakkhassa satthuno brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desentassa cittāni nappasādesuṁ3, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjiṁsu. Ye kho pana bhikkhave mūgapakkhassa satthuno brahmalokasahavyatāya dhammaṁ desentassa cittāni pasādesuṁ, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjiṁsu.

Bhūtapubbaṁ bhikkhave, aranemi nāma satthā ahosi tittha karo kāmesu
Vītarāgo. Aranemissa kho pana bhikkhave, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṁ. Aranemi nāma satthā sāvakānaṁ brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desesi. Ye kho bhikkhave2 aranemissa satthuno brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desentassa cittāni nappasādesuṁ3, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjiṁsu. Ye kho pana bhikkhave aranemissa satthuno brahmalokasahavyatāya dhammaṁ desentassa cittāni pasādesuṁ, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjiṁsu.

Bhūtapubbaṁ bhikkhave, kuddālo nāma satthā ahosi tittha karo kāmesu vītarāgo. Kuddālassa kho pana bhikkhave, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṁ. Kuddālo nāma satthā sāvakānaṁ brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desesi. Ye kho bhikkhave2 kuddālassa satthuno brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desentassa cittāni nappasādesuṁ3, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjiṁsu. Ye kho pana bhikkhave kuddālassa satthuno brahmalokasahavyatāya dhammaṁ desentassa cittāni pasādesuṁ, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjiṁsu.

Bhūtapubbaṁ bhikkhave, hatthipālo nāma satthā ahosi tittha karo kāmesu vītarāgo. Hatthipālassa kho pana bhikkhave, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṁ. Hatthipālo nāma satthā sāvakānaṁ brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desesi. Ye kho bhikkhave2 hatthipālassa satthuno brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desentassa cittāni nappasādesuṁ3, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjiṁsu. Ye kho pana bhikkhave hatthipālassa satthuno brahmalokasahavyatāya dhammaṁ desentassa cittāni pasādesuṁ, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjiṁsu.

Bhūtapubbaṁ bhikkhave, jotipālo nāma satthā ahosi tittha karo kāmesu vītarāgo. Jotipālassa kho pana bhikkhave, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṁ. Jotipālo nāma satthā sāvakānaṁ brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desesi. Ye kho bhikkhave2 jotipālassa satthuno brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desentassa cittāni nappasādesuṁ3, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjiṁsu. Ye kho pana bhikkhave jotipālassa satthuno brahmalokasahavyatāya dhammaṁ desentassa cittāni pasādesuṁ, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjiṁsu.

Bhūtapubbaṁ bhikkhave, arako nāma satthā ahosi tittha karo kāmesu
Vītarāgo. Arakassa kho pana bhikkhave, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṁ. Arako nāma satthā sāvakānaṁ brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desesi. Ye kho bhikkhave2 arakassa satthuno [page 136] brahmalokasahavyatāya1 dhammaṁ desentassa cittāni nappasādesuṁ3, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjiṁsu. Ye kho pana bhikkhave arakassa satthuno brahmalokasahavyatāya dhammaṁ desentassa cittāni pasādesuṁ, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjiṁsu.

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave, yo ime satta satthāre titthakare kāmesu vītarāge anekasataparivāre sasāvakasaṅghe paduṭṭhacitto akkoseyya paribhāseyya, bahuṁ so apuññaṁ pasaveyyāti.

Evaṁ bhante.

1. Brahmaloka sahabyatāya machasaṁ. 2. Ye kho pana bhikkhave machasaṁ,
3. Na pasādesuṁ sīmu.

[BJT Page 476]

Yo kho bhikkhave, ime satta satthāre titthakare kāmesu vītarāge anekasataparivāre sasāvakasaṅghe paduṭṭhacitto akkoseyya paribhāseyya, bahuṁ so apuññaṁ pasaveyya yo ekaṁ diṭṭhisampannaṁ puggalaṁ paduṭṭhacitto akkosati paribhāsati, ayaṁ tato bahutaraṁ apuññaṁ pasavati. Taṁ kissahetu: nāhaṁ bhikkhave, itobahiddhā evarūpiṁ khantiṁ vadāmi, yathā amhaṁ sabrahmacārisu. 1.

Tasmātiha bhikkhave, evaṁ sikkhitabbaṁ: natveva amhaṁ sabrahmacārīsu2 cittāni paduṭṭhāni bhavissantīti. Evaṁ hi vo bhikkhave, sikkhitabbanti.

7. 2. 2. 10 ( Arakasuttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

21. Bhūtapubbaṁ bhikkhave, arako nāma satthā ahosi, titthakaro kāmesu vītarāgo: arakassa kho pana bhikkhave, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṁ. Arako satthā sāvakānaṁ evaṁ dhammaṁ deseti:appakaṁ brāhmaṇā, jīvitaṁ manussānaṁ parittaṁ lahukaṁ bahudukkhaṁ bahupāyāsaṁ mantāya3 boddhabbaṁ4 [page 137] kattabbaṁ kusalaṁ, caritabbaṁ brahmacariyaṁ. Natthi jātassa amaraṇaṁ.

Seyyathāpi brāhmaṇā, tiṇagge ussāvabindu suriye uggacchante khippameva paṭivigacchati na ciraṭṭhitikaṁ hoti, evameva kho brāhmaṇā, ussāvabinadupamaṁ jīvitaṁ manussānaṁ parittaṁ lahukaṁ bahudukkhaṁ bahūpāyāsaṁ, mantāya boddhabbaṁ. Kattabbaṁ kusalaṁ, caritabbaṁ brahmacariyaṁ. Natthi jātassa amaraṇaṁ.

Seyyathāpi brāhmaṇā, thullaphusitake deve vassante udakabubbūḷaṁ khippameva paṭivigacchati na ciraṭṭhitikaṁ hoti, evameva kho brāhmaṇā, udakabubbūḷupamaṁ jīvitaṁ manussānaṁ parittaṁ lahukaṁ bahudukkhaṁ bahūpāyāsaṁ, mantāya boddhabbaṁ. 4 Kattabbaṁ kusalaṁ caritabbaṁ brahmacariyaṁ. Natthi jātassa amaraṇaṁ.

Seyyathāpi brāhmaṇā, udake daṇḍarāji khīppaṁ yeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikā hoti, evameva kho brāhmaṇā, udake daṇḍa rājūpamaṁ jīvitaṁ manussānaṁ parittaṁ lahukaṁ bahudukkhaṁ bahūpāyāsaṁ mantāya boddhabbaṁ kattabbaṁ kusalaṁ caritabbaṁ brahmacariyaṁ. : Natthi jātassa amaraṇaṁ.

Seyyathāpi brāhmaṇā, nadī pabbateyyā dūraṅgamā sīghasotā hārahārīnī natthi so khaṇo vā layo vā muhutto vā yaṁ sātharati, atha kho sā gacchateva vattateva sandateva, evameva kho brāhmaṇā, nadīpabbateyyupamaṁ jīvitaṁ manussānaṁ parittaṁ lahukaṁ bahudukkhaṁ bahūpāyāsaṁ, mantāya boddhabbaṁ. Kattabbaṁ kusalaṁ caritabbaṁ brahmacariyaṁ. Natthi jātassa amaraṇaṁ.

1. Yathā maṁ sabrahmarīsuṁ machasaṁ. 2. Nano sabrahmarisu machasaṁ 3. Mantāyaṁ machasaṁ 4. Bodhabbaṁ sīmu.

[BJT Page 478]

Seyyathāpi brāhmaṇā, balavā puriso jivhagge kheḷapiṇḍaṁ saññuhitvā appakasireneva vameyya, evameva kho brāhmaṇā khelapiṇḍūpamaṁ jīvitaṁ manussānaṁ parittaṁ lahukaṁ bahudukkhaṁ bahūpāyāsaṁ, mantāya boddhabbaṁ. 4 Kattabbaṁ kusalaṁ caritabbaṁ brahmacariyaṁ. Natthi jātassa amaraṇaṁ

Seyyathāpi brāhmaṇā, divasasaṁtatte [page 138] ayokaṭāhe maṁsapesī pakkhittā khippaṁyeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikā hoti, evameva kho brāhmaṇā, maṁsapesūpamaṁ jīvitaṁ manussānaṁ parittaṁ lahukaṁ bahudukkhaṁ bahūpāyāsaṁ, mantāya boddhabbaṁ. Kattabbaṁ kusalaṁ caritabbaṁ brahmacariyaṁ. Natthi jātassa amaraṇaṁ.

Seyyathāpi brāhmaṇā, gāvī vajjhā āghātanaṁ nīyamānā yaññadeva pādaṁ uddharati santikeva hoti vadhassa santikeva maraṇassa, evameva kho brāhmaṇa, gāvī vajjhūpamaṁ jīvitaṁ manussānaṁ parittaṁ lahukaṁ bahudukkhaṁ bahūpāyāsaṁ mantāya boddhabbaṁ. Kattabbaṁ kusalaṁ, caritabbaṁ brahmacariyaṁ, natthi jātassa amaraṇanti.

Tena kho pana bhikkhave samayena manussānaṁ saṭṭhivassasahassāni āyuppamāṇaṁ ahosi. Pañcavassasatikā kumārikā alampateyyā ahosi. Tena kho pana bhikkhave, samayena manussānaṁ chaḷeva ābādhā ahesuṁ:sītaṁ, uṇhaṁ, jigacchā, pipāsā, uccāro, passāvo. So hi nāma bhikkhave, arako satthā evaṁ dīghāyukesu manussesu evaṁ ciraṭṭitikesu evaṁ appābādhesu sāvakānaṁ evaṁ dhammaṁ desessati:

"Appakaṁ brāhmaṇā, jīvitaṁ manussānaṁ parittaṁ lahukaṁ bahudukkhaṁ bahūpāyāsaṁ mantāya khoddhabbaṁ. Kattabbaṁ kusalaṁ, caritabbaṁ brahmacariyaṁ. Natthi jātassa amaraṇa"nti.

Etarahi kho taṁ bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya appakaṁ jīvitaṁ manussānaṁ parittaṁ lahukaṁ bahudukkhaṁ bahūpāyāsaṁ mantāya khoddhabbaṁ. Kattabbaṁ kusalaṁ, caritabbaṁ brahmacariyaṁ. Natthi jātassa amaraṇanti. Etarahi kho bhikkhave, yo ciraṁ jīvati, so vassasataṁ appaṁ vā bhīyyo vā.

Vassasataṁ kho pana bhikkhave, jīvanto tīṇīyeva utusatāni jīvati: utusataṁ hemantānaṁ, utusataṁ gimhānaṁ, utusataṁ vassānaṁ. Tīṇi kho pana bhikkhave, utusatāni jīvanto dvādasayeva māsasatāni jīvati: cattāri māsasatāni [page 139] hemantānaṁ, cattāri māsasatāni gimhānaṁ, cattāri māsasatāni vassānaṁ. Dvādasaṁ kho, pana bhikkhave, māsasatāni jīvanto catuvīsatiṁ eva addhamāsasatāni jīvati: aṭṭhaddha māsasatāni hemantānaṁ aṭṭhaddhamāsasatāni gimhānaṁ, aṭṭhaddhamāsasatāni vassānaṁ.

1. Yaṁ sā avattatimachasaṁ maratisyā.

[BJT Page 480]

Catuvisatiṁ kho pana bhikkhave, aṭṭhaddhamāsasatāni jīvanto chattiṁsaṁyeva ratti sahassāni jīvati:dvādasa rattisahassāni hemantānaṁ, dvādasarattisahassāni gimhānaṁ, dvādasarattisahassāni gimhānaṁ, dvādasarattisahassāni vassānaṁ. Chattiṁsaṁ kho pana bhikkhave, ratti sahassāni jīvanto dvesattatiṁ eva bhattasahassāni bhuñjati: catuvīsati bhattasahassāni hemantānaṁ, catuvīsati bhattasahassāni gimhānaṁ, catuvīsati bhattasahassāni vassānaṁ saddhiṁ mātuthaññāya, saddhiṁ bhattantarāya. 1 Tatirame bhattantarāyā: kupitopi2 bhattaṁ na bhuñjati, dukkhitopi bhattaṁ na bhuñajati, vyādhitopi bhattaṁ na bhūñjati, uposathikopi bhattaṁ na bhūñjati, alābhakenapi bhattaṁ na bhuñjati.

Iti kho bhikkhave, mayā vassasatāyukassa manussassa āyupi saṅkhātaṁ, āyuppamāṇampi saṅkhātaṁ, utupi saṅkhātā, saṁvaccharāpi saṅkhātā, māsāpi saṅkhātā, addhamāsāpi saṅkhātā, rattipi saṅkhātā, divāpi saṅkhātā, bhattāpi saṅkhātā, bhattantarāyāpi saṅkhātā.

Yaṁ bhikkhave satthārā karaṇīyaṁ sāvakānaṁ hitesinā anukampakena anukampaṁ upādāya, kataṁ vo taṁ mayā. Etāni bhikkhave, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni. Jhāyatha bhikkhave, māpamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṁ vo amhākaṁ anusāsanīti.

[page 140]
Mahāvaggo dutiyo.

Tassuddānaṁ:
Hirīsuriya3 nāgaraṁ upamā dhammaññupāricchattakaṁ
Sakkacchaṁ bhāvanaṁ aggi sunettaarakena te dasāti.

1. Bhattantarāyena machasaṁ. 2. Kapimiddhopi machasaṁ 3. Hirisūriyaṁ upamā dhammaññupārichattakaṁ sakkaccaṁ bhāvanāaggi sutettaarakenacāti machasaṁ

[BJT Page 482]

3. Vinaya vaggo
7. 2. 3. 1.
(Paṭhama vinayadhara suttaṁ)

(Sāvatthinidānaṁ)
22. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hoti. Katamehi sattahi:
Āpattiṁ jānāti. Anāpattiṁ jānāti. Lahukaṁ āpattiṁ jānāti. Garukaṁ āpattiṁ jānāti. Sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati, ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvi, samādāya sikkhati sikkhāpadesu catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ [page 141] nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hotīti.

7. 2. 3. 2
(Dutiya vinayadhara suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
23. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhū vinayadharo hoti. Katamehi sattahi:
Āpattiṁ jānāti. Anāpattiṁ jānāti. Lahukaṁ āpattīṁ jānāti. Garukaṁ āpattīṁ jānāti. Ubhayānī kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso. Catunnaṁ jhānānaṁ ābhīcetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hotīti.

7. 2. 3. 3.
(Tatiya vinayadhara suttaṁ)

(Sāvatthi nidānaṁ)
24. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hoti. Katamehi sattahi:
Āpattiṁ jānāti. Anāpattiṁ jānāti. Lahukaṁ āpattiṁ jānāti. Garukaṁ āpattiṁ jānāti. Vinaye kho pana ṭhito hoti asaṁhīro. Catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hotīti.

[BJT Page 484]
[page 142]

7. 2. 3. 4
(Catuttha vinayadhara suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

25. Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhū vinayadharo hoti. Katamehi sattahi:
Āpattiṁ jānāti. Anāpattiṁ jānāti. Lahukaṁ āpattiṁ jānāti. Garukaṁ āpattiṁ jānāti. Anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. Seyyathīdaṁ: ekampi jāti dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe. Amutrāsiṁ evannāmo, evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ1, tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. Dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hine paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhū vinayadharo hotīti.

7. 2. 3. 5
(Paṭhama vinayadharasobhana suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

26. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhū vinayadharo sobhati. Katamehi sattahi:

Āpattiṁ jānāti, anāpattiṁ jānāti, lahukaṁ āpattiṁ jānāti, garukaṁ āpattiṁ jānāti, sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati, ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhū vinayadharo sobhatīti.

7. 2. 3. 6
(Dutiya vinayadharasobhana suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
27. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhū vinayadharo sobhati. Katamehi sattahi:
Āpattiṁ jānāti. Anāpattiṁ jānāti. Lahukaṁ āpattīṁ jānāti. Garukaṁ āpattīṁ jānāti. Ubhayānī kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso. Catunnaṁ jhānānaṁ ābhīcetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ tikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

[page 143]
Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo sobhatīti.

[BJT Page 486]

7. 2. 3. 7
(Tatiyavinayadharasobhana suttaṁ)
(Sāvatthi nidānaṁ)
28. Sattahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo sobhati. Katamehi sattahi:
Āpattiṁ jānāti. Anāpattiṁ jānāti. Lahukaṁ āpattiṁ jānāti. Garukaṁ āpattiṁ jānāti. Vinaye kho pana ṭhito hoti asaṁhīro. Catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme saya abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo sobhatīti.

7. 2. 3. 8
(Catutthavinayadharasobhana suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)

29. Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhū vinayadharo sobhati. Katamehi sattahi:
Āpattiṁ jānāti. Anāpattiṁ jānāti. Lahukaṁ āpattiṁ jānāti. Garukaṁ āpattiṁ jānāti. Anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. Seyyathīdaṁ: ekampi jāti dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe. Amutrāsiṁ evannāmo, evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ1, tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇaṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. Dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hine paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Imehi kho bhikkhave, sattahi dhammehi samannāgato bhikkhū vinayadharo sobhatīti.

7. 2. 3. 9
(Satthusāsana suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
30. Atha kho āyasmā upālī, yena bhagavā tenupasaṅkami. Tenupasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā upāli bhagavantaṁ etadavoca:

Sādhu me bhante, bhagavā saṅkhittena dhammaṁ desetu yaṁ ahaṁ bhagavato dhammaṁ sutvā eko vupakaṭṭho appamatto ātāpi pahitatto vihareyyanti.

[BJT Page 488]

Ye kho tvaṁ upāli dhamme jāneyyāsi "ime dhammā na ekantanibbidāya virāgaya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattantī"ti, ekaṁ senupāli dhāreyyāsi: neso dhammo, nese vinayo, netaṁ satthusāsananti. Ye ca kho tvaṁ upāli, dhamme jāneyyāsi: "ime dhammā ekantanibbidāya virāgaya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattantī"ti, ekaṁ senupāli, dhāreyyāsi: eso dhammo, eso vinayo, etaṁ satthusāsanantī

[page 144]
7. 2. 3. 10
(Adhikaraṇasamatha suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
31. Sattime bhikkhave, adhikaraṇasamatha dhammā uppannuppannānaṁ adhikaraṇānaṁ samathāya vūpasamāya. Katame satta:

Sammukhā vinayo dātabbo, sativinayo dātabbo, amūḷhavinayo dātabbo, paṭiññāta karaṇaṁ dātabbaṁ, yebhūyyasikā dātabbā, tassapāpiyyasikā dātabbā, tiṇavatthārako dātabbā.

Ime kho bhikkhave, satta adhikaraṇasamathā dhammā uppannuppannānaṁ adhikaraṇānaṁ samathāya vūpasamāyāti.

Vinayavaggo tatiyo.

Tassuddānaṁ:
Caturo vinayadharā caturo vinayadharasobhanā honti
Sāsanaṁ tatiyavagge dasupāli adhikaraṇasamathenāti.

[BJT Page 490]

4. Samaṇavaggo
7. 2. 4. 1
(Bhikkhudhamma suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
32. Sattannaṁ bhikkhave dhammānaṁ bhinnattā bhikkhū hoti. Katamesaṁ sattannaṁ:

Sakkāyadiṭṭhi bhinnā hoti, vicikicchā bhinnā hoti, sīlabbataparāmāso bhinno hoti, rāgo bhinno hoti, doso bhinno hoti, moho bhinno hoti, māno bhinno hoti.

Imesaṁ kho bhikkhave sattannaṁ dhammānaṁ bhinnattā bhikkhū hotīti.

7. 2. 4. 2
(Samaṇadhamma suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
33. Sattannaṁ bhikkhave dhammānaṁ samitattā samaṇo hoti. Katamesaṁ sattannaṁ:

Sakkāyadiṭṭhi bhinnā hoti, vicikicchā bhinnā hoti, sīlabbataparāmāso bhinno hoti, rāgo bhinno hoti, doso bhinno hoti, moho bhinno hoti, māno bhinno hoti.

Imesaṁ kho bhikkhave sattannaṁ dhammānaṁ bhinnattā bhikkhū hotīti.

7. 2. 4. 3
(Brāhmaṇadhamma suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
34. Sattannaṁ bhikkhave dhammānaṁ bāhitattā brāhmaṇo hoti. Katamesaṁ sattannaṁ:
Sakkāyadiṭṭhi bhinnā hoti, vicikicchā bhinnā hoti, sīlabbataparāmāso bhinno hoti, rāgo bhinno hoti, doso bhinno hoti, moho bhinno hoti, māno bhinno hoti.

Imesaṁ kho bhikkhave sattannaṁ dhammānaṁ bhinnattā bhikkhū hotīti.

7. 2. 4. 4
(Sotthiyadhamma suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
35. Sattannaṁ bhikkhave dhammānaṁ nissutattā sotthiyo hoti. Katamesaṁ sattannaṁ:
Sakkāyadiṭṭhi bhinnā hoti, vicikicchā bhinnā hoti, sīlabbataparāmāso bhinno hoti, rāgo bhinno hoti, doso bhinno hoti, moho bhinno hoti, māno bhinno hoti.

Imesaṁ kho bhikkhave sattannaṁ dhammānaṁ bhinnattā bhikkhū hotīti.

7. 2. 4. 5
(Nahātakadhamma suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
36. Sattannaṁ bhikkhave dhammānaṁ nahātattā nahātako hoti. Katamesaṁ sattannaṁ:
Sakkāyadiṭṭhi bhinnā hoti, vicikicchā bhinnā hoti, sīlabbataparāmāso bhinno hoti, rāgo bhinno hoti, doso bhinno hoti, moho bhinno hoti, māno bhinno hoti.

Imesaṁ kho bhikkhave sattannaṁ dhammānaṁ bhinnattā bhikkhū hotīti.

[page 145]
7. 2. 4. 6
(Vedagudhamma suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
37. Sattannaṁ bhikkhave dhammānaṁ viditattā vedagu hoti. Katamesaṁ sattannaṁ:

Sakkāyadiṭṭhi bhinnā hoti, vicikicchā bhinnā hoti, sīlabbataparāmāso bhinno hoti, rāgo bhinno hoti, doso bhinno hoti, moho bhinno hoti, māno bhinno hoti.

Imesaṁ kho bhikkhave sattannaṁ dhammānaṁ bhinnattā bhikkhū hotīti.

[BJT Page 492]

7. 2. 4. 7
(Ariyadhamma suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
38. Sattannaṁ bhikkhave dhammānaṁ arahattā ariyo hoti. Katamesaṁ sattannaṁ:

Sakkāyadiṭṭhi bhinnā hoti, vicikicchā bhinnā hoti, sīlabbataparāmāso bhinno hoti, rāgo bhinno hoti, doso bhinno hoti, moho bhinno hoti, māno bhinno hoti.

Imesaṁ kho bhikkhave sattannaṁ dhammānaṁ bhinnattā bhikkhū hotīti.

7. 2. 4. 8
(Arahatta dhammasuttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
39. Sattannaṁ bhikkhave dhammānaṁ ārakattā arahā hoti. Katamesaṁ sattannaṁ:

Sakkāyadiṭṭhi ārakā hoti, vicikicchā ārakā hoti, sīlabbataparāmāso ārako hoti, rāgo ārako hoti, doso ārako hoti, moho ārako hoti, māno ārako hoti.

Imesaṁ kho bhikkhave sattannaṁ dhammānaṁ ārakattā arahā hotīti.

7. 2. 4. 9
(Asaddhammasuttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
40. Sattime bhikkhave, asaddhammā. Katame satta:

Assaddho hoti, ahiriko hoti, anottāpī hoti, appassuto hoti, kusīto hoti, muṭṭhassati hoti, duppañño hoti.

Ime kho bhikkhave, satta asaddhammā.

7. 2. 4. 10
(Saddhammasuttaṁ)
40. Sattime bhikkhave, saddhammā. Katame satta:

Saddho hoti, hirimā hoti, ottappī hoti, bahussuto hoti, āraddhaviriyo hoti, satimā hoti, paññavā hoti.

Ime kho bhikkhave, satta saddhammā.

Samaṇavaggo catuttho.
Tassuddānaṁ:
Bhikkhu samaṇabrāhmaṇa sotthiyo ca nahātako
Vedagu ariyo arahā dve ca dhammāti te dasa*

* Bhikkhuṁ samaṇobrāhmaṇe sotthiyoceva nahātako
Vedaguariyo arahā asaddhammā ca saddhammāti, machasaṁ

[BJT Page 494]

5 Āhuneyyavaggo
7. 2. 5. 1
( Cakkhu aniccānupassī suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
1 Sattime bhikkhave, puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katame satta:

Idha bhikkhave, ekacco puggalo cakkhūsmiṁ aniccānupassī viharati, aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā [page 146] sacchikatvā upasampajja viharati. Ayaṁ kho bhikkhave, paṭhamo puggalo āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Punacaparaṁ bhikkhave ekacco puggalo cakkhusmiṁ aniccānupassī viharati, aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. Tassa apubbaṁ acarimaṁ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca. Ayaṁ bhikkhave, dutiyo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Punacaparaṁ bhikkhave, idhekacco puggalo cakkhusmiṁ aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokkiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā antarāparinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave, tatiyo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Punacaparaṁ bhikkhave, idhekacco puggalo cakkhusmiṁ aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokkiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā upahaccaparinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave, catuttho puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Punacaparaṁ bhikkhave, idhekacco puggalo cakkhusmiṁ aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokkiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave, pañcamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Punacaparaṁ bhikkhave, idhekacco puggalo cakkhusmiṁ aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokkiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā sasaṅkhāra parinibbāyī hoti. Ayaṁ bhikkhave, chaṭṭho puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Punacaparaṁ bhikkhave, idhekacco puggalo cakkhusmiṁ aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṁvedī satataṁ samitaṁ abbokkiṇṇaṁ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhagāmī. Ayaṁ bhikkhave, sattamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa.

Ime kho bhikkhave, satta puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

7. 2. 5. 2
(Cakkhudukkhānupassī suttādinī)
(Sāvatthidānāni)

2. Sattime bhikkhave, puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katame satta:

Idha bhikkhave, ekacco puggalo cakkhūsmiṁ dukkhānupassī viharati, pe
[BJT Page 496]
3. Pe cakkhusmiṁ anattānupassī viharati pe
4. Pe cakkhusmiṁ khayānupassī viharati pe
5. Pe cakkhusmiṁ vayānupassī viharati pe
6. Pe cakkhusmiṁ virāgānupassī viharati pe
7. Pe cakkhusmiṁ nirodhānupassī viharati pe
8. Pe cakkhusmiṁ paṭinissaggānupassī viharati pe

7. 2. 5. 9 520.
( Sotaaniccānupassī suttādīni )
(Sāvatthi nidānaṁ)

9 96. Sotasmi pe ghānasmi pe jivhāya pe kāyasmiṁ pe manasmiṁ pe rūpesu pe saddesu pe gandhesu pe rasesu pe [page 147]
Phoṭṭhabbesu pe dhammesu pe
97 144. Cakkhuviññāṇe pe sotaviññāṇe pe ghānaviññāṇe pe jivhāviññāṇe pe kāyaviññāṇe pe manoviññāṇe pe

145 192. Cakkhusamphasse pe sotasamphasse pe ghānasamphasse pe jivhāsamphasse pe kāyasamphasse pe manosamphasse pe

193 240. Cakkhusamphassajāya vedanāya pe sotasamphassajāya vedanāya pe ghānasamphassajāya vedanāya pe jivhāsamphassajāya vedanāya pe kāyasamphassajāya vedanāya pe manosamphassajāya vedanāya pe

241 288. Rūpasaññāya pe saddasaññāya pe gandhasaññāya pe rasasaññāya pe phoṭṭhabbasaññāya pe dhammasaññāya pe

289 336. Rūpasañcetanāya pe saddasañcetanāya pe gandhasañcetanāya pe rasasañcetanāya pe phoṭṭhabbasañcetanāya pe dhammasañcetanāya pe

337 384. Rūpataṇhāya pe saddataṇhāya pe gandhataṇhāya pe rasataṇhāya pe phoṭṭhabbataṇhāya pe dhammataṇhāya pe

385 432. Rūpavitakke pe saddavitakke pe gandhavitakke pe rasavitakke pe phoṭṭhabbavitakke pe dhammavitakke pe

433 480. Rūpavicāre pe saddavicāre pe gandhavicāre pe rasavicāre pe phoṭṭhabbavicāre pe dhammavicāre pe

[BJT Page 498]

481 520. Rūpakkhandhe pe vedanākkhandhe pe saññākkhandhe pe saṅkhārakkhandhe pe viññāṇakkhandhe aniccānupassī viharati. Pe dukkhānapassī viharati pe anattānupassī viharati pe khayānupassī viharati pe vayānupassī viharati pe virāgānupassī viharati pe nirodhānupassī viharati pe paṭinissaggānupassī viharati.

Āhuneyyavaggo *

* Yathā ' cakkhusmiṁ aniccānupassī viharati ' iccādivasena ' cakkhuṁ ' nissāya aṭṭhasuttāni honti. Tatheva sotādī catusaṭṭhipadesu ekekaṁ nissāya pi anicca dukkha anatta khaya vaya virāga nirodha paṭinissagga anupassanā vasena aṭṭhaṭṭhasuttāni labbhanti. Tasmā imasmiṁ vagge vīsatyadhika pañcasatasuttāni honti.

[page 148]
[BJT Page 500]

Rāgādipeyyālasuttāni

1 510.
(Rāgādipeyyāla suttāni )

(Sāvatthinidānaṁ)

1. Rāgassa bhikkhave abhiññāya sattadhammā bhāvetabbā. Katame satta:
Satisambojjhaṅgo upekkhāsambojjhaṅgo.
Rāgassa bhikkhave abhiññāya ime sattadhammā bhāvetabbā.

2. Rāgassa bhikkhave abhiññāya sattadhammā bhāvetabbā. Katame satta:
Aniccasaññā, anattasaññā, asubhasaññā, ādīnavasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā, nirodhasaññā,
Rāgassa bhikkhave abhiññāya ime sattadhammā bhāvetabbā.

3. Rāgassa bhikkhave abhiññāya sattadhammā bhāvetabbā. Katame satta :
Asubhasaññā, maraṇasaññā, āhāre paṭikkūlasaññā, sabbaloke anabhiratasaññā, aniccasaññā, anicce dukkhasaññā, dukkhe anattasaññā,
Rāgassa bhikkhave abhiññāya ime sattadhammā bhāvetabbā.

4 30. Rāgassa bhikkhave, pariññāya sattadhammā bhāvetabbā pe ( rāgassa bhikkhakave ) pari-k-khayāya pe pahānāya pe khayāya pe vayāya pe virāgāya pe nirodhāya pe cāgāya pe paṭinissaggāya pe ime sattadhammā bhāvetabbā ' ti.

31 60. Dosassa bhikkhave abhiññāya sattadhammā bhāvetabbā pe dosassa bhikkhave pariññāya pe pari-k-khayāya pe pahānāya pe khayāya pe vayāya pe virāgāya pe nirodhāya pe cāgāya pe paṭinissaggāya pe ime sattadhammā bhāvetabbā ' ti.

61 90. Mohassa bhikkhave abhiññāya sattadhammā bhāvetabbā pe pariññāya pe pari-k-khayāya pe pahānāya pe khayāya pe vayāya pe virāgāya pe nirodhāya pe cāgāya pe paṭinissaggāya pe ime sattadhammā bhāvetabbā ' ti.

91 120. Kodhassa bhikkhave abhiññāya pe
121 250. Upanāhassa bhikkhave abhiññāya pe

[BJT Page 500]

151 180. Makkhassa bhikkhave abhiññāya pe
181 210. Palāsassa bhikkhave abhiññāya pe
211 240. Issāya bhikkhave abhiññāya pe
241 270. Macchariyassa bhikkhave abhiññāya pe
271 300. Māyāya bhikkhave abhiññāya pe
301 330. Sāṭheyyassa bhikkhave abhiññāya pe
331 360. Thambhassa bhikkhave abhiññāya pe 361 390. Sārambhassa bhikkhave abhiññāya pe
391 420. Mānassa bhikkhave abhiññāya pe
421 450. Atimānassa bhikkhave abhiññāya pe
451 480. Madassa bhikkhave abhiññāya pe
481 510. Pamādassa bhikkhave abhiññāya pe pariññāya pe pari-k-khayāya pe pahānāya pe khayāya pe vayāya pe virāgāya pe nirodhāya pe cāgāya pe paṭinissaggāya pe ime sattadhammā bhāvetabbā ' ti.

Rāgādipeyyālaṁ niṭṭhitaṁ*

[page 149]
Sattaka nipāte samatto

* Rāgapadato paṭṭhāya pamādapadapariyantesu sattarasasu padesu ekamekaṁ abhiññāyādī dasapadehi yojetvā sattadhammā bhāvetabbā ' ti niddiṭṭhehi tīhi sattabojjhaṅga satta aniccasaññādi satta asubhasaññādī suttehi paccekaṁ ghaṭitāni sabbasuttāni dasādhikapañcasatāsi honti.

[BJT Vol A - 5] [\z A /] [\w V /]
[BJT Page 002]
[PTS Vol A - 4] [\z A /] [\f IV /]
[page 150]
Suttantapiṭake

Aṅguttaranikāyo

Pañcamo bhāgo

Aṭṭhakanipāto

Paṭhamo paṇṇāsako

1. Mettāvaggo

Namo tassa bhagavato arahato sammā sambuddhassa

8. 1. 1. 1

Mettānisaṁsa suttaṁ

Evaṁ me sutaṁ ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Mettāya bhikkhave cetovimuttiyā āsevitāya bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya 1 vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya aṭṭhānisaṁsā pāṭikaṅkhā. Katame aṭṭha:

Sukhaṁ supati, sukhaṁ paṭibujjhati, na pāpakaṁ supinaṁ passati, manussānaṁ piyo hoti, amanussānaṁ piyo hoti, devatā rakkhanti, nāssa aggi vā visaṁ vā satthaṁ vā kamati, uttariṁ appaṭivijjhanto brahmalokūpago hoti.

Mettāya bhikkhave cetovimuttiyā āsevitāya bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya 1 vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya ime aṭṭhānisaṁsā pāṭikaṅkhāti.

1. Yānikathāyamachasaṁ.

[BJT Page 4]

1. Yo ca mettaṁ bhāvayati, appamāṇaṁ patissato1
Tanū2 saṁyojanā honti, passato upadhikkhayaṁ.

2. Ekampi [page 151] ce pāṇamaduṭṭhacitto, mettāyati kusalī tena hoti,
Sabbeva3 pāṇe manasānukampī, pahūtamariyo pakaroti puññaṁ.

3. Ye sattasaṇḍaṁ paṭhaviṁ jinitvā4, rājīsayo5 yajamānānupariyagā6,
Sassamedhaṁ7 purisamedhaṁ, sammāpāsaṁ vācapeyyaṁ8 niraggaḷaṁ.

4. Mettassa cittassa subhāvitassa,
Kalampi te nānubhavanti soḷasiṁ,
Candappabhā tāragaṇāca sabbe,
Yathā na agghanti kalampi soḷasiṁ.

5. Yo na hanti na ghāteti, na jināti na jāpaye,
Mettaṁ so sabbabhūtānaṁ, veraṁ tassa na kenacīti.

8. 1. 1. 2

Ādibrahmacariyapaññā suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhime bhikkhave, hetu aṭṭha paccayā ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya, paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattanti. Katame aṭṭha.

1. Idha bhikkhave, bhikkhu satthāraṁ upanissāya viharati, aññataraṁ vā garuṭṭhāniyaṁ sabrahmacāriṁ yatthassa tibbaṁ hirottappaṁ paccupaṭṭhitaṁ hoti pemañca gāravo ca, ayaṁ bhikkhave, paṭhamo hetu paṭhamo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattati.

1. Paṭissatomachasaṁ.
2. Tanusīmu.
3. Sabbe camachasaṁ.
4. Vijetvāmachasaṁ.
5. Rājisayomachasaṁ.
6. Yajamānā anupariyagāmachasaṁ.
7. Assamedhaṁsīmu.
8. Vājapeyyaṁsyā, sīmu.

[BJT Page 06]

Aṭṭhakanipāto

2. So [page 152] taṁ satthāraṁ upanissāya viharati aññataraṁ vā garuṭṭhāniyaṁ sabrahmacāriṁ, yatthassa tibbaṁ hirottappaṁ paccupaṭṭhitaṁ hoti. Pemañca gāravo ca, te kālena kālaṁ upasaṅkamitvā paripucchati, paripañhati. Idaṁ bhante kathaṁ? Imassa kvatthoti2? Tassa te āyasmanto avivaṭaṁ ceva vivaranti. Anuttānīkataṁ ca uttānīkaronti. Anekavihitesu3 kaṅkhāṭhānīyesu dhammesu kaṅkhaṁ paṭivinodenti. Ayaṁ bhikkhave, dutiyo hetu dutiyo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattati.

3. So taṁ dhammaṁ sutvā dvayena vūpakāsena sampādeti, kāyavūpakāsena ca cittavūpakāsena ca. Ayaṁ bhikkhave, tatiyo hetu tatiyo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattati.

4. Sīlavā ca hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati, ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Ayaṁ bhikkhave, catuttho hetu catuttho paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattati.

5. Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṁ savyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpassa dhammā bahussutā honti. Dhatā4 vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Ayaṁ bhikkhave, pañcamo hetu pañcamo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattati.

6. Āraddhaviriyo [page 153] viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Ayaṁ bhikkhave, chaṭṭho hetu chaṭṭho paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattati.
1. Viharantomachasaṁ.
2. Ko atthotimachasaṁ.
3. Anekavihitesu camachasaṁ.
4. Dhātāmachasaṁ

[BJT Page 8]

Aṭṭhakanipāto

7. Saṅghagato kho pana anānākathiko hoti, atiracchānakathiko hoti, sāmaṁ vā dhammaṁ bhāsati, paraṁ vā ajjhesati, ariyaṁ vā tuṇhībhāvaṁ nātimaññati. Ayaṁ bhikkhave, sattamo hetu sattamo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattati.

8. Pañcasu kho pana upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati "iti rūpaṁ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthagamo1, iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya atthagamo1, iti saññā iti saññāya samudayo, iti saññāya atthagamo, iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṁ samudayo iti saṅkhārānaṁ atthagamo, iti viññāṇaṁ, iti viññāṇassa samudayo, viññāṇassa atthagamo'ti. Ayaṁ bhikkhave, aṭṭhamo hetu aṭṭhamo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattati.

Tamenaṁ sabrahmacārī evaṁ sambhāvayanti2: "ayaṁ kho āyasmā satthāraṁ upanissāya viharati, aññataraṁ vā garuṭṭhāniyaṁ sabrahmacāriṁ, yatthassa tibbaṁ hirottappaṁ paccupaṭṭhitaṁ hoti pemañca gāravo ca. Addhā ayamāyasmā jānaṁ jānāti passaṁ passatī"ti. Ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

Taṁ kho panāyamāyasmā satthāraṁ upanissāya viharanto aññataraṁ vā garuṭṭhāniyaṁ sabrahmacāriṁ yatthassa tibbaṁ hirottappaṁ paccupaṭṭhitaṁ hoti pemañca [page 154] gāravo ca, te3 kālena kālaṁ upasaṅkamitvā paripucchati paripañhati: idaṁ bhante kathaṁ? Imassa kvatthoti4?"

Tassa te āyasmanto avivaṭaṁ ceva vivaranti, anuttānīkatañca uttānīkaronti. Anekavihitesu ca kaṅkhāṭhāniyesu dhammesu kaṅkhaṁ paṭivinodenti addhā ayamāyasmā jānaṁ jānāti passaṁ passatīti. Ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

1. Atthaṅgamo machasaṁ
2. Sambhāventi machasaṁ
3. So sīmu.
4. Ko atthe machasaṁ

[BJT Page 10]

8. 1. 1. 2

"Taṁ kho panāyamāyasmā dhammaṁ sutvā dvayena vūpakāsena sampādeti kāyavūpakāsena ca cittavūpakāsena ca: addhā ayamāyasmā jānaṁ jānāti passaṁ passatī"ti. Ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

"Sīlavā kho pana ayamāyasmā pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati. Ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Addhā ayamāyasmā jānaṁ jānāti passaṁ passatī"ti. Ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

"Bahussuto kho pana ayamāyasmā sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathā rūpassa dhammā bahussutā honti. Dhatā1 vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, addhā ayamāyasmā jānaṁ jānāti, passaṁ passatī"ti. Ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

"Āraddhaviriyo kho pana ayamāyasmā viharati. Akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya, kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, addhā ayamāyasmā jānaṁ jānāti passaṁ passatī"ti. Ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

"Saṅghagato [page 155] kho pana ayamāyasmā anānākathiko hoti atiracchānakathiko, sāmaṁ vā dhammaṁ bhāsati, paraṁ vā ajjhesati, ariyaṁ vā tuṇhībhāvaṁ nātimaññati. Addhā ayamāyasmā jānaṁ jānāti passaṁ passatī"ti. Ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

1. Dhātāmachasaṁ

[BJT Page 12]

(8. 1. 1. 3)

"Pañcasu kho pana ayamāyasmā upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati; iti rūpaṁ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthagamo, iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya atthagamo, iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthagamo, iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṁ samudayo, iti saṅkhārānaṁ atthagamo, iti viññāṇaṁ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthagamoti, addhā ayamāyasmā jānaṁ jānāti, passaṁ passatī"ti. Ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattatīti.

Ime kho bhikkhave, aṭṭha hetu aṭṭha paccayā ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṁvattantīti.

8. 1. 1. 3

Paṭhamapiya suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṁ appiyo ca hoti, amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca. Katamehi aṭṭhahi:

Idha [page 156] bhikkhave, bhikkhu appiyapasaṁsī ca hoti. Piyagarahī ca lābhakāmo ca sakkārakāmo ca ahiriko ca anottappī ca pāpiccho ca micchādiṭṭhī ca. Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṁ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca.

Aṭṭhahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṁ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca. Katamehi aṭṭhahi:

Idha bhikkhave bhikkhu na appiyapasaṁsī ca hoti na piyagarahī ca na lābhakāmo ca na sakkārakāmo ca, hirimā ca hoti ottappī ca appiccho ca sammādiṭṭhī ca. Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṁ piyo ca hoti, manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti.

[BJT Page 14]

8. 1. 1. 4

Dutiyapiya suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārinaṁ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca katamehi aṭṭhahi:

Idha bhikkhave, bhikkhu lābhakāmo ca hoti. Sakkārakāmo ca anavaññattikāmo ca akālaññū ca amattaññū ca asuci ca bahubhāṇī ca akkosakaparibhāsako ca sabrahmacārīnaṁ.

Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṁ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca.

Aṭṭhahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṁ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca. Katamehi aṭṭhahi:

Idha bhikkhave bhikkhu na lābhakāmo ca hoti. Na sakkārakāmo ca na anavaññattikāmo ca kālaññū ca mattaññū ca suci ca na bahubhāṇī ca na akkosakaparibhāsako ca sabrahmacārīnaṁ.

Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārinaṁ piyo ca hoti. Manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti.

8. 1. 1. 5

Paṭhamalokadhamma suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhime bhikkhave, loka dhammā lokaṁ anuparivattanti, loko ca aṭṭhalokadhamme anuparivattati. Katame aṭṭha:

Lābho [page 157] ca alābho ca ayaso ca yaso ca nindā ca pasaṁsā ca sukhaṁ ca dukkhaṁ ca, ime kho bhikkhave aṭṭhalokadhammā lokaṁ anuparivattanti, loko ca ime aṭṭhalokadhamme anuparivattatīti.

[BJT Page 16]

Aṭṭhakanipāto

(8. 1. 1. 6)

1. Lābho alābho *ayaso yaso ca
Nindā pasaṁsā ca sukhaṁ ca dukkhaṁ,
Ete aniccā manujesu dhammā
Asassatā viparīnāmadhammā

2. Ete ca ñatvā satimā sumedho
Avekkhatī viparināmadhamme,
Iṭṭhassa dhammā na mathenti cittaṁ
Aniṭṭhato no paṭighātameti.

3. Tassānurodhā athavā virodhā
Vidhūpitā atthagatā na santi,
Padañca ñatvā virajaṁ asokaṁ
Sammappajānāti bhavassa pāragūti.

8. 1. 1. 6

Dutiyalokadhamma suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhime bhikkhave, lokadhammā lokaṁ anuparivattanti, loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati. Katame aṭṭha:

Lābho ca alābho ca yaso ca ayaso ca nindā ca pasaṁsā ca sukhaṁ ca dukkhaṁ ca, ime kho bhikkhave, aṭṭhalokadhammā lokaṁ anuparivattanti. Loko ca ime aṭṭhalokadhamme anuparivattati.

Assutavato bhikkhave, puthujjanassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṁsāpi sukhampi dukkhampi.

Sutavatopi kho bhikkhave, ariyasāvakassa uppajjati lābhopi alābhopi, yasopi ayasopi nindāpi pasaṁsāpi sukhampi dukkhampi.

Tatra bhikkhave, ko viseso [page 158] ko adhippayāso1 kiṁ nānākaraṇaṁ2 sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenāti:

Bhagavammūlakā no bhante dhammā, bhagavantettikā, bhagavampaṭisaraṇā. Sādhu vata bhante, bhagavantaṁyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho, bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti.

1. Adhippāyo[pts] sīmu. Machasaṁ
Adhippāyasosyā.

2. Nānā kāraṇaṁsīmu.
*Yasāyasocamachasaṁ

[BJT Page 18]

Aṭṭhakanipāto

Tena hi bhikkhave, suṇātha sādhukaṁ manasi karotha, bhāsissāmīti.

Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

3 Assutavato bhikkhave, puthujjanassa uppajjati lābho, so na iti paṭisañcikkhati: uppanno kho me ayaṁ lābho, so ca kho anicco dukkho viparināmadhammoti, yathābhūtaṁ nappajānāti. Uppajjati alābho, so na iti paṭisañcikkhati: uppanno kho me ayaṁ alābho, so ca kho anicco dukkho viparināmadhammoti, yathābhūtaṁ nappajānāti. Uppajjati yaso, so na iti paṭisañcikkhati: uppanno kho me ayaṁ yaso, so ca kho anicco dukkho viparināmadhammoti, yathābhūtaṁ nappajānāti. Uppajjati ayaso, so na iti paṭisañcikkhati: uppanno kho me ayaṁ ayaso, so ca kho anicco dukkho viparināmadhammoti, yathābhūtaṁ nappajānāti. Uppajjati nindā so na iti paṭisañcikkhati: uppannā kho me ayaṁ nindā, sā ca kho aniccā dukkhā viparināmadhammāti, yathābhūtaṁ nappajānāti. Uppajjati pasaṁsā so na itipaṭisañcikkhati: uppannā kho me ayaṁ pasaṁsā, sā ca kho aniccā dukkhā viparināmadhammāti, yathābhūtaṁ nappajānāti. Uppajjati sukhaṁ, so na iti paṭisañcikkhati: uppannaṁ kho me idaṁ sukhaṁ, taṁ ca kho aniccaṁ dukkhaṁ viparināmadhammanti, yathābhūtaṁ nappajānāti. Uppajjati dukkhaṁ, so na itipaṭisañcikkhati uppannaṁ kho me idaṁ dukkhaṁ, taṁ ca kho aniccaṁ dukkhaṁ viparināmadhammanti. Yathābhūtaṁ nappajānāti.

Tassa lābhopi cittaṁ pariyādāya tiṭṭhati, alobho pi cittaṁ pariyādāya tiṭṭhati, yasopi cittaṁ pariyādāya tiṭṭhati, ayasopi cittaṁ pariyādāya tiṭṭhati, nindā pi cittaṁ pariyādāya tiṭṭhati, pasaṁsāpi cittaṁ pariyādāya tiṭṭhati. Sukhampi cittaṁ pariyādāya tiṭṭhati, dukkhampi cittaṁ pariyādāya tiṭṭhati. So uppantaṁ lābhaṁ anurujjhati alābhe paṭivirujjhati. Uppantaṁ yasaṁ anurujjhati ayase paṭivirujjhati uppannaṁ pasaṁsaṁ anurujjhati nindāya paṭivirujjhati. Uppannaṁ sukhaṁ anurujjhati. Dukkhe paṭivirujjhati so evaṁ anurodhavirodhasamāpanno na parimuccati, jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccati dukkhasmāti vadāmi.

4. Sutavato ca kho bhikkhave, ariyasāvakassa uppajjati lābho. So iti paṭisañcikkhati; uppanto kho me ayaṁ lābho so ca kho anicco dukkho viparināmadhammoti yathābhūtaṁ pajānāti. Uppajjati alābho. So iti paṭisañcikkhati uppanto kho me ayaṁ alābho so ca kho anicco dukkho viparināmadhammoti yathābhūtaṁ pajānāti. Uppajjati yaso. [page 159] so iti paṭisañcikkhati uppanto kho me ayaṁ yaso. So ca kho anicco dukkho viparināmadhammoti yathābhūtaṁ pajānāti. Uppajjati ayaso. So iti paṭisañcikkhati uppanno kho me ayaṁ ayaso. So ca kho anicco dukkho viparināmadhammoti yathābhūtaṁ pajānāti. Uppajjati nindā. So iti paṭisañcikkhati uppantā kho me ayaṁ nindā. Sā ca kho aniccā dukkhā viparināmadhammāti yathābhūtaṁ pajānāti. Uppajjati pasaṁsā. So iti paṭisañcikkhati uppantā kho me ayaṁ pasaṁsā. Sā ca kho aniccā dukkhā viparināmadhammāti yathābhūtaṁ pajānāti. Uppajjati sukhaṁ. So iti paṭisañcikkhati uppantaṁ kho me idaṁ sukhaṁ. Taṁ ca kho aniccaṁ dukkhaṁ viparināmadhammanti yathābhūtaṁ pajānāti. Uppajjati dukkhaṁ. So iti paṭisañcikkhati:

[BJT Page 20]

Uppannaṁ kho me idaṁ dukkhaṁ. Tañca kho aniccaṁ dukkhaṁ viparināmadhammanti yathābhūtaṁ pajānāti. Tassa lābho'pi cittaṁ na pariyādāya tiṭṭhati, alobho'pi cittaṁ na pariyādāya tiṭṭhati, yaso'pi cittaṁ na pariyādāya tiṭṭhati, ayaso'pi cittaṁ na pariyādāya tiṭṭhati, nindā'pi cittaṁ na pariyādāya tiṭṭhati, pasaṁsā'pi cittaṁ na pariyādāya tiṭṭhati, sukhampi cittaṁ na pariyādāya tiṭṭhati, dukkhampi cittaṁ na pariyādāya tiṭṭhati. So uppannaṁ lābhaṁ nānurujjhati, alābhe nappaṭivirujjhati. Uppannaṁ yasaṁ nānurujjhati, ayase nappaṭivirujjhati. Uppannaṁ pasaṁsaṁ nānurujjhati, nindāya nappaṭivirujjhati. Uppannaṁ sukhaṁ nānurujjhati, dukkhe nappaṭivirujjhati. So evaṁ anurodhavirodhavippahīno parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. Parimuccati dukkhasmāti vadāmi.

Ayaṁ kho bhikkhave, viseso ayaṁ adhippayāso1 idaṁ nānākaraṇaṁ2 sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenāti.

1. Lābho alābho ayaso yaso ca
Nindā pasaṁsā ca sukhañca3 dukkhaṁ,
Ete aniccā manujesu dhammā
Asassatā viparīnāmadhammā.

2. Ete ca ñatvā satimā sumedho
Avekkhati viparīnāmadhamme
Iṭṭhassa dhammā na mathenti cittaṁ
Aniṭṭhato no paṭighātameti.

3. Tassānurodhā [page 160] athavā virodhā
Vidhūpitā atthagatā na santi,
Padañca ñatvā virajaṁ asokaṁ
Sammappajānāti bhavassapāragūti.

8. 1. 1. 7

Devadattavipatti suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate acirapakkante devadatte. Tatra kho bhagavā devadattaṁ ārabbha bhikkhū āmantesi:

1. Adhippāyaso syā.
2. Nānākāraṇaṁ sīmu.
3. Sukhaṁ dukkhañca machasaṁ

[BJT Page 22]

Sādhu bhikkhave, bhikkhu kālena kālaṁ attavipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhu bhikkhave, bhikkhu kālena kālaṁ paravipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhu bhikkhave, bhikkhu kālena kālaṁ attasampattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhu bhikkhave, bhikkhu kālena kālaṁ parasampattiṁ paccavekkhitā hoti, aṭṭhahi bhikkhave, asaddhammehi abhibhuto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Katamehi aṭṭhahi.

Lābhena bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Alābhena bhikkhave abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Yasena bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Ayasena bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Sakkārena bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Asakkārena bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Pāpicchatāya bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Pāpamittatāya bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho.

Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi asaddhammehi abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho, atekiccho.

Sādhu bhikkhave bhikkhu uppannaṁ lābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ alābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ yasaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ ayasaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ sakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ [page 161] asakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ pāpicchataṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ pāpamittataṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya.

Kiñca bhikkhave, bhikkhu atthavasaṁ paṭicca uppannaṁ lābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, yaṁ hissa bhikkhave uppannaṁ lābhaṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā. Uppannaṁ lābhaṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.

Yaṁ hissa bhikkhave uppannaṁ alābhaṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā. Uppannaṁ alābhaṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Yaṁ hissa bhikkhave uppannaṁ yasaṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā. Uppannaṁ yasaṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Yaṁ hissa bhikkhave uppannaṁ ayasaṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā. Uppannaṁ ayasaṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Yaṁ hissa bhikkhave uppannaṁ sakkāraṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsāvā vighātapariḷāhā. Uppannaṁ sakkāraṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Yaṁ hissa bhikkhave uppannaṁ asakkāraṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā. Uppannaṁ asakkāraṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Yaṁ hissa bhikkhave uppannaṁ pāpicchataṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyu āsavā vighātapariḷāhā. Uppannaṁ pāpicchataṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Yaṁ hissa bhikkhave uppannaṁ pāpamittataṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsāvā vighātapariḷāhā. Uppannaṁ pāpamittataṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.

[BJT Page 24]

Idaṁ kho bhikkhave, bhikkhu atthavasaṁ paṭicca uppannaṁ lābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ alābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ yasaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ ayasaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ sakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ asakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ pāpicchataṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ pāpamittataṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, tasmātiha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ: uppannaṁ lābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma. Uppannaṁ alābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma. Uppannaṁ yasaṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma. Uppannaṁ ayasaṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma. Uppannaṁ sakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma. Uppannaṁ asakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma. Uppannaṁ pāpicchataṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma. Uppannaṁ pāpamittataṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāmāti. Evaṁ hi vo bhikkhave, sikkhitabbanti.

8. 1. 1. 8

Uttara suttaṁ

Ekaṁ [page 162] samayaṁ āyasmā uttaro mahisavatthusmiṁ viharati saṅkheyyake pabbate dhavajālikāyaṁ1. Tatra kho āyasmā uttaro bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū āyasmato uttarassa paccassosuṁ. Āyasmā uttaro etadavoca:

Sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ attavipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ paravipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ attasampattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ parasampattiṁ paccavekkhitā hotīti.

Tena kho pana samayena vessavaṇo mahārājā uttarāya disāya dakkhiṇaṁ disaṁ gacchati kenacideva karaṇīyena. Assosi kho vessavaṇo mahārājā āyasmato uttarassa mahisavatthusmiṁ saṅkheyyake pabbate dhavajālikāyaṁ bhikkhūnaṁ evaṁ dhammaṁ desentassa, 'sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ attavipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ paravipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ attasampattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ parasampattiṁ paccavekkhitā hotī'ti.

Atha kho vessavaṇo mahārājā seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāhaṁ pasāreyya pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya, evameva mahisavatthusmiṁ saṅkheyyake pabbate dhavajālikāyaṁ1 antarahito devesu tāvatiṁsesu pāturahosi.

1. Vaṭṭhajālikāyasyā. Vaṭhajālikāyaṁ machasaṁ.
2. Samiñjitaṁ machasaṁ

[BJT Page 26]

Atha kho vessavaṇo mahārājā yena sakko devānamindo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā sakkaṁ devānamindaṁ etadavoca, 'yagghe mārisa, jāneyyāsi, eso āyasmā uttaro mahisavatthusmiṁ saṅkheyyake pabbate dhavajālikāyaṁ bhikkhūnaṁ evaṁ dhammaṁ deseti: sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ attavipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ paravipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ attasampattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ parasampattiṁ paccavekkhitā hoti'ti.

Atha kho sakko devānamindo seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāhaṁ pasāreyya, pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya, evameva devesu tāvatiṁsesu antarahito mahisavatthusmiṁ saṅkheyyake [page 163] pabbate dhavajālikāyaṁ āyasmato uttarassa pamukhe1. Pāturahosi: atha kho sakko devānamindo yenāyasmā uttaro tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṁ uttaraṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhito kho sakko devānamindo āyasmantaṁ uttaraṁ etadavoca:

Saccaṁ kira bhante, āyasmā uttaro bhikkhūnaṁ evaṁ dhammaṁ desesi: sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ attavipattiṁ paccavekkhitā hoti. Sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ paravipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ attasampattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṁ parasampattiṁ paccavekkhitā hotī'ti. ?

Evaṁ devānamindāti.

Kiṁ panidaṁ2. Bhante, āyasmato uttarassa sakaṁ paṭibhānaṁ, udāhu tassa bhagavato vacanaṁ arahato sammāsambuddhassāti?

Tena hi devānaminda, upamaṁ te karissāmi, upamāyapi idhekacce3 viññū purisā bhāsitassa atthaṁ ājānanti. Seyyathāpi devānaminda, gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahādhaññarāsi, tato mahājanakāyo dhaññaṁ āhareyya kājehipi piṭakehipi ucchaṅgehipi [page 164] añjalīhipi. Yo nu kho devānaminda taṁ mahājanakāyaṁ upasaṅkamitvā evaṁ puccheyya: kuto imaṁ dhaññaṁ āharathāti? Kathaṁ taṁ vyākaramāno4. Nu kho devānaminda, so mahājanakāyo sammā vyākaramāno vyākareyyāti?

1. Sammukhe machasaṁ
2. Kiṁ pana syā.
3. Upamāya midhekacce machasaṁ
4. Kathaṁ vyākaramāno machasaṁ.

[BJT Page 28]

Amumhā dhaññarāsimhā āharāmāti kho bhante, so mahājanakāyo sammā vyākaramāno vyākareyyāti.

Evameva kho devānaminda, yaṁ kiñci subhāsitaṁ sabbaṁ taṁ tassa bhagavato vacanaṁ arahato sammāsambuddhassa, tato upādāyupādāya mayañcaññe ca bhaṇāmāti.

Acchariyaṁ bhante, abbhutaṁ bhante, yāva subhāsitamidaṁ1. Bhante, āyasmatā uttarena yaṁ kiñci subhāsitaṁ sabbaṁ taṁ tassa bhagavato vacanaṁ arahato sammāsambuddhassa, tato upādāyupādāya mayañcaññe ca bhaṇāmāti,

Ekamidaṁ bhante, uttara, samayaṁ bhagavā rājagahe viharati gijjhakuṭe pabbate acirapakkante devadatte. Tatra kho bhagavā devadattaṁ ārabbha bhikkhū āmantesi:

Sādhu bhikkhave, bhikkhu kālena kālaṁ attavipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhu bhikkhave, bhikkhu kālena kālaṁ paravipattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhu bhikkhave, bhikkhu kālena kālaṁ attasampattiṁ paccavekkhitā hoti, sādhu bhikkhave, bhikkhu kālena kālaṁ parasampattiṁ paccavekkhitā hotīti.

Aṭṭhahi bhikkhave, asaddhammehi abhibhūto pariyādinnacitto devadatto apāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Katamehi aṭṭhahi:

Lābhena2 bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Alābhena bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Yasena bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Ayasena bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Sakkārena bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Asakkārena bhikkhave abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Pāpicchatāya bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Pāpamittatāya [page 165] bhikkhave, abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi asaddhammehi abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho.

Sādhu bhikkhave, bhikkhu uppannaṁ lābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ alābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ yasaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ ayasaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ sakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ asakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ pāpicchataṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ pāpamittataṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya.

1. Yāva subhasitaṁ cidaṁ machasaṁ.
2. Lābhena hi machasaṁ.

[BJT Page 30]

Kiñca bhikkhave, bhikkhu atthavasaṁ paṭicca uppannaṁ lābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ alābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ yasaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya uppannaṁ ayasaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ sakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya uppannaṁ asakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ pāpicchataṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya, uppannaṁ pāpamittataṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya.

Yaṁ hissa bhikkhave, uppannaṁ lābhaṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā, uppannaṁ lābhaṁ abhibhuyya viharato evaṁ sa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Yaṁ hissa bhikkhave, uppannaṁ alābhaṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā, uppannaṁ alābhaṁ abhibhuyya viharato evaṁ sa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Yaṁ hissa bhikkhave, uppannaṁ yasaṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā, uppannaṁ yasaṁ abhibhuyya viharato evaṁ sa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Yaṁ hissa bhikkhave uppannaṁ ayasaṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā, uppannaṁ ayasaṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷābhā na honti. Yaṁ hisasa bhikkhave, uppannaṁ sakkāraṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā, uppannaṁ asakkāraṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Yaṁ hissa bhikkhave, uppannaṁ pāpicchataṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā visātapariḷāhā, uppannaṁ pāpicchataṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷābhā na honti. Uppannaṁ pāpamittataṁ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṁ āsavā vighātapariḷāhā, uppannaṁ pāpamittataṁ abhibhuyya viharato evaṁsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Idaṁ kho bhikkhave, bhikkhu atthavasaṁ paṭicca uppannaṁ [page 166] lābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ alābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ yasaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ ayasaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ sakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ asakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ pāpicchataṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppannaṁ pāpamittataṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya.

Tasmātiha bhikkhave, evaṁ sikkhitabbaṁ uppannaṁ lābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma, uppannaṁ alābhaṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma. Uppannaṁ yasaṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma, uppannaṁ ayasaṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma. Uppannaṁ sakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma, uppannaṁ asakkāraṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma. Uppannaṁ pāpicchataṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma, uppannaṁ pāpamittataṁ abhibhuyya abhibhuyya viharissāmāti. Evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.

Ettāvatā bhante uttara, manussesu catasso parisā bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo. Nāyaṁ dhammapariyāyo kismiñci patiṭṭhito1. Uggaṇhātu bhante, āyasmā uttaro imaṁ dhammapariyāyaṁ pariyāpuṇātu bhante, āyasmā uttaro imaṁ dhammapariyāyaṁ dhāretu bhante, āyasmā uttaro imaṁ dhammapariyāyaṁ, atthasaṁhito ayaṁ bhante, dhammapariyāyo ādibrahmacariyakoti.

1. Upaṭṭhito machasaṁ.

[BJT Page 32]

8. 1. 1. 9

Nanda suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Kulaputto' ti bhikkhave, nandaṁ sammāvadamāno vadeyya: balavāti bhikkhave, nandaṁ sammā vadamāno vadeyya; pāsādikoti bhikkhave, nandaṁ sammā vadamāno vadeyya; tibbarāgoti bhikkhave, nandaṁ sammāvadamāno vadeyya.

Kimaññatra bhikkhave, nando indriyesu guttadvāro bhojanesu mattaññū jāgariyaṁ anuyutto satisampajaññena samannāgato. Yehi
Nando sakkoti paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ carituṁ:

Tatiradaṁ bhikkhave, nandassa indriyesu guttadvāratāya hoti: sace [page 167] bhikkhave, nandassa puratthimā disā āloketabbā hoti, sabbaṁ cetasā samannāharitvā nando puratthimaṁ disaṁ āloketi, 'evaṁ me puratthimaṁ disaṁ ālokayato na abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī'ti, itiha tattha sampajāno hoti. Sace bhikkhave, nandassa pacchimā disā āloketabbā hoti. Sabbaṁ cetasā samannāharitvā nando pacchimaṁ disaṁ āloketi, 'evaṁ me pacchimaṁ disaṁ ālokayato na abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī'ti, itiha tattha sampajāno hoti. Sace bhikkhave, nandassa uttarā disā āloketabbā hoti. Sabbaṁ cetasā samannāharitvā nando uttaraṁ disaṁ āloketi, 'evaṁ me uttaraṁ disaṁ ālokayato na abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī'ti, itiha tattha sampajāno hoti. Sace bhikkhave, nandassa dakkhiṇā disā āloketabbā hoti, sabbaṁ cetasā samannāharitvā nando dakkhiṇaṁ disaṁ āloketi, 'evaṁ me dakkhiṇaṁ disaṁ ālokayato na abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī' ti, itiha tattha sampajāno hoti. Sace bhikkhave, nandassa uddhaṁ ulloketabbā hoti. Sabbaṁ cetasā samannāharitvā nando uddhaṁ ulloketi, 'evaṁ me uddhaṁ ullokayato na abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī' ti, itiha tattha sampajāno hoti. Sace bhikkhave, nandassa adho oloketabbā hoti. Sabbaṁ cetasā samannāharitvā nando adho oloketi, 'evaṁ me adho olokayato na abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī' ti, itiha tattha sampajāno hoti. Sace bhikkhave, nandassa anudisā anuviloketabbā hoti. Sabbaṁ cetasā samannāharitvā nando anudisaṁ anuviloketi, 'evaṁ me anudisaṁ anuvilokayato na abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī' ti, itiha tattha sampajāno, idaṁ kho bhikkhave, nandassa indriyesu guttadvāratāya hoti.

Tatiradaṁ bhikkhave, nandassa bhojane mattaññutāya hoti: idha bhikkhave nando paṭisaṅkhāyoniso āhāraṁ āhāreti: neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṁsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṁ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṁ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati, anavajjatā ca phāsuvihāro cāti. Idaṁ kho bhikkhave, nandassa bhojane mattaññutāya hoti.

[BJT Page 34]

Tatiradaṁ bhikkhave, nandassa jāgariyānuyogasmiṁ hoti. Idha [page 168] bhikkhave, nando divasaṁ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṁ parisodheti. Rattiyā paṭhamaṁ yāmaṁ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṁ parisodheti. Rattiyā majjhimaṁ yāmaṁ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṁ kappeti. Pāde pādaṁ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṁ manasikaritvā. Rattiyā pacchimaṁ yāmaṁ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṁ parisodheti. Idaṁ kho bhikkhave, nandassa jāgariyānuyogasmiṁ hoti.

Tatiradaṁ bhikkhave, nandassa satisampajaññasmiṁ hoti: idha bhikkhave, nandassa viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṁ gacchanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhāhanti, viditā abbhatthaṁ gacchanti. Viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṁ gacchanti, idaṁ kho bhikkhave, nandassa satisampajaññasmiṁ hoti.

Kimaññatra bhikkhave, nando indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū jāgariyaṁ anuyutto satisampajaññena samannagato yehi nando sakkoti paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ caritunti.

8. 1. 1. 10

Kāraṇḍava suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā campāyaṁ viharati gaggarāya pokkharaṇiyā tīre. Tena kho pana samayena bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno aññenaññaṁ1. Paṭicarati, bahiddhā kathaṁ apanāmeti, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Atha kho bhagavā bhikkhu āmantesi. Niddhamathetaṁ [page 169] bhikkhave puggalaṁ, niddhamathetaṁ bhikkhave, puggalaṁ, apaneyyeso bhikkhave puggalo. Kiṁ vo paraputto viheṭhīyati. 2.

Idha bhikkhave, ekaccassa puggalassa tādisaṁ yeva hoti. Abhikkantaṁ paṭikkantaṁ ālokitaṁ vilokitaṁ sammiñjitaṁ pasāritaṁ saṅghāṭipatta cīvaradhāraṇaṁ. Seyyathāpi aññesaṁ bhaddakānaṁ bhikkhūnaṁ yāvassa bhikkhū āpattiṁ na passanti, yato ca khvāssa bhikkhū āpattiṁ passanti tamenaṁ evaṁ jānanti. Samaṇadūsī cāyaṁ samaṇapalāpo samaṇakāraṇaḍavoti. Tamenaṁ iti viditvā bahiddhā nāsenti. Taṁ kissa hetu: mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesīti.

1. Aññenāññaṁ syā.
2. Kiṁ vo tena paraputtena visodhitena machasaṁ.
Kiṁ vo paraputto viheṭheti [PTS.]

[BJT Page 36]

Seyyathāpi bhikkhave, sampanne yavakaraṇe yavadūsī jāyetha, yavapalāpo yavakāraṇḍavo. Tassa tādisaṁyeva mūlaṁ hoti. Seyyathāpi aññesaṁ bhaddakānaṁ yavānaṁ, tādisaṁyeva nālaṁ hoti seyyathāpi aññesaṁ bhaddakānaṁ yavānaṁ, tādisaṁyeva pattaṁ hoti seyyathāpi aññesaṁ bhaddakānaṁ yavānaṁ, yāvassa sīsaṁ na nibbattati, yato ca khvāssa1. Sīsaṁ nibbattati. Tamenaṁ evaṁ jātanti: yavadūsī cāyaṁ yavapalāpo yavakāraṇḍavoti. Tamenaṁ iti viditvā samūlaṁ uppāṭetvā bahiddhā yavakaraṇassa chaḍḍhenti. Taṁ kissa hetu: mā aññe bhadrake yave dūsesīti.

Evameva kho bhikkhave idh'ekaccassa puggalassa tādisaṁyeva hoti abhikkantaṁ paṭikkantaṁ ālokitaṁ vilokitaṁ sammiñjitaṁ pasāritaṁ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṁ. Seyyathāpi aññesaṁ bhaddakānaṁ bhikkhūnaṁ yāvassa bhikkhū āpattiṁ na passanti. Yato ca khvāssa bhikkhū āpattiṁ passanti. Tamenaṁ evaṁ jānanti: samaṇadusī cāyaṁ samaṇapalāpo samaṇakāraṇḍavoti. Tamenaṁ iti viditvā bahiddhā nāsenti. Taṁ kissa hetu: mā aññe bhadrake bhikkhū dūsesīti.

Seyyathāpi bhikkhave, mahato dhaññarāsissa pūyamānassa2. Tattha yāni dhaññāni daḷhāni sāravannāni tāni ekamantaṁ puñjaṁ hoti, yāni pana tāni dhaññāni dubbalāni palāpāni tāni vāto ekamantaṁ apakassati. Tamenaṁ sāmikā (apa)sammajjaniṁ gahetvā bhiyyo somattāya apasammajjanti. Taṁ kissa hetu: mā aññe bhadrake dhaññe dūsesīti.

Evameva kho bhikkhave, idh'ekaccassa puggalassa tādisaṁyeva hoti abhikkantaṁ paṭikkantaṁ ālokitaṁ vilokitaṁ sammiñjitaṁ pasāritaṁ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṁ. Seyyathāpi nāma aññesaṁ bhaddakānaṁ bhikkhūnaṁ yato ca khvāssa bhikkhū āpattiṁ passanti, tamenaṁ evaṁ jānanti; [page 171] samaṇadūsī cāyaṁ samaṇapalāpo samaṇakāraṇḍavoti. Tamenaṁ iti viditvā bahiddhā nāsenti, taṁ kissa hetu: mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesīti.
1. Yāvāssa sīmu.
2. Vuyhamānassa sīmu. Phusayamānassa machasaṁ. Phussayamānassa syā.

[BJT Page 38]

Seyyathāpi bhikkhave puriso udapānapaṇāliyā atthiko tiṇhaṁ kuṭhāriṁ ādāya vanaṁ paviseyya, so taṁ tadeva1 rukkhaṁ kuṭhāripāsena ākoṭeti. Tattha yāni tāni rukkhāni daḷhāni sāravantāni kuṭhāripāsena ākoṭitāni kakkhalaṁ paṭinadanti, yāni tāni rukkhāni antopūtīni avassutāni kasambujātāni tāni kuṭhāripāsena ākoṭitāni daddaraṁ paṭinadanti. Tamenaṁ mūle chindati, mūle chetvā agge chindati, agge chetvā anto suvisodhitaṁ visodheti, anto suvisodhitaṁ visodhetvā udapānapaṇāliyaṁ yojeti.

Evameva kho bhikkhave idh'ekaccassa puggalassa tādisaṁ yeva hoti abhikkantaṁ paṭikkantaṁ ālokitaṁ vilokitaṁ sammiñjitaṁ pasāritaṁ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṁ, seyyathāpi nāma aññesaṁ bhaddakānaṁ bhikkhūnaṁ yāvassa bhikkhū āpattiṁ na passanti. Yato ca khvāssa bhikkhū āpattiṁ passanti, tamenaṁ evaṁ jānanti: samaṇadūsī cāyaṁ samaṇapalāpo samaṇakāraṇḍavoti. Tamenaṁ iti viditvā bahiddhā nāsenti. Taṁ kissa hetu: mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesīti.

1. Saṁvāsā [page 172] yaṁ2. Vijānātha, pāpiccho kodhano iti,
Makkhī thambhī palāsī ca issukī maccharī saṭho.

2. Santavāco janavati, samaṇo viya bhāsati,
Raho karoti kaṭanaṁ3. Pāpadiṭṭhi anādaro.

3. Saṁsappī ca musāvādī, taṁ viditvā yathātathaṁ,
Sabbe samaggā hutvāna, abhinibbajjayātha, 4. Naṁ.

4. Kāraṇḍavaṁ niddhamatha, kasambuñcāpakassatha 5.
Tato palāpe vāhetha, assamaṇe samaṇamānine.

5. Niddhamitvāna pāpicche, pāpakācāragocare,
Suddhāsuddhehi saṁvāsaṁ, kappayavho patissatā
Tato samaggā nipakā, dukkhassantaṁ karissathāti.

Mettāvaggo paṭhamo.

Tatruddānaṁ

Mettā paññā ca dve piyā, dve lokā dve vipattiyo,
Devadatto ca uttaro, nando kāraṇḍavena cāti.

1. Yaṁyadeva machasaṁ
2. Saṁvāsāya sīmu.
3. Karaṇaṁ machasaṁ.
4. Abhinibijjayetha katthaci.
5. Kasambuñcāpakaḍḍhatha katthaci.

[BJT Page 40]

2. Mahāvaggo

8. 1. 2. 1.

Verañja suttaṁ

Evaṁ me sutaṁ ekaṁ samayaṁ bhagavā verañjāyaṁ viharati nalerupucimanda mūle atha kho verañjo brāhmaṇo [page 173] yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi, ekamantaṁ nisinno kho verañjo brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca:

Sutaṁ metaṁ bho gotama, na samaṇo gotamo brāhmaṇe jiṇṇe vuddhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimantetī"ti tayidaṁ bho gotama, tatheva, nahi bhavaṁ gotamo brāhmaṇe jiṇṇe vuddhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimanteti, tayidaṁ bho gotama na sampannamevāti.

Nāhaṁ taṁ brāhmaṇa, passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yamahaṁ abhivādeyyaṁ vā paccuṭṭheyyaṁ vā āsanena vā nimanteyyaṁ. Yaṁ hi brāhmaṇa, tathāgato abhivādeyya vā paccuṭṭheyya vā āsanena vā nimanteyya muddhāpi tassa vipateyyāti.

1. Arasarūpo bhavaṁ gotamoti.

Atthi khvesa brāhmaṇa, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya 'arasarūpo samaṇo gotamo' ti. Ye te brāhmaṇa, rūparasā saddarasā gandharasā rasarasā poṭṭhabbarasā te tathāgatassa pahīnā, ucchinnamūlā tālāvatthukatā1. Anabhāvakatā2. Āyatiṁ anuppādadhammā, ayaṁ kho brāhmaṇa pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammāvadamāno vadeyya arasarūpo samaṇo gotamo'ti. No ca kho yaṁ tvaṁ sandhāya vadesi.

1. Tālavatthukatā katthaci.
2. Anabhāvaṅkatā machasaṁ.

[BJT Page 42]

2. Nibbhogo [page 174] bhavaṁ gotamoti.

Atthi khvesa brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, nibbhogo samaṇo gotamo'ti. Ye te brāhmaṇa, rūpabhogā saddabhogā gandhabhogā rasabhogā poṭṭhabbabhogā te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā1. Anabhāvakatā2. Āyatiṁ anuppādadhammā, ayaṁ kho brāhmaṇa pariyāyo yena pariyāyena sammā vadamāno vadeyya nibbhogo samaṇo gotamoti, no ca kho yaṁ tvaṁ sandhāya vadesi.

3. Akiriyavādo bhavaṁ gotamoti.

Atthi khvesa brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, akiriyavādo samaṇo gotamo' ti. Ahaṁ hi brāhmaṇa, akiriyaṁ vadāmi kāyaduccaritassa vacīduccaritassa manoduccaritassa, anekavihitānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ akiriyaṁ vadāmi. Ayaṁ kho brāhmaṇa, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya akiriyavādo samaṇo gotamoti. No ca kho yaṁ tvaṁ sandhāya vadesi.

4. Ucchedavādo bhavaṁ gotamoti.

Atthi khvesa brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, ucchedavādo samaṇo gotamo' ti. Ahaṁ hi brāhmaṇa, ucchedaṁ vadāmi rāgassa dosassa mohassa, anekavihitānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ ucchedaṁ vadāmi. Ayaṁ kho brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya ucchedavādo samaṇo gotamo' ti, no ca kho yaṁ tvaṁ sandhāya vadesi.

1. Tālavatthukatā katthaci.
2. Anabhāvakatā machasaṁ.

[BJT Page 44]

5. Jegucchī bhavaṁ gotamoti,

Atthi khvesa brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya 'jegucchī samaṇo gotamo'ti, ahaṁ hi brāhmaṇa, jigucchāmi kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena, anekavihitānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ [page 175] samāpattiyā jigucchāmi, ayaṁ kho brāhmaṇa, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, 'jegucchī samaṇo gotamo'ti, no ca kho yaṁ tvaṁ sandhāya vadesi.

6. Venayiko bhavaṁ gotamoti.

Atthi khvesa brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, 'venayiko samaṇo gotamo' ti. Ahaṁ hi brāhmaṇa, vinayāya dhammaṁ desemi rāgassa dosassa mohassa, anekavihitānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ vinayāya dhammaṁ desemi. Ayaṁ kho brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya 'venayiko samaṇo gotamo' ti, no ca kho yaṁ tvaṁ sandhāya vadesi.

7. Tapassī bhavaṁ gotamoti.

Atthi khvesa brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya 'tapassī samaṇo gotamo'ti, tapanīyāhaṁ brāhmaṇa, pāpake akusale dhamme vadāmi kāyaduccaritaṁ vacīduccaritaṁ manoduccaritaṁ, yassa kho brāhmaṇa, tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṁ anuppādadhammā, tamahaṁ tapassī'ti vadāmi, tathāgatassa kho brāhmaṇa, tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṁ anuppādadhammā, ayaṁ kho brāhmaṇa, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya 'tapassī samaṇo gotamo'ti, no ca kho yaṁ tvaṁ sandhāya vadesi.

[BJT Page 46]

8. Apagabbho bhavaṁ gotamoti.

Atthi khvesa brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, 'apagabbho samaṇo gotamo'ti. Yassa kho brāhmaṇa, āyatiṁ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṁ anuppādadhammā, [page 176] tamahaṁ apagabbhoti vadāmi tathāgatassa kho brāhmaṇa, āyatiṁ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṁ anuppādadhammā, ayaṁ kho brāhmaṇa pariyāyo yena maṁ pariyāyena, sammā vadamāno vadeyya 'apagabbho samaṇo gotamo' ti no ca kho yaṁ tvaṁ sandhāya vadesi.

Seyyathāpi brāhmaṇa, kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā, tānassu kukkuṭiyā sammā adhisayitāni sammā pariseditāni sammā paribhāvitāni, yo nu kho tesaṁ kukkuṭacchāpakānaṁ paṭhamataraṁ pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṁ padāḷetvā sotthinā abhinibbhijjeyya, kinti svāssa vacanīyo jeṭṭho vā kaṇiṭṭho vāti?

Jeṭṭhotissa bho gotama, vacanīyo, so hi tesaṁ jeṭṭho hotī'ti.

Evameva kho ahaṁ brāhmaṇa, avijjāgatāya pajāya aṇḍabhūtāya, pariyonaddhāya avijjaṇḍakosaṁ padāletvā eko'va loke anuttaraṁ sammāsambodhiṁ abhisambuddho, ahaṁ hi brāhmaṇa jeṭṭho seṭṭho lokassa.

Āraddhaṁ kho pana me brāhmaṇa, viriyaṁ1 ahosi asallīnaṁ upaṭṭhitā pati asammuṭṭhā. 2 Passaddho kāyo asāraddho; samāhitaṁ cittaṁ ekaggaṁ. So kho ahaṁ brāhmaṇa, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharāmi.

Vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ [page 177] jhānaṁ upasampajja viharāmi.

1. Viriyaṁ machasaṁ.
2. Appamuṭaṭhā machasaṁ. Sīmu.

[BJT Page 48]

Pītiyā ca virāgā upekkhako1 ca viharāmi. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedemi, yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti. 'Upekkhako satimā sukhavihārī'ti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharāmi.

Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharāmi.

So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhute kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṁ abhininnāmesiṁ.

So anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarāmi seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe. Amutrāsiṁ evannāmo, evaṅgotto evaṁ vaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ, tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁ vaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarāmi. Ayamassa paṭhamā vijjā adhigatā hoti, avijjā vihatā, vijjā uppannā, tamo vihato, āloko uppanno, yathā taṁ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarāmi. Ayaṁ kho me brāhmaṇa, rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathā taṁ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. Ayaṁ kho me brāhmaṇa, paṭhamā abhinibbhidā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā.

So [page 178] evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhute kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṁ cutūpapātañāṇāya cittaṁ abhininnāmesiṁ. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi. Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā, vacīduccaritena samannāgatā, manoduccaritena samannāgatā, ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā, vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ uppannāti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi. Ayamassa dutiyā vijjā adhigatā hoti, avijjā vihatā, vijjā uppannā, tamo vihato, āloko uppanno, yathā taṁ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. Ayaṁ kho me brāhmaṇa, rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā, avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathā taṁ appamattassa atāpino pahitattassa viharato, ayaṁ kho me brāhmaṇa, dutiyā abhinibbhidā ahosi. Kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā.

1. Upekhako katthaci.

[BJT Page 50]
So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṁ khayañāṇāya cittaṁ abhininnāmesiṁ, so idaṁ dukkhanti yathābhūtaṁ abbhaññāsiṁ. Ayaṁ dukkhasamudayoti yathābhūtaṁ abbhaññāsiṁ. Ayaṁ dukkhanirodhoti yathābhūtaṁ abbhaññāsiṁ. Ayaṁ, dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṁ abbhaññāsiṁ.

Ime āsavāti yathābhūtaṁ abbhaññāsiṁ. Ayaṁ [page 179] āsavasamudayoti yathābhūtaṁ abbhaññāsiṁ. Ayaṁ āsavanirodhoti yathābhūtaṁ abbhaññāsiṁ, ayaṁ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṁ abbhaññāsiṁ.

Tassa me evaṁ jānato evaṁ passato kāmāsavāpi cittaṁ vimuccittha, bhavāsavāpi cittaṁ vimuccittha, diṭṭhāsavāpi cittaṁ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṁ vimuccittha. Vimuttasmiṁ vimuttamiti ñāṇaṁ ahosi. Khīṇā jāti, vusitaṁ brahmacariyaṁ, kataṁ karaṇīyaṁ, nāparaṁ itthattāyāti abbhaññāsiṁ. Ayaṁ kho me brāhmaṇa, rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā, avijjā vihatā, vijjā uppannā, tamo vihato āloko uppanno yathā taṁ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. Ayaṁ kho me brāhmaṇa, tatiyā abhinibbhidā ahosi kukkuṭaccāpakasseva aṇḍakosambhāti.

Evaṁ vutte verañjo brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca: jeṭṭho bhavaṁ gotamo, seṭṭho bhavaṁ gotamo, abhikkantaṁ bho gotama, abhikkantaṁ bho gotama, seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṁ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṁ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṁ ācikkheyya' andhakāre vā telapajjotaṁ dhāreyya, 'cakkhumanto rūpāni dakkhintī' ti, evameva bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṁ bhavantaṁ gotamaṁ saraṇaṁ gacchāmi dhammañca bhikkhu saṅghañca. Upāsakaṁ maṁ bhavaṁ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti.

8. 1. 2. 2.
Sīhasenāpati suttaṁ.

Ekaṁ samayaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṁ. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṁ bhāsanti. Dhammassa vaṇṇaṁ bhāsanti. Saṅghassa vaṇṇaṁ bhāsanti.

[BJT Page 52]

Tena [page 180] kho pana samayena sīho senāpati nigaṇṭhasāvako tassaṁ parisāyaṁ nisinno hoti. Atha kho sīhassa senāpatissa etadahosi; nissaṁsayaṁ kho so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho bhavissati. Tathā hi 'me sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṁ bhāsanti. Dhammassa vaṇṇaṁ bhāsanti, saṅghassa vaṇṇaṁ bhāsanti. Yannūnāhaṁ taṁ bhagavantaṁ dassanāya upasaṅkameyyaṁ arahantaṁ sammāsambuddhanti.

Atha kho sīho senāpati yena nigaṇṭho nātaputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṁ nātaputtaṁ etadavoca: icchāmahaṁ bhante, samaṇaṁ gotamaṁ dassanāya upasaṅkamitunti.

Kiṁ pana tvaṁ sīha, kiriyavādo samāno akiriyavādaṁ samaṇaṁ gotamaṁ dassanāya upasaṅkamissasi. Samaṇo hi sīha, gotamo akiriyavādo akiriyāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

Atha kho sīhassa senāpatissa yo ahosi gamiyābhisaṅkhāro1 bhagavantaṁ dassanāya, so paṭippassambhi.

Dutiyampi kho sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṁ bhāsanti, dhammassa vaṇṇaṁ bhāsanti, saṅghassa vaṇṇaṁ bhāsanti.

Dutiyampi kho sīhassa senāpatissa etadahosi: nissaṁsayaṁ kho so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho bhavissati. Tathā hi 'me sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṁ bhāsanti, dhammassa vaṇṇaṁ bhāsanti, saṅghassa vaṇṇaṁ bhāsanti. Yannūnāhaṁ taṁ bhagavantaṁ dassanāya upasaṅkameyyaṁ arahantaṁ [page 181] sammāsambuddhanti.

Atha kho sīho senāpati yena nigaṇṭho nātaputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṁ nātaputtaṁ etadavoca: icchāmahaṁ bhante, samaṇaṁ gotamaṁ dassanāya upasaṅkamitunti.

Kiṁ pana tvaṁ sīha, kiriyavādo samāno akiriyavādaṁ samaṇaṁ gotamaṁ dassanāya upasaṅkamissasi, samaṇo hi sīha, gotamo akiriyavādo akiriyāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.
1. Gamikābhisaṅkhāro, sīmu.

[BJT Page 54]
Dutiyampi kho sīhassa senāpatissa yo ahosi gamiyābhisaṅkhāro bhagavantaṁ dassanāya, so paṭippassambhi.

Tatiyampi kho sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṁ bhāsanti, dhammassa vaṇṇaṁ bhāsanti, saṅghassa vaṇṇaṁ bhāsanti.

Tatiyampi kho sīhassa senāpatissa etadahosi: nissaṁsayaṁ kho so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho bhavissati. Tathā hi' me sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṁ bhāsanti, dhammassa vaṇṇaṁ bhāsanti, saṅghassa vaṇṇaṁ bhāsanti. Kiṁ hi'me karissanti nigaṇṭhā apalokitā vā anapalokitā vā, yannūnāhaṁ anapalokitāva nigaṇṭhe taṁ bhagavantaṁ dassanāya upasaṅkameyyaṁ arahantaṁ sammāsambuddhanti.

Atha kho sīho senāpati pañcamattehi rathasatehi divādivassa vesāliyā niyyāsi bhagavantaṁ dassanāya. Yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṁ pāvisi. Atha kho sīho senāpati yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi, ekamantaṁ nisinno kho sīho senāpati bhagavantaṁ etadavoca:

Sutaṁ me'taṁ bhante, akiriyavādo samaṇo gotamo akiriyāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti. Ye te bhante, evamāhaṁsu: akiriyavādo samaṇo gotamo akiriyāya dhammaṁ [page 182] deseti, tena ca sāvake vinetīti. Kacci te bhante, vuttavādino? Na ca bhagavantaṁ abhūtena abbhācikkhanti, ? Dhammassa cānudhammaṁ vyākaronti. Na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṁ ṭhānaṁ āgacchati? Anabbhakkhātukāmāhi mayaṁ bhante, bhagavantanti.

1. Atthi sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya akiriyavādo samaṇo gotamo akiriyāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

2. Atthi sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, kiriyavādo samaṇo gotamo kiriyāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

[BJT Page 56]

3. Atthi sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya ucchedavādo samaṇo gotamo ucchedāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

4. Atthi sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, jegucchī samaṇo gotamo jegucchitāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

5. Atthi sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, venayiko samaṇo gotamo vinayāya dhammaṁ deseti. Tena ca sāvake vinetīti.

6. Atthi sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya tapassī samaṇo gotamo tapassitāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

7. Atthi sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, apagabbho samaṇo gotamo apagabbhatāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

8. Atthi sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya, assāsako1 samaṇo gotamo assāsāya dhammaṁ deseti. Tena ca sāvake vinetīti.

1. Katamo ca sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya akiriyavādo samaṇo gotamo akiriyāya [page 183] dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti: ahaṁ hi sīha, akiriyaṁ vadāmi kāyaduccaritassa vacīduccaritassa manoduccaritassa, anekavihitānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ akiriyaṁ vadāmi. Ayaṁ kho sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya akiriyavādo samaṇo gotamo akiriyāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

2. Katamo ca sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya kiriyavādo samaṇo gotamo kiriyāya dhammaṁ deseti. Tena ca sāvake vinetīti: ahaṁ hi sīha, kiriyaṁ vadāmi kāyasucaritassa vacīsucaritassa manosucaritassa, anekavihitānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ kiriyaṁ vadāmi. Ayaṁ kho sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya kiriyavādo samaṇo gotamo kiriyāya dhammaṁ deseti. Tena ca sāvake vinetīti.

1. Assāsanto sīmu.

[BJT Page 58]
3. Katamo ca sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya ucchedavādo samaṇo gotamo, ucchedāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti: ahaṁ hi sīha, ucchedaṁ vadāmi rāgassa dosassa mohassa, anekavihitānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ ucchedaṁ vadāmi. Ayaṁ kho sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya ucchedavādo samaṇo gotamo ucchedāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

4. Katamo ca sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya jegucchī samaṇo gotamo jegucchitāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti: ahaṁ hi sīha, jigucchāmi. Kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena, anekavihitānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā jigucchāmi. Ayaṁ kho sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya jegucchī samaṇo gotamo jegucchitāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

5. Katamo ca sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya: venayiko samaṇo gotamo vinayāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti: ahaṁ hi sīha, vinayāya dhammaṁ desemi. Rāgassa dosassa mohassa, anekavihitānaṁ [page 184] pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ vinayāya dhammaṁ desemi. Ayaṁ kho sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya venayiko samaṇo gotamo, vinayāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

6. Katamo ca sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya: tapassī samaṇo gotamo tapassitāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti: tapanīyāhaṁ sīha, pāpake akusale dhamme vadāmi. Kāyaduccaritaṁ vacīduccaritaṁ manoduccaritaṁ, yassa kho sīha, tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṁ anuppādadhammā. Tamahaṁ tapassīti vadāmi. Tathāgatassa kho sīha, tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṁ anuppādadhammā. Ayaṁ kho sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya tapassī samaṇo. Gotamo tapassitāya dhammaṁ deseti. Tena ca sāvake vinetīti.

[BJT Page 60]
7. Katamo ca sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya apagabbho samaṇo gotamo apagabbhatāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti. Yassa kho sīha, āyatiṁ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā, ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṁ anuppādadhammā, tamahaṁ apagabbhoti vadāmi. Tathāgatassa kho sīha, āyatiṁ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṁ anuppādadhammā. Ayaṁ kho sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya apagabbho samaṇo gotamo apagabbhatāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

8. Katamo ca sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya assāsako samaṇo gotamo assāsāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti. Ahaṁ hi sīha, assāsako [page 185] paramena assāsena, assāsāya ca dhammaṁ desemi, tena ca sāvake vinemi. Ayaṁ kho sīha, pariyāyo yena maṁ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya assāsako samaṇo gotamo assāsāya dhammaṁ deseti, tena ca sāvake vinetīti.

Evaṁ vutte sīho senāpati bhagavantaṁ etadavoca: abhikkantaṁ bhante, abhikkantaṁ bhante, seyyathāpi bhante, nikkujjitaṁ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṁ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṁ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṁ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhintīti, evameva bhante anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṁ bhante bhagavantaṁ saraṇaṁ gacchāmi dhammaṁ ca bhikkhusaṅghaṁ ca. Upāsakaṁ maṁ bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti.
Anuviccakāraṁ kho sīha, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṁ ñātamanussānaṁ sādhu hotīti.

Iminā pahaṁ bhante bhagavato bhīyyosomattāya attamano abhiraddho, yaṁ maṁ bhagavā evamāha: anuviccakāraṁ kho sīha, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṁ ñātamanussānaṁ sādhu hotīti.

[BJT Page 62]
Mamaṁ hi bhante, aññatitthiyā sāvakaṁ labhitvā kevalakappaṁ vesāliṁ paṭākaṁ parihareyyuṁ: sīho amhākaṁ senāpati sāvakattaṁ upagatoti. Atha ca pana maṁ bhagavā evamāha: anuviccakāraṁ kho sīha, karohi. Anuviccakāro tumhādisānaṁ ñātamanussānaṁ sādhu hotīti. Esāhaṁ bhante, dutiyampi bhagavantaṁ saraṇaṁ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca, upāsakaṁ maṁ bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti.

Dīgharattaṁ kho te sīha, nigaṇṭhānāṁ opānabhūtaṁ kulaṁ yena tesaṁ upagatānaṁ piṇḍakaṁ dātabbaṁ maññeyyāsīti.

Imināpahaṁ bhante, bhagavato bhīyyosomattāya attamano abhiraddho yaṁ maṁ bhagavā evamāha: dīgharattaṁ kho te sīha, nigaṇṭhānaṁ opānabhūtaṁ kulaṁ yena tesaṁ upagatānaṁ piṇḍakaṁ dātabbaṁ maññeyyāsīti.

Sutaṁ me taṁ bhante, samaṇo gotamo evamāha: mayhameva [page 186] dānaṁ dātabbaṁ na aññesaṁ dānaṁ dātabbaṁ, mayhameva sāvakānaṁ dānaṁ dātabbaṁ na aññesaṁ sāvakānaṁ dānaṁ dātabbaṁ, mayhameva dinnaṁ mahapphalaṁ, na aññesaṁ dinnaṁ mahapphalaṁ, mayhameva sāvakānaṁ dinnaṁ mahapphalaṁ nāññesaṁ sāvakānaṁ dinnaṁ mahapphalanti. Atha ca pana maṁ bhagavā nigaṇṭhesupi dāne samādapeti. Api ca bhante, mayametthakālaṁ jānissāma. Esāhaṁ bhante tatiyampi bhagavantaṁ saraṇaṁ gacchāmi. Dhammañca bhikkhusaṅghañca upāsakaṁ maṁ bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti.

Atha kho bhagavā sīhassa senāpatissa ānupubbīkathaṁ1 kathesi. Seyyathīdaṁ: dāna kathaṁ sīlakathaṁ saggakathaṁ kāmānaṁ ādīnavaṁ okāraṁ saṅkilesaṁ nekkhamme ca ānisaṁsaṁ pakāsesi.
1. Anupubbiṅkathaṁ machasaṁ anupubbīkathaṁ syā.

[BJT Page 64]
Yadā bhagavā aññāsi sīhaṁ senāpatiṁ kallacittaṁ muducittaṁ vinīvaraṇacittaṁ udaggacittaṁ pasannacittaṁ, atha yā buddhānaṁ sāmukkaṁsikā dhammadesanā taṁ pakāsesi: dukkhaṁ samudayaṁ nirodhaṁ maggaṁ, seyyathāpi nāma suddhaṁ vatthaṁ apagatakāḷakaṁ sammadeva rajanaṁ patigaṇheyya, evameva sīhassa senāpatissa tasmiṁ yeva āsane virajaṁ vītamalaṁ dhammacakkhuṁ udapādi yaṁ kiñci samudayadhammaṁ sabbantaṁ nirodhadhammanti.
Atha kho sīho senāpati diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṅkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṁ etadavoca:

Adhivāsetu me bhante, bhagavā svātanāya [page 187] bhattaṁ saddhiṁ bhikkhusaṅghenāti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

Atha kho sīho senāpati bhagavato adhivāsanaṁ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.

Atha kho sīho senāpati aññataraṁ purisaṁ āmantesi: gaccha tvaṁ ambho purisa, pavattamaṁsaṁ jānāhīti. Atha kho sīho senāpati tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṁ khādanīyaṁ bhojanīyaṁ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṁ ārocāpesi. Kālo bhante, niṭṭhitaṁ bhattanti.
Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena sīhassa senāpatissa nivesanaṁ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṁ bhikkhusaṅghena.
Tena kho pana samayena sambahulā nigaṇṭhā vesāliyaṁ rathikāya rathikaṁ1 siṅghāṭakena siṅghāṭakaṁ bāhā paggayha kandanti. Ajja sīhena senāpatinā thullaṁ pasuṁ vadhitvā samaṇassa gotamassa bhattaṁ kataṁ. Taṁ samaṇo gotamo jānaṁ uddissakaṭaṁ maṁsaṁ paribhuñjati paṭicca kammanti.
1. Rathiyāya rathiyaṁ sīmu.

[BJT Page 66]
Atha kho aññataro puriso yena sīho senāpati tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā sīhassa senāpatissa upakaṇṇake ārocesi. Yagghe bhante, jāneyyāsi: ete sambahulā nigaṇṭhā vesāliyaṁ rathikāya rathikaṁ1 siṅghāṭakena siṅghāṭakaṁ bāhā paggayha kandanti. Ajja sīhena senāpatinā thullaṁ pasuṁ vadhitvā samaṇassa gotamassa bhattaṁ kataṁ, taṁ samaṇo gotamo jānaṁ uddissakaṭaṁ maṁsaṁ paribhuñjati [page 188] paṭiccakammanti.
Alaṁ ayyo dīgharattampi te āyasmanto avaṇṇakāmā buddhassa, avaṇṇakāmā dhammassa, avaṇṇakāmā saṅghassa na ca panete āyasmanto jīranti taṁ bhagavantaṁ asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhantā, na ca mayaṁ jīvitahetūpi sañcicca pāṇaṁ jīvitā voropeyyāmāti.

Atha kho sīho senāpati buddhapamukhaṁ bhikkhusaṅghaṁ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi. Sampavāresi. Atha kho sīho senāpati bhagavantaṁ bhuttāviṁ onītapattapāṇīṁ ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho sīhaṁ senāpatiṁ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapekvā samuttejetvā sampahaṁsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti.
8. 1. 2. 3.
Ājañña suttaṁ

(Sāvatthi nidānaṁ)

Aṭṭhahi bhikkhave, aṅgehi samannāgato rañño bhadro assājānīyo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṁ gacchati, katamehi aṭṭhahi:

Idha bhikkhave, rañño bhadro assājānīyo ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca. Yassaṁ disāyaṁ aññepi bhadrā assājāniyā jāyanti tassaṁ disāyaṁ jāto hoti, yaṁ kho panassa bhojanaṁ denti allaṁ vā sukkhaṁ vā, taṁ sakkaccaṁ yeva paribhuñjati avikiranto, jegucchī hoti uccāraṁ vā passāvaṁ vā abhinisīdituṁ vā abhinipajjituṁ vā, sorato hoti [page 189] sukhasaṁvāso, na aññe asse ubbejetā, yāni kho panassa honti sāṭheyyāni kūṭeyyāni jimbheyyāni vaṅkeyyāni tāni yathābhūtaṁ sārathissa āvīkattā hoti.
1. Rathiyā rathiyaṁ simu.
[BJT Page 68]

Tesamassa sārathī abhinimmadanāya vāyamati, vāhī kho pana hoti kāmaññe assā vahantu vā mā vā ahamettha vahissāmīti cittaṁ uppādeti, gacchanto kho pana ujumaggeneva gacchati, thāmavā hoti yāva jīvitamaraṇapariyādānā thāmaṁ upadaṁsetā, imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi aṅgehi samannāgato rañño bhadro assājānīyo rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅgantveva saṅkhaṁ gacchati.

Evameva kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti, pāhuneyyo, dakkhiṇeyyo, añjalikaraṇīyo, anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa, katamehi aṭṭhahi:
Idha bhikkhave, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati. Ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu, yaṁ kho panassa bhojanaṁ denti lūkhaṁ vā paṇītaṁ vā taṁ sakkaccaṁyeva paribhuñjati avihaññamāno, jegucachī hoti kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena, jegucchī hoti anekavihitānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā, sorato hoti sukhasaṁvāso, na aññe bhikkhū ubbejetā. Yāni kho panassa honti sāṭheyyāni kūṭeyyāni [page 190] jimbheyyāni vaṅkeyyāni tāni yathābhūtaṁ āvīkantā hoti satthari vā viññūsu vā sabrahmacārisu, tesamassa satthā vā viññū vā sabrahmacārī abhinimmadanāya vāyamati. Sikkhitā kho pana hoti. Kāmaññeva bhikkhū sikkhantu vā mā vā ahamettha sikkhissāmīti cittaṁ uppādeti. Gacchanto kho pana ujumaggeneva gacchati. Tatrāyaṁ ujumaggo seyyathīdaṁ: sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi, āraddhaviriyo viharati kāmaṁ taco ca nahāru ca aṭṭhi ca avasissatu sarīre upasussatu maṁsalohitaṁ, yantaṁ purisathāmena purisaviriyena purisaparakkamena pattababaṁ, na taṁ apāpūṇitvā viriyassa santhānaṁ bhavissatīti. Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti, pāhuneyyo, dakkhiṇeyyo, añjalikaraṇīyo, anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.
[BJT Page 70]
8. 1. 2. 4.
Khaluṅka suttaṁ.

(Sāvatthi nidānaṁ)

Aṭṭha ca bhikkhave assakhaluṅke desissāmi aṭṭha ca assadose, aṭṭha ca purisakhaluṅke aṭṭha ca purisadose, taṁ suṇātha sādhukaṁ manasi karotha bhāsissāmīti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

1. Katame ca bhikkhave, aṭṭha assakhaluṅkā aṭṭha ca assadosā: idha bhikkhave, ekacco assakhaluṅko 'pehī' ti vutto viddho samāno codito sārathinā pacchato paṭisakkati1 piṭṭhito [page 191] rathaṁ paṭivatteti2. Evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave, paṭhamo assadoso.

2. Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco assakhaluṅko 'pehi' ti vutto viddho samāno codito sārathinā pacchā laṅghati3 kubbaraṁ hanti. Tidaṇḍaṁ bhañjati. Evarūpopi bhikkhave, idhekacco assakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave dutiyo assadoso.
3. Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco assakhaluṅko 'pehi' ti vutto viddho samāno codito sārathinā rathisāya satthiṁ ussajjitvā4 rathisaṁ yeva ajjhomaddati, evarūpopi bhikkhave, idhekacco assakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave tatiyo assadoso.
4. Puna ca paraṁ bhikkhave idhekacco assakhaluṅko 'pehī'ti vutto viddho samāno codito sārathinā ummaggaṁ gaṇhāti, ubbaṭumaṁ rathaṁ karoti. Evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave catuttho assadoso.
5. Puna ca paraṁ bhikkhave, idhekacco assakhaluṅko 'pehī' ti vutto viddho samāno codito sārathinā laṅghati purimaṁ kāyaṁ, paggaṇhāti purime pāde. Evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave, pañcamo assadoso.
1. Paṭikkamati machasaṁ 2. Pavatteti katthaci 3. Pacchālaṅghipati syā. 4. Ussajitvā sīmu.

[BJT Page 72]
6. Puna ca paraṁ bhikkhave idhekacco assakhaluṅko 'pehi' ti vutto viddho samāno codito sārathinā anādiyitvā sārathīṁ anādiyitvā patodaṁ1 dantehi2 mukhādhānaṁ vidaṁsitvā3 [page 192] yena kāmaṁ pakkamati, evarūpopi bhikkhave, idhekacco assakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave, chaṭṭho assadoso.

7. Puna ca paraṁ bhikkhave idhekacco assakhaluṅko 'pehi' ti vutto viddho samāno codito sārathinā, neva abhikkamati, no paṭikkamati, tattheva khīlaṭṭhāyī ṭhito hoti. Evarūpopi bhikkhave, idhekacco assakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave, sattamo, assadoso.

8. Puna ca paraṁ bhikkhave idhekacco assakhaluṅko 'pehi' ti vutto viddho samāno codito sārathinā purime ca pāde saṁharitvā pacchime ca pāde saṁharitvā tattheva cattāro pāde abhinisīdati. Evarūpopi bhikkhave, idhekacco assakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave, aṭṭhamo assadoso. Ime kho bhikkhave, aṭṭha assakhaluṅkā aṭṭha ca assadosā.

1. Katame ca bhikkhave aṭṭha ca purisakhaluṅkā, aṭṭha ca purisadosā: idha bhikkhave bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno na sarāmīti asatiyāva nibbeṭheti. Seyyathāpi so bhikkhave, assakhaluṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā pacchato paṭisakkati piṭṭhito rathaṁ paṭivatteti. Tathūpamāhaṁ bhikkhave, imaṁ puggalaṁ vadāmi. Evarūpopi bhikkhave, idhekacco purisakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave, paṭhamo purisadoso.

2. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno codakaṁ [page 193] yeva paṭippharati. Kiṁ nukho tuyhaṁ bālassa abyattassa bhaṇitena tvampi nāma bhaṇitabbaṁ maññasīti. Seyyathāpi so bhikkhave assakhaluṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā pacchālaṅghati, kubbaraṁ bhanti, tidaṇḍaṁ bhañjati. Tathūpamāhaṁ bhikkhave imaṁ puggalaṁ vadāmi. Evarūpopi bhikkhave, idhekacco purisakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave dutiyo purisadoso.

1. Patodalaṭṭhiṁ machasaṁ. 2. Patodadantehi sīmu. 3. Viddhaṁsitā sīmu.
[BJT Page 74]
3. Puna ca paraṁ bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno codakasseva paccāropeti tvampi khosi itthannāmaṁ āpattiṁ āpanno tvaṁ tāva paṭhamaṁ paṭikarohīti. Seyyathāpi so bhikkhave, assakhaluṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā rathisāya satthiṁ ussajjitvā rathisaṁ yeva ajjhomaddati. Tathūpamāhaṁ bhikkhave, imaṁ puggalaṁ vadāmi. Evarūpopi bhikkhave, idhekacco purisakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave, tatiyo purisadoso.
4. Puna ca paraṁ bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno aññenaññaṁ paṭicarati, bahiddhā kathaṁ apanāmeti, kopañca dosañca appaccayaṁ ca pātukaroti. Seyyathāpi so bhikkhave, assakhaluṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā ummaggaṁ gaṇhāti, ubbaṭumaṁ rathaṁ karoti. Tathūpamāhaṁ bhikkhave, imaṁ puggalaṁ vadāmi. Evarūpopi bhikkhave, idhekacco purisakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave, catuttho purisadoso.

5. Puna ca paraṁ bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno saṅghamajjhe bāhā vikkhepaṁ bhaṇati. Seyyathāpi so bhikkhave [page 194] assakhaluṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā laṅghati purimaṁ kāyaṁ, paggaṇhāti purime pāde, tathūpamāhaṁ bhikkhave, imaṁ puggalaṁ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco purisakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave, pañcamo purisadoso.

6. Puna ca paraṁ bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno anādiyitvā saṅghaṁ anādiyitvā codakaṁ sāpattikova yena kāmaṁ pakkamati. Seyyathāpi so bhikkhave, assakhaluṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā anādiyitvā sārathiṁ anādiyitvā patodaṁ dantehi mukhādhānaṁ vidaṁsitvā1 yena kāmaṁ pakkamati. Tathūpamāhaṁ bhikkhave, imaṁ puggalaṁ vadāmi. Eva rūpopi bhikkhave, idhekacco purisakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave chaṭṭho purisadoso.

1. Viddhaṁsitvā sī. Mu.

[BJT Page 76]
7. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno nevāhaṁ āpannomhi na panāhaṁ āpannomhīti tuṇhibhāvena saṅghaṁ viheseti. Seyyathāpi so bhikkhave, assakhaluṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā neva abhikkamati, no paṭikkamati, tattheva khīlaṭṭhāyī ṭhito hoti. Tathūpamāhaṁ bhikkhave imaṁ puggalaṁ vadāmi. Evarūpopi bhikkhave, idhekacco purisakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave, sattamo purisadoso.

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhū bhikkhuṁ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno evamāha; [page 195] kiṁ nukho tumhe āyasmanto atibāḷhaṁ mayi byāvaṭā, idānāhaṁ sikkhaṁ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti, so sikkhaṁ paccakkhāya hīnāyāvattitvā evamāha: idāni kho tumhe āyasmanto attamanā hothā'ti, seyyathāpi so bhikkhave assakhaluṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā purime ca pāde saṁharitvā pacchime va pāde saṁharitvā tattheva cattāro pāde abhinisīdati. Tathūpamāhaṁ bhikkhave imaṁ puggalaṁ vadāmi. Evarūpopi bhikkhave idhekacco purisakhaluṅko hoti. Ayaṁ bhikkhave aṭṭhamo purisadoso. Ime kho bhikkhave aṭṭha purisakhaluṅkā aṭṭha ca purisadosāti.

8. 1. 2. 5.
Mala suttaṁ
(Sāvatthi nidānaṁ)
Aṭṭhimāni bhikkhave malāni katamāni aṭṭha.

Asajjhāya malā bhikkhave mantā, anuṭṭhānamalā bhikkhave gharā, malaṁ bhikkhave vaṇṇassa kosajjaṁ, pamādo bhikkhave rakkhato malaṁ. Malaṁ bhikkhave itthiyā duccaritaṁ. Maccheraṁ bhikkhave dadato malaṁ. Malā bhikkhave pāpakā akusalā dhammā asmiṁ loke parambhi ca. Tato bhikkhave malā malataraṁ avijjā paramaṁ malaṁ. Imāni kho bhikkhave aṭṭha malānīti.

[BJT Page 78]

1. Asajjhāya malā mantā anuṭṭhānamalā gharā,
Malaṁ vaṇṇassa kosajjaṁ pamādo rakkhato malaṁ

2. Malitthiyā duccaritaṁ maccheraṁ dadato malaṁ,
Malā ve pāpakā dhammā asmiṁ loke parambhi ca
Tato malā malataraṁ avijjā paramaṁ malanti.

8. 1. 2. 6
Dūteyya suttaṁ
(Sāvatthi nidānaṁ)

Aṭṭhahi [page 196] bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu dūteyyaṁ gantumarahati. Katamehi aṭṭhahi:
Idha bhikkhave bhikkhu sotā ca hoti sāvetā ca, uggahetā ca dhāretā ca, viññātā ca viññāpetā ca, kusalo ca sahitāsahitassa, no ca kalahakārako. Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu duteyyaṁ gantumarahati.

Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato sāriputto duteyyaṁ gantumarahati. Katamehi aṭṭhahi:

Idha bhikkhave sāriputto sotā ca hoti sāvetā ca, uggahetā ca, dhāretā ca, viññātā ca, viññāpetā ca, kusalo ca sahitāsahitassa, no ca kalahakārako. Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato sāriputto duteyyaṁ gantumarahatīti.
1. Yo ve na vedhati1 patvā parisaṁ uggavādiniṁ2.
Na ca hāpeti vacanaṁ na ca chādeti sāsanaṁ,

2. Asandiddhañca bhaṇati pucchito na ca kuppati,
Sa ve tādisako bhikkhu duteyyaṁ gantumarahatīti.

1. Byathati machasaṁ, syā. 2. Uggavādinaṁ sīmu.

[BJT Page 80]
8. 1. 2. 7
Purisabandhana suttaṁ
(Sāvatthi nidānaṁ)
Aṭṭhahi bhikkhave ākārehi itthi purisaṁ bandhati, katamehi aṭṭhahi: rūpena bhikkhave, itthi purisaṁ bandhati, hasitena bhikkhave itthi purisaṁ bandhati, bhaṇitena bhikkhave itthi purisaṁ bandhati. Gītena bhikkhave itthi purisaṁ bandhati. . [page 197] ruṇṇena1. Bhikkhave itthi purisaṁ bandhati, ākappena bhikkhave itthi purisaṁ
Bandhati. Vanabhaṅgena bhikkhave, itthī purisaṁ bandhati. Phassena bhikkhave itthi purisaṁ bandhati. Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi ākārehi itthi purisaṁ bandhati. Te bhikkhave sattā subaddhā ye2 phassena baddhāti. 3*

8. 1. 2. 8.
Itthibandhana suttaṁ.
(Sāvatthi nidānaṁ)
Aṭṭhahi bhikkhave ākārehi puriso itthiṁ bandhati, katamehi aṭṭhahi:

Rūpena bhikkhave puriso itthiṁ bandhati, hasitena bhikkhave puriso itthiṁ bandhati. Bhaṇitena bhikkhave puriso itthiṁ bandhati. Gītena bhikkhave puriso itthiṁ bandhati. Ruṇṇena1 bhikkhave puriso itthiṁ bandhati. Ākappena bhikkhave puriso itthiṁ bandhati. Vanabhaṅgena bhikkhave, puriso itthiṁ bandhati. Phassena bhikkhave puriso itthiṁ bandhati. Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi ākārehi puriso itthiṁ bandhati, te bhikkhave sattā subaddhā ye2 phassena baddhāti. 3*

1. Roṇṇena sīmu. 2. Subandhā sīmu. Syā. 3. Bandhā sīmu syā. *Machasaṁ, potthake imāni dve suttāni aññathā dissanti.

[BJT Page 82]
8. 1. 2. 9
Pahārāda suttaṁ
Ekaṁ samayaṁ bhagavā verañjāyaṁ viharati naḷeru pucimanda mūle. Atha kho pahārādo asurindo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhitaṁ kho pahārādaṁ asurindaṁ bhagavā etadavoca: api pana pahārāda, [page 198] asurā mahāsamudde abhiramantīti.

Abhiramanti bhante, asurā mahāsamuddeti:

Kati pana pahārāda, mahāsamudde acchariyā abbhutā dhammā ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramantīti.

Aṭṭha bhante, mahāsamudde acchariyā abbhutā dhammā ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti katame aṭṭha?:

1. Mahāsamuddo bhante, anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro na āyatakeneva papāto. Yampi bhante, mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro na āyatakeneva papāto, ayaṁ bhante, mahāsamudde paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
2. Puna ca paraṁ bhante, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṁ nātivattati. Yampi bhante, mahā samuddo ṭhitadhammo velaṁ nātivattati, ayaṁ bhante, mahāsamudde dutiyo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

3. Puna ca paraṁ bhante, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṁvasati, yaṁ hoti mahāsamudade mataṁ kuṇapaṁ taṁ khippaṁyeva1 tīraṁ vāheti, thalaṁ ussādeti2 yampi bhante, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṁvasati. Yaṁ hoti mahāsamudde mataṁ kuṇapaṁ taṁ khippaṁ yeva tīraṁ vāheti, thalaṁ ussādeti2 ayaṁ bhante, mahāsamudde tatiyo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
1. Khippameva machasaṁ 2. Ussāreti machasaṁ.

[BJT Page 84]
4. Puna ca paraṁ bhante, yā kāci mahānadiyo, seyyathīdaṁ: gaṅgā, yamunā, aciravatī, sarabhū, mahī, tā mahā samuddaṁ patvā jahanti purimāni nāmagottāni, mahāsamuddotveva [page 199] saṅkhaṁ gacchanti. Yampi bhante, yā kāci mahānadiyo seyyathīdaṁ gaṅgā yamunā aciravatī sarabhu mahī tā mahāsamuddaṁ patvā jahanti purimāni nāmagottāni, mahāsamuddotveva saṅkhaṁ gacchanti. Ayaṁ bhante mahāsamudde catuttho acchariyo abbhuto dhammo, yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

5. Puna ca paraṁ bhante, yā ca1 loke savantiyo mahāsamuddaṁ appenti, yā ca antalikkhā dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati, yampi bhante, yā ca loke savantiyo mahāsamuddaṁ appenti, yā ca antalikkhā dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati, ayaṁ bhante, mahāsamudde pañcamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahā samudde abhiramanti.

6. Puna ca paraṁ bhante, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso, yampi bhante, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso, ayaṁ bhante, mahā samudde chaṭṭho acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

7. Puna ca paraṁ bhante, mahāsamuddo bahuratano anekaratano2 tatiramāni ratanāni, seyyathīdaṁ: muttā. Maṇi, veḷuriyo, saṅkho, silā, pavāḷaṁ. Rajataṁ, jātarūpaṁ, lohitaṅko, masāragallaṁ, yampi bhante, mahā samuddo bahuratano anekaratano. Tatiramāni ratanāni, seyyathīdaṁ muttā, maṇi, veḷuriyo, saṅkho, silā, pavāḷaṁ, rajataṁ, jātarūpaṁ, lohitaṅko, masāragallaṁ, ayaṁ bhante, mahāsamudde [page 200] sattamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.
8. Puna ca paraṁ bhante, mahāsamuddo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso. Tatirame bhūtā: timī timiṅgalā timirapiṅgalā3 asurā, nāgā, gandhabbā. Santi mahā samudde yojanasatikāpi attabhāvā, dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi attabhāvā, catuyojanasatikāpi attabhāvā, pañcayojanasatikāpi attabhāvā.

1. Yā kāci. [P. T. S. .] Bahutaratano machasaṁ. 3. Timiṅgalo timirapiṅgalomachasaṁ.

[BJT Page 86]
Yampi bhante, mahāsamuddo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso. Tatirame bhūtā: timi, timiṅgalā timirapiṅgalā, asurā, nāgā, gandhabbā. Santi mahā samudde yojanasatikāpi attabhāvā, dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi attabhāvā, catuyojanasatikāpi attabhāvā, pañcayojanasatikāpi attabhāvā, ayaṁ bhante, mahā samudde aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

Ime kho bhante, mahāsamudde aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramantīti.

Api pana bhante, bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramantīti?

Abhiramanti pahārāda, bhikkhū imasmiṁ dhammavinayeti.

Kati pana bhante, imasmiṁ dhammavinaye acchariyā abbhutā dhammā ye disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramantīti, ?

Aṭṭha pahārāda imasmiṁ dhammavinaye acchariyā abbhutā dhammā ye disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti. Katame aṭṭha:

1. Seyyathāpi pahārāda mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro na āyatakeneva papāto. [page 201] evameva kho pahārāda imasmiṁ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā. Na āyatakeneva aññā paṭivedho. Yampi pahārāda, imasmiṁ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā na āyatakeneva aññāpaṭivedho. Ayaṁ pahārāda, imasmiṁ dhammavinaye paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

2. Seyyathāpi pahārāda, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṁ nātivattati, evameva kho pahārāda, yaṁ mayā sāvakānaṁ sikkhāpadaṁ paññattaṁ taṁ mama sāvakā jīvitahetūpi nātikkamanti. Yampi pahārāda, mayā sāvakānaṁ sikkhāpadaṁ paññattaṁ taṁ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamanti. Ayaṁ pahārāda, imasmiṁ dhammavinaye dutiyo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

[BJT Page 88]
3. Seyyathāpi pahārāda mahāsamuddo na matena kuṇapena saṁvasati. Yaṁ hoti mahāsamudde mataṁ kuṇapaṁ taṁ khippaññeva1. Tiraṁ vāheti, thalaṁ ussādeti2 evameva kho pahārāda, yo so puggalo dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacārīpaṭiñño. Antopūti avassuto kasambujāto. Na tena saṅgho saṁvasati. Atha kho naṁ khippaññeva3 sannipatitvā ukkhipati. Kiñcāpi so hoti majjhe bhikkhusaṅghassa nisinno. 4 Atha kho so ārakāva saṅghamhā saṅgho ca tena. Yampi pahārāda yo so puggalo dussīlo pāpadhammo asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacārīpaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto, na [page 202] tena saṅgho saṁvasati. Atha kho naṁ khippaññeva sannipatitvā ukkhipati. Kiñcāpi so hoti majjhe bhikkhusaṅghassa nisinno4 atha kho so ārakāva saṅghamhā saṅgho ca tena. Ayaṁ pahārāda imasmiṁ dhammavinaye tatiyo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

4. Seyyathāpi pahārāda, yākāci mahā nadiyo, seyyathīdaṁ: gaṅgā yamunā aciravatī sarabhu mahī, tā mahāsamuddaṁ patvā jahanti purimāni nāmagottāni, mahāsamuddotveva saṅkhaṁ gacchanti evameva kho pahārāda, cattārome vaṇṇā, khattiyā brāhmaṇā vessā suddā, te tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajitvā jahanti purimāni nāmagottāni. 'Samaṇā sakyaputtiyā' tveva saṅkhaṁ gacchanti, yampi pahārāda cattārome vaṇṇā khattiyā brāhmaṇā vessā suddā. Te tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajitvā jahanti purimāni nāmagottāni, 'samaṇā sakyaputtiyā' tveva saṅkhaṁ gacchanti. Ayaṁ pahārāda, imasmiṁ dhammavinaye catuttho acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.
1. Khippameva machasaṁ 2. Ussāreti machasaṁ. 3. Khippameva naṁ machasaṁ. 4. Sannisinno machasaṁ.

[BJT Page 90]
5. Seyyathāpi pahārāda, yā ca loke savantiyo mahāsamuddaṁ appenti yā ca antalikkhā dhārā papatanti. Na tena mahāsamuddassa ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati evameva kho pahārāda, bahu cepi bhikkhū anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanti. Na tena nibbānadhātuyā ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati. Yampi pahārāda, bahū cepi bhikkhū anūpādisesāya nibbānadhātuyā [page 203] parinibbāyanti, na tena nibbānadhātuyā ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati. Ayaṁ pahārāda, imasmiṁ dhammavinaye pañcamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

6. Seyyathāpi pahārāda, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso, evameva kho pahārāda, ayaṁ dhammavinayo ekaraso vimuttiraso, yampi pahārāda, ayaṁ dhammavinayo ekaraso vimuttiraso, ayaṁ pahārāda imasmiṁ dhammavinaye chaṭṭho acchariyo abbhuto dhammo, yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

7. Seyyathāpi pahārāda, mahāsamuddo bahuratano anekaratano, tatiramāni ratanāni, seyyathīdaṁ, muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṁ rajataṁ jātarūpaṁ lohitaṅko masāragallaṁ. Evameva kho pahārāda, ayaṁ dhammavinayo bahuratano anekaratano, tatiramāni ratanāni: seyyathīdaṁ, cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Yampi pahārāda, ayaṁ dhammavinayo bahuratano anekaratano, tatiramāni ratanāni seyyathīdaṁ: cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ayaṁ pahārāda, imasmiṁ dhammavinaye sattamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

8. Seyyathāpi pahārāda mahā samuddo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso, tatirame bhūtā: timi timiṅgalā timirapiṅgalā [page 204] asurā nāgā gandhabbā, santi mahā samudde yojanasatikāpi attabhāvā dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi attabhāvā, catuyojanasatikāpi attabhāvā, pañcayojanasatikāpi attabhāvā.

Evameva kho pahārāda, ayaṁ dhammavinayo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso tatirame bhūtā: sotāpanto, sotāpatti phalasacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmī, sakadāgāmi phalasacchikiriyāya paṭipanno, anāgāmī, anāgāmi phalasacchikiriyāya paṭipanno, arahā, arahattāya paṭipanno. Yampi pahārāda, ayaṁ dhammavinaye mahataṁ bhūtānaṁ āvāso, tatirame bhūtā, sotāpanno, sotāpatti phalasacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmī, sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, anāgāmī, anāgāmi phalasacchikiriyāya paṭipanno, arahā, arahattāya paṭipanno, ayaṁ pahārāda imasmiṁ dhammavinaye aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

Ime kho pahārāda, imasmiṁ dhammavinaye aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā ye disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramantīti.

8. 1. 2. 10.
Uposatha suttaṁ.

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati pubbārāme migāramātupāsāde. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe bhikkhusaṅghaparivuto nisinno hoti. Atha kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante paṭhame yāme uṭṭhāyāsanā ekaṁsaṁ uttarāsaṅgaṁ karitvā yena bhagavā tenañjaliṁ paṇāmetvā bhagavantaṁ etadavoca:
Abhikkantā bhante ratti nikkhanto paṭhamo yāmo, ciranisinno bhikkhusaṅgho, uddisatu bhante bhagavā bhikkhūnaṁ pātimokkhanti. Evaṁ vutte bhagavā tuṇhī ahosi. Dutiyampi [page 205] kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante majjhime yāme uṭṭhāyāsanā ekaṁsaṁ uttarāsaṅgaṁ karitvā yena bhagavā tenañjaliṁ paṇāmetvā bhagavantaṁ etadavoca:

[BJT Page 94]

Abhikkantā bhante, ratti nikkhanto majjhimo yāmo, ciranisinno bhikkhusaṅgho, uddisatu bhante, bhagavā bhikkhūnaṁ pātimokkhanti, dutiyampi kho bhagavā tuṇhī ahosi, tatiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante pacchime yāme uddhaste aruṇe nandimukhiyā rattiyā uṭṭhāyāsanā ekaṁsaṁ uttarāsaṅgaṁ karitvā yena bhagavā tenañjaliṁ paṇāmetvā bhagavantaṁ etadavoca: "abhikkantā bhante, ratti, nikkhanto pacchimo yāmo uddhastaṁ aruṇaṁ nandimukhī ratti, ciranisinno bhikkhusaṅgho uddisatu bhante, bhagavā bhikkhūnaṁ pātimokkhanti. Aparisuddhā ānanda parisāti. Atha kho āyasmato moggallānassa etadahosi: kaṁ nu kho bhagavā puggalaṁ sandhāya evamāha: 'aparisuddhā ānanda parisā' ti. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno sabbāvantaṁ bhikkhusaṅghaṁ cetasā ceto paricca manasākāsi.

Addasā kho āyasmā mahāmoggallāno taṁ puggalaṁ dussīlaṁ pāpadhammaṁ asuciṁ saṅkassarasamācāraṁ paṭicchannakammantaṁ assamaṇaṁ samaṇapaṭiññaṁ abrahmacāriṁ brahmacārīpaṭiññaṁ antopūtiṁ avassutaṁ kasambujātaṁ majjhe bhikkhusaṅghassa nisinnaṁ, disvāna uṭṭhāyāsanā yena so puggalo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā taṁ puggalaṁ etadavoca: uṭṭhehi āvuso1 diṭṭhosi bhagavatā, natthi te bhikkhūhi saddhiṁ saṁvāsoti.

Evaṁ vutte so puggalo tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho āyasmā mahāmoggallāno taṁ puggalaṁ etadavoca: uṭṭhehi āvuso1 diṭṭhosi bhagavatā, natthi te bhikkhūhi saddhiṁ saṁvāsoti. Dutiyampi kho so puggalo tuṇhī ahosi. Tatiyampi kho āyasmā mahāmoggallāno taṁ puggalaṁ etadavoca: [page 206] uṭṭhehi āvuso, diṭṭhosi bhagavatā, natthi te bhikkhūhi saddhiṁ saṁvāsoti, tatiyampi kho so puggalo tuṇhī ahosi.

Atha kho āyasmā mahā moggallāno taṁ puggalaṁ bāhāyaṁ gahetvā bahidvārakoṭṭhakā nikkhāmetvā sūcighaṭikaṁ datvā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ etadavoca:
1. Uṭṭhehāvuso machasaṁ.

[BJT Page 96]

Nikkhāmito so bhante puggalo mayā, parisuddhā parisā, uddisatu bhante bhagavā bhikkhūnaṁ pātimokkhanti.

Acchariyaṁ moggallāna, abbhutaṁ moggallāna, yāva bāhā gahaṇāpi nāma so moghapuriso āgamessatīti1 atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi, tumhevadāni bhikkhave, uposathaṁ, 2 kareyyātha. Pātimokkhaṁ uddiseyyātha. Nadānāhaṁ bhikkhave, ajjatagge uposathaṁ karissāmi. Pātimokkhaṁ uddisissāmi. Aṭṭhānametaṁ bhikkhave, anavakāso yaṁ tathāgato aparisuddhāya parisāya3 uposathaṁ kareyya pātimokkhaṁ uddiseyya.

Aṭṭhime bhikkhave, mahāsamudde acchariyā abbhutā dhammā ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. Katame aṭṭha:

1. Mahāsamuddo bhikkhave, anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro na āyatakeneva papāto. Yampi bhikkhave, mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro na āyatakeneva papāto, ayaṁ bhikkhave, mahāsamudde paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

2. Puna ca paraṁ bhikkhave, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṁ nātivattati. Yampi bhikkhave, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṁ nātivattati, ayaṁ bhikkhave, mahāsamudde dutiyo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

3. Puna ca paraṁ bhikkhave, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṁvasati, yaṁ hoti mahāsamudde mataṁ kuṇapaṁ taṁ khippaṁyeva1 tīraṁ vāheti, thalaṁ ussādeti2. Yampi bhikkhave, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṁvasati. Yaṁ hoti mahāsamudde mataṁ kuṇapaṁ taṁ khippaṁ yeva tīraṁ vāheti, thalaṁ ussādeti2 ayaṁ bhikkhave, mahāsamudde tatiyo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

4. Puna ca paraṁ bhikkhave, yā kāci mahānadiyo, seyyathīdaṁ: gaṅgā, yamunā, aciravatī. Sarabhū, mahī, tā mahā samuddaṁ patvā jahanti purimāni nāmagottāni, mahāsamuddotveva saṅkhaṁ gacchanti. Yampi bhikkhave, yā kāci mahā nadiyo, seyyathīdaṁ gaṅgā, yamunā, aciravatī, sarabhu, mahī, tā mahāsamuddaṁ patvā jahanti purimāni nāmagottāni, mahāsamuddotveva saṅkhaṁ gacchanti. Ayaṁ bhikkhave mahāsamudde catuttho acchariyo abbhuto dhammo, yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

5. Puna ca paraṁ bhikkhave, yā ca1 loke savantiyo mahāsamuddaṁ appenti, yā ca antalikkhā dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati, yampi bhikkhave, yā ca loke savantiyo mahāsamuddaṁ appenti, yā ca antalikkhā dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati, ayaṁ bhikkhave, mahāsamudde pañcamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahā samudde abhiramanti.

6. Puna ca paraṁ bhikkhave, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso, yampi bhikkhave, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso, ayaṁ bhikkhave, mahāsamudde chaṭṭho acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

7. Puna ca paraṁ bhikkhave, mahāsamuddo bahuratano anekaratano tatiramāni ratanāni, seyyathīdaṁ: muttā. Maṇi, veḷuriyo, saṅkho, silā, pavāḷaṁ. Rajataṁ, jātarūpaṁ, lohitaṅko, masāragallaṁ, yampi bhikkhave, mahā samuddo bahuratano anekaratano. Tatiramāni ratanāni, seyyathīdaṁ muttā, maṇi, veḷuriyo, saṅkho, silā, pavāḷaṁ, rajataṁ, jātarūpaṁ, lohitaṅko, masāragallaṁ, ayaṁ bhikkhave, mahāsamudde sattamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

8. Puna ca paraṁ bhikkhave, mahāsamuddo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso. Tatirame bhūtā: timī timiṅgalā timirapiṅgalā. 4. , [page 207] asurā, nāgā, gandhabbā. Santi mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā, dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi attabhāvā, catuyojanasatikāpi attabhāvā, pañcayojanasatikāpi attabhāvā.

Yampi bhikkhave, mahāsamuddo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso. Tatirame bhūtā: timī timiṅgalā timirapiṅgalā, asurā, nāgā, gandhabbā. Santi5 mahā samudde yojanasatikāpi attabhāvā, dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi attabhāvā, catuyojanasatikāpi attabhāvā, pañcayojanasatikāpi attabhāvā, ayaṁ bhikkhave, mahā samudde aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

Ime kho bhikkhave, mahāsamudde aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā ye disvā disvā6 asurā mahāsamudde abhiramanti.

1. Āgamissatīti sīmu. 2. Bhikkhave ito paraṁ uposathaṁ vū 3. Uposathaṁ kareyya machasaṁ ūnaṁ. 4. Timi timiṅgalo timirapiṅgalo machasaṁ. 5. Vasanti mahāsamudde machasaṁ 6. Yaṁ disvā disvā machasaṁ.

[BJT Page 98]

Evameva kho bhikkhave, aṭṭha imasmiṁ dhammavinaye acchariyā abbhutā dhammā ye disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti,

Katame aṭṭha:

1. Seyyathāpi bhikkhave mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro na āyatakeneva papāto. Evameva kho bhikkhave, imasmiṁ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā. Na āyatakeneva aññāpaṭivedho. Yampi bhikkhave, imasmiṁ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā na āyatakeneva aññāpaṭivedho. Ayaṁ bhikkhave, imasmiṁ dhammavinaye paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

2. Seyyathāpi bhikkhave, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṁ nātivattati, evameva kho bhikkhave, yaṁ mayā sāvakānaṁ sikkhāpadaṁ paññattaṁ taṁ mama sāvakā jīvitahetūpi nātikkamanti. Yampi bhikkhave, mayā sāvakānaṁ sikkhāpadaṁ paññattaṁ taṁ mama sāvakā jīvitahetūpi nātikkamanti. Ayaṁ bhikkhave, imasmiṁ dhammavinaye dutiyo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

3. Seyyathāpi bhikkhave mahāsamuddo na matena kuṇapena saṁvasati. Yaṁ hoti mahāsamudde mataṁ kuṇapaṁ taṁ khippaññeva1. Tīraṁ vāheti, thalaṁ ussādeti. Evameva kho bhikkhave, yo so puggalo dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacārīpaṭiñño. Antopūti avassuto kasambujāto. Na tena saṅgho saṁvasati. Atha kho naṁ khippaññeva. Sannipatitvā ukkhipati. Kiñcāpi so hoti majjhe bhikkhusaṅghassa nisinno. Atha kho so ārakāva saṅghamhā saṅgho ca tena. Yampi bhikkhave yo so puggalo dussīlo pāpadhammo asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacārīpaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto, na tena saṅgho saṁvasati. Atha kho naṁ khippaññeva sannipatitvā ukkhipati. Kiñcāpi so hoti majjhe bhikkhusaṅghassa nisinno. Atha kho so ārakāva saṅghamhā saṅgho ca tena. Ayaṁ bhikkhave imasmiṁ dhammavinaye tatiyo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

4. Seyyathāpi bhikkhave, yā kāci mahā nadiyo, seyyathīdaṁ: gaṅgā, yamunā, aciravatī, sarabhu, mahī, tā mahāsamuddaṁ patvā jahanti purimāni nāmagottāni, mahāsamuddotveva saṅkhaṁ gacchanti evameva kho bhikkhave, cattārome vaṇṇā, khattiyā, brāhmaṇā, vessā suddā, te tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajitvā jahanti purimāni nāmagottāni. "Samaṇā sakyaputtiyā'tveva saṅkhaṁ gacchanti, yampi bhikkhave, cattārome vaṇṇā khattiyā, brāhmaṇā, vessā, suddā. Te tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajitvā jahanti purimāni nāmagottāni, 'samaṇā sakyaputtiyātveva saṅkhaṁ gacchanti. Ayaṁ bhikkhave, imasmiṁ dhammavinaye catuttho acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

5. Seyyathāpi bhikkhave, yā ca loke savantiyo mahāsamuddaṁ appenti yā ca antalikkhā dhārā papatanti. Na tena mahāsamuddassa ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati evameva kho bhikkhave, bahū cepi bhikkhū anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanti. Na tena nibbāna dhātuyā ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati. Yampi bhikkhave, bahū cepi bhikkhū anūpādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanti, na tena nibbānadhātuyā ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati. Ayaṁ bhikkhave, imasmiṁ dhammavinaye pañcamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

6. Seyyathāpi bhikkhave, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso, evameva kho bhikkhave, ayaṁ dhammavinayo ekaraso vimuttiraso, yampi bhikkhave, ayaṁ dhammavinayo ekaraso vimuttiraso, ayaṁ bhikkhave imasmiṁ dhammavinaye chaṭṭho acchariyo abbhuto dhammo, yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

7. Seyyathāpi bhikkhave, mahāsamuddo bahuratano anekaratano, tatiramāni ratanāni, seyyathīdaṁ, muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṁ rajataṁ jātarūpaṁ lohitaṅko masāragallaṁ. Evameva kho bhikkhave, ayaṁ dhammavinayo bahuratano anekaratano, tatiramāni ratanāni: seyyathīdaṁ, cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Yampi bhikkhave, ayaṁ dhammavinayo bahuratano anekaratano, tatiramāni ratanāni seyyathīdaṁ: cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ayaṁ bhikkhave, imasmiṁ dhammavinaye sattamo acchariyo abbhuto dhammo, yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

8. Seyyathāpi bhikkhave mahā samuddo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso tatirame bhūtā: 1 "timi timiṅgalā timirapiṅgalā asurā nāgā gandhabbā, 2 santi mahā samudde yojanasatikāpi attabhāvā dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi attabhāvā, catuyojanasatikāpi attabhāvā, pañcayojanasatikāpi [page 208] attabhāvā.

Evameva kho bhikkhave, ayaṁ dhammavinayo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso tatirame bhūtā: sotāpanno, sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmī, sakadāgāmi phalasacchikiriyāya paṭipanno, anāgāmī anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, arahā, arahattāya paṭipanno, yampi bhikkhave, ayaṁ dhammavinaye mahataṁ bhūtānaṁ āvāso, tatirame bhūtā sotāpanno, sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmī, sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, anāgāmī, anāgāmi phalasacchikiriyāya paṭipanno, arahā, arahattāya paṭipanno, ayaṁ bhikkhave imasmiṁ dhammavinaye aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramanti.

Ime kho bhikkhave, imasmiṁ dhammavinaye aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā ye disvā disvā bhikkhū imasmiṁ dhammavinaye abhiramantīti.

Mahāvaggo dutiyo.
Tatruddānaṁ
Verañjosīho ājaññā khaluṅkena malāni ca
Dūteyyaṁ dve ca bandhanā pahārādo uposathoti,

1. Timi timiṅgalo timirapiṅgalo machasaṁ
2. Vasanti machasaṁ.

[BJT Page 100]
3. Gahapativaggo
8. 1. 3. 1
Vesālika-ugga suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati mahāvane kuṭagārasālāyaṁ tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Aṭṭhahi bhikkhave, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgataṁ uggaṁ gahapatiṁ vesālikaṁ dhārethāti. Idamavoca [page 209] bhagavā, idaṁ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṁ pāvisi. Atha kho aññataro bhikkhu pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena uggassa gahapatino vesālikassa nivesanaṁ tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho uggo gahapati vesāliko yena so bhikkhu tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā taṁ bhikkhuṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho uggaṁ gahapatiṁ vesālikaṁ so bhikkhu etadavoca:

Aṭṭhahi kho tvaṁ gahapati, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā vyākato. Katame te gahapati, aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā yehi tvaṁ samannāgato bhagavatā vyākatoti.

Na kho ahaṁ bhante, jānāmi katamehi aṭṭhahi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā vyākato. Api ca bhante, ye me aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā saṁvijjanti te suṇāhi, sādhukaṁ manasikarohi, bhāsissāmīti.

Evaṁ gahapatīti kho so bhikkhu uggassa gahapatino vesālikassa paccassosi. Uggo gahapati vesāliko etadavoca:

[BJT Page 102]

1. Yadāhaṁ bhante, bhagavantaṁ paṭhamaṁ duratova addasaṁ sahadassaneneva me bhante bhagavato cittaṁ pasīdi. Ayaṁ kho me bhante paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

2. So kho ahaṁ bhante, pasannacitto bhagavantaṁ payirupāsiṁ. Tassa me bhagavā ānupubbīkathaṁ kathesi, seyyathīdaṁ:dānakathaṁ sīlakathaṁ saggakathaṁ kāmānaṁ ādīnavaṁ okāraṁ saṅkilesaṁ nekkhamme ca ānisaṁsaṁ pakāsesi. Yadā maṁ bhagavā aññāsi kallacittaṁ muducittaṁ vinīvaraṇacittaṁ udaggacittaṁ pasannacittaṁ, atha yā buddhānaṁ [page 210] sāmukkaṁsikā dhammadesanā, taṁ pakāsesi, dukkhaṁ samudayaṁ nirodhaṁ maggaṁ. Seyyathāpi nāma suddhaṁ vatthaṁ apagatakāḷakaṁ sammadeva rajanaṁ patigaṇheyya, evameva kho me tasmiṁ yeva āsane virajaṁ vītamalaṁ dhammacakkhuṁ udapādi, yaṁ kiñci samudayadhammaṁ sabbaṁ taṁ nirodhadhammanti.

So kho ahaṁ bhante, diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṅkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane tattheva buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṁ agamāsiṁ. Brahmacariyapañcamāni ca sikkhāpadāni samādiyiṁ. Ayaṁ kho me bhante, dutiyo acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

3. Tassa mayhaṁ bhante, catasso komāriyo pajāpatiyo ahesuṁ. Atha khvāhaṁ bhante, yena tā pajāpatiyo tenupasaṅkamiṁ. Upasaṅkamitvā tā pajāpatiyo etadavocaṁ: mayā kho bhaginiyo brahmacariyapañcamāni sikkhāpadāni samādinnāni. Yā icchati sā idheva bhoge ca bhuñjatu! Puññāni ca karotu! Sakāni vā ñātikulāni gacchatu! Hoti vā pana purisādhippāyā, kassa vo dammīti. Evaṁ vutte sā bhante jeṭṭhā pajāpatī maṁ etadavoca: itthaṁnāmassa maṁ ayyaputta purisassa dehīti.
Atha khvāhaṁ bhante, taṁ purisaṁ pakkosāpetvā vāmena hatthena pajāpatiṁ gahetvā dakkhiṇena hatthena bhiṅkāraṁ gahetvā tassa purisassa onojesiṁ. Komāriṁ kho panāhaṁ bhante, dāraṁ pariccajanno nābhijānāmi cittassa aññathattaṁ. Ayaṁ kho me bhante, tatiyo acchariyo dhammo saṁvijjati.

[BJT Page 104]
4. Saṁvijjanti [page 211] kho pana me bhante, kule bhogā. Te ca kho appaṭivibhattā sīlavantehi kalyāṇadhammehi. Ayaṁ kho me bhante, catuttho acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

5. Yaṁ kho pana ahaṁ bhante, bhikkhuṁ payirupāsāmi, sakkaccaṁyeva payirupāsāmi no asakkaccaṁ. Ayaṁ kho me bhante, pañcamo acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

6. So ce1 me bhante, āyasmā dhammaṁ deseti sakkaccaṁ yeva suṇāmi, no asakkaccaṁ. No ce me so āyasmā dhammaṁ deseti ahamassa dhammaṁ desemi. Ayaṁ kho me bhante, chaṭṭho acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

7. Anacchariyaṁ kho pana maṁ bhante, devatā upasaṅkamitvā ārocenti: svākkhāto gahapati, bhagavatā dhammoti. Evaṁ vutte ahaṁ bhante, tā devatā evaṁ vadāmi: vadeyyātha vā evaṁ kho tumhe devatā no vā vadeyyātha, atha kho svākkhāto bhagavatā dhammoti, na kho panāhaṁ bhante, abhijānāmi tatonidānaṁ cittassa uṇṇatiṁ, maṁ vā devatā upasaṅkamanti ahaṁ vā devatāhi sallapāmīti. Ayaṁ kho me bhante, sattamo acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

8. Yānimāni bhante, bhagavatā desitāni pañcorambhāgiyāni saṁyojanāni, nāhaṁ tesaṁ kiñci attani appahīnaṁ samanupassāmīti. Ayaṁ kho me bhante, aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

Ime [page 212] kho bhante, aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā saṁvijjanti. No ca kho ahaṁ jānāmi. Katamehipahaṁ aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā vyākatoti.

Atha kho so bhikkhu uggassa gahapatino vesālikassa nivesane piṇḍapātaṁ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
1. Ca sīmu.

[BJT Page 106]
Atha kho so bhikkhu pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi ekamantaṁ nisinno kho so bhikkhu yāvatako ahosi uggena gahapatinā vesālikena saddhiṁ kathāsallāpo, taṁ sabbaṁ bhagavato ārocesi.

Sādhu sādhu bhikkhu, yathā taṁ uggo gahapati vesāliko sammā vyākaramāno vyākareyya imeheva bhikkhu, aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato uggo gahapati vesāliko mayā byākato.

Imehi ca pana bhikkhu, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgataṁ uggaṁ gahapatiṁ vesālikaṁ dhārethāti.

[BJT Page 106]
8. 1. 3. 2

Hatthigāmaka ugga suttaṁ.

Ekaṁ samayaṁ bhagavā vajjīsu viharati hatthigāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:
Aṭṭhahi bhikkhave, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgataṁ uggaṁ gahapatiṁ hatthigāmakaṁ dhārethā'ti. Idamavoca bhagavā. Idaṁ vatvā sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṁ pāvisi.
Atha kho aññataro bhikkhu pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena uggassa gahapatino hatthigāmakassa nivesanaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho uggo gahapati hatthigāmako yena so bhikkhu tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā taṁ bhikkhuṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho uggaṁ gahapatiṁ hatthigāmakaṁ so bhikkhu etadavoca:
Aṭṭhahi [page 213] kho tvaṁ gahapati, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā vyākato. Katame te gahapati, aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā yehi tvaṁ samannāgato bhagavatā vyākatoti?

[BJT Page 108]
Na kho ahaṁ bhante, jānāmi katamehipahaṁ aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā vyākato. Apica bhante, ye me aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā saṁvijjanti te suṇāhi sādhukaṁ manasikarohi bhāsissāmīti. Evaṁ gahapatīti so bhikkhu uggassa gahapatino hatthigāmakassa paccassosi. Uggo gahapati hatthigāmako etadavoca:

1. Yadāhaṁ bhante, nāgavane parivārento bhagavantaṁ paṭhamaṁ duratova addasaṁ. Sahadassaneneva me bhante, bhagavato cittaṁ pasīdi. Surāmado ca pahīyi. Ayaṁ kho me bhante, paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

2. So kho ahaṁ bhante, pasannacitto bhagavantaṁ payirupāsiṁ. Tassa me bhagavā ānupubbīkathaṁ kathesi, seyyathīdaṁ:dānakathaṁ sīlakathaṁ saggakathaṁ kāmānaṁ ādīnavaṁ okāraṁ saṅkilesaṁ nekkhamme ca ānisaṁsaṁ pakāsesi. Yadā maṁ bhagavā aññāsi kallacittaṁ muducittaṁ vinīvaraṇacittaṁ udaggacittaṁ pasannacittaṁ, atha yā buddhānaṁ sāmukkaṁsikā dhammadesanā, taṁ pakāsesi, dukkhaṁ samudayaṁ nirodhaṁ maggaṁ. Seyyathāpi nāma suddhaṁ vatthaṁ apagatakāḷakaṁ sammadeva rajanaṁ patigaṇheyya, evameva kho me tasmiṁ yeva āsane virajaṁ vītamalaṁ dhammacakkhuṁ udapādi, yaṁ kiñci samudayadhammaṁ sabbaṁ taṁ nirodhadhammanti.

So kho ahaṁ bhante, diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṅkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane tattheva [page 214] buddhaṁ ca dhammaṁ ca saṅghaṁ ca saraṇaṁ agamāsiṁ. Brahmacariyapañcamāni ca sikkhāpadāni samādiyiṁ. Ayaṁ kho me bhante, dutiyo acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.
[BJT Page 110]

3. Tassa mayhaṁ bhante, catasso komāriyo pajāpatiyo ahesuṁ. Atha khvāhaṁ bhante, yena tā pajāpatiyo tenupasaṅkamiṁ. Upasaṅkamitvā tā pajāpatiyo etadavocaṁ: mayā kho bhaginiyo brahmacariyapañcamāni sikkhāpadāni samādinnāni. Yā icchati sā idheva bhoge ca bhuñjatu! Puññāni ca karotu! Sakāni vā ñātikulāni gacchatu! Hoti vā pana purisādhippāyā, kassa vo dammīti. Evaṁ vutte sā bhante jeṭṭhā pajāpatī maṁ etadavoca: itthannāmassa maṁ ayyaputta purisassa dehīti. Atha khvāhaṁ bhante, taṁ purisaṁ pakkosāpetvā vāmena hatthena pajāpatiṁ gahetvā dakkhiṇena hatthena bhiṅkāraṁ gahetvā tassa purisassa onojesiṁ. Komāriṁ kho panāhaṁ bhante, dāraṁ pariccajanno nābhijānāmi cittassa aññathattaṁ. Ayaṁ kho me bhante, tatiyo acchariyo dhammo saṁvijjati.

4. Saṁvijjanti kho pana me bhante, kule bhogā. Te ca kho appaṭivibhattā sīlavantehi kalyāṇadhammehi. Ayaṁ kho me bhante, catuttho acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

5. Yaṁ [page 215] kho pana ahaṁ bhante, bhikkhuṁ payirupāsāmi, sakkaccaṁyeva payirupāsāmi no asakkaccaṁ. So ce me bhante, āyasmā dhammaṁ deseti sakkaccaṁ yeva suṇāmi, no asakkaccaṁ. No ce me so āyasmā dhammaṁ deseti, ahamassa dhammaṁ desemi. Ayaṁ kho me bhante, pañcamo acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

6. Anacchariyaṁ kho pana me bhante, saṅghe nimantite devatā upasaṅkamitvā ārocenti: asuko gahapati, bhikkhu ubhatobhāgavimutto, asuko paññāvimutto, asuko kāyasakkhī, asuko diṭṭhappatto asuko saddhāvimutto, asuko saddhānusārī, asuko dhammānusārī, asuko sīlavā kalyāṇadhammo, asuko dussīlo pāpadhammoti. Saṅghaṁ kho panāhaṁ bhante, parivisanto nābhijānāmi. Evaṁ cittaṁ uppādetā: imassa vā thokaṁ demi imassa vā bahukanti. Athakhvāhaṁ bhante, samacittova demi. Ayaṁ kho me bhante, chaṭṭho acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.
[BJT Page 112]
7. Acchariyaṁ kho pana me bhante, devatā upasaṅkamitvā ārocenti: 'svākkhāto gahapati bhagavatā dhammo' ti. Evaṁ vutte ahaṁ bhante, tā devatā evaṁ vadāmi. 'Vadeyyātha vā evaṁ kho tumhe devatā no vā vadeyyātha, atha kho svākkhāto bhagavatā dhammo' ti. Na kho panāhaṁ bhante, abhijānāmi tato nidānaṁ cittassa uṇṇatiṁ. Maṁ vā devatā upasaṅkamanti. Ahaṁ vā devatāhi sallapāmīti. Ayaṁ kho me bhante, sattamo acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

8. Sace [page 216] kho panāhaṁ bhante, bhagavato paṭhamataraṁ kālaṅkareyyaṁ anacchariyaṁ kho panetaṁ yaṁ maṁ bhagavā evaṁ vyākareyya; natthi taṁ saṁyojanaṁ yena saṁyojanena saṁyutto uggo gahapati hatthigāmako puna imaṁ lokaṁ āgaccheyyāti. Ayaṁ kho me bhante, aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo saṁvijjati.

Ime kho bhante, aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā saṁvijjanti. No ca kho ahaṁ jānāmi. Katamehipahaṁ aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā vyākatoti.

Atha kho so bhikkhu uggassa gahapatino hatthigāmakassa nivesane piṇḍapātaṁ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho so bhikkhu pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami.
Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho so bhikkhu yāvatako ahosi uggena gahapatinā hatthigāmakena saddhiṁ kathāsallāpo, taṁ sabbaṁ bhagavato ārocesi.

Sādhu sādhu bhikkhu, yathā taṁ uggo gahapati hatthigāmako sammā vyākaramāno vyākareyya imeheva bhikkhu, aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato uggo gahapati hatthigāmako mayā vyākato. Imehi ca pana bhikkhu aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgataṁ uggaṁ gahapatiṁ hatthigāmakaṁ dhārethāti.

[BJT Page 114]
8. 1. 3. 3.
Hatthakāḷavaka suttaṁ
Ekaṁ samayaṁ bhagavā āḷaviyaṁ viharati aggāḷave cetiye. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi: bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Sattahi [page 217] bhikkhave, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgataṁ hatthakaṁ āḷavakaṁ dhāretha. Katamehi sattahi:

Saddho bhikkhave, hatthako āḷavako, sīlavā bhikkhave, hatthako āḷavako, hirimā bhikkhave, hatthako āḷavako, ottappī bhikkhave, hatthako āḷavako. Bahussuto bhikkhave, hatthako āḷavako. Cāgavā bhikkhave, hatthako āḷavako, paññavā bhikkhave, hatthako āḷavako. Imehi kho bhikkhave, sattahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgataṁ hatthakaṁ āḷavakaṁ dhārethāti, idamavoca bhagavā. Idaṁ vatvā sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṁ pāvisi.

Atha kho aññataro bhikkhu pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena hatthakassa āḷavakassa nivesanaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho hatthako āḷavako yena so bhikkhu tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā taṁ bhikkhuṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi, ekamantaṁ nisinnaṁ kho hatthakaṁ āḷavakaṁ so bhikkhu etadavoca: sattahi kho tvaṁ āvuso, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā vyākato. Katamehi sattahi:

Saddho bhikkhave, hatthako āḷavako, sīlavā bhikkhave, hatthako āḷavako, hirimā bhikkhave hatthako āḷavako, ottappī bhikkhave hatthako āḷavako, bahussuto bhikkhave hatthako āḷavako, cāgavā bhikkhave hatthako āḷavako, paññavā bhikkhave hatthako āḷavakoti. Imehi kho tvaṁ āvuso, sattahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā vyākatoti.

Kaccittha bhante, na koci gihī ahosi odātavasanoti?

Na khottha1. Āvuso, koci gihī ahosi odātavasanoti.

Sādhu bhante, yadettha na koci gihī ahosi odātavasanoti.

1. Nahettha machasaṁ.

[BJT Page 116]
Atha kho so bhikkhu hatthakassa āḷavakassa nivesane piṇḍapātaṁ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho so bhikkhu pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami. [page 218] upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: idhāhaṁ bhante, pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena hatthakassa āḷavakassa nivesanaṁ tenupasaṅkamiṁ, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṁ. Atha kho bhante hatthako āḷavako yenāhaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi: ekamantaṁ nisinnaṁ kho ahaṁ bhante, hatthakaṁ āḷavakaṁ etadavocaṁ.

Sattahi kho tvaṁ āvuso, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā vyākato. Katamehi sattahi: saddho bhikkhave, hatthako āḷavako, sīlavā bhikkhave, hatthako āḷavako, hirimā bhikkhave, hatthako āḷavako, ottappī bhikkhave, hatthako āḷavako, bahussuto bhikkhave, hatthako āḷavako, cāgavā bhikkhave, hatthako āḷavako, paññavā bhikkhave, hatthako āḷavakoti. Imehi kho tvaṁ āvuso, sattahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā vyākatoti.

Evaṁ vutte bhante, hatthako āḷavako maṁ etadavoca: kaccittha bhante, na koci gihī ahosi odātavasanoti. Na khottha āvuso, koci gihī ahosi odāta vasanoti. Sādhu bhante, yadettha na koci gihī ahosi odātavasanoti.

Sādhu sādhu bhikkhu, appiccho so bhikkhu kulaputto santeyeva attani kusale dhamme na icchati parehi ñāyamāne, tena hi tvaṁ bhikkhu, imināpi aṭṭhamena acchariyena abbhutena dhammena samannāgataṁ hatthakaṁ āḷavakaṁ dhārehi yadidaṁ appicchatāyāti.
8. 1. 3. 4
Hatthakāḷavaka saṅgahavatthu suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā āḷaviyaṁ viharati aggāḷave cetiye. Atha kho hatthako āḷavako pañcamattehi upāsakasatehi [page 219] parivuto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho hatthakaṁ āḷavakaṁ bhagavā etadavoca:

[BJT Page 118]
Mahatī kho tyāyaṁ hatthaka, parisā, kathaṁ pana tvaṁ hatthaka, imaṁ mahatiṁ parisaṁ saṅgaṇhāhīti? Yānimāni bhante, bhagavatā desitāni cattāri saṅgahavatthūni tenāhaṁ imaṁ parisaṁ saṅgaṇhāmi. Ahaṁ bhante, yaṁ jānāmi, 'ayaṁ dānena saṅgahetabbo' ti, taṁ dānena saṅgaṇhāmi. Yaṁ jānāmi 'ayaṁ peyyavajjena saṅgahetabbo' ti taṁ peyyavajjena saṅgaṇhāmi, yaṁ jānāmi 'ayaṁ atthacariyāya saṅgahetabbo' ti taṁ atthacariyāya saṅgaṇhāmi, yaṁ jānāmi 'ayaṁ samānattatāya saṅgahetabbo' ti taṁ samānattatāya saṅgaṇhāmi, saṁvijjanti kho pana me bhante, kule bhogā. Daḷiddassa kho no tathā sotabbaṁ maññantīti, .

Sādhu sādhu hatthaka, yoni kho tyāyaṁ hatthaka, mahatiṁ parisaṁ saṅgahetuṁ, yehi keci hatthaka, atītamaddhānaṁ parisaṁ saṅgahesuṁ, sabbe te imeheva catūhi saṅgahavatthūhi mahatiṁ parisaṁ saṅgahesuṁ. Yepi hi keci hatthaka, anāgatamaddhānaṁ mahatiṁ parisaṁ saṅgahessanti sabbe te imeheva catūhi saṅgahavatthuhi mahatiṁ parisaṁ saṅgahissanti.

Yepi hi keci hatthaka, etarahi mahatiṁ parisaṁ saṅgaṇhanni sabbe te imeheva catūhi saṅgahavatthūhi mahatiṁ parisaṁ saṅgaṇhantīti. Atha kho hatthako āḷavako bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṁsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.
[page 220]
Atha kho bhagavā acirapakkante hatthake āḷavake bhikkhū āmantesi: aṭṭhahi bhikkhave, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgataṁ hatthakaṁ āḷavakaṁ dhāretha, katamehi aṭṭhahi: saddho bhikkhave, hatthako āḷavako, sīlavā bhikkhave, hatthako āḷavako, hirimā bhikkhave, hatthako āḷavako, ottappī bhikkhave, hatthako āḷavako, bahussuto bhikkhave, hatthako āḷavako, cāgavā bhikkhave, hatthako āḷavako, paññavā bhikkhave, hatthako āḷavako. Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgataṁ hatthakaṁ āḷavakaṁ dhārethāti.
[BJT Page 120]
8. 1. 3. 5
Mahānāma suttaṁ
Ekaṁ samayaṁ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṁ nigrodhārāme, atha kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṁ etadavoca:

Kittāvatā nu kho bhante, upāsako hotīti:

Yato kho mahānāma, buddhaṁ saraṇaṁ gato hoti, dhammaṁ saraṇaṁ gato hoti, saṅghaṁ saraṇaṁ gato hoti, ettāvatā kho mahānāma, upāsako hotīti.

Kittāvatā pana bhante, upāsako sīlavā hotīti:
Yato kho mahānāma, upāsako pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Ettāvatā kho mahānāma, upāsako sīlavā hotīti.

Kittāvatā pana bhante, upāsako attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti:
Yato [page 221] kho mahānāma, upāsako attanā saddhāsampanno hoti, no paraṁ saddhāsampadāya samādapeti. Attanā sīlasampanno hoti, no paraṁ sīlasampadāya samādapeti. Attanā cāgasampanno hoti, no paraṁ cāgasampadāya samādapeti. Attanā bhikkhūnaṁ dassanakāmo hoti, no paraṁ bhikkhūnaṁ dassane samādapeti. Attanā saddhammaṁ sotukāmo hoti, no paraṁ saddhammasavaṇe samādapeti. Attanā sutānaṁ dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, no paraṁ dhammadhāraṇāya samādapeti. Attanā1 dhatānaṁ dhammānaṁ atthūpaparikkhī hoti no paraṁ atthūpaparikkhāya samādapeti. Attanā atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti, no paraṁ dhammānudhammapaṭipattiyā samādapeti. Ettāvatā kho mahānāma upāsako attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti.

1. Attanāva machasaṁ.

[BJT Page 122]
Kittāvatā pana bhante, upāsako attahitāya ca paṭipanno hoti, parahitāya cāti:
Yato kho mahānāma upāsako attanā ca saddhāsampanno hoti parañca saddhāsampadāya samādapeti. Attanā ca sīlasampanno hoti, parañca sīlasampadāya samādapeti. Attanā ca cāgasampanno hoti, parañca cāgasampadāya samādapeti, attanā ca bhikkhūnaṁ dassanakāmo hoti, parañca bhikkhūnaṁ dassane samādapeti. Attanā ca saddhammaṁ sotukāmo hoti, parañca saddhammasavaṇe samādapeti. Attanā ca sutānaṁ dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, parañca dhammadhāraṇāya samādapeti. Attanā ca dhatānaṁ dhammānaṁ atthūparikkhī hoti parañca atthūpaparikkhāya samādapeti. Attanā ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti, parañca dhammānudhammapaṭipattiyā samādapeti. Ettāvatā kho mahānāma, upāsako attahitāya ca paṭipanno hoti parahitāya cāti.

8. 1. 3. 6.
Jīvaka suttaṁ
Ekaṁ samayaṁ bhagavā rājagahe viharati jīvakambavane. Atha kho jīvako komārabhacco yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi, ekamantaṁ nisinno kho jīvako komārabhacco bhagavantaṁ etadavoca:

Kittāvatā nu kho bhante upāsako hotīti:

Yato kho jīvaka, buddhaṁ saraṇaṁ gato hoti, dhammaṁ saraṇaṁ gato hoti, saṅghaṁ saraṇaṁ gato hoti, ettāvatā kho jīvaka, upāsako hotīti.

Kittāvatā pana bhante, upāsako sīlavā hotīti:

Yato kho jīvaka, upāsako pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Ettāvatā kho jīvaka, upāsako sīlavā hotīti.
[BJT Page 124]

Kittāvatā pana bhante, upāsako attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti:
Yato [page 223] kho jīvaka, upāsako attanā saddhāsampanno hoti, no paraṁ saddhāsampadāya samādapeti. Attanā sīlasampanno hoti, no paraṁ sīlasampadāya samādapeti. Attanā cāgasampanno hoti, no paraṁ cāgasampadāya samādapeti, attanā bhikkhūnaṁ dassanakāmo hoti, no paraṁ bhikkhūnaṁ dassane samādapeti. Attanā saddhammaṁ sotukāmo hoti, no paraṁ saddhammasavaṇe samādapeti. Attanā sutānaṁ dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, no paraṁ dhammadhāraṇāya samādapeti. Attanā dhatānaṁ dhammānaṁ atthūpaparikkhī hoti, no paraṁ atthūpaparikkhāya samādapeti. Attanā atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti, no paraṁ dhammānudhammapaṭipattiyā samādapeti. Ettāvatā kho jīvaka upāsako attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti.

Kittāvatā pana bhante, upāsako attahitāya ca paṭipanno hoti, parahitāya cāti:
Yato kho jīvaka, upāsako attanā ca saddhāsampanno hoti, parañca saddhāsampadāya samādapeti. Attanā ca sīlasampanno hoti, parañca sīlasampadāya samādapeti. Attanā ca cāgasampanno hoti, parañca cāgasampadāya samādapeti, attanā ca bhikkhūnaṁ dassanakāmo hoti, parañca bhikkhūnaṁ dassane samādapeti. Attanā ca saddhammaṁ sotukāmo hoti, parañca saddhammasavaṇe samādapeti. Attanā ca sutānaṁ dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, parañca dhammadhāraṇāya samādapeti. Attanā ca dhatānaṁ dhammānaṁ atthūpaparikkhī hoti parañca atthūpaparikkhāya samādapeti. Attanā ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti, parañca dhammānudhammapaṭipattiyā samādapeti. Ettāvatā kho jīvaka, upāsako attahitāya ca paṭipanno hoti parahitāya cāti.

8. 1. 3. 7
Bala suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhimāni bhikkhave, balāni, katamāni aṭṭha: ruṇṇabalā bhikkhave, dārakā, kodhabalo mātugāmo, āvudhabalā corā, issariyabalā rājāno, ujjhattibalā bālā, nijjhattibalā1 paṇḍitā, paṭisaṅkhānabalā bahussutā, khantibalā samaṇabrāhmaṇā, imāni kho bhikkhave, aṭṭhabalānīti.
1. Nijjhantibalā sīmu.

[BJT Page 126]
8. 1. 3. 8
Khīṇāsavabala suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ sāriputtaṁ [page 224] bhagavā etadavoca:
Kati nukho sāriputta, khīṇāsavassa bhikkhuno balāni, yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti khīṇā me āsavāti?

Aṭṭha bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno balāni yehi balehi samantāgato khīṇāsavo āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. Katamāni aṭṭha:

1. Idha bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhā honti. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhā honti, idampi bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti khīṇā me āsavāti.

2. Puna ca paraṁ bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhā honti, yampi bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhā honti, idampi bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti khīṇā me āsavāti.

3. Puna ca paraṁ bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṁ cittaṁ hoti. Vivekapoṇaṁ vivekapabbhāraṁ vavakaṭṭhaṁ1 nekkhammābhirataṁ vyantībhūtaṁ sabbaso āsavaṭṭhānīyehi dhammehi, yampi bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno vivekanintaṁ cittaṁ hoti vivekapoṇaṁ vivekapabbhāraṁ vavakaṭṭhaṁ nekkhammābhirataṁ vyantībhūtaṁ sabbaso āsavaṭṭhānīyehi dhammehi, idampi bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti khīṇā me āsavāti.
1. Vivekaṭṭhaṁ machasaṁ.

[BJT Page 128]

4. Puna ca paraṁ bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā. Yampi bhante, khīṇāsavassa [page 225] bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā. Idampi bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, khīṇā me āsavāti.

5. Puna ca paraṁ bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro iddhipādā bhāvitā honti subhāvitā. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro iddhipādā bhāvitā honti subhāvitā, idampi bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, khīṇā me āsavāti.

6. Puna ca paraṁ bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni, idampi bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, khīṇā me āsavāti.

7. Puna ca paraṁ bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno sattabojjhaṅgā bhāvitā honti subhāvitā. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno sattabojjhaṅgā bhāvitā honti subhāvitā, idampi bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, khīṇā me āsavāti.

8. Puna ca paraṁ bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito, idampi bhante, khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, khīṇā me āsavāti.

Imāni kho bhante, aṭṭha khīṇāsavassa bhikkhuno balāni, yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti khīṇā me āsavāti.

8. 1. 3. 9
Akkhaṇa suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Khaṇakicco loko khaṇakicco lokoti bhikkhave, assutavā puthujjano bhāsati no ca kho so jānāti khaṇaṁ vā akkhaṇaṁ vā. Aṭṭhime bhikkhave, akkhaṇā asamayā brahmacariyavāsāya. Katame aṭṭha.

1. Idha bhikkhave, tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā. Dhammo ca desīyati opasamiko parinibbāyiko sambodhagāmī sugatappavedito, ayaṁ ca puggalo nirayaṁ upapanno hoti. Ayaṁ bhikkhave, paṭhamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.

[BJT Page 130]

2. Puna ca paraṁ [page 226] bhikkhave, tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā. Dhammo ca desīyati opasamiko parinibbāyiko sambodhagāmī sugatappavedito, ayañca puggalo tiracchānayoniṁ upapanno hoti. Ayaṁ bhikkhave, dutiyo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.

3. Puna ca paraṁ bhikkhave, tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā. Dhammo ca desīyati opasamiko parinibbāyiko sambodhagāmī sugatappavedito, ayañca puggalo pettivisayaṁ upapanno hoti. Ayaṁ bhikkhave, tatiyo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.

4. Puna ca paraṁ bhikkhave, tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā. Dhammo ca desīyati opasamiko parinibbāyiko sambodhagāmī sugatappavedito, ayañca puggalo aññataraṁ dīghāyukaṁ devanikāyaṁ upapanno hoti. Ayaṁ bhikkhave catuttho akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.

5. Puna ca paraṁ bhikkhave, tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā. Dhammo ca desīyati opasamiko parinibbāyiko sambodhagāmī sugatappavedito, ayañca puggalo paccantimesu janapadesu paccājāto hoti aviññātāresu milakkhesu. Yattha natthi gati bhikkhūnaṁ bhikkhunīnaṁ upāsakānaṁ upāsikānaṁ. Ayaṁ bhikkhave pañcamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.

6. Puna ca paraṁ bhikkhave, tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā. Dhammo ca desīyati opasamiko parinibbāyiko sambodhagāmī sugatappavedito, ayaṁñca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti micchādiṭṭhiko viparītadassano natthi dinnaṁ natthi yiṭṭhaṁ natthi hutaṁ natthi sukaṭadukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko, natthi ayaṁ loko natthi paro loko natthi mātā natthi pitā natthi sattā opapātikā natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṁ parañca lokaṁ sayaṁ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Ayaṁ bhikkhave chaṭṭho akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.

[BJT Page 132]

7. Puna ca paraṁ bhikkhave, tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā. Dhammo ca desīyati opasamiko parinibbāyiko sambodhagāmī sugatappavedito, ayaṁñca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti so ca hoti duppañño jaḷo elamūgo. Na paṭibalo subhāsita dubbhāsitassa atthamaññātuṁ. Ayaṁ bhikkhave sattamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.

8. Puna ca paraṁ bhikkhave, tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā. Dhammo ca na desīyati [page 227] opasamiko parinibbāyiko sambodhagāmī sugatappavedito, ayaṁñca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti so ca hoti paññavā ajaḷo anelamūgo paṭibalo subhāsita dubbhāsitassa atthamaññātuṁ. Ayaṁ bhikkhave, aṭṭhamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya. Ime kho bhikkhave, aṭṭha akkhaṇā asamayā brahmacariyavāsāya.

Ekova bhikkhave, khaṇo ca samayo ca brahmacariyavāsāya. Katamo eko: idha bhikkhave, tathāgato ca loke uppanno hoti, arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā. Dhammo ca desīyati opasamiko parinibbāyiko sambodhagāmī sugatappavedito. Ayañca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti. So ca hoti paññavā ajaḷo anelamūgo paṭibalo subhāsita dubbhāsitassa atthamaññātuṁ. Ayaṁ bhikkhave, ekova khaṇo ca samayo ca brahmacariyavāsāyāti.

1. Manussalābhaṁ laddhāna saddhamme suppavedite,
Ye khaṇaṁ nādhigacchanti atināmenti te khaṇaṁ.

2. Bahū hi akkhaṇā vuttā maggassa antarāyikā,
Kadāci karahaci loke uppajjanti tathāgatā.

3. Tassidaṁ sammūkhībhūtaṁ yaṁ lokasmiṁ sudullabhaṁ,
Manussapaṭilābho ca saddhammassa ca desanā
Alaṁ vāyamituṁ tattha attakāmena jantunā.
[BJT Page 134]
4. Kathaṁ [page 228] vijaññā saddhammaṁ khaṇo ve mā upaccagā
Khaṇātītā hi socanti nirayamhi samappitā.

5. Idha ceva naṁ virādheti saddhammassa niyāmataṁ,
Vāṇijova atītattho cirattaṁ anutapessati.

6. Avijjānivuto poso saddhammaṁ aparādhiko,
Jātimaraṇasaṁsāraṁ ciraṁ paccanubhossati.

7. Ye ca laddhā manussattaṁ saddhamme suppavedite,
Akaṁsu tattha vacanaṁ karissanti karonti vā.

8. Khaṇaṁ paccaviduṁ loke brahmacariyaṁ anuttaraṁ,
Ye maggaṁ paṭipajjiṁsu tathāgatappaveditaṁ.

9. Ye saṁvarā cakkhumatā desitādiccabandhunā,
Tesu gutto sadā sato vihare anavassuto.

10. Sabbe anusaye chetvā māradheyya sarānuge,
Te ve pāragatā loke ye pattā āsavakkhayanti.

8. 1. 3. 10
Anuruddha suttaṁ
Ekaṁ samayaṁ bhagavā bhaggesu viharati suṁsumāragire bhesakalāvane migadāye. Tena kho pana samayena āyasmā anuruddho cetīsu viharati pācīnavaṁsadāye. Atha kho āyasmato anuruddhassa rahogatassa patisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi:

[BJT Page 136]
Appicchassāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo mahicchassa, santuṭṭhassāyaṁ dhammo [page 229] nāyaṁ dhammo asantuṭṭhassa, pavivittassāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo saṅgaṇikārāmassa. Āraddha viriyassāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo kusītassa, upaṭṭhitasatissāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo muṭṭhassatissa, samāhitassāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo asamāhitassa, paññāvato ayaṁ dhammo, nāyaṁ dhammo duppaññassāti.

Atha kho bhagavā āyasmato anuruddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāhaṁ pasāreyya, pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya evameva bhaggesu suṁsumāragire bhesakalāvane migadāye antarahito cetīsu pācīnavaṁsadāye āyasmato anuruddhassa sammukhe pāturahosi.

Nisīdi bhagavā paññatte āsane āyasmāpi kho anuruddho bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ anuruddhaṁ bhagavā etadavoca: sādhu sādhu anuruddha, sādhu kho tvaṁ anuruddha, yaṁ taṁ mahāpurisavitakkaṁ vitakkesi: appicchassāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo mahicchassa, santuṭṭhassāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo asantuṭṭhassa, pavivittassāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo saṅgaṇikārāmassa, āraddhaviriyassāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo kusītassa, upaṭṭhitasatissāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo muṭṭhassatissa, samāhitassāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo asamāhitassa, paññavato ayaṁ dhammo nāyaṁ dhammo duppaññassāti.
[BJT Page 138]

Tena hi tvaṁ anuruddha, imampi aṭṭhamaṁ mahāpurisavitakkaṁ vitakkehi: nippapañcārāmassāyaṁ dhammo nippapañcaratino nāyaṁ dhammo papañcārāmassa papañcaratinoti.

Yato kho tvaṁ anuruddha, ime aṭṭhamahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṁ anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi [page 230] savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharissasi.

Yato kho tvaṁ anuruddha, ime aṭṭhamahāpurisavitakke vitakkessasi tato tvaṁ anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharissasi.

Yato kho tvaṁ anuruddha, ime aṭṭhamahāpurisavitakke vitakkessasi tato tvaṁ anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi, pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharissasi, sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedissasi, yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharissasi.

Yato kho tvaṁ anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṁ anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi, sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharissasi.

Yato [page 231] kho tvaṁ anuruddha, ime ca aṭṭhamahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī bhavissasi, akicchalābhī, akasiralābhī, tato tuyhaṁ anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nānārattānaṁ dussānaṁ dussakaraṇḍako pūro, evameva te paṁsukulaṁ cīvarānaṁ khāyissati, santuṭṭhassa viharato, ratiyā aparitassāya, phāsuvihārāya, okkamanāya nibbānassa.
[BJT Page 140]

Yato kho tvaṁ anuruddha, ime ca aṭṭhamahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī bhavissasi, akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṁ anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā sālīnaṁ odano vigatakāḷako anekasūpo anekavyañjano, evameva te piṇḍiyālopaṁ bhojanānaṁ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

Yato kho tvaṁ anuruddha, ime ca aṭṭhamahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī bhavissasi, akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṁ anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā kuṭāgāraṁ ullittāvalittaṁ nivātaṁ phussitaggaḷaṁ1 pihitavātapānaṁ, evameva te rukkhamūlaṁ senāsanānaṁ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

Yato kho tvaṁ anuruddha, ime ca aṭṭhamahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī bhavissasi, akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṁ anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā pallaṅko goṇakatthato paṭikatthato paṭalikatthato kādalimigapavarapaccattharaṇo sauttaracchado ubhato lohitakūpadhāno, evameva te tiṇasanthārako sayanāsanānaṁ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

1. Phassitaggalaṁ katthaci.

[BJT Page 142]
Yato [page 232] kho tvaṁ anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṁ anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nānā bhesajjāni, seyyathīdaṁ: sappinavanītaṁ telaṁ madhuphāṇītaṁ. Evameva te pūtimuttaṁ bhesajjānaṁ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

Tena hi tvaṁ anuruddha, āyatikampi vassāvāsaṁ idheva cetīsu pācīnavaṁsadāye vihareyyāsīti. Evaṁ bhanteti kho āyasmā anuruddho bhagavato paccassosi.
Atha kho bhagavā āyasmantaṁ anuruddhaṁ iminā ovādena ovaditvā seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāhaṁ pasāreyya pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya, evameva cetīsu pācīnavaṁsadāye antarahito bhaggesu suṁsumāragire bhesakalāvane migadāye pāturahosi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi: aṭṭha kho bhikkhave, mahāpurisavitakke desissāmi, taṁ suṇātha sādhukaṁ manasi karotha bhāsissāmīti. Evambhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ bhagavā etadavoca:

Katame ca bhikkhave, aṭṭha mahā purisavitakkā:

Appicchassāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo mahicchassa; santuṭṭhassāyaṁ bhikkhave dhammo nāyaṁ dhammo asantuṭṭhassa; pavivittassāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo saṅgaṇikārāmassa. Āraddhaviriyassāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo kusītassa, upaṭṭhitasatissāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo muṭṭhassatissa. Samāhitassāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo asamāhitassa. Paññavato ayaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo duppaññassa, [page 233] nippapañcārāmassāyaṁ bhikkhave, dhammo nippapañcaratino nāyaṁ dhammo papañcārāmassa papañcaratino.

[BJT Page 144]

1. Apapicchassāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo mahicchassā'ti iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: idha bhikkhave bhikkhu appiccho samāno appicchoti maṁ jāneyyunti na icchati, santuṭṭho samāno santuṭṭhoti maṁ jāneyyunti na icachati, pavivitto samāno pavivittoti maṁ jāneyyunti na icchati, āraddhaviriyo samāno āraddhaviriyoti maṁ jāneyyunti na icchati, upaṭṭhitasati samāno upaṭṭhitasatīti maṁ jāneyyunti na icachati, samāhito samāno samāhitoti maṁ jāneyyunti na icchati, paññavā samāno paññavāti maṁ jāneyyunti na icchati, nippapañcārāmo samāno nippapaññārāmoti maṁ jāneyyunti na icchati. 'Appicchassāyaṁ dhammo nāyaṁ dhammo mahicchassā' ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

2. 'Santuṭṭhassāyaṁ bhikkhave, dhammo, nāyaṁ dhammo asantuṭṭhassā' ti iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: idha bhikkhave, bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena, 'santuṭṭhassāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo asaṭṭhantussā' ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

3. 'Pavivittassāyaṁ bhikkhave, dhammo, nāyaṁ dhammo saṅgaṇikārāmassā' ti iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: idha bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato bhavanti upasaṅkamitāro bhikkhū bhikkhūniyo, upāsakā upāsikāyo rājāno rājamahāmattā titthiyā titthiyasāvakā. Tatra bhikkhu vivekaninnena cittena vivekapoṇena vivekapabbhārena vavakaṭṭhena nekkhammābhiratena aññadatthu uyyojanikapaṭisaṁyuttaṁyeva kathaṁ kattā hoti. 'Pavivittassāyaṁ [page 234] bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo saṅgaṇikārāmassā' ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

[BJT Page 146.]

4. 'Āraddhaviriyassāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo kusītassā'ti iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: idha bhikkhave, bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu 'āraddhaviriyassāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo kusītassā' ti iti yaṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

5. 'Upaṭṭhitasatissāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo muṭṭhassatissā' ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: idha bhikkhave, bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. 'Upaṭṭhitasatissāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo muṭṭhassatissā' ti iti yantaṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

6. 'Samāhitassāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo asamāhitassā' ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: idha bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati, satoca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti, yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. 'Samāhitassāyaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo asamāhitassā' ti iti yantaṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

7. 'Paññavato ayaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo duppaññassā' ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: idha bhikkhave, bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. 'Paññavato ayaṁ bhikkhave, dhammo nāyaṁ dhammo duppaññassā' ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

8. 'Nippapañcārāmassāyaṁ [page 235] bhikkhave, dhammo nippapañcaratino nāyaṁ dhammo papañcārāmassa papañcaratino' ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: idha bhikkhave bhikkhuno papañcanirodhe cittaṁ pakkhandati pasīdati, santiṭṭhati, vimuccati, 'nippapañcārāmassāyaṁ bhikkhave, dhammo nippapañcaratino nāyaṁ dhammo papañcārāmassa papañcaratino' ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttanti.
[BJT Page 148]
Atha kho āyasmā anuruddho āyatikampi vassāvāsaṁ tattheva cetīsu pācīnavaṁsadāye vihāsi. Atha kho āyasmā anuruddho eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti, tadanuttaraṁ brahmacariya pariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. Khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ ittatthāyāti abbhaññāsi.

Aññataro ca panāyasmā anuruddho arahataṁ ahosi. Atha kho āyasmā anuruddho arahattappatto tāyaṁ velāyaṁ imā gāthāyo abhāsi.

1. Mama saṅkappamaññāya satthā loke anuttaro,
Manomayena kāyena iddhiyā upasaṅkami.

2. Yathā me ahu saṅkappo tato uttari desayī,
Nippapañcarato buddho nippapañcaṁ adesayi.

3. Tassāhaṁ dhammamaññāya vihāsiṁ sāsane rato,
Tisso vijjā anuppatto kataṁ buddhassa sāsanaṁ.

Gahapativaggo tatiyo.

Tassuddānaṁ:
Dve uggā dve ca hatthakā mahānāmena jīvako,
Dve balā akkhaṇā vuttā anuruddhena te dasāti.

[BJT Page 150]

4. Dānavaggo

8. 1. 4. 1
Dāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Aṭṭhimāni [page 236] bhikkhave dānāni. Katamāni aṭṭha:
Āsajja dānaṁ deti, bhayā dānaṁ deti, adāsi meti dānaṁ deti, dassati meti dānaṁ deti, sāhu dānanti dānaṁ deti, ahaṁ pacāmi ime na pacanti na arahāmi pacanto apacantānaṁ dānaṁ adātunti dānaṁ deti, imaṁ me dānaṁ dadato kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchatīti dānaṁ deti. Cittālaṅkāracittaparikkhāratthaṁ dānaṁ deti, imāni kho bhikkhave aṭṭha dānānīti.

8. 1. 4. 2
Dutiyadāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Saddhā hiriyaṁ kusalañca dānaṁ
Dhammā ete sappurisānuyātā,
Etaṁ hi maggaṁ diviyaṁ vadantī
Etehi gacchati devalokanti.

8. 1. 4. 3
Dānavatthu suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhimāni bhikkhave, dānavatthūni, katamāni aṭṭha:

Chandā dānaṁ deti, dosā dānaṁ deti, mohā dānaṁ deti, garahā dānaṁ deti, 1 dinnapubbaṁ katapubbaṁ pitupitāmahegi nārahāmi porāṇaṁ2. Kulavaṁsaṁ hāpetunti dānaṁ deti, imāhaṁ dānaṁ datvā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ uppajjissāmīti dānaṁ deti, imaṁ me dānaṁ dadato cittaṁ pasīdati attamanataṁ [page 237] somanassaṁ upajāyatīti dānaṁ deti, cittālaṅkāracittaparikkhāratthaṁ dānaṁ deti. Imāni kho bhikkhave aṭṭha dānavatthūnīti.

1. Bhayā dānaṁ deti sīmu. 2. Porāṇānaṁ sīmu katthaci.

[BJT Page 152]
8. 1. 4. 4
Khettūpama suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Aṭṭhaṅgasamannāgate bhikkhave, khette bījaṁ vuttaṁ na mahapphalaṁ hoti. Na mahassādaṁ na phātiyeyyāti. Kathaṁ aṭṭhaṅgasamantāgate:

Idha bhikkhave, khettaṁ unnāmaninnāmī ca hoti pāsāṇasakkharillañca hoti. Ūsarañca hoti. Na ca gambhīrasītaṁ hoti. Na āyasampannaṁ hoti, na apāyasampannaṁ hoti, na mātikāsampannaṁ hoti, na mariyādāsampannaṁ hoti, evaṁ aṭṭhaṅgasamannāgate bhikkhave khette bījaṁ vuttaṁ na mahapphalaṁ hoti. Na mahassādaṁ. Na phātiyeyyāti.
Evameva kho bhikkhave aṭṭhaṅgasamannāgatesu samaṇabrāhmaṇesu dānaṁ dinnaṁ na mahapphalaṁ hoti, na mahānisaṁsaṁ na mahājutikaṁ na mahāvipphāraṁ. Kathaṁ aṭṭhaṅgasamannāgatesu:

Idha bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā micchādiṭṭhikā honti micchāsaṅkappā micchāvācā micchākammantā micchāājīvā micchāvāyāmā micchāsatino micchāsamādhino. Evaṁ aṭṭhaṅgasamannāgatesu bhikkhave samaṇabrāhmaṇesu dānaṁ dinnaṁ na mahapphalaṁ hoti. Na mahānisaṁsaṁ na mahājutikaṁ na mahāvipphāraṁ.

Aṭṭhaṅgasamannāgate bhikkhave, khette bījaṁ vuttaṁ mahapphalaṁ hoti mahassādaṁ phātiyeyyāti. Kathaṁ aṭṭhaṅgasamannāgate:

Idha bhikkhave, khettaṁ anunnāmaninnāmī ca hoti, apāsāṇasakkharillañca hoti, anusarañca hoti. Gambhīrasītaṁ [page 238] hoti, āyasampannaṁ hoti, apāyasampannaṁ hoti, mātikāsampannaṁ hoti, mariyādāsampannaṁ hoti, evaṁ aṭṭhaṅgasamannāgate bhikkhave, khette bījaṁ vuttaṁ mahapphalaṁ hoti, mahassādaṁ phātiyeyyāti.

[BJT Page 154]
Evameva kho bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgatesu samaṇabrāhmaṇesu dānaṁ dinnaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsaṁ mahājutikaṁ mahāvipphāraṁ. Kathaṁ aṭṭhaṅgasamannāgatesu: idha bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā sammādiṭṭhikā honti sammāsaṅkappā sammāvācā sammākammantā sammāājīvā sammāvāyāmā sammāsatino sammāsamādhino. Evaṁ aṭṭhaṅgasamannāgatesu bhikkhave, samaṇabrāhmaṇesu dānaṁ dinnaṁ mahapphalaṁ hoti mahānisaṁsaṁ mahājutikaṁ mahāvipphāranti.

1. Yathāpi khette sampanne pavuttā bījasampadā,
Deve sampādayantamhi hoti dhaññassa sampadā

2. Anīti sampadā hoti virūḷhī bhavati sampadā,
Vepullasampadā hoti phalaṁ ve hoti sampadā.

3. Evaṁ sampannasīlesu dinnā bhojanasampadā,
Sampadānaṁ upaneti sampannaṁ hissa taṁ kataṁ

4. Tasmā sampadamākaṅkhī sampannatthudha puggalo,
Sampannapaññe sevetha evaṁ ijjhanti sampadā.

5. Vijjācaraṇasampanno laddhā cittassa sampadaṁ,
Karoti kammasampadaṁ labhati ca1 atthasampadaṁ.

6. Lokaṁ ñatvā yathābhūtaṁ pappuyya diṭṭhisampadaṁ,
Maggasampadamāgamma yāti sampannamānaso.

7. Odhunitvā [page 239] malaṁ sabbaṁ patvā nibbāna sampadaṁ,
Muccati sabbadukkhehi sā hoti sabbasampadā.

1. Ce sī. Mu.

[BJT Page 156]

8. 1. 4. 5
Dānūpapatti suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Aṭṭhimā bhikkhave dānūpapattiyo katamā aṭṭha:

1. Idha bhikkhave ekacco dānaṁ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyāvasathapadīpeyyaṁ, so yaṁ deti. Taṁ paccāsiṁsati. So passati khattiyamahāsāle vā brāhmaṇamahāsāle vā gahapatimahāsāle vā pañcahi kāmaguṇehi samappite samaṅgībhūte paricārayamāne. Tassa evaṁ hoti: aho vatāhaṁ kāyassabhedā parammaraṇā khattiyamahāsālānaṁ vā brahmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā sahavyataṁ upapajjeyyanti. So taṁ cittaṁ dahati. Taṁ cittaṁ adhiṭṭhāti, taṁ cittaṁ bhāveti. Tassa taṁ cittaṁ hīne vimuttaṁ uttariṁ abhāvitaṁ tatrūpapattiyā saṁvattati. Kāyassa bhedā parammaraṇā khattiyamahāsālānaṁ vā brāhmaṇamahāsālānaṁ vā gahapatimahāsālānaṁ vā sahavyataṁ upapajjati. Tañca kho sīlavato vadāmi, no dussīlassa. Ijjhati bhikkhave. Sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.

2. Idha pana bhikkhave, ekacco dānaṁ deti, samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyāvasathapadīpeyyaṁ, so yaṁ deti taṁ paccāsiṁsati, tassa sutaṁ hoti: cātummahārājikā devā [page 240] dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṁ hoti: ahovatāhaṁ kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyyanti. So taṁ cittaṁ dahati. Taṁ cittaṁ adhiṭṭhāti. Taṁ cittaṁ bhāveti. Tassa taṁ cittaṁ hīne muttaṁ uttariṁ abhāvitaṁ tatrūpapattiyā saṁvattati, kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tañca kho sīlavato vadāmi, no dussīlassa, ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.

[BJT Page 158]

3. Idha pana bhikkhave, ekacco dānaṁ deti, samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyāvasathapadīpeyyaṁ, so yaṁ deti. Taṁ paccāsiṁsati. Tassa sutaṁ hoti: tāvatiṁsā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṁ hoti: ahovatāhaṁ kāyassa bhedā parammaraṇā tāvatiṁsānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyyanti. So taṁ cittaṁ dahati. Taṁ cittaṁ adhiṭṭhāti. Taṁ cittaṁ bhāveti. Tassa taṁ cittaṁ hīne vimuttaṁ uttariṁ abhāvitaṁ tatrūpapattiyā saṁvattati. Kāyassa bhedā parammaraṇā tāvatiṁsānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa, ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.

4. Idha pana bhikkhave, ekacco dānaṁ deti, samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyāvasathapadīpeyyaṁ, so yaṁ deti. Taṁ paccāsiṁsati. Tassa sutaṁ hoti: yāmā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṁ hoti: ahovatāhaṁ kāyassa bhedā parammaraṇā yāmānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyyanti. So taṁ cittaṁ dahati. Taṁ cittaṁ adhiṭṭhāti. Taṁ cittaṁ bhāveti. Tassa taṁ cittaṁ hīne vimuttaṁ uttariṁ abhāvitaṁ tatrūpapattiyā saṁvattati. Kāyassa bhedā parammaraṇā yāmānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa, ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.

5. Idha pana bhikkhave, ekacco dānaṁ deti, samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyāvasathapadīpeyyaṁ, so yaṁ deti. Taṁ paccāsiṁsati. Tassa sutaṁ hoti: tusitā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṁ hoti: ahovatāhaṁ kāyassa bhedā parammaraṇā tusitānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyyanti. So taṁ cittaṁ dahati. Taṁ cittaṁ adhiṭṭhāti. Taṁ cittaṁ bhāveti. Tassa taṁ cittaṁ hīne vimuttaṁ uttariṁ abhāvitaṁ tatrūpapattiyā saṁvattati. Kāyassa bhedā parammaraṇā tusitānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa, ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.

6. Idha pana bhikkhave, ekacco dānaṁ deti, samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyāvasathapadīpeyyaṁ, so yaṁ deti. Taṁ paccāsiṁsati. Tassa sutaṁ hoti: nimmāṇaratī devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṁ hoti: ahovatāhaṁ kāyassa bhedā parammaraṇā nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyyanti. So taṁ cittaṁ dahati. Taṁ cittaṁ adhiṭṭhāti. Taṁ cittaṁ bhāveti. Tassa taṁ cittaṁ hīne vimuttaṁ uttariṁ abhāvitaṁ tatrūpapattiyā saṁvattati. Kāyassa bhedā parammaraṇā nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa, ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi, visuddhattā.

7. Idha pana bhikkhave ekacco dānaṁ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyāvasathapadīpeyyaṁ, so yaṁ deti. Taṁ paccāsiṁsati. Tassa sutaṁ hoti: paranimmitavasavattino devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṁ hoti: ahovatāhaṁ kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyyanti. So taṁ cittaṁ dahati. Taṁ cittaṁ adhiṭṭhāti. Taṁ cittaṁ bhāveti. Tassa taṁ cittaṁ hīne vimuttaṁ uttariṁ abhāvitaṁ tatrūpapattiyā saṁvattati. Kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa, ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.

8. Idha pana bhikkhave, ekacco dānaṁ deti. Samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṁ pānaṁ vatthaṁ yānaṁ mālāgandhavilepanaṁ seyyāvasathapadīpeyyaṁ, so yaṁ deti. Taṁ taṁ paccāsiṁsati. Tassa sutaṁ hoti: brahmakāyikā devā dīghāyukā [page 241] vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṁ hoti: ahovatāhaṁ kāyassa bhedā parammaraṇā brahmakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyyanti. So taṁ cittaṁ dahati. Taṁ cittaṁ adhiṭṭhāti. Taṁ cittaṁ bhāveti. Tassa taṁ cittaṁ hīne vimuttaṁ uttariṁ abhāvitaṁ tatrūpapattiyā saṁvattati. Kāyassa bhedā parammaraṇā brahmakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa, ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi vītarāgattā. Imā kho bhikkhave, aṭṭhadānūpapattiyoti.

8. 1. 4. 6
Puññakiriyavatthu suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Tīṇimāni bhikkhave, puññakiriyavatthūni, katamāni tīṇi.
Dānamayaṁ puññakiriyavatthu1 sīlamayaṁ puññakiriyavatthu, bhāvanāmayaṁ puññakiriyavatthu.

1. Puññakiriyavatthuṁ [PTS. ,]

[BJT Page 160]
1. Idha bhikkhave, ekaccassa dānamayaṁ puññakiriyavatthu parittaṁ kataṁ hoti, sīlamayaṁ puññakiriyavatthu parittaṁ kataṁ hoti bhāvanāmayaṁ puññakiriyavatthu nābhisambhoti. So kāyassa bhedā parammaraṇā manussadobhaggaṁ1 upapajjati.

2. Idha pana bhikkhave, ekaccassa dānamayaṁ puññakiriyavatthu mattaso kataṁ hoti, sīlamayaṁ puññakiriyavatthu mattaso kataṁ hoti, bhāvanāmayaṁ puññakiriyavatthu nābhisambhoti. So kāyassa bhedā parammaraṇā manussasobhaggaṁ2 upapajjati.

3. Idha pana bhikkhave, ekaccassa dānamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, sīlamayaṁ puññakiriyavatthu [page 242] adhimattaṁ kataṁ heti, bhāvanāmayaṁ puññakiriyavatthu nābhisambhoti. So kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tatra bhikkhave, cattāro mahārājāno dānamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā3 sīlamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā4 cātummahārājike deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā, dibbena vaṇṇena, dibbena sukhena, dibbena yasena, dibbena ādhipateyyena, dibbehi rūpehi, dibbehi saddehi, dibbehi gandhehi, dibbehi rasehi, dibbehi phoṭṭhabbehi.

4. Idha pana bhikkhave, ekaccassa dānamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, sīlamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, bhāvanāmayaṁ puññakiriyavatthu nābhisambhoti. So kāyassa bhedā parammaraṇā tāvatiṁsānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tatra bhikkhave, sakko devānamindo dānamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā, sīlamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā tāvatiṁse deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhāti dibbena āyunā, dibbena vaṇṇena, dibbena sukhena, dibbena yasena, dibbena ādhipateyyena, dibbehi rūpehi, dibbehi saddehi, dibbehi gandhehi, dibbehi rasehi, dibbehi phoṭṭhabbehi.

5. Idha pana bhikkhave, ekaccassa dānamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, sīlamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, bhāvanāmayaṁ puññakiriyavatthu nābhisambhoti. So kāyassa bhedā parammaraṇā yāmānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tatra bhikkhave, suyāmo devaputto dānamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā, sīlamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā, yāme deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhāti dibbena āyunā, dibbena vaṇṇena, dibbena sukhena, dibbena yasena, dibbena ādhipateyyena, dibbehi rūpehi, dibbehi saddehi, dibbehi gandhehi, dibbehi rasehi, dibbehi phoṭṭhabbehi.

1. Dobhagya machasaṁ 2. Sobhagyaṁ machasaṁ. 3. Katvākatthaci.

[BJT Page 162]
6. Idha pana bhikkhave, ekaccassa dānamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, sīlamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, bhāvanāmayaṁ puññakiriyavatthu nābhisambhoti. So kāyassa bhedā parammaraṇā tusitānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tatra [page 243] bhikkhave, santusito devaputto dānamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā, sīlamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā, tusite deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhāti dibbena āyunā, dibbena vaṇṇena, dibbena sukhena, dibbena yasena, dibbena ādhipateyyena, dibbehi rūpehi, dibbehi saddehi, dibbehi gandhehi, dibbehi rasehi, dibbehi phoṭṭhabbehi.

7. Idha pana bhikkhave, ekaccassa dānamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, sīlamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, bhāvanāmayaṁ puññakiriyavatthu nābhisambhoti. So kāyassa bhedā parammaraṇā nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tatra bhikkhave, sunimmito devaputto dānamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā, sīlamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā, nimmāṇaratī deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhāti dibbena āyunā, dibbena vaṇṇena, dibbena sukhena, dibbena yasena, dibbena ādhipateyyena, dibbehi rūpehi, dibbehi saddehi, dibbehi gandhehi, dibbehi rasehi, dibbehi phoṭṭhabbehi.

8. Idha pana bhikkhave, ekaccassa dānamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, sīlamayaṁ puññakiriyavatthu adhimattaṁ kataṁ hoti, bhāvanāmayaṁ puññakiriyavatthu nābhisambhoti. So kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Tatra bhikkhave, vasavattī devaputto dānamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā, sīlamayaṁ puññakiriyavatthuṁ atirekaṁ karitvā, paranimmitavasavattī deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhāti dibbena āyunā, dibbena vaṇṇena, dibbena sukhena, dibbena yasena, dibbena ādhipateyyena, dibbehi rūpehi, dibbehi saddehi, dibbehi gandhehi, dibbehirasehi, dibbehi phoṭṭhabbehi.

Imāni kho bhikkhave, tīṇi puññakiriyavatthūnīti.

[BJT Page 164]
8. 1. 4. 7
Sappurisadāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
37. Aṭṭhimāni bhikkhave, sappurisadānāni, katamāni aṭṭha:

Suciṁ [page 244] deti, paṇītaṁ detī, kālena deti, kappiyaṁ deti, viceyya deti, abhiṇhaṁ deti, dadaṁ cittaṁ pasādeti. Datvā attamano hoti, imāni kho bhikkhave, aṭṭha sappurisadānānīti.
1. Suciṁ paṇītaṁ kālena kappiyaṁ pānabhojanaṁ
Abhiṇhaṁ dadāti dānaṁ sukhettesu1 brahmacārīsu.

2. Na ca2 vippaṭisārissa cajitvā āmisaṁ bahuṁ,
Evaṁ dinnāni dānāni vaṇṇayanti vipassino.

3. Evaṁ yajitvā medhāvī saddho muttena cetasā,
Abyāpajjhaṁ sukhaṁ lokaṁ paṇḍito upapajjatīti.

8. 1. 4. 8
Sappurisa suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Sappuriso bhikkhave, kule jāyamāno bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya hoti mātāpitunnaṁ atthāya hitāya sukhāya hoti. Puttadārassa atthāya hitāya sukhāya hoti, dāsakammakaraporisassa atthāya hitāya sukhāya hoti. Mittāmaccānaṁ atthāya hitāya sukhāya hoti. Pubbapetānaṁ atthāya hitāya sukhāya hoti, rañño atthāya hitāya sukhāya hoti devatānaṁ atthāya hitāya sukhāya hoti, samaṇabrāhmaṇānaṁ atthāya hitāya sukhāya hoti.

1. Sukhette. [PTS. 2.] Neva machasaṁ.

[BJT Page 166]

Seyyathāpi bhikkhave, mahāmegho sabbasassānusampādento bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya hoti. Evameva kho bhikkhave, sappuriso kule jāyamāno bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya hoti. Mātāpitunnaṁ atthāya hitāya sukhāya hoti. Puttadārassa atthāya hitāya sukhāya hoti. Dāsakammakaraporissa atthāya hitāya sukhāya hoti. Mittāmaccānaṁ atthāya hitāya sukhāya hoti, pubbapettānaṁ atthāya hitāya sukhāya hoti, rañño atthāya hitāya sukhāya [page 245] hoti. Devatānaṁ atthāya hitāya sukhāya hoti. Samaṇabrāhmaṇānaṁ atthāya hitāya sukhāya hoti.

1. Bahunnaṁ 1. Vata atthāya sappañño gharamāvasaṁ,
Mātaraṁ pitaraṁ pubbe rattindivamatandito.

2. Pūjeti sahadhammena pubbe katamanussaraṁ,
Anāgāre pabbajite apace2. Brahamacārayo3

3. Niviṭṭhasaddho pūjeti ñatvā dhammedhapesale, 4
Rañño hito devahito ñātīnaṁ sakhinaṁ hito.

4. Sabbesaṁ so hito5 hoti saddhamme suppatiṭṭhito,
Vineyya maccheramalaṁ salokaṁ bhajate sivanti.

8. 1. 4. 9
Puññābhisanda suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhime bhikkhave, puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā sovaggikā sukhavipākā saggasaṁvattanikā iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattanti. Katame aṭṭha:

1. Idha bhikkhave, ariyasāvako buddhaṁ saraṇaṁ gato hoti. Ayaṁ bhikkhave, paṭhamo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṁvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattati.

1. Bahunaṁ machasaṁ. 2. Apāpe syā. 3. Brahmacārino syā. 4. Pesalo sī. Mu. 5. Sahito syā [PTS.]

[BJT Page 168]
2. Puna ca paraṁ bhikkhave, ariyasāvako dhammaṁ saraṇaṁ gato hoti. Ayaṁ bhikkhave, dutiyo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṁvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattati.

3. Puna ca paraṁ bhikkhave, ariyasāvako saṅghaṁ saraṇaṁ gato hoti. Ayaṁ bhikkhave, tatiyo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṁvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattati.

4. Pañcimāni [page 246] bhikkhave, dānāni mahādānāni aggaññāni rattaññāni vaṁsaññāni porāṇāni asaṅkiṇṇāni asaṅkiṇṇapubbāni na saṅkīyanti na saṅkīyissanti appatikuṭṭhāni samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Katamāni pañca:

Idha bhikkhave, ariyasāvako pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti. Pāṇātipātā paṭivirato bhikkhave, ariyasāvako aparimāṇānaṁ sattānaṁ abhayaṁ deti. Averaṁ deti. Abyāpajjhaṁ deti. Aparimāṇānaṁ sattānaṁ abhayaṁ datvā averaṁ datvā abyāpajjhaṁ datvā aparimāṇassa abhayassa averassa abyāpajjhassa bhāgī hoti. Imaṁ bhikkhave, paṭhamaṁ dānaṁ mahādānaṁ, aggaññaṁ rattaññaṁ vaṁsaññaṁ porāṇaṁ asaṅkiṇṇaṁ asaṅkiṇṇapubbaṁ na saṅkīyati na saṅkīyissati appatikuṭṭhaṁ samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Ayaṁ bhikkhave catuttho puññābhisāndo kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṁvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattati.

5. Idha bhikkhave, ariyasāvako adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti. Adinnādānā paṭivirato bhikkhave, ariyasāvako aparimāṇānaṁ sattānaṁ abhayaṁ deti. Averaṁ deti. Abyāpajjhaṁ deti. Aparimāṇānaṁ sattānaṁ abhayaṁ datvā averaṁ datvā abyāpajjhaṁ datvā aparimāṇassa abhayassa averassa abyāpajjhassa bhāgī hoti. Imaṁ bhikkhave, dutiyaṁ dānaṁ mahādānaṁ, aggaññaṁ rattaññaṁ vaṁsaññaṁ porāṇaṁ asaṅkiṇṇaṁ asaṅkiṇṇapubbaṁ na saṅkīyati na saṅkīyissati appatikuṭṭhaṁ samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Ayaṁ bhikkhave pañcamo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṁvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattati.

6. Idha bhikkhave, ariyasāvako kāmesu micchācāraṁ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato hoti. Kāmesu micchācārā paṭivirato bhikkhave, ariyasāvako aparimāṇānaṁ sattānaṁ abhayaṁ deti. Averaṁ deti. Avyāpajjhaṁdeti. Aparimāṇānaṁ sattānaṁ abhayaṁ datvā averaṁ datvā abyāpajjhaṁ datvā aparimāṇassa abhayassa averassa abyāpajjhassa bhāgī hoti. Imaṁ bhikkhave, tatiyaṁ dānaṁ mahādānaṁ, aggaññaṁ rattaññaṁ vaṁsaññaṁ porāṇaṁ asaṅkiṇṇaṁ asaṅkiṇṇapubbaṁ na saṅkīyati na saṅkīyissati appatikuṭṭhaṁ samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Ayaṁ bhikkhave chaṭṭhamo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṁvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattati.

7. Idha bhikkhave, ariyasāvako musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭivirato hoti. Musāvādā paṭivirato bhikkhave, ariyasāvako aparimāṇānaṁ sattānaṁ abhayaṁ deti. Averaṁ deti. Abyāpajjhaṁ deti. Aparimāṇānaṁ sattānaṁ abhayaṁ datvā averaṁ datvā abyāpajjhaṁ datvā aparimāṇassa abhayassa averassa abyāpajjhassa bhāgī hoti. Imaṁ bhikkhave, catutthaṁ dānaṁ mahādānaṁ, aggaññaṁ rattaññaṁ vaṁsaññaṁ porāṇaṁ asaṅkiṇṇaṁ asaṅkiṇṇapubbaṁ na saṅkīyati na saṅkīyissati appatikuṭṭhaṁ samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Ayaṁ bhikkhave sattamo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṁvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattati.

8. Idha bhikkhave, ariyasāvako surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato bhikkhave, ariyasāvako aparimāṇānaṁ sattānaṁ abhayaṁ deti. Averaṁ deti. Abyāpajjhaṁ deti. Aparimāṇānaṁ sattānaṁ abhayaṁ datvā averaṁ datvā abyāpajjhaṁ datvā aparimāṇassa abhayassa averassa abyāpajjhassa bhāgī hoti. Imaṁ bhikkhave, pañcamaṁ dānaṁ mahādānaṁ, aggaññaṁ rattaññaṁ vaṁsaññaṁ porāṇaṁ asaṅkiṇṇaṁ asaṅkiṇṇapubbaṁ na saṅkīyati na saṅkīyissati appatikuṭṭhaṁ samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Ayaṁ bhikkhave aṭṭhamo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṁvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattati.

[BJT Page 170]

Idaṁ bhikkhave, pañcamaṁ dānaṁ mahādānaṁ aggaññaṁ rattaññaṁ vaṁsaññaṁ porāṇaṁ asaṅkiṇṇaṁ asaṅkiṇṇapubbaṁ na saṅkīyati na saṅkīyissati appatikuṭṭhaṁ samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Ayaṁ bhikkhave aṭṭhamo puññābhisando kusalābhisando [page 247] sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṁvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattati.

Imā kho bhikkhave, aṭṭha puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā sovaggikā sukhavipākā saggasaṁvattanikā iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattantīti.

8. 1. 4. 10
Apāyasaṁvattanika suttaṁ)
(Sāvatthinidānaṁ)
1. Pāṇātipāto bhikkhave, āsevito bhāvito bahulīkato nirayasaṁvattaniko tiracchānayonisaṁvattaniko pettivisayasaṁvattaniko, yo sabbalahuso pāṇātipātassa vipāko manussabhūtassa appāyukasaṁvattaniko hoti.

2. Adinnādānaṁ bhikkhave, āsevitaṁ bhāvitaṁ bahulīkataṁ nirayasaṁvattanikaṁ tiracchānayonisaṁvattanikaṁ pettivisayasaṁvattanikaṁ, yo sabbalahuso adinnādānassa vipāko manussabhūtassa bhogavyasana saṁvattaniko hoti.

3. Kāmesu micchācāro bhikkhave, āsevito bhāvito bahulīkato nirayasaṁvattaniko tiracchānayonisaṁvattaniko pettivisayasaṁvattaniko, yo sabbalahuso kāmesu micchācārassa vipāko manussabhūtassa verasapattasaṁvattaniko hoti.

[BJT Page 172]

4. Musāvādo bhikkhave, āsevito bhāvito bahulīkato nirayasaṁvattaniko tiracchānayonisaṁvattaniko pettivisayasaṁvattaniko, yo sabbalahuso1. Musāvādassa vipāko manussabhūtassa abhūtabyākkhānasaṁvattaniko hoti.

5. Pisuṇā bhikkhave, vācā āsevitā bhāvitā bahulīkatā nirayasaṁvattanikā tiracchānayonisaṁvattanikā pettivisayasaṁvattanikā, yo sabbalahuso pisuṇāya vācāya vipāko manussabhūtassa mittehi bhedanasaṁvattaniko hoti.

6. Pharusā [page 248] bhikkhave, vācā āsevitā bhāvitā bahulīkatā nirayasaṁvattanikā tiracchānayonisaṁvattanikā pettivisayasaṁvattanikā, yo sabbalahuso pharusāya vācāya vipāko manussabhūtassa amanāpasaddasaṁvattaniko hoti.

7. Samphappalāpo bhikkhave, āsevito bhāvito bahulīkato nirayasaṁvattaniko tiracchānayonisaṁvattaniko pettivisayasaṁvattaniko, yo sabbalahuso samphappalāpassa vipāko manussabhūtassa anādeyya vācāsaṁvattaniko hoti.

8. Surāmerayapānaṁ bhikkhave, āsevitaṁ bhāvitaṁ bahulīkataṁ nirayasaṁvattanikaṁ tiracchānayonisaṁvattanikaṁ pettivisayasaṁvattanikaṁ, yo sabbalahuso surāmerayapānassa vipāko manussabhūtassa ummattakasaṁvattaniko hoti.

Dānavaggo catuttho.
Tatruddānaṁ:

Dve dānāni vatthuñca mettaṁ dānūpapattiyo kiriyaṁ devasappurisā abhisando saṁvattati.

1. Sabbalahuko syā.

[BJT Page 174]
5. Uposathavaggo
8. 1. 5. 1
Saṅkhitta aṭṭhaṅguposatha suttaṁ.

Evaṁ me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Aṭṭhaṅgasamannāgato bhikkhave, uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro.

Kathaṁ upavuttho ca bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro:

1. Idha [page 249] bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati: yāvajīvaṁ arahanto pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmī. Imināpahaṁ1 aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti.

2. Yāvajīvaṁ arahanto adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭiviratā dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca rattiṁ imañca divasaṁ adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭivirato dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhutena attanā viharāmi. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā dutiyena aṅgena samannāgato hoti.

1. Imināpaṅgenapahaṁ machasaṁ.

[BJT Page 176]

3. Yāvajīvaṁ arahanto abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārino ārācārino viratā methunā gāmadhammā, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārī ārācārī virato methunā gāmadhammā viharāmi, imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā tatiyena aṅgena samannāgato hoti.

4. Yāvajīvaṁ arahanto musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭiviratā saccavādino saccasandhā thetā paccayikā avisaṁvādakā lokassa, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭivirato saccavādī [page 250] saccasandho theto paccayiko avisaṁvādako lokassa. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā catutthena aṅgena samannāgato hoti.

5. Yāvajīvaṁ arahanto surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā pañcamena aṅgena samannāgato hoti.

6. Yāvajīvaṁ arahanto ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ ekabhattiko rattūparato virato vikālabhojanā. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā chaṭṭhena aṅgena samannāgato hoti.

7. Yāvajīvaṁ arahanto naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍana vibhūsanaṭṭhānā paṭivirato. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti. Iminā sattamena aṅgena samannāgato hoti.

[BJT Page 178]
8. Yāvajīvaṁ arahanto uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṁ kappenti mañcake vā tiṇasanthārake vā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṁ kappemi mañcake vā tiṇasanthārake vā. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, [page 251] uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti.

Evaṁ upavuttho kho bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāroti.

8. 1. 5. 2
Vitthata aṭṭhaṅguposatha suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Aṭṭhaṅgasamannāgato bhikkhave, uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro. Kathaṁ upavuttho ca bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahavipphāro:

1. Idha bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati: yāvajīvaṁ arahanto pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi. Imipanāhaṁ1 aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti.

2. Yāvajīvaṁ arahanto adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭiviratā dinnadāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhutena attanā viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭivirato dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharāmi. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā dutiyena aṅgena samannāgato hoti.

3. Yāvajīvaṁ arahanto abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārino ārācārino viratā methunā gāmadhammā, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārī ārācārī virato methunā gāmadhammā viharāmi, imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā tatiyena aṅgena samannāgato hoti.

4. Yāvajīvaṁ arahanto musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭiviratā saccavādino saccasandhā thetā paccayikā avisaṁvādakā lokassa, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭivirato saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṁvādako lokassa. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā catutthena aṅgena samannāgato hoti.

5. Yāvajīvaṁ arahanto surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā pañcamena aṅgena samannāgato hoti.

6. Yāvajīvaṁ arahanto ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ ekabhattiko rattūparato virato vikālabhojanā. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā chaṭṭhena aṅgena samannāgato hoti.

7. Yāvajīvaṁ arahanto naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍana vibhūsanaṭṭhānā paṭivirato. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti. Iminā sattamena aṅgena samannāgato hoti.
[BJT Page 180]

8. Yāvajīvaṁ arahanto uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṁ kappenti mañcake vā tiṇasanthārake vā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṁ kappemi mañcake vā tiṇasanthārake vā. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti.
Evaṁ upavuttho kho bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāroti.
[page 252]
Kīvamahapphalo hoti kīvamahānisaṁso kīvamahājutiko kīvamahāvipphāro:
.
Seyyathāpi bhikkhave, yo imesaṁ soḷasannaṁ mahājanapadānaṁ pahūtasattaratanānaṁ issariyādhipaccaṁ rajjaṁ kāreyya, seyyathīdaṁ: aṅgānaṁ magadhānaṁ kāsīnaṁ kosalānaṁ vajjīnaṁ mallānaṁ cetīnaṁ vaṅgānaṁ kurūnaṁ pañcālānaṁ macchānaṁ surasenānaṁ assakānaṁ avantīnaṁ gandhārānaṁ kambojānaṁ, aṭṭhaṅgasamantāgatassa uposathassa etaṁ kalaṁ nāgghati soḷasiṁ. Taṁ kissa hetu: kapaṇaṁ bhikkhave, mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yānimāni bhikkhave, mānusakāni paññāsavassāni cātummahārājikānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo, tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena pañcavassasatāni cātummahārājikānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthi vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya. Idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

[BJT Page 182]
Yaṁ bhikkhave mānusakaṁ vassasataṁ tāvatiṁsānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo; tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso; tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo tena saṁvaccharena dibbaṁ vassasahassaṁ tāvatiṁsānaṁ devānaṁ [page 253] āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tāvatiṁsānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya, idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni bhikkhave, mānusakāni dve vassasatāni yāmānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo, tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni dve vassasahassāni yāmānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā yāmānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya, idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni kho bhikkhave, mānusakāni cattāri vassasatāni tusitānaṁ eso eko rattindivo; tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso; tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni cattāri vassasahassāni tusitānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tusitānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya. Idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni bhikkhave, mānusakāni aṭṭhavassasatāni nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni aṭṭhavassasahassāni nimmāṇaratīṇaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ [page 254] uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya, imaṁ kho panetaṁ bhikkhave sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

[BJT Page 184]
Yāni bhikkhave, mānusakāni soḷāsavassasatāni paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ eso eko rattindivo; tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni soḷāsavassasahassāni paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthi vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitasavattīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāyāti.

1. Pāṇaṁ na hāne na ca dinnamādiye
Musā na bhāse na ca majjapo siyā
Abrahmacariyā virameyya methunā
Rattiṁ na bhuñjeyya vikālabhojanaṁ.

2. Mālaṁ na dhāre na ca gandhamācare
Mañce chamāyaṁ ca sayetha santhate
Etaṁ hi aṭṭhaṅgikamāhu posathaṁ
Buddhena dukkhantagunā pakāsitaṁ.

3. Cando ca suriyo ca ubho sudassanā
Obhāsayaṁ anupariyanti yāvatā,
Tamonudā te pana antalikkhagā
Nabhe pabhāsenti disāvirocanā.

4. Etasmiṁ [page 255] yaṁ vijjati antare dhanaṁ
Muttā maṇi veḷuriyañca bhaddakaṁ
Siṅgīsuvaṇṇaṁ athavāpi kañcanaṁ
Yaṁ jātarūpaṁ haṭakanti vuccati
Aṭṭhaṅgupetassa uposathassa
Kalampi te nānubhavanti soḷasiṁ
Candappabhā tāragaṇā ca sabbe.

5. Tasmāhi nārī ca naro ca sīlavā
Aṭṭhaṅgupetaṁ upavassuposathaṁ
Puññāni katvāna sukhudāyāni
Aninditā saggamupenti ṭhānanti.

[BJT Page 186]

8. 1. 5. 3
Visākhūposatha suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati pubbārāme migāramātupāsāde. Atha kho visākhā migāramātā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho visākhaṁ migāramātaraṁ bhagavā etadavoca:

Aṭṭhaṅgasamannāgato kho visākhe, uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro.

Kathaṁ upavuttho ca visākhe aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro:

1. Idha visākhe, ariyasāvako iti paṭisañcīkkhati: yāvajīvaṁ arahanto pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmī. Imipanāhaṁ1 aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti.

2. Yāvajīvaṁ arahanto adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭiviratā dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena suvibhūtena attanā viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭivirato dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharāmi. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. [page 256] uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā dutiyena aṅgena samannāgato hoti.

3. Yāvajīvaṁ arahanto abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārino ārācārino viratā methunā gāmadhammā, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārī ārācārī virato methunā gāmadhammā viharāmi, imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā tatiyena aṅgena samannāgato hoti.

4. Yāvajīvaṁ arahanto musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭiviratā saccavādino saccasandhā thetā paccayikā avisaṁvādakā lokassa, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭivirato saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṁvādako lokassa. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā catutthena aṅgena samannāgato hoti.

5. Yāvajīvaṁ arahanto surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā pañcamena aṅgena samannāgato hoti.

6. Yāvajīvaṁ arahanto ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ ekabhattiko rattūparato virato vikālabhojanā. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā chaṭṭhena aṅgena samannāgato hoti.

7. Yāvajīvaṁ arahanto naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍana vibhūsanaṭṭhānā paṭivirato. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti. Iminā sattamena aṅgena samannāgato hoti.

8. Yāvajīvaṁ arahanto uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṁ kappenti mañcake vā tiṇasatthārake vā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṁ kappemi mañcake vā tiṇasanthārake vā. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti.

Evaṁ upavuttho kho visākhe, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāroti.

Kīva mahapphalo hoti, kīva mahānisaṁso kīva mahājutiko kīva mahāvipphāro:

[BJT Page 188]

Seyyathāpi visākhe, yo imesaṁ soḷasannaṁ mahājanapadānaṁ pahūtasattaratanānaṁ issariyādhipaccaṁ rajjaṁ kāreyya, seyyathīdaṁ: aṅgānaṁ magadhānaṁ kāsīnaṁ kosalānaṁ vajjīnaṁ mallānaṁ cetīnaṁ vaṅgānaṁ kurūnaṁ pañcālānaṁ macchānaṁ surasenānaṁ assakānaṁ avantīnaṁ gandhārānaṁ kambojānaṁ, aṭṭhaṅgasamantāgatassa uposathassa etaṁ kalaṁ nāgghati soḷasiṁ. Taṁ kissa hetu:

Kapaṇaṁ visākhe, mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya. Yāni visākhe, mānusakāni paññāsavassāni cātummahārājikānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo, tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena pañcavassasatāni cātummahārājikānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ visākhe, vijjati yaṁ idhekacco itthi vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ uppajjeyya. [page 257] idaṁ kho panetaṁ visākhe sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yaṁ visākhe, mānusakaṁ vassasataṁ tāvatiṁsānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo; tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso; tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo. Tena saṁvaccharena dibbaṁ vassasahassaṁ tāvatiṁsānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tāvatiṁsānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya, idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni visākhe, mānusakāni dve vassasatāni yāmānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo, tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni dve vassasahassāni yāmānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthi vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā yāmānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya, idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni kho visākhe, mānusakāni cattāri vassasatāni tusitānaṁ eso eko rattindivo; tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso; tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni cattāri vassasahassāni tusitānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tusitānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya. Idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni visākhe, mānusakāni aṭṭhavassasatāni nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni aṭṭhavassasahassāni nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya, imaṁ kho panetaṁ bhikkhave sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni visākhe, mānusakāni soḷāsavassasatāni paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ eso eko rattindivo; tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni soḷāsavassasahassāni paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ,

[BJT Page 190]

Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitasavattīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāyāti.

1. Pāṇaṁ na hāne na ca dinnamādiye
Musā na bhāse na ca majjapo siyā
Abrahmacariyā virameyya methunā
Rattaṁ na bhuñjeyya vikālabhojanaṁ.

2. Mālaṁ na dhāre na ca gandhamācare
Mañce [page 258] chamāyaṁ ca sayetha santhate
Etaṁ hi aṭṭhaṅgikamāhu posathaṁ
Buddhena dukkhantagunā pakāsitaṁ.

3. Cando ca suriyo ca ubho sudassanā
Obhāsayaṁ anupariyanti yāvatā,
Tamonudā te pana antalikkhagā
Nabhe pabhāsenti disāvirocanā.

4. Etasmiṁ yaṁ vijjati antare dhanaṁ
Muttā maṇi veḷuriyañca bhaddakaṁ
Siṅgīsuvaṇṇaṁ athavāpi kañcanaṁ
Yaṁ jātarūpaṁ haṭakanti vuccati
Aṭṭhaṅgupetassa uposathassa
Kalampi te nānubhavanti soḷasiṁ
Candappabhā tāragaṇā ca sabbe.

5. Tasmāhi nārī ca naro ca sīlavā
Aṭṭhaṅgupetaṁ upavassuposathaṁ
Puññāni katvāna sukhudrayāni
Aninditā saggamupenti ṭhānanti.

8. 1. 5. 4
Vāseṭṭhuposatha suttaṁ
Ekaṁ samayaṁ bhagavā kosambiyaṁ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṁ. Atha kho vāseṭṭho upāsako yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi, ekamantaṁ nisinnaṁ kho vāseṭṭhaṁ upāsakaṁ bhagavā etadavoca:

[BJT Page 192]
Aṭṭhaṅgasamannāgato vāseṭṭha, uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro.

Kathaṁ upavuttho ca bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro:

1. Idha vāseṭṭha, ariyasāvako iti paṭisañcīkkhati: yāvajīvaṁ arahanto pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmī. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti.

2. Yāvajīvaṁ arahanto adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭiviratā dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena suvibhūtena attanā viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca rattiṁ adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭivirato dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena suvibhūtena attanā viharāmi. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā dutiyena aṅgena samannāgato hoti.

3. Yāvajīvaṁ arahanto abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārino ārācārino viratā methunā gāmadhammā, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārī ārācārī virato methunā gāmadhammā viharāmi, imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā tatiyena aṅgena samannāgato hoti.

4. Yāvajīvaṁ arahanto musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭiviratā saccavādino saccasandhā thetā paccayikā avisaṁvādakā lokassa, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭivirato saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṁvādako lokassa. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā catutthena aṅgena samannāgato hoti.

5. Yāvajīvaṁ arahanto surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā pañcamena aṅgena samannāgato hoti.

6. Yāvajīvaṁ arahanto ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ ekabhattiko rattūparato virato vikālabhojanā. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā chaṭṭhena aṅgena samannāgato hoti.

7. Yāvajīvaṁ arahanto naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāranamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍana vibhūsanaṭṭhānā paṭivirato. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti. Iminā sattamena aṅgena samannāgato hoti.

8. Yāvajīvaṁ arahanto uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṁ kappenti mañcake vā tiṇasanthārake vā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṁ kappemi mañcake vā tiṇasanthārake vā. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti.

Evaṁ upavuttho kho vāseṭṭha aṭṭhaṅga samannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro.

Evaṁ vutte vāseṭṭho upāsako bhagavantaṁ etadavoca:

Piyā [page 259] me bhante ñātisālohitā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ. Piyānampi me assa ñātisālohitānaṁ dīgharattaṁ hitāya sukhāya. Sabbe cepi bhante, khattiyā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ, sabbesampissa khattiyānaṁ dīgharattaṁ hitāya sukhāya. Sabbe cepi bhante, brāhmaṇā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ, sabbesampissa brāhmaṇānaṁ dīgharattaṁ hitāya sukhāya. Sabbe cepi bhante, vessā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ, sabbesampissa vessānaṁ dīgharattaṁ hitāya sukhāya. Sabbe cepi bhante, suddā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ sabbesampissa suddānaṁ dīgharattaṁ hitāya sukhāyāti.

Evametaṁ vāseṭṭha, evametaṁ vāseṭṭha, sabbe cepi vāseṭṭha, khattiyā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ, sabbesampissa khattiyānaṁ dīgharattaṁ hitāya sukhāya. Sabbe cepi vāseṭṭha, brāhmaṇā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ, sabbesampissa brāhmaṇānaṁ dīgharattaṁ hitāya sukhāya. Sabbe cepi vāseṭṭha, vessā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ, sabbesampissa vessānaṁ dīgharattaṁ hitāya sukhāya. Sabbe cepi vāseṭṭha, suddā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ, sabbesampissa suddānaṁ dīgharattaṁ hitāya sukhāya. Sadevako cepi vāseṭṭha, loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā1 te aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ, sadevakassapissalokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya dīgharattaṁ hitāya sukhāya. Ime cepi vāseṭṭha mahāsālā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavaseyyuṁ. Imesampissa mahāsālānaṁ dīgharattaṁ hitāya sukhāya. Ko pana vādo manussabhūtassāti.

8. 1. 5. 5
(Bojjhuposatha suttaṁ)

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho bojjhā upāsikā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho bojjhaṁ upāsikaṁ bhagavā etadavoca:

Aṭṭhaṅgasamannāgato kho bojjhe, uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro.

1. Sassamaṇa brāhmaṇiyā pajāya devamanussāya katthaci.
[BJT Page 194]

Kathaṁ [page 260] upavuttho ca bojjhe, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro:

1. Idha bojjhe, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati: yāvajīvaṁ arahanto pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi. Imināpahaṁ1 aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti.

2. Yāvajīvaṁ arahanto adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭiviratā dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena suvibhūtena attanā viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca rattiṁ imañca divasaṁ adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭivirato dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena suvibhūtena attanā viharāmi. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā dutiyena aṅgena samannāgato hoti.

3. Yāvajīvaṁ arahanto abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārino ārācārino viratā methunā gāmadhammā, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārī ārācārī virato methunā gāmadhammā viharāmi, imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā tatiyena aṅgena samannāgato hoti.

4. Yāvajīvaṁ arahanto musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭiviratā saccavādino saccasandhā thetā paccayikā avisaṁvādakā lokassa, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭivirato saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṁvādako lokassa. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā catutthena aṅgena samannāgato hoti.
5. Yāvajīvaṁ arahanto surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā pañcamena aṅgena samannāgato hoti.

6. Yāvajīvaṁ arahanto ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ ekahabhattiko rattūparato virato vikālabhojanā. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā chaṭṭhena aṅgena samannāgato hoti.

7. Yāvajīvaṁ arahanto naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍana vibhūsanaṭṭhānā paṭivirato. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti. Iminā sattamena aṅgena samannāgato hoti.

8. Yāvajīvaṁ arahanto uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṁ kappenti mañcake vā tiṇasanthārake vā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṁ kappemi mañcake vā tiṇasanthārake vā. Imināpahaṁ aṅgena arahataṁ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti.

Evaṁ upavuttho kho bojjhe, aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāroti.

Kīvamahapphalo hoti, kīvamahānisaṁso, kīvamahājutiko kīvamahāvipphāro:

Seyyathāpi bojjhe, yo imesaṁ soḷasannaṁ mahājanapadānaṁ pahūtasattaratanānaṁ issariyādhipaccaṁ rajjaṁ kāreyya, seyyathīdaṁ: aṅgānaṁ magadhānaṁ kāsīnaṁ kosalānaṁ vajjīnaṁ mallānaṁ cetīnaṁ vaṅgānaṁ kurūnaṁ pañcālānaṁ macchānaṁ surasenānaṁ assakānaṁ [page 261] avantīnaṁ gandhārānaṁ kambojānaṁ, aṭṭhaṅgasamantāgatassa uposathassa etaṁ kalaṁ nāgghati soḷasiṁ. Taṁ kissa hetu: kapaṇaṁ bhikkhave, mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni bojjhe, mānusakāni paññāsavassāni cātummahārājikānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo, tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena pañcavassasatāni cātummahārājikānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ.

[BJT Page 196]

Ṭhānaṁ kho panetaṁ bojjhe, vijjati yaṁ idhekacco itthi vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ uppajjeyya. Idaṁ kho panetaṁ bojjhe, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yaṁ bojjhe, mānusakaṁ vassasataṁ tāvatiṁsānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo; tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso; tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbaṁ vassasahassaṁ tāvatiṁsānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tāvatiṁsānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya, idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni bojjhe, mānusakāni dve vassasatāni yāmānaṁ devānaṁ eso eko rattindivo, tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni dve vassasahassāni yāmānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthi vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā yāmānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya, idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni bojjhe, mānusakāni cattāri vassasatāni tusitānaṁ eso eko rattindivo; tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso; tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni cattāri vassasahassāni tusitānaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tusitānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya. Idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni bojjhe, mānusakāni aṭṭhavassasatāni nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni aṭṭhavassasahassāni nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ. Ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā nimmāṇaratīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya, imaṁ kho panetaṁ bhikkhave sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāya.

Yāni bojjhe, mānusakāni soḷāsavassasatāni paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ eso eko rattindivo; tāya rattiyā tiṁsarattiyo māso, tena māsena dvādasamāsiyo saṁvaccharo, tena saṁvaccharena dibbāni soḷāsavassasahassāni paranimmitavasavattīnaṁ devānaṁ āyuppamāṇaṁ, ṭhānaṁ kho panetaṁ bhikkhave, vijjati yaṁ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitasavattīnaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjeyya idaṁ kho panetaṁ bhikkhave, sandhāya bhāsitaṁ kapaṇaṁ mānusakaṁ rajjaṁ dibbaṁ sukhaṁ upanidhāyāti.

1. Pāṇaṁ na hāne na ca dinnamādiye
Musā na bhāse na ca majjapo siyā
Abrahmacariyā [page 262] virameyya methunā
Rattaṁ na bhuñjeyya vikālabhojanaṁ.

2. Mālaṁ na dhāre na ca gandhamācare
Mañce chamāyaṁ ca sayetha santhate
Etaṁ hi aṭṭhaṅgikamāhu posathaṁ
Buddhena dukkhantagunā pakāsitaṁ.

3. Cando ca suriyo ca ubho sudassanā
Obhāsayaṁ anupariyanti yāvatā,
Tamonudā te pana antalikkhagā
Nabhe pabhāsenti disāvirocanā.

[BJT Page 198]

4. Etasmiṁ yaṁ vijjati antare dhanaṁ
Muttā maṇi veḷuriyañca bhaddakaṁ
Siṅgīsuvaṇṇaṁ athavāpi kañcanaṁ
Yaṁ jātarūpaṁ haṭakanti vuccati
Aṭṭhaṅgupetassa uposathassa
Kalampi te nānubhavanti soḷasiṁ
Candappabhā tāragaṇā ca sabbe.

5. Tasmāhi nārī ca naro ca sīlavā
Aṭṭhaṅgupetaṁ upavassuposathaṁ
Puññāni katvāna sukhudrayāni
Aninditā saggamupenti ṭhānanti.

8. 1. 5. 6
Anuruddhamanāpakāyika suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā kosambiyaṁ viharati ghositārāme. Tena kho pana samayena āyasmā anuruddho divāvihāragato hoti patisallīno. Atha kho sambahulā manāpakāyikā devatā yena āyasmā anuruddho tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ anuruddhaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhaṁsu. Ekamantaṁ ṭhitā kho tā devatā āyasmantaṁ anuruddhaṁ etadavocuṁ:

Mayaṁ bhante [page 263] anuruddha, manāpakāyikā nāma devatā tīsu ṭhānesu issariyaṁ kārema. Vasaṁ vattema. Mayaṁ bhante anuruddha, yādisakaṁ vaṇṇaṁ ākaṅkhāma tādisakaṁ vaṇṇaṁ ṭhānaso paṭilabhāma. Yādisakaṁ sukhaṁ ākkhaṅkhāma tādisakaṁ sukhaṁ ṭhānaso paṭilabhāma. Yādisakaṁ saraṁ ākaṅkhāma tādisakaṁ saraṁ ṭhānaso paṭilabhāma. Mayaṁ bhante anuruddha, manāpakāyikā nāma devatā imesu tīsu ṭhānesu issariyaṁ kārema vasaṁ vattemāti.

Atha kho āyasmato anuruddhassa etadahosi: aho vatimā devatā sabbāva nīlā assu nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārāti. Atha kho tā devatā āyasmato anuruddhassa cittamaññāya sabbā nīlā ahesuṁ nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā. Atha kho āyasmato anuruddhassa etadahosi: aho vatimā sabbāva pītā assu pītā vaṇṇā pītāvatthā pītālaṅkārāti. Atha kho tā devatā āyasmato anuruddhassa cittamaññāya sabbāva pītāvaṇṇā pītāvatthā pītālaṅkārā. Atha kho āyasmato anuruddhassa etadahosi: aho vatimā sabbāva lohitakā assu lohitakā vaṇṇā lohitakā vatthā lohitālaṅkārāti. Atha kho tā devatā āyasmato anuruddhassa cittamaññāya sabbāva lohitakā vaṇṇā lohitakā vatthā lohitakālaṅkārā. Atha kho āyasmato anuruddhassa etadahosi : aho vatimā sabbāva odātā assu odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārāti. Atha kho tā devatā āyasmato anuruddhassa cittamaññāya sabbāva odātā ahesuṁ odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā.

[BJT Page 200]
Atha kho tā devatā ekā ca1 gāyi, ekā ca nacci, ekā ca accharikaṁ vādesi2 seyyathāpi nāma pañcaṅgikassa turiyassa3 suvinītassa suppaṭipatāḷitassa kusalehi susamannāgatassa saddo hoti vaggu ca rajanīyo ca kamanīyo ca pemanīyo ca madanīyo ca, evameva [page 264] tāsaṁ devatānaṁ alaṅkārānaṁ saddo hoti vaggu ca rajanīyo ca kamanīyo ca pemanīyo ca madanīyo ca. Atha kho āyasmā anuruddho indriyāni okkhipi.

Atha kho tā devatā na kho ayyo anuruddho sādīyatīti tatthevantaradhāyiṁsu.

Atha kho āyasmā anuruddho sāyanhasamayaṁ patisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā anuruddho bhagavantaṁ etadavoca:

Idhāhaṁ bhante, divāvihāragato homi patisallīno. Atha kho bhante, sambahulā manāpakāyikā devatā yenāhaṁ tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhaṁsu, ekamantaṁ ṭhitā kho bhante, tā devatā maṁ etadavocuṁ:

Mayaṁ bhante anuruddha, manāpakāyikā nāma devatā, tīsu ṭhānesu issariyaṁ kārema, vasaṁ vattema, mayaṁ bhante anuruddha yādisakaṁ vaṇṇaṁ ākaṅkhāma, tādisakaṁ vaṇṇaṁ ṭhānaso paṭilabhāma, yādisakaṁ saraṁ ākaṅkhāma, tādisakaṁ saraṁ ṭhānaso paṭilabhāma, yādisakaṁ saraṁ ākaṅkhāma, tādisakaṁ saraṁ ṭhānaso paṭilabhāma, yādisakaṁ sukhaṁ ākaṅkhāma, tādisakaṁ sukhaṁ ṭhānaso paṭilabhāma, mayaṁ bhante anuruddha, manāpakāyikā nāma devatā imesu tīsu ṭhānesu issariyaṁ kārema, vasaṁ vattemāti.

1. Ekāva syā. [PTS]
2. Accharaṁ vādesi machasaṁ.
3. Turiyassa. Machasaṁ.

[BJT Page 202]

Tassa mayhaṁ bhante etadahosi: aho vatimā devatā sabbāva nīlā assu nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārāti. Atha kho bhante tā devatā mama cittamaññāya sabbāva nīlā ahesuṁ nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā. Tassa mayihaṁ bhante etadahosi: aho vatimā devatā sabbāva pītā assu pītavaṇṇovvv pītavatthā pītālaṅkārāti. Atha kho bhante tā devatā mama cittamaññāya sabbāva pītā ahesuṁ pītā vaṇṇā pītavatthā pītālaṅkārā. Tassa mayhaṁ etadahosi:
Aho vatimā devatā sabbāva lohitakā assu lohitakā vaṇṇā lohitakāvatthā lohitakālaṅkārāti. Atha kho bhante tā devatā mama cittamaññāya sabbāva lohitakā ahesuṁ lohitakā vaṇṇā lohitakā vatthā lohitakālaṅkārā. Tassa mayhaṁ bhante etadahosi: aho vatimā devatā sabbāva odātā assu odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārāti. Atha [page 265] kho bhante tā devatā mama cittamaññāya sabbāva odātā ahesuṁ odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā.

Atha kho bhante tā devatā ekā ca gāyi, ekā ca nacci, ekā ca accharikaṁ vādesi1 seyyathāpi nāma pañcaṅgikassa turiyassa suvinītassa suppaṭipatāḷitassa kusalehi susamannāgatassa saddo hoti vaggu ca rajanīyo ca kamanīyo ca pemanīyo ca madanīyo ca, evameva tāsaṁ devatānaṁ alaṅkārānaṁ saddo hoti vaggu ca rajanīyo ca kamaniyo ca pemanīyo ca madanīyo ca athakhvāhaṁ bhante indriyāni okkhipiṁ. Atha kho bhante tā devatā na kho ayyo anuruddho sādiyatīti tatthevantaradhāyiṁsu,

Kati hi nu kho bhante, dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjatīti.

Aṭṭhahi kho anuruddha, dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Katamehi aṭṭhahi:

1. Idha anuruddha, mātugāmo yassa mātāpitaro bhattuno denti, atthakāmā hitesino anukampakā anukampaṁ upādāya, tassa hoti pubbuṭṭhāyinī pacchānipātinī kiṅkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī.

2. Ye te bhattugaruno honti, mātāti vā pitāti vā samaṇabrāhmaṇāti vā te sakkaroti garukaroti māneti pūjeti abbhāgate ca āsanodakena paṭipūjeti.
1. Accharaṁ vādesī machasaṁ.

[BJT Page 204]
3. Ye te bhattu abbhantarakammantā uṇṇāti vā kappāsāti vā tattha dakkhā hoti analasā tatrūpāyāya vīmaṁsāya samannāgatā alaṅkātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ.

4. Yo so bhatatu abbhantaro anto jano [page 266] dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tesaṁ katañca katato jānāti, akatañca akatato jānāti, gilānakānañca balābalaṁ jānāti, khādanīyaṁ bhojanīyañcassa paccaṁsena1 saṁvibhajati.

5. Yaṁ bhattu āharati dhanaṁ vā dhaññaṁ vā jātarūpaṁ vā taṁ ārakkhena guttiyā sampādeti tattha ca hoti adhuttī athenī asoṇḍī avināsikā.

6. Upāsikā kho pana hoti buddhaṁ saraṇaṁ gatā, dhammaṁ saraṇaṁ gatā, saṅghaṁ saraṇaṁ gatā.

7. Sīlavatī kho pana hoti pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā kāmesu micchācārā paṭiviratā musāvādā paṭiviratā surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭiviratā.

8. Cāgavatī kho pana hoti vigatamalamaccherena cetasā agāraṁ ajjhāvasati muttavāgā payatapāṇī vossaggaratā yācayogā dānasaṁvibhāgaratā. Imehi kho anuruddha, aṭṭhahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati.

1. Yo naṁ bharati sabbadā niccaṁ ātāpī ussuko,
Taṁ sabbakāmadaṁ2 posaṁ bhattāraṁ nātimaññati.

2. Na cāpi sotthī bhattāraṁ issāvādena rosaye,
Bhattu ca garuno sabbe patipūjeti paṇḍitā.

3. Uṭṭhāyikā3 analasā saṅgahītaparijjanā,
Bhattu manāpaṁ carati sambhataṁ anurakkhati.

4. Yā evaṁ vattatī nārī bhattu chandavasānugā,
Manāpā nāma te devā4 yattha sā upapajjatīti.

1. Paccaṁsena sī 2. Sabbakāmaharaṁ [PTS.] Syā. 3. Manāpakāyikā devā katthaci.

[BJT Page 206]
8. 1. 5. 7
Visākhamanāpakāyika suttaṁ

Ekaṁ [page 267] samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati pubbārāme migāramātupāsāde . Atha kho visākhā migāramātā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho visākhaṁ migāramātaraṁ bhagavā etadavoca:

Aṭṭhahi kho visākhe, dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Katamehi aṭṭhahi:

1. Idha visākhe, mātugāmo yassa mātāpitaro bhattuno denti, atthakāmā hitesino anukampakā anukampaṁ upādāya, tassa hoti pubbuṭaṭhāyinī pacchānipātinī kiṅkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī.
2. Ye te bhattugaruno honti, mātāti vā pitāti vā samaṇabrāhmaṇāti vā te sakkaroti garukaroti māneti pūjeti abbhāgate ca āsanodakena paṭipūjeti.
3. Ye te bhattu abbhantarakammantā uṇṇāti vā kappāsāti vā tattha dakkhā hoti analasā tatrūpāyāya vīmaṁsāya samannāgatā alaṅkātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ.
4. Yo so bhatatu abbhantaro anto jano dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tesaṁ katañca katato jānāti, akatañca akatato jānāti, gilānakānañca balābalaṁ jānāti, khādanīyaṁ bhojanīyañcassa paccaṁsena saṁvibhajati.
5. Yaṁ bhattu āharati dhanaṁ vā dhaññaṁ vā jātarūpaṁ vā taṁ ārakkhena guttiyā sampādeti tattha ca hoti adhuttī athenī asoṇḍī avināsikā.
6. Upāsikā kho pana hoti buddhaṁ saraṇaṁ gatā, dhammaṁ saraṇaṁ gatā, saṅghaṁ saraṇaṁ gatā.
7. Sīlavatī kho pana hoti pāṇātipātā paṭiviratā adinnādānā paṭiviratā kāmesu micchācārā paṭiviratā musāvādā paṭiviratā surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. 8. Cāgavatī kho pana hoti vigatamalamaccherena cetasā agāraṁ ajjhāvasati muttacāgā payatapāṇī vossaggaratā yācayogā dānasaṁvibhāgaratā. Imehi kho anuruddha, aṭṭhahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati.

1. Yo naṁ bharati sabbadā niccaṁ ātāpī ussuko,
Taṁ sabbakāmadaṁ posaṁ bhattāraṁ nātimaññati.

2. Na cāpi sotthī bhattāraṁ issāvādena rosaye,
Bhattu ca garuno sabbe patipūjeti paṇḍitā.

3. Uṭṭhāyikā analasā saṅgahītaparijjanā,
Bhattu manāpaṁ carati sambhataṁ anurakkhati.

4. Yā evaṁ vattatī nārī bhattu chandavasānugā,
Manāpā nāma te devā yattha sā upapajjatīti.

[BJT Page 208]

8. 1. 5. 8
Nakulamātumanāpakāyika suttaṁ

Ekaṁ [page 268] samayaṁ bhagavā bhaggesu viharati suṁsumāragire1. Bhesakalāvane migadāye. Atha kho nakulamātā gahapatāni yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho nakulamātaraṁ gahapatāniṁ bhagavā etadavoca:
Aṭṭhahi kho nakulamāte, dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati. Katamehi aṭṭhahi:

1. Idha nakulamāte, mātugāmo yassa mātāpitaro bhattuno denti, atthakāmā hitesino anukampakā anukampaṁ upādāya, tassa hoti pubbuṭṭhāyinī pacchānipātinī kiṅkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī.
2. Ye te bhattugaruno honti, mātāti vā pitāti vā samaṇabrāhmaṇāti vā te sakkaroti garukaroti māneti pūjeti abbhāgate ca āsanodakena paṭipūjeti.
3. Ye te bhattu abbhantarakammantā uṇṇāti vā kappāsāti vā tattha dakkhā hoti analasā tatrūpāyāya vīmaṁsāya samannāgatā alaṅkātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ.
4. Yo so bhatatu abbhantaro anto jano dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tesaṁ katañca katato jānāti, akatañca akatato jānāti, gilānakānañca balābalaṁ jānāti, khādanīyaṁ bhojanīyañcassa paccaṁsena saṁvibhajati.
5. Yaṁ hattu āharati dhanaṁ vā dhaññaṁ vā jātarūpaṁ vā taṁ ārakkhena guttiyā sampādeti tattha ca hoti adhuttī athenī asoṇḍī avināsikā.
6. Upāsikā kho pana hoti buddhaṁ saraṇaṁ gatā, dhammaṁ saraṇaṁ gatā, saṅghaṁ saraṇaṁ gatā.
7. Sīlavatī kho pana hoti pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā kāmesu micchācārā paṭiviratā musāvādā paṭiviratā surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭiviratā.

[BJT Page 210]

8. Cāgavatī kho pana hoti vigatamalamaccherena cetasā [page 269] agāraṁ ajjhāvasati muttacāgā payatapāṇī vossaggaratā yācayogā dānasaṁvibhāgaratā. Imehi kho anuruddha, aṭṭhahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjati.

Imehi kho nakulamāte, aṭṭhahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṁ devānaṁ sahavyataṁ upapajjatīti.

1. Yo naṁ bharati sabbadā niccaṁ ātāpī ussuko,
Taṁ sabbakāmadaṁ posaṁ bhattāraṁ nātimaññati.

2. Na cāpi sotthī bhattāraṁ issāvādena rosaye,
Bhattu ca garuno sabbe patipūjeti paṇḍitā.

3. Uṭṭhāyikā analasā saṅgahītaparijjanā,
Bhattu manāpaṁ carati sambhataṁ anurakkhati.

4. Yā evaṁ vattatī nārī bhattu chandavasānugā,
Manāpā nāma te devā yattha sā upapajjatīti.

8. 1. 5. 9
Paṭhamalokavijaya suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati pubbārāme migāramātupāsāde. Atha kho visākhā migāramātā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho visākhaṁ migāramātaraṁ bhagavā etadavoca:

Catūhi kho visākhe, dhammehi samannāgato mātugāmo idhalokavijayāya paṭipanno hoti, ayaṁsā loko āraddho hoti. Katamehi catūhi: idha visākhe, mātugāmo susaṁvihitakammanto hoti saṅghahitaparijanā, bhattu manāpaṁ carati, sambhataṁ anurakkhati.

1. Payatapāṇī sī, sya [PTS]

[BJT Page 212]

1. Katamañca visākhe, mātugāmo susaṁvihitakammanno hoti: idha visākhe, mātugāmo ye te bhattu abbhantarā kammantā uṇṇāti vā kappāsāti vā, tattha dakkhā hoti analasā, tatrūpāyāya vimaṁsāya samannāgatā alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ. Evaṁ kho visākhe, mātugāmo susaṁvihitakammanto [PTS Page 27o] hoti.

2. Kathañca visākhe mātugāmo saṅgahītaparijano hoti, idha visākhe mātugāmo yo so bhattu abbhantaro antojano dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā, tesaṁ katañca katato jānāti. Akatañca akatato jānāti, gilānakānañca balābalaṁ jānāti, khādanīyabhojanīyañcassa paccaṁsena saṁvibhajati. Evaṁ kho visākhe, mātugāmo saṅgahitaparijano hoti.

3. Katañca visākhe, mātugāmo bhattu manāpaṁ carati, idha visākhe, mātugāmo yaṁ bhattu amanāpasaṅkhātaṁ, taṁ jīvitahetupi na ajjhācarati. Evaṁ kho visākhe, mātugāmo bhattu manāpaṁ carati.

4. Kathañca visākhe mātugāmo sambhataṁ anurakkhati, idha visākhe, mātugāmo yaṁ bhattā āharati, dhanaṁ vā dhaññaṁ vā rajataṁ vā jātarūpaṁ vā, taṁ ārakkhena guttiyā sampādeti. Tattha ca hoti adhuttī athenī asoṇḍī avināsikā, evaṁ kho visākhe, mātugāmo samabhataṁ anurakkhati. Imehi kho visākhe, catūhi dhammehi samannāgato mātugāmo idha lokavijayāya paṭipanno hoti, ayaṁsā loko1 āraddho hoti.

Catūhi kho visākhe, dhammehi samannāgato mātugāmo paralokavijayāya paṭipanno hoti, parassāloko āraddho hoti. Katamehi catūhi: idha visākhe, mātugāmo saddhā sampanno hoti sīlasampanno hoti, cāgasampanno hoti, paññāsampanno hoti.

5. Kathañca visākhe mātugāmo saddhāsampanno hoti, idha visākhe, mātugāmo saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṁ itipi so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavāti. Evaṁ kho visākhe, mātugāmo saddhāsampanno hoti.

1. Ayaṁ saloko syā ayaṁ loko machasaṁ. [PTS]

[BJT Page 214]

6. Kathañca visākhe, mātugāmo sīlasampanno hoti: idha [page 271] visākhe mātugāmo pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Evaṁ kho visākhe, mātugāmo sīla sampanno hoti.

7. Kathañca visākhe, mātugāmo cāgasampanno hoti: idha visākhe mātugāmo vigatamalamaccherena cetasā agāraṁ ajjhāvasati muttācāgo payatapāṇī1 vossaggarato yācayogo dānasaṁvibhāgarato. Evaṁ kho visākhe, mātugāmo cāgasampanno hoti.

8. Kathañca visākhe, mātugāmo paññāsampanno hoti: idha visākhe, mātugāmo paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato, ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. Evaṁ kho visākhe, mātugāmo paññāsampanno hoti. Imehi kho visākhe, catūhi dhammehi samannāgato mātugāmo paralokavijayāya paṭipanno hoti, parassā loko2 āraddho hotīti.

1. Susaṁvihitakammantā saṅgahītaparijjanā
Bhattu manāpaṁ carati sambhataṁ anurakkhati.

2. Saddhā sīlena sampannā vadaññū vītamaccharā,
Niccaṁ maggaṁ visodheti sotthānaṁ samparāyikaṁ

3. Iccete aṭṭha dhammā ca yassā vijjanti nāriyā,
Tampi sīlavatiṁ āhu dhammaṭṭhaṁ saccavādiniṁ.

4. Soḷasākārasampannā aṭṭhaṅgasusamāgatā,
Sā tādisī sīlavatī upāsikā upapajjati devalokaṁ manāpaṁ

8. 1. 5. 10
Dutiyalokavijaya suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Catūhi bhikkhave, dhammehi samannāgato mātugāmo idhalokavijayāya paṭipanno hoti, ayaṁsā loko āraddho hoti. Katamehi catūhi:

Idha [page 272] bhikkhave mātugāmo susaṁvihitakammanto hoti saṅgahitaparijanā, bhattu manāpaṁ carati, sambhataṁ anurakkhati.

[BJT Page 216]

1. Katañca bhikkhave, mātugāmo susaṁvihitakammanno hoti: idha bhikkhave mātugāmo ye te bhattu abbhantarā kammantā uṇṇāti vā kappāsāti vā, tattha dakkhā hoti analasā, tatrūpāyāya vimaṁsāya samannāgatā alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ. Evaṁ kho bhikkhave, mātugāmo susaṁvihitakammanto hoti.

2. Kathañca bhikkhave mātugāmo saṅgahītaparijano hoti, idha visākhe mātugāmo yo so bhattu abbhantaro antojano dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā, tesaṁ katañca katato jānāti. Akatañca akatato jānāti, gilānakānañca balābalaṁ jānāti, khādanīyabhojanīyañcassa paccaṁsena saṁvibhajati. Evaṁ kho bhikkhave, mātugāmo saṅgahitaparijano hoti.

3. Katañca bhikkhave, mātugāmo bhattu manāpaṁ carati, idha visākhe, mātugāmo yaṁ bhattu amanāpasaṅkhātaṁ, taṁ jīvitahetupi na ajjhācarati. Evaṁ kho bhikkhave, mātugāmo bhattu manāpaṁ carati.

4. Kathañca bhikkhave mātugāmo sambhataṁ anurakkhati, idha visākhe, mātugāmo yaṁ bhattā āharati, dhanaṁ vā dhaññaṁ vā rajataṁ vā jātarūpaṁ vā, taṁ ārakkhena guttiyā sampādeti. Tattha ca hoti adhuttī athenī asoṇḍī avināsikā, evaṁ kho bhikkhave, mātugāmo sambhataṁ anurakkhati. Imehi kho bhikkhave, catūhi dhammehi samannāgato mātugāmo idha lokavijayāya paṭipanno hoti, ayaṁsā loko āraddho hoti.

Catūhi bhikkhave, dhammehi samannāgato mātugāmo paralokavijayāya paṭipanno hoti, parassāloko āraddho hoti. Katamehi catūhi: idha bhikkhave, mātugāmo saddhā sampanno hoti sīlasampanno hoti, cāgasampanno hoti, paññāsampanno hoti.

5. Kathañca bhikkhave mātugāmo saddhāsampanno hoti, idha bhikkhave, mātugāmo saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṁ itipi so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavāti. Evaṁ [page 273] kho bhikkhave mātugāmo saddhāsampanno hoti.

6. Kathañca bhikkhave, mātugāmo sīlasampanno hoti: idha bhikkhave mātugāmo pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Evaṁ kho bhikkhave, mātugāmo sīlasampanno hoti.

[BJT Page 218]

7. Kathañca bhikkhave, mātugāmo cāgasampanno hoti: idha bhikkhave mātugāmo vigatamalamaccherena cetasā agāraṁ ajjhāvasati muttācāgo payatapāṇī1. Vossaggarato yācayogo dānasaṁvibhāgarato. Evaṁ kho bhikkhave, mātugāmo cāgasampanno hoti.

8. Kathañca bhikkhave, mātugāmo paññāsampanno hoti: idha bhikkhave, mātugāmo paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato, ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. Evaṁ kho bhikkhave, mātugāmo paññāsampanno hoti. Imehi kho bhikkhave, catūhi dhammehi samannāgato mātugāmo paralokavijayāya paṭipanno hoti, parassa loko āraddho hotīti.

1. Susaṁvihitakammantā saṅgahītaparijjanā
Bhattu manāpaṁ carati sambhataṁ anurakkhati.

2. Saddhā sīlena sampannā vadaññū vītamaccharā,
Niccaṁ maggaṁ visodheti sotthānaṁ samparāyikaṁ

3. Iccete aṭṭha dhammā ca yassā vijjanti nāriyā,
Tampi sīlavatiṁ āhu dhammaṭṭhaṁ saccāvādiniṁ.

4. Soḷasākārasampannā aṭṭhaṅgasusamāgatā,
Sā tādisī sīlavatī upāsikā upapajjati devalokaṁ manāpaṁ

Uposathavaggo pañcamo

Tatruddānaṁ:

Saṅkhitte vitthate visākhe vāseṭṭho bojjhāya pañcamaṁ
Anuruddha puna visākhe nakulā idha lokikā1. Dveti.

Paṭhamo paṇṇāsako.

1. Lokiyā sīmu. * Paṇṇāsakaṁ paṭhamaṁ sīmu.

[BJT Page 220]

Dutiyo paṇṇāsako
6. Gotamīvaggo
8. 2. 6. 1
Gotamī suttaṁ

[page 274] ekaṁ samayaṁ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṁ nigrodhārāme. Atha kho mahāpajāpatī gotamī yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhitā kho mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṁ etadavoca:
Sādhu bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti.

Alaṁ gotamī, mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāti.

Dutiyampi kho mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṁ etadavoca: sādhu bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti.

Alaṁ gotami, mā te rucci, mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāti.

Tatiyampi kho mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṁ etadavoca: sādhu bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti.

Alaṁ gotami, mā te rucci, mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāti.

Atha kho mahāpajāpatī gotamī na bhagavā anujānāti mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.

[BJT Page 222]

Atha kho bhagavā kapilavatthusmiṁ yathābhirantaṁ viharitvā yena vesāli tena cārikaṁ pakkāmi. Anupubbena cārikaṁ caramāno yena vesāli tadavasari. Tatra sudaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṁ.

Atha kho mahāpajāpatī gotamī kese chedāpetvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā sambahulābhi sākiyānīhi saddhiṁ yena vesāli [page 275] tena pakkāmi. Anupubbena yena vesāli mahāvane kūṭāgārasālaṁ tenupasaṅkami.

Atha kho mahāpajāpatī gotamī sunehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bahidvārakoṭṭhake aṭṭhāsi, addasā kho āyasmā ānando mahāpajāpatiṁ gotamiṁ sunehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhiṁ dummanaṁ assumukhiṁ rudamānaṁ bahidvārakoṭṭhake ṭhitaṁ, disvāna mahāpajāpatiṁ gotamiṁ etadavoca:

Kinnu tvaṁ gotami, sunehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bahidvārakoṭṭhake ṭhitāti?

Tathā hi pana bhante ānanda, na bhagavā anujānāti mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti.

Tena hi gotamī, idheva tāva1 hohi, yāvāhaṁ bhagavantaṁ yācāmi mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti.

Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi, ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca:

"Esā bhante, mahāpajāpatī gotamī sunehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bahidvārakoṭṭhake ṭhitā, na bhagavā anujānāti mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti. "

1. Muhuttaṁ idheva tāva vū pāḷi.

[BJT Page 224]

Sādhu bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti. "

Alaṁ ānanda, mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāti.

Dutiyampi kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca: "sādhu bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti. "

Tatiyampi kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca: "sādhu bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti. "

Alaṁ ānanda, māte rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhamma vinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti.

Atha [page 276] kho āyasmato ānandassa etadahosi: na bhagavā anujānāti mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjaṁ. Yannūnāhaṁ aññenapi pariyāyena bhagavantaṁ yāceyyaṁ mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti.

Atha kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca: bhabbo nu kho bhante, mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajitvā sotapattiphalaṁ vā sakadāgāmiphalaṁ vā anāgāmiphalaṁ vā arahattaphalaṁ vā sacchikātunti?
Bhabbo ānanda mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajitvā sotāpattiphalampi sakadāgāmiphalampi anāgāmiphalampi arahattaphalampi sacchikātunti.

Sace bhante, bhabbo mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajitvā sotāpattiphalampi sakadāgāmiphalampi anāgāmiphalampi arahattaphalampi sacchikātuṁ, bahukārā1 bhante, mahāpajāpatī gotamī bhagavato mātucchā āpādikā posikā, bhagavantaṁ janettiyā kālakatāya2 thaññaṁ pāyesi.

Sādhu bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjanti.

Sace ānanda, mahāpajāpatī gotamī aṭṭhagarudhamme patigaṇhāti, sāvassā hotu upasampadā.

1. Bahupakārā cu pāḷi machasaṁ syā.
2. Kālaṅkatāya machasaṁ.

[BJT Page 226]
1. "Vassasatūpasampannāya bhikkhuniyā tadahupasampannassa bhikkhuno abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikamma sāmīcikammaṁ kattabbaṁ. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā1 mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

2. Na bhikkhuniyā abhikkhuke āvāse vassaṁ upagantabbaṁ, ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

3. Anvaddhamāsaṁ bhikkhuniyā bhikkhusaṅghato dvedhammo paccāsiṁsitabbā: uposathapucchakañca ovadūpasaṅkamanañca. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

4. Vassaṁ vutthāya bhikkhuniyā ubhato saṅghe tīhi ṭhānehi pavāretabbā: diṭṭhena sutena parisaṅkāya. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

5. Garudhammaṁ ajjhāpannāya bhikkhuniyā ubhato saṅghe pakkhamānattaṁ caritabbaṁ. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

6. Dve vassāni chasu dhammesu sikkhitasikkhāya sikkhamānāya ubhato saṅghe upasampadā pariyesitabbā. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

7. Na kenaci pariyāyena bhikkhuniyā bhikkhū akkositabbo paribhāsitabbo. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

8. Ajjatagge ānanda, ovaṭo bhikkhunīnaṁ bhikkhūsu vacanapatho, anovaṭo bhikkhūnaṁ bhikkhunīsu vacanapatho. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo. "

Sace ānanda, mahāpajāpatī gotamī ime aṭṭhagarudhamme patigaṇhāti, sāvassā hotu upasampadāti.

[BJT Page 228]

Atha kho āyasmā ānando bhagavato santike ime aṭṭhagarudhamme uggahetvā yena mahāpajāpatī gotamī tenupasaṅkami upasaṅkamitvā mahāpajāpatiṁ gotamiṁ etadavoca:
Sace kho tvaṁ gotami, aṭṭhagarudhamme patigaṇheyyāsi, sāva te bhavissati upasampadā.

"Vassasatūpasampannāya bhikkhuniyā tadahupasampannassa bhikkhuno abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikamma sāmīcikammaṁ kattabbaṁ. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

Na bhikkhuniyā abhikkhuke āvāse vassaṁ upagantabbaṁ, ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

Anvaddhamāsaṁ bhikkhuniyā bhikkhusaṅghato dvedhammo paccāsiṁsitabbā: uposathapucchakañca ovadūpasaṅkamanañca. [page 277] ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

Vassaṁ vutthāya bhikkhuniyā ubhato saṅghe tīhi ṭhānehi pavāretabbā: diṭṭhena sutena parisaṅkāya. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

Garudhammaṁ ajjhāpannāya bhikkhuniyā ubhato saṅghe pakkhamānattaṁ caritabbaṁ. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.
Dve vassāni chasu dhammesu sikkhitasikkhāya sikkhamānāya ubhato saṅghe upasampadā pariyesitabbā. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

Na kenaci pariyāyena bhikkhuniyā bhikkhū akkositabbo paribhāsitabbo. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo.

Ajjatagge ānanda, ovaṭo [page 278] bhikkhunīnaṁ bhikkhūsu vacanapatho, anovaṭo bhikkhūnaṁ bhikkhunīsu vacanapatho. Ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṁ anatikkamanīyo. "

Sace kho tvaṁ gotamī, ime aṭṭhagarudhamme patigaṇhayyāsi, sāva te bhavissati upasampadāti.

Seyyathāpi bhante ānanda, itthi vā puriso vā daharo yuvāmaṇḍanakajātiko sīsaṁ nahāto uppalamālaṁ vā vassikamālaṁ vā atimuttakamālaṁ vā lahitvā ubhohi hatthehi paṭiggahetvā uttamaṅge sirasmiṁ patiṭṭhāpeyya1 evameva kho ahaṁ bhante, ime aṭṭhagarudhamme patigaṇhissāmi yāvajīvaṁ anatikkamanīyeti.

Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi, ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca:

Paṭiggahītā bhante, mahāpajāpatiyā gotamiyā aṭṭha garudhammā yāvajīvaṁ anatikkamanīyāti. 2

Sace ānanda, nālabhissa3 mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajjaṁ, ciraṭṭhitikaṁ ānanda, brahmacariyaṁ abhavissa, vassasahassameva saddhammo patiṭṭhaheyya, yato ca kho ānanda, mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṁ pabbajito, nadāni ānanda, brahmacariyaṁ ciraṭṭhitikaṁ bhavissati, pañcevadāni ānanda, vassasatāni saddhammo ṭhassati.

1. Patiṭṭhapeyya vū pā.
2. Aṭṭhagaru dhammā. Upasampannā bhagavato mātucchāti cū pā.
3. Nālabhissā cū pā.

[BJT Page 230]

Seyyathāpi ānanda, yāni kānici kulāni bahukitthikāni1 appurisakāni, tāni suppadhaṁsiyāni honti corehi kumbhatthenakehi. Evameva kho ānanda, yasmiṁ dhammavinaye labhati mātugāmo agārasmā anagāriyaṁ pabbajjaṁ, na taṁ brahmacariyaṁ viraṭṭhitikaṁ hoti.

Seyyathāpi ānanda, sampanne sālikkhette setaṭṭhikā nāmarogajāti nipatati, evaṁ taṁ sālikkhettaṁ [page 279] na ciraṭṭhitikaṁ hoti. Evameva kho ānanda, yasmiṁ dhammavinaye labhati mātugāmo agārasmā anagāriyaṁ pabbajjaṁ na taṁ brahmacariyaṁ ciraṭṭhitikaṁ hoti.

Seyyathāpi ānanda, sampanne ucchukkhette mañjeṭṭhikā nāma rogajāti nipatati, evaṁ taṁ ucchukkhettaṁ na ciraṭṭhitikaṁ hoti, evameva kho ānanda, yasmiṁ dhammavinaye labhati mātugāmo agārasmā anagāriyaṁ pabbajjaṁ na taṁ brahmacariyaṁ ciraṭṭhitikaṁ hoti.

Seyyathāpi ānanda, puriso mahato taḷākassa paṭigacceva āḷiṁ bandheyya yāvadeva udakassa anatikkamanāya, evameva kho ānanda mayā paṭigacceva bhikkhunīnaṁ aṭṭha garudhammā paññattā yāvajīvaṁ anatikkamanīyāti.

8. 2. 6. 2
Bhikkhunovādaka suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṁ atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca:

Kati hi nū kho bhante, dhammehi samannāgato bhikkhu bhikkhuno vādako sammantitabboti.

[BJT Page 232]

Aṭṭhahi kho ānanda, dhammehi samannāgato bhikkhu bhikkhuno vādako sammannitabbo. Katamehi aṭṭhahi:

Idhānanda, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati. Ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu, bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā savyañjanā kovalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Ubhayāni kho panassa pātimokkhāni
Vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattinī suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso. Kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpanīyā, paṭibalo hoti [page 280] bhikkhunīsaṅghassa dhammiyā kathāya sandassetuṁ samādapetuṁ samuttejetuṁ sampahaṁsetuṁ, yebhuyyena bhikkhunīnaṁ piyo hoti manāpo, na kho panetaṁ bhagavantaṁ uddissa pabbajitāya kāsāyavatthavasanāya garudhammaṁ ajjhāpannapubbo hoti, vīsativasso vā hoti atirekavīsati vasso vā.

Imehi kho ānanda, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhikkhunovādako sammantitabboti.

8. 2. 6. 3

Saṅkhitta gotamiyovāda suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṁ, atha kho mahāpajāpatī gotamī yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhitā kho mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṁ etadavoca:
Sādhu bhante, bhagavā saṅkhittena dhammaṁ desetu, yamahaṁ bhagavato dhammaṁ sutvā vūpakaṭṭhā appamattā ātāpinī pahitattā vihareyyanti.

[BJT Page 234]

Ye kho tvaṁ gotamī, dhamme jāneyyāsi ime dhammā sarāgāya saṁvattanti no visaṁyogāya, ācayāya saṁvattanti no apacayāya, mahicchatāya saṁvattanti no appicchatāya, asantuṭṭhiyā saṁvattanti no santuṭṭhiyā. Saṅgaṇikāya saṁvattanti no pavivekāya. Kosajjāya saṁvattanti no viriyārambhāya. Dubharatāya saṁvattanti no subharatāya, ekaṁsena gotami, dhāreyyāsi neso dhammo neso vinayo netaṁ satthusāsananti.

Ye ca kho tvaṁ gotamī, dhamme jāneyyāsi ime dhammā virāgāya saṁvattanti no sarāgāya, visaṁyogāya saṁvattanti no saṁyogāya, apacayāya saṁvattanti no ācayāya, appicchatāya saṁvattanti no mahicchatāya, santuṭṭhiyā saṁvattanti no asantuṭṭhiyā, pavivekāya saṁvattanti no saṅgaṇikāya, [page 281] viriyārambhāya saṁvattanti no kosajjāya, subharatāya saṁvattanti no dubharatāyāti. Ekaṁsena gotamī, dhāreyyāsi eso dhammo eso vinayo etaṁ satthusāsananti.

8. 2. 6. 4
Vyagghapajja suttaṁ

4. Ekaṁ samayaṁ bhagavā koliyesu viharati kakkarapattaṁ nāma koliyānaṁ nigamo. Tatra1 kho dīghajāṇu koliyaputto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho dīghajāṇu koliyaputto bhagavantaṁ etadavoca:

Mayaṁ bhante, gihī kāmabhogī2 puttasambādhasayanaṁ ajjhāvasāma, kāsikacandanaṁ paccanubhoma, mālāgandhavilepanaṁ dhārayāma, jātarūparajataṁ sādiyāma. Tesaṁ no bhante, bhagavā tathā dhammaṁ desetu, ye ambhākaṁ assu dhammā diṭṭhadhammahitāya diṭṭhadhammasukhāya samparāya hitāya samparāyasukhāyāti.

1. Atha kho ma cha saṁ.
2. Gihī kāmabhogino ma cha saṁ.

[BJT Page 236]

Cattāro me vyagghapajja, dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṁvattanti diṭṭhadhammasukhāya. Katame cattāro: uṭṭhānasampadā ārakkhasampadā kalyāṇamittatā samajīvikatā. 1

1. Katamā ca vyagghapajja, uṭṭhānasampadā: idha vyagghapajja kulaputto yena kammaṭṭhānena jīvikaṁ kappeti, yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena2 yadi rājaporisena yadi sippaññatarena. Tattha dakkho hoti analaso tatrapāyāya vimaṁsāya samannāgato alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ, ayaṁ vuccati vyagghapajja, uṭṭhānasampadā.

2. Katamā ca vyagghapajja, ārakkhasampadā: idha vyagghapajja, kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānaviriyādhigatā [page 282] bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā, te ārakkhena guttiyā sampādeti 'kinti me ime bhoge neva rājāno hareyyuṁ na corā hareyyuṁ na aggi ḍaheyya na udakaṁ vaheyya na appiyā dāyādā hareyyunti. Ayaṁ vuccati vyagghapajja, ārakkhasampadā.

3. Katamā ca vyagghapajja, kalyāṇamittatā: idha vyagghapajja, kulaputto yasmiṁ gāme vā nigame vā paṭivasati. Tattha ye te honti gahapati vā gahapatiputto vā daharā vā vuddhasīlino vuddhā vā vuddhasīlā saddhāsampannā sīlasampannā cāgasampannā paññāsampannā' tehi saddhiṁ santiṭṭhati sallapati sākacchaṁ samāpajjati. Yathā rūpānaṁ saddhāsampannānaṁ saddhāsampadaṁ anusikkhati, yathārūpānaṁ sīlasampannānaṁ sīlasampadaṁ anusikkhati yathārūpānaṁ cāgasampannānaṁ cāgasampadaṁ anusikkhati, yathārūpānaṁ paññāsampannānaṁ paññāsampadaṁ anusikkhati. Ayaṁ vuccati vyagghapajja, kalyāṇamittatā.

4. Katamā ca vyagghapajja samajīvikatā: idha vyagghapajja, kulaputto āyañca bhogānaṁ viditvā vayañca bhogānaṁ viditvā samaṁ jīvikaṁ kappeti nāccogāḷhaṁ nātihīnaṁ, evaṁ me āyo vayaṁ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṁ pariyādāya ṭhassatīti.

1. Samajīvitā ma cha saṁ
2. Issattena. Ma cha saṁ.

[BJT Page 238]

Seyyathāpi vyagghapajja, tulādhāro vā tulādhārantevāsī vā tulaṁ paggahetvā jānāti ettakena vā onataṁ ettakena vā unnatanti. Evameva kho vyagghapajja, kulaputto āyañca bhogānaṁ viditvā vayañca bhogānaṁ viditvā samaṁ jīvikaṁ kappeti, na ca accogāḷhaṁ na atihīnaṁ. Evaṁ me āyo vayaṁ pariyādāya ṭhassati, [page 283] na ca me vayo āyaṁ pariyādāya ṭhassatīti. Sacāyaṁ vyagghapajja, kulaputto appāyo samāno uḷāraṁ jīvikaṁ kappeti, tassa bhavanti cattāro udumbarakhādīkaṁ vāyaṁ1 kulaputto bhoge bādatī'ti.

Sace panāyaṁ vyagghapajja, kulaputto mahāyo samāno kasiraṁ jīvikaṁ kappeti, tassa bhavanti vattāro 'ajaddhumārikaṁ vāyaṁ2 kulaputto marissatīti.

Yato ca khvāyaṁ vyagghapajja, kulaputto āyañca bhogānaṁ viditvā vayañca bhogānaṁ viditvā samaṁ jīvikaṁ kappeti na accogāḷhaṁ nātihīnaṁ, evaṁ me āyo vayaṁ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṁ pariyādāya ṭhassatī ti. Ayaṁ vuccati vyagghapajja, samajīvikatā.

Evaṁ samuppannānaṁ vyagghapajja bhogānaṁ cattāri apāyamukhāni honti: itthidhutto hoti surādhutto akkhadhutto pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko. Seyyathāpi vyagghapajja, mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni. Cattāri ca apāyamukhāni, tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni pidabheyya, yāni ca apāyamukhāni tāni vivareyya, devo ca na sammādhāraṁ anuppaveccheyya, evaṁ hi tassa vyagghapajja mahato taḷākassa hāniyeva pāṭikaṅkhā. No vuddhī. Evameva kho vyagghapajja, evaṁ samuppannānaṁ bhogānaṁ cattāri apāyamukhāni honti: itthidhutto hoti surādhutto akkhadhutto pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko.

1. Udumbarakhādicāyaṁ machasaṁ
2. Ajeḷamaraṇaṁ cāyaṁ machasaṁ

[BJT Page 240]

Evaṁ samuppannānaṁ vyagghapajja, bhogānaṁ cattāri āyamukhāni honti. Na itthidhutto hoti na surādhutto na akkhadhutto [page 284] kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. Seyyathāpi vyagghapajja, mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni cattāri ceva apāyamukhāni, tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni vivareyya, yāni ca apāyamukhāni tāni pidaheyya, devo ca sammā dhāraṁ anuppaveccheyya, evaṁ hi tassa vyagghapajja, mahato taḷākassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni, evameva kho vyagghapajja, evaṁ samuppannānaṁ% bhogānaṁ cattāri āyamukhāni honti na itthidhutto hoti, na surādhutto na akkhadhutto kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko.

Ime kho vyagghapajja, cattāro dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṁvattanti, diṭṭhadhammasukhāyāti.

Cattāro me vyagghapajja, dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṁvattanti samparāyasukhāya, katame cattāro: saddhāsampadā sīlasampadā cāgasampadā paññāsampadā.

5. Katamā ca vyagghapajja, saddhāsampadā: idha vyagghapajja, kulaputto saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṁ: iti'pi so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṁ buddho bhagavāti. Ayaṁ vuccati vyagghapajja saddhāsampadā.

6. Katamā ca vyagghapajja, sīlasampadā: idha vyagghapajja kulaputto pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesumicchācārā paṭivirato hoti. Musāvādā paṭivirato hoti surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti, ayaṁ vuccati vyagghapajja sīlasampadā.

7. Katamā ca vyagghapajja cāgasampadā: idha vyagghapajja, kulaputto vigatamalamaccherena cetasā agāraṁ ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṁvibhāgarato, ayaṁ vuccati vyagghapajja cāgasampadā.

[BJT Page 242]

8. Katamā ca vyagghapajja paññāsampadā: idha [page 285] vyagghapajja, kulaputto paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato, ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā, ayaṁ vuccati vyagghapajja paññāsampadā.

Ime kho vyagghapajja, cattāro dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṁvattanti samparāyasukhāyāti.

1. Uṭṭhātā kammadheyyesu appamatto vidhānavā,
Samaṁ kappeti jīvikaṁ1 sambhataṁ anurakkhati.

2. Saddho sīlena sampanno vadaññū vītamaccharo,
Niccaṁ maggaṁ visodheti sotthānaṁ samparāyikaṁ

3. Iccete aṭṭha dhammā ca saddhassa gharamesino,
Akkhātā saccanāmena ubhayattha sukhāvahā.

4. Diṭṭhadhammahitatthāya samparāyasukhāya ca
Evametaṁ gahaṭṭhānaṁ cāgo puññaṁ pavaḍḍhatīti.

8. 2. 6. 5
Ujjaya suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Atha kho ujjayo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi, sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇiyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho ujjayo brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca:

Mayaṁ bho gotama, pavāsaṁ gantukāmā, tesaṁ no bhavaṁ gotamo amhākaṁ tathā dhammaṁ desetu yenamhākaṁ assu dhammā diṭṭhadhammahitāya diṭṭhadhammasukhāya samparāyahitāya samparāyasukhāyāti.

Cattārome brāhmaṇa, dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṁvattanti diṭṭhadhammasukhāya. Katame cattāro:

Uṭṭhānasampadā [page 286] ārakkhasampadā kalyāṇamittatā samajīvikatā:

1. Jīvitaṁ sīmu. Machasaṁ

[BJT Page 244]

1. Katamā ca brāhmaṇa, uṭṭhānasampadā: idha brāhmaṇa, kulaputto yena kammaṭṭhānena jīvikaṁ kappeti yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rājaporisena yadi sippaññatarena, tattha dakkho hoti analaso tatrapāyāya vīmaṁsāya samannāgato alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātunti. Ayaṁ vuccati brāhmaṇa, uṭṭhānasampadā.

2. Katamā ca brāhmaṇa ārakkhasampadā: idha brāhmaṇa, kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānaviriyādhigatā bāhābalaparivitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā te ārakkhena guttiyā sampādeti, kinti me bhoge neva rājāno hareyyuṁ na corā hareyyuṁ na aggi ḍaheyya na udakaṁ vaheyya na appiyā dāyādā hareyyunti. Ayaṁ vuccati brāhmaṇa ārakkhasampadā.

3. Katamā ca brāhmaṇa, kalyāṇamittatā: idha brāhmaṇa, kulaputto yasmiṁ gāme vā nigame vā paṭivasati. Tattha ye te honti gahapati vā gahapatiputto vā daharā vā vuddhasīlino vuddhā vā vuddhasīlā saddhāsampannā sīlasampannā cāgasampannā paññāsampannā' tehi saddhiṁ santiṭṭhati sallapati sākacchaṁ samāpajjati. Yathā rūpānaṁ saddhāsampannānaṁ saddhāsampadaṁ anusikkhati, yathārūpānaṁ sīlasampannānaṁ sīlasampadaṁ anusikkhati yathārūpānaṁ cāgasampannānaṁ cāgasampadaṁ anusikkhati, yathārūpānaṁ paññāsampannānaṁ paññāsampadaṁ anusikkhati. Ayaṁ vuccati brāhmaṇa, kalyāṇamittatā.

4. Katamā ca brāhmaṇa samajīvikatā: idha brāhmaṇa, kulaputto āyañca bhogānaṁ viditvā vayañca bhogānaṁ viditvā samaṁ jīvikaṁ kappetī nāccogāḷhaṁ [page 287] nātihīnaṁ, evaṁ me āyo vayaṁ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṁ pariyādāya ṭhassatīti.

[BJT Page 246]

Seyyathāpi brāhmaṇa, tulādhāro vā tulādhārantevāsī vā tulaṁ paggahetvā jānāti ettakena vā onataṁ ettakena vā unnatanti. Evameva kho brāhmaṇa kulaputto āyañca bhogānaṁ viditvā vayañca bhogānaṁ viditvā samaṁ jīvikaṁ kappeti, na ca accogāḷhaṁ na atihīnaṁ. Evaṁ me āyo vayaṁ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṁ pariyādāya ṭhassatīti.

Sacāyaṁ brāhmaṇa, kulaputto appāyo samāno uḷāraṁ jīvikaṁ kappeti, tassa bhavanti cattāro 'udumbarakhādikaṁ vāyaṁ kulaputto bhoge bādatī'ti.

Sace panāyaṁ brāhmaṇa, kulaputto mahāyo samāno kasiraṁ jīvikaṁ kappeti, tassa bhavanti vattāro 'ajaddhumārikaṁ vāyaṁ kulaputto marissatīti.

Yato ca khvāyaṁ brāhmaṇa kulaputto āyañca bhogānaṁ viditvā vayañca bhogānaṁ viditvā samaṁ jīvikaṁ kappeti na accogāḷhaṁ nātihīnaṁ, evaṁ me āyo vayaṁ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṁ pariyādāya ṭhassatī ti. Ayaṁ vuccati brāhmaṇa samajīvikatā.

Evaṁ samuppannānaṁ brāhmaṇa bhogānaṁ cattāri apāyamukhāni honti: itthidhutto hoti surādhutto akkhadhutto pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko.
Seyyathāpi brāhmaṇa, mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni. Cattāri ca apāyamukhāni, tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni pidabheyya, yāni ca apāyamukhāni tāni vivareyya, devo ca na sammādhāraṁ anuppaveccheyya, evaṁ tassa brāhmaṇa [page 288] mahato taḷākassa parihāniyeva pāṭikaṅkhā. No vuddhī.

Evameva kho brāhmaṇa, evaṁ samuppannānaṁ bhogānaṁ cattāri apāyamukhāni honti: itthidhutto surādhutto akkhadhutto pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko. Evaṁ samuppannānaṁ brāhmaṇa, bhogānaṁ cattāri āyamukhāni honti. Na itthidhutto hoti na surādhutto na akkhadhutto kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko.

[BJT Page 248]

Seyyathāpi brāhmaṇa, mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni cattāri ca apāyamukhāni, tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni vivareyya, yāni ca apāyamukhāni tāni pidaheyya, devo ca sammādhāraṁ anuppaveccheyya, evaṁ hi tassa brāhmaṇa, mahato taḷākassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni, evameva kho brāhmaṇa, evaṁ samuppannānaṁ bhogānaṁ cattāri āyamukhāni honti: na itthidhutto hoti, na surādhutto na akkhadhutto kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko.

Ime kho brāhmaṇa, cattāro dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṁvattanti, diṭṭhadhammasukhāya.

Cattāro me brāhmaṇa, dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṁvattanti samparāyasukhāya, katame cattāro: saddhāsampadā sīlasampadā cāgasampadā paññāsampadā.

5. Katamā ca brāhmaṇa, saddhāsampadā: idha brāhmaṇa, kulaputto saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṁ: iti'pi so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṁ buddho bhagavāti. Ayaṁ vuccati vyagghapajja saddhāsampadā.

6. Katamā ca brāhmaṇa, sīlasampadā: idha brāhmaṇa kulaputto pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesumicchācārā paṭivirato hoti. Musāvādā paṭivirato hoti surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti, ayaṁ vuccati brāhmaṇa sīlasampadā.

7. Katamā ca brāhmaṇa cāgasampadā: idha [page 289] vyagghapajja, kulaputto vigatamalamaccherena cetasā agāraṁ ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṁvibhāgarato, ayaṁ vuccati brāhmaṇa, cāgasampadā.

8. Katamā ca brāhmaṇa paññāsampadā: idha vyagghapajja, kulaputto paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato, ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā, ayaṁ vuccati brāhmaṇa paññāsampadā.

[BJT Page 250]

Ime kho brāhmaṇa, cattāro dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṁvattanti samparāyasukhāyāti.

1. Uṭṭhātā kammadheyyesu appamatto vidhānavā,
Samaṁ kappeti jīvikaṁ sambhataṁ anurakkhati.

2. Saddho sīlena sampanno vadaññū vītamaccharo,
Niccaṁ maggaṁ visodheti sotthānaṁ samparāyikaṁ

3. Iccete aṭṭha dhammā ca saddhassa gharamesino,
Akkhātā saccanāmena ubhayattha sukhāvahā.

4. Diṭṭhadhammahitatthāya samparāyasukhāya ca
Evametaṁ gahaṭṭhānaṁ cāgo puññaṁ pavaḍḍhatīti.
8. 2. 6. 6
Kāmādhivacana suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Bhayanti bhikkhave, kāmānametaṁ adhivacanaṁ, dukkhanti bhikkhave, kāmānametaṁ adhivacanaṁ, rogoti bhikkhave, kāmānametaṁ adhivacanaṁ, gaṇḍoti bhikkhave, kāmānametaṁ adhivacanaṁ, sallanti bhikkhave, kāmānametaṁ adhivacanaṁ, saṅgoti bhikkhave, kāmānametaṁ adhivacanaṁ paṅkoti bhikkhave, kāmānametaṁ adhivacanaṁ. Gabbhoti bhikkhave, kāmānametaṁ adhivacanaṁ.

Kasmā ca bhikkhave, bhayanti kāmānametaṁ adhivacanaṁ: yasmā ca kāmarāgarattāyaṁ bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi bhayā na parimuccati, samparāyikāpi [page 290] bhayā na parimuccati, tasmā bhayanti kāmānametaṁ adhivacanaṁ.

Kasmā ca bhikkhave, rogoti kāmānametaṁ adhivacanaṁ: yasmā ca kāmarāgarattāyaṁ bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi rogā na parimuccati, samparāyikāpi rogā na parimuccati, tasmā rogoti kāmānametaṁ adhivacanaṁ.

Kasmā ca bhikkhave, gaṇḍoti kāmānametaṁ adhivacanaṁ: yasmā ca kāmarāgarattāyaṁ bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi gaṇḍā na parimuccati, samparāyikāpi gaṇḍā na parimuccati, tasmā gaṇḍoti kāmānametaṁ adhivacanaṁ.

Tasmā ca bhikkhave, sallanti kāmānametaṁ adhivacanaṁ: yasmā ca kāmarāgarattāyaṁ bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi sallā na parimuccati, samparāyikāpi sallā na parimuccati, tasmā sallanti kāmānametaṁ adhivacanaṁ.

Kasmā ca bhikkhave, saṅgoti kāmānametaṁ adhivacanaṁ: yasmā ca kāmarāgarattāyaṁ bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi saṅgā na parimuccati, samparāyikāpi saṅgā na parimuccati, tasmā saṅgoti kāmānametaṁ adhivacanaṁ.

Kasmā ca bhikkhave, paṅkoti kāmānametaṁ adhivacanaṁ: yasmā ca kāmarāgarattāyaṁ bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi paṅkā na parimuccati, samparāyikāpi paṅkā na parimuccati, tasmā paṅkoti kāmānametaṁ adhivacanaṁ.

Tasmā ca bhikkhave, gabbhoti kāmānametaṁ adhivacanaṁ:

[BJT Page 252]
Yasmā ca kāmarāgarattāyaṁ bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi gabbhā na parimuccati, samparāyikāpi gabbhā na parimuccati. Tasmā gabbhoti kāmānametaṁ adhivacanaṁ. Parimuccati, tasmā bhayanti kāmānametaṁ adhivacanaṁ.

1. Bhayaṁ dukkhañca rogo ca gaṇḍo sallañca saṅgo ca,
Paṅko gabbho ca ubhayaṁ ete kāmā pavuccanti,
Yattha satto puthujjano.

2. Otiṇṇo sātarūpena punagabbhāya gacchati,
Yato ca bhikkhu ātāpī sampajaññaṁ na riñcati1

3. So imaṁ palipaṁ duggaṁ atikkamma tathāvidho,
Pajañjāti jarūpetaṁ phandamānaṁ avekkhatīti.

1. Riccati sīmu.
8. 2. 6. 7
Paṭhama āhuneyyabhikkhu suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa, katamehi aṭṭhahi:

Idha bhikkhave, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati. Ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu, bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā savyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Kalyāṇamitto hoti , kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. Sammādiṭṭhiko hoti, sammādassanena samannāgato. Catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti, akicchalābhī akasiralābhī. Anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe. Amutrāsiṁ evannāmo, evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ. Tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno' ti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā, ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā . Te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannā ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimutti paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
[page 291]
Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti, pāhuneyyo, dakkhiṇeyyo, añjalikaraṇīyo, anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

[BJT Page 254]

8. 2. 6. 8
Dutiyāhuneyyabhikkhu suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa, katamehi aṭṭhahi:

Idha bhikkhave, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati. Ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu, bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṁ savyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Āraddhaviriyo viharati thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Āraññiko hoti pantha senāsano. Aratirati saho hoti, uppannaṁ aratiṁ abhibhuyya abhibhuyya viharati. Bhayabheravasaho hoti, uppannaṁ bhayabheravaṁ abhibhuyya abhibhuyya viharati. Catunna jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī, āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
[page 292]
Imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti, pāhuneyyo, dakkhiṇeyyo, añjalikaraṇīyo, anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

8. 2. 6. 9
Paṭhama aṭṭhapuggala suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhime bhikkhave, puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katamehi aṭṭha:

Sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmi sakadāgāmiphala sacchikiriyāya paṭipanno, anāgāmī anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, arahā arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanno. Ime kho bhikkhave, aṭṭhapuggalā āhuneyyā, pāhuneyyā, dakkhiṇeyyā, añjalikaraṇīyā, anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

1. Cattāro ca paṭipannā cattāro ca phale ṭhitā
Esa saṅgho ujubhūto paññāsīlasamāhito.

2. Yajamānānaṁ manussānaṁ puññapekkhānapāṇinaṁ1.
Karotaṁ opadhikaṁ puññaṁ saṅghe dinnaṁ mahapphalanti.

1. Puññapekhāna pāṇinaṁ katthaci.

[BJT Page 256]

8. 2. 6. 10
Dutiya aṭṭhapuggala suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhime bhikkhave, puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katame aṭṭha:
[page 293]

Sotāpanno sotāpannaphalasacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmi sakadāgāmiphala sacchikiriyāya paṭipanno, anāgāmī anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, arahā arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanno. Ime kho bhikkhave, aṭṭhapuggalā āhuneyyā, pāhuneyyā, dakkhiṇeyyā, añjalikaraṇīyā, anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

1. Cattāro ca paṭipannā cattāro ca phale ṭhitā
Esa saṅgho ujubhūto paññāsīlasamāhito.

2. Yajamānānaṁ manussānaṁ puññapekkhānapāṇinaṁ
Karotaṁ opadhikaṁ puññaṁ saṅghe dinnaṁ mahapphalanti.

Gotamīvaggo chaṭṭho.

Tatruddānaṁ:

Gotamī ovādaṁ saṅkhittaṁ dīghajāṇu ca ujjayo,
Bhayaṁ dve āhuneyyā ca dve ca aṭṭhapuggalā ti.

[BJT Page 258]

7. Cāpālavaggo
8. 2. 7. 1

Lābhicchā suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Aṭṭhime bhikkhave puggalā santo saṁvijjamānā lokasmiṁ. Katame aṭṭha:

1. Idha bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya. Tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho nūppajjati, so tena alābhena socati kilamati paridevati urattāḷiṁ kandati sammohaṁ āpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu iccho viharati lābhāya. [page 294] uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya. Na ca lābhī, socī ca paridevī ca cuto ca saddhammā.

2. Idha pana bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya, tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho uppajjati. So tena lābhena majjati pamajjati pamādamāpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhū iccho viharati lābhāya, uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya lābhī ca madī ca pamādī ca cuto ca saddhammā.

3. Idha pana bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya, tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya, lābho nūppajjati. So tena alābhena socati kilamati paridevati urattāḷiṁ kandati sammohaṁ āpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhū iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya. Na ca lābhī socī ca paridevī ca cuto ca saddhammā.

[BJT Page 260]

4. Idha pana bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya, tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho uppajjati. So tena lābhena majjati pamajjati pamādamāpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhū iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya. Lābhī ca madī ca pamādī ca vuto ca saddhammā.

5. Idha pana bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya, tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato [page 295] lābhāya lābho nūppajjati. So tena alābhena na socati na kilamati, na paridevati, na urattāḷiṁ kandati na sammohaṁ āpajjati, ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lābhāya, uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya na ca lābhī na ca socī na ca paridevī accuto ca saddhammā.

6. Idha pana bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyatta vuttino icchā uppajjati lābhāya. So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya, tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho uppajjati. So tena lābhena na majjati na pamajjati na pamādamāpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhū iccho viharati lābhāya, uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya lābhī ca na ca madī ca na ca pamādī accuto ca saddhammā.

7. Idha pana bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya, tassa anuṭṭhahato aghaṭato na vāyamato lābhāya lābho nūppajjati. So tena alābhena na socati na kilamati na paridevati, na urattāḷiṁ kandati, na sammohaṁ āpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhū iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya. Na ca lābhī na ca socī, na ca paridevī accuto ca saddhammā.

[BJT Page 262]

8. Idha pana bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya, tassa anuṭṭhahato aghaṭato na vāyamato lābhāya lābho uppajjati. So tena lābhena na majjati na pamajjati na pamādamāpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhū iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya. Lābhī ca na ca madī ca na ca pamādī accuto ca saddhammā.
Ime kho bhikkhave, aṭṭha puggalā santo saṁvijjamānā lokasminti.
[page 296]

8. 2. 7. 2
Alaṁ suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

1. Chahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano, alaṁ paresaṁ. Katamehi chahi:

Idha bhikkhave bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu, sutānaṁ dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, dhatānañca dhammānaṁ atthūpaparikkhitā hoti, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti, kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, chahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ.

[BJT Page 264]

2. Pañcahi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ. Katamehi pañcahi:

Idha bhikkhave, bhikkhu na heva kho khippanisantī ca hoti kusalesu dhammesu. Sutānañca dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, dhatānañca dhammānaṁ atthūpparikkhitā hoti, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti, kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano, alaṁ paresaṁ.

3. Catūhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano nālaṁ paresaṁ. Katamehi catūhi:

Idha bhikkhave, bhikkhu khippanisantī ca hoti kusalesu dhammesu, sutānañca dhammānaṁ dhāraṇajātiko [page 297] hoti, dhatānañca dhammānaṁ atthūpparikkhitā hoti, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti. No ca kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, catūhi dhammehi samannāgato bhikkhū alaṁ attano, nālaṁ paresaṁ.

4. Catūhi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ, nālaṁ attano. Katamehi catūhi:

Idha bhikkhave, bhikkhu khippanisantī ca hoti kusalesu dhammesu, sutānañca dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, no va dhatānaṁ dhammānaṁ atthūpparikkhitā hoti, na ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti, kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, catūhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano, alaṁ paresaṁ.

[BJT Page 266]

5. Tīhi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano, nālaṁ paresaṁ. Katamehi tīhi:

Idha bhikkhave, bhikkhu na heva kho khippanisasti ca hoti kusalesu dhammesu. Sutānañca dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, dhatānañca dhammānaṁ atthūpparikkhitā hoti, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti, no ca kalyāṇavāco hoti, kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya [page 298] anelagalāya atthassa viññāpaniyā, no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhū alaṁ attano, nālaṁ paresaṁ.

6. Tīhi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ. Nālaṁ attano1 katamehi tīhi:

Idha bhikkhave, bhikkhu na heva kho khippanisantī ca hoti kusalesu dhammesu. Sutānañca dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti. No ca dhatānaṁ dhammānaṁ atthūpaparikkhitā hoti. No ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti. Kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, catūhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ, nālaṁ attano. 1

7. Dvīhi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano, nālaṁ paresaṁ, 2
Idha bhikkhave, bhikkhu na heva kho khippanisastī ca hoti kusalesu dhammesu. No ca sutānaṁ dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, dhatānañca dhammānaṁ atthūpaparikkhitā hoti, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti, no ca kalyāṇavāco hoti, kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhū alaṁ attano, nālaṁ paresaṁ. 2

1. No attano sīmu.
2. No paresaṁ sīmu.

[BJT Page 268]

8. Dvīhi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ, nālaṁ attano1. Katamehi dvīhi:

Idha bhikkhave, bhikkhu naheva kho khippanisanti hoti kusalesu dhammesu. No ca sutānaṁ dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti. No ca dhatānaṁ dhammānaṁ atthūpaparikkhitā [page 299] hoti, no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti. Kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā. Sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ, nālaṁ attanoti. 1

8. 2. 7. 3
Saṅkhittadesita suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca:
Sādhu me bhante, bhagavā saṅkhittena dhammaṁ desetu yamahaṁ bhagavato dhammaṁ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahitatto vihareyyanti.

Evameva panidhekacce moghapurisā mamaññeva ajjhesanti. Dhamme ca bhāsite mamaññeva anubandhitabbaṁ maññanti.

Desetu me bhante, bhagavā saṅkhittena dhammaṁ, desetu sugato saṅkhittena dhammaṁ, appevanāmāhaṁ bhagavato bhāsitassa atthaṁ ājāneyyaṁ, appevanāmāhaṁ bhagavato bhāsitassa dāyādo assantī.

1. No attano sīmu.

[BJT Page 270]

Tasmātīha te bhikkhū, evaṁ sikkhitabbaṁ: ajjhattameva1 cittaṁ ṭhitaṁ bhavissati susaṇṭhitaṁ. Na cuppannā2. Pāpakā akusalā dhammā cittaṁ pariyādāya ṭhassantīti. Evaṁ hi te bhikkhu, sikkhitabbaṁ.

Yato kho te bhikkhu, ajjhattaṁ cittaṁ ṭhitaṁ hoti susaṇṭhitaṁ, na cuppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṁ pariyādāya tiṭṭhanti, tato te bhikkhu, evaṁ sikkhitabbaṁ: [page 300] mettā me cetovimutti bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhāti. Evaṁ hi te bhikkhu, sikkhītabbaṁ.

Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti bahulīkato tato tvaṁ bhikkhū, imaṁ samādhiṁ savitakkampi savicāraṁ3 bhāveyyāsi. Avitakkampi vicāramattaṁ4 bhāveyayāsi. Avitakkampi avicāraṁ5. Bhāveyyāsi. Sappītikampi bhāveyyāsi, nippītikampi bhāveyyāsi, sātasahagatampi bhāveyyāsi upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi.

Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti subhāvito, tato te bhikkhu, evaṁ sikkhitabbaṁ: karuṇā me cetovimutti bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhāti. Evaṁ hi te bhikkhu, sikkhitabbaṁ.
Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti subhāvito, tato te bhikkhu, evaṁ sikkhitabbaṁ: muditā me cetovimutti bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā parivitā susamāraddhāti. Evaṁ hi te bhikkhu, sikkhitabbaṁ.
Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti subhāvito, tato te bhikkhu, evaṁ sikkhitabbaṁ: upekkhā me cetovimutti bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhāti. Evaṁ hi te bhikkhu, sikkhitabbaṁ.
Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti subhāvito tato tvaṁ bhikkhū, imaṁ samādhiṁ savitakkampi savicāraṁ bhāveyyāsi. Avitakkampi vicāramattaṁ bhāveyayāsi. Avitakkampi avicāraṁ bhāveyyāsi. Sappītikampi bhāveyyāsi, nippītikampi bhāveyyāsi, sātasahagatampi bhāveyyāsi upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi.
1. Ajjhattaṁ me machasaṁ
2. Na ca uppannā machasaṁ
3. Savitakkasavicārampi machasaṁ
4. Avitakkavicāramattampi machasaṁ
5. Avitakkaavicārampi machasaṁ

[BJT Page 272]

Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti subhāvito, tato te bhikkhu, evaṁ sikkhitabbaṁ: kāye kāyānupassi viharissāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassanti. Evaṁ hi te bhikkhu, sikkhitabbaṁ.

Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti bahulīkato tato tvaṁ bhikkhū, imaṁ samādhiṁ savitakkampi savicāraṁ bhāveyyāsi. Avitakkampi vicāramattaṁ [page 301] bhāveyyāsi. Avitakkampi avicāraṁ bhāveyyāsi. Sappītikampi bhāveyyāsi, nippītikampi bhāveyyāsi, sātasahagatampi bhāveyyāsi upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi.

Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti subhāvito, tato te bhikkhu, evaṁ sikkhitabbaṁ: vedanāsu vedanānupassi viharissāmi ātāpi sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassanti. Evaṁ hi te bhikkhu sikkhitabbaṁ.
Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti subhāvito, tato te bhikkhu, evaṁ sikkhitabbaṁ: cittesu cittānupassi viharissāmi ātāpi sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassanti. Evaṁ hi te bhikkhu sikkhitabbaṁ.
Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti subhāvito, tato te bhikkhu, evaṁ sikkhitabbaṁ: dhammesu dhammānupassi viharissāmi ātāpi sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassanti. Evaṁ hi te bhikkhu, sikkhitabbaṁ.

Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito hoti bahulīkato tato tvaṁ bhikkhū, imaṁ samādhiṁ savitakkampi savicāraṁ bhāveyyāsi. Avitakkampi vicāramattaṁ bhāveyyāsi. Avitakkampi avicāraṁ bhāveyyāsi. Sappītikampi bhāveyyāsi, nippītikampi bhāveyyāsi, sātasahagatampi bhāveyyāsi upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi.
Yato kho te bhikkhu, ayaṁ samādhi evaṁ bhāvito bhavissati subhāvito, tato tvaṁ bhikkhu, yena yeneva gacchasi phāsuññeva gacchasi. Yattha yattha ṭhassasi phāsuññeva ṭhassasi. Yattha yattha nisīdissasi phāsuññeva nisīdissasi. Yattha yattha seyyaṁ kappessasi phāsuññeva' seyyaṁ kappessasīti.

[BJT Page 274]

Atha kho so bhikkhu eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahitatto viharanto na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti, tadanuttaraṁ brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. Khīṇā jāti [page 302] vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti abbhaññāsi. Aññataro ca pana so bhikkhu arahataṁ ahosīti.

8. 2. 7. 4
Adhidevañāṇadassana suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā gayāyaṁ viharati gayāsīse. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

1. Pubbāhaṁ bhikkhave, sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno obhāsaññeva kho1 sañjānāmi, no ca rūpāni passāmi.

2. Tassa mayhaṁ bhikkhave, etadahosi: sace kho ahaṁ obhāsañceva sañjāneyyaṁ, rūpāni ca passeyyaṁ, evaṁ me idaṁ ñāṇadassanaṁ parisuddhataraṁ assāti. So kho ahaṁ bhikkhave, aparena samayena appamatto ātāpi pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi rūpāni ca passāmi. No ca kho tāhi devatāhi saddhiṁ santiṭṭhāmi, sallapāmi, sākacchaṁ samāpajjāmi.

3. Tassa mayhaṁ bhikkhave, etadahosi: sace kho ahaṁ obhāsañceva sañjāneyyaṁ rūpāni ca passeyyaṁ tāhi ca devatāhi saddhiṁ santiṭṭheyyaṁ sallapeyyaṁ sākacchaṁ samāpajjeyyaṁ, evaṁ me idaṁ ñāṇadassanaṁ parisuddhataraṁ assāti.

So kho ahaṁ bhikkhave, aparena samayena appamatto ātāpi pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi, rūpāni ca passāmi, tāhi ca devatāhi saddhiṁ santiṭṭhāmi, sallapāmi, sākacchaṁ samāpajjāmi. No ca kho tā devatā jānāmi, imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti.
[page 303]

1. Obhāsaṁ hi kho sīmu.

[BJT Page 276]

4. Tassa mayhaṁ bhikkhave, etadahosi: sace kho ahaṁ obhāsañceva sañjāneyyaṁ, rūpāni ca passeyyaṁ, tāhi ca devatāhi saddhiṁ santiṭṭheyyaṁ sallapeyyaṁ sākacchaṁ samāpajjeyyaṁ, tā ca devatā jāneyyaṁ imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti, evaṁ ce idaṁ ñāṇadassanaṁ parisuddhataraṁ assāti.

So kho ahaṁ bhikkhave, aparena samayena appamatto ātāpi pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi, rūpāni ca passāmi, tāhi ca devatāhi saddhiṁ santiṭṭhāmi sallapāmi sākacchaṁ samāpajjāmi. Tā ca devatā jānāmi imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti. No ca kho tā devatā jānāmi imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha uppannāti, tā ca devatā jāneyyaṁ imā devatā evamāhārā evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedaniyoti, tā ca devatā jāneyyaṁ imā devatā evaṁ dīghāyukā evaṁ ciraṭṭhitikāti, tā ca devatā jāneyyaṁ yadi vā me imāhi devatāhi saddhiṁ sannivutthapubbaṁ yadi vā na sannivutthapubbanti. Evaṁ me idaṁ ñāṇadassanaṁ parisuddhataraṁ assāti.

5. Tā ca devatā jānāmi, imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha uppannā' ti. No ca kho tā devatā jānāmi. Imā devatā imassa kammassa vipākena evamāhārā evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvediniyoti. Tā ca devatā jāneyyaṁ imā devatā evaṁ dīghāyukā evaṁ ciraṭṭhitikāni, tā ca devatā jāneyyaṁ yadi vā me imāhi devatāhi saddhiṁ sannivutthapubbaṁ yadi vā na sannivutthapubbanti. Evaṁ me idaṁ ñāṇadassanaṁ parisuddhataraṁ assāti.

6. Tā ca devatā jānāmi, imā devatā imassa kammassa vipākena evamāhārā evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvediniyoti, no ca kho tā devatā jānāmi. Imā devatā evaṁ dīghāyukā evaṁ ciraṭṭhitikāti. Tā ca devatā jāneyyaṁ yadi vā me imāhi devatāhi saddhiṁ sannivutthapubbaṁ yadi vā na sannivutthapubbanti. Evaṁ me idaṁ ñāṇadassanaṁ parisuddhataraṁ assāti.

7. Tā ca devatā jānāmi, imā devatā evaṁ dīghāyukā evaṁ ciraṭṭhitikāti. No ca kho tā devatā jānāmi, yadi vā me imāhi devatāhi saddhiṁ sannivutthapubbaṁ yadi vā na sannivutthapubba'nti.

8. Tassa mayhaṁ bhikkhave, etadahosi: sace kho ahaṁ obhāsañceva sañjāneyyaṁ, rūpāni ca passeyyaṁ, tāhi ca devatāhi saddhiṁ santiṭṭheyyaṁ sallapeyyaṁ sākacchaṁ [page 304] samāpajjeyyaṁ, tā ca devatā jāneyyaṁ imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti, tā ca devatā jāneyyaṁ imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha uppannāti, tā ca devatā jāneyyaṁ imā devatā evamāhārā evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedaniyoti, tā ca devatā jāneyyaṁ imā devatā evaṁ dīghāyukā evaṁ ciraṭṭhitikāti, tā ca devatā jāneyyaṁ yadi vā me imāhi devatāhi saddhiṁ sannivuttapubbaṁ yadi vā na sannivutthapubbanti. Evaṁ me idaṁ ñāṇadassanaṁ parisuddhataraṁ assāti.

So kho ahaṁ bhikkhave, aparena samayena appamatto ātāpi pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi, rūpāni ca passāmi tāhica devatāhi saddhiṁ santiṭṭhāmi sallapāmi sākacchaṁ samāpajjāmi,

[BJT Page 278]

Tā ca devatā jānāmi: imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti. Tā ca devatā jānāmi: imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha uppannāti. Tā ca devatā jānāmi: imā devatā evamāhārā evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvediniyoti. Tā ca devatā jānāmi imā devatā evaṁ dīghāyukā evaṁ ciraṭṭhitikāti. Tā ca devatā jānāmi: yadi vā me imāhi devatāhi saddhiṁ sannivutthapubbaṁ, yadi vā na sannivutthapubbanti.

Yāvakīvañca me bhikkhave, evaṁ aṭṭhaparivaṭṭaṁ adhidevañāṇadassanaṁ na suvisuddhaṁ ahosi, neva tāvāhaṁ bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhiṁ abhisambuddhoti paccaññāsiṁ, yato ca kho me bhikkhave, evaṁ aṭṭhaparivattaṁ adhidevañāṇadassanaṁ suvisuddhaṁ ahosi. Athāhaṁ bhikkhave, [page 305] sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhiṁ abhisambuddhoti paccaññāsiṁ. Ñāṇañca pana me dassanaṁ udapādi: "akuppā me cetovimutti. Ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavo" ti.

8. 2. 7. 5
Abhibhāyatana suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

1. Aṭṭhimāni bhikkhave, abhibhāyatanāni, katamāni aṭṭha: ajjhattaṁ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññī hoti, idaṁ paṭhamaṁ abhibhāyatanaṁ.

2. Ajjhattaṁ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti. Idaṁ dutiyaṁ abhibhāyatanaṁ.

3. Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti. Idaṁ tatiyaṁ abhibhāyatanaṁ.

[BJT Page 280]

4. Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti. Idaṁ catutthaṁ abhibhāyatanaṁ.

5. Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni, tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti. Idaṁ pañcamaṁ abhibhāyatanaṁ.

6. Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti. Idaṁ chaṭṭhaṁ abhibhāyatanaṁ.
[page 306]

7. Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti. Idaṁ sattamaṁ abhibhāyatanaṁ.

8. Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni. Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti. Idaṁ aṭṭhamaṁ abhibhāyatanaṁ. Imāni kho bhikkhave, aṭṭhaabhibhāyatanānīni.

8. 2. 7. 6
Vimokkha suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhime bhikkhave, vimokkhā katame aṭṭha:

1. Rūpi rūpāni passati. Ayaṁ paṭhamo vimokkho.

2. Ajjhattaṁ arūpasaññī eko1 bahiddhā rūpāni passati. Ayaṁ dutiyo vimokkho.

1. Eko, machasaṁ natthi.

[BJT Page 282]

3. Subhanteva adhimutto hoti. Ayaṁ tatiyā vimokkho.

4. Sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthagamā1 nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsanañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ catuttho vimokkho.

5. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ pañcamo vimokkho.

6. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ chaṭṭho vimokkho.

7. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ sattamo vimokkho.

8. Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitaṁ nirodhaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ aṭṭhamo vimokkhoti. Ime kho bhikkhave aṭṭha vimokkhāti.
[page 307]

8. 2. 7. 7
Anariyavohāra suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhime bhikkhave, anariyavohārā. Katame aṭṭha:

Adiṭṭhe diṭṭhavāditā, asute sutavāditā, amute mutavāditā, aviññāte viññātavāditā, diṭṭhe adiṭṭhavāditā, sute asutavāditā, mute amutavāditā, viññāte aviññātavāditā. Imā kho bhikkhave, aṭṭha anariyavohārāti.

1. Atthaṅgamā machasaṁ.

[BJT Page 284]
8. 2. 7. 8

Ariyavohārasuttaṁ
Aṭṭhime bhikkhave, ariyavohārā. Katame aṭṭha:

Adiṭṭhe adiṭṭhavāditā, asute asutavāditā, amute amutavāditā, aviññāte aviññātavāditā, diṭṭhe diṭṭhavāditā, sute sutavāditā, mute mutavāditā, viññāte viññātavāditā. Ime kho bhikkhave, aṭṭha ariyavohārāti.

8. 2. 7. 9
Parisa suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Aṭṭhimā bhikkhave parisā katamā aṭṭha: khattiyaparisā, brāhmaṇā parisā, gahapatiparisā, samaṇaparisā, cātummahārājikaparisā, tāvatiṁsaparisā, māraparisā, brahmaparisā.

Abhijānāmi kho panāhaṁ bhikkhave, anekasataṁ khattiyaparisaṁ upasaṅkamitā. Tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca. Sākacchā ca samāpannapubbā, tattha yādisako tesaṁ vaṇṇo hoti, tādisako mayhaṁ vaṇṇo hoti, yādisako tesaṁ saro hoti, tādisako mayhaṁ saro hoti, dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi, sampahaṁsemi, bhāsamānañca maṁ na jānanti, ko nu kho ayaṁ bhāsati devo vā manusso vāti. Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā antaradhāyāmi. Antarahitañca maṁ na jānanti ko nukho antarahito devo vā manusso vāti.
[page 308]

Abhijānāmi kho panāhaṁ bhikkhave, anekasataṁ brāhmaṇaparisaṁ upasaṅkamitā. Tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca. Sākacchā ca samāpannapubbā, tattha yādisako tesaṁ vaṇṇo hoti, tādisako mayhaṁ vaṇṇo hoti, yādisako tesaṁ saro hoti, tādisako mayhaṁ saro hoti, dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi, sampahaṁsemi, bhāsamānañca maṁ na jānanti, ko nu kho ayaṁ bhāsati devo vā manusso vāti. Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā antaradhāyāmi. Antarahitañca maṁ na jānanti ko nukho antarahito devo vā manusso vāti.

Abhijānāmi kho panāhaṁ bhikkhave, anekasataṁ gahapatiparisaṁ upasaṅkamitā. Tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca. Sākacchā ca samāpannapubbā, tattha yādisako tesaṁ vaṇṇo hoti, tādisako mayhaṁ vaṇṇo hoti, yādisako tesaṁ saro hoti, tādisako mayhaṁ saro hoti, dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi, sampahaṁsemi, bhāsamānañca maṁ na jānanti, ko nu kho ayaṁ bhāsati devo vā manusso vāti. Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā antaradhāyāmi. Antarahitañca maṁ na jānanti ko nukho antarahito devo vā manusso vāti.

Abhijānāmi kho panāhaṁ bhikkhave, anekasataṁ samaṇaparisaṁ upasaṅkamitā. Tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca. Sākacchā ca samāpannapubbā, tattha yādisako tesaṁ vaṇṇo hoti, tādisako mayhaṁ vaṇṇo hoti, yādisako tesaṁ saro hoti, tādisako mayhaṁ saro hoti, dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi, sampahaṁsemi, bhāsamānañca maṁ na jānanti, ko nu kho ayaṁ bhāsati devo vā manusso vāti. Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā antaradhāyāmi. Antarahitañca maṁ na jānanti ko nukho antarahito devo vā manusso vāti.

Abhijānāmi kho panāhaṁ bhikkhave, anekasataṁ cātummahārājikaparisaṁ upasaṅkamitā. Tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca. Sākacchā ca samāpannapubbā, tattha yādisako tesaṁ vaṇṇo hoti, tādisako mayhaṁ vaṇṇo hoti, yādisako tesaṁ saro hoti, tādisako mayhaṁ saro hoti, dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi, sampahaṁsemi, bhāsamānañca maṁ na jānanti, ko nu kho ayaṁ bhāsati devo vā manusso vāti. Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā antaradhāyāmi. Antarahitañca maṁ na jānanti ko nukho antarahito devo vā manusso vāti.

Abhijānāmi kho panāhaṁ bhikkhave, anekasataṁ tāvatiṁsaparisaṁ upasaṅkamitā. Tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca. Sākacchā ca samāpannapubbā, tatta yādisako tesaṁ vaṇṇo hoti, tādisako mayhaṁ vaṇṇo hoti, yādisako tesaṁ saro hoti, tādisako mayhaṁ saro hoti, dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi, sampahaṁsemi, bhāsamānañca maṁ na jānanti, ko nu kho ayaṁ bhāsati devo vā manusso vāti. Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā antaradhāyāmi. Antarahitañca maṁ na jānanti ko nukho antarahito devo vā manusso vāti.

Abhijānāmi kho panāhaṁ bhikkhave, anekasataṁ māraparisaṁ upasaṅkamitā. Tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca. Sākacchā ca samāpannapubbā, tattha yādisako tesaṁ vaṇṇo hoti, tādisako mayhaṁ vaṇṇo hoti, yādisako tesaṁ saro hoti, tādisako mayhaṁ saro hoti, dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi, sampahaṁsemi, bhāsamānañca maṁ na jānanti, ko nu kho ayaṁ bhāsati devo vā manusso vāti. Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā antaradhāyāmi. Antarahitañca maṁ na jānanti ko nukho antarahito devo vā manusso vāti.

Abhijānāmi kho panāhaṁ bhikkhave, anekasataṁ brahmaparisaṁ upasaṅkamitā. Tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca. Sākacchā ca samāpannapubbā, tattha yādisako tesaṁ vaṇṇo hoti, tādisako mayhaṁ vaṇṇo hoti, yādisako tesaṁ saro hoti, tādisako mayhaṁ saro hoti, dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi, sampahaṁsemi, bhāsamānañca maṁ na jānanti, ko nu kho ayaṁ bhāsati devo vā manusso vāti. Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā antaradhāyāmi. Antarahitañca maṁ na jānanti ko nukho ayaṁ antarahito devo vā manusso vāti. Imā kho bhikkhave, aṭṭhaparisāti.
[BJT Page 286]

8. 2. 7. 10

Bhumicāla suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṁ. Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliyaṁ piṇḍāya pāvisi. Vesāliyā piṇḍāya caritvā pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṁ ānandaṁ āmantesi; gaṇhāhi ānanda nisīdanaṁ, yena cāpālaṁ cetiyaṁ1 tenupasaṅkamissāma divāvihārāyāti. Evaṁ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā nisīdanamādāya bhagavantaṁ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi.

Atha kho bhagavā yena cāpālaṁ cetiyaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṁ ānandaṁ āmantesi: [page 309]
Ramaṇīyā ānanda vesālī, ramaṇīyaṁ udenaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ gotamakaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ sattambaṁ2 cetiyaṁ ramaṇīyaṁ bahuputtaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ sārandadaṁ cetiyaṁ ramaṇīyaṁ cāpālaṁ cetiyaṁ. *
Yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, ākaṅkhamāno so, ānanda kappaṁ vā3. Tiṭṭheyya, kappāvasesaṁ vā. Tathāgatassa kho ānanda cattā iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, ākaṅkhamāno ānanda4 tathāgato kappaṁ vā tiṭṭheyya, kappāvasesaṁ vāti. Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṁ. Na bhagavantaṁ yāci: tiṭṭhatu bhante, bhagavā kappaṁ tiṭṭhatu sugato kappaṁ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti, yathā taṁ mārena pariyuṭṭhitacitto.

1. Pācālacetiyaṁ, syā. Cāpālanacetiyaṁ [PTS]
2. Sattambakaṁ sīmu [PTS]
* Dīghanikāye mahāparinibbānasutte "ramaṇīyaṁ udenanacetiyaṁ pe ramaṇīyaṁ cāpālacetiyaṁ"
3. Mayā ākaṅkamāne kappaṁ cā dīni.
4. Yo ākaṅkamāno ānanda dīni.

[BJT Page 288]

Dutiyampi kho bhagavā āyasmantaṁ ānandaṁ āmantesi: ramaṇīyā ānanda, vesāli, ramaṇīyaṁ udenaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ gotamakaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ sattambakaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ bahuputtaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ sārandadaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ cāpālaṁ cetiyaṁ.
Yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, ākaṅkhamāno so, ānanda kappaṁ vā1 tiṭṭheyya, kappāvasesaṁ vā. Tathāgatassa kho ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, ākaṅkhamāno ānanda2. Tathāgato kappaṁ vā tiṭṭheyya, kappāvasesaṁ vāti. Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṁ. Na bhagavantaṁ yāci: tiṭṭhatu bhante, bhagavā kappaṁ tiṭṭhatu sugato kappaṁ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti, yathā taṁ mārena pariyuṭṭhitacitto.

Tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṁ ānandaṁ āmantesi: ramaṇīyā ānanda, vesāli, ramaṇīyaṁ udenaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ gotamakaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ sattambakaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ bahuputtaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ sārandadaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ cāpālaṁ cetiyaṁ.

Yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, ākaṅkhamāno so, ānanda kappaṁ vā tiṭṭheyya, kappāvasesaṁ vā. Tathāgatassa kho ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṁ vā tiṭṭheyya, kappāvasesaṁ vāti. Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā [page 310] oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṁ. Na bhagavantaṁ yāci: tiṭṭhatu bhante, bhagavā kappaṁ tiṭṭhatu sugato kappaṁ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti, yathā taṁ mārena pariyuṭṭhita citto.

Atha kho bhagavā āyasmantaṁ ānandaṁ āmantesi: gaccha tvaṁ ānanda, yassadāni kālaṁ maññasīti. Evaṁ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā bhagavato avidūre aññatarasmiṁ rukkhamūle nisīdi.

Atha kho māro pāpimā acirapakkhante āyasmante ānando bhagavantaṁ etadavoca; parinibbātu bhante, bhagavā. Parinibbātu sugato. Parinibbānakālodāni bhante, bhagavato. Bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā: na tāvāhaṁ pāpima, parinibbāyissāmi yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā3 sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhissanti desissanti4 paññāpessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttāni5 karissanti, uppannaṁ parappavādaṁ sahadhammena suniggahītaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desissantīti.
A

1. So ākaṅkhamāno kappaṁ vā dī. Ni.
2. So ākaṅkhamāno ānanda dī. Ni. 3.
3. Dhammānudhammapaṭipannā sāmīcippaṭipannā katthaci.
4. Desessanati dī. Ni. Ma. Su.
5. Uttāniṁ katthaci.

[BJT Page 290]

Etarahi bhante bhikkhū bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāni karonti. Uppannaṁ parappavādaṁ sahadhammena suniggahītaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desenti. Parinibbātu'dāni bhante bhagavā parinibbātu sugato, parinibbānakālo'dāni bhante, bhagavato.

Bhāsitā khopanesā bhante bhagavatā vācā: na tāvāhaṁ pāpima parinibbāyissāmi, yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti. Viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhanti, desissanti, paññāpessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṁ parappavādaṁ sahadhammena suniggahitaṁ niggahetvā sappaṭihāriyaṁ dhammaṁ desissantīti.
Etarahi bhante bhikkhaniyo bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti. Uppannaṁ parappavādaṁ sahadhammena suniggahītaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desenti. Parinibbātu 'dāni bhante bhagavā parinibbātu sugato, parinibbānakālo ' kāsi bhante bhagavato.

Bhāsitā khopanesā bhante bhagavatā vācā: na tāvāhaṁ pāpima. Parinibbāyissāmi, yāva me upāsakā [page 311] na sāvakā bhavissanti. Viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhissanti, desissanti, paññāpessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṁ parappavādaṁ sahadhammena suniggahītaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desissantīti.

Etarahi bhante upāsakā bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti. Uppannaṁ parappavādaṁ sahadhammena suniggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desenti. Parinibbātu ' dāni bhante bhagavā parinibbātu sugato, parinibbānakālo ' dāni bhante, bhagavato. Sahadhammena suniggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desissantīti.

Bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā: na tāvāhaṁ pāpima. Parinibbāyissāmi, yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti. Viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhissanti, desissanti, paññāpessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṁ parappavādaṁ sahadhammena suniggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desissantīti.

Etarahi bhante upāsikā bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānikaronti. Uppannaṁ parappavādaṁ sahadhammena suniggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desenti.

Parinibbātu 'dāni bhante bhagavā parinibbātu sugato, parinibbāna kālo' dāni bhante bhagavato. Bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā: na tāvāhaṁ pāpima parinibbāyissāmi. Yāva me idaṁ brahmacariyaṁ na iddhaṁ ceva bhavissati phitañca vitthārikaṁ1 bāhujaññaṁ puthubhūtaṁ yāva devamanussehi suppakāsitanti. Etarahi bhante bhagavato brahmacariyaṁ iddhañceva phitañca vitthārikaṁ bāhujaññaṁ puthubhūtaṁ yāva devamanussehi suppakāsitaṁ.

Parinibbātu 'dāni bhante bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbāna kālo' dāni bhante bhagavatoti.

1. Vitthāritaṁ katthaci.

[BJT Page 292]

Appossukko tvaṁ pāpima hohi, naciraṁ tathāgatassa parinibbānaṁ bhavissati, ito tiṇṇaṁ māsānaṁ accayena tathāgato parinibbāyissatīti.

Atha kho bhagavā cāpāle cetiye1 sato sampajāno āyusaṅkhāraṁ ossaji. Ossaṭṭhe ca bhagavatā āyusaṅkhāre mahābhumicālo ahosi hiṁsanako2 salomahaṁso. 3 Devadundubhiyo ca caliṁsu. Atha kho bhagavā etamatthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi.
[page 312]

1. Tulamatulañca sambhavaṁ
Bhavasaṅkhāramavassaji4 munī,
Ajjhattarato samāhito
Abhindi kavacamivattasambhavanti.

Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi: mahāvatāyaṁ bhūmicālo, sumahāvatāyaṁ bhūmicālo hiṁsanako salomahaṁso devadundubhiyo ca eliṁsu. Ko nukho hetu. Ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyāti:

Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca:

*Mahāvatāyaṁ bhante bhūmicālo* sumahāvatāyaṁ bhante bhūmicālo hiṁsanako salomahaṁso. Devadundubhiyo ca caliṁsu. Ko nukho bhante hetu, ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyāti:

Aṭṭhime ānanda5 hetu, aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāya, katame aṭṭha:

1. Cāpālacetiye dī. Ni.
2. Hīsanako katthaci
3. Lomahaṁsano katthaci
4. Mossaji sīmu.
* "Acchariyaṁ vata bho abbhutaṁ vata bho mahāvatāyaṁ bhūmicālo" iccādivaseta mahāparinibbāna sutte dissati.
5. Aṭṭha kho ime ānanda dī. Ni. Ma. Sū.

[BJT Page 294]

1. Ayaṁ ānanda mahāpaṭhavi1 udake patiṭṭhitā. Udakaṁ vāte ṭhitaṁ, vāto ākāsaṭṭho hoti. So ānanda2 samayo yaṁ mahāvātā vāyanti, mahāvātā vāyantā udakaṁ kampenti. Udakaṁ kampitaṁ paṭhaviṁ kampeti. Ayaṁ ānanda paṭhamo hetu3 paṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

2. Puna ca paraṁ ānanda samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā ceto vasippatto devatā vā mahiddhikā mahānubhāvā4 tassa parittā paṭhavisaññā bhāvitā hoti, appamāṇā āposaññā. So imaṁ paṭhaviṁ kampeti. Saṅkampeti, sampakampeti5 ayaṁ ānanda* dutiyo hetu, dutiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

3. Puna ca paraṁ ānanda yadā bodhisatto tusitā kāyā cavitvā sato sampajāno mātukucchiṁ okkamati, tadāyaṁ [page 313] paṭhavī kampati saṅkampati sampakampati5. Ayaṁ ānanda* tatiyo hetu. Tatiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

4. Puna ca paraṁ ānanda yadā bodhisatto sato sampajāno mātu kucchismā nikkhamati, tadāyaṁ paṭhavī kampati saṅkampati sampakampati. Ayaṁ ānanda* catuttho hetu catuttho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

5. Puna ca paraṁ ānanda yadā tathāgato anuttaraṁ sammā sambodhiṁ abhisambujjhati. Tadāyaṁ paṭhavī kampati, saṅkampati sampakampati6. Ayaṁ ānanda* pañcamo hetu pañcamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

6. Puna ca paraṁ ānanda yadā tathāgato anuttaraṁ dhammacakkaṁ pavatteti, tadāyaṁ paṭhavī kampati, saṅkampati sampakampati6. Ayaṁ ānanda* chaṭṭho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

1. Mahāpathavi machasaṁ
2. So kho ānandadī. Ni. Ma. Sū.
3. Ayaṁ paṭhamo hetu dī. Ni. Ma. Sū.
*'Ānanda' itipadaṁ ma. Pa. Sutte natthi
4. Devā vā mahiddiko mahānubhāvo machasaṁ
5. Sampakamepati sampavedheti dī. Ni. Ma. Sū.
6. Sampati sampavedheti dī. Ni. Ma. Sū.

[BJT Page 296]

7. Puna ca paraṁ ānanda yadā tathāgato sato sampajāno āyusaṅkhāraṁ ossajati, 2 tadāyaṁ paṭhavī kampati, saṅkampati, sampakampati1. Ayaṁ ānanda* sattamo hetu, sattamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.

8. Puna ca paraṁ ānanda yadā tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, tadāyaṁ paṭhavī kampati, saṅkampati, sampakampati. 1 Ayaṁ ānanda* aṭṭhamo hetu, aṭṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. Ime kho ānanda aṭṭhahetu, aṭṭhapaccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāyāti.

Cāpālavaggo sattamo.
Tatruddānaṁ:
[page 314]

Icchā alañca saṅkhittaṁ gayā abhibhunā saha
Vimokkho dve ca vohārā parisā bhūmicālenāti.

1. Sampakampati sampavedhati dī. Ni. Mahāparinibbānasutta
2. Osasajjati machasaṁ
3. * 'Ānanda' ihi padaṁ ma. Pa. Sutetanatthi
* "Acchariyaṁ vata bho abbhutaṁ vata bho mahāvatāyaṁ bhūmicālo" icchādivasena mahāparinibbānasutte dissati.

[BJT Page 298]

8. Yamakavaggo
8. 2. 8. 1

Paṭhama samantapāsādika suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Saddho ca1 bhikkhave bhikkhu hoti, no ca sīlavā2 , evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ 'kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā cā' ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca. Evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti, sīlavā ca no ca bahussuto evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ "kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto cā" ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti, sīlavā ca bahussuto ca no ca dhammakathiko, tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ,'kintāhaṁ saddho ca asasaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko cāti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.
Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti, sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca no ca parisāvacaro, evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, 'kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro cā" ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca, bahussuto ca, dhammakathiko ca parisāvacaro ca no ca visārado parisāya dhammaṁ deseti, evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, " kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyya " nti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti, sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado da parisāya dhammaṁ deseti. Evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca paresaṁ dhammaṁ deseti. No ca catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī, so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca paresaṁ dhammaṁ deseyya" nti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca paresaṁ dhammaṁ deseti, catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca paresaṁ dhammaṁ deseti. Catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti, akicchalābhī akasiralābhī. No ca āsavānaṁ khayāanāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti.
Tena taṁ aṅgaṁ [page 315] paripūretabbaṁ, kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ, catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhi assaṁ akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti.

1. Saddho syā
2. Nosīlavā syā.

[BJT Page 300]

Yato ca kho bhikkhave, bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti, catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikamalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī, āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Imehi kho bhikkhave, aṭṭhehi dhammehi samannāgato bhikkhu samantapāsādiko ca hoti sabbākāraparipūro cāti.

8. 2. 8. 2
Dutiya samantapāsādika suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti, no ca sīlavā. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā cāti. Yato ca kho bhikkhave, bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca. Evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti, sīlavā ca no ca bahussuto evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ "kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto cā" ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti, sīlavā ca bahussuto ca no ca dhammakathiko. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ " kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko cāti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca no ca parisāvacaro. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ. " Kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro cāti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parināvacaro ca no ca visārado parisāya dhammaṁ deseti. Evaṁ so tena aṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ. " Kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyanti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti. Evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti, no ca ye te santi vimokkhā atikkamma rūpena āruppā te kāyena phusitvā viharati. Evaṁ so tena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ. " Kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ, ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te kāyena phusitvā vihareyya "nti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti, sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti, ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te kāyena phusitvā viharati, so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti, sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti. [page 316] ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te kāyena phusitvā viharati, no ca āsavānaṁ khayā anāsavaṁ acetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ. " Kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ, ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te kāyena phusitvā vihareyyaṁ āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya nti.

[BJT Page 302]

Yato ca kho bhikkhave, bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti, ye te sattā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te kāyena phusitvā viharati. Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Imehi kho bhikkhave, aṭṭhehi dhammehi samannāgato bhikkhu samantapāsādiko ca hoti sabbākāraparipūro cāti.

8. 2. 8. 3
Paṭhama maraṇasati suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā nādike1 viharati giñjakāvasathe. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi [page 317] bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Maraṇasati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānā. Bhāvetha no tumhe bhikkhave maraṇasatinti?

Evaṁ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ahaṁ kho bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

Yathā kathaṁ pana tvaṁ bhikkhu, bhāvesi maraṇasatinti? Idha mayhaṁ bhante, evaṁ hoti: aho vatāhaṁ rattindivaṁ jīveyyaṁ, bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti. Evaṁ kho ahaṁ bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

1. Nātike machasaṁ, nāṭike [PTS]

[BJT Page 304]

2. Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ahampi kho bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

Yathā kathaṁ pana tvaṁ bhikkhu bhāvesi maraṇasatinti? Idha mayhaṁ bhante, evaṁ hoti: aho vatāhaṁ divasaṁ jīveyyaṁ bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti. Evaṁ kho ahaṁ bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

3. Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ahampi kho bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

Yathā kathaṁ pana tvaṁ bhikkhu bhāvesi maraṇasatinti? Idha mayhaṁ bhante, evaṁ hoti: aho vatāhaṁ upaḍḍhaḍadivasaṁ jīveyyaṁ bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti. Evaṁ kho ahaṁ bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

4. Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ahampi kho bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

Yathā kathaṁ pana tvaṁ bhikkhu bhāvesi maraṇasatinti? Idha mayhaṁ bhante, evaṁ hoti: aho vatāhaṁ tadantaraṁ jīveyyaṁ yadantaraṁ ekaṁ piṇḍapātaṁ bhuñjāmi, bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti. Evaṁ kho ahaṁ bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

5. Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ahampi kho bhante, bhāvemi maraṇasatinti. Yathā kathaṁ pana tvaṁ bhikkhu bhāvesi maraṇasatinti. ?

Idha mayhaṁ bhante, evaṁ hoti: aho vatāhaṁ tadantaraṁ jīveyyaṁ yadantaraṁ upaḍḍhapiṇḍapātaṁ bhuñjāmi, bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti. Evaṁ kho ahaṁ bhante bhāvemi maraṇasatinti.

[BJT Page 306]

6. Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ahampi kho bhante, bhāvemi maraṇasatinti. Yathā kathaṁ pana tvaṁ bhikkhu bhāvesi maraṇasatinti?

Idha mayhaṁ [page 318] bhante, evaṁ hoti: aho vatāhaṁ tadantaraṁ jīveyyaṁ, yadantaraṁ cattāro pañca ālope saṅkhāditvā ajjhoharāmi. Bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ bahuṁ vata me kataṁ assāti. Evaṁ kho ahaṁ bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

7. Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ahampi kho bhante, bhāvemi maraṇasatinti. Yathā kathaṁ pana tvaṁ bhikkhu bhāvesi maraṇasatinti?

Idha mayhaṁ bhante, evaṁ hoti: aho vatāhaṁ tadantaraṁ jīveyyaṁ, yadantaraṁ ekaṁ ālopaṁ saṅkhāditvā ajjhoharāmi. Bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti. Evaṁ kho ahaṁ bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

8. Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ahampi kho bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

Yathā kathaṁ pana tvaṁ bhikkhu bhāvesi maraṇasatinti? Idha mayhaṁ bhante, evaṁ hoti: aho vatāhaṁ tadantaraṁ jīveyyaṁ, yadantaraṁ assasitvā vā passāmi, passasitvā vā assasāmi, bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti. Evaṁ kho ahaṁ bhante, bhāvemi maraṇasatinti.

[BJT Page 308]

Evaṁ vutte bhagavā te bhikkhū etadavoca: yvāyaṁ bhikkhave, bhikkhu evaṁ maraṇasati bhāveti: aho vatāhaṁ rattindivaṁ jīveyyaṁ bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ bahuṁ vata me kataṁ assāti, yopāyaṁ bhikkhave, bhikkhu evaṁ maraṇasatiṁ bhāveti: [page 319] aho vatāhaṁ divasaṁ jīveyyaṁ bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti. Yopāyaṁ bhikkhave, bhikkhu evaṁ maraṇasatiṁ bhāveti. Aho vatāhaṁ upaḍḍhaḍadivasaṁ jīveyyaṁ, bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti, yopāyaṁ bhikkhave, bhikkhu evaṁ maraṇasatiṁ bhāveti: aho vatāhaṁ tadantaraṁ jīveyyaṁ yadantaraṁ ekaṁ piṇḍapātaṁ bhuñjāmi, bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti. Yopāyaṁ bhikkhave, bhikkhu evaṁ maraṇasatiṁ bhāveti: aho vatāhaṁ tadantaraṁ jīveyyaṁ, yadantaraṁ upaḍḍhapiṇḍapātaṁ bhuñjāmi, bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti, yopāyaṁ bhikkhu evaṁ maraṇasatiṁ bhāveti: aho vatāhaṁ tadantaraṁ jīveyyaṁ yadantaraṁ cattāro vā pañca ālope saṅkhāditvā ajjhoharāmi, bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti, ime vuccanti bhikkhave bhikkhū pamattā viharanti dandhaṁ maraṇasatiṁ bhāventi āsavānaṁ khayāya:

Yo ca khvāyaṁ bhikkhave bhikkhu evaṁ maraṇasatiṁ bhāveti; aho vatāhaṁ tadantaraṁ jīveyyaṁ yadantaraṁ ekaṁ ālopaṁ saṅkhāditvā ajjhoharāmi, bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ bahuṁ vata me kataṁ assāti, yopāyaṁ bhikkhave bhikkhu maraṇasatiṁ bhāveti: aho vatāhaṁ tadantaraṁ jīveyyaṁ, yadantaraṁ assasitvā passasāmī ca passasitvā vā assasāmi, bhagavato sāsanaṁ manasikareyyaṁ, bahuṁ vata me kataṁ assāti, ime vuccanti bhikkhave bhikkhū appamattā viharanti tikkhaṁ maraṇasatiṁ bhāventi āsavānaṁ khayāya.

Tasmātiha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ: appamattā viharissāma, tikkhaṁ maraṇasatiṁ bhāveyyāma āsavānaṁ khayāyāti. Evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
[page 320]
[BJT Page 310]

8. 2. 8. 4
Dutiyamaraṇasati suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā nādike viharati giñjakāvasathe. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Maraṇasati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānā. Kathaṁ bhāvitā ca bhikkhave, maraṇasati kathaṁ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānā:

Idha bhikkhave bhikkhu divase nikkhante rattiyā patihitāya1 itipaṭisañcikkhati: bahukā kho me paccayā maraṇassa. Abhi vā maṁ ḍaṁseyya, vicchiko vā maṁ ḍaṁseyya, satapadī vā maṁ ḍaṁseyya, tena me assa kālakiriyā. So mama assa antarāyo, upakkhalitvā vā papateyyaṁ, bhattaṁ vā me bhuttaṁ byāpajjeyya, pittaṁ vā me kuppeyya, semhaṁ vā me kuppeyya, satthakā vā me vātā kuppeyyuṁ, manussā vā maṁ upakkameyyuṁ, amanussā vā maṁ upakkameyyuṁ, tena me assa kālakiriyā, so mama assa antarāyoti.

Tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṁ: atthī nū kho me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu rattiṁ kālaṁ karontassa antarāyāyāti. Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: atthi me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu rattaṁ kālaṁ karontassa antarāyāyāti. Tena bhikkhave bhikkhunā tesaṁ yeva pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññaṁ ca karaṇīyaṁ.

1. Paṭihitāya [PTS.]

[BJT Page 312]

Seyyathāpi bhikkhave, ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṁ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyyaṁ, evameva kho bhikkhave, tena bhikkhunā tesaṁ yeva pāpakānaṁ [page 321] akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ.

Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: natthi me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu rattiṁ kālaṁ karontassa antarāyāyāti, tena bhikkhave bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṁ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

Idha pana bhikkhave bhikkhu rattiyā nikkhantāya divase patihite itipaṭisañcikkhati: bahukā kho me paccayā maraṇassa. Ahi vā maṁ ḍaṁseyya, vicchiko vā maṁ ḍaṁseyya, satapadī vā maṁ ḍaṁseyya, tena me assa kālakiriyā. So mama assa antarāyāti. Upakkhalitvā vā papateyyaṁ, bhattaṁ vā me bhuttaṁ byāpajjeyya, pittaṁ vā me kuppeyya, semhaṁ vā me kuppeyya, satthakā vā me vātā kuppeyyuṁ, manussā vā maṁ upakkameyyuṁ, amanussā vā maṁ upakkameyyuṁ, tena me assa kālakiriyā, so mama assa antarāyāti. Tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṁ: atthi nu kho me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu divā kālaṁ karontassa antarāyāyāti.

Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: atthī me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu divā kālaṁ karontassa antarāyāti. Tena bhikkhave bhikkhunā tesaṁ yeva pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññaṁ ca karaṇīyaṁ.

[BJT Page 314]

Seyyathāpi bhikkhave, ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṁ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya, evameva kho bhikkhave, tena bhikkhunā tesaṁ yeva pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ.

Sace pana bhikkhave, bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: natthi me pāpakā akusalā dhammā [page 322] appahīnā. Ye me assu divākālaṁ karontassa antarāyāyāti, tena bhikkhave bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṁ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

Evaṁ bhāvitā kho bhikkhave maraṇasati evaṁ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti.

8. 2. 8. 5
Paṭhamasampadā suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Aṭṭhimā bhikkhave sampadā. Katamā aṭṭha: uṭṭhānasampadā, ārakkhasampadā, kalyāṇamittatā, samajīvikatā, saddhāsampadā, sīlasampadā, cāgasampadā, paññāsampadā, imā kho bhikkhave, aṭṭha sampadāti:

1. Uṭṭhātā kammadheyyesu appamatto vidhānavā
Samaṁ kappeti jīvikaṁ sambhataṁ anurakkhati.

2. Saddho sīlena sampanno vadaññū vitamaccharo,
Niccaṁ maggaṁ visodheti sotthānaṁ samparāyikaṁ.

3. Iccete aṭṭha dhammā ca saddhassa gharamesino
Akkhātā saccanāmena ubhayattha sukhāvahā.

4. Diṭṭhadhammahitatthāya samparāyasukhāya ca
Evametaṁ gahaṭṭhānaṁ cāgo puññaṁ pavaḍḍhaḍatīti.

[BJT Page 316]

8. 2. 8. 6
Dutiya sampadā suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhimā bhikkhave sampadā: katamā aṭṭha: uṭṭhānasampadā, ārakkhasampadā, kalyāṇamittatā, samajīvikatā, saddhāsampadā, sīlasampadā, cāgasampadā, paññāsampadāti.

1. Katamā ca bhikkhave uṭṭhānasampadā:

Idha bhikkhave kulaputto yena kammaṭṭhānena jīvikaṁ kappeti yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rājaporisena yadi sippaññatarena, [page 323] tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṁsāya samannāgato alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ, ayaṁ vuccati bhikkhave uṭṭhānasampadā.

2. Katamā ca bhikkhave ārakkhasampadā:

Idha bhikkhave kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānaviriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā so te1 ārakkhena guttiyā sampādeti 'kinti me bhoge neva rājāno hareyyuṁ, na corā hareyyuṁ, na aggi ḍaheyya, na udakaṁ vaheyya, na appiyā dāyādā hareyyunti. Ayaṁ vuccati bhikkhave ārakkhasampadā.

3. Katamā ca bhikkhave, kalyāṇamittatā:

Idha bhikkhave, kulaputto yasmiṁ gāme vā nigame vā paṭivasati. Tattha ye te honti gahapati vā gahapatiputto vā daharā vā vuddhasīlino vuddhā vā vuddhasīlā saddhāsampannā sīlasampannā cāgasampannā paññāsampannā' tehi saddhiṁ santiṭṭhati sallapati sākacchaṁ samāpajjati. Yathārūpānaṁ saddhāsampannānaṁ saddhāsampadaṁ anusikkhati, yathārūpānaṁ sīlasampannānaṁ sīlasampadaṁ anusikkhati yathārūpānaṁ cāgasampannānaṁ cāgasampadaṁ anusikkhati, yathārūpānaṁ paññāsampannānaṁ paññāsampadaṁ anusikkhati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, kalyāṇamittatā.

1. Sotena katthaci.

[BJT Page 318]

4. Katamā ca bhikkhave samajīvikatā: idha bhikkhave, kulaputto āyañca bhogānaṁ viditvā vayañca bhogānaṁ viditvā samaṁ jīvikaṁ kappetī nāccogāḷhaṁ nātihīnaṁ, evaṁ me āyo vayaṁ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṁ pariyādāya ṭhassatīti.

Seyyathāpi bhikkhave, tulādhāro vā tulādhārantevāsī vā tulaṁ paggahetvā jānāti ettakena vā onataṁ [page 324] ettakena vā unnatanti. Evameva kho brāhmaṇa kulaputto āyañca bhogānaṁ viditvā vayañca bhogānaṁ viditvā samaṁ jīvikaṁ kappeti, na ca accogāḷhaṁ na atihīnaṁ. Evaṁ me āyo vayaṁ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṁ pariyādāya ṭhassatīti.

Sacāyaṁ bhikkhave, kulaputto appāyo samāno uḷāraṁ jīvikaṁ kappeti, tassa bhavanti cattāro udumbarakhādikaṁ vāyaṁ1 kulaputto bhoge khādatī'ti. Sace panāyaṁ bhikkhave, kulaputto mahāyo samāno kasiraṁ jīvikaṁ kappeti, tassa bhavanti vattāro 'ajaddhumārikaṁ vāyaṁ kulaputto marissa tī'ti.
Yato ca khvāyaṁ bhikkhave kulaputto āyañca bhogānaṁ viditvā vayañca bhogānaṁ viditvā samaṁ jīvikaṁ kappeti na accogāḷhaṁ nātihīnaṁ, evaṁ me āyo vayaṁ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṁ pariyādāya ṭhassatīti ayaṁ vuccati bhikkhave samajīvikatā.

5. Katamā ca bhikkhave, saddhāsampadā: idha bhikkhave, kulaputto saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṁ: iti'pi so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṁ buddho bhagavāti. Ayaṁ vuccati bhikkhave saddhāsampadā.

6. Katamā ca bhikkhave, sīlasampadā: idha bhikkhave kulaputto pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesumicchācārā paṭivirato hoti. Musāvādā paṭivirato hoti surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti, ayaṁ vuccati bhikkhave sīlasampadā.

7. Katamā ca bhikkhave cāgasampadā: idha bhikkhave, kulaputto vigatamalamaccherena cetasā agāraṁ ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṁvibhāgarato, ayaṁ vuccati bhikkhave, cāgasampadā.

1. Ayañca katthaci. 2. Udumbarabādī cāya machasaṁ. 3. Ajeḷamaraṇaṁ: cāyaṁmachasaṁ

[BJT Page 320]

8. Katamā ca bhikkhave paññāsampadā: [page 325] idha bhikkhave kulaputto paññavā hoti udayatthāgāminiyā paññāya samannāgato, ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā, ayaṁ vuccati bhikkhave paññāsampadā.

Imā kho bhikkhave, aṭṭhasampadāti.

21. Uṭṭhātā kammadheyyesu appamatto vidhānavā,
Samaṁ kappeti jīvikaṁ sambhataṁ anurakkhati.

22. Saddho sīlena sampanno vadaññū vītamaccharo,
Niccaṁ maggaṁ visodheti sotthānaṁ samparāyikaṁ

23. Iccete aṭṭha dhammā ca saddhassa gharamesino,
Akkhātā saccanāmena ubhayattha sukhāvahā.

24. Diṭṭhadhammahitatthāya samparāyasukhāya ca
Evametaṁ gahaṭṭhānaṁ cāgo puññaṁ pavaḍḍhatīti.

8. 2. 8. 7

Icchā suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti, āvusoti kho te bhikkhu āyasmato sāriputtassa paccassosuṁ āyasmā sāriputto etadavoca:
Aṭṭhime bhikkhave puggalā santo saṁvijjamānā lokasmiṁ. Katame aṭṭha:

Idhāvuso bhikkhūno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya. Tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho nūppajjati, so tena alābhena socati kilamati paridevati urattāḷiṁ kandati sammohaṁ āpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu iccho viharati lābhāya. Uṭṭhahati [page 326] ghaṭati vāyamati lābhāya. Na ca lābhī, socī ca paridevī ca cuto ca saddhammā.

[BJT Page 322]

2. Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya, tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho uppajjati. So tena lābhena majjati pamajjati pamādamāpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu iccho viharati lābhāya, uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya lābhī ca madī ca pamādī ca cuto ca saddhammā.

3. Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya, tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya, lābho nūppajjati. So tena alābhena socati kilamati paridevati urattāḷiṁ kandati sammohaṁ āpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhū iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya. Na ca lābhī socī ca paridevī ca cuto ca saddhammā.

4. Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya, tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho uppajjati. So tena lābhena majjati pamajjati pamādamāpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya. Lābhī ca madī ca pamādī ca cuto ca saddhammā.

5. Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya, tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho nūppajjati. So tena alābhena na socati na [page 327] kilamati, na paridevati, na urattāḷiṁ kandati, na sammohaṁ āpajjati, ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lābhāya, uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya na ca lābhī na ca socī na ca paridevī accuto ca saddhammā.

[BJT Page 324]

6. Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyatta vuttino icchā uppajjati lābhāya. So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya, tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho uppajjati. So tena lābhena na majjati na pamajjati na pamādamāpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu iccho viharati lābhāya, uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya lābhī ca na ca madī na ca pamādī accuto ca saddhammā.

7. Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya, tassa anuṭṭhahato aghaṭato na vāyamato lābhāya lābho nūppajjati. So tena alābhena na socati na kilamati na paridevati, na urattāḷiṁ kandati, na sammohaṁ āpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya. Na ca lābhī na ca socī, na ca paridevī accuto ca saddhammā.

8. Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya. So na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya, tassa anuṭṭhahato aghaṭato na vāyamato lābhāya lābho uppajjati. So tena lābhena na majjati na pamajjati na pamādamāpajjati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati [page 328] na ghaṭati na vāyamati lābhāya. Lābhī ca na ca madī na ca pamādī accuto ca saddhammā.

Ime kho bhikkhave, aṭṭha puggalā santo saṁvijjamānā lokasminti.

[BJT Page 326]

8. 2. 8. 8
Alaṁ suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Chahi āvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano alaṁ paresaṁ katamehi chahi:

Idhāvuso bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu, sutānañca dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, dhatānañca dhammānaṁ atthūpparikkhitā hoti, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti, kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ.

Imehi kho bhikkhave, chahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano alaṁ paresaṁ.

Pañcahāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano, alaṁ paresaṁ. Katamehi pañcahi:

Idhāvuso bhikkhu na heva kho khippanisantī ca hoti kusalesu dhammesu. Sutānañca dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, dhatānañca dhammānaṁ atthūpaparikkhī hoti, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti, kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ.
[page 329]

Imehi kho bhikkhave, pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano, alaṁ paresaṁ.

Catūhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano nālaṁ paresaṁ. 1 Katamehi catūhi:

Idhāvuso bhikkhu khippanisantī ca hoti kusalesu dhammesu. Sutānañca dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, dhatānañca dhammānaṁ atthūpaparikkhitā hoti, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti. No ca kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, catūhi dhammehi samannāgato bhikkhū alaṁ attano, nālaṁ paresaṁ. 1.

1. No paresaṁ sīmu.

[BJT Page 328]

Catuhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ, nālaṁ attano. 1. Katamehi catūhi:

Idhāvuso bhikkhu khippanisantī ca hoti kusalesu dhammesu. Sutānañca dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, no va dhatānaṁ dhammānaṁ atthūpaparikkhī hoti, na ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti, kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, catūhi dhammehi samannāgato alaṁ paresaṁ. Nālaṁ attano. 1

Tīhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano, nālaṁ paresaṁ. 2 Katamehi tīhi:

Idhāvuso bhikkhu na heva kho khippanisasti ca hoti kusalesu dhammesu. Sutānañca dhammānaṁ [page 330] dhāraṇajātiko hoti, dhatānañca dhammānaṁ atthūpaparikkhī hoti, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti, no ca kalyāṇavāco hoti, kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhū alaṁ attano, nālaṁ paresaṁ. 2

Tīhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ. Nālaṁ attano1 katamehi tīhi:

Idhāvuso bhikkhu na bheva kho khippanisantī ca hoti kusalesu dhammesu. Sutānañca dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti. No ca dhatānaṁ dhammānaṁ atthūpaparikkhī hoti. No ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti. Kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ, nālaṁ attano. 1

Dvīhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ attano, no paresaṁ, 2 katamehi dvīhi:

Idhāvuso bhikkhu na heva kho khippanisantī ca hoti kusalesu dhammesu. No ca sutānaṁ dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti, dhatānañca dhammānaṁ atthūpaparikkhī hoti, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti, no ca kalyāṇavāco hoti, kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā, no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhū alaṁ attano, nālaṁ paresaṁ. 3

1. No attano sīmu.
2. No paresaṁ sīmu.
3. No paresaṁ sīmu.

[BJT Page 330]
[page 331]

Dvīhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ, nālaṁ attano1 katamehi dvīhi:

Idhāvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti hoti kusalesu dhammesu. No ca sutānaṁ dhammānaṁ dhāraṇajātiko hoti. No ca dhatānaṁ dhammānaṁ atthūpaparikkhī hoti, no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti. Kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā. Sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Imehi kho bhikkhave, dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṁ paresaṁ, nālaṁ attanoti. 1

8. 2. 8. 9
Sekhaparihāniya suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhame bhikkhave dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṁvattanti. Katame aṭṭha:
Kammārāmatā, bhassārāmatā, niddārāmatā, saṅgaṇikārāmatā, indriyesu aguttadvāratā, bhojane amattaññutā, saṁsaggārāmatā, papañcārāmatā. Ime kho bhikkhave aṭṭha dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṁvattanti.
Aṭṭhime bhikkhave dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṁvattanti. Katame aṭṭha:

Na kammārāmatā, na bhassārāmatā, na niddārāmatā, na saṅgaṇikārāmatā, indriyesu guttadvāratā, bhojane mattaññutā, asaṁsaggārāmatā, nippapañcārāmatā. Ime kho bhikkhave aṭṭha dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṁvattantīti.

1. No attano sīmu.

[BJT Page 332]
[page 332]

8. 2. 8. 10

Kusītārambhavatthu suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Aṭṭhimāni bhikkhave kusītavatthūni. Katamāni aṭṭha:

1. Idha bhikkhave bhikkhunā kammaṁ kattabbaṁ hoti. Tassa evaṁ hoti: kammaṁ kho me kattabbaṁ bhavissati. Kammaṁ kho pana me karontassa kāyo kilamissati handāhaṁ nipajjāmīti. So nipajjati, na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave paṭhamaṁ kusītavatthu.

2. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhunā kammaṁ kataṁ hoti. Tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho kammaṁ akāsiṁ, kammaṁ kho pana me karontassa kāyo kilanto, handāhaṁ nipajjāmīti. So nipajjati. Na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave dutiyaṁ kusītavatthu.
3. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhunā maggo gantabbo hoti. Tassa evaṁ hoti: 'maggo me gantabbo bhavissati, maggaṁ kho pana me gacchantassa kāyo kilamissati. Handāhaṁ nipajjāmī'ti. So nipajjati na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave, tatiyaṁ kusītavatthu.

4. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhunā maggo gato hoti. Tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho maggaṁ agamāsiṁ, maggaṁ kho pana me gacchantassa kāyo kilanto, handāhaṁ nipajjāmī'ti, so nipajjati, na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave catutthaṁ kusītatthu.

[BJT Page 334]

5. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto na labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ. Tassa evaṁ [page 333] hoti: ahaṁ kho gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto nālatthaṁ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ, tassa me kāyo kilanto, akammaññohaṁ, nipajjāmī'ti. So nipajjati, na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave pañcamaṁ kusītavatthu.

6. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ. Tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto alatthaṁ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ. Tassa me kāyo garuko akammañño, māsāvitaṁ1 maññe, handāhaṁ nipajjāmī' ti so nipajjati na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave, chaṭṭhaṁ kusītavatthu.

7. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho, tassa evaṁ hoti: "uppanno kho me ayaṁ appamattako ābādho, atthi kappo2 nipajjituṁ3 handāhaṁ nipajjāmī" ti. So nipajjati. Na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave sattamaṁ kusītavatthu.

8. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu gilānā vuṭṭhito hoti, aciravuṭṭhito gelaññā. Tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā, tassa me kāyo dubbalo akammañño. Handāhaṁ nipajjāmīti. So nipajjati, na viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave aṭṭhamaṁ kusītavatthu.
Imāni kho bhikkhave aṭṭha kusītavatthūnī ti.

1. Māsāvitakaṁ sīmu.
2. Aṭṭhikappo sīmu.
3. Nippajjituṁ sīmu.

[BJT Page 336]
[page 334]

Aṭṭhimāni bhikkhave ārambhavatthūni, katamāni aṭṭha:

1. Idha bhikkhave bhikkhunā kammaṁ kattabbaṁ hoti. Tassa evaṁ hoti; kammaṁ kho me kattabbaṁ bhavissati, kammaṁ kho pana me karontena na sukaraṁ buddhānaṁ sāsanaṁ manasikātuṁ, handāhaṁ paṭigacceva viriyaṁ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyā' ti so viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave paṭhamaṁ ārambhavatthu.

2. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhunā kammaṁ kataṁ hoti. Tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho kammaṁ akāsiṁ, kammaṁ kho panāhaṁ karonto nāsakkhiṁ buddhasāsanaṁ manasikātuṁ, handāhaṁ viriyaṁ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. So viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave dutiyaṁ ārambhavatthu.

3. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhunā maggo gantabbo hoti. Tassa evaṁ hoti: maggo me gantabbo bhavissati, maggaṁ kho pana me gacchantena na sukaraṁ buddhānaṁ sāsanaṁ manasikātuṁ. Handāhaṁ vīriyaṁ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. So viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave tatiyaṁ ārambhavatthu.

4. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhunā maggo gato hoti. Tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho maggaṁ agamāsiṁ, maggaṁ kho panāhaṁ gacchanto nāsakkhiṁ buddhānaṁ sāsanaṁ manasikātuṁ, handāhaṁ viriyaṁ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. So viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṁ bhikkhave catutthaṁ ārambhavatthu.
[page 335]

5. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto na labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ. Tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto nālatthaṁ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ, tassa me kāyo lahuko kammañño, handāhaṁ viriyaṁ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. So viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṁ bhikkhave pañcamaṁ ārambhavatthu.

[BJT Page 338]

6. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ. Tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya caranto alatthaṁ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṁ pāripūriṁ. Tassa me kāyo balavā kammañño, handāhaṁ viriyaṁ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyā "ti. So viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave, chaṭṭhaṁ ārambhavatthu.

7. Puna ca paraṁ bhikkhave, bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho. Tassa evaṁ hoti: uppanno kho me ayaṁ appamattako ābādho. Ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ me ābādho pavaḍḍheyya, handāhaṁ paṭigacceva viriyaṁ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. So viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave, sattamaṁ ārambhavatthu.

8. Puna ca paraṁ bhikkhave, bhikkhu gilānā vuṭṭhito hoti, acira vuṭṭhito gelaññā. Tassa evaṁ hoti: ahaṁ kho gilānā vuṭṭhito, aciravuṭṭhito gelaññā. Ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ me ābādho paccudāvatteyya, handāhaṁ paṭigacceva viriyaṁ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. So viriyaṁ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṁ bhikkhave, aṭṭhamaṁ ārambhavatthu.

Imāni kho bhikkhave, aṭṭha ārambhavatthūnīti.

Yamakavaggo aṭṭhamo.

Tassuddānaṁ:
[page 336]

Dve saddhā dve maraṇasatī dve sampadā athāpare
Icchā alaṁ parihānaṁ kusītaṁ ārambhavatthanīti.

[BJT Page 340]

9. Sativaggo
8. 2. 9. 1
Satisampajañña suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Satisampajañño bhikkhave, asati sampajaññavipannassa hatūpanisaṁ hoti hirottappaṁ. Hirottappe asati hirottappavipannassa hatūpaniso hoti indriyasaṁvaro. Indriyasaṁvare asati indriyasaṁvaravipannassa hatūpanisaṁ hoti sīlaṁ. Sīle asati sīlavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Seyyathāpi bhikkhave, rukkho sākhāpalāsavipanne, tassa papaṭikāpi na pāripūriṁ gacchati, tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṁ gacchati. Evameva kho bhikkhave, satisampajaññe asati satisampajañña vipannassa hatūpanisaṁ hoti hirottappaṁ. Hirottappe asati hirottappa vipannassa hatūpanisaṁ hoti sīlaṁ. Sīle asati sīlavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Satisampajaññe bhikkhave, sati satisampajaññasampannassa upanisasampannaṁ hoti hirottappaṁ. Hirottappe sati hirottappasampannassa upanisasampanno hoti indriyasaṁvaro. Indriyasaṁvare sati indriyasaṁvarasampannassa upanisasampannaṁ hoti sīlaṁ. Sīle sati sīlasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi. Sammā samādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassana sampannassa upanisasampanno hoti [page 337] nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge sati nibbidā virāgasampannassa upanisasampannaṁ hoti vimuttīñāṇadassanaṁ.

[BJT Page 342]

Seyyathāpi bhikkhave, rukkho sākhāpalāsasampanno tassa papaṭikāpi pāripūriṁ gacchati, tacopi pheggupi sāropi pāripūriṁ gacchati. Evameva kho bhikkhave satisampajaññe sati satisampajaññasampannassa upanisasampannaṁ hoti hirottappaṁ, hirottappe sati hirottappasampannassa upanisasampanno hoti indirayasaṁvaro. Indriyasaṁvare sati indriyasaṁvarasampannassa upanisasampannaṁ hoti sīlaṁ. Sīle sati sīlasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

8. 2. 9. 2
Puṇṇiya suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Atha kho āyasmā puṇṇiyo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā puṇṇiyo bhagavantaṁ etadavoca:

Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena appekadā tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti, appekadā nappaṭibhātīti?

Saddho ca puṇṇiya, bhikkhu hoti, no ca upasaṅkamitā. Neva tāva tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Yato ca kho puṇṇiya, bhikkhu saddho ca hoti, upasaṅkamitā ca. Evaṁ tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti.

Saddho ca puṇṇiya, bhikkhu hoti, upasaṅkamitā ca no ca payirupāsitā, neva tāva tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca, evaṁ tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Saddho ca puṇṇiya bhikkhu hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca no ca paripucchitā. Neva tāva tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca. Evaṁ tathāgataṁ dhammaṁ paṭibhāti. Saddho ca puṇṇiya bhikkhu hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca no ca ohitasoto dhammaṁ suṇāti neva tāva tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca ohita soto ca dhammaṁ suṇāti, evaṁ tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti.

Saddho ca puṇṇiya bhikkhu hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca ohitasoto ca no ca sutvā dhammaṁ dhāreti. Neva tāva tathāgataṁ dhammadesanaṁ paṭibhāti. Yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca ohitasoto ca dhammaṁ suṇāti sutvā ca dhammaṁ dhāreti, evaṁ tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Saddho ca puṇṇiya bhikkhu hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca ohitasoto ca dhammaṁ suṇāti. Sutvā ca dhammaṁ dhāreti no ca dhatānaṁ dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhati, neva tāva tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca ohitasoto ca dhammaṁ suṇāti, sutvā ca dhammaṁ dhāreti dhatānañca dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhati, evaṁ tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Saddho ca puṇṇiya bhikkhu hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca ohitasoto ca dhammaṁ suṇāti, sutvā ca dhammaṁ dhāreti, dhatānañca dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhati, no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti, neva tāva tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti.
Yato ca kho puṇṇiya, bhikkhu saddho [page 338] ca hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca ohitasoto ca dhammaṁ suṇāti, sutvā ca dhammaṁ dhāreti, dhatānañca dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhati, atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti. Evaṁ tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Imehi kho puṇṇiya aṭṭhahi dhammehi samannāgato ekantapaṭibhānaṁ tathāgataṁ dhammadesanā hotīti.

[BJT Page 344]

8. 2. 9. 3
Kiṁmūlaka suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Sace bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṁ puccheyyuṁ: kiṁmūlakā āvuso, sabbe dhammā, kiṁsambhavā sabbe dhammā, kiṁ samudayā sabbe dhammā, kiṁsamosaraṇā sabbe dhammā, kiṁpamukhā sabbe dhammā. Kiṁādhipateyyā sabbe dhammā, kiṁuttarā sabbe dhammā, kiṁsārā sabbe dhammāti? Evaṁ puṭṭhā tumbhe bhikkhave, tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ kinti byākareyyāthāti?

Bhagavammūlakā no bhante, dhammā bhagavannettikā bhagavaṁ paṭisaraṇā. Sādhu bhante, bhagavantaṁ yeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti

Tena hi bhikkhave, suṇātha1. Sādhukaṁ manasikarotha bhāsissāmiti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Sace bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṁ puccheyyuṁ: kimmūlakā āvuso, sabbe dhammā, kiṁsambhavā sabbe dhammā, kiṁ samudayā sabbe dhammā, kiṁsamosaraṇā sabbe dhammā, kiṁpamukhā sabbe dhammā, [page 339] kiṁ ādhipateyyā sabbe dhammā, kiṁuttarā sabbe dhammā, kiṁ sārā sabbe dhammāti? Evaṁ puṭṭhā tumhe bhikkhave, tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ evaṁ byākareyyātha:

Chandamūlakā āvuso, sabbe dhammā, manasikārasambhavā sabbe dhammā, phassasamudayā sabbe dhammā, vedanā samosaraṇā sabbe dhammā, samādhipamukhā sabbe dhammā, satādhipateyyā sabbe dhammā, paññuttarā sabbe dhammā, vimuttisārā sabbe dhammā'ti. Evaṁ phuṭṭhā tumhe bhikkhave, tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ evaṁ byākareyyāthāti.

1. Desessami. Taṁ suṇātha machasaṁ

[BJT Page 346]

8. 2. 9. 4
Mahā coraṅga suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Aṭṭhahi bhikkhave, aṅgehi samannāgato mahācoro khippaṁ pariyāpajjati, na ciraṭṭhitiko hoti. Katamehi aṭṭhahi:

Appaharantassa paharati, anavasesaṁ ādiyati, itthiṁ hanati, kumāriṁ dūseti, pabbajitaṁ vilumpati, rājakosaṁ vilumpati, accāsanne kammaṁ karoti, na ca nidhānakusalo hoti, imehi kho bhikkhave, aṭṭhahaṅgehi samannāgato mahācoro khippaṁ pariyāpajjati, na ciraṭṭhitiko hoti.

Aṭṭhahi bhikkhave, aṅgehi samannāgato mahācoro na khippaṁ pariyāpajjati, ciraṭṭhitiko hoti. Katamehi aṭṭhahi:

Na appaharantassa paharati, na anavasesaṁ ādiyati, na itthiṁ hanti, na kumāriṁ dūseti, na pabbajitaṁ vilumpati, na rājakosaṁ vilumpati, na accāsanne kammaṁ karoti, nidhānakusalo ca hoti, imehi kho bhikkhave, aṭṭhahi aṅgehi samannāgato mahācoro na khippaṁ pariyāpajjati, ciraṭṭhitiko hoti.
[page 340]

8. 2. 9. 5
Tathāgatādhivacana suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Samaṇoti bhikkhave, tathāgatassetaṁ adhivacanaṁ arahato sammāsambuddhassa. Brāhmaṇoti bhikkhave, tathāgatassetaṁ adhivacanaṁ arahato sammāsambuddhassa. Bhisakkoti bhikkhave, tathāgatassetaṁ adhivacanaṁ arahato sammāsambuddhassa. Vedagūti bhikkhave, tathāgatassetaṁ adhivacanaṁ arahato sammāsambuddhassa. Nimmaloti bhikkhave, tathāgatassetaṁ adhivacanaṁ arahato sammāsambuddhassa. Vimaloti bhikkhave, tathāgatassetaṁ adhivacanaṁ arahato sammāsamābuddhassa. Ñāṇīti bhikkhave tathāgatassetaṁ adhivacanaṁ arahato sammāsambuddhassa. Vimuttoti bhikkhave, tathāgatassetaṁ adhivacanaṁ arahato sammāsambuddhassāti.

[BJT Page 348]

1. Yaṁ samaṇena pattabbaṁ brāhmaṇena vusīmatā,
Yaṁ vedagunā pattabbaṁ bhisakkena anuttaraṁ

2. Yaṁ nimmalena pattabbaṁ vimalena sudhīmatā,
Yaṁ ñāṇinā pattabbaṁ vimuttena anuttaraṁ.

3. Sohaṁ vijitasaṅgāmo mutto mocemi bandhanā,
Nāgomhi paramo danto asekho parinibbutoti

8. 2. 9. 6
Nāgita suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā kosalesu cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṁ yena icchānaṅgalaṁ nāma kosalānaṁ brāhmaṇagāmo tadavasari. Tatra sudaṁ bhagavā icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Assosuṁ kho icchānaṅgalakā brāhmaṇa gahapatikā samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito icchānaṅgalaṁ anupatto icchānaṅgale viharati [page 341] icchānaṅgalavanasaṇḍe. Taṁ kho pana bhagavantaṁ gotamaṁ evaṁ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato; 'itipi so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā' ti. Sādhu kho pana tathārūpānaṁ arahataṁ dassanaṁ hotīti.

Atha kho icchānaṅgalakā brāhmaṇagahapatikā tassā rattiyā accayena pahūtaṁ khādanīyaṁ bhojanīyaṁ ādāya yena icchānaṅgalā vanasaṇḍo tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā bahidvārakoṭṭhake aṭṭhaṁsu uccāsaddā mahāsaddā.

Tena kho pana samayena āyasmā nāgito bhagavato upaṭṭhāko hoti. Atha kho bhagavā āyasmantaṁ nāgitaṁ āmantesi: 'ke pana te nāgita, uccāsaddā mahāsaddā kevaṭṭā maññe macchavilope' ti?

Ete bhante icchānaṅgalakā brāhmaṇagahapatikā pahūtaṁ khādanīyaṁ bhojanīyaṁ ādāya bahidvārakoṭṭhake ṭhitā bhagavantaṁyeva uddissa bhikkhusaṅghañcāti.

[BJT Page 350]

Māhaṁ nāgita, yasena samāgamaṁ, mā ca mayā yaso, yo kho nāgita, nayimassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assa akicchalābhī akasiralābhī, yassāhaṁ nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assaṁ akicchalābhī akasiralābhī. So taṁ mīḷhasukhaṁ middhasukhaṁ lābhasakkārasilokasukhaṁ sādiyeyyāti.

Adhivāsetu'dāni bhante, bhagavā, adhivāsetu sugato, adhivāsanakālo'dāni bhante, bhagavato. Yena yenevadāni bhante, bhagavā gamissati, tanninnāva bhavissati brāhmaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca. Seyyathāpi [page 342] bhante, thullaphusitake deve vassante yatā ninnaṁ udakāni pavattanti, evameva kho bhante, yena yenevadāni bhagavā gamissati, tanninnāva bhavissati brāhmaṇā gahapatikā negamā ceva jānapadā ca taṁ kissa hetu: tathā hi bhante, bhagavato sīlapaññāṇanti.

Māhaṁ nāgita, yasena samāgamaṁ, mā ca mayā yaso, yo kho nāgita, nayimassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assa akicchalābhī akasiralābhī, yassāhaṁ nekkhamma sukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assaṁ akicchalābhī akasiralābhī so taṁ mīḷhasukhaṁ middhasukhaṁ lābhasakkārasilokasukhaṁ sādiyeyya.

Devatāpi kho nāgita, ekaccā nayimassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhiniyo assu akicchalābhiniyo akasiralābhiniyo. Yassāhaṁ nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assaṁ akicchalābhī akasiralābhī.

1. Tathā hi me sīmu.

[BJT Page 352]

1. Tumbhākampi kho nāgita, saṅgamma samāgamma saṅgaṇikavihāraṁ anuyuttānaṁ viharataṁ evaṁ hoti: nahanūna me āyasmanto imassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhino assu, akicchalābhino akasiralābhino, yassāhaṁ nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assaṁ akicchalābhī akasiralābhī. Tathā hi paname1 āyasmanto [page 343] saṅgamma samāgamma saṅgaṇika vihāraṁ anuyuttā viharanti.

2. Idhāhaṁ nāgita, bhikkhū passāmi aññamaññaṁ aṅgulipatodakehi sañjagghante saṅkīḷante. Tassa mayhaṁ nāgita, evaṁ hoti: nahanūname2 āyasmanto imassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhino akicchalābhino assu akasiralābhino yassāhaṁ nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assaṁ akicchalābhī akasiralābhī tathā hi paname1 āyasmanto aññamaññaṁ aṅgulipatodakehi sañjagghanti3 saṅkīḷanti.

3. Idhāhaṁ4 nāgita, bhikkhū passāmi yāvaatthaṁ udarāvadehakaṁ bhuñjitvā seyyasukhaṁ passasukhaṁ5 middhasukhaṁ anuyutte viharante. Tassa mayhaṁ nāgita, evaṁ hoti: nahanūna me2 āyasmanto imassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhino assu akicchalābhino akasiralābhino yassāhaṁ nekkhamma sukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assaṁ, akicchalābhī akasiralābhī tathā hi me āyasmanto yāvadatthaṁ udarāvadehakaṁ bhuñjitvā seyyasukhaṁ passasukhaṁ5 middhasukhaṁ anuyuttā viharanti.

4. Idhāhaṁ4 nāgita, bhikkhuṁ passāmi gāmantavihāriṁ samāhitaṁ nisinnaṁ, tassa mayhaṁ nāgita, evaṁ hoti:

1. Tathā hi me sīmu
2. Nahinuname machasaṁ
3. Sañjaganti, machasaṁ
4. Imāhaṁ, machasaṁ
5. Phassasukhaṁ sīmu.

[BJT Page 354]

Idāni imaṁ āyasmantaṁ ārāmiko vā paccessati samaṇuddeso vā, taṁ tamhā samādhimhā cāvessatīti. Tenāhaṁ [page 344] nāgita tassa bhikkhuno na attamano homi gāmantavihārena.

5. Idha panāhaṁ nāgita bhikkhuṁ passāmi āraññakaṁ āraññe pacalāyamānaṁ nisinnaṁ. Tassa mayhaṁ nāgita evaṁ hoti: idāni ayaṁ āyasmā imaṁ niddākilamathaṁ paṭivinodetvā araññasaññaṁ yeva manasikarissati ekattanti: tenāhaṁ nāgita tassa bhikkhuno attamano homi araññavihārena.

6. Idha panāhaṁ nāgita bhikkhuṁ passāmi āraññakaṁ araññe asamāhitaṁ nisinnaṁ. Tassa mayhaṁ nāgita evaṁ hoti: idāni ayamāyasmā asamāhitaṁ vā cittaṁ samādahissati, samāhitaṁ vā cittaṁ anurakkhissatīti. Tenāhaṁ nāgita tassa bhikkhuno attamano homi araññavihārena.

7. Idha panāhaṁ nāgita bhikkhuṁ passāmi āraññakaṁ araññe samāhitaṁ nisinnaṁ. Tassa mayhaṁ nāgita evaṁ hoti: idāni ayamāyasmā avimuttaṁ vā cittaṁ vimuccissati, vimuttaṁ vā cittaṁ anurakkhissatīti. Tenāhaṁ nāgita tassa bhikkhuno attamano homi araññavihārena.

8. Yasmāhaṁ nāgita samaye addhānamaggapaṭipanno na kañci passāmi purato vā pacchato vā, phāsu me nāgita tasmiṁ samaye hoti antamaso uccārapassāvakammāyāti.

8. 2. 9. 7
Pattanikkujjana suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhahi bhikkhave aṅgehi samannāgatassa upāsakassa ākaṅkhamāno saṅgho pattaṁ nikkujjeyya. Katamehi aṭṭhahi:

Bhikkhūnaṁ [page 345] alābhāya parisakkati, bhikkhūnaṁ anatthāya parisakkati bhikkhūnaṁ avāsāya parisakkati, bhikkhūnaṁ akkosati paribhāsati. Bhikkhū bhikkhūhi bhedeti, buddhassa avaṇṇaṁ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṁ bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṁ bhāsati, imehi kho bhikkhave aṭṭhahaṅgehi samannāgatassa upāsakassa ākaṅkhamāno saṅgho pattaṁ nikkujjeyya.

1. Anāvāsāya sīmu. Syā.

[BJT Page 356]

Aṭṭhahi bhikkhave aṅgehi samannāgatassa upāsakassa ākaṅkhamāno saṅgho pattaṁ ukkujjeyya. Katamehi aṭṭhahi:

Na bhikkhūnaṁ alābhāya parisakkati, na bhikkhūnaṁ anatthāya parisakkati na bhikkhūnaṁ avāsāya parisakkati, na bhikkhūnaṁ akkosati paribhāsati. Na bhikkhū bhikkhūhi bhedeti buddhassa vaṇṇaṁ bhāsati, dhammassa vaṇṇaṁ bhāsati, saṅghassa vaṇṇaṁ bhāsati, imehi kho bhikkhave aṭṭhahaṅgehi samannāgatassa upāsakassa ākaṅkhamāno saṅgho pattaṁ ukkujjeyyāti.

8. 2. 9. 8
Appasādappasāda suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamānā upāsakā appasādaṁ pavedeyyuṁ. Katamehi aṭṭhahi:

Gihīnaṁ alābhāya parisakkati, gihīnaṁ anatthāya parisakkati, gihīnaṁ akkosati paribhāsati, gihī gihīhi bhedeti. Buddhassa avaṇṇaṁ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṁ bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṁ bhāsati, agocare ca taṁ passanti. Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamānā upāsakā appasādaṁ pavedeyyuṁ.

Aṭṭhahi [page 346] bhikkhave dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamānā upāsakā pasādaṁ pavedeyyuṁ. Katamehi aṭṭhahi:

Na gihīnaṁ alābhāya parisakkati, na gihīnaṁ anatthāya parisakkati, na gihīnaṁ akkosati paribhāsati, na gihī gihīhi bhedeti. Buddhassa vaṇṇaṁ bhāsati, dhammassa vaṇṇaṁ bhāsati, saṅghassa vaṇṇaṁ bhāsati, gocare ca taṁ passanti. Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamānā upāsakā pasādaṁ pavedeyyunti.

[BJT Page 358]

8. 2. 9. 9
Paṭisāraṇiyakamma suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho paṭisāraṇiyakammaṁ kareyya. Katamehi aṭṭhahi:

Gihīnaṁ alābhāya parisakkati, gihīnaṁ anatthāya parisakkati, gihīnaṁ akkosati paribhāsati. Gihī gihīhi bhedeti. Buddhassa avaṇṇaṁ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṁ bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṁ bhāsati, dhammikañca gihīpaṭissavaṁ na saccāpeti. Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho paṭisāraṇīya kammaṁ kareyya.
Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho paṭisāraṇiya kammaṁ paṭippassamheyya. Katamehi aṭṭhahi:

Na gihīnaṁ alābhāya parisakkati, na gihīnaṁ anatthāya parisakkati, na gihīnaṁ akkosati paribhāsati. Na gihī gihīhi bhedeti. Buddhassa vaṇṇaṁ bhāsati, dhammassa [page 347] vaṇṇaṁ bhāsati, saṅghassa vaṇṇaṁ bhāsati, dhammikañca gihīpaṭissavaṁ saccāpeti. Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho paṭisāraṇīya kammaṁ paṭippassamheyyāti.

8. 2. 9. 10
Tassapāpiyyasikā sammāvattana suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Tassapāpiyyasikākammakatena bhikkhave bhikkhunā aṭṭhasu dhammesu sammā vattitabbaṁ. Na upasampādetabbaṁ. Na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo, na bhikkhunovādakasammuti sāditabbā, sammatenapi bhikkhuniyo na ovaditabbā, na kāci saṅghasammuti sāditabbā, na kismiñci paccekaṭṭhāne ṭhapetabbo. Na ca tenamūlena vuṭṭhāpetabbaṁ.

Tassa pāpiyyasikākammakatena bhikkhave bhikkhunā imesu aṭṭhasu dhammesu sammā vattitabbanti.
Sativaggo navamo.

Tassuddānaṁ:

Sati puṇṇiyamūlena corādhivacana1. Pañcamaṁ
Nāgita pattāppasādo2. Paṭisāraṇīyañca vattatī.

1. Vorasamaṇena sīmu.
2. Yaso pattapayādena sīmu.

[BJT Page 360.]

10. Sāmaññavaggo

8. 2. 10. 1 27

(Sāvatthinidānaṁ)
Atha kho bojjhā upāsikā pe sirimā padumā sudhanā manujā uttarā muttā khemā somā1 ruci cundī rājakumāri bimbī2 upāsikā sumanā rājakumārī mallikā [page 348] devī tissā upāsikā tissāya mātā3 soṇā soṇāya mātā4 kāṇā kāṇāya mātā5 uttarā nandamātā visākhā migāramātā bujjuttarā upāsikā sāmāvatī upāsikā suppavāsā koliyaṭhitā6 suppiyā upāsikā nakulamātā gahapatāni pe*

Sāmaññavaggo dasamo.
Dutiyo paṇṇāsako samatto.

1. Somā iti machasaṁ potthakesu na dissate.
2. Vimabi. Sīmu
3. Tismatātā machasaṁ
4. Soṇamātā machasaṁ
5. Kāṇamātā machasaṁ
6. Koḷiyaṭhitā syā. [PTS]

* "Imāsaṁ ettakānaṁ aṭṭhaṅgasamannāgata uposathakamma meva kathitaṁ" iti aṭṭhakathāyaṁ dissati icchantena heṭṭhā 192 piṭṭhe bojjhajuposatha sutte vuttana yena vitthāretvā kathetabbaṁ.

[BJT Page 362]

11. Rāgādipeyyālaṁ
8. 11. 1. 3
Aṭṭhamaggaṅga suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Rāgassa bhikkhave abhiññāya aṭṭha dhammā bhāvetabbā, katame aṭṭha:

Sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Rāgassa bhikkhave abhiññāya ime aṭṭha dhammā bhāvetabbāti.

8. 11. 2
Aṭṭhaabhibhāyatana suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Rāgassa bhikkhave abhiññāya aṭṭha dhammā bhāvetabbā. Katame aṭṭha:

Ajjhattaṁ rūpasaññī bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti. Ajjhattaṁ rūpasaññī bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti.

Ajjhattaṁ [page 349] arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti. Ajjhattaṁ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti.

Ajjhattaṁ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni, nīlanidassanāni nīlanibhāsāni, tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti.
Ajjhattaṁ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni, pītanidassanāni pītanibhāsāni, tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti.
Ajjhattaṁ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni, lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni, tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti.
Ajjhattaṁ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni, odātanidassanāni odātanibhāsāni, tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññi hoti. Rāgassa bhikkhave abhiññāya ime aṭṭha dhammā bhāvetabbā.

[BJT Page 364]

8. 11. 3
Aṭṭhavimokkha suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Rāgassa bhikkhave abhiññāya aṭṭha dhammā bhāvetabbā. Katame aṭṭha:

Rūpī rūpāni passati, ajjhattaṁ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati. Subhantveva adhimutto hoti. Sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati.

Sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Rāgassa bhikkhave abhiññāya ime aṭṭha dhammā bhāvetabbā.

8. 11. 4 510

Sāvatthinidānaṁ

Rāgassa bhikkhave pariññāya pe pari-k-khayāya. Pe pahānāya. Pe khayāya pevayāya pe virāgāya pe nirodhāya pe cāgāya pe paṭinissaggāya pe ime aṭṭha dhammā bhāvetabbā.

Dosassa pe mohassa kodhassa upanāhassa makkhassa palāsassa issāya macchariyassa [PTS Page 350 ] māyāya sāṭheyyassa thambhassa sārambhassa mānassa atimānassa madassa pamādassa abhiññāya pe pariññāya pari-k-khayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya pe ime aṭṭha dhammā bhāvetabbāti.

Rāgādipeyyālaṁ niṭṭhitaṁ*

* Rāgapadato paṭṭhāya pamādapadapariyantesu sattarassu padesu ekamekaṁ abhiññāyādi dasapadehi yojetvā 'aṭṭha dhammā bhāvetabbā' ti niddiṭṭhehi tīhi aṭṭhamaggaṅga aṭṭha abhibhāyatana aṭṭhavimokkha suttehi paccekaṁ ghaṭitāni sabbasuttāni dasādhika pañcasatāni honti.

[BJT Page 366]

Navakanipāto
Paṭhamo paṇṇāsako

Namo tassa bhagavato arahato sammā sambuddhassa
Sambodhivaggo

9. 1. 1. 1
Sambodhipakkhiya suttaṁ

Evaṁ [page 351] me sutaṁ ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme, tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi. Bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Sace bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṁ puccheyyuṁ: sambodhipakkhiyānaṁ1 āvuso dhammānaṁ kā upanisā bhāvanāyāti. Evaṁ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ kinti byākareyyāthāti.

Bhagavammūlakā no bhante dhammā bhagavannettikā, bhagavampaṭisaraṇā, sādhu vata bhante bhagavantaññeva paṭibhātu etassa bhāsitasya attho. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti.

Tena hi bhikkhave suṇātha sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Sace bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṁ puccheyyuṁ sambodhipakkhiyānaṁ āvuso dhammānaṁ kā upanisā bhāvanāyāti. Evaṁ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ evaṁ byākareyyātha:

1. Sambodhipakkhikānaṁ machasaṁ.

[BJT Page 368]
1. Idhāvuso bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. [page 352] sambodhipakkhiyānaṁ āvuso dhammānaṁ ayaṁ paṭhamā upanisā bhāvanāya.

2. Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Sambodhipakkhiyānaṁ āvuso dhammānaṁ ayaṁ dutiyā upanisā bhāvanāya.

3. Puna ca paraṁ āvuso bhikkhū yāyaṁ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṁ: appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṁsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā. Evarūpiyā kathāya nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Sambodhipakkhiyānaṁ āvuso dhammānaṁ ayaṁ tatiyā upanisā bhāvanāya.

4. Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya, kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Sambodhipakkhiyānaṁ āvuso dhammānaṁ ayaṁ catutthi1 upanisā bhāvanāya.
5. Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhayagāminiyā. Sambodhipakkhiyānaṁ āvuso dhammānaṁ ayaṁ pañcamī upanisā bhāvanāya.

Kalyāṇamittassetaṁ bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa sīlavā bhavissati pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharissati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvi samādāya sikkhati sikkhāpadesu.

Kalyāṇamittassetaṁ bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yāyaṁ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṁ: appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṁsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā. Evarūpiyā kathāya nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhī.
1. Catutthā sīmu.

[BJT Page 370]

Kalyāṇamittassetaṁ bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa: āraddhaviriyo viharissati [page 353] akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.

Kalyāṇamittassetaṁ bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa: paññavā bhavissati udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhagāminiyā.

Tena ca pana bhikkhave bhikkhunā imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cattāro dhammā uttariṁ bhāvetabbā:

6 9. Asubhā bhāvetabbā rāgassa pahānāya. Mettā bhāvetabbā vyāpādassa pahānāya. Ānāpānasati bhāvetabbā vitakkupacchedāya. Aniccasaññā bhāvetabbā asmimānasamugghātāya, aniccasaññino bhikkhave bhikkhuno anattasaññā saṇṭhāti. Anattasaññī asmimānasamugghātaṁ pāpuṇāti, diṭṭheva dhamme nibbānanti.

9. 1. 1. 2

Nissayasampanna suttaṁ
(Sāvatthinādānaṁ)

Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: nissayasampanno nissayasampannoti bhante vuccati. Kittāvatā nu kho bhante bhikkhu nissayasampanno hotīti.

Saddhañce bhikkhu, bhikkhu nissāya1 akusalaṁ pajahati kusalaṁ bhāveti pahīnamevassa taṁ akusalaṁ hoti.
Hiriñce bhikkhu, bhikkhu nissāya2 akusalaṁ pajahati kusalaṁ bhāveti pahīnamevassa taṁ akusalaṁ hoti.
Ottappañce bhikkhu, bhikkhu nissāya3 akusalaṁ pajahati kusalaṁ bhāveti pahīnamevassa taṁ akusalaṁ hoti.
Viriyañce bhikkhu, bhikkhu nissāya4 akusalaṁ pajahati kusalaṁ bhāveti pahīnamevassa taṁ akusalaṁ hoti.
[page 354] paññañce bhikkhu, bhikkhu nissāya5 akusalaṁ pajahati kusalaṁ bhāveti pahīnamevassa taṁ akusalaṁ
Hoti.
Taṁ hi'ssa bhikkhuno akusalaṁ pahīnaṁ hoti suppahīnaṁ, yaṁsa ariyāya paññāya disvā pahīnaṁ.

1. Saddhañceva bhikkhu nissāya sīmu
2. Hiriñce bhikkhu nissāya sīmu.
3. Ottappañce bhikkhu nissāya sīmu.
4. Viriyañce bhikkhu nissāya sīmu.
5. Paññañce bhikkhu nissāya sīmu.

[BJT Page 372]

Tena naca pana bhikkhū, bhikkhunā imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cattāro dhammā upanissāya vihātabbā. Katame cattāro: idha bhikkhu, bhikkhu saṅkhāyekaṁ paṭisevati, saṅkhāyekaṁ adhivāseti, saṅkhāyekaṁ parivajjeti, saṅkhāyekaṁ vinodeti, evaṁ kho bhikkhū, bhikkhu nissayasampanno hotīti.

9. 1. 1. 3
Meghiya suttaṁ

Evaṁ me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ bhagavā cālikāyaṁ viharati cālikāya pabbate. Tena kho pana samayena āyasmā meghiyo bhagavato upaṭṭhāko hoti, atha kho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhito kho āyasmā meghiyo bhagavantaṁ etadavoca: icchāmahaṁ bhante, chantugāmaṁ1 piṇḍāya pavisitunti. Yassadāni tvaṁ meghiya kālaṁ maññasīti.

Atha kho āyasmā meghiyo pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya jantugāmaṁ piṇḍāya pāvisi: jantugāme piṇḍāya caritvā paccābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto yena kimikālāya nadiyā tīraṁ tenupasaṅkami. Addasā kho āyasmā meghiyo kimikālāya nadiyā tīre jaṅghāvihāraṁ anucaṅkamamāno anuvicaramāno ambavanaṁ [page 355] pāsādikaṁ ramaṇīyaṁ. Disvānassa etadahosi: pāsādikaṁ vatidaṁ ambavanaṁ ramaṇīyaṁ. Alaṁ vatidaṁ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya. Sace maṁ bhagavā anujāneyya, āgaccheyyāhaṁ imaṁ ambavanaṁ padhānāyāti.

Atha kho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā meghiyo bhagavantaṁ etadavoca: idhāhaṁ bhante pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya jantugāmaṁ piṇḍāya pāvisiṁ. Jantugāme piṇḍāya caritvā pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto yena kimikālāya nadiyā tīraṁ tenupasaṅkamiṁ.

1. Jatugāmaṁ syā.

[BJT Page 374]

Addasaṁ kho ahaṁ bhante, kimikālāya nadiyā tīre jaṅghāvihāraṁ anucaṅkamamāno anuvicaramāno ambavanaṁ pāsādikaṁ ramaṇīyaṁ, disvāna me etadahosi: pāsādikaṁ vatidaṁ ambavanaṁ ramaṇīyaṁ, alaṁ vatidaṁ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya. Sace maṁ bhagavā anujāneyya āgaccheyyāhaṁ imaṁ ambavanaṁ padhānāyāti. Sace maṁ bhagavā anujāneyya gaccheyyāhaṁ taṁ ambavanaṁ padhānāyāti.

Āgamehi tāva meghiya, ekakamhā1 tāva yāva aññepi koci bhikkhu āgacchatīti. 2

Dutiyampi kho āyasmā meghiyo bhagavantaṁ etadavoca: bhagavato bhante, natthi kiñci uttariṁ karaṇīyaṁ, natthi katassa paticayo. Mayhaṁ kho pana bhante, atthi uttariṁ karaṇīyaṁ, atthi katassa paticayo. Sace maṁ bhagavā anujāneyya, gaccheyyāhaṁ taṁ ambavanaṁ padhānāyāti.

Āgamehi tāva meghiya, ekakamhā1 tāva yāva aññepi koci bhikkhu āgacchatīti. 2

Tatiyampi [page 356] kho āyasmā meghiyo bhagavantaṁ etadavoca: bhagavato bhante, natthi kiñci uttariṁ karaṇīyaṁ, natthi katassa paticayo. Mayhaṁ kho pana bhante, atthi uttariṁ karaṇīyaṁ, atthi katassa paticayo. Sace maṁ bhagavā anujāneyya, gaccheyyāhaṁ taṁ ambavanaṁ padhānāyāti.

Padhānanti kho meghiya vadamānaṁ kinti vadeyyāma, yassadāni tvaṁ meghiya kālaṁ maññasīti.

Atha kho āyasmā meghiyo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā yena taṁ ambavanaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā taṁ ambavanaṁ ajjhogāhetvā aññatarasmiṁ rukkhamūle divāvihāraṁ nisīdi. Atha kho āyasmato meghiyassa tasmiṁ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samudācaranti. Seyyathīdaṁ: kāmavitakko vyāpādavitakko vihiṁsāvitakko. Atha kho āyasmato meghiyassa etadahosi: acchariyaṁ vata bho, abbhutaṁ vata bho, saddhāya vata camhi agārasmā anagāriyaṁ pabbajito. Atha ca pana imehi tīhi pāpakehi akusalehi vitakkehi anvāsatto kāmavitakkena vyāpādavitakkena vihiṁsāvitakkenāti.

1. Ekakamhi machasaṁ 2. Dissatuti sīmu.

[BJT Page 376]

Atha kho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā meghiyo bhagavantaṁ etadavoca: idha mayhaṁ bhante tasmiṁ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samudācaranti. Seyyathīdaṁ: kāmavitakko vyāpādavitakko vihiṁsāvitakko. Tassa mayhaṁ bhante, etadahosi: acchariyaṁ vata bho, abbhutaṁ vata bho, saddhāya vatacamhī agārasmā anagāriyaṁ pabbajito. Atha ca panimehi [page 357] tīhi pāpakehi akusalehi vitakkehi anvāsatto kāmavitakkena vyāpādavitakkena vihiṁsāvitakkenāti.

Aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā pañcadhammā paripakkāya saṁvattanti. Katame pañca:
1. Idha meghiya, bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. Aparipakkāya meghiya ceto vimuttiyā ayaṁ paṭhamo dhammo paripakkāya saṁvattati.

2. Puna ca paraṁ meghiya bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Aparipakkāya meghiya, cetovimuttiyā ayaṁ dutiyo dhammo paripakkāya saṁvattati.

3. Puna ca paraṁ meghiya bhikkhu yāyaṁ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṁ: appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṁsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā. Evarūpiyā kathāya nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Aparipakkāya meghiya, cetovimuttiyā ayaṁ tatiyo dhammo paripakkāya saṁvattati.

4. Puna ca paraṁ meghiya bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya, kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā ayaṁ catuttho dhammo paripakkāya saṁvattati.

5. Puna ca paraṁ meghiya bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. Aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā ayaṁ pañcamo dhammo paripakkāya saṁvattati.

[BJT Page 378]

Kalyāṇamittassetaṁ meghiya bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa sīlavā bhavissati pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharissati ācāragocarasampanno [page 358] aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu.

Kalyāṇamittassetaṁ meghiya bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa: yāyaṁ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā, seyyathīdaṁ; appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṁsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā. Evarūpiyā kathāya nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī.

Kalyāṇamittassetaṁ meghiya bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇasahāyassa, kalyāṇasampavaṅkassa āraddhaviriyo viharissati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
Kalyāṇamittassetaṁ meghiya bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa: paññavā bhavissati udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā.

69 Tena ca pana meghiya bhikkhuno imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cattāro dhammā uttariṁ bhāvetabbā: asubhā bhāvetabbā rāgassa pahānāya, mettā bhāvetabbā vyāpādassa pahānāya, ānāpānasati bhāvetabbā vitakkupacchedāya, aniccasaññā bhāvetabbā asmimānasamugghātāya. Aniccasaññino meghiya anattasaññā saṇṭhāti. Anattasaññī asmimānasamugghātaṁ pāpuṇāti. Diṭṭheva dhamme nibbānanti.

9. 1. 1. 4
Nandaka suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā nandako upaṭṭhānasālāyaṁ bhikkhū dhammiyā kathāya sandesseti samādapeti samuttejeti sampahaṁseti.

[BJT Page 380]

Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṁ paṭisallānā vuṭṭhito yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bahidvārakoṭṭhake aṭṭhāsi kathāpariyosānaṁ āgamayamāno. Atha kho bhagavā kathāpariyosānaṁ viditvā ukkāsitvā aggalaṁ [page 359] ākoṭesi. Vivariṁsu kho te bhikkhu bhagavato dvāraṁ. Atha kho bhagavā upaṭṭhānasālaṁ pāvisi. Pavisitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṁ nandakaṁ etadavoca: dīgho kho tyāyaṁ nandaka dhammapariyāyo bhikkhūnaṁ paṭibhāsi. Api ca me1 piṭṭhi āgilāyati bahidvārakoṭṭhake ṭhitassa kathāpariyosānaṁ āgamayamānassāti.

Evaṁ vutte āyasmā nandako sārajjāyamānarūpo2 bhagavantaṁ etadavoca, na kho mayhaṁ bhante jānāma bhagavā bahidvārakoṭṭhake ṭhitoti. Sace hi mayaṁ bhante jāneyyāma bhagavā bahidvārakoṭṭhake ṭhitoti ettakampi3 no nappaṭibhāseyyāti.

Atha kho bhagavā āyasmantaṁ nandakaṁ sārajjāyamānarūpaṁ viditvā āyasmantaṁ nandakaṁ etadavoca: sādhu sādhu nandaka, evaṁ kho nandaka, tumhākaṁ patirūpaṁ kulaputtānaṁ saddhā agārasmā anagāriyaṁ pabbajitānaṁ yaṁ tumhe dhammiyā kathāya sannisīdeyyātha. Sannipatitānaṁ vo nandaka dvayaṁ karaṇīyaṁ: dhammī vā kathā, ariyo vā tuṇhībhāvo.

Saddho ca nandaka bhikkhu hoti no ca sīlavā, evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ: kinnāhaṁ saddho ca assaṁ [page 360] sīlavā cāti. Yato ca kho nandaka, bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca nandaka bhikkhu hoti sīlavā ca, no ca lābhī ajjhattaṁ cetosamathassa. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ: kiṁ nāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṁ cetosamathassāti. Yato ca kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca, lābhī ca ajjhattaṁ cetosamathassa, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti. Saddho ca nandaka bhikkhu hoti sīlavā ca, lābhī ca ajjhattaṁ ceto samathassa. Na lābhī adhipaññādhammavipassanāya. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti.

1. Api me machasaṁ
2. Sārajjamānarūpo machasaṁ
Sārajjayamānarūpo sīmu.
3. Ettakampi dhammaṁ machasaṁ.

[BJT Page 382]

Seyyathāpi nandaka pāṇako catuppādako, tassassa eko pādo omako lāmako, evaṁ so tenaṅgena aparipūro assa, evameva kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṁ cetosamathassa na lābhī adhipaññādhammavipassanāya, evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ; kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṁ cetosamathassa, lābhī ca adhipaññādhammavipassanāyāti yato ca kho nandaka, bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṁ cetosamathassa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāya, evaṁ so tenaṅgena paripūro hotīti.
Idamavo ca bhagavā idaṁ vatvā sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṁ pāvisi.

Atha kho āyasmā nandako acirapakkantassa bhagavato bhikkhū āmantesi: idānāvuso bhagavā catūhi padehi kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāsetvā [page 361] uṭṭhāyāsanā vihāraṁ paviṭṭho: "saddho ca nandaka bhikkhu hoti, no ca sīlavā, evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti, tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ: kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā cāti. Yato ca kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti. Saddho ca nandaka bhikkhu hoti sīlavā ca, no ca lābhī ajjhattaṁ cetosamathassa, lābhī ca adhipaññādhammavipassanāyāti yato ca kho nandaka, bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṁ cetosamathassa na lābhī adhipaññādhammavipassanāya, evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti.

Seyyathāpi nandaka, pāṇako catuppādako, tassassa eko pādo omako lāmako, evaṁ so tenaṅgena aparipūro assa, evameva kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṁ cetosamathassa na lābhī adhipaññādhammavipassanāya, evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ; kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṁ cetosamathassa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāyāti yato ca kho nandaka, bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṁ cetosamathassa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāya, evaṁ so tenaṅgena paripūro hotīti.

[BJT Page 384]

Pañcime āvuso. Ānisaṁsā kālena dhammasavaṇe, kālena dhammasākacchāya. Katame pañca:

Idhāvuso, bhikkhu bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāseti. Yathā yathā āvuso, bhikkhu bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāseti. Tathā tathā so satthupiyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca ayaṁ āvuso, paṭhamo ānisaṁso kālena dhammasavaṇe, kālena dhammasākacchāya.
Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāseti. Yathā yathā āvuso, bhikkhu bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāseti. Tathā tathā so tasmiṁ dhamme atthapaṭisaṁvedī ca hoti dhammapaṭisaṁvedī ca, ayaṁ āvuso, dutiyo ānisaṁso kālena dhammasavaṇe, kālena dhammasākacchāya.
Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāseti. Yathā yathā āvuso, bhikkhu bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāseti. Tathā tathā so tasmiṁ dhamme gambhīraṁ atthapadaṁ paññāya ativijjha passati, ayaṁ āvuso tatiyo ānisaṁso kālena dhammasavaṇe, kālena dhammasākacchāya.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ [page 362] pakāseti. Yathā yathā āvuso, bhikkhu bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāseti. Tathā tathā naṁ sabrahmacārī uttariṁ sambhāventi. "Addhā ayamāyasmā patto vā pacchati vā" ti, ayaṁ āvuso, catuttho ānisaṁso kālena dhammasavaṇe, kālena dhammasākacchāya.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāseti. Yathā yathā āvuso, bhikkhu bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāseti. Tattha tattha ye te bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṁ yogakkhemaṁ patthayamānā viharanti, te taṁ dhammaṁ sutvā viriyaṁ ārabhanti appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Ye pana tattha bhikkhu arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṁyojanā sammadaññā vimuttā, te taṁ dhammaṁ sutvā diṭṭhadhammasukhavihāraññeva [page 363] anuyuttā viharanti. Ayaṁ āvuso, pañcamo ānisaṁso kālena dhammasavaṇe, kālena dhammasākacchāya. Ime kho āvuso, pañca ānisaṁsā kālena dhammasavaṇe, kālena dhammasākacchāyāti.
1. Pajjati vā machasaṁ gacchati vā syā.

[BJT Page 386]

9. 1. 1. 5
Balasaṅgahavatthu suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Cattārimāni bhikkhave balāni, katamāni cattāri: paññābalaṁ viriyabalaṁ anavajjabalaṁ saṅgahabalaṁ. Katamañca bhikkhave paññābalaṁ: ye dhammā akusalā akusalasaṅkhātā, ye dhammā kusalā kusalasaṅkhātā, ye dhammā sāvajjā sāvajjasaṅkhātā, ye dhammā anavajjā anavajjasaṅkhātā, ye dhammā kaṇhā kaṇhasaṅkhātā, ye dhammā sukkā sukkasaṅkhātā, ye dhammā asevitabbā asevitabbasaṅkhātā, ye dhammā sevitabbā sevitabbasaṅkhātā, ye dhammā nālamariyā nālamariyasaṅkhātā, ye dhammā alamariyā alamariyasaṅkhātā, tyāssa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā honti. Idaṁ vuccati bhikkhave paññābalaṁ.

Katamañca bhikkhave viriyabalaṁ: ye dhammā akusalā akusalasaṅkhātā, ye dhammā sāvajjā sāvajjasaṅkhātā, ye dhammā kaṇhā kaṇhasaṅkhātā, ye dhammā asevitabbā asevitabbasaṅkhātā, ye dhammā nālamariyā nālamariyasaṅkhātā, tesaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. Ye dhammā kusalā kusalasaṅkhātā, ye dhammā anavajjā anavajjasaṅkhātā, ye dhammā sukkā sukkasaṅkhātā, ye dhammā sevitabbā sevitabbasaṅkhātā, [page 364] ye dhammā alamariyā alamariyasaṅkhātā, tesaṁ dhammānaṁ paṭilābhāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. Idaṁ vuccati bhikkhave viriyabalaṁ.

[BJT Page 388]

Katamañca bhikkhave, anavajjabalaṁ: idha bhikkhave ariyasāvako anavajjena kāyakammena samannāgato hoti. Anavajjena vacīkammena samannāgato hoti, anavajjena manokammena samannāgato hoti. Idaṁ vuccati bhikkhave anavajjabalaṁ.

Katamañca bhikkhave, saṅgahabalaṁ: cattārimāni bhikkhave saṅgahavatthūni. Dānaṁ peyyavajjaṁ atthacariyā samānattatā. Etadaggaṁ bhikkhave, dānānaṁ yadidaṁ dhammadānaṁ. Etadaggaṁ bhikkhave, peyyavajjānaṁ yadidaṁ atthikassa ohitasotassa punappunaṁ dhammaṁ deseti. Etadaggaṁ bhikkhave, atthacariyānaṁ yadidaṁ assaddhaṁ saddhāsampadāya samādapeti niveseti patiṭṭhāpeti. Dussīlaṁ sīlasampadāya samādapeti nivesati patiṭṭhāpeti, macchariṁ cāgasampadāya samādapeti niveseti patiṭṭhāpeti. Duppaññe paññāsampadāya samādapeti niveseti patiṭṭhāpeti, etadaggaṁ bhikkhave, samānattatānaṁ yadidaṁ sotāpanno sotāpannassa samānatto, sakadāgāmī sakadāgāmissa samānatto, anāgāmī anāgāmissa samānatto, arahaṁ arahato samānatto. Idaṁ vuccati bhikkhave saṅgahabalaṁ. Imāni kho bhikkhave cattāri balānīti.

Imehi kho bhikkhave catūhi balehi samannāgato ariyasāvako pañcabhayāni samatikkanto hoti, katamāni pañca: ājīvikabhayaṁ asilokabhayaṁ, parisasārajjabhayaṁ, maraṇabhayaṁ, [page 365] duggatibhayaṁ. Sa kho so bhikkhave ariyasāvako itipaṭisañcikkhati:
Nāhaṁ ājīvikabhayassa bhāyāmi, kissāhaṁ ājīvikabhayassa bhāyissāmi, atthi me cattāri balāni, paññābalaṁ viriyabalaṁ anavajjabalaṁ saṅgahabalaṁ. Duppañño kho ājīvikabhayassa bhāyeyya, kusīto ājīvikabhayassa bhāyeyya, sāvajjakāyakammanto vacīkammanto manokammanto ājīvikabhayassa bhāyeyya, asaṅgāhako ājīvikabhayassa bhāyeyya.

Nāhaṁ asilokabhayassa bhāyāmi. Kissāhaṁ asilokabhayassa bhāyissāmi. Atthi me cattāri balāni, paññābalaṁ viriyabalaṁ anavajjabalaṁ saṅgahabalaṁ. Duppañño kho asilokabhayassa bhāyeyya, kusīto asilokabhayassa bhāyeyya, sāvajjakāyakammanetā vacīkammanto manokammanetā asilokabhayassa bhāyeyya, asaṅgāhako asilokabhayassa bhāyeyya.

Nāhaṁ parisasārajjabhayassa bhāyāmi, kissāhaṁ parisasārajjabhayassa bhāyissāmi, atthi me cattāri balāni, paññābalaṁ viriyabalaṁ anavajjabalaṁ saṅgahabalaṁ. Duppañño kho parisasārajjabhayassa bhāyeyya, kusīto parisasārajjabhayassa bhāyeyya, sāvajjakāyakammanto vacīkammanto manokammanto parisasārajjabhayassa bhāyeyya, asaṅgāhako parisasārajjabhayassa bhāyeyya.

Nāhaṁ maraṇabhayassa bhāyāmi, kissāhaṁ maraṇabhayassa bhāyissāmi, atthi me cattāri balāni, paññābalaṁ viriyabalaṁ anavajjabalaṁ saṅgahabalaṁ. Duppañño kho maraṇabhayassa bhāyeyya, kusīto maraṇabhayassa bhāyeyya, sāvajjakāyakammanto vacīkammanto manokammanto maraṇabhayassa bhāyeyya, asaṅgāhako maraṇabhayassa bhāyeyya.

Nāhaṁ duggatibhayassa bhāyāmi, kissāhaṁ duggatibhayassa bhāyissāmi, atthi me cattāri balāni, paññābalaṁ viriyabalaṁ anavajjabalaṁ saṅgahabalaṁ. Duppañño kho duggatibhayassa bhāyeyya, kusīto duggatibhayassa bhāyeyya, sāvajjakāyakammanto vacīkammanto manokammanto duggatibhayassa bhāyeyya, asaṅgāhako duggatibhayassa bhāyeyya.
Imehi kho bhikkhave catūhi balehi samannāgato ariyasāvako imāni pañcabhayāni samatikkanto hotīti.

[BJT Page 390]

9. 1. 1. 6
Sevitabbāsevitabba suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti, āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa paccassosuṁ, āyasmā sāriputto etadavoca: puggalopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi, cīvarampi āvuso duvidhena veditabbaṁ sevitabbampi asevitabbampi. Piṇḍapātopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi, senāsanampi āvuso duvidhena veditabbaṁ sevitabbampi asevitabbampi. Gāmanigamopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi [page 366] asevitabbopi. Janapadapadesopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi.

"Puggalopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopī" iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ tattha yaṁ jaññā puggalaṁ "imaṁ kho me puggalaṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhaḍanti kusalā dhammā parihāyanti ye ca kho me pabbajitena jīvita parikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā, te ca kasirena samudāgacchanti. Yassa camhi atthāya agārasmā anagāriyaṁ pabbajito, so ca me sāmaññattho na bhāvanā pāripūriṁ gacchati" ti. Tenāvuso, puggalena so puggalo rattibhāgaṁ vā divasabhāgaṁ vā saṅkhāpi anāpucchā pakkamitabbaṁ nānubandhitabbo:

Tattha yaṁ jaññā puggalaṁ "imaṁ kho me puggalaṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhaḍanti kusalā dhammā paribhāyanti. Ye ca kho me pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā, te ca appakasirena samudāgacchanti. Yassa camhi atthāya agārasmā anagāriyaṁ pabbajito, so ca me sāmaññattho na bhāvanā pāripūriṁ gacchatīti, tenāvuso puggalena so puggalo saṅkhāpi anāpucchā pakkamitabbaṁ nānubandhitabbo.

[BJT Page 392]

Tattha yaṁ jaññā puggalaṁ "imaṁ kho me puggalaṁ sevato akusalā [page 367] dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhaḍanti. Ye ca kho me pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā, te ca kasirena samudāgacchanti. Yassa camhi atthāya agārasmā anagāriyaṁ pabbajito, so ca me sāmaññattho bhāvanā pāripūriṁ gacchatīti, tenāvuso puggalena so puggalo saṅkhāpi anubandhitabbo na pakkamitabbaṁ.

Tattha yaṁ jaññā puggalaṁ "imaṁ kho me puggalaṁ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhaḍanti. Ye ca kho me pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā, te ca appakasirena samudāgacchanti. Yassa camhi atthāya agārasmā anagāriyaṁ pabbajito, so ca me sāmaññattho bhāvanā pāripūriṁ gacchatīti, tenāvuso puggalena so puggalo yāvajīvaṁ anubandhitabbo na pakkamitabbaṁ api panujjamānena. "Puggalopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭiccavuttaṁ.

Cīvarampi kho āvuso1 duvidhena veditabbaṁ sevitabbampi asevitabbampī" ti. Iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: tattha yaṁ jaññā cīvaraṁ "idaṁ kho me cīvaraṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhaḍanti kusalā dhammā parihāyantī" ti. Evarūpaṁ cīvaraṁ na sevitabbaṁ tattha yaṁ jaññā cīvaraṁ idaṁ kho me cīvaraṁ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhaḍantī" ti. Evarūpaṁ cīvaraṁ sevitabbaṁ. "Cirampi [page 368] kho āvuso duvidhena veditabbaṁ sevitabbampi asevitabbampī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

"Piṇḍapātopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopī" ti. Iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: tattha yaṁ jaññā piṇḍapātaṁ "imaṁ kho me piṇḍapātaṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhaḍanti kusalā dhammā parihāyantī" ti. Evarūpo piṇḍapāto na sevitabbo. Tattha yaṁ jaññā piṇḍapātaṁ imaṁ kho me piṇḍapātaṁ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhaḍantī" ti. Evarūpo piṇḍapāto sevitabbo "piṇaḍapātopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

1. Civarampi āvuso machasaṁ

[BJT Page 394]

"Senāsanampi kho āvuso duvidhena veditabbaṁ sevitabbampi asevitabbampī" ti. Iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭiccavuttaṁ: tattha yaṁ jaññā senāsanaṁ "idaṁ kho me senāsanaṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhaḍanti kusalā dhammā parihāyantī" ti. Evarūpaṁ senāsanaṁ na sevitabbaṁ. Tattha yaṁ jaññā senāsanaṁ idaṁ kho me senāsanaṁ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhaḍantī" ti. Evarūpaṁ senāsanaṁ sevitabbaṁ. "Senāsanampi āvuso duvidhena veditabbaṁ sevitabbampi asevitabbampī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭiccavuttaṁ.

"Gāmanigamopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopī" ti. Iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: tattha yaṁ jaññā gāmanigamaṁ "imaṁ kho me gāmanigamaṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhaḍanti kusalā dhammā parihāyantī" ti. Evarūpo gāmanigamo na sevitabbo. Tattha yaṁ jaññā gāmanigamaṁ "imaṁ kho me gāmanigamaṁ [page 369] sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhaḍantī" ti. Evarūpo gāmanigamo sevitabbo "gāmanigamopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

"Janapadapadesopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopī" ti. Iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: tattha yaṁ jaññā janapadapadesaṁ "imaṁ kho me janapadapadesaṁ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhaḍanti" ti. Evarūpo janapadapadeso na sevitabbo. "Janapadapadesopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttanti.

[BJT Page 396]

9. 1. 1. 7
Sutavāparibbājaka suttaṁ
Evaṁ me sutaṁ, ekaṁ samayaṁ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Atha kho sutavā paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi, sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho sutavā paribbājako bhagavantaṁ etadavoca:

Ekamidaṁ bhante, samayaṁ bhagavā idheva rājagahe viharati giribbaje, tatra me bhante, bhagavato sammukhā paṭiggahītaṁ "yo so sutavā1 bhikkhu arahaṁ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro [page 370] anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimutto, abhabbo so pañcaṭhānāni ajjhācarituṁ. Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṁ jīvitā voropetuṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṁ theyyasaṅkhātaṁ ādātuṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṁ dhammaṁ patisevituṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārakaṁ kāme paribhuñjituṁ, seyyathāpi pubbe agārikabhūtoti. " Kacci metaṁ bhante, bhagavato sussutaṁ suggahītaṁ sumanasikataṁ sūpadhāritanti.

Taggha tetaṁ2 sutavā, sussutaṁ suggahītaṁ sumanasikataṁ supadhāritaṁ. Pubbevāhaṁ sutavā, etarahi ca evaṁ vadāmi. "Yo so bhikkhu arahaṁ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññāvimutto. Abhabbo sonavaṭhānāni ajjhācarituṁ: abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṁ jīvitā voropetuṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṁ theyyasaṅkhātaṁ ādātuṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṁ dhammaṁ patisevituṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārake kāme paribhuñjituṁ, seyyathāpi pubbe agāriyabhūto.

1. Sutaṁ syā 2. Te etaṁ machasaṁ

[BJT Page 398]

Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu buddhaṁ paccakkhātuṁ1 abhabbo khīṇāsavo bhikkhu dhammaṁ paccakkhātuṁ2 abhabbo khīṇāsavo bhikkhu saṅghaṁ paccakkhātuṁ3 abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sikkhaṁ paccakkhātuṁ4 pubbevāhaṁ [page 371] sutavā, etarahi ca evaṁ vadāmi: yo so bhikkhu arahaṁ vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimutto. Abhabbo so imāni navaṭhānāni ajjhācaritunti.

9. 1. 1. 8
Sajjhaparibbājaka suttaṁ

Evaṁ me sutaṁ, ekaṁ samayaṁ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Atha kho sajjho paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi, sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho sajjho paribbājako bhagavantaṁ etadavoca:

Ekamidaṁ bhante, samayaṁ bhagavā idheva rājagahe viharati giribbaje, tatra me bhante, bhagavato sammukhā sutaṁ sammukhā paṭiggahītaṁ "yo so sajjha, bhikkhu arahaṁ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimutto, abhabbo so pañcaṭhānāni ajjhācarituṁ.

Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṁ jīvitā voropetuṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṁ theyyasaṅkhātaṁ ādātuṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṁ dhammaṁ patisevituṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārake kāme paṭisevituṁ, seyyathāpi pubbe agāriyabhūtoti. Kacci metaṁ bhante, bhagavato sussutaṁ suggahītaṁ sumanasikataṁ sūpadhāritanti.

1. Paccācikkhituṁ sīmu chandagatiṁ ganatuṁ machasaṁ
2. Paccāvikkhituṁ, sīmu dosāgatiṁ ganatuṁ machasaṁ
3. Paccāvikkhituṁ, sīmu mohāgatiṁ ganatuṁ machasaṁ
4. Paccāvikkhituṁ, sīmu bhayāgatiṁ ganatuṁ machasaṁ

[BJT Page 400]

Taggha [page 372] tetaṁ1 sajjha, sussutaṁ suggahītaṁ sumanasikataṁ supadhāritaṁ. Pubbecāhaṁ sajjha, etarahi ca evaṁ vadāmi. "Yo so bhikkhu arahaṁ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññāvimutto. Abhabbo so navaṭhānāni ajjhācarituṁ: abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṁ jīvitā voropetuṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṁ theyyasaṅkhātaṁ ādātuṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṁ dhammaṁ patisevituṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārake kāme paribhuñjituṁ, seyyathāpi pubbe agāriyabhūto.

Dhammaṁ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu chandāgatiṁ gantuṁ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu dosāgatiṁ gantuṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu mohāgatiṁ gantuṁ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu bhayāgatiṁ gantuṁ. Pubbecāhaṁ sajjha, etarahi ca evaṁ vadāmi. "Yo kho bhikkhu arahaṁ khīṇāsavo vusitvā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano, sammadaññā vimutto, abhabbo so imāni navaṭhānāni ajjhācaritu" nti.

9. 1. 1. 9
Puggala suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Nava ime bhikkhave, puggalā santo saṁvijjamānā lokasmiṁ, katame nava: arahā, arahattāya paṭipanno, anāgāmī, anāgāmiphalaṁ sacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmi, sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, sotāpanno, sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno, puthujjano. Ime kho bhikkhave, navapuggalā santo saṁvijjamānā lokasminti.

9. 1. 1. 10
Āhuneyyapuggala suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Nava [page 373] ime bhikkhave, puggalā āhuneyyā pāhuṇeyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katame nava: arahā, arahattāya paṭipanno, anāgāmī, anāgāmiphala sacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmi, sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, sotāpanno, sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno, gotrabhū. Ime kho bhikkhave, navapuggalā āhuneyyā pāhuṇeyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

Sambodhivaggo paṭhamo.

Tatruddānaṁ:

Sambodhinissayo ceva meghiyaṁ nandakaṁ balaṁ,
Sevanā sutavā sajjhe puggalo āhuneyyo cāti.

1. Te etaṁ machasaṁ.

[BJT Page 402]

2. Sīhanādavaggo
9. 1. 2. 1
Sāriputta sīhanāda suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme, atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṁ etadavoca: "vuttho me bhante, sāvatthiyaṁ vassāvāso, icchāmahaṁ bhante, janapadacārikaṁ pakkamitu" nti. Yassadāni tvaṁ sāriputta, kālaṁ maññasīti. Atha kho āyasmā sāriputto uṭṭhāyāsanā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.

Atha [page 374] kho aññataro bhikkhu acirapakkante sāriputte bhagavantaṁ etadavoca: "āyasmā maṁ bhante, sāriputto āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkanto" ti.

Atha kho bhagavā aññataraṁ bhikkhuṁ āmantesi: "ehi tvaṁ bhikkhu, mama vacanena sāriputtaṁ āmantesi: 'satthā taṁ āvuso sāriputta, āmantetī' ti". "Evaṁ bhante" ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṁ sāriputtaṁ etadavoca: "satthā taṁ āvuso sāriputta, āmantetī" ti. Evamāvusoti kho āyasmā sāriputto tassa bhikkhuno paccassosi.

Tena kho pana samayena āyasmā ca mahāmoggallāno āyasmā ca ānando avāpuraṇaṁ1 ādāya vihārena vihāraṁ anvāhiṇḍanti2 abhikkamathāyasmanto, abhikkamathāyasmanto, idānāyasmā sāriputto bhagavato sammukhā sīhanādaṁ nadissatīti.

Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ sāriputtaṁ bhagavā etadavoca: idha te sāriputta, aññataro sabrahmacārī khīyanadhammaṁ āpanno. "Āyasmā maṁ bhante, sāriputto āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkanto" ti.
1. Apāpūraṇaṁ, syā
2. Āhiṇḍanti, machasaṁ. Vihāraṁ āhiṇḍanti, syā.
[BJT Page 404]

1. Yassa nūna bhante kāye kāyagatāsati anupaṭṭhitā assa, so idha aññataraṁ sabrahmacāriṁ āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkameyya. Seyyathāpi bhante, paṭhaviyaṁ1 sucimpi nikkhipanti, asucimpi nikkhipanti, gūthagatampi nikkhipanti, muttagatampi nikkhipanti, khelagatampi nikkhipanti, pubbagatampi nikkhipanti, lohitagatampi nikkhipanti, na ca tena paṭhavī aṭṭīyati vā harāyati vā jigucchati vā evameva [page 375] kho ahaṁ bhante paṭhavisamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena.

2. Yassa nūna bhante kāye kāyagatāsati anupaṭṭhitā assa, so idha aññataraṁ sabrahmacāriṁ āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkameyya. Seyyathāpi bhante, āpasmiṁ sucimpi dhovanti, asucimpi dhovanti, gūthagatampi dhovanti, muttagatampi dhovanti, khelagatampi dhovanti, lohitagatampi dhovanti, na ca tena āpo aṭṭīyati vā harāyati vā jigucchati vā evameva kho ahaṁ bhante āposamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena.

3. Yassa nūna bhante kāye kāyagatāsati anupaṭṭhitā assa, so idha aññataraṁ sabrahmacāriṁ āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkameyya. Seyyathāpi bhante, tejo sucimpi ḍahati, asucimpi ḍahati, gūthagatampi ḍahati, muttagatampi ḍahati, khelagatampi ḍahati, pubbagatampi ḍahati, lohitagatampi ḍahati. Na ca tena tejo aṭṭīyati vā harāyati vā jigucchati vā evameva kho ahaṁ bhante tejosamena cetasā viharāmi, vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena.

Yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa, so idha aññataraṁ sabrahmacārīṁ āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkameyya. Seyyathāpi bhante, vāyo sucimpi upavāyati, asucimpi upavāyati, gūthagatampi upavāyati, muttagatampi upavāyati, khelagatampi upavāyati, pubbagatampi upavāyati, lohitagatampi upavāyati. Na ca tena vāyo aṭṭīyati vā harāyati vā jigucchati vā. Evameva kho ahaṁ bhante, vāyosamena cetasā viharāmi, vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena.

1. Pathaviyaṁ, machasaṁ.

[BJT Page 406]

5. Yassa nūna bhante kāye kāyagatāsati anupaṭṭhitā assa, so idha aññataraṁ sabrahmacāriṁ āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkameyya. Seyyathāpi [page 376] bhante, rajoharaṇaṁ sucimpi puñachati. Asucimpi puñchati, gūthagatampi puñchati muttagatampi puñchati, khelagatampi puñchati. Pubbagatampi puñchati, lohitagatampi puñchati. Na ca tena rajoharaṇaṁ aṭṭīyati vā harāyati vā jigucchati vā. Evameva kho ahaṁ bhante rajoharaṇasamena cetasā viharāmi, vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena.

6. Yassa nūna bhante kāye kāyagatāsati anupaṭṭhitā assa, so idha aññataraṁ sabrahmacāriṁ āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkameyya, seyyathāpi bhante caṇḍālakumārako vā caṇḍālakumārikā vā kaḷopibhattho nattakavāsī gāmaṁ vā nigamaṁ vā pavisasto nīvacittaññeva upaṭṭhapetvā pavisati. Evameva kho ahaṁ bhante caṇḍālakumārakasamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena.

7. Yassa nūna bhante kāye kāyagatāsati anupaṭṭhitā assa, so idha aññataraṁ sabrahmacāriṁ āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkameyya. Seyyathāpi bhante usabho chinnavisāṇo sorato1 sudanto suvinīto rathiyāya rathiyaṁ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṁ anvāhiṇḍanto na kiñci hiṁsati pādena vā visāṇena vā. Evameva kho ahaṁ bhante usabhacchinnavisāṇasamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena.

8. Yassa nūna bhante kāye kāyagatāsati anupaṭṭhitā assa. So idha aññataraṁ sabrahmacāriṁ āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkameyya. Seyyathāpi bhante itthi vā puriso vā daharo vā yuvā vā maṇḍanaka jātiko sīsaṁ nahāto ahikuṇapena vā kukkurakuṇapena [page 377] vā manussakuṇapena vā kaṇṭhe āsattena aṭṭīyeyya, harāyeyya jiguccheyya. Evameva kho ahaṁ bhante iminā pūtikāyena aṭṭiyāmi harāyāmi jigucchāmi.

1. Surato syā. [PTS.] Surato katthaci.

[BJT Page 408]

9. Yassa nūna bhante kāye kāyagatāsati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṁ sabrahmacāriṁ āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkameyya. Seyyathāpi bhante puriso medakathālikaṁ parihareyya chiddaṁ vicchiddaṁ1 uggharantaṁ paggharantaṁ. Evameva kho ahaṁ bhante imaṁ kāyaṁ pariharāmi. Chiddaṁ vicchiddaṁ uggharantaṁ paggharantaṁ.

Yassa nūna bhante kāye kāyagatāsati anupaṭṭhitā assa, so idha aññataraṁ sabrahmacāriṁ āsajja appaṭinissajja cārikaṁ pakkameyyāti.

Atha kho so bhikkhu uṭṭhāyāsanā ekaṁsaṁ uttarāsaṅgaṁ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṁ etadavoca: "accayo maṁ bhante accagamā yathābālaṁ yathāmūḷhaṁ yathāakusalaṁ. Yohaṁ āyasmantaṁ sāriputtaṁ asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhiṁ. Tassa me bhante bhagavā accayaṁ accayato patigaṇhātu āyatiṁ saṁvarāyā" ti.

Taggha taṁ2 bhikkhu accayo accagamā yathābālaṁ yathāmūḷhaṁ yathā akusalaṁ yo tvaṁ sāriputtaṁ asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhi. Yato ca kho tvaṁ bhikkhu accayaṁ accayato disvā yathādhammaṁ paṭikarosi, taṁ te mayaṁ patigaṇhāma. Vuddhihesā bhikkhu ariyassa vinaye yo accayaṁ accayato disvā yathādhammaṁ paṭikaroti āyatiṁ saṁvaraṁ āpajjatīti.

Atha [page 378] kho bhagavā āyasmantaṁ sāriputtaṁ āmantesi: khama sāriputta imassa moghapurisassa purāssa ettheva sattadhā muddhā phalissatīti.

Khamāmahaṁ bhante tassa āyasmato sace maṁ so āyasmā eva māha: khamatu ca me3 so āyasmāti.

1. Chiddavachiddaṁ machasaṁ
2. Taggha tvaṁ sīmu. [PTS]
3. Khamatu me. Sīmu.

[BJT Page 410]

9. 1. 2. 2
Sopādisesa suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmā sāriputto pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṁ piṇḍāya pāvisi. Atha kho āyasmato sāriputtassa etadahosi: "atippago kho tāva sāvatthiyaṁ piṇḍāya carituṁ, yannūnāhaṁ yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkameyya" nti. Atha kho āyasmā sāriputto yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodi sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi.

Tena kho pana samayena tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ sannisinnānaṁ sannipatitānaṁ ayamantarā kathā udapādi: "yo hi koci āvuso sopādiseso1 kālaṁ karoti sabbo so aparimutto nirayā, aparimutto tiracchānayoniyā, aparimutto pettivisayā, aparimutto apāya duggati vinipātāti.

Atha kho āyasmā sāriputto tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ bhāsitaṁ neva abhinandi, na paṭikkosi. Anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi, "bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṁ ājānissāmī" ti. Atha kho āyasmā sāriputto sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṁ [page 379] piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṁ etadavoca:

"Idāhaṁ bhante pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṁ piṇḍāya pāvisiṁ. Tassa mayhaṁ bhante etadahosi: "atippago kho tāva sāvatthiyaṁ piṇḍāya carituṁ, yannūnāhaṁ yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkameyya" nti. Athakhvāhaṁ bhante yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkamiṁ, upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodiṁ. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdiṁ.

1. Saupādiseso machasaṁ sīmu.

[BJT Page 412]

Tena kho pana bhante samayena tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ sannisinnānaṁ sannipatitānaṁ ayamantarā kathā udapādi: "yohi koci āvuso sopādiseso kālaṁ karoti, sabbo so aparimutto nirayā, aparimutto tiracchānayoniyā, aparimutto pettivisayā aparimutto apāyaduggativinipātā" ti. Athakhvāhaṁ bhante tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ bhāsitaṁ neva abhinandiṁ na paṭikkosiṁ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmiṁ bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṁ ājānissāmī'ti

Ke ca1 sāriputta aññatitthiyā paribbājakā bālā abyattā, ke ca sopādisesaṁ2 vā upādisesoti jānissanti, anupādisesaṁ vā anupādisesoti jānissanti.

Nava ime sāriputta puggalā sopādisesā kālaṁ kurumānā parimuttā pettivisayā, parimuttā apāyaduggativinipātā. Katame nava:

1. Idha [page 380] sāriputta ekacco puggalo sīlesu paripūrakārī hoti, samādhismiṁ paripūrakārī, paññāya mattasokārī3 so pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā antarā parinibbāyī hoti. Ayaṁ sāriputta, paṭhamo puggalo sopādiseso kālaṁ kurumāno parimutto nirayā, parimutto tiracchānayoniyā parimutto pettivisayā parimutto apāyaduggativinipātā.

2. Puna ca paraṁ sāriputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrakārī hoti, samādhismiṁ paripūrakārī paññāya mattasokārī4. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā upahacca parinibbāyī hoti. Ayaṁ sāriputta, dutiyo puggalo sopādiseso kālaṁ kurumāno parimutto nirayā, parimutto tiracchānayoniyā parimutto pettivisayā, parimutto apāyaduggativinipātā.

3. Puna ca paraṁ sāriputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrakārī hoti, samādhismiṁ paripūrakārī paññāya mattasokārī4. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti. Ayaṁ sāriputta, tatiyo puggalo sopādiseso kālaṁ kurumāno parimutto nirayā, parimutto tiracchānayoniyā parimutto pettivisayā, parimutto apāyaduggativinipātā.

4. Puna ca paraṁ sāriputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrakārī hoti, samādhismiṁ paripūrakārī, paññāya mattasokārī. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā sasaṅkhāra parinibbāyī hoti. Ayaṁ sāriputta, catuttho puggalo sopādiseso kālaṁ kurumāno parimutto nirayā, parimutto tiracchānayoniyā parimutto pettivisayā, parimutto apāyaduggativinipātā.

5. Puna ca paraṁ sāriputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrakārī hoti, samādhismiṁ paripūrakārī, paññāya mattasokārī. So pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā uddhaṁsoto hoti akaṇiṭṭhagāmī. Ayaṁ sāriputta, pañcamo puggalo sopādiseso kālaṁ kurumāno parimutto nirayā, parimutto tiracchānayoniyā parimutto pettivisayā, parimutto apāyaduggativinipātā.

1. Keci [PTS 2.] Saupādisesaṁ machasaṁ, sīmu.
3. Na paripūrakāri, sīmu. 4. Na paripūrakārī, sīmu.

[BJT Page 414]

6. Puna ca paraṁ sāriputta, idhekacco puggalo, sīlesu paripūrakārī hoti, samādhismiṁ paripūrakārī paññāya mattasokārī1. So tiṇṇaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā rāgadosamohānaṁ tanuttā sakadāgāmī hoti, sakideva imaṁ lokaṁ āgantvā dukkhassantaṁ karoti. Ayaṁ sāriputta, chaṭṭho puggalo sopādiseso kālaṁ kurumāno parimutto nirayā, parimutto tiracchānayoniyā parimutto pettivisayā, parimutto apāyaduggati vinipātā.

7. Puna ca paraṁ sāriputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrakārī, hoti samādhismiṁ mattasokārī1, paññāya mattasokārī1. So tiṇṇaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā ekabījī hoti ekaññeva mānusakaṁ bhavaṁ nibbattetvā dukkhassantaṁ [page 381] karoti. Ayaṁ sāriputta sattamo puggalo sopādiseso kālaṁ kurumāno parimutto nirayā, parimutto tiracchānayoniyā, parimutto pettivisayā, parimutto apāyaduggativinipātā.

8. Puna ca paraṁ sāriputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrakārī hoti, samādhismiṁ mattasokārī, paññāya mattasokārī, so tiṇṇaṁ saṁyojanānaṁ pari-k-khayā kolaṅkolo hoti, dve vā tīṇi vā kulāni sandhāvitvā saṁsaritvā dukkhassantakaro. Ayaṁ sāriputta, aṭṭhamo puggalo sopādiseso kālaṁ kurumāno parimutto nirayā, parimutto tiracchānayoniyā, parimutto pettivisayā, parimutto apāyaduggativinipātā.

9. Puna ca paraṁ sāriputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrakārī hoti samādhismiṁ mattasokārī paññāya mattasokārī. So tiṇṇaṁ saṁyojanānaṁ pari-k-khayā sattakkhattuparamo hoti, sattakkhattuparamaṁ deve ca mānuse ca sandhāvitvā saṁsaritvā dukkhassantaṁ karoti. Ayaṁ sāriputta navamo puggalo sopādiseso kālaṁ kurumāno parimutto nirayā, parimutto tiracchānayoniyā, parimutto pettivisayā, parimutto apāyaduggativinipātā.

Ke ca sāriputta aññatitthiyā paribbājakā bālā abyattā, ke ca sopādisesaṁ vā sopādisesoti jānissanti. Anupādisesaṁ vā anupādisesoti jānissanti.

Ime kho sāriputta nava puggalā sopādisesā kālaṁ kurumānā parimuttā nirayā, parimuttā tiracchānayoniyā, parimuttā pettivisayā, parimuttā apāyaduggativinipātā. Na tāvāyaṁ sāriputta dhammapariyāyo paṭibhāsi bhikkhūnaṁ bhikkhunīnaṁ upāsakānaṁ upāsikānaṁ. Taṁ kissa hetu: māyimaṁ dhammapariyāyaṁ sutvā pamādaṁ āhariṁsūti, api [page 382] ca mayā sāriputta dhammapariyāyo pañhādhippāyena bhāsitoti.

1. Na paripūrakārī, sīmu.

[BJT Page 416]

9. 1. 2. 3
Mahākoṭṭhita suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Atha kho āyasmā mahākoṭṭhito1 yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṁ sāriputtaṁ etadavoca:

Kinnukho āvuso sāriputta yaṁ kammaṁ diṭṭhadhammavedanīyaṁ taṁ me kammaṁ samparāyavedanīyaṁ hotūti, etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatiti? No hidaṁ āvuso.

Kimpanāvuso sāriputta yaṁ kammaṁ samparāyavedanīyaṁ, tamme kammaṁ diṭṭhadhammavedaniyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti? No hidaṁ āvuso.

Kinnukho āvuso sāriputta yaṁ kammaṁ sukhavedaniyaṁ, taṁ me kammaṁ sukhavedaniyaṁ2 hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti? No hidaṁ āvuso.

Kinnu kho āvuso sāriputta yaṁ kammaṁ dukkhavedanīyaṁ, taṁ me kammaṁ sukhavedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti? No hidaṁ āvuso.

Kinnukho kinnu kho āvuso sāriputta yaṁ kammaṁ paripakkavedaniyaṁ, taṁ me kammaṁ aparipakkavedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti? No hidaṁ āvuso.

Kimpana āvuso sāriputta yaṁ kammaṁ aparipakkavedaniyaṁ, taṁ me kammaṁ paripakkavedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti? No hidaṁ āvuso.
Kinnu kho āvuso sāriputta yaṁ kammaṁ bahuvedanīyaṁ, taṁ me kammaṁ appavedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti? No hidaṁ āvuso.
1. Mahākoṭṭhiko machasaṁ, 2. Dukkhavedanīyaṁ machasaṁ

[BJT Page 418]

Kimpanāvuso sāriputta, [page 383] yaṁ kammaṁ appa vedanīyaṁ taṁ me kammaṁ bahuvedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti? No hidaṁ āvuso.

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ vedanīyaṁ taṁ me kammaṁ avedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti? Nohidaṁ āvuso.

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ diṭṭhadhammavedanīyaṁ taṁ me kammaṁ samparāyavedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti iti puṭṭho samāno nohidaṁ āvusoti vadesi.

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ samparāyavedanīyaṁ taṁ me kammaṁ diṭṭhadhammavedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti iti puṭṭho samāno nohidaṁ āvusoti vadesi.

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ sukhavedanīyaṁ taṁ me kammaṁ sukhavedanīyaṁ hotūti. Etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti iti puṭṭho samāno nohidaṁ āvusoti vadesi.

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ dukkhavedanīyaṁ taṁ me kammaṁ sukhavedanīyaṁ hotūti. Etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti iti puṭṭho samāno nohidaṁ āvusoti vadesi.

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ paripakkavedanīyaṁ taṁ me kammaṁ aparipakkavedanīyaṁ hotūti. Etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti iti puṭṭho samāno nohidaṁ āvusoti vadesi.

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ aparipakkavedanīyaṁ taṁ me kammaṁ paripakkavedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ [page 384] vussatīti iti puṭṭho samāno nohidaṁ āvusoti vadesi.

1. Dukkhavedanīyaṁ, machasaṁ

[BJT Page 420]

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ bahuvedanīyaṁ taṁ me kammaṁ appavedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti iti puṭṭho samāno nohidaṁ āvusoti vadesi.

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ appavedanīyaṁ taṁ me kammaṁ bahuvedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti iti puṭṭho samāno nohidaṁ āvusoti vadesi.

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ vedanīyaṁ taṁ me kammaṁ avedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti iti puṭṭho samāno nohidaṁ āvusoti vadesi.

Kinnu kho āvuso sāriputta, yaṁ kammaṁ avedanīyaṁ taṁ me kammaṁ vedanīyaṁ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti iti puṭṭho samāno nohidaṁ āvusoti vadesi. Atha kimatthaṁ carahāvuso, bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti?

Yaṁ khvassāvuso, 1 aññātaṁ adiṭṭhaṁ appattaṁ asacchikataṁ anabhisametaṁ, tassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti.

Kimpanassāvuso, aññātaṁ adiṭṭhaṁ appattaṁ asacchikataṁ anabhisametaṁ yassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti?

Idaṁ dukkhanti khvassa āvuso aññātaṁ adiṭṭhaṁ appattaṁ asacchikataṁ anabhisametaṁ. Tassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti. Ayaṁ [page 385] dukkhasamudayoti khvassa āvuso aññātaṁ adiṭṭhaṁ appattaṁ asacchikataṁ anabhisametaṁ. Tassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti.
Ayaṁ dukkhanirodhoti khvassa āvuso aññātaṁ adiṭṭhaṁ appattaṁ asacchikataṁ anabhisametaṁ tassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti. Ayaṁ dukkhanirodhagāminīpaṭipadāti khvassa āvuso aññātaṁ adiṭṭhaṁ appattaṁ asacchikataṁ anabhisametaṁ. Tassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti.
Idaṁ khvassa āvuso aññātaṁ adiṭṭhaṁ appattaṁ asacchikataṁ anabhisametaṁ. Tassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamāya bhagavati brahmacariyaṁ vussatīti.

1. Yaṁ khvassa āvuso machasaṁ

[BJT Page 422]

9. 1. 2. 4
Samiddhi suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Atha kho āyasmā samiddhi yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ sāriputtaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ samiddhiṁ āyasmā sāriputto etadavoca:

'Kimārammaṇā samiddhi, purisassa saṅkappavitakkā uppajjantīti? Nāmarūpārammaṇā bhanteti.

Te pana samiddhi, kva nānattaṁ gacchantīti? Dhātusu bhanteti.

Te pana samiddhi, kiṁ samudayāti? Phassasamudayā bhanteti.

Te pana samiddhi, kiṁ samosaraṇāti? Vedanā samosaraṇā bhanteti.

Te pana samiddhi, kiṁ pamukhāti? Samādhipamukhā bhanteti.

Te pana samiddhi, kiṁ ādhipateyyāti? Satādhipateyyā bhanteti.

Te pana samiddhi, kimuttarāti? Paññuttarā bhanteti.

Te pana samiddhi, kiṁ sārāti? Vimuttisārā bhanteti.

Te pana samiddhi kiṁ ogadhāti? Amatogadhā bhanteti.

Kimārammaṇā samiddhi, purisassa saṅkappavitakkā uppajjantīti? Iti puṭṭho samāno nāmarūpārammaṇā bhanteti vadesi.

Te pana samiddhi, kva nānattaṁ gacchantīti iti [page 386] puṭṭho samāno dhātusu bhanteti vadesi.

[BJT Page 424]

Te pana samiddhi, kiṁsamudayāti iti puṭṭho samāno phassasamudayā bhanteti vadesi.

Te pana samiddhi, kiṁsamosaraṇāti iti puṭṭho samāno vedanā samosaraṇā bhanteti vadesi.

Te pana samiddhi, kiṁpamukhāti iti puṭṭho samāno samādhipamukhā bhanteti vadesi.

Te pana samiddhi, kiṁādhipateyyāti iti puṭṭho samāno satādhipateyyā bhanteti vadesi.

Te pana samiddhi, kiṁuttarāti iti puṭṭho samāno paññuttarā bhanteti vadesi.

Te pana samiddhi, kiṁsārāti iti puṭṭho samāno vimuttisārā bhanteti vadesi.

Te pana samiddhi, kiṁogadhāti iti puṭṭho samāno amatogadhā bhanteti vadesi.

Sādhu sādhu samiddhi, sādhu kho tvaṁ samiddhi, pañhaṁ puṭṭho vissajjesi. Tena ca mā maññīti.

9. 1. 2. 5
Gaṇḍopama suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Seyyathāpi bhikkhave, gaṇḍo anekavassagaṇiko tassassu nava vaṇamukhāni nava abhedanamukhāni, tato yaṁ kiñci pagghareyya asuciññeva pagghareyya, duggandhañceva pagghareyya, jegucchiyaññeva pagghareyya. Yaṁ kiñci pasaveyya asuciññeva pasaveyya, duggandhaññeva pasaveyya, jegucchiyaññeva pasaveyya.

[BJT Page 426]

'Gaṇḍo' ti kho bhikkhave, imasseva cātummahābhūtikassa kāyassa adhivacanaṁ mātāpettikasambhavassa odanakummāsupacayassa aniccucchādanaparimaddana bhedana viddhaṁsanadhammassa tassa nava vanamukhāni, nava abhedanamukhāni, tato yaṁ kiñci paggharati asuciññeva paggharati, duggandhaññeva paggharati, jegucchiyaññeva [page 387] paggharati. Yaṁ kiñci pasavati asuciññeva pasavati, duggandhaññeva pasavati, jegucchiyaññeva pasavati. Tasmātiha bhikkhave imasmiṁ kāye nibbindathāti.

9. 1. 2. 6
Saññā suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Nava imā bhikkhave, saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahāniṁsā amatogadhā amatapariyosānā. Katamā nava?

Asubhasaññā, maraṇasaññā, āhāre paṭikkūlasaññā, sabbaloke anabhiratasaññā, aniccasaññā, anicce dukkhasaññā, dukkhe anattasaññā, pahānasaññā, virāga saññā. Imā kho bhikkhave, nava saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti.

)

9. 1. 2. 7
Kulopagamana suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Navahi bhikkhave, aṅgehi samannāgataṁ kulaṁ anupagantvā vā nālaṁ upagantuṁ, upagantvā vā nālaṁ upanisīdituṁ1 katamehi navahi:

Na manāpena paccuṭṭhenti, na manāpena abhivādenti, na manāpena āsanaṁ denti, santamassa parigūhanti, bahukampi thokaṁ denti, paṇītampi lūkhaṁ denti, asakkaccaṁ denti no sakkaccaṁ, na upanisīdanti dhammasavaṇāya, bhāsitassa na rasīyanti. Imehi kho bhikkhave, navahaṅgehi samannāgataṁ kulaṁ anupagantvā vā nālaṁ upagantuṁ, upagantvā vā nālaṁ upanisīdituṁ.

1. Nisīdituṁ machasaṁ

[BJT Page 428]

Navahi bhikkhave, aṅgehi samannāgataṁ kulaṁ anupaganatvā vā alaṁ upagantuṁ, upagantvā vā alaṁ upanisīdituṁ. Katamehi navahi:

Manāpena paccuṭṭhenti, manāpena abhivādenti, manāpena āsanaṁ denti, santamassa parigūhanti, bahukampi [page 388] bahukaṁ denti, paṇītampi paṇītaṁ denti, sakkaccaṁ denti no asakkaccaṁ, upanisīdanni dhammasavaṇāya, bhāsitassa rasīyanti.

Imehi kho bhikkhave, navahaṅgehi samannāgataṁ kulaṁ anupagantvā vā alaṁ upagantuṁ, upagantvā vā alaṁ upanisīditunti.

9. 1. 2. 8
Navaṅguposatha suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Navahaṅgehi samannāgato1 bhikkhave uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro. Kathaṁ upavuttho ca bhikkhave, navahaṅgehi samannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāro:

1. Idha bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati.
"Yāvajīvaṁ arahanto pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampī2 viharanti. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi. Imānāpaṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatī" ti. Iminā paṭhamenaṅgena samannāgato hoti.
2. "Yāvajīvaṁ arahanto adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭiviratā dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharanti, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭivirato dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharāmi. Imināpaṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatī" ti. Iminā dutiyenaṅgena samannāgato hoti.
. 2
1. Navahi bhikkhave aṅgehi samannāgato machasaṁ
2. Sabbapāṇabhūtahitānukampino machasaṁ

[BJT Page 430]

3. "Yāvajīvaṁ [page 389] arahanto abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārī ārācārī viratā methunā gāmadhammā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārī virato methunā gāmadhammā. Imināpaṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatī" ti. Iminā tatiyenaṅgena samannāgato hoti.

4. "Yāvajīvaṁ arahanto musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭiviratā saccavādī saccasandhā thetā paccayikā avisaṁvādakā lokassa, ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭivirato saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṁvādako lokassa. Imināpaṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatī" ti. Iminā catutthenaṅgena samannāgato hoti.

5. "Yāvajīvaṁ arahanto surāmeraya majjapamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ surāmeraya majjamādaṭṭhānaṁ pahāya surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭivirato imināpaṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatī" ti. Iminā pañcamenaṅgena samannāgato hoti.

6. "Yāvajīvaṁ arahanto ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ ekabhattiko rattūparato virato vikālabhojanā. Viharāmi. Imināpaṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti. Iminā chaṭṭhenaṅgena samannāgato hoti.

7. Yāvajīvaṁ arahanto naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhusanaṭṭhānā paṭiviratā. Ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhusanaṭṭhānā paṭivirato viharāmi. Imināpaṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatī ti. Iminā sattamenaṅgena samannāgato hoti.

8. Yāvajīvaṁ arahanto uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṁ kappenti [page 390] mañcake vā tiṇasanthārake vā ahampajja imañca rattiṁ imañca divasaṁ uccāsayanamahāsayanaṁ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṁ kappemi mañcake vā tiṇasanthārake vā. Imināpaṅgena arahataṁ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatī" ti. Iminā aṭṭhamenaṅgena samannāgato hoti.

9. Idha bhikkhave, ariyasāvako mettāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ pharitvā viharati tathā dutiyaṁ disaṁ pharitvā viharati tathā tatiyaṁ disaṁ pharitvā viharati. Iti uddhamadho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokaṁ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. Iminā navamenaṅgena samannāgato hoti.

Evaṁ upavuttho kho bhikkhave, navahaṅgehi samannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṁso mahājutiko mahāvipphāroti.

[BJT Page 432]

9. 1. 2. 9
Devatā suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Imaṁ1 bhikkhave, rattiṁ sambahulā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṁ jetavanaṁ obhāsetvā yenāhaṁ tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhaṁsu. Ekamantaṁ ṭhitā kho bhikkhave, tā devatā maṁ etadavocuṁ:

Upasaṅkamiṁsu no bhante, pubbe manussabhūtānaṁ pabbajitā agārāni, tā mayaṁ2 bhante, paccuṭṭhimha, no ca kho abhivādimha, tā mayaṁ bhante, aparipuṇṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo3 hīnaṁ kāyaṁ upapannā" ti.

Aparāpi [page 391] maṁ bhikkhave, sambahulā devatā upasaṅkamitvā etadavocuṁ "upasaṅkamiṁsu no bhante pubbe manussabhūtānaṁ pabbajitā agārāni tā2 mayaṁ bhante paccuṭṭhimha, abhivādimha4 no ca kho5 āsanaṁ adamha, tā mayaṁ bhante, aparipuṇṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo hīnaṁ kāyaṁ upapannā" ti.

Aparāpi maṁ bhikkhave, sambahulā devatā upasaṅkamitvā etadavocuṁ "upasaṅkamiṁsu no bhante pubbe manussabhūtānaṁ pabbajitā agārāni, tā mayaṁ bhante paccuṭṭhimha, abhivādimha āsanañca adamha6 no ca kho yathāsatti yathābalaṁ saṁvibhajimha. Tā mayaṁ bhante, aparipuṇṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo hīnaṁ kāyaṁ upapannā " ti.

Aparā pi maṁ bhante sambahulā devatā upasaṅkamitvā etadavocuṁ. " Upasaṅkamiṁsu no bhante pubbe manussabhūtānaṁ pabbajitā agārāni, tā mayaṁ bhante paccupaṭṭhimha, abhivādimha, āsanañca adamha, yathāsatti yathābalaṁ saṁvibhajimha, no ca kho upanisīdimha dhammasavaṇāya. Tā mayaṁ bhante aparipuṇaṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo hīnaṁ kāyaṁ upapannā" ti.

Aparāpi maṁ bhikkhave sambahulā devatā upasaṅkamitvā etadavocuṁ. " Upasaṅkamiṁsu no bhante, pubbe manussabhūtānaṁ pabbajitā agārāni, tā mayaṁ bhante paccupaṭṭhimha, abhivādimha, āsanañca adamha, yathāsatti yathābalaṁ saṁvijimha, upanisīdimha 7 dhammasavaṇāya no ca kho ohitasoto dhammaṁ suṇimha. Tā mayaṁ bhante aparipuṇṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo hīnaṁ kāyaṁ upapannā " ti.

Aparāpi maṁ bhikkhave sambahulā devatā upasaṅkamitvā etadavocuṁ. " Upasaṅkamiṁsu no bhante pubbe manussabhūtānaṁ pabbajitā agārāni. Tā mayaṁ bhante paccupaṭṭhimha, abhivādimha, āsanaṁ adamha, yathāsatti yathābalaṁ saṁvibhajimha. Upanisīdimha 7 dhammasavaṇāya, ohitasoto 8 dhammaṁ suṇimha. No ca sutvā dhammaṁ dhārayimha. Tā mayaṁ bhante aparipuṇṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo hīnaṁ kāyaṁ upapannā "ti.

Aparāpi maṁ bhikkhave sambahulā devatā upasaṅkamitvā etadavocuṁ. " Upasaṅkamiṁsu no pubbe manussabhūtānaṁ pabbajitā agārāni, tā mayaṁ bhante paccupaṭṭhimha, abhivādimha, āsanañca adamha, yathāsatti yathābalaṁ saṁvibhajimha upanisīdimha dhammasavaṇāya, ohitasoto dhammaṁ suṇimha, sutvā 9 dhammaṁ dhārayimha, no ca dhatānaṁ 10 dhammānaṁ dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhimha, tā mayaṁ bhante aparipuṇṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo hīnaṁ kāyaṁ upapannā " ti.

Aparāpi maṁ bhikkhave sambahulā devatā upasaṅkamitvā ecadavocuṁ. " Upasaṅkamiṁsu no bhante pubbe manussabhūtānaṁ pabbajitā agārāni. Tā mayaṁ bhante paccupaṭṭhimha, abhivādimha, ānasañca adamha, yathāsatti yathābalaṁ saṁvibhajimha, upanisīdimha dhammasavaṇāya, ohitasoto dhammaṁ suṇimha, sutvā dhammaṁ dhārayimha, dhatānaṁ 11 dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhimha no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammaṁ paṭipajjimha. Tā mayaṁ bhante aparipuṇṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo hīnaṁ kāyaṁ upapannā " ti. Ti.

1. Imañca machasaṁ 6. Āsanaṁ adamha machasaṁ
2. Te mayaṁ: machasaṁ 7. Upanisidimha ca syā
3. Paccānutāpiniyo machasaṁ 8. Ohitasotā ca machasaṁ
4. Pavuṭṭhimaha ca abhivādimha ca syā 9. Sutvā ca machasaṁ
5. No ca tesaṁ machasaṁ 10. Dhātānaṁ machasaṁ
11. Dhātānañca machasaṁ

[BJT Page 434]

Aparāpi maṁ bhikkhave, sambahulā devatā upasaṅkamitvā etadavocuṁ:
"Upasaṅkamiṁsu no bhante, pubbe manussabhūtānaṁ pabbajitā agārāni. Tā mayaṁ bhante, paccuṭṭhimha, abhivādimha, āsanaṁ adamha, yathāsatti [page 392] yathābalaṁ saṁvibhajimha, upanisīdimha dhammasavaṇāya, ohitasotā ca dhammaṁ suṇimha, sutvā ca dhammaṁ dhārayimha, dhatānañca dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhimha. Atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammaṁ paṭipajjimha. Tā mayaṁ bhante, paripuṇṇakammantā avippaṭisāriniyo apacchānutāpiniyo paṇītaṁ kāyaṁ upapannā" ti.

Etāni bhikkhave, rukkhamūlāni etāni suññāgārāni jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, seyyathāpi tā purimikā devatāti.

9. 1. 2. 10
Velāma suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme, atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ bhagavā etadavoca:

Api nu te gahapati, kule dānaṁ dīyatīti? Dīyati me bhante, kule dānaṁ, tañca kho lūkhaṁ kaṇākaṁ bilaṅgadutiyanti.
Lūkhañcepi1 gahapati, dānaṁ deti paṇītaṁ vā, tañca asakkaccaṁ deti. Avintīkatvā2 deti, apaviddhaṁ3 deti, anāgamanadiṭṭhiko deti. Yattha yattha tassa tassa dānassa vipāko nibbattati, na uḷārāya bhattabhogāya cittaṁ namati, na uḷārāya vatthabhogāya cittaṁ namati, na uḷārāya yānabhogāya cittaṁ namati, na uḷāresu pañcasu kāmaguṇesu bhogāya cittaṁ namati. Yepissa te honti [page 393] puttāti vā dārāti vā dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā, tepi na sussūsanti, na sotaṁ odāhanti, na aññā cittaṁ upaṭṭhapenti. Taṁ kissahetu: evaṁ hetaṁ4 gahapati, hoti asakkaccakatānaṁ5 kammānaṁ vipāko.
1. Lukhaṁ cāpi syā
2. Apacittiṁ katvā syā. Acittikatvā: [PTS]
3. Apaviṭṭhaṁ syā
4. Evañetaṁ syā
5. Asakkaccaṁ katānaṁ machasaṁ

[BJT Page 436]

Lūkhañcepi gahapati, dānaṁ deti paṇītaṁ vā, tañca sakkaccaṁ deti. Cittīkatvā deti, sahatthā deti, anapaviddhaṁ deti, āgamanadiṭṭhiko deti. Yattha yattha tassa tassa dānassa vipāko nibbattati, uḷārāya bhattabhogāya cittaṁ namati. Uḷārāya vatthabhogāya cittaṁ namati. Uḷārāya yānabhogāya cittaṁ namati. Uḷāresu pañcasu kāmaguṇesu bhogāya cittaṁ namati. Yepissa te honti puttāti vā dārāti vā dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tepi sussūsanti sotaṁ odahanti, aññāya cittaṁ upaṭṭhapenti. Taṁ kissa hetu: evaṁ hetaṁ gahapati, hoti sakkaccakatānaṁ1 kammānaṁ vipāko.

Bhūtapubbaṁ gahapati, velāmo nāma brāhmaṇo ahosi, so evarūpaṁ dānaṁ adāsi mahādānaṁ: caturāsītisuvaṇṇapātisahassāni adāsi rūpiya pūrāni. Caturāsīti rūpiyapātisahassāni adāsi suvaṇṇapūrāni, caturāsīti kaṁsapātisahassāni adāsi hiraññapūrāni, caturāsi hatthisahassāni adāsi sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇadhajāni hemajālasañchannāni. Caturāsīti rathasahassāni adāsi sīhacammaparivārāni vyagghacammaparivārāni dīpicammaparivārāni paṇḍukambalaparivārāni sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇadhajāni hemajālasañchannāni2 caturāsīti dhenusahassāni adāsi dukūlasandassanāni3. Kaṁsūpadhāraṇāni caturāsītikaññāsahassāni adāsi āmuktamaṇikuṇḍalāyo.4 Caturāsītipallaṅkasahassāni adāsi goṇakatthatāni [page 394] paṭikatthatāni paṭalikatthatāni kādalimigapavarapaccattharaṇāni5 sauttaracchadāni ubhato lohitakūpadhānāni. Caturāsīti vatthakoṭisahassāni adāsi khomasukhumānaṁ koseyyasukhumānaṁ kambalasukhumānaṁ kappāsikasukhumānaṁ. Ko pana vādo annassa pānassa bajjassa bhojjassa leyyassa peyyassa? Najjo maññe vissandanti6

Siyā kho pana te gahapati evamassa "añño nūna tena samayena velāmo brāhmaṇo ahosi. So taṁ dānaṁ adāsi mahādānanti na kho panetaṁ gahapati, evaṁ daṭṭhabbaṁ, ahaṁ tena samayena velāmo brāhmaṇo ahosiṁ, ahaṁ taṁ dānaṁ adāsiṁ mahādānaṁ.

Tasmiṁ kho pana gahapati, dāne na koci dakkhiṇeyyo ahosi. Na taṁ koci dakkhiṇaṁ visodheti. Yaṁ gahapati, velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo cekaṁ dīṭṭhisampannaṁ bhojeyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

1. Sakkaccaṁ katānaṁ machasaṁ
2. Hemajālappaṭicchannāni machasaṁ
3. Dukulasandhanāni machasaṁ. Dukulasaṇḍanāni; syā dukulasanthanāni [PTS]
4. Āmuttamaṇikuṇḍalāyo: sīmu, machasaṁ
5. Kadalimigapavarapaccattharaṇāni machasaṁ
6. Vissandati; sīmu [PTS]

[BJT Page 438]
Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo ca ekaṁ diṭṭhisampannaṁ bhojeyya, yo ca sataṁ diṭṭhisampannānaṁ bhojeyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo ca sataṁ diṭṭhisampannānaṁ bhojeyya, yo cekaṁ sakadāgāmiṁ bhojeyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo ca sataṁ sakadāgāmīnaṁ bhojeyya, yo cekaṁ anāgāmiṁ bhojeyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādāna, yo cekaṁ anāgāmiṁ bhojeyya, yo ca sataṁ anāgāminaṁ bhojeyya, idaṁ tato pahapphalataraṁ,

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo ca sataṁ anāgāmīnaṁ bhojeyya, yo cekaṁ arahantaṁ bhojeyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādāna, yocekaṁ arahantaṁ bhojeyya. Yo ca sataṁ arahantānaṁ bhojeyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo ca sataṁ arahantānaṁ bhojeyya, yo cekaṁ paccekabuddhaṁ bhojeyya, [page 395] idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dāna adāsi mahādāna, yo cekaṁ paccekabuddhaṁ bhojeyya, yo ca sataṁ paccekabuddhānaṁ bhojeyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo ca sataṁ paccekabuddhānaṁ bhojeyya, yo ca tathāgataṁ arahantaṁ sammāsambuddhaṁ bhojeyya. Idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo ca arahantaṁ sammāsambuddhaṁ bhojeyya. Yo ca buddhapamukhaṁ1 bhikkhusaṅghaṁ bhojeyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo ca buddhapamukhaṁ bhikkhusaṅghaṁ bhojeyya, yo ca cātuddisaṁ saṅghaṁ uddissa vihāraṁ kārāpeyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo ca cātuddisaṁ saṅghaṁ uddissa vihāraṁ kārāpeyya, yo ca pasannacitto buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṁ gaccheyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo pasannacitto buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṁ gaccheyya, yo ca pasannacitto sikkhāpadāni samādiyeyya pāṇātipātā veramaṇiṁ, adinnādānā veramaṇiṁ, kāmesumicchācārā veramaṇiṁ, musāvādā veramaṇiṁ, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇiṁ, yo ca antamaso gandhūhanamattampi2 mettacittaṁ bhāveyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Bhāveyya, idaṁ tato mahapphalataraṁ.

Yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṁ adāsi mahādānaṁ, yo cekaṁ diṭṭhisampannaṁ bhojeyya, yo ca sataṁ diṭṭhisampannānaṁ bhojeyya, yo cekaṁ sakadāgāmiṁ bhojeyya, yo ca sataṁ sakadāgāmīnaṁ bhojeyya, yo cekaṁ anāgāmiṁ bhojeyya, yo ca sataṁ anāgāmīnaṁ bhojeyya, yo cekaṁ arahantaṁ bhojeyya, yo ca sataṁ arahantānaṁ bhojeyya, yo cekaṁ paccekabuddhaṁ bhojeyya, yo ca sataṁ paccekabuddhānaṁ bhojeyya. Yo ca tathāgataṁ arahantaṁ sammāsambuddhaṁ bhojeyya, yo ca buddhapamukhaṁ bhikkhusaṅghaṁ bhojeyya, yo ca cātuddisaṁ saṅghaṁ uddissa vihāraṁ kārāpeyya, yo ca pasannacitto buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṁ gaccheyya, yo ca pasannacitto sikkhāpadāni samādiyeyya pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī kāmesumicchācārā veramaṇī musāvādā veramaṇī surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇī. Yo ca antamaso gandhūhanamattampi mettacittaṁ bhāveyya, [page 396] yo ca accharāsaṅghātamattampi aniccasaññaṁ bhāveyya, idaṁ tato mahapphalataranti.

Sīhanādavaggo dutiyo

Tassuddānaṁ:

Nādo1 sa upādiseso ca koṭṭhitena samiddhinā
Gaṇḍasaññā tulaṁ mettā devatā velāmenacāti

1. Sodheti aṭṭhakathāyaṁ
2. Buddhappamukhaṁ machasaṁ
3. Ganedhāhanamattampi machasaṁ gadduhanamattampi katthaci.

[BJT Page 440]

3. Sattāvāsavaggo

9. 1. 3. 1
Ṭhāna suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Tīhi bhikkhave, ṭhānehi uttarakurukā manussā deve ca tāvatiṁse adhigaṇhanti1 jambudīpike ca manusse. Katamehi tīhi:

Amamā apariggahā, niyatāyukā, visesabhuno. 1 Imehi kho bhikkhave, tīhi ṭhānehi uttarakurukā manussā deve ca tāvatiṁse adhigaṇhanti jambudīpike ca manusse.

Tīhi bhikkhave, ṭhānehi devā tāvatiṁsā uttarakuruke ca manusse adhigaṇhanti jambudīpike ca manusse katamehi tīhi:

Dibbena āyunā, dibbena vaṇṇena, dibbena sukhena, imehi kho bhikkhave, tīhi ṭhānehi devā tāvatiṁsā uttarakuruke ca manusse adhigaṇhanti jambudīpike ca manusse.

Tīhi bhikkhave, ṭhānehi jambudīpikā manussā uttarakuruke ca manusse adhigaṇhanti deve ca tāvatiṁse. Katamehi tīhi:

Sūrā, satimanto, idha brahmacariyavāso. Imehi kho bhikkhave, tīhi ṭhānehi jambudīpikā manussā uttarakuruke ca manusse adhigaṇhanti deve ca tāvatiṁseti.

9. 1. 3. 2
Khaluṅka suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Tayo [page 397] ca bhikkhave, assakhaluṅke desissāmi tayo ca purisakhaluṅke, tayo ca assasadasse2 tayo ca purisasadasse3 tayo ca bhadre assājānīye tayo ca bhadre purisājānīye. Taṁ suṇātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti.

1. Visesaguṇā machasaṁ
2. Assaparasse machasaṁ
3. Purisaparasse machasaṁ
4. Bhadde machasaṁ

[BJT Page 442]

Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ bhagavā etadavoca:
Katame ca bhikkhave, tayo assakhaluṅkā:

Idha bhikkhave, ekacco assakhaluṅko javasampanno ca hoti, na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco, assakhaluṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco assakhaluṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo assakhaluṅkā.

Katame ca bhikkhave, tayo purisakhaluṅkā: idha bhikkhave, ekacco purisakhaluṅko javasampanno hoti na ca vaṇṇasampanno hoti, na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco purisakhaluṅko javasampanno ca hoti, vaṇṇasampanno ca, na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco purisakhaluṅko javasampanno ca hoti, vaṇṇasampanno ca, ārohapariṇāha sampanno ca.

Kathañca bhikkhave, purisakhaluṅko, javasampanno hoti na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāha sampanno:

Idha bhikkhave, bhikkhu 'idaṁ dukkha'nti yathābhūtaṁ pajānāti, 'ayaṁ dukkhasamudayo'ti yathābhūtaṁ pajānāti, 'ayaṁ dukkhanirodho' ti yathābhūtaṁ pajānāti 'ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā' ti yathābhūtaṁ pajānāti. Idamassa [page 398] javasmiṁ vadāmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṁ puṭṭho saṁsādeti, no vissajjeti, idamassa na vaṇṇasmiṁ vadāmi. Na kho pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ, idamassa na ārohapariṇāhasmiṁ vadāmi. Evaṁ kho bhikkhave, purisakhaluṅko javasampanno hoti na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāha sampanno.
[BJT Page 444]

Kathañca bhikkhave, purisakhaluṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca, na ārohapariṇāha sampanno:

Idha bhikkhave, bhikkhu 'idaṁ dukkha'nti yathābhūtaṁ pajānāti, 'ayaṁ dukkhasamudayo'ti yathābhūtaṁ pajānāti, 'ayaṁ dukkhanirodho' ti yathābhūtaṁ pajānāti, 'ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā' ti yathābhūtaṁ pajānāti. Idamassa javasmiṁ vadāmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṁ puṭṭho vissajjeti no saṁsādeti. Idamassa vaṇṇasmiṁ vadāmi. Na kho pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ, idamassa na ārohapariṇāhasmiṁ vadāmi. Evaṁ kho bhikkhave, purisakhaluṅko javasampanno ca hoti na vaṇṇa sampanno ca, na ārohapariṇāha sampanno.

Katañca bhikkhave, purisakhaluṅko java sampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāha sampanno ca:

Idha bhikkhave, bhikkhu 'idaṁ dukkha'nti yathābhūtaṁ pajānāti, ayaṁ dukkhasamudayoti yathābhūtaṁ pajānāti, ayaṁ dukkhanirodhoti yathābhūtaṁ pajānāti, 'ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā'ti yathābhūtaṁ pajānāti, idamassa javasmiṁ vadāmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṁ puṭṭho vissajjeti no saṁsādeti. Idamassa vaṇṇasmiṁ vadāmi. Lābhī [page 399] kho pana hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ, idamassa ārohapariṇāhasmiṁ vadāmi. Evaṁ kho bhikkhave, purisakhaluṅko javasampanno ca hoti, vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāha sampanno ca. Ime kho bhikkhave, tayo purisakhaluṅkā.

Katame ca bhikkhave, tayo assasadassā1

Idha bhikkhave, ekacco assasadasso javasampanno ca hoti, na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco, assasadasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco assasadasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo assasadassā.

Katame ca bhikkhave, tayo purisa sadassā: idha bhikkhave, ekacco purisasadasso javasampanno hoti na ca vaṇṇasampanno hoti, na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco purisasadasso javasampanno ca hoti, vaṇṇasampanno ca, na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco purisasadasso javasampanno ca hoti, vaṇṇasampanno ca, ārohapariṇāha sampanno ca.

1. Assaparassā machasaṁ

[BJT Page 446]

Kathañca bhikkhave, purisasadasso javasampanno hotā na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāha sampanenā:

Idha bhikkhave bhikkhu pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī hoti anāvattidhammo tasmā lokā idamassa javasmiṁ vadāmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṁ puṭṭho saṁsādeti no vissajjeti, idamassa vaṇṇasmaṁ vadāmi. Na lābhī kho pana hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ, idamassa ārohapariṇāhasmiṁ vadāmi. Evaṁ kho bhikkhave purisasadasso javasampanno hoti na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāhasampanno.

Kathañca bhikkhave purisasadasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca . Na ārohapariṇāhasampanno.
Idha bhikkhave bhikkhu pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī hoti anāvattidhammo tasmā lokā idamassa javasmiṁ vadāmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṁ puṭṭho vissajjeti no saṁsādeti, idamassa vaṇṇasmiṁ vadāmi. Na kho pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ, idamassa ārohapariṇāhasmiṁ vadāmi. Evaṁ kho bhikkhave purisasadasso javasampanno hoti vaṇṇasampanno ca, na ārohapariṇāhasampanno.

Kathañca bhikkhave purisasadasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca

Idha bhikkhave, bhikkhu pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī hoti anāvattidhammo tasmā lokā, idamassa javasmiṁ vadāmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṁ puṭṭho vissajjeti no saṁsādeti, idamassa vaṇṇasmiṁ vadāmi. Lābhī kho pana hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ, idamassa ārohapariṇāhasmiṁ vadāmi. Evaṁ kho bhikkhave, purisasadasso javasampanno ca hoti, vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca. Ime kho bhikkhave, tayo purisasadassā.

Katame ca bhikkhave, tayo bhadrā assājānīyā:

Idha bhikkhave, ekacco bhadro assājānīyo javasampanno hoti, na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco bhadro assājānīyo javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco bhadro assājānīyo javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca. Ime [page 400] kho bhikkhave tayo bhadrā assājāniyā.

Katame ca bhikkhave, tayo bhadrā purisājānīyā:

Idha bhikkhave, ekacco bhadro purisājānīyo javasampanno hoti na ca vaṇṇasampanno hoti, na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco bhadro purisājānīyo javasampanno ca hoti, vaṇṇasampanno ca, na ārohapariṇāha sampanno.

Idha pana bhikkhave, ekacco bhadro purisājānīyo javasampanno ca hoti, vaṇṇasampanno ca, ārohapariṇāha sampanno ca.

Kathañca bhikkhave, bhadro purisājānīyo javasampanno hoti na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāhasampanno:

Idha bhikkhave bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Idamassa javasmiṁ vadāmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṁ puṭṭho saṁsādeti no vissajjeti. Imassa vaṇṇasmiṁ vadāmi. Na kho pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ. Idamassa ārohapariṇāhasmiṁ vadāmi. Evaṁ kho bhikkhave bhadro purisājānīyo javasampanno hoti na vaṇṇasampanno na ārohapariṇāhasampanno.

Katañca bhikkhave bhadro purisājānīyo javasampanno ca hoti, vaṇṇasampanno ca, na ārohapariṇāhasampanno.:

Idha bhikkhave bhikkhu pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī hoti anāvattidhammo tasmā lokā. Idamassa javasmiṁ vadāmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṁ puṭṭho vissajjeti no saṁsādeti. Idamassa vaṇṇasmiṁ vadāmi. Na kho pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ. Idamassa ārohapariṇāhasmiṁ vadāmi. Evaṁ kho bhikkhave, bhadro purisājānīyo javasampanno hoti, vaṇṇasampanno ca, na ārohapariṇāhasampanno.

Kathañca bhikkhave bhadro purisājānīyo javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca

Idha bhikkhave bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Idamassa javasmiṁ vadāmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṁ puṭṭho vissajjeti, no saṁsādeti, idamassa vaṇṇasmiṁ vadāmi. Lābhī kho pana hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ, idamassa ārohapariṇāhasmiṁ vadāmi.

Evaṁ kho bhikkhave, bhadro purisajānīyo javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāha sampanno ca. Ime kho bhikkhave, tayo bhadrā purisājānīyāti.
[BJT Page 448]

9. 1. 3. 3
Taṇhāmūlaka suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Nava bhikkhave, taṇhāmūlake dhamme desessāmi. Taṁ suṇātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evaṁ bhante ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Katame ca bhikkhave, nava taṇhāmūlakā dhammā? Taṇhaṁ paṭicca pariyesanā. Pariyesanaṁ paṭicca lābho, lābhaṁ paṭicca vinicchayo vinicchayaṁ paṭicca chandarāgo, chandarāgaṁ paṭicca ajjhosānaṁ, ajjhosānaṁ paṭicca pariggaho pariggahaṁ paṭicca macchariyaṁ, macchariyaṁ paṭicca ārakkhā, ārakkhādhikaraṇaṁ daṇḍādānasatthādāna1 [page 401] kalaha viggaha vivādā2 tuvaṁtuvapesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā samabhavanti. Ime kho bhikkhave, nava taṇhāmūlakā dhammāti.

9. 1. 3. 4
Sattāvāsa suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Nava ime bhikkhave, sattāvāsā. Katame nava:

1. Santi bhikkhave, sattā nānattakāyā nānatta saññino seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṁ paṭhamo sattāvāso.

2. Santi bhikkhave, sattā nānattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā ayaṁ dutiyo sattāvāso.

3. Santi bhikkhave, sattā ekattakāyā nānattasaññino seyyathāpi devā abhassarā. Ayaṁ tatiyo sattāvāso.

4. Santi bhikkhave, sattā ekattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṁ catuttho sattāvāso.

1. Daṇḍādānaṁ satthādānaṁ machasaṁ
2. Kālahaviggaha vivāda machasaṁ

[BJT Page 450]

5. Santi bhikkhave sattā asaññino appaṭisaṁvedino, seyyathāpi devā asaññasattā. Ayaṁ pañcamo sattāvāso.

6. Santi bhikkhave sattā sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā 'ananto ākāso' ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṁ chaṭṭho sattāvāso.

7. Santi bhikkhave sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma 'anantaṁ viññāṇanti' viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṁ sattamo sattāvāso.

8. Santi bhikkhave sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma 'natthi kiñcī' ti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṁ aṭṭhamo sattāvāso.

9. Santi bhikkhave sattā sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanūpagā. Ayaṁ navamo sattāvāso.

Ime kho bhikkhave nava sattāvāsāti.

9. 1. 3. 5
Paññāparicita suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Yato [page 402] kho bhikkhave bhikkhuno paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti, tassetaṁ bhikkhave, bhikkhuno kallaṁ vacanāya 'khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānātī ti.

Kathañca bhikkhave bhikkhuno paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti. Vītarāgaṁ me cittanti paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti. Vītadosaṁ me cittanti paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti, vītamohaṁ me cittanti paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti. Asārāgadhammaṁ1 me cittanti paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti. Asandosadhammaṁ me cittanti paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti.

1. Asarāga dhammaṁ machasaṁ

[BJT Page 452]

Asammohadhammaṁ me cittanti paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti anāvattidhammaṁ me cittaṁ kāmabhavāyāti paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti. Anāvattidhammaṁ me cittaṁ rūpabhavāyāti paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti. Anāvattidhammaṁ me cittaṁ arūpabhavāyāti paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti.

Yato kho bhikkhave bhikkhuno paññāya cittaṁ suparicitaṁ hoti, tassetaṁ bhikkhave bhikkhuno kallaṁ vacanāya khīṇā jāti, vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ, nāparaṁ itthattāyā'ti pajānāmīti.

9. 1. 3. 6
Silāyūpopama suttaṁ

Evaṁ me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ āyasmā ca sāriputto āyasmā ca candikāputto1 rājagahe viharani2 veḷuvane kalandakanivāpe. Tatra kho āyasmā candikāputto bhikkhū āmantesi: āvuso bhikkhavoti, āvusoti kho te bhikkhū āyasmato candikāputtassa paccassosuṁ. Āyasmā candikāputto etadavoca: "devadatto āvuso bhikkhūnaṁ evaṁ dhammaṁ deseti: yato ca3 kho āvuso bhikkhuno cetasā cittaṁ paricitaṁ hoti4 tassetaṁ bhikkhuno kallaṁ veyyākaraṇāya [PTS Page 403 ']khīṇā jāti, vusitaṁ brahmacariyaṁ, kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmīti.

Atha kho5 āyasmā sāriputto āyasmantaṁ candikāputtaṁ etadavoca: "na kho āvuso candikāputta, devadatto bhikkhūnaṁ evaṁ dhammaṁ deseti:" yato kho āvuso bhikkhuno cetasā cittaṁ paricitaṁ hoti3 tassetaṁ bhikkhuno kallaṁ veyyākaraṇāya khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī' ti. Evañca kho āvuso candikāputta devadatto bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti: 'yato kho āvuso bhikkhuno cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti, tassetaṁ bhikkhuno kallaṁ veyyākaraṇāya 'khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī' ti.

1. Chandikāputto sī 1.
2. Viharati machasaṁ
3. Yato kho machasaṁ
4. Cetasā vitaṁ hoti machasaṁ
5. Evaṁ vutte machasaṁ

[BJT Page 454]

Dutiyampi kho āyasmā candikāputto bhikkhū āmantesi: devadatto āvuso bhikkhūnaṁ evaṁ dhammaṁ deseti: yato kho āvuso bhikkhuno cetasā cittaṁ paricitaṁ hoti, tassetaṁ bhikkhuno kallaṁ veyyākaraṇāya 'khīṇā jāti vusitaṁ' brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī' ti.

Dutiyampi kho āyasmā sāriputto āyasmantaṁ candikāputtaṁ etadavoca: na kho āvuso candikāputta, devadatto bhikkhūnaṁ evaṁ dhammaṁ deseti: yato kho āvuso, bhikkhuno cetasā cittaṁ paricitaṁ hoti, tassetaṁ bhikkhuno kallaṁ veyyākaraṇāya khīṇājāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmīti. Evañca kho āvuso candikāputta devadatto bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti: yato kho āvuso bhikkhuno cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti, tassetaṁ bhikkhuno kallaṁ veyyākaraṇāya ' khīṇā jāti vusitaṁ buhmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānīmī 'ti.

Tatiyampi kho āyasmā candikāputto bhikkhū āmantesi : devadatto āvuso bhikkhūnaṁ evaṁ dhammaṁ deseti: yato kho āvuso bhikkhuno cetasā cittaṁ paricitaṁ hoti, tassetaṁ bhikkhuno kallaṁ veyyākaraṇāya 'khīṇā jāti vusitaṁ' brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī' ti.

Tatiyampi kho āyasmā sāriputto āyasmantaṁ candikāputtaṁ etadavoca: na kho āvuso candikāputta, devadatto bhikkhūnaṁ evaṁ dhammaṁ deseti: yato kho āvuso, bhikkhuno cetasā cittaṁ paricitaṁ hoti, tassetaṁ bhikkhuno kallaṁ veyyākaraṇāya khīṇājāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmīti. Evañca kho āvuso candikāputta devadatto bhikkhūnaṁ dhammaṁ deseti: yato kho āvuso bhikkhuno cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti, tassetaṁ bhikkhuno kallaṁ veyyākaraṇāya 'khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī' ti.

Kathañca āvuso bhikkhuno cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti: vītarāgaṁ [page 404] me cittanti cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti. Vītadosaṁ me cittanti cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti. Vītamohaṁ me cittanti cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti. Asārāgadhammaṁ me cittanti1. Cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti. Asandosadhammaṁ me cittanti2 cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti. Asammohadhammaṁ me cittanti3 cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti. Anāvattidhammaṁ me cittaṁ kāmabhavāyāti cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti. Anāvattidhammaṁ me cittaṁ rūpabhavāyāti cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti. Anāvattidhammaṁ me cittaṁ arūpabhavāyāti cetasā cittaṁ suparicitaṁ hoti.

1. Asarāgadhammaṁ me cittanti, machasaṁ
2. Asadosa dhammaṁ me cittanti, machasaṁ
3. Asamoha dhammaṁ me cittanti, machasaṁ

[BJT Page 456]

Evaṁ sammā vimuttacittassa kho āvuso bhikkhuno bhusā cepi cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ vayañcassānupassati.
Bhusā cepi sotaviññeyyā saddā sotassa āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ, vayañcassānupassati. Bhusā cepi ghānaviññeyyā gandhā ghānassa āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ, vayañcassānupassati. Bhusā cepi jivhāviññeyyā rasā jivhāya āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ, vayañcassānupassati. Bhusā cepi kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā kāyassa āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ, vayañcassānupassati. Bhusā cepi manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ, vayañcassānupassati. 2

Seyyathāpi āvuso silāyūpo soḷasakukkuko, tassassu aṭṭhakukku heṭṭhā nemassa aṭṭhakukku uparinemassa atha puratthimāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṁ kampeyya na saṅkampeyya na sampakampeyya [page 405] na sampavedheyya, atha pacchimāya cepi disāya atha pacchimāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṁ kampeyya na saṅkampeyya na sampavedheyya, atha uttarāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṁ kampeyya na saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, atha dakkhiṇāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṁ kampeyya na saṅkampeyya na sampakampeyya, taṁ kissa hetu: gambhīrattā āvuso nemassa, sunikhātattā na sampavedheyya silāyūpassa.

Evameva kho āvuso evaṁ sammā vimuttacittassa kho āvuso bhikkhuno bhusā cepi cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ vayañcassānupassati. Bhusā cepi sotaviññeyyā saddā sotassa āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ, vayañcassānupassati. Bhusā cepi ghānaviññeyyā gandhā ghānassa āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ, vayañcassānupassati. Bhusā cepi jivhāviññeyyā rasā jivhāya āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ, vayañcassānupassati. Bhusā cepi kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā kāyassa āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ, vayañcassānupassati. Bhusā cepi manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṁ āgacchanti. Nevassa cittaṁ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṁ hoti ṭhitaṁ āneñjappattaṁ, vayañcassānupassati.

9. 1. 3. 7
Paṭhamaverabhaya suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ bhagavā etadavoca:

[BJT Page 458]
Yato kho gahapati ariyasāvakassa pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti. Catūhi ca sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti. So ākaṅkhamāno attanāva attānaṁ byākareyya: khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇaapāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano1

Katamāni [page 406] pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti:

1. Yaṁ gahapati pāṇātipātī pāṇātipātappaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Pāṇātipātā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Pāṇātipātā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.

2. Yaṁ gahapati adinnādāyī adinnādānapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Adinnādānā paṭivirato neva diṭṭhadhammakampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Adinnādānā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.

3. Yaṁ gahapati kāmesu micchācārī kāmesu micchācārappaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Kāmesumicchācārā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Kāmesumicchācārā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.

4. Yaṁ gahapati musāvādī musāvādappaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Musāvādā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Musāvādā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.

5. Yaṁ gahapati surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī, surāmerayamajjapamādaṭṭhānappaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti. Imāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti. Hoti.

Katamehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti.

6. Idha gahapati ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti: itipi so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā'ti.

7. Dhamme aveccappasādena samannāgato hoti. 'Svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṁ veditabbo viññūhī' ti.

1. Parāyaṇoti machasaṁ

[BJT Page 460]

8. Saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti. 'Supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno [page 407] bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṁ cattāri purisayugāni aṭṭhapurisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassā'ti.

9. Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti, akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññuppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṁvattanikehi. Imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti.

Yato kho gahapati ariyasāvakassa imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti, imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti, so ākaṅkhamāno attanāva attānaṁ byākareyya: khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇaapāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.

9. 1. 3. 8
Dutiyaverabhaya suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Yato kho gahapati ariyasāvakassa pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti. Catūhi ca sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti. So ākaṅkhamāno attanāva attānaṁ byākareyya: khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇaapāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano.

Katamāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti:

1. Yaṁ gahapati pāṇātipātī pāṇātipātappaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Pāṇātipātā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Pāṇātipātā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.

2. Yaṁ gahapati adinnādāyī adinnādānapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedetī. Adinnādānā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Adinnādānā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.

3. Yaṁ gahapati kāmesu micchācārī kāmesu micchācārappaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedetī. Kāmesumicchācārā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Kāmesumicchācārā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.

4. Yaṁ gahapati musāvādī musāvādappaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedetī. Musāvādā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Musāvādā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.

5. Yaṁ gahapati surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī, surāmerayamajjapamādaṭṭhānappaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedetī. Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, na cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantāni hoti.

Katamehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti.

6. Idha gahapati ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti: itipi so bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā'ti.

7. Dhamme aveccappasādena samannāgato hoti. 'Svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṁ veditabbo viññūhī' ti.

8. Saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti. 'Supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṁ cattāri purisayugāni aṭṭhapurisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassā'ti.

9. Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti, akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññuppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṁvattanikehi. Imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti.

[BJT Page 462]

Yato [page 408] kho gahapati ariyasāvakassa imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti, imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti, so ākaṅkhamāno attanāva attānaṁ byākareyya: khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇaapāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.

[BJT Page 462]

9. 1. 3. 9
Āghātavatthu suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Nava imāni bhikkhave āghātavatthūni, katamāni nava:
Anatthaṁ me acarīti āghātaṁ bandhati. Anatthaṁ me caratīti āghātaṁ bandhati, anatthaṁ me carissatīti āghātaṁ bandhati.
Piyassa me manāpassa anatthaṁ acarīti āghātaṁ bandhati. Piyassa me manāpassa anatthaṁ caratīti āghātaṁ bandhati, piyassa me manāpassa anatthaṁ carissatīti āghātaṁ bandhati.
Appiyassa me amanāpassa atthaṁ acarīti āghātaṁ bandhati. Appiyassa me amanāpassa atthaṁ caratīti āghātaṁ bandhati, appiyassa me amanāpassa atthaṁ carissatīti āghātaṁ bandhati. Imāni kho bhikkhave nava āghātavatthūnīti.

9. 1. 3. 10
Āghātapaṭivinaya suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Nava ime bhikkhave āghāta paṭivinayā, katame nava:
Anatthaṁ me acari taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti, anatthaṁ me carati taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti, anatthaṁ me carissati taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti.
Piyassa me manāpassa anatthaṁ acari taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti, piyassa me manāpassa anatthaṁ carati taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti, piyassa me manāpassa anatthaṁ [page 409] carissati taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti.
Appiyassa me amanāpassa atthaṁ acari taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti. Appiyassa me amanāpassa atthaṁ carissati. Taṁ kutettha labbhāti, āghātaṁ paṭivineti, ime kho bhikkhave nava āghātapaṭivinayāti.

[BJT Page 464]

9. 1. 3. 11
Anupubbanirodha suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Nava ime bhikkhave anupubbanirodhā, katame nava
Paṭhamaṁ jhānaṁ samāpannassa kāmasaññā niruddhā hoti. Dutiyaṁ jhānaṁ samāpannassa vitakkavicārā niruddhā honti. Tatiyaṁ jhānaṁ samāpannassa pīti niruddhā hoti. Catutthaṁ jhānaṁ samāpannassa assāsapassāsā niruddhā honti. Ākāsānañcāyatanaṁ samāpannassa rūpasaññā niruddhā hoti. Viññāṇañcāyatanaṁ samāpannassa ākāsānañcāyatana saññā niruddhā hoti, ākiñcaññāyatanaṁ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā niruddhā hoti. Nevasaññānāsaññāyatanaṁ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā niruddhā hoti. Saññāvedayitaṁ nirodhaṁ samāpannassa saññā ca vedanā ca niruddhā honti. Ime kho bhikkhave nava anupubbanirodhāti.

Sattāvāsavaggo tatiyo
Tatruddānaṁ:
Ṭhānabaluṅkā taṇhā ca sattapaññā sīlāyupo,
Dve verā ca dve āghātāni, anupubbanirodhena cāti.

[BJT Page 466]

4. Mahāvaggo
9. 1. 4. 1
Anupubbavihāra suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Idha [page 410] bhikkhave vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Vitakka vicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā āvikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.

Sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati.

Ime kho bhikkhave, nava anupubba vihārāti.

[BJT Page 468]
9. 1. 4. 2
Anupubbavihārasamāpatti suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Nava imā bhikkhave, anupubbavihārasamāpattiyo desessāmi. 1 Taṁ suṇātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Katamā ca bhikkhave, nava anupubbavihāra samāpattiyo:

1. Yattha kāmā nirujjhanti, ye ca kāme nirodhetvā nirodhetvā viharanti, addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā nittaṇhā2 [page 411] pāragatā tadaṅgenāti vadāmi. 'Kattha kāmā nirujjhanti, ke ca kāme nirodhetvā nirodhetvā viharanti: ahametaṁ na jānāmi, ahametaṁ na passāmī' ti iti yo evaṁ vadeyya, so evamassa vacanīyo:

'Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettha kāmā nirujjhanti, te ca kāme nirodhetvā nirodhetvā viharantiti. Addhā bhikkhave, asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṁ abhinandeyya anumodeyya sādhūti bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya.

2. Yattha vitakkavicārā nirujjhanti, ye ca vitakkavicāre nirodhetvā nirodhetvā viharanti, addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā nittaṇhā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi. Kattha vitakkavicārā nirujjhanti. Ke ca vitakkavicāre nirodhetvā nirodhetvā viharanti? Ahametaṁ na jānāmi ahametaṁ na passāmīti. Iti yo evaṁ vadeyya, so evamassa vacanīyo: "idhāvuso, bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettha vitakkavicārā nirujjhanti, te ca vitakkavicāre nirodhetvā nirodhetvā viharantīti. Addhā bhikkhave, asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṁ abhinandeyya anumodeyya, sādhūti bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya.

1. Desissāmi sīmu.
2. Tiṇṇa sīmu. Machasaṁ

[BJT Page 470]

3. Yattha piti nirujjhati, ye ca pītiṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti, addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā nittaṇhā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi. Kattha pīti nirujjhati: ke ca pītiṁ nirodhetvā nirodhetvā viharantīti: ahametaṁ na jānāmi. Ahametaṁ na passāmīti. Iti yo evaṁ vadeyya, so evamassa vacanīyo:
Idhāvuso, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettha pīti nirujjhati, taṁ ca pītiṁ nirodhetvā nirodhetvā [page 412] viharantīti. Addhā bhikkhave, asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṁ abhinandeyya anumodeyya, sādhūti bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya.

4. Yattha upekhāsukhaṁ1 nirujjhati, ye ca upekhāsukhaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti. Addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā nittaṇhā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi. "Kattha upekhāsukhaṁ nirujjhati. Ke ca upekkhāsukhaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti? Ahametaṁ na jānāmi, ahametaṁ na passāmīti iti yo evaṁ vadeyya, so evamassa vacanīyo: "idhāvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettha upekhāsukhaṁ nirujjhati, te ca upekhāsukhaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharantī" ti. Addhā bhikkhave, asaṭho amāyāvī 'sādhu' bhāsitaṁ abhinandeyya anumodeyya, 'sādhū' ti bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya.

5. Yattha rūpasaññā2 nirujjhanti3, ye ca rūpasaññā2 nirodhetvā nirodhetvā viharanti. Addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā nittaṇhā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi, "kattha rūpasaññā nirujjhanti, ke ca rūpasaññā nirodhetvā nirodhetvā viharanti, ahametaṁ na jānāmi, ahametaṁ na passāmī" ti. Iti yo evaṁ vadeyya so evamassa vacanīyo: "idhāvuso, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Ettha rūpasaññā nirujjhanti.

1. Upekkhāsukhaṁ machasaṁ
2. Rūpasaññaṁ machasaṁ
3. Nirujjhati machasaṁ

[BJT Page 472]

Te va rūpasaññā nirodhetvā nirodhetvā viharantīti. Addhā bhikkhave, asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṁ abhinandeyya anumodeyya, sādhūti bhāsitaṁ abhinandeyya anumodeyya, sādhuti bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya.

6. Yattha [page 413] ākāsānañcāyatanasaññā nirujjhati. Ye ca ākāsānañcāyatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti, addhā te1 āyasmanto nicchātā nibbutā nittaṇhā2. Pāragatā tadaṅgenāti vadāmi. "Kattha ākāsānañcāyatanasaññā nirujjhati, ke ca ākāsānañcāyatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti. Ahametaṁ na jānāmi ahametaṁ na passāmī" ti iti so evaṁ vadeyya, so evamassavacanīyo: "idhāvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati ettha ākāsānañcāyatanasaññā nirujjhati. Te ca ākāsānañcāyatanasaññaṁ nirodhetvā viharantī" ti. Addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṁ abhinandeyya anumodeyya, sādhūti bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya.

7. Yattha viññāṇañcāyatanasaññā nirujjhati, ye ca viññāṇañcāyatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti, addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā nittaṇhā2 pāragatā tadaṅgenāti vadāmi. "Kattha viññāṇañcāyatanasaññā nirujjhati, ke ca viññāṇañcāyatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti. Ahametaṁ na jānāmi, ahametaṁ na passāmīti yo evaṁ vadeyya, so evamassa vacanīyo: idhāvuso, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma 'natthi kiñcī'ti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati, ettha viññāṇañcāyatanasaññā nirujjhati, te ca viññāṇañcāyatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharantī" ti. Addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī 'sādhū' ti bhāsitaṁ abhinandeyya anumodeyya, 'sādhū' ti bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya.

1. Te ca machasaṁ
2. Tiṇṇā machasaṁ

[BJT Page 474]

8. Yattha ākiñcaññāyatanasaññā nirujjhati, ye ca ākiñcaññāyatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti, addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā nittaṇhā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi. "Kattha ākiñcaññāyatanasaññā nirujjhati?, Ke ca ākiñcaññāyatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti. Ahametaṁ [page 414] na jānāmi, ahametaṁ na passāmī'ti yo evaṁ vadeyya, so evamassa vacanīyo: idhāvuso, bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati, ettha ākiñcaññāyatanasaññā nirujjhati, te ca ākiñcaññāyatanatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharantī" ti. Addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī 'sādhū' ti bhāsitaṁ abhinandeyya anumodeyya, 'sādhū' ti bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya.

9. Yattha nevasaññānāsaññāyatanasaññā nirujjhati, ye ca nevasaññānāsaññāyatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti, addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā nittaṇhā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi. "Kattha nevasaññānāsaññāyatanasaññā nirujjhati. Ke ca nevasaññānāsaññāyatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharanti. Ahametaṁ na jānāmi, ahametaṁ na passāmī" ti iti yo evaṁ vadeyya, so evamassa vacanīyo: "idhāvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Ettha nevasaññānāsaññāyatanasaññā nirujjhati. Te ca nevasaññānāsaññāyatanasaññaṁ nirodhetvā nirodhetvā viharantī" ti. Addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṁ abhinandeyya, anumodeyya 'sādhū' ti bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya.

Imā kho bhikkhave, nava anupubba vihārasamāpattiyoti.

[BJT Page 476]

9. 1. 4. 3
Nibbānasukha suttaṁ

Evaṁ me sutaṁ ekaṁ samayaṁ āyasmā sāriputto rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe, tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti. Āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa paccassosuṁ. Āyasmā sāriputto etadavoca: sukhamidaṁ āvuso nibbānaṁ sukhamidaṁ āvuso, nibbānanti.

Evaṁ vutte āyasmā udāyī āyasmantaṁ sāriputtaṁ etadavoca: kiṁ [page 415] panettha āvuso sāriputta sukhaṁ yadettha natthi vedayitanti? Etadeva khottha1 āvuso sukhaṁ, yadettha natthi vedayitaṁ.

Pañcime āvuso kāmaguṇā, katame pañca:

Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā.
Ime kho āvuso pañcakāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṁ somanassaṁ. Idaṁ vuccatāvuso kāmasukhaṁ.

1. Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa hoti ābādho. Seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṁ uppajjeyya, yāvadeva ābādhāya, evamevassa te kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho, yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṁ vuttaṁ bhagavatā. Imināpi kho etaṁ āvuso pariyāyena veditabbaṁ yathāsukhaṁ nibbānanti.

2. Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakka vicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Tassa ce āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato vitakkasahagatā saññāmanasikārā [page 416] samudācaranti, svāssa hoti ābādho. Seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya, evamevassa te vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svāssa hoti ābādho. Yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṁ vuttaṁ bhagavatā. Imināpi kho etaṁ āvuso pariyāyena veditabbaṁ yathāsukhaṁ nibbānanti.

1. Khvettha machasaṁ

[BJT Page 478]

3. Puna ca paraṁ āvuso pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Tassa te āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa hoti ābādho. Seyyathāpi āvuso, sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya, evamevassa te pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho. Yo kho panāvuso, ābādho dukkhametaṁ vuttaṁ bhagavatā. Imināpi kho etaṁ āvuso, pariyāyena veditabbaṁ yathāsukhaṁ nibbānanti.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Tassa ce āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato upekkhā sahagatā [page 417] saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa hoti ābādho. Seyyathāpi āvuso, sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya, evamevassa te upekkhā sahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa hoti ābādho. Yo kho panāvuso, ābādho dukkhametaṁ vuttaṁ bhagavatā. Imināpi kho etaṁ āvuso, pariyāyena veditabbaṁ yathāsukhaṁ nibbānanti.

6. Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato ākāsānañcāyatanasahagatā saññā manasikārā samudācaranti, svāssa hoti ābādho. Seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya, evamassa te ākāsānañcāyatanasahagatā saññā manasikārā samudācaranti. Svāssa hoti ābādho, yo kho panāvuso ābādho, dukkhametaṁ vuttaṁ bhagavatā. Imināpi kho etaṁ āvuso pariyāyena veditabbaṁ yathā sukhaṁ nibbānanti.

7. Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcī' ti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Tassa ce āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato viññāṇañcāyatana sahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa hoti ābādho. Seyyathāpi āvuso, sukhino dukkhā uppajjeyya yāvadeva ābādhāya. Evamevassa te viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa hoti ābādho. Yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṁ vuttaṁ bhagavatā. Imināpi kho etaṁ āvuso pariyāyena veditabbaṁ yathāsukhaṁ nibbānanti.

8. Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa hoti ābādho. Seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya. Evamevassa te ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa hoti ābādho. Yo kho panāvuso ābādho, dukkhametaṁ vuttaṁ bhagavatā. Imināpi kho etaṁ āvuso, pariyāyena veditabbaṁ yathāsukhaṁ nibbānanti.

9. Puna ca paraṁ [page 418] āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati, paññāyaṁ vassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Imināpi kho etaṁ āvuso pariyāyena veditabbaṁ yathā sukhaṁ nibbānanti.

9. 1. 4. 4
Gāvīupamā suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Seyyathāpi bhikkhave, gāvī pabbateyyā bālā abyattaṁ akhettaññū akusalā visame pabbate carituṁ, tassā evamassa: 'yannūnāhaṁ agatapubbañceva disaṁ gaccheyyaṁ, akhāditapubbāni ca tiṇāni khādeyyaṁ, apītapubbāni ca pānīyāni piveyyanti. Sā purimaṁ pādaṁ na suppatiṭṭhitaṁ patiṭṭhāpetvā pacchimaṁ pādaṁ uddhareyya, sā na ceva agatapubbaṁ disaṁ gaccheyya, na ca akhāditapubbāni tiṇāni khādeyya. Na ca apītapubbāni ca pānīyāni piveyya, yasmiṁ cassā padese ṭhitāya evamassa: yannūnāhaṁ agatapubbañceva disaṁ gaccheyyaṁ, abāditapubbāni ceva tiṇāni khādeyyaṁ, apītapubbāni ce va pānīyāni pibeyyanti, tañca padesaṁ na sotthinā paccāgaccheyya. Taṁ kissa hetu: tathā hi sā bhikkhave, gāvī pabbateyyā bālā abyattā akhettaññū akusalā visame pabbate carituṁ.

[BJT Page 482]

Evameva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu bālo abyatto akhettaññū akusalo vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati1 so taṁ nimittaṁ na āsevati. Na bhāveti, na bahulīkaroti, na svādhiṭṭhitaṁ adhiṭṭhāti.

Tassa evaṁ hoti: 'yannūnāhaṁ vitakka vicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja vihareyyanti. So na sakkoti vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharituṁ. Tassevaṁ hoti; yannūnāhaṁ vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja [page 419] vihareyyanti. So na sakkoti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharituṁ. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu ubhato bhaṭṭho ubhato parihīno. Seyyathāpi sā gāvī pabbateyyā bālā abyattā akhettaññū akusalā visame pabbate carituṁ.

Seyyathāpi bhikkhave gāvī pabbateyyā paṇḍitā byattā khettaññū kusalā visame pabbate carituṁ. Tassā evamassa: 'yannūnāhaṁ agatapubbañceva disaṁ gaccheyyaṁ, akhāditapubbāni ca tiṇāni khādeyyaṁ, apītapubbāni ca pānīyāni piveyyanti. Sā purimaṁ pādaṁ suppatiṭṭhitaṁ patiṭṭhāpetvā pacchimaṁ pādaṁ uddhareyya, sā agatapubbañceva disaṁ gaccheyya, akhāditapubbāni ceva tiṇāni khādeyya, apītapubbāni ca pānīyāni piveyya. Yasmiṁ cassā padese ṭhitāya evamassa: yannūnāhaṁ agatapubbañceva disaṁ gaccheyyaṁ, akhāditapubbāni ceva tiṇāni khādeyyaṁ apītapubbāni ceva pānīyāni piveyyanti' tañca padesaṁ sotthinā paccāgaccheyya. Taṁ kissa hetu: tathā hi sā bhikkhave gāvī pabbateyyā paṇḍitā vyattā khettaññu kusalā visame pabbate carituṁ.

Evameva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu paṇḍito byatto khettaññu kusalo vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. So taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṁ adhiṭṭhāti.

Tassa evaṁ hoti: vitakka vicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja vihareyyanti. ' So dutiyaṁ jjhānaṁ anabhihiṁsamāno vitakkavicārānaṁ vūpasamā dutiyaṁ jjhānaṁ upasampajja viharati. So taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādiṭṭhitaṁ adhiṭṭhāti.

1. Viharituṁ sīmu.

[BJT Page 484]

Tassa evaṁ hoti: "yannūnāhaṁ pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihareyyaṁ, sato ca sampajāno sukhaṁ ca kāyena paṭisaṁvedeyyaṁ, yantaṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārī 'ti tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja vihareyyanti' so pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhaṁ ca kāyena paṭisaṁvedeti yantaṁ ariyā upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. So taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṁ adhiṭṭhāti.

Tassa evaṁ hoti: ' yannūnāhaṁ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthagamā adukkhaṁ asukhaṁ upekkhāsati pārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja vihareyyanti. So catutthaṁ jhānaṁ anabhihiṁsamāno sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthagamā adukkhaṁ asukhaṁ upekkhāsati pārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. So taṁ nimittaṁ āsevati, bhāveti, bahulīkaroti, svādhiṭṭhitaṁ adhiṭṭhāti.

Tassa evaṁ hoti: ' yannūnāhaṁ sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ' ananto ākāso ' ti ākānāsañcāyatanaṁ upasampajja vihareyyanti. So ākāsānañcāyatanaṁ anabhihiṁsamāno sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ' ananto ākāso ' ti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. So taṁ nimittaṁ āsevati, bhāveti, bahulīkaroti, svādhiṭṭhitaṁ adhiṭṭhāti.

Tassa evaṁ hoti: ' yannūnāhaṁ sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma ' anantaṁ viññāṇanti' viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja vihareyyanti. So viññāṇañcāyatanaṁ anibhihiṁsamāno sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. So taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṁ adhiṭṭhāti.

Tassa evaṁ hoti: 'yannūnāhaṁ sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja vihareyyanti. So ākiñcaññāyatanaṁ anabhihiṁsamāno sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. So taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṁ adhiṭṭhāti.

Tassa evaṁ hoti: ' yannūnāhaṁ sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja vihareyyanti. So nevasaññānāsaññāyatanaṁ anabhihiṁsamāno sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. So taṁ nimittaṁ āsevati bhāveti bahulīkaroti svidhiṭṭhitaṁ dhiṭṭhāti.

1. Atthagamā sīmu.

[BJT Page 486]

Tassa evaṁ hoti: ' yannūnāhaṁ sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññā vedayitanirodhaṁ upasampajja vihareyyanti. So saññāvedayitanirodhaṁ anabhihiṁsamāno sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati.

Yato kho bhikkhave bhikkhu taṁ tadevasamāpattiṁ samāpajjatipi vuṭṭhāti pi. Tassa muduṁ cittaṁ hoti kammaññaṁ,mudunā citte kammaññena appamāṇo samādhi hoti subhāvito. So appamāṇena samādhinā subhāvitena yassa yassa abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṁ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya. Tatra tatreva sakkhibhabbataṁ pāpuṇāti sati sati āyatane.

So sace ākaṅkhati " anekavihitaṁ iddhividhaṁ paccanubhaveyyaṁ, ekopi hutvā bahudhā assaṁ bahudhāpi hutvā eko assaṁ āvībhāvaṁ tirobhāvaṁ tirokuḍḍaṁ tiropākāraṁ tiropabbataṁ asajjamāno gaccheyyaṁ seyyathāpi ākāse, paṭhaviyā pi ummujjanimujjaṁ kareyyaṁ seyyathāpi udake, udake pi abhijjamāne gaccheyyaṁ seyyathāpi paṭhaviyaṁ, ākāse pi pallaṅkena kameyyaṁ seyyathāpi pakkhisakuṇo, imepi candimasuriye evaṁ mahiddhike mahānubhāve pāṇinā parimaseyyaṁ parimajjeyyaṁ, yāva brahmalokāpi kāyena vasaṁ vatteyya" nti. Tatra tatreva sakkhibhabbataṁ pāpuṇāti sati sati āyatane.

So sace ākaṅkhati " dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇeyyaṁ dibbe ca mānuse ca ye dūre ye santike cā"ti. Tatra tatreva sakkhibhabbataṁ pāpuṇāti sati sati āyatane.

So sace ākaṅkhati parasattānaṁ parapuggalānaṁ cetasā ceto paricca pajāneyyaṁ sarāgaṁ vā cittaṁ sarāgaṁ cittanti pajāneyyaṁ, vītarāgaṁ vā cittaṁ vītarāgaṁ cittanti pajāneyyaṁ, sadosaṁ vā cittaṁ sadosaṁ cittanti pajāneyyaṁ, vītadosaṁ vā cittaṁ vītadosaṁ cittanti pajāneyyaṁ, samohaṁ vā cittaṁ samohaṁ cittanti pajāneyyaṁ, vītamohaṁ vā cittaṁ vītamohaṁ cittanti pajāneyyaṁ, saṅkhittaṁ vā cittaṁ saṅkhittaṁ cittanti pajāneyyaṁ, vikkhittaṁ vā cittaṁ vikkhittaṁ cittanti pajāneyyaṁ, mahaggataṁ vā cittaṁ mahaggataṁ cittanti pajāneyyaṁ, amahaggataṁ vā cittaṁ amahaggataṁ cittanti pajāneyyaṁ, sauttaraṁ vā cittaṁ sauttaraṁ citatanti pajāneyyaṁ, anuttaraṁ vā cittaṁ anuttaraṁ cittanti pajāneyyaṁ, samāhitaṁ vā cittaṁ samāhitaṁ cittanti pajāneyyaṁ, asamāhitaṁ vā cittaṁ asamāhitaṁ cittanti pajāneyyaṁ, vimuttaṁ vā cittaṁ vimuttaṁ cittanti pajāneyyaṁ, avimuttaṁ vā cittaṁ avimuttaṁ cittanti pajāneyyanti. Tatra tatreva sakkhibhabbataṁ pāpuṇāti sati sati āyatane.

So sace ākaṅkhati " nekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussareyyaṁ, seyyathīdaṁ : ekampi jātiṁ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe. Amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ. Tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno ' ti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussareyya "nti tatra tatreva sakkhibhabbataṁ pāpuṇāti sati sati āyatane.

So sace ākaṅkhati dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṁ cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyaṁ. Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. ' Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannā' ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṁ cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyya " nati tatra tatreva sakkhibhabbataṁ pāpuṇāti sati sati āyatane.

So sace ākaṅkhati " āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya "nti tatra tatreva sakkhibhabbataṁ pāpuṇāti sati sati āyatane.Ti.

[BJT Page 488]

9. 1. 4. 5
Jhānanisasaya suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Paṭhamampahaṁ1 bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmi.
Dutiyampahaṁ2 bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmi.
Tatiyampahaṁ bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmi.
Catutthampahaṁ bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmi.
Ākāsānañcāyatanampahaṁ bhikkhave3 nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmi.
Viññānañcāyatanampahaṁ bhikkhave nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmi.
Ākiñcāyatanampahaṁ bhikkhave nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmi.
Nevasaññānāsaññāyatanampahaṁ bhikkhave nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmi.
Saññāvedayitanirodhampahaṁ bhikkhave nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmi.

"Paṭhamampahaṁ bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ;

Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato [page 423] anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4 so tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā.

1. Paṭhamampāhaṁ machasaṁ 3. Jhānaṁ sī 1.
2. Dutiyampāhaṁ machasaṁ 4. Patiṭṭhāpeti syā.
5. Paṭṭhāpetvā syā.

[BJT Page 490]
Seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisake1 vā mattikāpuñje vā yoggaṁ karitvā so aparena samayena durepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padāḷetā. 2

Evameva kho bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4 so tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā. "Paṭhamampahaṁ [page 424] bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ. Idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

"Dutiyampahaṁ bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ;

Idha bhikkhave bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicārā samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4 so tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā.

Seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisake 1 vā mattikāpuñje vā yoggaṁ karitvā so aparena samayena durepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padāḷetā. 2

Evameva kho bhikkhave bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4
So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā. "Dutiyampahaṁ bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ. Idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

"Tatiyampahaṁ bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ;

Idha bhikkhave bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhaṁ ca kāyena paṭisaṁ vedeti yantaṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4 so tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā.

Seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisake 1 vā mattikāpuñje vā yoggaṁ karitvā so aparena samayena durepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padāḷetā. 2

Evameva kho bhikkhave bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhaṁ ca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyāācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4
So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā. "Tatiyampahaṁ bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ. Idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

"Catutthampahaṁ bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ;

Idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahāṇā dukkhassa ca pahāṇā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhaṁ asukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4 so tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā.

Seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisake 1 vā mattikāpuñje vā yoggaṁ karitvā so aparena samayena durepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padāḷetā. 2

Evameva kho bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahāṇā dukkhassa ca pahāṇā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhaṁ asukhaṁ upekkhāsati pārisuddhi catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4
So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā. "Catutthampahaṁ bhikkhave jhānaṁ nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ. Idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

" Ākāsānañcāyatanampahaṁ bhikkhave nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ;

Idha bhikkhave bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā3 nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4 so tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā.

1. Tiṇapurisarūpake machasaṁ.
2. Padālitā machasaṁ,
3. Atthagamā sīmu.

[BJT Page 492]

Seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisake 1 vā mattikāpuñje vā yoggaṁ karitvā so aparena samayena durepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padāḷetā. 2

Evameva kho bhikkhave bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāso ti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4
So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā. "Ākāsānañcāyatanampahaṁ bhikkhave nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ. Idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

"Viññāṇañcāyatanampahaṁ bhikkhave nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ;

Idha bhikkhave bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma ' anantaṁ viññāṇanti ' viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4 so tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā.

Seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisake 1 vā mattikāpuñje vā yoggaṁ karitvā so aparena samayena durepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padāḷetā. 2

Evameva kho bhikkhave bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma ' anantaṁ viññāṇanti' viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4
So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā. "Viññāṇañcāyatanaṁ bhikkhave nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ. Idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

"Ākiñcaññāyatanampahaṁ bhikkhave nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ;

Idha bhikkhave bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4 so tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā.

Seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisake 1 vā mattikāpuñje vā yoggaṁ karitvā so aparena samayena durepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padāḷetā. 2

Evameva kho bhikkhave bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati.

So yadeva tattha hoti rūpagataṁ vedanāgataṁ saññāgataṁ saṅkhāragataṁ viññāṇagataṁ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpeti4
So tehi dhammehi cittaṁ paṭivāpetvā5 amatāya dhātuyā cittaṁ upasaṁharati. "Etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna" nti. So tattha ṭhito āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti. No ce āsavānaṁ khayaṁ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā. "Ākiñcaññāyatanampahaṁ bhikkhave nissāya āsavānaṁ khayaṁ vadāmī" ti iti yaṁ taṁ vuttaṁ. Idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

Iti kho bhikkhave yāvatā saññāsamāpatti tāvatā aññāpaṭivedho yāni ca kho imāni bhikkhave āyatanāni nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti ca saññāvedayitanirodho ca jhāyīhete bhikkhave bhikkhūhi samāpattikusalehi samāpattivuṭṭhānakusalehi samāpajjitvā vuṭṭhahitvā samakkhātabbānīti1 vadāmīti.

1. Sammā ajjhātabbānīti machasaṁ

[BJT Page 494]

9. 1. 4. 6
Ānanda suttaṁ
Evaṁ me sutaṁ ekaṁ: samayaṁ āyasmā ānando kosambiyaṁ viharati ghositārāme. Tatra kho āyasmā ānando bhikkhū āmantesi. Āvuso bhikkhavoti. Āvusoti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paccassosuṁ. Āyasmā ānando etadavoca:

Acchariyaṁ āvuso, abbhutaṁ āvuso; yāvañcidaṁ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammā sambuddhena sambādho okāsādhigamo anubuddho sattānaṁ visuddhiyā sokapariddavānaṁ samatikkamāya dukkhadomanassānaṁ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya. Tadeva nāma cakkhuṁ bhavissati te rūpā tañcāyatanaṁ [page 427] no paṭisaṁvedissati. Tadeva nāma sotaṁ bhavissati, te saddā, tañcāyatanaṁ no paṭisaṁvedissati. Tadeva nāma ghānaṁ bhavissati, te gandhā. Tañcāyatanaṁ, no paṭisaṁvedissati. Sā ca nāma jivhā bhavissati, te rasā. Tañcāyatanaṁ no paṭisaṁvedissati, so ca nāma kāyo bhavissati te phoṭṭhabbā tañcāyatanaṁ no paṭisaṁvedissatīti.

Evaṁ vutte āyasmā udāyī āyasmantaṁ ānandaṁ etadavoca: "saññimeva nukho āvuso ānanda tadāyatanaṁ no paṭisaṁvedeti udāhu asaññī" ti? Saññīmeva kho āvuso tadāyatanaṁ no paṭisaṁvediti. No asaññīti.

Kiṁ saññī panāvuso tadāyatanaṁ no paṭisaṁvedetīti?

Idhāvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā 'ananto ākāso'ti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Evaṁ saññīpi kho āvuso tadāyatanaṁ no paṭisaṁvedeti.

[BJT Page 496]

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma 'anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Evaṁ saññīpi kho āvuso tadāyatanaṁ no paṭisaṁvedeti.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcī' ti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Evaṁ saññīpi kho āvuso tadāyatanaṁ no paṭisaṁvedetīti.

Ekamidāhaṁ āvuso, samayaṁ sākete viharāmi añjanavane migadāye. Atha kho āvuso, jaṭilagāhiyā1 bhikkhunī [page 428] yenāhaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhitā kho āvuso, jaṭilabhāgiyā bhikkhunī maṁ etadavoca: "yāyaṁ bhante ānanda samādhi nacābhinato na cāpanato na ca sasaṅkhāra niggayha vāritavate"2 vimuttattā ṭhito, ṭhitattā santusito santusitattā no paritassati. Ayaṁ bhante ānanda samādhi kiṁphalo vutto bhagavatāti?

Evaṁ vutte ahaṁ3 āvuso jaṭilagāhiyaṁ bhikkhuniṁ etadavocaṁ: yāyaṁ bhagini samādhi na cābhinato na cāpanato, na sasaṅkhāraniggayha vāritavato, vimuttattā ṭhito, ṭhitattā santusito, santusitattā no paritassati. Ayaṁ bhagini samādhi aññāphalo vutto bhagavatāti. Evaṁ saññīpi kho āvuso tadāyatanaṁ no paṭisaṁvedeti.

9. 1. 4. 7
Lokāyatika brāhmaṇa suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Atha kho dve lokāyatikā brahmaṇā yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodiṁsu. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdiṁsu. Ekamantaṁ nisinnā kho te brāhmaṇā bhagavantaṁ etadavocuṁ:

Pūraṇo bho gotama kassapo sabbaññū sabbadassāvī aparisesañāṇadassanaṁ4 paṭijānāti "carato ca me tiṭṭhito ca suttassa ca jāgarassa ca satataṁ samitaṁ ñāṇadassanaṁ paccupaṭṭhitanti. So evamāha: "ahaṁ anantena ñāṇena antavantaṁ5 lokaṁ jānaṁ passaṁ viharāmī" ti.

1. Jaṭilavāsakā, machasaṁ
2. Yasaṅkhāraniggayihacāritagato, machasaṁ
3. Sohaṁ, machasaṁ
4. Aparisesaṁ ñāṇadassanaṁ, machasaṁ
5. Anantaṁ machasaṁ

[BJT Page 498]

Ayampi1 [page 429] bho gotama, nigaṇṭho nātaputto 2 sabbaññū sabbadassāvī aparisesa ñāṇadassanaṁ paṭijānāti 'carato ca me tiṭṭhito ca suttassa ca jāgarassa ca satataṁ samitaṁ ñāṇadassanaṁ paccupaṭṭhitanti'. So evamāha: "ahaṁ antavantena3 ñāṇena antavantaṁ lokaṁ jānaṁ passaṁ viharāmīti. Imesaṁ bho gotama, ubhinnaṁ ñāṇavādānaṁ ubhīnnaṁ aññamaññaṁ vipaccanīkavādānaṁ ko saccaṁ āha ko musāti?

Alaṁ brāhmaṇā, tiṭṭhatetaṁ "imesaṁ ubhinnaṁ ñāṇavādānaṁ ubhinnaṁ aññamaññaṁ vipaccanīkavādānaṁ ko saccaṁ āha ko musā" ? Ti. Dhammaṁ vo brāhmaṇā, desessāmi, 4 taṁ suṇātha, sādhukaṁ manasi karotha, bhāsissāmīti. Evaṁ bhoti kho te brāhmaṇā bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Seyyathāpi brāhmaṇā, cattāro purisā catuddisā ṭhitā paramāya gatiyā ca javena ca samannāgatā5 paramena ca padavītihārena. Te evarūpena javena samannāgatā assu, seyyathāpi nāma brāhmaṇā, daḷhadhammo6 dhanuggaho sikkhito katahattho katūpāsano lahukena asanena appakasirena tiriyaṁ tālacchāyaṁ7 atipāteyya, evarūpena ca padavītihārena. Seyyathāpi nāma puratthimā samuddā pacchimo samuddo. Atha puratthimāya disāya ṭhito puriso evaṁ vadeyya: "ahaṁ gamanena lokassa antaṁ pāpuṇissāmī"ti. So aññatreva asitapītakhāyitasāyitā aññatreva8 uccārapassāvakammā aññatreva8 niddākilamathapaṭivinodanā vassasatāyuko vassasatajīvī vassasataṁ gantvā appatvāva lokassa antaṁ antarā kālaṁ [page 430] kareyya.
Atha pacchimāya disāya ṭhito puriso evaṁ vadeyya: "ahaṁ gamanena lokassa antaṁ pāpuṇissāmī"ti. So aññatreva asitapītakhāyitasāyitā aññatreva uccārapassāvakammā aññatreva8 niddākilamathapaṭivinodanā vassasatāyuko vassasatajīvī vassasataṁ gantvā appatvāva lokassa antaṁ antarā kālaṁ kareyya.
Atha uttarāya disāya ṭhito puriso evaṁ vadeyya: "ahaṁ gamanena lokassa antaṁ pāpuṇissāmī"ti. So aññatreva asitapītakhāyitasāyitā aññatreva uccārapassāvakammā aññatreva niddākilamathapaṭivinodanā vassasatāyuko vassasatajīvī vassasataṁ gantvā appatvāva lokassa antaṁ antarā kālaṁ kareyya.
Atha dakkhiṇāya disāya ṭhito puriso evaṁ vadeyya: "ahaṁ gamanena lokassa antaṁ pāpuṇissāmī"ti. So aññatreva asitapītakhāyitasāyitā aññatreva uccārapassāvakammā aññatreva niddākilamathapaṭivinodanā vassasatāyuko vassasatajīvī vassasataṁ gantvā appatvāva lokassa antaṁ antarā kālaṁ kareyya.
Taṁ kissa hetu: nāhaṁ brāhmaṇā, evarūpāya sandhāvanikāya lokassa antaṁ ñāteyyaṁ daṭṭheyyaṁ patteyyanti vadāmi. Na cāhaṁ brāhmaṇā, appatvāva lokassa antaṁ dukkhassantakiriyaṁ vadāmīti.

1. Ayampi hi syā,
2. Nāṭaputto, machasaṁ
3. Anantena machasaṁ
4. Desissāmi sīmu.
5. Paramena javena ca samannāgato machasaṁ
6. Daḷhadhammā machasaṁ
7. Tālacchāti sī. Syā [PTS]
8. Aññatra machasaṁ

[BJT Page 500]

Pañcime brāhmaṇā, kāmaguṇā ariyassa vinaye lokoti vuccati, katame pañca?

Cakkhu viññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā, sota viññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā, ghāna viññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā, jivhā viññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā, kāya viññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā,
Ime kho brāhmaṇā, pañcakāmaguṇā ariyassa vinaye lokoti vuccati.

Idha bhikkhave vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.

Ayaṁ vuccati brāhmaṇā, bhikkhu lokassa antaṁ āgamma lokassa ante viharati. Tamaññe evamāhaṁsu "ayampi lokapariyāpanno, anissaṭo lokamhā" ti. Ahampi brāhmaṇā, evaṁ vadāmi: "ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā" ti.

Puna ca paraṁ [page 431] brāhmaṇā, bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti, yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti, tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhaṁ asukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Idaṁ vuccati brāhmaṇā, bhāvanābalaṁ. Imāni kho bhikkhave dve balānīti.

Puna ca paraṁ brāhmaṇā, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ vuccati brāhmaṇā, bhikkhu lokassa antaṁ āgamma lokassa ante viharati, tamaññe evamāhaṁsu: "ayaṁmpi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā" ti. Ahampi brāhmaṇā evaṁ vadāmi: "ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā" ti.

Puna ca paraṁ brāhmaṇā, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma 'anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Evaṁ saññīpi kho āvuso tadāyatanaṁ no paṭisaṁvedeti.
Puna ca paraṁ brāhmaṇa, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcī' ti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Evaṁ saññīpi kho āvuso tadāyatanaṁ no paṭisaṁvedetīti.
Puna ca paraṁ brāhmaṇa, bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ vuccati brāhmaṇā, bhikkhu lokassa antaṁ āgamma lokassa ante viharati. Tamaññe evamāhaṁsu:

[BJT Page 502]

"Ayampi lokapariyāpanto ayampi anissaṭo lokamhā" ti. Ahampi brāhmaṇā, evaṁ vadāmi: "ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā" ti.

Puna ca paraṁ brāhmaṇā, bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṁ vuccati brāhmaṇā, bhikkhu lokassa [page 432] antaṁ āgamma lokassa ante viharati. Tiṇṇo loke visattikanti.
. 1
9. 1. 4. 8
Devāsurasaṅgāma suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Bhūtapubbaṁ bhikkhave, devāsurasaṅgāmo samūpabbuḷho ahosi. Tasmiṁ kho pana bhikkhave, saṅgāme asurā jiniṁsu devā parājiyiṁsu. 1 Parājitā ca bhikkhave devā apayaṁsveva2 uttarena mukhā3 abhiyaṁsu4 asurā. Atha kho bhikkhave, devānaṁ etadahosi: 'abhiyanteva kho asurā yannūna mayaṁ dutiyampi asurehi5 saṅgāmeyyāmā' ti. Dutiyampi kho bhikkhave, devā asurehi saṅgāmesuṁ dutiyampi kho bhikkhave, asurāva jiniṁsu devā parājiyiṁsu1 parājitā ca bhikkhave devā bhītā apayaṁsveva uttarenamukhā abhiyaṁsu asurā:

Atha kho bhikkhave devānaṁ etadahosi: "abhiyanteva kho asurā, yannūna mayaṁ tatiyampi asurehi saṅgāmeyyāmāti". Tatiyampi kho bhikkhave, devā asurehi saṅgāmesuṁ. Tatiyampi kho bhikkhave, asurāva jiniṁsu devā parājiyiṁsu. Parājitā ca bhikkhave, devā bhītā devapuraṁ yeva pavisiṁsu.

Devapuragatānañca pana bhikkhave, devānaṁ etadahosi: "bhīruttānaṁ gatena kho dāni mahaṁ etarahi [page 433] attanā viharāma. Akaraṇīyā asurehī" ti. Asurānampi bhikkhave, etadahosi: "bhīruttānagatena kho dāni devā etarahi attanā viharanti. Akaraṇīyā ambhehī" ti.
1. Parājayiṁsu machasaṁ
2. Apayiṁsuyeva machasaṁ
3. Uttarenābhimukhā machasaṁ
4. Abhiniyiṁsu machasaṁ
5. Asure si;

[BJT Page 504]

Bhūtapubbaṁ bhikkhave, devāsurasaṅgāmo samūpabbuḷho ahosi. Tasmiṁ kho pana bhikkhave, saṅgāme devā jīniṁsu. Asurā parājiyisu1 parājitā ca bhikkhave asurā apayaṁsveva dakkhiṇena mukhā, abhiyaṁsu devā. Atha kho bhikkhave, asurānaṁ etadahosi: abhiyanteva kho devā yannūna mayaṁ dutiyampi devehi saṅgāmeyyāmāti. Dutiyampi kho bhikkhave, asurā devehi saṅgāmesuṁ. Dutiyampi kho bhikkhave, devo ca jiniṁsu. Asurā parājiṁsu. Parājitā ca bhikkhave, asurā apayaṁsve va dakkhiṇena mukhā. Abhiyaṁsu devā. Atha kho bhikkhave asurānaṁ etadahosi: "abhiyanteva kho devā, yannūna mayaṁ tatiyampi devehi saṅgāmeyyāmāti. Tatiyampi kho bhikkhave, asurā devehi saṅgāmesuṁ, tatiyampi kho bhikkhave, devā va jiniṁsu asurā parājiyiṁsu. Parājitā va bhikkhave, asurā bhītā asurapuraññeva pavisiṁsu. Asurapura gatānañca pana bhikkhave, asurānaṁ etadahosi: abhīruttānagatena kho dāni mayaṁ etarahi attanā viharāma. Akaraṇīyā devehī" ti. Devānampi bhikkhave, etadahosi: "bhīruttāna gatena kho dāni asurā etarahi attanā viharanti, akaraṇīyā amhehī" ti.

Evameva kho bhikkhave, yasmiṁ samaye bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Tasmiṁ bhikkhave, samaye bhikkhussa evaṁ hoti: "bhīruttānagatena kho dānāhaṁ etarahi attanā [page 434] viharāmi, akaraṇīyo mārassā" ti.

Mārassapi bhikkhave, pāpimato evaṁ hoti: "bhīruttānagatena kho dāni bhikkhu etarahi attanā viharati. Akaraṇīyo mayhanti".

Yasmiṁ bhikkhave samaye bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti, yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti, tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhaṁ asukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Tasmiṁ bhikkhave, samaye bhikkhussa evaṁ hoti: "bhīruttānagatena kho dānāhaṁ etarahi attanā viharāmi, akaraṇīye mārassā" ti. Mārassāpi bhikkhave, pāpimato evaṁ hoti: "bhīruttānagatena kho dāni bhikkhu etarahi attanā viharati, akaraṇīyo mayhanti"

1. Parājayiṁsumachasaṁ

[BJT Page 506]

Yasmiṁ bhikkhave samaye bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu antamakāsi māraṁ apadaṁ vadhitvā māracakkhuṁ adassanaṁ gato pāpimato.

Yasmiṁ bhikkhave, samaye bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma 'anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu antamakāsi māraṁ apadaṁ vadhitvā māracakkhuṁ adassanaṁ gato pāpimato.
Puna ca paraṁ bhikkhave, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcī' ti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu antamakāsi māraṁ apadaṁ vadhitvā māracakkhuṁ adassanaṁ gato pāpimato.
Puna ca paraṁ bhikkhave, bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu antamakāsi māraṁ apadaṁ vadhitvā māracakkhuṁ adassanaṁ gato pāpimato.

Puna ca paraṁ bhikkhave, bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṁ vuccati bhikkhave, bhikkhu antamakāsi māraṁ apadaṁ vadhitvā māracakkhuṁ adassanaṁ gato pāpimato, tiṇṇaṁ loke visattikanti.

9. 1. 4. 9
Āraññakanāgopama suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Yasmiṁ [page 435] bhikkhave samaye āraññakassa nāgassa gocarapasutassa hatthīpi hatthiniyopi hatthikalabhāpi hatthicchāpi purato gantvā tiṇaggāni chindanti, tena bhikkhave, āraññako nāgo aṭṭīyati harāyati jigucchati. Yasmiṁ bhikkhave, samaye āraññakassa nāgassa gocarapasutassa hatthīpi hatthiniyopi hatthikalabhāpi hatthicchāpāpi obhaggobhaggaṁ sākhābhaṅgaṁ khādanti. Tena bhikkhave, āraññako nāgo aṭṭīyati harāyati jigucchati.
Yasmiṁ bhikkhave, samaye āraññakassa nāgassa ogāhaṁ otiṇṇassa hatthīpi hatthiniyopi hatthikalabhāpi hatthicchāpāpi purato purato ganatvā soṇḍāya udakaṁ ālolenti. Tena bhikkhave, āraññako nāgo aṭṭīyati harāyati jigucchati.

Yasmiṁ bhikkhave, samaye āraññakassa nāgassa ogāhaṁ otiṇṇassa hatthīniyo kāyaṁ upanighaṁsantiyo gacchanti, tena bhikkhave, āraññako nāgo aṭṭīyati harāyati jigucchati.

[BJT Page 508]

Tasmiṁ bhikkhave, samaye āraññakassa nāgassa evaṁ hoti: "ahaṁ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi, hatthihi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi. Chinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi. Obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṁ khādanti. Āvilāniceva pānīyāni pivāmi ogāhaṁ me otiṇṇassa hatthiniyo kāyaṁ upanighaṁsantiyo gacchanti yannūnāhaṁ eko gaṇasmā vūpakaṭṭho vihareyyanti. "

So aparena samayena eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati acchinnaggāniceva tiṇāni khādati. Obhaggobhaggañcassa sākhābhaṅgaṁ [page 436] na khādanti. Anāvilāni ca pāniyāni pivati. Ogāhañcassa otiṇṇassa na hatthiniyo kāyaṁ upanighaṁsantiyo gacchanti. Tasmiṁ bhikkhave, samaye āraññakassa nāgassa evaṁ hoti:

"Ahaṁ kho pubbe ākiṇṇo vihāsiṁ hatthihi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādiṁ, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṁ khādiṁsu. Āvilāni ca pānīyāni āpāyiṁ, ogāhañca me otiṇṇassa hatthiniyo kāyaṁ upanighaṁsantiyo agamaṁsu. Sohaṁ etarahi eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharāmi, acchinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi. Obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṁ na khādanti anāvilāni ca pānīyāni pivāmi, ogāhañca otiṇṇassa na hatthiniyo kāyaṁ upanighaṁsantiyo gacchanti. " So soṇḍāya sākhābhaṅgaṁ bhañjitvā sākhābhaṅgena kāyaṁ parimadditvā attamano1 kaṇḍuṁ saṁhanti. '

Evameva kho bhikkhave, yasmiṁ samaye bhikkhu ākiṇṇo viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi, tasmiṁ samaye bhikkhussa evaṁ hoti: ahaṁ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi, bhikkhūhī bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. Yannūnāhaṁ eko gaṇasmā vūpakaṭṭho vihareyyanti. So vivittaṁ senāsanaṁ bhajati: araññaṁ rukkhamūlaṁ [page 437] pabbataṁ kandaraṁ giriguhaṁ susānaṁ vanapatthaṁ abbhokāsaṁ palālapuñjaṁ. So araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭhapetvā.

1. Parimaditvā attamano soṇḍaṁ saṁharati machasaṁ.

[BJT Page 510]

So abhijjhaṁ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati abhijjhāya cittaṁ parisodheti, byāpāda padosaṁ pahāya abyāpanna citto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpāda padosā cittaṁ parisodheti. Thīna middhaṁ pahāya vigatathīnamiddho viharati ālokasaññi sato sampajāno, thīnamiddhā cittaṁ parisodheti, uddhaccakukkuccaṁ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṁ vūpasantacitto. Uddhaccakukkuccā cittaṁ parisodheti, vicikicchaṁ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṅkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṁ parisodheti.

So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.
So attamano kaṇḍuṁ saṁhanti. 1 Vitakkavicārānaṁ vūpasamā dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. So attamano kaṇḍuṁ saṁhanti so attamano kaṇḍuṁ saṁhanti. Pe tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. So attamano kaṇḍuṁ saṁhanti. Pecatutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. So attamano kaṇḍuṁ saṁhanti.

Sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti, ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati, so attamano kaṇḍuṁ saṁhanti.
Sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkama anantaṁ viññānanti, viññānañcāyatanaṁ upasampajja viharati, so attamano kaṇḍuṁ saṁhanti. Sabbaso viññānañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati, sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati, so attamano kaṇḍuṁ saṁhanti.
Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ [page 438] samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. So attamano kaṇḍuṁ saṁhantīti

1. Soṇḍaṁ saṁharati machasaṁ kaṇḍuṁ saṁhanti syā.

9. 1. 4. 10
Tapussagahapati suttaṁ

Evaṁ me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ bhagavā malatesu1 viharati uruvelakappaṁ nāma malatānaṁ2 nigamo. Atha kho bhagavā pubbanha samayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya uruvelakappaṁ piṇḍāya pāvisi. Uruvelakappe piṇḍāya caritvā paccābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṁ ānandaṁ āmantesi. 'Idheva tāva tvaṁ ānanda hohi, yāvāhaṁ mahāvanaṁ ajjhogāhāmi divāvihārāyā' ti. Evaṁ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahāvanaṁ ajjhogahetvā aññatarasmiṁ rukkhamūle divāvihāraṁ nisīdi.

Atha kho tapusso gahapati yenāyasmā ānando tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ ānandaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho tapusso gahapati āyasmantaṁ ānandaṁ etadavoca:

Mayaṁ bhante ānanda, gihī kāmabhogī kāmārāmā kāmaratā kāmasammuditā. Tesaṁ no bhante, ambhākaṁ gihīnaṁ kāmabhogīnaṁ kāmārāmānaṁ kāmaratānaṁ kāmasammuditānaṁ papāto viya bāyati yadidaṁ nekkhammaṁ. Sutaṁ metaṁ bhante, imasmiṁ dhammavinaye daharānaṁ daharānaṁ bhikkhūnaṁ nekkhamme cittaṁ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Etaṁ santanti passataṁ, nayidaṁ bhante imasmiṁ dhammavinaye bhikkhūnaṁ bahunā janena visabhāgo yadadiṁ nekkhammanti.

Atthi [page 439] kho etaṁ gahapati, kathāpābhataṁ bhagavantaṁ dassanāya, āyāma gahapati, yena bhagavā tenupasaṅkamissāma, upasaṅkamitvā bhagavato etamatthaṁ ārocessāma. Yathā no bhagavā byākarissatī tathā naṁ dhāressāmāti, evaṁ bhanteti kho tapusso gahapati āyasmato ānandassa paccassosi. Atha kho āyasmā ānando tapussena gahapatinā saddhiṁ yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca:

1. Mallosu machasaṁ, mallakesu syā.
2. Malalānaṁ machasaṁ, mallakānaṁ syā.

[BJT Page 514]

Ayaṁ bhante tapusso gahapati evamāha: mayaṁ bhante ānanda gihī kāmabhogī kāmārāmā kāmāratā kāmasammuditā. Tesaṁ no bhante, ambhākaṁ gihīnaṁ kāmabhogīnaṁ kāmārāmānaṁ kāmaratānaṁ kāmasammuditānaṁ papāto viya khāyati yadidaṁ nekkhammaṁ. Sutaṁ metaṁ bhante, imasmiṁ dhammavinaye daharānaṁ daharānaṁ bhikkhūnaṁ nekkhamme cittaṁ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṁ santanti passataṁ1 tayidaṁ bhante, imasmiṁ dhammavinaye bhikkhūnaṁ bahunā janena visabhāgo yadidaṁ nekkhammanti.

Evametaṁ ānanda, evametaṁ ānanda, mayhampi kho ānanda, pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi: 'sādhu nekkhammaṁ, sādhu paviveko'ti. Tassa mayhaṁ ānanda nekkhamme cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati, etaṁ santanti passato. Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: ko nukho hetu, ko paccayo yena me nekkhamme cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati, etaṁ santanti passato. Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: kāmesu kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato, nekkhamme ānisaṁso anadhigato, so ca me anāsevito. [page 440] tasmā nekkhamme cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṁ santanti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'sace kho ahaṁ kāmesu ādīnavaṁ disvā taṁ bahulīkareyyaṁ, nekkhamme ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseveyyaṁ, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ me nekkhamme cittaṁ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṁ santanti passato.

So kho ahaṁ ānanda, aparena samayena kāmesu ādīnavaṁ disvā taṁ bahulamakāsiṁ, nekkhamme ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseviṁ, tassa mayhaṁ ānanda, nekkhamme cittaṁ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati, 'etaṁ santanti' passato.

So kho ahaṁ ānanda, aparena samayena vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṁ ānanda, iminā vihārena viharato kāmasahagatā saññā manasikārā samudācaranti. Svāssa me hoti ābādho. Seyyathāpi ānanda, sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya, evamevassa me kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa me hoti ābādho.

1. Passato sīmu, machasaṁ

[BJT Page 516]

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: "yannūnāhaṁ vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja vihareyyanti" tassa mayhaṁ ānanda, avitakke cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccatī "etaṁ santanti" passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: "ko nu kho hetu, ko paccayo yena me avitakke cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccati "etaṁ santanti" passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: "vitakkesu kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato, avitakke ānisaṁso anadhigato, so ca [page 441] me anāsevito. Tasmā me avitakke cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccati. "Etaṁ santanti" passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: "sace kho ahaṁ vitakkesu ādīnavaṁ disvā taṁ bahulīkareyyaṁ avitakke ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseveyyaṁ, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ me avitakke cittaṁ pakkhandeyya, pasīdeyya, santiṭṭheyya, vimucceyya 'etaṁ santanti' passato.

So kho ahaṁ ānanda, aparena samayena vitakkesu ādīnavaṁ disvā taṁ bahulamakāsiṁ. Avitakke ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseviṁ. Tassa mayhaṁ ānanda, avitakke cittaṁ pakkhandati, pasīdati, santiṭṭhati, vimuccati 'etaṁ santanti' passato.

2. So kho ahaṁ ānanda, aparena samayena vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharāmi, tassa mayhaṁ ānanda, iminā vihārena viharato vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svāssa me hoti ābādho seyyathāpi ānanda, sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya. Evamevassa me vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācarantī, svāssa me hoti ābādho.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: "yannūnāhaṁ pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihareyyaṁ sato ca sampajāno, sukhaṁ ca kāyena paṭisaṁvedeyyaṁ. Yantaṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārī 'ti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja vihareyyanti. Tassa mayhaṁ ānanda, nippītike cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccati "etaṁ santanti" passato. Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi, "ko nu kho hetu ko paccayo, yena me nippītike cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, [page 442] na vimuccati "etaṁ santanti" passato.

[BJT Page 518]

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: pītiyā kho me ādīnavo adiṭṭho, yo ca me abahulīkato. Nippītike ānisaṁso anadhigato so ca me anāsevito. Tasmā me nippītike cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati "etaṁ santi" nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda etadahosi: "sace kho ahaṁ pītiyā ādīnavaṁ disvā taṁ bahulīkareyyaṁ, nippītike ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseveyyaṁ ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati, yaṁ me nippītike cittaṁ pakkhandeyya pasīdeyya, santiṭṭheyya vimucceyya "etaṁ santanti" passato.

So kho ahaṁ ānanda, aparena samayena pītiyā ādīnavaṁ disvā taṁ bahulamakāsiṁ. Nippītike ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseviṁ, tassa mayhaṁ ānanda, nippītike cittaṁ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṁ santanti passato.

3. So kho ahaṁ ānanda, pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharāmi sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedemi, yanataṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārī 'ti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṁ ānanda, iminā vihārena viharato pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho. Seyyathāpi ānanda, sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya. Evamevassa me pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa me hoti ābādho.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'yannūnāhaṁ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja vihareyyanti. Tassa mayhaṁ ānanda, adukkhamasukhe cittaṁ na pakkhandati. Nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda etadahosi: 'ko nu kho hetu, ko paccayo yena me adukkhamasukhe cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati' 'etaṁ santa' nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'upekkhāsukhe kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato. Adukkhamasukhe ca ānisaṁso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me adukkhamasukhe cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccati "etaṁ santa" nti passato.

[BJT Page 520]

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'sace kho ahaṁ upekkhāsukhe ādīnavaṁ disvā taṁ [page 443] bahulīkareyyaṁ, adukkhamasukhe ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseveyyaṁ, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati, yaṁ me adukkhamasukhe cittaṁ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya 'etaṁ santanti' passato.

So kho ahaṁ ānanda, aparena samayena upekkhāsukhe ādīnavaṁ disvā taṁ bahulamakāsiṁ, adukkhamasukhe ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseviṁ, tassa mayhaṁ ānanda adukkhamasukhe cittaṁ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

4. So kho ahaṁ ānanda aparena samayena sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṁ ānanda iminā vihārena viharato upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svāssa me hoti ābādho. Seyyathāpi ānanda sukhino dukkhaṁ upapajjeyya yāvadeva ābādhāya, evamevassa me upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svāssa me hoti ābādho.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'yannūnāhaṁ sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti, ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja vihareyya'nti, tassa mayhaṁ ānanda. Ākāsānañcāyatane cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'ko nu kho hetu, ko paccayo yena me ākāsānañcāyatane cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'rūpesu kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato. Ākāsānañcāyatane ānisaṁso anadhigato. So ca me anāsevito. Tasmā me ākāsānañcāyatane cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati 'etaṁ santa'nti [page 444] passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'sace kho ahaṁ rūpesu ādīnavaṁ disvā taṁ bahulīkareyyaṁ, ākāsānañcāyatane ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseveyyaṁ, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ me ākāsānañcāyatane cittaṁ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya 'etaṁ santa'nti passato.

[BJT Page 522]

So kho ānanda, aparena samayena rūpesu ādīnavaṁ disvā taṁ bahulamakāsiṁ, ākāsānañcāyatane ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseviṁ, tassa mayhaṁ ānanda, ākāsānañcāyatane cittaṁ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

So kho ānanda, sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti, ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṁ ānanda, iminā vihārena viharato rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svāssa me hoti ābādho. Seyyathāpi ānanda, sukhino dukkhaṁ uppajjeyya, yāvadeva ābādhāya. Evamevassa me rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svāssa me hoti ābādho.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: yannūnāhaṁ sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja vihareyyanti. ' Tassa mayhaṁ ānanda viññāṇañcāyatane cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṁ santanti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'ko nu kho hetu, ko paccayo, yena me viññāṇañcāyatane cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: ākāsānañcāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato. Viññāṇañcāyatane ca ānisaṁso anadhigato. So ca me anāsevito. Tasmā me viññāṇañcāyatane cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati' 'etaṁ santa'nti passato.

Sace kho ahaṁ ākāsānañcāyatane ādīnavaṁ disvā taṁ bahulīkareyyaṁ, [page 445] viññāṇañcāyatane ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseveyyaṁ, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ me viññāṇañcāyatane cittaṁ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya 'etaṁ santa'nti passato.

So kho ahaṁ ānanda, aparena samayena ākāsānañcāyatane ādīnavaṁ disvā taṁ bahulamakāsiṁ, viññāṇañcāyatane ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseviṁ. Tassa mayhaṁ ānanda, viññāṇañcāyatane cittaṁ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

[BJT Page 524]

6. So kho ahaṁ ānanda, sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṁ ānanda, iminā vihārena viharato ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svāssa me hoti ābādho. Seyyathāpi ānanda, sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya. Evamevassa me ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svāssa me hoti ābādho.

Tassa mayhaṁ ānanda etadahosi: 'yannūnāhaṁ sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja vihareyya'nti. Tassa mayhaṁ ānanda, ākiñcaññāyatane cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: ko nu kho hetu, ko paccayo, yena me ākiñcaññāyatane cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccati 'etaṁ santa'nti passato. Tassa mayhaṁ ānanda etadahosi: "viññāṇañcāyatane ca ānisaṁso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me ākiñcaññāyatane cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda etadahosi: 'sace kho ahaṁ viññāṇañcāyatane ādīnavaṁ disvā taṁ bahulīkareyyaṁ, ākiñcaññāyatane ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseveyyaṁ, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ me ākiñcaññāyatane [page 446] cittaṁ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya "etaṁ santa" nti passato.

So kho ahaṁ ānanda, aparena samayena viññāṇañcāyatane ādīnavaṁ disvā taṁ bahulamakāsiṁ ākiñcaññāyatane ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseviṁ, tassa mayhaṁ ānanda ākiñcaññāyatane cittaṁ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

7. So kho ahaṁ ānanda sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṁ ānanda, iminā vihārena viharato viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svāssa me hoti ābādho.
[BJT Page 526]

Seyyathāpi ānanda sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya, evamevassa me viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svāssa me hoti ābādho.
Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'yannūnāhaṁ sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja vihareyya'nti. Tassa mayhaṁ ānanda, nevasaññānāsaññāyatane cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccati, 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'ko nukho hetu, ko paccayo, yena me nevasaññānāsaññāyatane cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: ākiñcaññāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato, nevasaññānāsaññāyatane ānisaṁso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me nevasaññānāsaññāyatane cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'sace kho ahaṁ ākiñcaññāyatane ādīnavaṁ disvā taṁ bahulīkareyyaṁ, nevasaññānāsaññāyatane ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseveyyaṁ, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ me nevasaññānāsaññāyatane cittaṁ pakkhandeyya, pasīdeyya, santiṭṭheyya, vimucceyya, 'etaṁ santa'nti passato.

So [page 447] kho āhaṁ ānanda, aparena samayena ākiñcaññāyatane ādīnavaṁ disvā taṁ bahulamakāsiṁ. Nevasaññānāsaññāyatane ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseviṁ, tassa mayhaṁ ānanda nevasaññānāsaññāyatane cittaṁ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.
[BJT Page 528]

8. So kho ahaṁ ānanda, sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharāmi, tassa mayhaṁ ānanda, iminā vihārena viharato ākiñcaññāyatana sahagatā saññāmanasikārā samudācaranti' svāssa me hoti ābādho. Seyyathāpi ānanda, sukhino dukkhaṁ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya. Evamevassa me ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svāssa me hoti ābādho.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'yannūnāhaṁ nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññā vedayitanirodhaṁ upasampajja vihareyyanti' tassa mayhaṁ ānanda, saññāvedayitanirodhe cittaṁ na pakkhandati, nappasīdati na santiṭṭhati, na vimuccati, 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'ko nukho hetu, ko paccayo, yena me saññāvedayitanirodhe cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'nevasaññānāsaññāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato saññāvedayitanirodhe ānisaṁso anadhigato. So ca me anāsevito. Tasmā me saññāvedayitanirodhe cittaṁ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati 'etaṁ santi' nti passato.

Tassa mayhaṁ ānanda, etadahosi: 'sace kho ahaṁ nevasaññānāsaññāyatane ādīnavaṁ disvā taṁ bahulīkareyyaṁ saññāvedayitanirodhe ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseveyyaṁ ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ me saññāvedayitanirodhe cittaṁ pakkhandeyyaṁ, pasīdeyya, santiṭṭheyya, vimucceyya 'etaṁ santa'nti passato.

So kho ahaṁ ānanda, aparena samayena nevasaññānāsaññāyatane ādīnavaṁ disvā taṁ bahulamakāsiṁ, [page 448] saññāvedayitanirodhe ānisaṁsaṁ adhigamma tamāseviṁ. Tassa mayhaṁ ānanda, saññāvedayitanirodhe cittaṁ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati 'etaṁ santa'nti passato.

[BJT Page 530]

9. So kho ahaṁ ānanda sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharāmi, paññāya ca me disvā āsavā parikkhayaṁ agamaṁsu.

Yāvakīvañcāhaṁ ānanda imā nava anupubbavihārasamāpattiyo na evaṁ anulomapaṭilomaṁ samāpajjimpi, vuṭṭhahimpi neva tāvāhaṁ ānanda sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhiṁ abhisambuddhoti paccaññāsiṁ.

Yato ca kho ahaṁ ānanda, imā nava anupubbavihārasamāpattiyo evaṁ anulomapaṭilomaṁ samāpajjimpi vuṭṭhahimpi, athāhaṁ ānanda, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhiṁ abhisambuddhoti paccaññāsiṁ. Ñāṇañca pana me dassanaṁ udapādi, akuppā me cetovimutti. Ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavoti.

Mahāvaggo catuttho.

Tassuddānaṁ:

Dve vihārā ca nibbānaṁ gāvijhānena pañcamaṁ,
Ānando brāhmaṇo devo nāgena tapussena cāti.

[BJT Page 532]

5. Sāmaññavaggo
9. 1. 5. 1
Sambādha suttaṁ

Evaṁ [page 449] me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ āyasmā ānando kosambiyaṁ viharati ghositārāme. Atha kho āyasmā udāyī yenāyasmā ānando tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā udāyī āyasmantaṁ ānandaṁ etadavoca: vuttamidaṁ āvuso, pañcālacaṇḍena devaputtena:

1. "Sambādhe vata1 okāsaṁ avindi2 bhuri medhaso
Yo jhānamabudhā3. Buddho patilīnanisabho munī" ti.

Katamo nu kho āvuso sambādho katamo sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatāti:
Pañcime āvuso kāmaguṇā sambādho vutto bhagavatā. Katame pañca: cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Ime kho āvuso pañcakāmaguṇā sambādho vutto bhagavatā.

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettāvatā pi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā. Pariyāyena tattha'patthi sambādho, kiñca tattha sambādho:1 yadeva [page 450] tattha vitakkavicārā aniruddhā honti ayamettha sambādho.
1. Sambādhegataṁ machasaṁ
2. Avidavā machasaṁ
3. Jhānamabujjhi machasaṁ

[BJT Page 534]

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettāvatā pi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena. Tattha patthi sambādho. Kiñca tattha sambādho: yadeva tattha: pīti aniruddhā hoti, ayamettha sambādho.

Puna ca paraṁ āvuso pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettāvatā pi kho āvuso sambodhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena. Tattha'patthi sambādho, kiñca tattha sambādho: yadeva tattha upekkhāsukhaṁ1 aniruddhaṁ hoti, ayamettha sambādho.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettāvatā pi kho āvuso, sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā. Tattha'patthi sambādho. Kiñca tattha sambādho yadeva tattha rūpasaññā aniruddhā hoti, ayamettha sambādho.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Ettāvatā pi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena, tattha'patthi sambādho. Kiñca: tattha sambādho yadeva tattha ākāsānañcāyatanasaññā aniruddhā hoti. Ayamettha sambādho.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ [page 451] upasampajja viharati. Ettāvatā pi kho āvuso sambodhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena, tattha'patthi sambādho. Kiñca tattha sambādho yadeva tattha viññāṇañcāyatanasaññā aniruddhā hoti. Ayamettha sambādho.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena, tattha'patthi sambādho. Kiñca tattha sambādho: yadeva tattha ākiñcaññāyatanasaññā aniruddhā hoti, ayamettha sambādho.

1. Upekhāsukhaṁ sīmu.

[BJT Page 536]

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Ettāvatā pi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena, tattha patthi sambādho. Kiñca tattha sambādho: yadeva tattha nevasaññānāsaññāyatanasaññā aniruddhā hoti, ayamettha sambādho.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 1. 5. 2
Kāyasakkhi suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Kāyasakkhi kāyasakkhī" ti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatāti.

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā1. Viharati. Ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ [page 452] āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati. Ettāvatā pi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati. Ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā1 viharati. Ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena.

1. Phusitvā machasaṁ, syā.

[BJT Page 538]

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamma paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā 'ananto ākāso' ti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati. Ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 1. 5. 3
Paññāvimutta suttaṁ
(Kosambīnidāna)

"Paññāvimutto paññāvimutto" ti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatāti:

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatā pi kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatā pi kho āvuso, paññāvimutto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatā pi kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatā pariyāyena,

[BJT Page 540]

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ [page 453] āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 1. 5. 4
Ubhatobhāgavimutta suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Ubhatobhāgavimutto ubhatobhāgavimutto" ti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatāti:

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatā pi kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā āvikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatā pi kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatā pi kho āvuso, ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati. Ettāvatā pi kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā pariyāyena,

[BJT Page 542]

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati. Paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 1. 5. 5
Sandiṭṭhikadhamma suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Sandiṭṭhiko dhammo sandiṭṭhiko dhammo" ti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatāti:

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso, sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 1. 5. 6
Sandiṭṭhikanibbāna suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ sandiṭṭhikaṁ nibbāna" nti. Āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatāti:

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso, sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati. Ettāvatāpi pi kho āvuso sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhikaṁ nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā nippariyāyenāti.

[BJT Page 544]

9. 1. 5. 7
Nibbāna suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

" Nibbānaṁ [page 454] nibbāna" nti. Āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso nibbāna' vuttaṁ bhagavatāti:

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso, nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati. Ettāvatāpi kho āvuso nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 1. 5. 8
Parinibbāna suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

" Parinibbānaṁ parinibbāna" nti. Āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso parinibbānaṁ nti vuttaṁ bhagavatāti:

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso parinibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso parinibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso parinibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatā pi kho āvuso, parinibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati. Ettāvatā pi kho āvuso parinibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso parinibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso parinibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso parinibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso parinibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 1. 5. 9
Tadaṅganibbāna suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

" Tadaṅganibbānaṁ tadaṅganibbāna" nti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso tadaṅganibbānaṁ vuttaṁ bhagavatāti:

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso tadaṅganibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso tadaṅganibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso tadaṅganibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso, tadaṅganibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati. Ettāvatāpi kho āvuso tadaṅganibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso tadaṅganibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati paññāya ca naṁ pajānāti, ettāvatāpi kho āvuso tadaṅganibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Yathā yathā ca tadāyatanaṁ tathā tathā naṁ kāyena phassitvā viharati, paññāya ca naṁ pajānāti. Ettāvatāpi kho āvuso tadaṅganibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso tadaṅganibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā nippariyāyenāti.
9. 1. 5. 10
Diṭṭhadhammanibbāna suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Diṭṭhadhammanibbānaṁ diṭṭhadhammanibbāna" nti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṁ vuttaṁ bhagavatāti?

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettāvatāpi kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettāvatāpi kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettāvatāpi kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Ettāvatāpi kho āvuso, diṭṭhadhammanibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Paññāyacaparaṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti, ettāvatāpi kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,
Raṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatā pi kho āvuso diṭṭhadhamma nibbānaṁ vuttaṁ bhagavatā nippariyāyenāti.
Sāmaññavaggo pañcamo.

Tassuddānaṁ:
Sambādho kāyasakkhi paññā1
Ubhato2 sandiṭṭhikā duve
Nibbānaṁ parinibbānaṁ
Tadaṅga diṭṭhadhammikena cāti.

Paṭhamo paṇṇāsako samatto.

Pañcālavaggo sīmu.
1. Pañcālokāyasakkhī [page 455] ca sīmu
2. Ubho sīmu.

[BJT Page 546]

Dutiyo paṇṇāsako
1. Khemavaggo
9. 2. 1. 1
Khema suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Khemaṁ khema" nti. Āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso khemaṁ vuttaṁ bhagavatāti:

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti, ettāvatāpi kho āvuso khemaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso khemaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatā pi kho āvuso khemaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso, khemaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso khemaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatā pi kho āvuso khemaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.
Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso khemaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti, ettāvatāpi kho āvuso khemaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso khemaṁ vuttaṁ bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 1. 5. 12
Khemappatta suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Khemappatto khemappatto" ti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso khemappattaṁ vuttaṁ bhagavatāti?

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso khemappattaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso khemappattaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso khemappattaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso, khemappattaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso khemappattaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso khemappattaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso khemappattaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti, ettāvatāpi kho āvuso khemappattaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso khemappattaṁ vuttaṁ bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 2. 1. 3
Amata suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Amataṁ amata" nti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso amataṁ vuttaṁ bhagavatāti.

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amataṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amataṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amataṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso, amataṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amataṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amataṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.
Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso amataṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti, ettāvatāpi kho āvuso amataṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena,

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amataṁ vuttaṁ bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 2. 1. 4
Amatappatta suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Amatappatto amatappatto" ti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso amatappatto vutto bhagavatāti.

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amatappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amatappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amatappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti . Ettāvatāpi kho āvuso, amatappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amatappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amatappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso amatappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti, ettāvatāpi kho āvuso amatappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso amatappatto vutto bhagavatā nippariyāyenāti.

[BJT Page 548]

9. 2. 1. 5
Abhaya suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Abhayaṁ abhaya" nti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso abhayaṁ vuttaṁ bhagavatāti:

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso, abhayaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso abhayaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti, ettāvatāpi kho āvuso abhayaṁ vuttaṁ bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayaṁ vuttaṁ bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 2. 1. 6
Abhayappatta suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Abhayappatto abhayappatto" ti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso abhayappatto vutto bhagavatāti?

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso, abhayappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso abhayappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti, ettāvatāpi kho āvuso abhayappatto vutto bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso abhayappatto vutto bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 2. 1. 7
Passaddhi suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

"Passaddhi passaddhī" ti āvuso vuccati, kittāvatā nu kho āvuso passaddhi vuttā bhagavatāti?

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso passaddhi vuttā bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso passaddhi vuttā bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti. Yantaṁ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso passaddhi vuttā bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Paññāyacassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso, passaddhi vuttā bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso passaddhi vuttā bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso passaddhi vuttā bhagavatā
Pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso passaddhi vuttā bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti, ettāvatāpi kho āvuso passaddhi vuttā bhagavatā pariyāyena.

Puna ca paraṁ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ettāvatāpi kho āvuso passaddhi vuttā bhagavatā nippariyāyenāti.

9. 2. 1. 8
Anupubbapassaddhi [page 456] suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)

'Anupubbapassaddhi anupubbapassaddhī' ti āvuso vuccati pe

9. 2. 1. 9
Nirodha suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)
'Nirodho nirodho'ti āvuso vuccati pe

9. 2. 1. 10
Anupubba nirodha suttaṁ
(Kosambīnidānaṁ)
Anupubbanirodho anupubbanirodhoti āvuso vuccati. Kittāvatā nu kho āvuso anupubbanirodho vutto bhagavatāti.

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi pe

[BJT Page 550]

9. 2. 1. 11
Arahattā bhabbābhabbadhamma suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Nava bhikkhave dhamme appahāya abhabbo arahattaṁ sacchikātuṁ. Katame nama:

Rāgaṁ, dosaṁ, mohaṁ, kodhaṁ, upanāhaṁ, makkhaṁ, palāsaṁ, issaṁ, macchariyaṁ. Ime kho bhikkhave nava dhamme appahāya abhabbo arahattaṁ sacchikātuṁ.

Nava bhikkhave dhamme pahāya bhabbo arahattaṁ sacchikātuṁ. Katame nava:

Rāgaṁ, dosaṁ, mohaṁ, kodhaṁ, upanāhaṁ, makkhaṁ, palāsaṁ, issaṁ macchariyaṁ. Ime kho bhikkhave nava dhamme pahāya bhabbo arahattaṁ sacchikātunti.

Khemavaggo paṭhamo.

Tassuddānaṁ:

Khemā dve amatā dve ca dve bhayā passaddhiyā duve,
Nirodho anupubbo ceva bhabbābhabbenekādasāti.
Khemo [page 457] ca amataṁ ceva abhayaṁ passaddhiyena ca nirodho anupubbo ceva dhammaṁ pahāya bhabbena cāti sīmu.

1. Chaṭṭhe sīmu.

[BJT Page 552]

2. Satipaṭṭhānavaggo

9. 2. 2. 1

Sikkhādubbalya satipaṭṭhāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcimāni bhikkhave sikkhādubbalyāni. Katamāni pañca: pāṇātipāto, adinnādānaṁ, kāmesu micchācāro, musāvādo, surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ. Imāni kho bhikkhave pañca sikkhā dubbalyāni. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ sikkhādubbalyānaṁ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ sikkhādubbalyānaṁ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti.
9. 2. 2. 2
Nīvaraṇa satipaṭṭhāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcimāni bhikkhave nīvaraṇāni. Katamāni pañca:
Kāmacchandanīvaraṇaṁ, vyāpādanīvaraṇaṁ, thīnamiddhanīvaraṇaṁ, [page 458] uddhaccakukkuccanīvaraṇaṁ, vicikicchānīvaraṇaṁ. Imāni kho bhikkhave pañca nīvaraṇāni.
Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ nīvaraṇānaṁ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:
Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ nīvaraṇānaṁ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti.
9. 2. 2. 3
Kāmaguṇa satipaṭṭhāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcime bhikkhave kāmaguṇā. Katame pañca:

Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūsaṁhitā rajanīyā. Ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā. Ime kho bhikkhave pañcakāmaguṇā.

Imesaṁ kho bhikkhave pañcantaṁ kāmaguṇānaṁ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:
Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Vedanāsu vedanānupassi viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ kāmaguṇānaṁ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti.

9. 2. 2. 4
Upādānakkhandha satipaṭṭhāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcime bhikkhave upādānakkhandhā. Katame pañca:

Rūpūpādānakkhandho, vedanūpādānakkhandho, saññūpādānakkhandho, saṅkhārūpādānakkhandho, viññānūpādānakkhandho. Ime [page 459] kho bhikkhave, pañcupādānakkhandhā. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ upādānakkhandhānaṁ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ upādānakkhandhānaṁ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti.

9. 2. 2. 5
Orambhāgiya satipaṭṭhāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcimāni bhikkhave orambhāgiyāni saññojanāni. Katamāni pañca:

Sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāso, kāmacchando, byāpādo. Imāni kho bhikkhave pañcorambhāgiyāni saññojanāni.

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:
Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti.

[BJT Page 566]

9. 2. 2. 6
Gati satipaṭṭhāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcimā bhikkhave gatiyo. Katame pañca:
Nirayo, tiracchānayoni, pettivisayo, manussā, devā. Imā kho bhikkhave pañca gatiyo.

Imāsaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ gatīnaṁ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ gatīnaṁ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti.

9. 2. 2. 7
Macchariya satipaṭṭhāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)
Pañcimāni bhikkhave macchariyāni. Katamāni pañca:

Āvāsamacchariyaṁ, kulamacchariyaṁ, lābhamacchariyaṁ, vaṇṇamacchariyaṁ, dhammamacchariyaṁ. Imāni kho bhikkhave pañca macchariyāni.

Imesaṁ kho bhikkhave, pañcannaṁ macchariyānaṁ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ macchariyānaṁ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti.

9. 2. 2. 8
Uddhambhāgiya satipaṭṭhāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcimāni [page 460] bhikkhave, uddhambhāgiyāni saññojanāni, katamāni pañca:
Rūparāgo, arūparāgo, māno, uddhaccaṁ, avijjā. Imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saññojanāti.

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ uddhambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ uddhambhāgiyānaṁ saññojanānaṁ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti.

[BJT Page 558]

9. 2. 2. 9
Cetokhila satipaṭṭhāna suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcime bhikkhave cetokhilā. Katame pañca:

Idha bhikkhave, bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati. Yo so bhikkhave bhikkhu satthari kaṅkhati, vicikicchati, nādhimuccati, na sampasīdati, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṁ paṭhamo cetokhilo.

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu dhamme kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati. Yo so bhikkhave bhikkhu dhamme kaṅkhati, vicikicchati, nādhimuccati, na sampasīdati, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṁ dutiyo cetokhilo.

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu saṅghe kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati. Yo so bhikkhave bhikkhu saṅghe kaṅkhati, vicikicchati, nādhimuccati, na sampasīdati, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṁ tatiyo cetokhilo.

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu sikkhāya kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati. Yo so bhikkhave bhikkhu sikkhāya kaṅkhati, vicikicchati, nādhimuccati, na sampasīdati, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṁ catuttho cetokhilo.

Yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacārisu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya, sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṁ pañcamo cetokhilo. Ime kho bhikkhave pañca cetokhilā.

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ cetokhilānaṁ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ cetokhilānaṁ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti.

[BJT Page 560]

9. 2. 2. 10

Vinibandha satipaṭṭhāna suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcime [page 461] bhikkhave cetaso vinibandhā, katame pañca:

Idha bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho . Yo so bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷābho avigatataṇho, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṁ paṭhamo cetaso vinibandho.

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu kāye avītarāgo hoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho. Yo so bhikkhave bhikkhu kāye avītarāgo hoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷābho avigatataṇho, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṁ dutiyo cetaso vinibandho.

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu rūpe avītarāgo hoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho. Yo so bhikkhave bhikkhu rūpesu avītarāgo hoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷābho avigatataṇho, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṁ tatiyo cetaso vinibandho.

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu yāvadatthaṁ udarāvadehakaṁ bhuñjitvā seyyasukhaṁ passasukhaṁ middhasukhaṁ anuyutto viharati. Yo so bhikkhave bhikkhu yāvadatthaṁ udarāvadehakaṁ bhuñjitvā seyyasukhaṁ passasukhaṁ middhasukhaṁ anuyutto viharati, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṁ catuttho cetaso vinibandho.

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu aññataraṁ devanikāyaṁ paṇidhāya brahmacariyaṁ carati, imināhaṁ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā'ti.

Yo so bhikkhave bhikkhu aññataraṁ devanikāyaṁ paṇidhāya brahmacariyaṁ carati imināhaṁ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya, sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṁ pañcamo cetaso vinibandho. Ime kho bhikkhave, pañca cetaso vinibandhā.

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ cetaso vinibandhānaṁ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ setaso vinibandhānaṁ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti.

Satipaṭṭhānavaggo dutiyo
Tassuddānaṁ:

Sikkhā [page 462] nīvaraṇā kāmā khandhā ca orambhāgiyā gati,
Maccherañceva uddhambhāgiyā aṭṭhamaṁ cetokhila vinibandhāti.

1. Sattamo sīmu.

[BJT Page 562]

3. Sammappadhānavaggo
9. 2. 3. 1
Sikkhādubbalyasammappadhāna suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcimāni bhikkhave sikkhādubbalyāni, katamāni pañca:

Pāṇātipāto, adinnādānaṁ, kāmesu micchācāro, musāvādo, surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ. Imāni kho bhikkhavepuna ca paraṅkkhādubbalyāni.

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ sikkhādubbalyānaṁ pahānāya cattāro sammappadhānā bhāvetabbā. Katame cattāro:

Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. Uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. Uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhīyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ sikkhādubbalyānaṁ pahānāya ime cattāro sammappadhānā bhāvetabbāti.

9. 2. 3. 2 9
(Sāvatthinidānaṁ)

(Dutiyasuttato paṭṭhāya yāva navamā, yathā satipaṭṭhāna vagge tathā sammappadhānavasena vitthāretabbā)

[BJT Page 564]
9. 2. 3. 10
Vinibandha sammappadhāna suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcime [page 463] bhikkhave cetaso vinibandhā, katame pañca: idha bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti pe ime kho bhikkhave pañca cetaso vinibandhā.

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ cetaso vinibandhānaṁ pahānāya cattāro sammappadhānā bhāvetabbā, katame cattāro:

Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. Uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. Uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhīyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ cetaso vinibandhānaṁ pahānāya ime cattāro sammappadhānā bhāvetabbāti.

Sammappadhānavaggo tatiyo

[BJT Page 566]
4. Iddhipādavaggo
9. 2. 4. 1
Sikkhādubbalya iddhipāda suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcimāni bhikkhave sikkhādubbalyāni, katamāni pañca:

Pāṇātipāto, adinnādānaṁ, kāmesu micchācāro, musāvādo, surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṁ. Imāni kho bhikkhave pañcasikkhādubbalyāni.

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ sikkhā dubbalyānaṁ pahānāya. Cattāro iddhipādā bhāvetabbā. Katame cattāro: idha [page 464] bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. Viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. Cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. Vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ sikkhādubbalyānaṁ pahānāya ime cattāro iddhipādā bhāvetabbāti.

9. 2. 4. 2 9

(Sāvatthinidānaṁ)

(Dutiyasuttato paṭṭhāya yāva navamā yathā satipaṭṭhānavagge tathā iddhipādavasena vitthāretabbaṁ)

[BJT Page 568]

9. 2. 4. 10
Vinibandha iddhipāda suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Pañcime bhikkhave cetaso vinibandhā, katame pañca: idha bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti pe ime kho bhikkhave pañca cetaso vinibandhā.

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ cetaso vinibandhānaṁ pahānāya cattāro sammappadhānā bhāvetabbā, katame cattāro:

Idha bhikkhave, bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. Viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. Cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. Vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādaṁ bhāveti. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ cetaso vinibandhānaṁ pahānāya ime cattāro iddhipādā bhāvetabbāti.

Iddhipādavaggo catuttho1.
Dutiyo paṇṇāsako samatto
Tassuddānaṁ:

Cattāro satipaṭṭhānā padhānā caturo pade,
Cattāro iddhipādāpi purimehi ca yojaye.
Yatheva satipaṭṭhānā padhānā caturo pi ca, cattāro iddhipādā ca tatheva sampayojayeti: machasaṁ
1. Navamo sīmu.

5. Rāgādipeyyālaṁ
9. 2. 5. 1
Navasaññā suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Rāgassa [page 465] bhikkhave abhiññāya nava dhammā bhāvetabbā. Katame nava: asubhasaññā, maraṇasaññā, āhāre paṭikkūlasaññā, sabbaloke anabhiratasaññā, aniccasaññā, anicce dukkhasaññā. Dukkhe anattasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā. Rāgassa bhikkhave abhiññāya ime nava dhammā bhāvetabbāti.

9. 2. 5. 2
Jhānasamāpatti suttaṁ
(Sāvatthinidānaṁ)

Rāgassa bhikkhave abhiññāya nava dhammā bhāvetabbā. Katame nava: paṭhamaṁ jhānaṁ, dutiyaṁ jhānaṁ, tatiyaṁ jhānaṁ, catutthaṁ jhānaṁ, ākāsānañcāyatanaṁ, viññāṇañcāyatanaṁ, ākiñcaññāyatanaṁ, nevasaññānāsaññāyatanaṁ, saññāvedayitanirodho, rāgassa bhikkhave abhiññāya ime nava dhammā bhāvetabbāti.

9. 2. 5. 3 18

(Sāvatthinidānaṁ)
Rāgassa bhikkhave pariññāya pe parikkhāya pe pahānāya pe khayāya pe vayāya pe virāgāya penirodhāya pe cāgāya pepaṭinissaggāya ime nava dhammā bhāvetabbā.

[BJT Page 572]

9. 2. 5. 19 340

(Sāvatthinidānaṁ)

Dosassa pe mohassa pe kodhassa pe upanāhassa pe makkhassa pe palāsassa pe issāya pe macchariyassa pe māyāya pe sāṭheyyassa pe thambhassa pe sārambhassa pe mānassa pe atimānassa pe madassa pepamādassa pe abhiññāya pe pariññāya pe pari-k-khayāya pepahānāya pe khayāya pe vayāya pe virāgāya penirodhāya [page 466] pe cāgāya pepaṭinissaggāya ime nava dhammā bhāvetabbāti. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṁ abhinandunti.

Rāgādipeyyālaṁ niṭṭhitaṁ
Navakanipāto samatto
Rāgapadato paṭṭhāya pamādapada pariyantesu sattarasasu padesu ekamekaṁ abhiññāyādī dasahi padehi yojetvā "nava dhammā bhāvetabbā" ti niddiṭṭha navasaññā navajhānasamāpattīhi paccekaṁ ghaṭitāni sabbasuttāni cattālīsādhikatisatāni (340) honti:

Contact:
E-mail
Copyright Statement