AN.1. 1s, 2s and 3s: Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series Pali text

Aṅguttara-Nikāya
Part I. Ekanipāta, Dukanipāta, Tikanipāta

The Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series Pali text

Public Domain

Namo tassa Bhagavato arahato Sammāsambuddhassa

NOTICE: These files were reproduced from those originally located on Access to Insight which reproduced them from a version found on the Journal of Buddhist Ethics website.

ALTERATIONS: Some changes not involving content were made to the JBE edition in the Access to Insight edition. Superficial re-formatting of headers, footers and page numbers adding 'ids,' and tag changes to make the file conform to HTML 5 standards. Otherwise the internal text of the files remains untouched.

Page numbers in green refer to the PTS hard copy. They can be found or linked-to by appending '#pg000' (three digits in all cases, i.e. '001') to the end of the url for this file.

[page 001]

Aṅguttaranikāye

Dasakanipāto
Namo tassa bhagavato sammāsambuddhassa
1. Ānisaṁsavaggo
Kimatthiyasuttaṁ

Evaṁ me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca:

Kimatthiyāni bhante kusalāni sīlāni, kimānisaṁsānīti?

Avippaṭisāratthāni kho ānanda kusalāni sīlāni, avippaṭisārānisaṁsānīti.

Avippaṭisāro pana bhante kimatthiyo, kimānisaṁsoti?

Avippaṭisāro kho ānanda pāmojjattho, pāmojjānisaṁsoti.
Pāmojjaṁ pana bhante kimatthiyaṁ, kimānisaṁsanti?
Pāmojjaṁ kho ānanda pītatthaṁ, pītānisaṁsanti.
Pīti pana bhante kimatthiyā, kimānisaṁsāti?
Pīti kho ānanda passaddhatthā, passaddhānisaṁsāti.
1. Pāmujjattho pāmujjānisaṁsotisīmu. Syā. [Pts.]

[BJT Page 004]

Passaddhi pana bhante kimatthiyā, kimānisaṁsāti?
Passaddhi kho ānanda sukhatthā, sukhānisaṁsāti.
Sukhaṁ pana bhante kimatthiyaṁ, kimānisaṁsanti?
Sukhaṁ kho ānanda samādhatthaṁ, [page 002] samādhānisaṁsanti.
Samādhi pana bhante kimatthiyo, kimānisaṁsoti?

Samādhi kho ānanda yathābhūtañāṇadassanattho, yathābhūtañāṇadassanānisaṁsoti.
Yathābhūtañāṇadassanaṁ pana bhante kimatthiyaṁ, kimānisaṁsanti?
Yathābhūtañāṇadassanaṁ kho ānanda nibbidāvirāgatthaṁ, nibbidāvirāgānisaṁsanti. .
Nibbidāvirāgo pana bhante kimatthiyo, kimānisaṁsoti?

Nibbidāvirāgo kho ānanda vimuttiñāṇadassanattho, vimuttiñāṇadassanānisaṁsoti.
Iti kho ānanda kusalāni sīlāni avippaṭisāratthāni avippaṭisārānisaṁsāni. Avippaṭisāro pāmojjattho, pāmojjānisaṁso. Pāmojjaṁ pītatthaṁ pītānisaṁsaṁ. Pīti passaddhatthā, passaddhānisaṁsā. Passaddhi sukhatthā sukhānisaṁsā. Sukhaṁ samādhatthaṁ samādhānisaṁsaṁ. Samādhi yathābhūtañāṇadassanattho yathābhūtañāṇadassanānisaṁso. Yathābhūtañāṇadassanaṁ nibbidāvirāgānisaṁsaṁ. Nibbidāvirāgo vimuttiñāṇadassanattho vimuttiñāṇadassanānisaṁso. Iti kho ānanda kusalāni sīlāni anupubbena aggāya parentīti.
1. Arahattāya pūrentī tisyā. [Pts.]

[BJT Page 006]

10. 1. 1. 2

Cetanākaraṇīya suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)
Sīlavato bhikkhave sīlasampannassa na cetanāya karaṇīyaṁ ''avippaṭisāro me uppajjatu''ti. Dhammatā esā bhikkhave yaṁ sīlavato sīlasampannassa avippaṭisāro uppajjati. Avippaṭisārissa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṁ''pāmojjaṁ uppajjattu''ti. Dhammatā esā bhikkhave yaṁ avippaṭisārissa pāmojjaṁ uppajjati. Pamuditassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṁ ''pīti me uppajjatu''ti. Dhammatā esā bhikkhave yaṁ pamuditassa [page 003] pīti uppajjati. Pītimanassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṁ 'kāyo me passambhatu'ti dhammatā esā bhikkhave yaṁ pītimanassa kāyo passambhati. Passaddhakāyassa bhikkhave na cetanāya ya karaṇīyaṁ 'sukhaṁ vediyāmī'ti. Dhama*matā esā bhikkhave yaṁ passaddhakāyo sukhaṁ vediyati. Yati. Sukhino bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṁ 'cittaṁ me samādhiyatu'ti. Dhammatā esā bhikkhave yaṁ sukhino cittaṁ samādhiyati. Samāhitassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṁ 'yathābhūtaṁ taṁ jānāmi passāmī'ti. Dhammatā esā bhikkhave yaṁ samāhito yathābhūtaṁ jānāti passati. Yathābhūtaṁ bhikkhave jānato passato na cetanāya karaṇīyaṁ, virajjāmī'ti. Dhammatā esā bhikkhave yaṁ yathābhūtaṁ jānaṁ passaṁ nibbindati virajjati. Nibbindassa bhikkhave virajjantassa na cetanāya karaṇīyaṁ' vimuttiñāṇadassanaṁ sacchikaromi mī'ti. Dhammatā esā bhikkhave yaṁ nibbiṇṇo2 viratto vimuttiñāṇadassanaṁ sacchikaroti. Iti kho bhikkhave nibbidāvirāgo vimuttiñāṇadassanattho vimuttiñāṇadassanānisaṁso. Yathābhūtañāṇadassanaṁ nibbidā virāgatthaṁ nibbidā virāgānisaṁsaṁ. Samādhi yathābhūtañāṇadassanattho yathābhūtañāṇadassanānisaṁso. Sukhaṁ samādhatthaṁ samādhānisaṁsaṁ. Passaddhi sukhatthā sukhānisaṁsā. Pīti passaddhatthā passaddhānisaṁsā. Pāmojjaṁ pītatthaṁ pītānisaṁsaṁ. Avippaṭisāro pāmojjattho pāmojjānisaṁso. Kusalāni sīlāni avippaṭisāratthāni avippaṭisārānisaṁsāni.

Iti kho bhikkhave dhammāvadhamme [page 004] abhisandenti, dhammāvadhamme paripūrenti apārāpāraṁ gamanāyāti.

1. Avippaṭisārassamachasaṁ
2. Nibabindosīmū

[BJT Page 008]

10. 1. 1. 3

Paṭhama upanisasuttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Dussīlassa bhikkhave sīlavipantassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro. Avippaṭisāre asati avippaṭisāravipantassa hatūpanisaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmojje asati pāmojjavipantassa hatupanisā hoti pīti. Pītiyā asati pītivipantassa hatupanisā hoti passaddhi. Passaddhiyā asati passaddhivipantassa hatūpanisaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe asati sukhavipantassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipantassa hatūpanisaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipantasassa hatupaniso hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge asati . Nibbidāvirāgavipantassa hatūpanisaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ

Seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsavipanno. Tassa papaṭikāpi na pāripūriṁ gacchati tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṁ gacchati. Evameva kho bhikkhave dussīlassa sīlavipantassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro, avippaṭisāre asati hatūpanisaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmojje asati pāmojjavipantassa hatupanisā hoti pīti. Pītiyā asati pītivipantassa hatupanisā hoti passaddhi. Passaddhiyā asati passaddhivipantasa hatūpanisaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe asati sukhavipantassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi asati sammāsamādhi. Sammāsamādhi vipantassa hatūpanisaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipantasassa hatūpaniso hoti
Nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipantassa hatūpanisaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Sīlavato bhikkhave sīlasamipannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro. Avippaṭisāre sati avippaṭisārasamipannassa upanisasmapannaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmojje sati pāmojjasampannassa upanisasampannā hoti pīti. Pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannā hoti passaddhi. Passaddhiyā sati passasaddhisampannassa upanisasampannaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi. [PTS Page 5] sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsasampanno tassa papaṭikāpi pāripūriṁ gacchati tacopi pheggupi sāropi pāripūriṁ gacchati. Evameva kho bhikkhave sīlavato sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro, avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmojje sati pāmojjasampannassa upanisasampannā hoti pīti. Pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannā hoti passaddhi. Passaddhiyā sati passasaddhisampannassa upanisasampannaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṁ hoti vimuttiñāṇadassananti.

[BJT Page 010]

10. 1. 1. 4

Dutiya upanisasuttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhu āmantesi: dussīlassa āvuso sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro. Avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṁ hoti pītiyā asati pītivipantassa hatupanisā hoti passaddhi. Passaddhiyā asati passaddhivipannassa hatūpanisaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe asati sukhavipantassa hatūpaniso hoti ti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipantassa hatūpanisaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipantasassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge asati
Nibbidāvirāgavipantassa hatūpanisaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Seyyathāpi āvuso rukkho sākhā palāsavipanto, tassa papaṭikāpi na pāripūriṁ gacchati, tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṁ gacchati. Evameva kho āvuso dussīlassa sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro. Avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmojje asati pāmojjavipannassa hatupanisā hoti pīti. Pītiyā asati pītivipantassa hatupanisā hoti passaddhi. Passaddhiyā asati passaddhivipantassa hatūpanisaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe asati sukhavipantassa hatūpaniso heti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi asati sammāsamādhi vipantassa hatūpanisaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūta ñāṇadassanavipantasassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipantassa hatūpanisaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Sīlavato āvuso sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro. Avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmojje sati pāmojjasampannassa upanisasampannā hoti pīti. Pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannā hoti passaddhi. Passaddhiyā sati passasaddhisampannassa upanisasampannaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Seyyathāpi āvuso rukkho sākhā palāsasampanno, tassa papaṭikāpi pāripūriṁ gacchati, tacopi pheggupi sāropi pāripūriṁ gacchati. Evameva kho āvuso sīlavato sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro. Avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmojje sati pāmojjasampannassa upanisasampannā hoti pīti. Pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannā hoti passaddhi. Passaddhiyā sati passasaddhisampannassa upanisasampannaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṁ hoti vimuttiñāṇadassananti.
[page 006]

10. 1. 1. 5

Tatiya upanisasuttaṁ

(Sāvatthi)

Tatra kho āyasmā ānando bhikkhu āmantesi: dussīlassa āvuso sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro. Avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmojje asati pāmojjavipannassa hatupanisā hoti pīti. Pītiyā asati pītivipannassa hatupanisā hoti passaddhi. Passaddhiyā asati passaddhivipannassa hatūpanisaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe asati sukhavipannassa hatupaniso hoti sammāsamādhi.

[BJT Page 012]

Sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipantassa hatūpanisaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadasasanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge asati nibbidāvirāga vipannassa hatūpanisaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Seyyathāpi āvuso rukkho sākhāpalāsavipanto tassa papaṭikāpi na pāripūriṁ gacchati, tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṁ gacchati. Evameva kho āvuso dussīlassa sīlavipantassa hatūpaniso hoti. Avippaṭisāro, avippaṭisāre asati avippaṭisāra vipannassa hatūpanisaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmojje asati pāmojjavipannassa hatupanisā hoti pīti. Pītiyā asati pītivipannassa hatupanisā hoti passaddhi. Passaddhiyā asati passaddhivipannassa hatūpanisaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe asati sukhavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi. Sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipantassa hatūpanisaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadasasanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge asati nibbidāvirāga vipannassa hatūpanisaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Sīlavato āvuso sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro. Avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmujje sati pāmojjasampannassa upanisasampannā hoti pīti. Pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannaṁ hoti passaddhi. Passaddhiyā sati passaddhisampannassa upanisasampannaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi. Sammā samādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassasane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibibidāvirāgo. Nibbidāvirāge sati nibbidāvirāga sampannassa upanisasmapannaṁ hoti vimuttiñāṇadassanaṁ.

Seyyathāpi āvuso rukkho [page 007] sākhāpalāsasampanno tassa papaṭikāpi pāripūriṁ gacchati, tacopi pheggupi sāropi pāripūriṁ gacchati. Evameva kho āvuso sīlavato sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro. Avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṁ hoti pāmojjaṁ. Pāmojje sati pāmojjasampannassa upanisasampannā hoti pīti. Pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannaṁ hoti passaddhi. Passaddhiyā sati passaddhisampannassa upanisasampannaṁ hoti sukhaṁ. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammā samādhi. Sammāsamādhimhi sati sammāsamādhi sampannassa upanisasampannaṁ hoti yathābhūtañāṇadassanaṁ. Yathābhūtañāṇadassasane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo. Nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṁ hoti vimuttiñāṇadassananti.

[BJT Page 014]

10. 1. 1. 6

Samādhi suttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamanataṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca:

Siyānu kho bhante bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṁ paṭavisaññī assa, na āpasmiṁ āposaññī assa, na tejasmiṁ tejosaññī assa, na vāyasmiṁ vāyosaññī assa, na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa, na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa, na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa, na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa, na idha loke idha lokasaññī assa. Na paraloke paralokasaññī assa, saññī ca pana assā ti?

Siyā ānanda bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṁ paṭhavisaññī assa, na āpasmiṁ āposaññī assa, na tejasmiṁ tejosaññī assa, na vāyasmiṁ vāyosaññī assa, na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa, na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa, na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa, na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa, na idha loke idhalokasaññī assa. Na paraloke paralokasaññī assa. Saññī ca pana assāti.

Yathā kathampana bhante siyā bhikkhuno tathārūpo samādhi paṭilābho yathā neva paṭhaviyaṁ paṭhavisaññī assa, na āpasmiṁ āposadaññī assa, na tejasmiṁ tejosadaññī [page 008] assa, na vāyasmiṁ vāyosaññī assa, na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa, na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa, na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa, na idhaloke idhalokasaññī assa, na paraloke paralokasaññī assa. Saññī ca pana assāti.

[BJT Page 016]

Idhānanda bhikkhu evaṁ saññī hoti: etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbupadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti. Evaṁ kho ānanda siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṁ paṭhavisaññī assa, na āpasmiṁ āposaññī assa, na tejasmiṁ tejosaññī assa, na vāyasmiṁ vāyosaññī assa, na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa, na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa, na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa, na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa, na idhaloke idhalokasaññī assa, na paraloke paralokasaññī assa, saññī ca pana assāti.

10. 1. 1. 7

Sāriputta suttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Atha kho āyasmā ānando yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṁ sammodi. Sammodaniyaṁ kathaṁ sārāṇiyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando āyasmantaṁ sāriputtaṁ etadavoca:

. Siyānu kho āvuso sāriputta bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho, yathā neva paṭhaviyaṁ paṭhavisaññī assa, na āpasmiṁ āposaññī assa, na tejasmiṁ tejosaññī assa, na vāyasmiṁ vāyosaññī assa, na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatananasaññī [page 009] assa, na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa, na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa, na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa, na idha loke idhalokasaññī assa, na paraloke paralokasaññī assa. Saññī ca pana assāti?

[BJT Page 018]

Siyā āvuso ānanda bhikkhuno tathārūpo samādhi paṭilābho yathā neva paṭhaviyaṁ paṭhavisaññī assa, na āpasmiṁ āposaññī assa, na tejasmiṁ tejosaññī
Assa, na vāyasmiṁ vāyosaññī assa, na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatananasaññī assa, na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa, na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa, na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa, na idha loke idhalokasaññī assa, na paraloke paralokasaññī assa. Saññī ca pana assāti?

Yathā kathaṁ panāvuso sāriputta siyā bhikkhuno tathārūpo samādhi paṭilābho, yathā siyā āvuso ānanda bhikkhuno tathārūpo samādhi paṭilābho yathā neva paṭhaviyaṁ paṭhavisaññī assa, na āpasmiṁ āposaññī assa, na tejasmiṁ tejosaññī
Assa, na vāyasmiṁ vāyosaññī assa, na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatananasaññī assa, na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa, na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa, na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa, na idha loke idhalokasaññī assa, na paraloke paralokasaññī assa. Saññī ca pana assāti?

Ekamidāhaṁ āvuso ānanda samayaṁ idheva sāvatthiyaṁ viharāmi andhavanasmiṁ tatthāhaṁ tathārūpaṁ samādhiṁ samāpajjiṁ yathā neva paṭhaviyaṁ paṭhavisaññī ahosiṁ, na āpasmiṁ āposaññī ahosiṁ, na tejasmiṁ tejosaññī ahosiṁ, na vāyasmiṁ vāyosaññī ahosiṁ. Na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī ahosiṁ, na viññānañcāyatane viññānañcāyatanasaññī ahosiṁ, na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī ahosiṁ, na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsasaññāyatanasaññī ahosiṁ, na idhaloke idhalokasaññī ahosiṁ, na paraloke paralokasaññī ahosinti.

Kiṁ saññī panāyasmā sāriputto tasmiṁ samaye ahosīti?

Bhavanirodho nibbānaṁ, bhavanirodho nibbānanti kho me āvuso aññāva saññā uppajjati, aññāva saññā nirujjhati, seyyathāpi āvuso sakalikaggissa jhāyamānassa aññāva acci uppajjati, aññāva acci nirujjhati, evameva kho me āvuso bhavanirodho nibbānaṁ bhavanirodho nibbānanti aññāva saññā [page 010] uppajjati, aññāva saññā nirujjhati. Bhavanirodho nibbānanti saññī ca panāhaṁ āvuso tasmiṁ samaye ahosinti

[BJT Page 020]

10. 1. 1. 8

Saddhā suttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti no ca sīlavā. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā cā'ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca no ca bahussuto . Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto cā''ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto , evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca no ca dhammakathiko. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko cā'ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca no ca parisāvacaro. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro cā'ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti no ca vinayadharo. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ, vinayadharo cā'ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano no ca catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano catunnañca jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī assaṁ akicchalābhī akasiralābhī cā'ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano catunnañca jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano catunnañca jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī no ca āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ. ''Kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca dhammaṁ deseyyaṁ vinayadharo ca āraññako capantasenāsano catunnañca jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī assaṁ akicchalābhī akasiralābhī āsavānañca khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya'nti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano catunnañca jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī ca āsavānañca khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ
Abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.
Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti,

[BJT Page: 022 [\x 22/] ]

Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhamimakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti, vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano, catunnañca jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ [page 011] diṭṭhadhammasukhavihāranaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī, āsavānañca khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu samantapāsādiko ca hoti sabbākāra paripūrovāti.

10. 1. 1. 9

Santavimokkha suttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti no ca sīlavā. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā cā''ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca no ca visārado parisāya dhammaṁ deseti. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyya ' nti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.
Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti no ca vinayadharo. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ vinayadharo cā'ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca no ca āraññako pantasenāsano. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano 'ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.
Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano no ca ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te kāyena phassitvā viharati. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ ''kinnāhaṁ saddho assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te ca kāyena phassitvā vihareyya 'nti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te ca kāyena phassitvā viharati, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te ca kāyena phassitvā viharati [page 012] ca no ca āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ. ''Kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ, vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te ca kāyena phassitvā vihareyyaṁ āsavānañca khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya 'nti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te ca kāyena phassitvā viharati āsavānañca khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati , evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

[BJT Page 024]

Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti, vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te ca kāyena phassitvā viharati āsavānaṁ ca khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti. Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu samantapāsādiko ca hoti, sabbākāra paripūro cāti.

Santavimokkhasuttaṁ navamaṁ

10. 1. 1. 10

Vijjā suttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti no ca sīlavā evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti, tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā cā'' ti. [page 013] yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca no ca visārado parisāya dhammaṁ deseti. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyya 'nti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.
Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti no ca vinayadharo. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ. ''Kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ vinayadharo cā'ti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca no ca anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati, seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra upapādiṁ. Tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhupapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ nānussarati. Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ. " Kintāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ vinayadharo ca anekavihitañca pubbenivāsaṁ anussareyyaṁ seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ. Tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno ti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussareyya nti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya ca dhammaṁ deseti vinayadharo ca anekavihitañca pubbenivāsaṁ anussarati, seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ. Tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhupapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. No ca dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā, ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā, ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannā 'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte na passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte na pajānāti.
Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti. Tena taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ, ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya ca dhammaṁ deseyyaṁ vinayadharo ca anekavihitañca pubbenivāsaṁ anussareyyaṁ, seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ. Tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhupapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussareyyaṁ, dibbena ca cakkhunā atikkantamānusakena satte passeyyaṁ cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyaṁ..
Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā, ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā, ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannā 'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṁ cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyya 'nti.

Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca anekavihitañca pubbenivāsaṁ anussarati, seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhupapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati.
Dibbena ca cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti, ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā, ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā, ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannā 'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti vinayadharo ca anekavihitañca pubbenivāsaṁ anussarati. Seyyathīdaṁ: ekampi jāti dvepi jātiyo tissopi jātiyocatassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo sātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭa kappe. Amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno 'ti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati.
Dibbenaca cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassabhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannāti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. No ca āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayaṁ abhiññā sacichikatvā upasampajja viharati,
Evaṁ so tenaṅgena aparipūro hoti.

[BJT Page 026]

Teta taṁ aṅgaṁ paripūretabbaṁ ''kinnāhaṁ saddho ca assaṁ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseyyaṁ, vinayadharo ca anekavihitañca pubbenivāsaṁ anussareyyaṁ, seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo tiṁsampijātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhupapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussareyyaṁ , dibbena ca cakkhunā [page 014] visuddhe atikkantamānusakena satte passeyyaṁ cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte te pajāneyyaṁ, ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā. Ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vināpātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassabhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannāti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṁ cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyaṁ. Āsavānañca khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti.

Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṁ deseti, vinayadharo ca anekakavihitañca pubbenivāsaṁ anussarati, seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ. Tatrāpāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhakapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto . So tato cuto idhupapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati, dibbena ca cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākamimūpage satte pajānāti. Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassabhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannāti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Āsavānañca khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, evaṁ so tenaṅgena paripūro hoti.
Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu hoti samantapāsādiko ca hoti sabbākāraparipūrocāti.

Ānisaṁsavaggo paṭhamo.

Tassuddānaṁ

Kimatthiyaṁ cetanā sīlaṁ upanisā ānanda pañcamaṁ,
Samādhi sāriputto ca saddho santena vijjayāti, 1
[page 015]

1. Kimatthiyaṁ cetanā ca tayo upanisā pica samādhisāriputto ca jhānaṁ santena vijjayātimachasaṁ

[BJT Page 028]

2. Nāthavaggo

10. 1. 2. 1

Senāsana suttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Pañcaṅgasamannāgato bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgataṁ senāsanaṁ sevamāno bhajamāno na cirasseva āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya,

Kathañca bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato hoti:

1. Idha bhikkhave bhikkhu saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṁ: ''iti pi so bhagavā arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavāti.

2. Appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya.

3. Asaṭho hoti amāyāvī, yathābhūtaṁ attānaṁ āvīkattā satthari vā viññasu vā sabrahmacārisu.

4. Āraddhaviriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.

5. Paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā.

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato hoti.

6. Kathañca bhikkhave senāsanaṁ pañcaṅgasamannāgataṁ hoti?

Idha bhikkhave senāsanaṁ nātidūraṁ hoti nāccāsannaṁ gamanāgamanasampannaṁ

7. Divā appakiṇṇaṁ rattiṁ appasaddaṁ appanigghosaṁ.

8. Appaḍaṁsamakasavātātapasiriṁsapasamphassaṁ.

[BJT Page 030]

9. Tasmiṁ kho pana senāsane viharantassa appakasiraneva uppajjanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṁ.

10. Tasmiṁ kho pana senāsane therā bhikkhu viharanti bahussutā āgatāgamā [page 016] dhammadharā vinayadharā mātikādharā, te kālena kālaṁ upasaṅkamitvā paripucchati paripañhati: ''idambhante kathaṁ imassa ko attho''ti. Tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaranti, anuttānīkatañca uttānīkaronti. Anekavihitesu ca kaṅkhāṭhānīyesu dhammesu kaṅkhaṁ paṭivinodenti.

Evaṁ kho bhikkhave senāsanaṁ pañcaṅgasamannāgataṁ hoti. Pañcaṅgasamannāgato kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgataṁ senāsanaṁ sevamāno bhajamāno na cirasseva āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttaṁ paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayaṁ abhiññāsacchikatvā upasampajja vihareyyāti.

10. 1. 2. 2

Pañcaṅga suttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Pañcaṅgavippahīno bhikkhave bhikkhu pañcaṅga samannāgato imasmiṁ dhammavinaye kevalī vusitavā uttamapurisoti vuccati.

Kathañca bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti:

Idha bhikkhave bhikkhuno kāmacchando pahīno hoti, vyāpādo pahīno hoti, thīnamiddhaṁ pahīnaṁ hoti, uddhacchakukkuccaṁ pahīnaṁ hoti, vicikicchā pahīnā hoti, evaṁ kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti.

Kathañca bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato hoti:

Idha bhikkhave bhikkhu asekhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, asekhena samādhikkhandhena samannāgato hoti, asekhena paññākkhandhena samannāgato hoti, asekhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti, asekhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti, evaṁ kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato hoti.

[BJT Page 032]

Pañcaṅgavippahīno bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato imasmiṁ dhammavinaye kevalī vusitavā uttamapurisoti vuccatīti.

1. Kāmacchando ca vyāpādo thīnamiddhañca bhikkhuno,
Uddhaccaṁ vicikicchā ca sabbasova na vijjati.
[page 017]
2. Asekhena ca sīlena asekhena samādhinā
Vimuttiyā ca sampanno ñāṇena ca tathāvidho.

3. Sa ve pañcaṅgasampanno pañcaṅgānivivajjayaṁ1
Imasmiṁ dhammavinaye kevalīti pavuccatīti.

10. 1. 2. 3

Saṁyojana suttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Dasa imāni bhikkhave saṁyojanāni, katamāni dasa: pañcorambhāgiyāni saṁyojanāni, pañcuddhambhāgiyāni saṁyojanāni.

Katamāni pañcorambhāgiyāni saṁyojanāni: sakkāyadiṭṭhiṁ, vicikicchā sīlabbataparāmāso, kāmacchando, byāpādoti. Imāni pañcorambhāgiya saṁyojanāni.

Katamāni pañcuddhambhāgiyāni saṁyojanāni: rūparāgo, arūparāgo, māno, uddhaccaṁ, avijjā, imāni kho pañcuddhambhāgiyāni, saṁyojanāni. Imāni kho bhikkhave dasasaṁyojanānīti.

1. Pañcaaṅge vivajjayaṁ machasaṁ.

[BJT Page 034]

10. 1. 2. 4

Cetokhila suttaṁ

(Sāvatthiyaṁ)

Yassa kasasaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā pañca cetokhilā appahīnā pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā, tassa yā rattī vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.

Katamassa pañcacetokhilā appahīnā honti:

Idha bhikkhave bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimucchati na sampasīdati, yo so bhikkhave bhikkhu sattharikaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya [page 018] sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṁ paṭhamo cetokhilo appahīno hoti.

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu dhamme kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṁ dutiyo cetokhīlo appahīno hoti. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu saṅghe kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṁ tatiyo cetokhilo appahīno hoti. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu sikkhāya kaṅkhati vicikiccati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṁ catuttho cetokhīlo appahīno hoti.
Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto. Tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Evamassāyaṁ pañcamo cetokhilo appahīno hoti. Imassa pañca cetokhilā appahīnā honti.

Katamassa pañcacetaso vinibandhā asamucchinno honti:

Idha bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho. Yo so bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti, avigatacando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṁ paṭhamo cetaso vinibandho asamucchinno hoti.

[BJT Page 036]

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu kāye avītarāgo hoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho. Yo so bhikkhave kāye avītarāgo hoti, avigatacando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṁ paṭhamo cetaso vinibandho asamucchinno hoti. Rūpe avītarāgo hoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho, yo so bhikkhave bhikkhu rūpe avītarāgo hoti, avigatacando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṁ paṭhamo cetaso vinibandho asamucchinno hoti. Udarāvadehakaṁ bhuñjitvā seyyasukhaṁ phassasukhaṁ middhasukhaṁ anuyutto viharati. Aññataraṁ devanikāyaṁ paṇidhāya brahmacariyaṁ carati ''imināhaṁ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti. Yo so bhikkhave bhikkhu aññataraṁ deva nikāyaṁ paṇidhāya brahmacariyaṁ carati imināhaṁ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacari yena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti. Tassa cittaṁ na namati [page 019] ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ na namati anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṁ pañcamo cetaso vinibandho asamucchinno hoti. Imassa pañcacetaso vinibandhā asamucchinnā honti.

Yassa kassavi bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañcacetokhilā appahīnā ime pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā, tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.

Seyyathāpi bhikkhave kālapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati. Hāyateva vaṇṇena, hāyati maṇḍalena, hāyati ābhāya, hāyati ārohaparināhena, emameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañca cetokhilā appahīnā, ime pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā, tassa yā ratti vā divaso vā āgacichati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā pañca cetokhīlā pahīnā pañca cetaso vinibandhā samucchinnā1 tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni.

Katamassa pañca cetokhilā pahīnā honti,

Idha bhikkhave bhikkhu satthari na kaṅkhati na vicikicchati, adhimuccati sampasīdati. Yo so bhikkhave bhikkhu satthari na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati, tassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Evamassāyaṁ paṭhamo cetokhilo pahīno hoti.
1. Susamucchinnāmachasaṁ

[BJT Page 038]

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu dhamime na kaṅkhati na vicikicchati, adhimuccati sampasīdati. Yo so bhikkhave bhikkhu dhamme na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati, tassa cittaṁ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Evamassāyaṁ paṭhamo cetekhilo pahīno hoti. Saṅghe na kaṅkhati sikkhāya na [page 020] kaṅkhati
Na vicikicchati, adhimuccati sampasīdati, tassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Evamassāyaṁ paṭhamo cetokhilo pahīno hoti. Sikkhāya na kaṅkhati na vicikicchati, adhimuccati sampasīdati, yo so bhikkhave bhikkhu sikkhāya na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati, tassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Evamassāyaṁ paṭhamo cetokhilo pahīno hoti. Sabrahmacārīsu na kupito hoti attamano na āhatacinno na khilajāto, yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīsu na kupito hoti attamano na āhatacitto na khilajāto tassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Evamassāyaṁ pañcamo cetokhilo pahīno hoti. Evamassa pañcacetokhilā pahīnā honti.

Katamassa pañca cetaso vinibandhā susamucchinnā honti:

Idha bhikkhave bhikkhu kāmesu vītarāgo hoti vigatacichando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho. Yo so bhikkhave bhikkhu kāmesu vītarāgo hoti vigatachando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho, tassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Evamassāyaṁ paṭhamo cetaso vinibandho susamucchinno hoti.

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu kāye vītarāgo hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho. Yo so bhikkhave bhikkhu kāye vītarāgo hoti vigatachando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho, tassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Evamassāyaṁ paṭhamo cetaso vinibandho susamucchinno hoti. Rūpe vītarāgo hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho. Yo so bhikkhave bhikkhu rūpe vītarāgo hoti vigatachando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatapariḷāho vigatataṇho, tassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Evamassāyaṁ paṭhamo cetaso vinibandho susamucchinno hoti. Na yāvadatthaṁ, udarāvadehakaṁ bhuñjitvā seyyasukhaṁ passasukhaṁ middhasukhaṁ anuyutto viharati. Na aññataraṁ devanikāyaṁ paṇidhāya brahmacariyaṁ carati: ''imināhaṁ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi, devaññataro vā''ti.

Yo so bhikkhave bhikkhu na aññataraṁ devanikāyaṁ paṇidhāya brahmacariyaṁ carati 'imināhaṁ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā' ti. Tassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṁ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṁ pañcamo cetaso vinibandho susamucchinno hoti. Imassa pañca cetaso vinibandhā susamucchinnā honti.

[BJT Page 040]

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañcacetokhilā pahīnā ime pañcacetaso vinibandhā [page 021] susamucchinnā tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni

Seyyathāpi bhikkhave juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, vaḍḍateva vaṇṇena vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhati ābhāya vaḍḍhati ārohaparināhena. Evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañcacetokhilā pahīnā ime pañcacetaso vinibandhā susamucchinno, tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihānīti.

10. 1. 2. 5

Appamāda suttaṁ

1. Yāvatā bhikkhave sattā apadā vā dipadā vā catuppadā vā bahuppadā vā rūpino vā arūpino vā saññino vā asaññino vā nevasaññīnāsaññino vā, tathāgato tesaṁ aggamakkhāyati arahaṁ sammāsabbuddho. Evameva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṁ dhammānaṁ1 aggamakkhāyati.

2. Seyyathāpi bhikkhave yāni kānici jaṅgamānaṁ2 pāṇānaṁ padajātāni, sabbāni tāni hatthipade samodhānaṁ gacchanti, hatthipadaṁ tesaṁ aggamakkhāyati, yadidaṁ mahantattena, evameva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā appamādo tesaṁ dhammānaṁ aggamakkhāyati.

3. Seyyathāpi bhikkhave kūṭāgārassa yā kāci gopānasiyo sabbā tā kūṭaṅgamā kūṭaninnā kūṭasamosaraṇā, kūṭo tāsaṁ aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṁ dhammānaṁ aggamakkhāyati.
[page 022]
1. Tesaṁmachasaṁ.
2. Jaṅgalānaṁmachasaṁ

[BJT Page 042]
42

4. Seyyathāpi bhikkhave ye keci mūlagandhā, kāḷānusāriyaṁ tesaṁ aggamakkhāyati, evameva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṁ dhammānaṁ aggamakkhāyati.

5. Seyyathāpi bhikkhave ye keci sāragandhā lohitacandanaṁ tesaṁ aggamakkhāyati, evameva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṁ dhammānaṁ aggamakkhāyati.

6. Seyyathāpi bhikkhave ye keci pupphagandhā, vassikaṁ tesaṁ aggamakkhāyati, evameva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṁ dhammānaṁ aggamakkhāyati.

7. Seyyathāpi bhikkhave ye keci kuḍḍarājāno, 1sabbe te rañño cakkavattissa anuyantā bhavanti, rājā tesaṁ cakkavatti aggamakkhāyati, evameva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṁ dhammānaṁ aggamakkhāyati.

8. Seyyathāpi bhikkhave yā kāci tārakarūpānaṁ pabhā, sabbā tā candappabhāya kalaṁ nāgghanti soḷasiṁ candappabhā tāsaṁ aggamakkhāyati, evameva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṁ dhammānaṁ aggamakkhāyati.

9. Seyyathāpi bhikkhave saradasamaye viddho vigatavalāhake deve ādicco nahaṁ abbhussukkamāno sabbaṁ ākāsagataṁ tamagataṁ abhivihacca bhāsate ca tapate ca virocati ca. Evameva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṁ dhammānaṁ aggamakkhāyati.

10. Seyyathāpi bhikkhave yā kāci mahānadiyo, seyyathīdaṁ: gaṅgā, yamunā aciravatī, sarabhū, mahī, sabbā tā samuddaṅgamā samuddaninnā samuddaponā samuddapabbhārā, mahāsamuddo tesaṁ aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṁ dhammānaṁ aggamakkhāyatīti.
[page 023]
10. 1. 2. 6

Āhuneyya suttaṁ

Dasa ime bhikkhave puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katame dasa:

Tathāgato arahaṁ sammāsambuddho, paccekabuddho, ubhatobhāga vimutto, paññāvimutto, kāyasakkhī, diṭṭhippatto, saddhāvimutto, dhammānusārī, saddhānusārī, gotrabhū.

Ime kho bhikkhave dasa puggalā āhuneyyā pāhuneyyā, dakkhiṇeyyā, añjalikaraṇīyā anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

1. Buddarājāno, machasaṁ.

[BJT Page 044]

10. 1. 2. 7

Paṭhama nāthakaraṇa suttaṁ

Sanāthā bhikkhave viharatha, mā anāthā. Dukkhaṁ bhikkhave anātho viharati. Dasa ime bhikkhave nāthakaraṇā dhammā. Katame dasa:

1. Idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Yampi bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu, .
Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

2. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannīcayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā, sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpassa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā parivitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, yampi bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannīcayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā, sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā parivitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, ayampi dhammo nāthakaraṇo.

3. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto hoti [page 024] kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko, yampi bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto hoti, kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko, ayampi dhammo nāthakaraṇo.

4. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṁ. Yampi bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṁ, ayampi dhammo nāthakaraṇo.

[BJT Page 046]

5. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṁ uccāvacāni kiṅkaraṇīyāni, tattha dakkho hoti analaso tatrūpāyāya vīmaṁsāya samannāgato alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ. Yampi bhikkhave bhikkhu yānitāni sabrahmacārīnaṁ uccāvacāni kiṅkaraṇīyāni, tattha dakkho hoti analaso tatrūpāyāya vīmaṁsāya samannāgato alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

6. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmojjo. Yampi bhikkhave bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmojjo ayampi dhammo nāthakaraṇo.

7. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, yampi bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, ayampi dhammo nāthakaraṇo.
[page 025]
8. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvara piṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārena, yampi bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena, ayampi dhammo nāthakaraṇo.

9. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā, yampi bhikkhave bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā, ayampi dhammo nāthakaraṇo.

[BJT Page 048]

10. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. Yampi bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

Sanāthā bhikkhave viharatha, mā anāthā. Dukkhaṁ bhikkhave anātho viharati, ime kho bhikkhave dasa nāthakaraṇā dhammāti.

10. 1. 2. 8

Dutiyanāthakaraṇa suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Sanāthā bhikkhave viharatha, mā anāthā, dukkhaṁ bhikkhave anātho viharati. Dasa ime bhikkhave nāthakaraṇā dhammā. Katame dasa:

1. Idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. 'Sīlavā vatāyaṁ bhikkhu hoti pātimokkha saṁvarasaṁvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesū'ti. Therāpi naṁ bhikkhu [page 026] vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Majjhimāpi bhikkhu naṁ bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Navāpi naṁ bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

2. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannīcayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā, sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, 'bahussuto vatāyaṁ bhikkhu sutadharo sutasannīcayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā, sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti. Tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā'ti. Therāpi naṁ bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Majjhimāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Navāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Tassa therānukampitassa majjhamānukampitassa navānukampitassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

[BJT Page 050]

3. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. 'Kalyāṇamitto vatāyaṁ bhikkhu kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko, ti therāpi naṁ vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Majjhamāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Navāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni, ayampi dhammo nāthakaraṇo.

4. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṁ, suvaco vatāyaṁ bhikkhu sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaninti therāpi naṁ vattabbaṁ [page 027] anusāsitabbaṁ maññanti. Majjhimāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Navāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

5. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṁ uccāvacāni kiṅkaraṇīyāni, tattha dakkho hoti analaso, tatrūpāyāya vīmaṁsāya samannāgato alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ, yāni tāni sabrahmacārīnaṁ uccāvacāni kiṅkaraṇīyāni, tattha dakkho vatāyaṁ bhikkhu analaso tatrūpāyāya vīmaṁsāya samannāgato alaṅkātuṁ alaṁsaṁvidhātunti. Therāpi naṁ vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Majjhimāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Navāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

[BJT Page 052]

6. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro, abhidhamme abhivinaye uḷārapāmojjo. 'Dhammakāmo vatāyaṁ bhikkhu piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmojjo, ti therāpi naṁ bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Majjhimāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Navāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

7. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya, kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu 'āraddhaviriyo vatāyaṁ bhikkhu viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya [page 028] kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu' ti therāpi naṁ bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Majjhimāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Navāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

8. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti
Itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena 'santuṭṭho vatāyaṁ bhikkhu itarītaracīvara piṇḍapātasenāsana gilānapaccaya bhesajjaparikkhārenā'ti therāpi naṁ bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti, majjhimāpi bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Navāpi naṁ bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

[BJT Page 054]

9. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. 'Satimā vatāyaṁ bhikkhu paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā'ti therāpi naṁ bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Majjhimā pi naṁ bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Navā pi naṁ bhikkhu vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti. Tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

10. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā paññavā vatāyaṁ bhikkhu udayatthagāminiyā, paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya
Sammādukkhakakkhayagāminiyā'ti therāpi naṁ bhikkhū vattabbaṁ anusāsitabbaṁ maññanti, majjhimā pi bhikkhu vattabbaṁ [page 029] anusāsitabaṁ maññanati. Tassa
Therānukampitassamajjhimānukampitassanavānukampitassa vuddhiyeva
Pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.

Sanāthā bhikkhave viharatha, mā anāthā, dukkhaṁ bhikkhave anātho viharati. Ime kho bhikkhave dasanāthakaraṇā dhammāti.

10. 1. 2. 9

Paṭhamāriyavāsa suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Dasa ime bhikkhave ariyavāsā yadariyā āvasiṁsu vā āvasanti vā āvasissanti vā. Katame dasa:

Idha bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo pasasaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño. Ime kho bhikkhave dasa ariyavāsā yadariyā āvasiṁsu vā āvasanti vā āvasissanti vā ti.

[BJT Page 056]

10. 1. 2. 10

Dutiya ariyavāsa suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā kurūsu viharati kammāssadammaṁ [PTS Page 30] nāma kurūnaṁ nigamo, tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi idha bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño. Bhagavā etadavoca, ime kho bhikkhave dasa ariyavāsā yadariyā āvasiṁsu vā āvasanti vā āvasissanti vā, katame dasa:

Idha bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti chaḷaṅga samannāgato ekārakkho, caturāpasseno, panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkāro suvimuttacitto suvimuttapañño.

1. Kathañca bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti: idha bhikkhave bhikkhuno kāmacchando pahīno hoti, byāpādo pahīno hoti, thīnamiddhaṁ pahīnaṁ hoti, uddhaccakukkuccaṁ pahīnaṁ hoti, vicikicchā pahīnā hoti. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti.

2. Kathañca bhikkhave bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti: idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṁ disvā neva sumano hoti, na dummano. Upekkhako viharati sato sampajāno. Sotena saddaṁ sutvā neva sumano hoti, na dummano. Upekkhako viharati sato sampajāno. Ghānena gandhaṁ ghāyitvā neva sumano hoti, na dummano. Upekkhako viharati sato sampajāno. Jivhāya rasaṁ sāyitvā neva sumano hoti, na dummano. Upekkhako viharati sato sampajāno kāyena poṭṭabbaṁ phusitvā neva sumano hoti, na dummano. Upekkhako viharati sato sampajāno. Manasā dhammaṁ viññāya neva sumano hoti, na dummano. Upekkhako viharati sato sampajāno. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti.

3. Kathañca bhikkhave bhikkhu ekārakkho hoti: idha bhikkhave bhikkhu satārakkhena cetasā samannāgato hoti. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu ekārakkho hoti.

1. Ye ariyā.. Majasaṁ

[BJT Page 058]

4. Kathañca bhikkhave bhikkhu caturāpasseno hoti: idha bhikkhave bhikkhu saṅkhāyekaṁ paṭisevati. Saṅkhāyekaṁ adhivāseti, saṅkhāyekaṁ parivajjeti. Saṅkhāyekaṁ vinodeti. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu caturāpasseno hoti.
[page 031]
5. Kathañca bhikkhave bhikkhu panuṇṇapaccekasacco hoti: idha bhikkhave bhikkhuno yāni tāni puthusamaṇabrāhmaṇānaṁ puthupaccekasaccāni seyyathīdaṁ:sassato lokoti vā asassato lokoti vā antavā lokoti vā anantavā lokoti vā taṁ jīvaṁ taṁ sarīranti vā aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīranti vā hoti tathāgato parammaraṇāti vā na hoti tathāgato parammaraṇāki vā hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇāti vā neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā, sabbāni tāni nuṇṇāni honti panuṇṇāni, cattāni vantāni muttāni pahīnāni paṭinissaṭṭhāni, evaṁ kho bhikkhave bhikkhu panuṇṇa paccekasacco hoti.

6. Kathañca bhikkhave bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti: idha bhikkhave bhikkhuno kāmesanā pahīnā hoti, bhavesanā pahīnā hoti, brahmacariyesanā paṭippassaddhā. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti.

7. Kathañca bhikkhave bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti: idha bhikkhave bhikkhuno kāmasaṅkappo pahīno hoti, byāpādasaṅkappo pahīno hoti, vihiṁsāsaṅkappo pahīno hoti, evaṁ kho bhikkhave bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti.

8. Kathañca bhikkhave bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti: idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthajhānaṁ upasampajja viharati. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti.

[BJT Page 060]

9. Kathañca bhikkhave bhikkhu suvimuttacitto hoti: idha bhikkhave bhikkhuno rāgā cittaṁ vimuttaṁ hoti, dosā cittaṁ vimuttaṁ hoti, mohā cittaṁ vimuttaṁ hoti, evaṁ kho bhikkhave bhikkhu suvimuttacitto hoti.

10. Kathañca bhikkhave bhikkhu suvimuttapañño hoti: [page 032] idha bhikkhave bhikkhu rāgo me pahīno, ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato. Āyatiṁ anuppādadhammoti pajānāti. Doso me pahīno, ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato. Āyatiṁ anuppādadhammoti pajānāti. Moho me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṁ anuppādadhammoti pajāniti. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu suvimuttapañño hoti.

Yehi keci bhikkhave atītamaddhānaṁ ariyā ariyavāse āvasiṁsu, sabbe te imeva dasa ariyavāse āvasiṁsu. Ye hi keci bhikkhave anāgatamaddhānaṁ ariyā ariyavāse āvasissanti, sabbe te imeva dasaariyavāse āvasissanti. Ye hi keci bhikkhave etarahi ariyā ariyavāse āvasanti sabbe te imeva dasaariyavāse āvasanti. Ime kho bhikkhave dasaariyavāsā ye ariyā āvasiṁsu vā āvasanti vā āvasissanti vāti.

Nāthavaggo dutiyo.

Tassuddānaṁ:

Senāsanañca aṅgāni saṁyojana
Khīlena ca appamādo āhuneyyā dvenāthā dveariyavāsā cā, ti.

1. Senāsanañca pañcaṅgaṁ saṁyojanā khīlena ca
Appamādo āhuneyyo deva nāthā deva ariyavāsāti. Machasaṁ.

[BJT Page 062]

3. Mahāvaggo

10. 1. 3. 1

Sīhanāda suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Sīho bhikkhave migarājā sāyanhasamayaṁ āsayā nikkhamati. Āsayā nikkhamitvā vijambhati: vijambhitvā samantā catudadisaṁ1 [page 033] anuviloketi. Samantā catuddisaṁ anuviloketvā tikkhattuṁ sīhanādaṁ nadati. Tikkhattuṁ sīhanādaṁ naditvā gocarāya pakkamati. Taṁ kissa hetu: ''māhaṁ khuddakepāṇe visamagate saṅghātaṁ āpādesinti''.

Sīhoti kho bhikkhave tathāgatassetaṁ adhivacanaṁ arahato sammā sambuddhassa: yaṁ kho bhikkhave tathāgato parisāya dhammaṁ deseti, idamassa hoti sīhanādasmiṁ.

Dasa imāni bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahamacakkaṁ pavatteti. Katamāni dasa:

1. Idha bhikkhave tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajanāti. Yampi bhikkhave tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti, idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti. Yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

2. Puna ca paraṁ bhikkhave tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṁ kammasamādānānaṁ ṭhānaso hetuso vipākaṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yampi bhikkhave tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṁ kammasamādānānaṁ ṭhānaso hetuso vipākaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

3. Puna ca paraṁ bhikkhave tathāgato sabbatthagāminīpaṭipadaṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yampi bhikkhave tathāgato sabbatthagāminīpaṭipadaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

1. Catuddisā syā kaṁ:

[BJT Page 064]

4. Puna ca paraṁ bhikkhave tathāgato [page 034] anekadhātu1nānādhātu1lokaṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yampi bhikkhave tathāgato anekadhātu nānādhātu lokaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti. Yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

5. Puna ca paraṁ bhikkhave tathāgato sattānaṁ nānādhimuttikataṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yampi bhikkhave tathāgato sattānaṁ nānādhimuttikataṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

6. Puna ca paraṁ bhikkhave tathāgato parasattātaṁ parapuggalānaṁ indriyaparopariyattaṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yampi bhikkhave tathāgato parasattānaṁ parapuggalānaṁ indriyaparopariyattaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

7. Puna ca paraṁ bhikkhave tathāgato jhānavimokkhasamādhisampattīnaṁ saṅkilesaṁ vodānaṁ vuṭṭhānaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yampi bhikkhave tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṁ saṅkilesaṁ vodānaṁ vuṭṭhānaṁ yathābhūtaṁ pajānāti, idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati brahmacakkaṁ pavatteti.

8. Puna ca paraṁ bhikkhave tathāgato anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati, seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ, dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, vatassopi jātiyo, pañcapi jātiyo [page 035] anekepi saṁvaṭṭakappe, anekepi vivaṭṭakappe, anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo, evaṅgotto, evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ, dasapi jātiyo anekepi saṁvaṭṭakappe, anekepi vivaṭṭakappe, anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo, evaṅgotto, evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato vuto amutra upapādiṁ, vīsampi jātiyo, tiṁsampi jātiyo, cattārīsampi jātiyo, paññāsampi jātiyo, jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi, anekepi saṁvaṭṭakappe, anekepi vivaṭṭakappe, anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo, evaṅgotto, evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato vuto amutra upapādiṁ.

1. Anekadhātuṁ nānādhātuṁ machasaṁ

[BJT Page 066]

Tatrāpāsiṁ evaṁ nāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhūpapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. Yampi bhikkhave tathāgato anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati, seyyathīdaṁ ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo, dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo, tiṁsampi jātiyo, cattārīsampi jātiyo, paññāsampi jātiyo, jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi, anekepi saṁvaṭṭakappe, anekepi vivaṭṭakappe, anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati, idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahma cakkaṁ pavattenti.

9. Puna ca paraṁ bhikkhave tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti: ''ime vata bhonto sattā kāya duccaritena samannāgatā, vacī duccaritena samannāgatā, mano duccaritena samannāgatā āriyānaṁ upavādakā, micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikamma samādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacī sucaritena samannāgatā mano sucaritena samannāgatā. Ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannāti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena. Satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. [page 036] yampi bhikkhave tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Yampi bhikkhave tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti. Yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

[BJT Page 068]

10. Puna ca paraṁ bhikkhave tathāgato āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati yampi bhikkhave tathāgato āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

Imāni kho bhikkhave dasa tathāgatassa tathāgatabalāni, yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati. Brahmacakkaṁ pavattenti.

Sīhanāda suttaṁ paṭhamaṁ.

10. 1. 3. 2

Adhivuttipada suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ ānandaṁ bhagavā etadavoca:

Ye te ānanda, dhammā tesaṁ tesaṁ adhivuttipadānaṁ1 abhiññā sacchikiriyāya saṁvattanti. Visārado ahaṁ ānanda tatra paṭijānāmi tesaṁ tesaṁ tathā tathā dhammaṁ desetuṁ, yathā yathā paṭipanno santaṁ vā atthīti ñassati, asantaṁ vā natthīti ñassati, hīnaṁ vā hīnanti ñassati, paṇītaṁ vā paṇītanti ñassati. Sa uttaraṁ vā sa uttaranti ñassati, anuttaraṁ vā anuttaranti ñassati, yathā yathā vā pana taṁ ñāteyyaṁ vā [page 037] daṭṭheyyaṁ vā sacchikātayyaṁ vā tathā tathā ñassati vā dakkhati vā sacchikarissatīti vā ṭhānametaṁ vijjati. Etadanuttariyaṁ2 ānanda ñāṇānaṁ yadidaṁ tattha tattha yathābhūtañāṇaṁ, etasmā cāhaṁ ānanda ñāṇā aññaṁ ñāṇaṁ uttarītaraṁ vā paṇītataraṁ vā natthīti vadāmi.

1. Adhimuttipadānaṁ adhimuttipadhānaṁ katthaci.
2. Etadānutatariyaṁ machasaṁ

[BJT Page 070]

Dasa imāni ānanda, tathāgatassa tathāgatabalāni yehi, balehi samannāgato tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti, katamāni dasa:

1. Idhānanda, tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti, yampanānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti idaṁ panānanda tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

2. Puna ca paraṁ ānanda, tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṁ kammasamādānānaṁ ṭhānaso hetuso vipākaṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yampanānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti idaṁ panānanda tathāgatassa tathāgata balaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti. Idampanānanda tathāgatassa tathāgata balaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

3. Puna ca paraṁ ānanda, tathāgato sabbatthagāminiṁ paṭipadaṁ yathābhūtaṁ pajānāti idaṁ panānanda tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti. Yampanānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti. Idampanānanda tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

4. Puna ca paraṁ ānanda, tathāgato anekadhātunānādhātulokaṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yampanānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti idampanānanda tathāgatassa tathāgata balaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahvacakkaṁ pavatteti.
[page 038]
5. Puna ca paraṁ ānanda, tathāgato sattānaṁ nānādhimuttikataṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yampanānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti idampanānanda tathāgatassa tathāgata balaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

6. Puna ca paraṁ ānanda, tathāgato parasattānaṁ parapuggalānaṁ indriya paropariyattaṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yampanānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti idampanānanda tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

7. Puna ca paraṁ ānanda tathāgato jhānavimokkhasamādhisampattīnaṁ saṅkilesaṁ vodānaṁ vuṭṭhānaṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yampanānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti idampanānanda tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

8. Puna ca paraṁ ānanda, tathāgato anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati, seyyathīdaṁ: ekampijātiṁ dvepijātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo, dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo, tiṁsampi jātiyo, cattārīsampi jātiyo, paññāsampi jātiyo, jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi, anekepi saṁvaṭṭakappe, anekepi vivaṭṭakappe, anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo, evaṅgotto, evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ, iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. Yampanānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti idaṁ panānanda tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

[BJT Page 072]

9. Puna ca paraṁ ānanda tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte pasasati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. ''Ime vata bhonto sattā kāya duccaritena samannāgatā vacī duccaritena samannāgatā mano duccaritena samannāgatā āriyānaṁ upavādakā, micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikamma samādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacī sucaritena samannāgatā mano sucaritena samannāgatā. Āriyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ lokaṁ upapannāti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena. Satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Yampanānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṁ pajānāti idampanānanda tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma tathāgato āsahaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavatteti.

10. Puna ca paraṁ ānanda tathāgato āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Yampanānanda tathāgato āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Idampanānanda tathāgatassa tathāgatabalaṁ hoti. Yambalaṁ āgamma tathāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavattenti.

Imāni kho ānanda dasa tathāgatassa tathāgatabalāni, yehi balehi samannāgato āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṁ nadati, brahmacakkaṁ pavattetīti.
[page 039]
10. 1. 3. 3

Kāya suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Atthi bhikkhave dhammā kāyena pahātabbā no vācāya. Atthi bhikkhave dhammā vācāya pahātabbā no kāyena. Atthi bhikkhave dhammā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā disvā pahātabbā.

Katame va bhikkhave dhammā kāyena pahātabbā no vācāya:

Idha bhikkhave bhikkhu akusalaṁ āpanno hoti kañcideva desaṁ1 kāyena. Tamenaṁ anuvicca viññū sabrahmacārī evamāhaṁsu: ''āyasmā kho akusalaṁ āpanno kañcideva desaṁ kāyena, sādhu vatāyasmā kāyaduccaritaṁ pahāya kāyasucaritaṁ bhāvetu'' ti. So anuvicca viññūhi sabrahmacārīhi vuccamāno kāya duccaritaṁ pahāya kāya sucaritaṁ bhāveti. Ime vuccanti bhikkhave dhammā kāyena pahātabbā no vācāya.

1. Kiñci desaṁ machasaṁ

[BJT Page 074]

Katame ca bhikkhave dhammā vācāya pahātabbā no kāyena:

Idha bhikkhave bhikkhu akusalaṁ āpanno hoti kañcideva desaṁ vācāya. Tamenaṁ anuvivacca viññū sabrahmacārī evamāhaṁsu: āyasmā kho akusalaṁ āpanno kañcideva desaṁ vācāya, sādhuvatāyasmā vacī duccaritaṁ pahāya vacī sucaritaṁ bhāvetu''ti. So anuvicca viññūhi sabrahmacārīhi vuccamāno vacīduccaritaṁ pahāya vacīsucaritaṁ bhāveti. Ime vuccanti bhikkhave dhammā vācāya pahātabbā, no kāyena.

Katame ca bhikkhave dhammā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā disvā pahātabbā:

Lobho bhikkhave neva kāyena pahātabbo, no vācāya, paññāya disvā disvā pahātabbo. Doso bhikkhave neva kāyena pahātabbo, no vācāya. Paññāya disvā disvā pahātabbo. Moho bhikkhave neva kāyena pahātabbo, no vācāya. Paññāya disvā disvā pahātabbo. Kodho bhikkhave neva kāyena pahātabbo, no vācāya. Paññāya disvā disvā pahātabbo. Upanāho bhikkhave neva kāyena pahātabbo, no vācāya. Paññāya disvā disvā pahātabbo. Makkho bhikkhave neva kāyena pahātabbo, no vācāya. Paññāya disvā disvā pahātabbo. Paḷāso [page 040] bhikkhave neva kāyena pahātabbo, no vācāya, paññāya disvā disvā pahātabbo. Macchariyaṁ bhikkhave neva kāyena pahātabbo no vācāya, paññāya disvā disvā pahātabbaṁ. Pāpikā bhikkhave issā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā disvā pahātabbā.

Katamā ca bhikkhave pāpikā issā:

Idha bhikkhave ijjhati gahapatissa vā gahapatiputtassa vā dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā. Tatraññatatarassa dāsassa vā opavāsassa vā evaṁ hoti. ''Aho vatimassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā na ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā''ti. Samaṇo vā pana brāhmaṇevā lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṁ tatraññatarassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā evaṁ hoti: ''aho vata ayamāyasmā na lābhī assa cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti''. Ayaṁ vuccati bhikkhave pāpikā issā, pāpikā bhikkhave issā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā disvā pahātabbā.

[BJT Page 076]

Pāpikā bhikkhave icchā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā disvā pahātabbā.

Katamā ca bhikkhave pāpikā icchā:

Idha bhikkhave ekacco assaddho samāno 'saddho'ti maṁ jāneyyunti icchati, dussīlo samāno 'sīlavā'ti maṁ jāneyyunti icchati, appassuto samāno 'bahussuto' ti maṁ jāneyyunti icchati, saṅgaṇikārāmo samāno pavivittoti maṁ jāneyyunti icchati, kusīto samāno āraddhaviriyoti maṁ jāneyyunti icchati, muṭṭhassatisamāno upaṭṭhitasatīti maṁ jāneyyunti icchati asamāhito samāno samāhito ti maṁ jāneyyunti icchati, duppañño samāno paññavāti maṁ jāneyyunti icchati, akhīṇāsavo samāno khīṇāsavoti maṁ jāneyyunti icchati, [page 041] ayaṁ vuccati bhikkhave pāpikā icchā, pāpikā bhikkhave icchā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā disvā pahātabbā.

Taṁ ce bhikkhave bhikkhu, lobho abhibhuyya irīyati. Doso abhibhuyya irīyati. Moho abhibhuyya irīyati. Kodho abhibhuyya irīyati. Upanāho abhibhuyya irīyati. Makkho abhibhuyya irīyati. Paḷāso abhibhuyya irīyati. Macchariyaṁ pāpikā issā abhibhuyya irīyati. Pāpikā icchā abhibhuyya irīyati, so evamassa veditabbo: na ayamāyasmā tathā pajānāti, yathā pajānato lobho na hoti, tathā himaṁ āyasmantaṁ lobho abhibhuyya irīyati, na ayamāyasmā tathā pajānāti, yathā pajānato doso na hoti moho na hoti kodho na hoti upanāho na hoti makkho na hoti paḷāso na hoti macchariyaṁ na hoti pāpikā issā na hoti pāpikā icchā na hoti tathā himaṁ āyasmantaṁ pāpikā icchā abhibhuyya irīyati. Tañce bhikkhave bhikkhuṁ loho nābhibhuyya irīyati. Doso nābhibhuyya irīyati. Moho nābhibhuyya irīyati. Kodho nābhibhuyya irīyati. Upanāho nābhibhuyya irīyati. Makkho nābhibhuyya irīyati. Paḷāso nābhibhuyya irīyati. Pāpikā issā nābhibhuyya irīyati. Pāpikā icchā nābhibhuyya irīyati. So evamassa veditabbo: na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti, tathā himaṁ āyasmantaṁ lobho nābhibhuyya irīyati, tathā yamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti. Moho na hoti. Kodho na hoti. Upanāho na hoti. Makkho na hoti. Paḷāso na hoti. Macchariyaṁ na hoti. Pāpikā issā na hoti. Pāpikā icchā na hoti. Tathā hi maṁ āyasmantaṁ pāpikā icchā nābhibhuyya irīyatīti.

[BJT Page 078]

10. 1. 3. 4

Mahācunda suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ āyasmā mahācundo cetīsu viharati sahajātiyaṁ. Tatra kho āyasmā mahācundo bhikkhu āmantesi āvuso bhikkhavoti. 'Āvuso'ti kho te [page 042] bhikkhu āyasmato mahācundassa paccassosuṁ. Āyasmā mahācundo etadavoca.

Ñāṇavādaṁ āvuso bhikkhu vadamāno jānāmimaṁ dhammaṁ passāmimaṁ dhamma''nti. Tañce āvuso bhikkhuṁ lobho abhibhuyya tiṭṭhati. Doso abhibhuyya tiṭṭhati. Moho abhibhuyya tiṭṭhati. Kodho abhibhuyya tiṭṭhati. Upanāho abhibhuyya tiṭṭhati. Makkho abhibhuyya tiṭṭhati. Paḷāso abhibhuyya tiṭṭhati. Macchariyaṁ abhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā issā abhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati. So evamassa veditabbo: na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ lobho abhibhuyya tiṭṭhati. Na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato doso na hoti. Moho na hoti. Kodho na hoti. Upanāho na hoti. Makkho na hoti. Paḷāso na hoti. Macchariyaṁ na hoti. Pāpikā issā na hoti. Pāpikā icchā na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati.

Bhāvanāvādaṁ āvuso bhikkhu vadamāno bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti. Tañce āvuso bhikkhuṁ lobho abhibhuyya tiṭṭhati. Doso abhibhuyya tiṭṭhati. Moho abhibhuyya tiṭṭhati. Kodho abhibhuyya tiṭṭhati. Upanāho abhibhuyya tiṭṭhati. Makkho abhibhuyya tiṭṭhati. Paḷāso abhibhuyya tiṭṭhati. Macchariyaṁ abhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā abhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā issā abhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati. So evamassa veditabbo: na ayamāyasmā tathā pajānāti, yathā pajānato lobho na hoti. Tathā hi maṁ āyasmantaṁ lobho abhibhuyya tiṭṭhati. Na ayamāyasmā tathā pajānāti, yathā pajānato doso na hoti. Moho na hoti. Kodho na hoti. Upanāho na hoti. Makkho na hoti. Paḷāso na hoti. Macchariyaṁ na hoti. Pāpikā issā na hoti. Pāpikā icchā na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati.

[BJT Page 080]

Ñāṇavādañca āvuso bhikkhu vadamāno bhāvanāvādañca jānāmimaṁ dhammaṁ passāmimaṁ dhammaṁ. Bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti. Tañce āvuso bhikkhuṁ lobho abhibhuyya tiṭṭhati. Doso abhibhuyya tiṭṭhati. Moho abhibhuyya tiṭṭhati. Kodho abhibhuyya tiṭṭhati. Upanāho abhibhuyya tiṭṭhati. Makkho abhibhuyya tiṭṭhati. Paḷāso abhibhuyya tiṭṭhati. Macchariyaṁ abhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā issā abhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā icchā [page 043] abhibhuyya tiṭṭhati. So evamassa veditabbo: ''na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ lobho abhibhuyya tiṭṭhati. Na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho na hoti. Kodho na hoti. Upanāho na hoti. Makkho na hoti. Paḷāso na hoti. Macchariyaṁ na hoti. Pāpikā issā na hoti. Pāpikā icchā na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati.

Seyyathāpi āvuso puriso daḷiddova samāno aḍḍhavādaṁ vadeyya, adhanova samāno dhanavādaṁ vadeyya, abhogavāva samāno bhogavādaṁ vadeyya. So kismiñcideva dhana karaṇīye samuppanno na sakkuṇeyya upanihattuṁ1 dhanaṁ vā dhaññaṁ vā rajataṁ vā jātarūpaṁ vā. Tamenaṁ evaṁ jāneyya: daḷiddova ayamāyasmā samāno aḍḍhavādaṁ vadeti, adhanova ayamāyasmā samāno dhanavādaṁ vadeti, abhogavāva ayamāyasmā samāno bhogavādaṁ vadeti. Taṁ kissa hetu: tathā hi ayamāyasmā kismiñcideva dhana karaṇīye samuppannena na sakkoti upanihattuṁ dhanaṁ vā dhaññaṁ vā rajataṁ vā jātarūpaṁ vāti.

Evameva kho āvuso ñāṇavādañca bhikkhu vadamāno bhāvanāvādañca jānāmimaṁ dhammaṁ passāmimaṁ dhammaṁ, bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvita citto bhāvitapaññoti. Tañce āvuso bhikkhuṁ lobho abhibhuyya tiṭṭhati, doso abhibhuyya tiṭṭhati. Moho abhibhuyya tiṭṭhati. Kodho abhibhuyya tiṭṭhati. Upanāho abhibhuyya tiṭṭhati. Makkho abhibhuyya tiṭṭhati. Paḷāso abhibhuyya tiṭṭhati. Macchariyaṁ abhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā issā abhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati. So evamassa veditabbo: ''na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ lobho abhibhuyya tiṭṭhati. Na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho na hoti kodho na hoti upanāho na hoti makkho na hoti paḷāso na hoti macchariyaṁ na hoti [page 044] pāpikā issā na hoti pāpikā icchā na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati.

1. Upanihanatuṁ sīmu. Upanihātuṁ machasaṁ

[BJT Page 082]

Ñāṇavādaṁ āvuso bhikkhu vadamāno jānāmimaṁ dhammaṁ passāmimaṁ dhammanti. Tañce āvuso bhikkhuṁ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati doso nābhibhuyya tiṭṭhati. Moho nābhibhuyya tiṭṭhati. Kodho nābhibhuyya tiṭṭhati. Upanāho nābhibhuyya tiṭṭhati. Makkho nābhibhuyya tiṭṭhati. Paḷāso nābhibhuyya tiṭṭhati. Macchariyaṁ nābhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā issā nābhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati. So evamassa veditabbo: tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti: tathā himaṁ āyasmantaṁ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati. Tathā āyamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti. Meho na hoti. Kodho na hoti. Upanāho na hoti. Makkho na hoti. Paḷāso na hoti. Macchariyaṁ na hoti. Pāpikā issā na hoti. Pāpikā icchā na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati.

Bhāvanāvādaṁ āvuso bhikkhu vadamāno bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti, tañce āvuso bhikkhuṁ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati. Doso nābhibhuyya tiṭṭhati. Moho nābhibhuyya tiṭṭhati. Kodho nābhibhuyya tiṭṭhati. Upanāho nābhibhuyya tiṭṭhati. Makkho nābhibhuyya tiṭṭhati. Paḷāso nābhibhuyya tiṭṭhati. Macchariyaṁ nābhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā issā nābhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati. So evamassa veditabbo: tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti. Tathāhi maṁ āyasmantaṁ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati. Tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho na hoti kodho na hoti upanāho na hoti makkho na hoti paḷāso na hoti macchariyaṁ na hoti pāpikā issā na hoti pāpikā icchā na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati.

Ñāṇavādañca āvuso bhikkhu vadamāno bhāvanāvādañca jānāmimaṁ dhammaṁ passāmimaṁ dhammaṁ, bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti. Tañce āvuso bhikkhuṁ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati. Doso nābhibhuyya tiṭṭhati. Moho nābhibhuyya tiṭṭhati. Kodho nābhibhuyya tiṭṭhati. Upanāho nābhibhuyya tiṭṭhati. Makkho nābhibhuyya tiṭṭhati. Paḷāso nābhibhuyya tiṭṭhati. Macchariyaṁ nābhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā issā nābhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati. So evamassa veditabbo: tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti. [page 045] tathā himaṁ āyasmantaṁ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati. Tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti. Moho na hoti. Kodho na hoti. Upanāho na hoti. Makkho na hoti. Paḷāso na hoti. Macchariyaṁ na hoti. Pāpikā issā na hoti. Pāpikā icchā na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati.

[BJT Page 084]

Seyyathāpi āvuso puriso aḍḍho va samāno aḍḍhavādaṁ vadeyya, dhanavāva samāno dhanavādaṁ vadeyya, bhogavāva samāno bhogavādaṁ vadeyya, so kismiñcideva dhanakaraṇīye samuppanne sakkuṇeyya upanihattūṁ dhanaṁ vā dhaññaṁ vā rajataṁ vā jātarūpaṁ vā. Tamenaṁ evaṁ jāneyyuṁ: ''aḍḍhova ayamāyasmā samāno aḍḍhavādaṁ vadeti, dhanavāva ayamāyasmā samāno dhanavādaṁ vadeti, bhogavāva ayamāyasmā samāno bhogavādaṁ vadeti. Taṁ kissa hetu: tathāhi ayamāyasmā kismiñci deva dhanakaraṇīye samuppanne sakkoti upanihattuṁ dhanaṁ vā dhaññaṁ vā rajataṁ vā jātarūpaṁ vā''ti.

Evameva kho āvuso ñāṇavādañca bhikkhu vadamāno bhāvanāvādañca jānāmimaṁ dhammaṁ passāmimaṁ dhammaṁ, bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti. Tañce āvuso bhikkhuṁ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati. Doso nābhibhuyya tiṭṭhati. Moho nābhibhuyya tiṭṭhati. Kodho nābhibhuyya tiṭṭhati. Upanāho nābhibhuyya tiṭṭhati. Makkho nābhibhuyya tiṭṭhati. Paḷāso nābhibhuyya tiṭṭhati. Macchariyaṁ nābhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā issā nābhibhuyya tiṭṭhati. Pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati. So evamassa veditabbo: tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti, tathāhi maṁ āyasmantaṁ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati. Tathā yamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti. Moho na hoti. Kodho na hoti. Upanāho na hoti. Makkho na hoti. Paḷāso na hoti. Macchariyaṁ na hoti. Pāpikā issā na hoti. Pāpikā icchā na hoti. Tathā himaṁ āyasmantaṁ pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhatīti.
[page 046]
10. 1. 3. 5

Kasiṇa suttaṁ

Dasa imāni bhikkhave kasiṇāyatanāni, katamāni dasa: paṭhavikasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Āpokasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Tejokasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Vāyokasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Nīlakasiṇameko sañajānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Pītakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Lohitakasiṇa meko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Odātakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Ākāsakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Viññāṇakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Imāni kho bhikkhave dasa kasiṇāyatanānīti.

[BJT Page 086]

10. 1. 3. 6

Kālī suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati kuraraghare pavatte pabbate. Atha kho kālī upāsikā kuraragharikā yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ mahākaccānaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho kālī upāsikā kuraragharikā āyasmantaṁ mahākaccānaṁ etadavoca:

Vuttamidaṁ bhante bhagavatā kumāri pañhesu:

1. ''Atthassa pattiṁ hadayassa santiṁ
Jetvāna senaṁ piyasātarūpaṁ
Ekohaṁ jhāyaṁ sukhamanubodhiṁ
Tasmā jane1 na karomi sakkhiṁ2
Sakkhī3 na sampajjati kenacī me''ti.
[page 047]

Imassa nu kho bhante bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa kathaṁ vitthārena attho daṭṭhabboti?

Paṭhavikasiṇasamāpattiparamā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṁ4. Yāvatā kho bhagini paṭhavi kasiṇasamāpatti paramatā, tadabhiññāsi bhagavā. Tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa, 5 ādīnavamaddasa, nissaraṇamaddasa, maggāmaggañāṇadassanamaddasa, tassa ādi dassanahetu6 ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañānadassanahetu atthassa patti, hadayassa santi viditā hoti.

Āpokasiṇasamāpattiparamā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṁ. Yāvatā kho bhagini āpo kasiṇasamāpatti paramatā, tadabhiññāsi bhagavā. Tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa, ādīnavamaddasa, nissaraṇamaddasa, maggāmaggañāṇadassanamaddasa, tassa ādi dassanahetu ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañānadassanahetu atthassa patti, hadayassa santi viditā hoti.

Tejokasiṇasamāpatti paramā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṁ. Yāvatā kho bhagini tejo kasiṇasamāpatti paramatā, tadabhiññāsi bhagavā. Tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa, ādīnavamaddasa, nissaraṇamaddasa, maggāmaggañāṇadassanamaddasa, tassa ādi dassanahetu6 ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañānadassanahetu atthassa patti, hadayassa santi viditā hoti.

Vāyokasiṇasamāpatti paramā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṁ. Yāvatā kho bhagini vāyo kasiṇasamāpatti paramatā, tadabhiññāsi bhagavā. Tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa, ādīnavamaddasa, nissaraṇamaddasa, maggāmaggañāṇadassanamaddasa, tassa ādi dassanahetu ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañānadassanahetu atthassa patti, hadayassa santi viditā hoti.

Nīlakasiṇasamāpatti paramā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṁ. Yāvatā kho bhagini nīla kasiṇasamāpatti paramatā, tadabhiññāsi bhagavā. Tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa, ādīnavamaddasa, nissaraṇamaddasa, maggāmaggañāṇadassanamaddasa, tassa ādi dassanahetu ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañānadassanahetu atthassa patti, hadayassa santi viditā hoti.

Pītakasiṇasamāpatti paramā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṁ. Yāvatā kho bhagini pīta kasiṇasamāpatti paramatā, tadabhiññāsi bhagavā. Tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa, ādīnavamaddasa, nissaraṇamaddasa, maggāmaggañāṇadassanamaddasa, tassa ādi dassanahetu ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañānadassanahetu atthassa patti, hadayassa santi viditā hoti.

[BJT Page 088]

Lohitakasiṇasamāpatti paramā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṁ. Yāvatā kho bhagini lohita kasiṇasamāpatti paramatā, tadabhiññāsi bhagavā. Tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa, ādīnavamaddasa, nissaraṇamaddasa, maggāmaggañāṇadassaṇamaddasa, tassa ādi dassanahetu ādīnavamaddasa, ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañānadassanahetu atthassa
Patti, hadayassa santi viditā hoti.

Odātakasiṇasamāpatti paramā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṁ. Yāvatā kho bhagini odāta kasiṇasamāpatti paramatā, tadabhiññāsi bhagavā. Tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa, ādīnavamaddasa, nissaraṇamaddasa, maggāmaggañāṇadassanamaddasa, tassa ādi dassanahetu ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañānadassanahetu atthassa patti, hadayassa santi viditā hoti.

Ākāsakasiṇasamāpatti paramā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṁ. Yāvatā kho bhagini ākāsakasiṇasamāpatti paramatā, tadabhiññāsi bhagavā. Tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa, ādīnavamaddasa, nissaraṇamaddasa, maggāmaggañāṇadassanamaddasa, tassa ādi dassanahetu ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañānadassanahetu atthassa patti, hadayassa santi viditā hoti.

Viññāṇakasiṇasamāpatti paramā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṁ. Yāvatā kho bhagini viññāṇakasiṇasamāpatti paramatā, tadabhiññāsi bhagavā. Tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa, ādīnavamaddasa, nissaraṇamaddasa, maggāmaggañāṇadassanamaddasa, tassa ādi dassanahetu ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañānadassanahetu atthassa patti, hadayassa santi viditā hoti.

Iti kho bhagini yantaṁ vuttaṁ bhagavatā kumāri pañhesu:

2. Atthassa pattiṁ hadayassa santiṁ
Jetvāna senaṁ piya sātarūpaṁ
Ekohaṁ jhāyaṁ sukhamanubodhiṁ [page 048]
Tasmā jane na karomi sakkhiṁ
Sakkhī na sampajjati kenacī meti.

Imassa kho bhagini, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena attho daṭṭhabboti.
1 . Tasmā janenamachasaṁ. 4. Atthoti abhi nībabatetasuṁ machasaṁ
2. Sakhiṁ machasaṁ. 5. Asasādamaddasaṁmachasaṁ.
3. Sakhī machasaṁ. 6. Asasāda dassanahetumachasaṁ

10. 1. 3. 7

Paṭhama mahāpañha suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharaki jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho sambhahulā bhikkhu pubbanha samayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṁ piṇḍāya pavisiṁsu. Atha kho tesaṁ bhikkhūnaṁ etadahosi:

''Atippago kho tāva sāvatthiyaṁ piṇḍāya carituṁ, yannūna mayaṁ yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkameyyāmā''ti.

Atha kho te bhikkhu yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodiṁsu. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdiṁsu. Ekamantaṁ nisinne kho te bhikkhu te aññatitthiyā paribbājakā etadavocuṁ.

[BJT Page 090]

''Samaṇo āvuso gotamo sāvakānaṁ evaṁ dhammaṁ deseti: etha tumhe bhikkhave sabbaṁ dhammaṁ abhijānātha: sabbaṁ dhammaṁ abhiññāya abhiññāya viharathā''ti. Mayampi kho āvuso sāvakānaṁ evaṁ dhammaṁ desema: ''etha tumhe āvuso sabbaṁ dhammaṁ abhijānātha: sabbaṁ dhammaṁ abhiññāya abhiññāya viharathā''ti.

Idha no āvuso ko viseso, ko adhippāyo, kiṁ nānākaraṇaṁ samaṇassa vā gotamassa amhākaṁ vā yadidaṁ [page 049] dhammadesanāya vā dhammadesanaṁ, anusāsaniyā vā anusāsaninti''?

Atha kho te bhikkhu tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ neva abhinandiṁsu na paṭikkosiṁsu, anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṁsu bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṁ ājānissāmāti.

Atha kho te bhikkhu sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā bhattaṁ piṇḍapātapaṭikkantā yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdiṁsu. Ekamantaṁ nisinnā kho te bhikkhu bhagavantaṁ etadavocuṁ

Idha mayaṁ bhante, pubbanhasamayaṁ nivāsetvā patta cīvaramādāya sāvatthiyaṁ piṇḍāya pavisimha. Tesaṁ no bhante, amhākaṁ etadahosi: ''atippago kho tāva sāvatthiyaṁ piṇḍāya carituṁ, yannūna mayaṁ yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkameyyāmā''ti. Atha kho mayaṁ bhante yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo, tenupasaṅkamimha. Upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodimha. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdimha. Ekamantaṁ nisinno kho bhante aññatitthiyā paribbājakā amhe etadavocuṁ: ''samaṇo āvuso gotamo sāvakānaṁ evaṁ dhammaṁ deseti: 'etha tumhe bhikkhave sabbaṁ dhammaṁ abhijānātha, sabbaṁ dhammaṁ abhiññāya abhiññāya viharathā'ti. Mayampi kho āvuso sāvakānaṁ evaṁ dhammaṁ desema: ''etha tumhe āvuso sabbaṁ dhammaṁ abhijānātha, sabbaṁ dhammaṁ abhiññāya abhiññāya viharathā'ti. Idha no āvuso ko viseso, ko adhippāyo kiṁnānā karaṇaṁ, samaṇassa vā gotamassa amhākaṁ vā yadidaṁ dhammadesanāya vā dhammadesanaṁ anusāsaniyā vā anusāsaninti''.

[BJT Page 092]
Atha [page 050] kho mayaṁ bhante tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ bhāsitaṁ neva abhinandimha, na paṭikkosimha. Anabhinanditvā apaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamimha. ''Bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṁ ājānissāmā''ti.

Evaṁ vādino bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā: ''eko āvuso pañho, eko uddeso, ekaṁ veyyākaraṇaṁ, dve pañhā, dve uddesā, dve veyyākaraṇāni, tayo pañhā, tayo uddesā tīṇi veyyākaraṇāni, cattāro pañhā, cattāro uddesā, cattāri veyyākaraṇāni, pañca pañhā, pañcuddesā, pañca veyyākaraṇāni, cha pañhā, cha uddesā, cha veyyākaraṇāni, satta pañhā, satta uddesā, satta veyyākaraṇāni, aṭṭha pañhā, aṭṭha uddesā, aṭṭha veyyākaraṇāni, nava pañhā, nava uddesā, nava veyyākaraṇāni, dasa pañhā, dasuddesā, dasa veyyākaraṇānīti. Evaṁ puṭṭho bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā na ceva sampāyissanti, uttariñca vighātaṁ āpajjissanti. Taṁ kissa hetu: yathā taṁ bhikkhave avisayasmiṁ. Nāhantaṁ bhikkhave passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇa brāhmaṇiyā pajāya sadeva manussāya, yo imesaṁ pañhānaṁ veyyākaraṇena cittaṁ ārādheyya, aññatra tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā, ito vā pana sutvā.

1. Eko pañho, eko uddeso, ekaṁ veyyākaraṇanti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: ekadhamme bhikkhave bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca1 diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti, katamasmiṁ eka dhamme: sabbe sattā āhāraṭṭhitikā. [page 051] imasmiṁ kho bhikkhave ekadhamme bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Eko pañho, eko uddeso, ekaṁ veyyākaraṇanti iti vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

1. Sammadatthaṁ abhisamecca machasaṁ

[BJT Page 094]

2. Dve pañhā, dve uddesā, dve veyyākaraṇānīti iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: dvīsu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammāvimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca1 diṭṭheva dhamme dukkassantakaro hoti, katamesu dvīsu: nāme ca rūpe ca. Imesu kho bhikkhave dvīsu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammāvimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Dve pañhā, dve uddesā. Dve veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭiccavuttaṁ.

3. Tayo pañhā, tayo uddesā, tayo veyyākaraṇānīti iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: tīsu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammāvimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca1 diṭṭheva dhamme dukkassantakaro hoti, katamesu tīsu: tīsu vedanāsu. Imesu kho bhikkhave tīsu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammāvimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Tayo pañhā, tayo uddesā. Tīṇi veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭiccavuttaṁ.

4. Cattāro pañhā, cattāro uddesā, cattāri veyyākaraṇānīti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: [page 052] catūsu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca1 diṭṭheva dhamme dukkassantakaro hoti, katamesu catūsu: catūsu āhāresu. Imesu kho bhikkhave catūsu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammāvimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Cattāro pañhā, cattāro uddesā. Cattāri veyyākaraṇānīti, iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭiccavuttaṁ.

[BJT Page 096]

5. Pañca pañhā, pañcuddessā, pañca veyyākaraṇānīti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ:
Pañcasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca1 diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti.
Sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkassantakaro hoti, katamesu pañcasu: pañcasu upādānakkhandhesu. Imesu kho bhikkhave pañcasu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Pañca pañhā, pañcuddesā pañcaveyyākaraṇānīti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭiccavuttaṁ.
Dukkhassantakaro hoti pañca pañhā, pañcuddesā, pañcaveyyākaraṇānīti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

6. Cha pañhā, cha uddesā cha veyyākaraṇānīti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: chasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkassantakaro hoti, katamesu chasu. Chasu ajjhattikesu āyatanesu. Imesu kho bhikkhave chasu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimaccamāno sammā puriyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dakkhassantakaro hoti. Ja pañhā, ja uddesā, ja veyyākaraṇānīti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

[page 053]

7. Satta pañhā satta uddesā satta veyyākaraṇānīti. Iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ. Sattasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu sattasu: sattasu viññāṇaṭṭhitisu. Imesu kho bhikkhave sattasu dhammesu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Sattapañhā, satta uddesā, satta veyyākaraṇānīti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

[BJT Page 098]

8. Aṭṭha pañhā aṭṭhuddesā, aṭṭha veyyākaraṇānīti. Iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ. Aṭṭhasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu aṭṭhasu: aṭṭhasu lokadhammesu. Imesu kho bhikkhave aṭṭhasu dhammesu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Aṭṭha pañhā aṭṭhuddesā aṭṭha veyyākaraṇānīti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

9. Nava pañhā nava uddesā, nava veyyākaraṇānīti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: navasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca1 diṭṭheva
Dhamme dukkassantakaro hoti, katamesu navasu: navasu sattāvāsesu. [page 054] imesu kho bhikkhave navasu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammāvimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Nava pañhā, nava uddesā. Nava veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

10. Dasa pañhā, dasuddesā, dasa veyyākaraṇānīti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: dasasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkassantakaro hoti, katamesu dasasu: dasasu akusalesu dhammesu, 1 imesu kho bhikkhave dasasu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti.
Dasa pañhā, dasuddesā, dasa veyyākaraṇānīti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttanti.

1. Akusalesu kammapathesu, machasaṁ.

[BJT Page 100]

10. 1. 3. 8

Dutiya mahā pañha suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā kajaṅgalāyaṁ viharati veḷuvane. Atha kho sambahulā kajaṅgalā1 upāsakā yena kajaṅgalā2 bhikkhunī tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā kajaṅgalaṁ bhikkhuniṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdiṁsu ekamantaṁ nisinnā kho kajaṅgalā upāsakā kajaṅgalaṁ bhikkhuniṁ etadavocuṁ.

Vuttamidaṁ ayye bhagavatā mahāpañhesu: ekopañho, eko uddeso, ekaṁ veyyākaraṇaṁ. Dve uddesā dve veyyākaraṇāni, tayo pañhā tayo uddesā tīṇi veyyākaraṇāni, [page 055] cattāro pañhā. Cattāro uddesā cattāri veyyākaraṇāni. Pañca pañhā pañcuddesā pañca veyyākaraṇāni. Cha pañhā cha uddesā, cha veyyākaraṇāni. Satta pañhā satta uddesā, satta veyyākaraṇāni. Aṭṭha pañhā aṭṭha uddesā aṭṭha veyyākaraṇāni. Nava pañhā nava uddesā nava veyyākaraṇāni, dasa pañhā dasa uddesā dasa veyyākaraṇānīti. Imassa nu kho ayye bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa kathaṁ vitthārena attho daṭṭhabboti?

Na kho panetaṁ āvuso bhagavato sammukhā sutaṁ, sammukhā paṭiggahītaṁ. Napi manobhāvanīyānaṁ bhikkhūnaṁ sammukhā sutaṁ, sammukhā paṭiggahītaṁ, api ca yathā mettha khāyati, taṁ suṇātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evaṁ ayyeti kho kajaṅgalā upāsakā kajaṅgalāya bhikkhuniyā paccassosuṁ. Kajaṅgalā bhikkhunī etadavoca:

Eko pañho, eko uddeso, ekaṁ veyyākaraṇanti iti kho panetaṁ vuttaṁ bhagavatā, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ. Ekadhamme āvuso bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamasmiṁ ekadhamme: sabbe sattā āhāraṭṭhitikā, imasmiṁ kho āvuso ekadhamme bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno, sammā vimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Eko pañho, eko uddeso, ekaṁ veyyākaraṇanti iti yaṁ taṁ vuttaṁ bhagavatā idametaṁ paṭiccavuttaṁ.

1. Kajaṅgalakā machasaṁ 2. Kajaṅgalikā machasaṁ

[BJT Page 102]
[page 056]

Dve pañhā, dve uddesā, dve veyyākaraṇānīti iti kho panetaṁ vuttaṁ bhagavatā, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ. Dvīsu āvuso dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu dvīsu: nāme ca rūpe ca. Imesu kho bhikkhave dvīsu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Dve pañhā, dve uddesā. Dve veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ. Katamesu tīsu: tīsu vedanāsu. Imesu kho āvuso tīsu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno, sammā virajjamāno, sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti, tayo pañhā tayo uddesā, tīṇi veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ bhagavatā idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

Cattāro pañhā, cattāro uddesā cattāri veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ bhagavatā, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: catusu āvuso dhammesu bhikkhu sammā subhāvitacitto sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu catusu: catūsu satipaṭṭhānesu. Imesu kho āvuso catusu dhammesu bhikkhu sammā subhāvitacitto sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Cattāro pañhā, cattāro uddesā, cattāri veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ bhagavatā idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

Pañca pañhā, pañcuddesā, pañca veyyākaraṇānīti iti kho panetaṁ vuttaṁ bhagavatā, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: pañcasu āvuso dhammesu bhikkhu sammā subhāvitacitto sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu pañcasu: pañcasu indriyesu. Imesu kho bhikkhave pañcasu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti pañca pañhā, pañcuddesā, pañca veyyākaraṇānīti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ. Katamesu chasu: [page 057] chasu nissāraṇīyāsu dhātusu. Imesu kho bhikkhave chasu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Cha pañhā, cha uddesā, cha veyyākaraṇānīti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ. Katamesu sattasu: sattasu bojjhaṅgesu. Imesu kho bhikkhave sattasu dhammesu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Satta pañhā, satta uddesā, satta veyyākaraṇānīti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ. Katamesu aṭṭhasu: ariye aṭṭhaṅgike magge1 imesu kho āvuso aṭṭhasu dhammesu bhikkhu sammā subhāvitacitto sammā pariyantadassāvī, sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Aṭṭha pañhā, aṭṭha uddesā, aṭṭha veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ bhagavatā idametaṁ paṭicca vuttaṁ.
1. Aṭṭhasu ariyaaṭṭhaṅgikamaggesumachasaṁ

[BJT Page 104]

Nava pañhā, navuddesā nava veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ bhagavatā, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: navasu āvuso dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammadatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu navasu: navasu sattāvāsesu. Imesu kho āvuso navasu dhammesu bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammadatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Nava pañhā, navuddesā nava veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ bhagavatā, idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

Dasa pañhā dasa uddesā, dasa veyyākaraṇānīti iti kho panetaṁ vuttaṁ bhagavatā, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: dasasu āvuso dhammesu bhikkhu sammā subhāvitacitto sammā pariyantadassāvī sammadatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu dasasu: dasasu kusalesu kammapathesu: [page 058] imesu kho āvuso dasasu dhammesu sammā subhāvitacitto sammā pariyantadassāvī sammadatthāhisamecca diṭṭhevadhamme dukkhassantakaro hoti. Dasa pañhā, dasuddesā, dasa veyyākaraṇānīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ bhagavatā, idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

Iti kho āvuso yaṁ taṁ vuttaṁ bhagavatā mahāpañhesu1 eko pañho, eko uddeso, ekaṁ veyyākaraṇaṁ iti yaṁ taṁ vuttaṁ bhagavatā idametaṁ paṭicca vuttaṁ. Dasaveyyākaraṇānīti imassa kho ahaṁ āvuso bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena atthaṁ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āvuso bhagavantaṁ yeva upasaṅkamitvā etamatthaṁ puccheyyātha2, yathā no bhavā vyākaroti3, tathā naṁ dhāreyyāthāti.

Evaṁ ayyeti kho kajaṅgalā upāsakā kajaṅgalāya bhikkhuniyā bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā kajaṅgalaṁ bhikkhuniṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdiṁsu. Ekamantaṁ nisinnā kho kajaṅgalā upāsakā yāvatako ahosi kajaṅgalāya bhikkhuniyā saddhiṁ kathāsallāpo, taṁ sabbaṁ bhagavato ārocesuṁ.

1. Saṅkhittena bhāsītaṁsu mahāpañhāsu machasaṁ.
2. Paṭipuccheyyātha machasaṁ.
3. Yathā no taṁ machasaṁ.

[BJT Page 106]

Sādhu, sādhu gahapatayo, paṇḍitā gahapatayo kajaṅgalā bhikkhunī mahāpaññā gahapatayo kajaṅgalā bhikkhunī. Sacepi1 tumhe gahapatayo maṁ upasaṅkamitvā etamatthaṁ puccheyyātha, ahampi cetaṁ [page 059] evameva byākareyyaṁ yathā taṁ kajaṅgalāya bhikkhuniyā byākataṁ. Eso ceva tassattho, evañca taṁ dhāreyyathāti.

10. 1. 3. 9

Paṭhamakosala suttaṁ

(Sāvatthi)

1. Yāvatā bhikkhave kāsikosalā, yāvatā rañño pasenadissa kosalassa vijite2, rājā tattha pasenadī kosalo rājā aggamakkhāyati. Raññopi kho bhikkhave pasenadissa kosalassa attheva aññathattaṁ, atthi vipariṇāmo. Evaṁ passaṁ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmimpi nibbindati. Tasmiṁ nibbindanto agge virajjati, pageva hīnasmiṁ.

2. Yāvatā bhikkhave candimasuriyā pariharanti, disā bhanti virocanā, tāva sahassadhā loko. Tasmiṁ sahassadhā loke sahassaṁ candānaṁ, sahassaṁ suriyānaṁ2, sahassaṁ sinerupabbatarājānaṁ, sahassaṁ jambudīpānaṁ, sahassaṁ aparagoyānānaṁ sahassaṁ uttarakurūnaṁ, sahassaṁ pubbavidehānaṁ, cattāri mahāsamuddasahassāni, cattāri mahārājasahassāni, sahassaṁ cātummahārājikānaṁ, sahassaṁ tāvatiṁsānaṁ, sahassaṁ yāmānaṁ, sahassaṁ tusitānaṁ, sahassaṁ nimmāṇaratīnaṁ, sahassaṁ paranimmitavasavattīnaṁ, sahassaṁ brahmalokānaṁ, yāvatā bhikkhave sahassīlokadhātu, mahābrahmā tattha aggamakkhāyati. [page 060] mahābrahmunopi kho bhikkhave attheva aññathattaṁ, atthi vipariṇāmo evaṁ passaṁ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmimpi nibbindati. Tasmiṁ nibbindanto agge virajjati, pageva hīnasmiṁ.

1. Mañce machasaṁ.
2. Vijitaṁ machasaṁ
3. Sūriyānaṁ machasaṁ

[BJT Page 108]

3. Hoti kho so bhikkhave samayo, yaṁ ayaṁ loko saṁvaṭṭati, saṁvaṭṭamāne bhikkhave loke yebhuyyena sattā ābhassara saṁvattanikā1 bhavanti, te tattha honti manomayā, pītibhakkhā sayaṁ pabhā antalikkhe carā subhaṭṭhāyino ciraṁ dīghamaddhānaṁ tiṭṭhanti. Saṁvaṭṭamāne bhikkhave loke ābhassarā devā aggamakkhāyanti. Ābhassarānampi kho bhikkhave devānaṁ attheva aññathattaṁ. Atthi vipariṇāmo, evaṁ passaṁ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmimpi nibbindati, tasmiṁ nibbindanto agge virajjati, pageva hīnasmiṁ.

4. Dasaimāni bhikkhave kasiṇāyatanāni. Katamāni dasa: paṭhavikasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Āpokasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho, tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Tejokasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho, tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Vāyokasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho, tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Nīlakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho, tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Pītakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho, tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Lohitakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho, tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Odātakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho, tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Ākāsakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho, tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ. Viññāṇakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho, tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ imāni kho bhikkhave dasa kasiṇāni. Etadaggaṁ bhikkhave imesaṁ dasannaṁ kasiṇāyatanānaṁ yadidaṁ viññāṇakasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ, evaṁsaññinopi kho bhikkhave santi sattā. Evaṁ saññīnampi bhikkhave sattānaṁ attheva aññathattaṁ, atthi vipariṇāmo. Evaṁ [page 061] passaṁ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmimpi nibbindati. Tasmiṁ nibbindanto agge virajjati, pageva hīnasmiṁ.

5. Aṭṭhimāni bhikkhave abhibhāyatanāni, katamāni. Aṭṭha: ajjhattaṁ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇa dubbaṇṇāni. ''Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī''ti evaṁsaññī hoti idaṁ paṭhamaṁ abhibhāyatanaṁ.

Ajjhattaṁ rūpasaññī ekobahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇa dubbaṇṇāni, tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī'ti evaṁ saññī hoti. Idaṁ dutiyaṁ abhibhāyatanaṁ.

Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, ''tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī'' ti evaṁ saññī hoti. Idaṁ tatiyaṁ abhibhāyatanaṁ.

1. Vantanikā sīmu.

[BJT Page 110]

Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, 'tāni abhibhuyya jānāmi passāmī'ti evaṁ saññī hoti idaṁ catutthaṁ abhibhāyatanaṁ.

Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīla nidassanāni nīla nibhāsāni seyyathāpi nāma ummā pupphaṁ1 nīlaṁ nīlavaṇṇaṁ nīladassanaṁ nīlanibhāsaṁ, seyyathāpi vā pana taṁ vatthaṁ bārāṇaseyyakaṁ ubhatobhāga vimaṭṭhaṁ nīlaṁ nīlavaṇṇaṁ nīladassanaṁ nīla nibhāsaṁ. Evameva ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni. 'Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī'ti evaṁ saññī hoti, imaṁ pañcamaṁ abhibhāyatanaṁ.

Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni, pītanibhāsāni seyyathāpi nāma kaṇikārapupphaṁ pītaṁ pītavaṇṇaṁ pītanidassanaṁ pītanibhāsaṁ,
Seyyathāpi vā pana taṁ vatthaṁ [page 062] bārāṇaseyyakaṁ ubhatobhāgavimaṭṭhaṁ pītaṁ pītavaṇṇaṁ pītanidassanaṁ pītanibhāsaṁ. Evamevaṁ ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. 'Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī'ti evaṁ saññī hoti idaṁ chaṭṭhaṁ abhibhāyatanaṁ.

Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni seyyathāpi nāma bandhujīvakapupphaṁ lohitakaṁ lohitakavaṇṇaṁ lohitakanidassanaṁ lohitakanibhāsaṁ, seyyathāpi vā pana taṁ vatthaṁ bārāṇaseyyakaṁ ubhatobhāgavimaṭṭhaṁ lohitakaṁ lohitavaṇṇaṁ lohitakanidassanaṁ lohitaka nibhāsaṁ. Evamevaṁ ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitaka nidassanāni lohitaka nibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī'ti evaṁ saññī hoti idaṁ sattamaṁ abhibhāyatanaṁ.

Ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odāta nibhāsāni.

1. Umā puppaṁ, machasaṁ

[BJT Page 112]

Seyyathāpi nāma osadhītārakā odātā odātavaṇṇā odātanidasasanā odātanibhāsā. Seyyathāpi vā pana taṁ vatthaṁ bārāṇaseyyakaṁ ubhatobhāgavimaṭṭhaṁ odātaṁ odātavaṇṇaṁ odātanidassanaṁ odātanibhāsaṁ evamevaṁ ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni. 'Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī'ti evaṁsaññī hoti idaṁ aṭṭhamaṁ abhibhāyatanaṁ.

Imāni kho bhikkhave aṭṭha abhibhāyatanāni. Etadaggaṁ bhikkhave imesaṁ aṭṭhannaṁ abhibhāyatanānaṁ yadidaṁ ajjhattaṁ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni. Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṁ saññī hoti. Evaṁ saññinopi kho bhikkhave santi sattā. Evaṁ saññīnampi kho bhikkhave sattānaṁ attheva [page 063] aññathattaṁ, atthi vipariṇāmo, evaṁ passaṁ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmimpi nibbindati. Tasmiṁ nibbindanto agge virajjati, pageva hīnasmiṁ.

6. Catasso imā bhikkhave paṭipadā. Katamā catasso: dukkhā paṭipadā dandhābhiññā, dukkhā paṭipadā khippābhiññā, sukhāpaṭipadā dandhābhiññā, sukhāpaṭipadā khippābhiññā. Imā kho bhikkhave catasso paṭipadā. Etadaggaṁ bhikkhave imāsaṁ catunnaṁ paṭipadānaṁ yadidaṁ sukhā paṭipadā khippābhiññā. Evaṁ paṭipannāpi kho bhikkhave santi sattā. Evaṁ paṭipannānampi kho bhikkhave sattānaṁ attheva aññathattaṁ, atthi vipariṇāmo. Evaṁ passaṁ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmimpi nibbindati. Tasmiṁ nibbindanto agge virajjati, pageva hīnasmiṁ.

7. Catasso imā bhikkhave saññā, katamā catasso: parittameko sañjānāti, mahaggatameko sañjānāti, appamāṇameko sañjānāti natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanameko sañjānāti, imā kho bhikkhave catasso saññā. Etadaggaṁ bhikkhave imāsaṁ catunnaṁ saññānaṁ yadidaṁ ''natthi kiñcī''ti ākiñcaññāyatanameko sañjānāti. Evaṁ saññinopi kho bhikkhave santi sattā. Evaṁ saññīnampi kho bhikkhave sattānaṁ attheva aññathattaṁ, atthi vipariṇāmo evaṁ passaṁ bhikkhave sutavā, ariyasāvako tasmimpi nibbindati. Tasmiṁ nibbindanto agge virajjati, pageva hīnasmiṁ.
[BJT Page 114]

8. Etadaggaṁ bhikkhave bāhirakānaṁ diṭṭhigatānaṁ yadidaṁ no cassaṁ, no ca me siyā, na bhavissāmi, na me bhavissantīti. Evaṁdiṭṭhino bhikkhave etaṁ pāṭikaṅkhaṁ: yā cāyaṁ bhave appaṭikulyatā, sā cassa [page 064] na bhavissati, yācāyaṁ bhavanirodhe pāṭikulyatā, sā cassa na bhavissatīti. Evaṁ diṭṭhinopi kho bhikkhave santi sattā. Evaṁ diṭṭhinampi kho bhikkhave sattānaṁ attheva aññathattaṁ, atthi vipariṇāmo. Evaṁ passaṁ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmimpi nibbindati. Tasmiṁ nibbindanto agge virajjati, pageva hīnasmiṁ.

9. Santi bhikkhave eke samaṇabrāhmaṇā paramatthavisuddhiṁ paññāpenti. Etadaggaṁ bhikkhave paramatthavisuddhiṁ paññāpentānaṁ yadidaṁ sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Te tadabhiññāya tassa sacchikiriyāya dhammaṁ desenti. Evaṁ vādinopi kho bhikkhave santi sattā. Evaṁ vādīnampi kho bhikkhave sattānaṁ attheva aññathattaṁ, atthi vipariṇāmo. Evaṁ passaṁ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmimpi nibbindati, tasmiṁ nibbindanto agge virajjati. Pageva hīnasmiṁ.
10. Santi bhikkhave eke samaṇabrāhmaṇā paramadiṭṭhadhammanibbānavādā. Te paramadiṭṭhadhammaṁ nibbānaṁ paññāpenti. Etadaggaṁ bhikkhave paramadiṭṭhadhamma nibbānaṁ paññāpentānaṁ yadidaṁ channaṁ phassāyatanānaṁ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ viditvā anupādā vimokkho. Evaṁ vādiṁ kho maṁ bhikkhave evamakkhāyiṁ. Eke samaṇabrāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti: na samaṇo gotamo kāmānaṁ pariññaṁ paññāpeti. Na rūpānaṁ pariññaṁ paññāpeti, na vedanānaṁ pariññaṁ paññāpetīti. [page 065] kāmānaṁ kho ahaṁ bhikkhave pariññaṁ paññāpemi, rūpānañca pariññaṁ paññāpemi, vedanānañca pariññaṁ paññāpemi diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītibhūto anupādā parinibbānaṁ paññāpemīti.

[BJT Page 116]

10. 1. 3. 10

Dutiya kosala suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena rājā pasenadī kosalo uyyodhikāya1 nivatto hoti vijitasaṅgāmo laddhādhippāyo atha kho rājā pasenadi kosalo yena ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassabhūmi, yānena gantvā yānā paccārohitvā pattikova ārāmaṁ pāvisi. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhu abbhokāse caṅkamanti. Atha kho rājā pasenadī kosalo yeta te bhikkhu tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā te bhikkhu etadavoca:

Kahannu kho bhante bhagavā etarahi viharati arahaṁ sammā sambuddho? Dassanakāmā hi mayaṁ bhante taṁ bhagavantaṁ arahantaṁ sammāsambuddhanti.

Eso mahārāja vihāro saṁvutadvāro, tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno ālindaṁ pavisitvā ukkāsitvā aggalaṁ ākoṭehi, vivarissati te bhagavā dvāranti.

Atha kho rājā pasenadī kosalo yena so vihāro saṁvutadvāro, tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno ālindaṁ pavisitvā ukkāsitvā aggalaṁ ākoṭesi. Vivari bhagavā dvāraṁ. Atha kho rājā pasenadi kosalo vihāraṁ pavisitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati, pāṇīhi ca parisambāhati, nāmaṁ ca sāveti: 'rājāhaṁ bhante pasenadī kosalo, rājāhaṁ bhante pasenadī kosalo'ti.

Kampana tvaṁ mahārāja atthavasaṁ sampassamāno imasmiṁ sarīre evarūpaṁ paramanipaccākāraṁ karosi mettupahāraṁ upadaṁsesīti?
[page 066]
Kataññutaṁ kho ahaṁ bhante kataveditaṁ sampassamāno bhagavati evarūpaṁ paramanipaccākāraṁ karomi, mettupahārāṁ upadaṁsemi.

1. Bhagavā hi bhante bahujanahitāya paṭipanno bahujanasukhāya, bahunojanassa ariye ñāye patiṭṭhāpitā yadidaṁ kalyāṇadhammatāya kusaladhammatāya, yampi bhante bhagavā bahujanahitāya paṭipanno bahujanasukhāya bahuno janassa ariye ñāye patiṭṭhāpitā yadidaṁ kalyāṇadhammatāya kusaladhammatāya, idampi kho ahaṁ bhante atthavasaṁ sampassamāno bhagavatī evarūpaṁ paramanipaccākāraṁ karomi, mettupahāraṁ upadaṁsemi.

1. Uyyodhikā machasaṁ

[BJT Page 118]

2. Puna ca paraṁ bhante bhagavā sīlavā vuddhasīlo ariyasīlo kusalasīlo kusalasīlena samannāgato. Yampi bhante bhagavā sīlavā vuddhasīlo ariyasīlo kusalasīlo kusalasīlena samannāgato, imampi kho ahaṁ bhante atthavasaṁ sampassamāno bhagavati evarūpaṁ paramanipaccākāraṁ karomi, mettupahāraṁ upadaṁsemi.

3. Puna ca paraṁ bhante bhagavā dīgharattaṁ āraññako araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati. Yampi bhante bhagavā dīgharattaṁ āraññako araññe [page 067] vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati, imampi kho ahaṁ bhante atthavasaṁ sampassamāno bhagavati evarūpaṁ paramanipaccākāraṁ karomi, mettupahāraṁ upadaṁsemi.

4. Puna ca paraṁ bhante bhagavā santuṭṭho itarītaracīvara piṇḍapātasayanāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena, yampi bhante bhagavā santuṭṭho itarītara cīvarapiṇḍapātasayanāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena, imampi kho ahaṁ bhante atthavasaṁ sampassamāno bhagavati evarūpaṁ paramanipaccākāraṁ karomi mettupahāraṁ upadaṁsemi.
5. Puna ca paraṁ bhante bhagavā āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Yampi bhante bhagavā āhuneyyo pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa, imampi kho ahaṁ bhanto atthavasaṁ sampassamāno bhagavati evarūpaṁ paramanipaccākāraṁ karomi, mettupahāraṁ upadaṁsemi.

[BJT Page 120]

6. Puna ca paraṁ bhante bhagavā yāyaṁ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā, seyyathīdaṁ: appicchakathā, santuṭṭhikathā, pavivekakathā, asaṁsaggakathā, viriyārambhakathā, sīlakathā, samādhikathā, paññākathā, vimuttikathā, vimuttiñāṇadassanakathā evarūpiyā kathāya nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī. Yampi bhante bhagavā yāyaṁ kathā abhisallekhikā ceto vivaraṇasappāyā seyyathīdaṁ: appicchakathā, santuṭṭhikathā, pavivekakathā, asaṁsaggakathā, viriyārambhakathā, sīlakathā, samādhikathā, paññākathā, vimuttikathā, vimuttiñāṇadassanakathā. Evarūpiyā kathāya nikāmalābhī, akicchalābhī akasiralābhī. Imampi kho ahaṁ bhante atthavasaṁ sampassamāno bhagavatī evarūpaṁ parama nipaccākāraṁ karomi, mettupahāraṁ upadaṁsemi.

7. Puna ca paraṁ bhante bhagavā catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ [page 068] nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī. Yampi bhante bhagavā catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī, imampi kho ahaṁ bhante atthavasaṁ sampassamāno bhagavatī evarūpaṁ parama nipaccākāraṁ karomi, mettupahāraṁ upadaṁsemi.

8. Puna ca paraṁ bhante bhagavā anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati, seyyathīdaṁ: ekampijātiṁ, dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, visampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi, anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. Yampi bhante bhagavā anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati, seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, visampi jātiyo tiṁsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṁ evannāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhūpapannoti. Iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. Imampi kho ahaṁ bhante atthavasaṁ sampassamāno bhagavati evarūpaṁ paramanipaccākāraṁ karomi. Mettupahāraṁ upadaṁsemi.

[BJT Page 122]

9. Puna ca paraṁ bhante bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā kammūpage satte pajānāti. ''Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṁ upavādakā [page 069] micchādiṭṭhakā micchādiṭṭhakammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāya sucaritena samannāgatā vacī sucaritena samannāgatā mano sucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhakā sammādiṭṭhakammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannāti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satteta passati cavamāno upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Yampi bhante bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena yathākammūpage satte pajānāti. Imampi kho ahaṁ bhante atthavasaṁ sampassamāno bhagavati eva rūpaṁ paramanipaccākāraṁ karomi. Mettupahāraṁ upadaṁsemi.

10. Puna ca paraṁ bhante bhagavā āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Yampi bhante bhagavā āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Imampi kho ahaṁ bhante atthavasaṁ sampassamāno bhagavati evarūpaṁ paramanipaccākāraṁ karomi, mettupahāraṁ upadaṁsemi.

Handadāni mayaṁ bhante gacchāma bahukiccā mayaṁ bahukaraṇīyāti.
Yassadāni tvaṁ mahārāja kālaṁ maññasīti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmī ti.

Mahāvaggo tatiyo.

Tatruddānaṁ:

Sīhādhivuttikāyena cundena kasiṇena ca
Kālī dve mahāpaññā kosalehi pare duve.

[BJT Page 124]
[page 070]

4. Upālivaggo

10. 1. 4. 1

Upāli suttaṁ

(Sāvatthi)

Atha kho āyasmā upāli yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā upāli bhagavantaṁ etadavoca:

Kati nukho bhante atthavase paṭicca tathāgatena sāvakānaṁ sikkhāpadaṁ paññattaṁ ? Pātimokkhaṁ uddiṭṭhanti?

Dasa kho upāli atthavase paṭicca tathāgatena sāvakānaṁ sikkhāpadaṁ paññattaṁ pātimokkhaṁ uddiṭṭhaṁ katame dasa: saṅghasuṭṭhutāya, saṅghaphāsutāya, dummaṅkunaṁ puggalānaṁ niggahāya, pesalānaṁ bhikkhūnaṁ phāsu vihārāya, diṭṭhadhammikānaṁ āsavānaṁ saṁvarāya, samparāyikānaṁ āsavānaṁ paṭighātāya, appasannānaṁ pasādāya, pasannānaṁ bhiyyobhāvāya, saddhammaṭṭhitiyā, vinayānuggahāya,

Ime kho upāli dasa atthavase paṭicca tathāgatena sāvakānaṁ sikkhāpadaṁ paññattaṁ, pātimokkhaṁ uddiṭṭhanti.

10. 1. 4. 2

Pātimokkhaṭṭhapana suttaṁ

(Sāvatthi)

Kati nu kho bhante pātimokkhaṭṭhapanānīti?

Dasa kho upāli pātimokkhaṭṭhapanā katame dasa: pārājiko tassaṁ parisāyaṁ nisinno hoti, pārājikakathā vippakatā hoti, anupasampanno tassaṁ parisāyaṁ [page 071] nisinno hoti, anupasampannakathā vippakatā hoti, sikkhaṁ paccakkhātako tassaṁ parisāyaṁ nisinno hoti, sikkhaṁ paccakkhātakathā vippakatā hoti, paṇḍako tassaṁ parisāyaṁ nisinno hoti, paṇḍakakathā vippakatā hoti, bhikkhunīdūsako tassaṁ parisāyaṁ nisinno hoti, bhikkhunīdūsakakathā vippakathā hoti. Ime kho upāli dasa pātimokkhaṭṭhapanāti.
[BJT Page 126]

10. 1. 4. 3

Ubbāhikā suttaṁ

(Sāvatthi)

Kati hi nu kho bhante dhammehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammantitabbo hoti?
Dasahi kho upāli dhammehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannītabbo katamehi dasahi: idhūpāli bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati, ācāragocarasampananno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu, bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā, kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anuvyañjanaso, vinaye kho pana ṭhito hoti asaṁhīro, paṭibalo hoti ubho attapaccatthike saññāpetuṁ paññāpetuṁ nijjhāpetuṁ pekkhetuṁ pasādetuṁ, adhikaraṇasamuppādavūpasamakusalo [page 072] hoti, adhikaraṇaṁ jānāti adhikaraṇasamudayaṁ jānāti adhikaraṇanirodhaṁ jānāti, adhikaraṇanirodhagāminīpaṭipadaṁ jānāti. Imehi kho upāli dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannītabboti.

10. 1. 4. 4

Upasampadā suttaṁ

(Sāvatthi)

Katīhi nu kho bhante dhammehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbanti?

Dasahi kho upāli dhammehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṁ. Katamehi dasahi: idhūpāli bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu, bahussuto hoti sutadharo sutasannīcayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā.

[BJT Page 128] pātimokkhaṁ kho panassa vitthārena svāgataṁ hoti suvibhattaṁ suppavattaṁ suvinicchitaṁ suttaso anubyañjanaso, paṭibalo hoti gilānaṁ upaṭṭhātuṁ vā upaṭṭhāpetuṁ vā, paṭibalo hoti anabhiratiṁ vūpakāsetuṁ vā vūpakāsāpetuṁ vā, paṭibalo hoti uppannaṁ kukkuccaṁ dhammato vinodetuṁ, paṭibalo hoti uppannaṁ diṭṭhigataṁ dhammato vivecetuṁ, paṭibalo hoti adhisīle samādapetuṁ, paṭibalo hoti adhicitte samādapetuṁ, paṭibalo hoti adhipaññāya samādapetuṁ. Imehi kho upāli dasahi dhammehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbanti.
[page 073]

10. 1. 4. 5

Nissaya suttaṁ

(Sāvatthi)

Katihi nu kho bhante dhammehi samannāgatena bhikkhunā nissayo dātabboti?

Dasahi kho upāli dhammehi samannāgatena bhikkhunā nissayo dātabbo. Katamehi dasahi: idhūpāli bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, pātimokkhaṁ kho panassa vitthārena svāgataṁ hoti suvibhattaṁ suppavattaṁ suvinicchitaṁ suttaso anubyañjanaso, paṭibalo hoti gilānaṁ upaṭṭhātuṁ vā upaṭṭhāpetuṁ vā, paṭibalo hoti anabhiratiṁ vūpakāsetuṁ vā vūpakāsāpetuṁ vā, paṭibalo hoti uppannaṁ kukkuccaṁ dhammato vinodetuṁ, paṭibalo hoti uppannaṁ diṭṭhigataṁ dhammato vivecetuṁ, paṭibalo hoti adhisīle samādapetuṁ, paṭibalo hoti adhicitte samādapetuṁ, paṭibalo hoti adhipaññāya samādapetuṁ. Imehi kho upāli dasahi dhammehi samannāgatena bhikkhunā nissayo dātabboti.

[BJT Page 130]

10. 1. 4. 6

Sāmaṇera suttaṁ

(Sāvatthi)

Katīhi nu kho bhante dhammehi samannāgatena bhikkhunā sāmaṇero upaṭṭhāpetabboti?
Dasahi kho upāli dhammehi samannāgatena bhikkhunā sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo. Katamehi dasahi: idhūpāli bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu, bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, pātimokkhaṁ kho panassa vitthārena svāgataṁ hoti suvibhattaṁ suppavattaṁ suvinicchitaṁ suttaso anubyañjanaso, paṭibalo hoti gilānaṁ upaṭṭhātuṁ vā, upaṭṭhāpetuṁ vā, paṭibalo hoti anabhiratiṁ vūpakāsetuṁ vā vūpakāsāpetuṁ vā, paṭibalo hoti uppannaṁ kukkuccaṁ dhammato vinodetuṁ, paṭibalo hoti uppannaṁ diṭṭhagataṁ dhammato vivecetuṁ, paṭibalo hoti adhisīle samādapetuṁ. Paṭibalo hoti adhicitte samādapetuṁ. Paṭibalo hoti adhipaññāya samādapetuṁ. Imehi kho upāli dasahi dhammehi samannāgatena bhikkhunā sāmaṇero upaṭṭhāpetabboti.

10. 1. 4. 7

Saṅghabheda suttaṁ

(Sāvatthi)

Saṅghabhedo saṅghabhedoti bhante vuccati. Kittāvatā nukho bhante saṅgho bhinno hotīti?

Idhūpāli bhikkhu adhammaṁ ''dhammo' ti dipenti, dhammaṁ 'adhammo' ti dīpenti, avinayaṁ 'vinayo'ti [page 074] dīpenti, vinayaṁ avinayo' ti dīpenti, abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatena'bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatenā'ti dīpenti, bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatena 'abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatenā'ti dīpenti, anāciṇṇaṁ tathāgatena 'āciṇṇaṁ tathāgatenā'ti dīpenti, āciṇṇaṁ tathāgatena anāciṇṇaṁ tathāgatenā'ti dīpenti, appaññattaṁ tathāgatena 'paññattaṁ tathāgatenā'ti dīpenti, paññattaṁ tathāgatena, appaññattaṁ tathāgatenāti dīpenti. Te imehi dasahi vatthūhi avakassanti, vavakassanti, āveni kammāni karonti, āveni pātimokkhaṁ uddisanti. Ettāvatā kho upāli saṅgho bhinno hotī ti.

[BJT Page 132]

10. 1. 4. 8

Saṅghasāmaggi suttaṁ

(Sāvatthi)

Saṅghasāmaggi saṅghasāmaggīti bhante vuccati. Kittāvatā nu kho bhante saṅgho samaggo hotī ti:

Idhūpāli bhikkhu adhammaṁ adhammoti dīpenti, dhammaṁ dhammo ti dīpenti, avinayaṁ avinayoti dīpenti. Vinayaṁ vinayoti dīpenti, abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatena abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatenāti dīpenti, bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatena bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatenāti dīpenti, anāciṇṇaṁ tathāgatena anāciṇṇaṁ tathāgatenāti dīpenti, āciṇṇaṁ tathāgatena āciṇṇaṁ tathāgatenāti dīpenti, apaññattaṁ tathāgatena apaññattaṁ tathāgatenā ti dīpenti, paññattaṁ tathāgatena paññattaṁ tathāgatenāti dīpenti. Te imehi dasahi vatthūhi na avakassanti, na vavakassanti, na āvenikammāni karonti, na āvenipātimokkhaṁ uddisanti. Ettāvatā kho upāli saṅgho samaggo hotī ti.

[BJT Page 134]
[page 075]

10. 1. 4. 9

Paṭhamaānanda suttaṁ

(Sāvatthi)

Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca:

Saṅgha bhedo saṅghabhedoti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante saṅgho bhinno hotī ti.

Idhānanda bhikkhu adhammaṁ dhammoti dīpenti, dhammaṁ adhammoti dīpenti, avinayaṁ vinayoti dīpenti, vinayaṁ avinayoti dīpenti, abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatena bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatenāti dīpenti, bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatena abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatenāti dīpenti, anāciṇṇaṁ tathāgatena āciṇṇaṁ tathāgatenā ti dīpenti āciṇṇaṁ, tathāgatena anāciṇṇaṁ tathāgatenā'ti dīpenti. Appaññattaṁ tathāgatena paññattaṁ tathāgatenāti dīpenti. Paññattaṁ tathāgatena appaññattaṁ tathāgatenāti dīpenti. Te imehi dasahi vatthūhi avakassanti, vavakassanti, āvenikammāni karonti, āveni pātimokkhaṁ uddisanti. Ettāvatā kho ānanda saṅgho bhinno hoti ti.

Samaggaṁ pana bhante saṅghaṁ bhinditvā1 kiṁ so pasavatī ti?
Kappaṭṭhiyaṁ2 ānanda kibbisaṁ pasavatīti.
Kiṁ pana bhante kappaṭṭhiyaṁ kibbisanti?
Kappaṁ ānanda nirayamhi paccatīti.
[page 076]

1. Āpāyiko nerayiko kappaṭṭho saṅghabhedako
Vaggarato adhammaṭṭho yogakkhemā3padhaṁsati
Saṅghaṁ samaggaṁ bhetvāna kappaṁ nirayamhi paccatīti.

1. Bhetvāsīmu
2. Kappaṭṭhikaṁmachasaṁ
3. Yogakkhematosīmu

[BJT Page 136]

10. 1. 4. 10

Dutiyaānanda suttaṁ

(Sāvatthi)

Saṅghasāmaggi saṅghasāmaggīti bhante vuccati. Kittāvatā nu kho bhante saṅgho samaggo hotī ti?

Idhānanda bhikkhu adhammaṁ adhammoti dīpenti. Dhammaṁ dhammoti dīpenti. Avinayaṁ avinayoti dīpenti, vinayaṁ vinayoti dīpenti. Abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatena abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatenāti dīpenti. Bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatena bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatenāti dīpenti. Anāciṇṇaṁ tathāgatena anāciṇṇaṁ tathāgatenāti dīpenti. Āciṇṇaṁ tathāgatena āciṇṇaṁ tathāgatenāti dīpenti. Apaññattaṁ tathāgatena apaññattaṁ tathāgatenāti dīpenti. Paññattaṁ tathāgatena paññattaṁ tathāgatenāti dīpenti. Te imehi dasahi vatthūhi na avakassanti, na vavakassanti na āvenikakammāni karonti. Na āvenipātimokkhaṁ uddisanti. Ettāvatā kho ānanda saṅgho samaggo hotīti.
Bhinnaṁ pana bhante saṅghaṁ samaggaṁ katvā kiṁ so pasavatī ti?

Brahmaṁ ānanda puññaṁ pasavatīti.
Kiṁ pana bhante brahmaṁ puññanti?
Kappaṁ ānanda saggamhi modatīti.
[page 077]
1. Sukhā saṅghassa sāmaggi samaggānañca anuggaho
Samaggarato dhammaṭṭho yogakkhemā na dhaṁsati
Saṅghaṁ samaggaṁ katvāna kappaṁ saggamhi modatīti.

Upālivaggo catuttho.

Tatruddānaṁ:

Upāliṭṭhapana ubbāho upasampada nissayena ca
Sāmaṇero ca dve bhedā ānandehi pare duveti.

[BJT Page 138]

5. Akkosavaggo

10. 1. 5. 1

Vivāda suttaṁ

(Sāvatthi)

Atha kho āyasmā upāli yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā upāli bhagavantaṁ etadavoca:

''Ko nu kho bhante hetu, ko paccayo yena saṅghe bhaṇḍanakalahaviggahavivādā uppajjanti bhikkhu ca na phāsu viharantī''ti?

Idhūpāli bhikkhu adhammaṁ dhammoti dīpenti, dhammaṁ adhammoti dīpenti, avinayaṁ vinayoti dīpenti, vinayaṁ avinayoti dīpenti, abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatena bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatenāti dīpenti, bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatena abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatenāti dīpenti, anāciṇṇaṁ tathāgatena āciṇṇaṁ tathāgatenāti dīpenti, āciṇṇaṁ tathāgatena anāciṇṇaṁ tathāgatenāti dīpenti, apaññattaṁ tathāgatena paññattaṁ tathāgatenāti [page 078] dīpenti, paññattaṁ tathāgatena apaññattaṁ tathāgatenāti dīpenti. Ayaṁ kho upāli hetu ayaṁ paccayo yena saṅghe bhaṇḍana kalaha viggaha vivādā uppajjanti, bhikkhu ca na phāsu viharantī ti.

[BJT Page 140]

10. 1. 5. 2

Paṭhama vivādamūla suttaṁ

(Sāvatthīnidānaṁ)

Kati nu kho bhante vivādamūlānīti?

Dasa kho upāli vivādamūlāni. Katamāni dasa: idhūpāli bhikkhu adhammaṁ dhammoti dīpenti. Dhammaṁ adhammoti dīpenti. Avinayaṁ vinayoti dīpenti. Vinayaṁ avinayoti dīpenti. Abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatena bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatenāti dīpenti, bhāsitaṁ lapitaṁ tathāgatena abhāsitaṁ alapitaṁ tathāgatenāti dīpenti. Anāciṇṇaṁ tathāgatena āciṇṇaṁ tathāgatenāti dīpenti, āciṇṇaṁ tathāgatena anāciṇṇaṁ tathāgatenāti dīpenti. Apaññattaṁ tathāgatena paññattaṁ tathāgatenāti dīpenti. Paññattaṁ tathāgatena apaññattaṁ tathāgatenāti dīpenti. Imāni kho upāli dasa vivādamūlānīti.

10. 1. 5. 3

Dutiya vivādamūla suttaṁ

(Sāvatthīnidānaṁ)

Kati nu kho bhante vivādamūlānīti?

Dasa kho upāli vivāda mūlānī. Katamāni dasa? Idhūpāli bhikkhu anāpattiṁ āpattīti dīpenti. Āpattiṁ anāpattīti dīpenti. Lahukaṁ āpattiṁ garukaṁ āpattīti dīpenti. Garukaṁ āpattiṁ lahukaṁ āpattīti dīpenti. Duṭṭhullaṁ apattiṁ aduṭṭhullā appattīti dīpenti. Aduṭṭhullaṁ āpattiṁ duṭṭhullāpattīti dīpenti. Sāvasesaṁ āpattiṁ anavasesā āpattīti dīpenti. Anavasesaṁ āpattiṁ sāvasesāpattīti dīpenti. Sappaṭikammaṁ [page 079] āpattiṁ appaṭikammā āpattīti dīpenti. Appaṭikammaṁ āpattiṁ sappaṭikammā āpattīti dīpenti. Imāni kho upāli dasa vivādamūlānīti:

[BJT Page 142]

10. 1. 5. 4

Kusinārā suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā kusinārāyaṁ viharati baliharaṇe vanasaṇḍe. Tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Codakena bhikkhave bhikkhunā paraṁ codetukāmena pañca dhamme ajjhattaṁ paccavekkhitvā pañca dhamme ajjhattaṁ upaṭṭhapetvā paro codetabbo katame pañca dhammā ajjhattaṁ paccavekkhitabbā:

Codakena bhikkhave bhikkhunā paraṁ codetukāmena evaṁ paccavekkhitabbaṁ: parisuddhakāyasamācāro nu khomahi, parisuddhenamhi kāyasamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṁsena. Saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no ti. No ce bhikkhu parisuddhakāyasamācāro hoti parisuddhena kāyasamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṁsena, tassa bhavanti cattāro ''iṅgha tāva āyasmā kāyikaṁ sikkhassū''ti itissa bhavanti vattāro.

Puna ca paraṁ bhikkhave codakena bhikkhunā paraṁ codetukāmena evaṁ paccavekkhitabbaṁ: ''parisuddhavacīsamācāro nu khomahi'' parisuddhenamhi vacīsamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṁsena saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu noti no ce bhikkhave bhikkhu parisuddha vacīsamācāro hoti, parisuddhena vacīsamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṁsena, tassa bhavanti cattāro, ''iṅgha tāva āyasmā vācasikaṁ sikkhassū''ti. Itissa bhavanti vattāro.
[page 080]

Puna ca paraṁ bhikkhave codakena bhikkhunā paraṁ codetukāmena evaṁ paccavekkhitabbaṁ: ''mettaṁ nu kho me cittaṁ paccupaṭṭhitaṁ sabrahmacārīsu anāghātaṁ, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no''ti. No ce bhikkhave bhikkhuno mettaṁ cittaṁ paccupaṭṭhitaṁ hoti sabrahmacārīsu anāghātaṁ, tassa bhavanti cattāro, ''iṅgha tāva āyasmā sabrahmacārīsu mettaṁ cittaṁ paccupaṭṭhapehī''ti. Itissa bhavanti vattāro.

[BJT Page 144]
Puna ca paraṁ bhikkhave codakena bhikkhunā paraṁ codetukāmena evaṁ paccavekkhitabbaṁ: ''bahussuto nu khomhi sutadharo sutasannīcayo ye te dhammā ādikalyāṇā, majjhe kalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti. Tathārūpā me dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhuno''ti. No ce bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannīcayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhe kalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Tassa bhavanti cattāro: ''iṅgha tāva āyasmā āgamaṁ pariyāpuṇassū''ti. Itissa bhavanti vattāro,

Puna ca paraṁ bhikkhave codakena bhikkhunā paraṁ codetukāmena evaṁ paccavekkhitabbaṁ. ''Ubhayāni nu kho me pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti, suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso. Saṁvijjati nu kho me eso dhammo. Udāhu no''ti. No ce bhikkhave bhikkhuno ubhayāni pātimokkhāni [page 081] vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso. Idaṁ panāyasmā ''kattha vuttaṁ bhagavatā''ti iti puṭṭho na sampāyati, tassa bhavanti cattāro: ''iṅgha tāva āyasmā vinayaṁ sikkhassū''ti itissa bhavanti vattāro. Ime pañca dhammā ajjhattaṁ paccavekkhitabbā.

Katame pañcadhammā ajjhattaṁ upaṭṭhapetabbā: kālena vakkhāmi no akālena, bhūtena vakkhāmi no abhūtena, saṇhena vakkhāmi no pharusena, atthasaṁhitena vakkhāmi no anatthasaṁhitena. Mettacitto vakkhāmi no dosantaroti. Ime pañca dhammā ajjhattaṁ upaṭṭhapetabbā.

Codakena bhikkhave bhikkhunā ime pañca dhamme ajjhattaṁ paccavekkhitvā, ime pañca dhamme ajjhattaṁ upaṭṭhapetvā paro codetabboti.

[BJT Page 146]

10. 1. 5. 5
Rājantepurappavesana suttaṁ
(Sāvatthi)

Dasa ime bhikkhave ādīnavā rājantepurappavesane. Katame dasa:

1. Idha bhikkhave rājā mahesiyā saddhiṁ nisinno hoti, tatra bhikkhu pavisati, mahesī vā bhikkhuṁ disvā sitaṁ pātu karoti, bhikkhu vā mahesiṁ disvā sitaṁ pātu karoti. Tattha rañño evaṁ hoti: ''addhā imesaṁ kataṁ vā karissanti vā''ti. Ayaṁ bhikkhave paṭhamo ādīnavo rājantepurappavesane.

2. Puna ca paraṁ bhikkhave rājā bahukicco bahukaraṇīyo aññataraṁ itthiṁ gantvā na sarati, sā tena gabbhaṁ gaṇhāti, tattha rañño evaṁ hoti: '' na kho idha [page 082] añño koci pavisati. Aññatra pabbajitena, siyā nu kho pabbajitassa kammanti. Ayaṁ bhikkhave dutiyo ādīnavo rājante purappavesane.

3. Puna ca paraṁ bhikkhave rañño antepure aññataraṁ ratanaṁ nassati tattha rañño evaṁ hoti: ''na kho idha añño koci pavisati aññatra pabbajitena, siyā nu kho pabbajitassa kammanti''. Ayaṁ bhikkhave tatiyo ādīnavo rājantepurappavesane.

4. Puna ca paraṁ bhikkhave rañño antepure abbhantarā guyhavantā bahiddhā sambhedaṁ gacchanti. Tattha rañño evaṁ hoti: ''na kho idha añño koci pavisati aññatra pabbajitena, siyā nu kho pabbajitassa kammanti. Ayaṁ bhikkhave catuttho ādīnavo rājantepurappavesane.

5. Puna ca paraṁ bhikkhave rañño antepure pitā vā puttaṁ pattheti, putto, vā, pitaraṁ, pattheti, tesaṁ evaṁ hoti: ''na kho idha añño koci pavisati aññatra pabbajitena, siyā nu kho pabbajitassa kammanti, ayaṁ bhikkhave pañcamo ādīnavo rājantepurappavesane.

6. Puna ca paraṁ bhikkhave rājā nīcaṭṭhānīyaṁ ucce ṭhāne ṭhapeti. Yesaṁ taṁ amanāpaṁ tesaṁ evaṁ hoti: ''rājā kho pabbajitena saṁsaṭṭho, siyānu kho pabbajitassa kammanti. '' Ayaṁ bhikkhave chaṭṭho ādīnavo rājantepurappavesane.

[BJT Page:148]
7.
Puna ca paraṁ bhikkhave rājā uccaṭṭhānīyaṁ nīce ṭhāne ṭhapeti yesaṁ taṁ amanāpaṁ tesaṁ evaṁ hoti: ''rājā kho pabbajitena saṁsaṭṭho, siyā nu kho pabbajitassa kammanti''. Ayaṁ kho bhikkhave sattamo ādīnavo rājantepurappavesane.

8. Puna ca paraṁ bhikkhave rājā akāle senaṁ uyyojeti, yesaṁ taṁ amanāpaṁ, tesaṁ evaṁ hoti: ''rājā kho pabbajitena saṁsaṭṭho, siyā nu kho pabbajitassa kammanti. '' Ayaṁ bhikkhave aṭṭhamo ādīnavo rājantepurappavesane.

9. Puna ca paraṁ bhikkhave rājā kāle senaṁ uyyojetvā antarāmaggato nivattāpeti, yesaṁ taṁ amanāpaṁ tesaṁ [page 083] evaṁ hoti. ''Rājā kho pabbajitena saṁsaṭṭho, siyā nu kho pabbajitassa kammanti. '' Ayaṁ bhikkhave navamo ādīnavo. Rājantepurappavesane.

10. Puna ca paraṁ bhikkhave rañño antepuraṁ hatthisammaddaṁ assasammaddaṁ rathasammaddaṁ1 rajanīyāni rūpa sadda gandharasaphoṭṭhabbāni yāni na pabbajita sāruppāni. Ayaṁ bhikkhave dasamo ādīnavo rājantepurappavesane.

Ime kho bhikkhave dasa ādinavā rājantepurappavesaneti.

10. 1. 5. 6

Sakya suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṁ nigrodhārāme atha kho sambahulā sakkyā2 upāsakā tadahuposathe yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdiṁsu. Ekamantaṁ nisinne kho sakye upāsake bhagavā etadavoca: ''api nu kho tumhe sakyā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasathā''ti?
''Appekadā mayaṁ bhante aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasāma, appekadā na upavasāmā''ti. Tesaṁ vo sakyā alābhā tesaṁ dulladdhaṁ ye tumhe evaṁ sokasabhaye jīvite maraṇasabhaye jīvite appekadā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasatha, appekadā na upavasatha, taṁ kiṁ maññatha sakyā, idha puriso yena kenaci kammaṭṭhānena anāpajja3 akusalaṁ divasaṁ aḍḍhakahāpaṇe nibbiseyya, [page 084] dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante,

1. Hatthisammadaṁ, assasammadaṁ, rathasammadaṁ, sīmu 2. Sakkyā, machasaṁ
3. Anāpapajajaṁ, sīmu.

[BJT Page 150]

Taṁ kiṁ maññatha sakyā, idha puriso yena kenaci kammaṭṭhānena anāpajja akusalaṁ divasaṁ kahāpaṇaṁ nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante,

Taṁ kiṁ maññatha sakkā, idha puriso yena kenaci kammaṭṭhānena anāpajja akusalaṁ divasaṁ dve kahāpaṇe nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante, tayo kahāpaṇe nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyati? Evaṁ bhante, cattāro kahāpaṇe nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante. Pañca kahāpaṇe nibbiseyya,
Dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante, cha kahāpaṇe nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyati? Evaṁ bhante, satta kahāpaṇe nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante, aṭṭha kahāpaṇe nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante, nava kahāpaṇe nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante, dasa kahāpaṇe nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante, vīsati kahāpaṇe nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante, tiṁsa kahāpaṇe nibbiseyya, dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante. Cattārīsaṁ kahāpaṇe nibbiseyya, paññāsaṁ kahāpaṇe nibbiseyya, ''dakkho puriso uṭṭhānasampanno''ti alaṁ vacanāyāti? Evaṁ bhante,

Taṁ kimmaññatha sakkyā, apinu so puriso divase divase kahāpaṇasataṁ kahāpaṇasahassaṁ nibbisamāno laddhaṁ laddhaṁ nikkhipanto vassasatāyuko vassasatajīvī mahantaṁ bhogakkhandhaṁ adhigaccheyyāti? Evaṁ bhante,

Taṁ kiṁ maññatha sakyā, api nu so puriso bhogahetu bhoganidānaṁ bhogādhikaraṇaṁ ekaṁ vā rattiṁ ekaṁ vā divasaṁ upaḍḍhaṁ vā rattiṁ upaḍḍhaṁ vā divasaṁ ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyyāti? No hetaṁ bhante,

Taṁ kissa hetu?

Kāmā hi bhante aniccā tucchā musā mosa dhammāti.

Idha kho pana vo sakkyā mama sāvako dasa vassāni appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni satampi vassasatāni [page 085] satampi vassasahassāni satampi vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, tiṭṭhantu sakyā dasa vassāni.

[BJT Page 152]
. Idha mama sāvako nava vassāni appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni satamapi vassasahassāni satampi vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, idha mama sāvako aṭṭha vassāni appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni satampi vassasahassāni satampi vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno,
Satta vassāni appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno
Satampi vassāni satampi vassasatāni satampi vassasahassāni satampi vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno,
Cha vassāni appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni satampi vassasatāni satampi vassasahassāni satampi vassasatasahassāni ekanta sukha paṭisaṁvedī vihareyya: so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, pañca vassāni appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni satampi vassasatāni satampi vassasahassāni satampi vassasatasahassāni ekanta sukha paṭisaṁvedī vihareyya: so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, cattāri vassāni appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni satampi vassasatāni satampi vassasahassāni satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya: so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, tīṇi vassāni appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni satampi vassasatāni satampi vassasahassāni satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya: so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, dve vassāni appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni satampi vassasatāni satampi vassasahassāni satampi vassasatasahassāni ekanta sukha paṭisaṁvedī vihareyya: so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, ekaṁ vassaṁ appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekanta sukha paṭisaṁvedī vihareyya: so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni satampi vassasahassāni ekanta sukha paṭisaṁvedī vihareyya: so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya: so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno:

Tiṭṭhatu sakyā ekaṁ vassaṁ. Idha pana sāvako dasa māse appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni satampi vassasatāni satampi vassasahassāni satampi vassasata sahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvidī vihereyya so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Tiṭṭhantu sakyā dasa māsā idha mama sāvako nava māse appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekantapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca bavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassa sahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi. Vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanto,

Aṭṭha māse appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā
Paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampivassasatāni
Ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassa sahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī
Vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi. Vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.
Satta māse appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathāmayānusiṭṭhaṁ tathā
Paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekantapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno satampi vassa sahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi. Vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca bavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.
Cha māse appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathāmayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekantapaṭisaṁvedī
Vihareyya, so ca bavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi. Vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca bavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.
Pañca māse appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathāmayānusiṭṭhaṁ tathā
Paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi. Vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.
Cattāro māse appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathāmayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno satampivassa sahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi. Vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Tayo māse appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathāmayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampivassa sahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi. Vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca bavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.
Dve māse appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathāmayānusiṭṭhaṁ tathā
Paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampivassa sahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi. Vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca bavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.
Ekaṁ māsaṁ appamatto ātāpi pahitatto viharanto yathāmayānusiṭṭhaṁ tathā
Paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampivassa sahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi. Vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca bavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.
Addhamāsaṁ appamatto ātāpi pahitattoviharanto yathāmayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca bavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno satampivassa sahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi. Vassasatasahassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.
Tiṭṭhatu sakyā addhamāso idha mama sāvako dasa rattindive appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Tiṭṭhatu sakkyā dasa rattindivā. Idha mama sāvako nava rattindive appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Aṭṭha rattindive appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā vā apaṇṇakaṁ
Anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Satta rattindive appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno. Satampi
Vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.
[page 086]
Cha rattindive appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Pañca rattindive appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekantasukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Cattāro rattindive appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Tayo rattindive appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Dvo rattindive appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Ekaṁ rattindivaṁ appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṁ tathā paṭipajjamāno satampi vassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya, so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno, satampi vassasatasahassāni ekanta sukhapaṭisaṁvedī vihareyya,

[BJT Page 154]

So ca khavassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṁ vā sotāpanno.

Tesaṁ vo sakyā alābhā, tesaṁ dulladdhaṁ, ye tumhe evaṁ sokasabhaye jīvite maraṇasabhaye jīvite appekadā aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasatha, appekadā na upavasathāti.

Ete mayaṁ bhante ajjatagge aṭṭhaṅgasamannāgataṁ uposathaṁ upavasissāmāti.

10. 1. 5. 7

Mahāli suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṁ atha kho mahāli licchavī yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho mahāli licchavi bhagavantaṁ etadavoca:

''Ko nu kho bhante hetu, ko paccayo, pāpassa kammassa kiriyāya, pāpassa kammassa pavattiyāti?''

Lobho kho mahāli hetu, lobho paccayo pāpassa kammassa kiriyāya, pāpassa kammassa pavattiyā. Doso kho mahāli hetu, doso paccayo, pāpassa kammassa kiriyāya, pāpassa kammassa pavattiyā, moho kho mahāli hetu, moho paccayo pāpassa kammassa kiriyāya, pāpassa kammassa pavattiyā, ayoniso manasikāro. Kho mahāli hetu, ayoniso manasikāro [page 087] paccayo pāpassa kammassa kiriyāya, pāpassa kammassa pavattiyā, micchā paṇihitaṁ kho mahāli cittaṁ hetu, micchā paṇihitaṁ cittaṁ paccayo pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, ayaṁ kho mahāli hetu, ayaṁ paccayo pāpassa kammassa kiriyāya, pāpassa kammassa pavattiyā ti.

[BJT Page 156]

Ko pana bhante hetu, ko paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya, kalyāṇassa kammassa pavattiyāti?

Alobho kho mahāli hetu, alobho paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya, kalyāṇassa kammassa pavattiyā, adoso kho mahāli hetu, adoso paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya, kalyāṇassa kammassa pavattiyā. Amoho kho mahāli hetu, amoho paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya, kalyāṇassa kammassa pavattiyā. Yoniso manasikāro kho mahāli hetu, yoniso manasikāro paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya, kalyāṇassa kammassa pavattiyā. Sammāpaṇihitaṁ kho mahāli cittaṁ hetu, sammāpaṇihitaṁ cittaṁ paccayo, kalyāṇassa kammassa kiriyāya, kalyāṇassa kammassa pavattiyā. Ayaṁ kho mahāli hetu ayaṁ paccayo, kalyāṇassa kammassa kiriyāya, kalyāṇassa kammassa pavattiyā.

Ime ca kho mahāli dasa dhammā loke na saṁvijjeyyuṁ, nayidaṁ paññāyetha adhammacariyā visamacariyāti vā, dhammacariyā samacariyāti vā, yasmā ca kho mahāli ime dasa dhammā loke saṁvijjanti, tasmā paññāyati adhammacariyā visamacariyāti vā dhammacariyā samacariyāti vāti.

10. 1. 5. 8

Dasadhamma suttaṁ

(Sāvatthinidānaṁ)

Dasa ime bhikkhave dhammā pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhītabbā. Katame dasa:

1. ''Vevaṇṇiyamhi ajjhupagato''ti pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbaṁ,

2. ''Parapaṭibaddhā me jīvikā''ti pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbaṁ.
[page 088]
3. ''Añño me ākappo karaṇīyo''ti pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbaṁ.
[BJT Page 158]

4. ''Kaccinu kho me attā sīlato na upavadatī''ti pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbaṁ.

5. ''Kaccinu kho maṁ anuvicca viññū sabrahmacārī sīlato na upavadantī''ti pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbaṁ.

6. '' Sabbehi me piyehi manāpehi nānā bhāvo vinābhāvoti'' pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbaṁ.

7. ''Kammassakomhi kammadāyādo kammayoni kammabandhu kammapaṭisaraṇo yaṁ kammaṁ karissāmi kalyāṇaṁ vā pāpakaṁ vā tassa dāyādo bhavissāmīti'' pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbaṁ.

8. ''Kathaṁ bhūtassa me rattindivā vītipatantī''ti pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbaṁ.
9. ''Kaccinu khohaṁ suññāgāre abhiramāmī''ti pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbaṁ.
10. ''Atthinu kho me uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassana viseso adhigato sohaṁ pacchime kāle sabrahmacārīhi puṭṭho na maṅkubhavissāmī''ti pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbaṁ.

Ime kho bhikkhave dasa dhammā pabbajitena abhiṇhaṁ paccavekkhitabbā ti.

10. 1. 5. 9

Sarīraṭṭhadhamma suttaṁ

(Sāvatthi)

Dasa ime bhikkhave dhammā sarīraṭṭhā, katame dasa: sītaṁ, uṇhaṁ, jighacchā, pipāsā, uccāro, passāvo, kāyasaṁvaro, vacīsaṁvaro, ājīvasaṁvaro, ponobhaviko1 bhavasaṅkhāro. Ime kho bhikkhave dasa dhammā sarīraṭṭhā ti.

1. Ponobbhaviko, machasaṁ

[BJT Page 160]

10. 1. 5. 10

Bhaṇḍana suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme, tena kho pana samayena [page 089] sambahulā bhikkhu pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkantā upaṭṭhānasālāyaṁ sannisinnā sannipatitā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṁ mukhasattīhi vitudantā viharanti.

Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṁ paṭisallānā vuṭṭhito yenupaṭṭhānasālā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhu āmantesi. ''Kāyanuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarā kathā vippakatā''ti?

''Idha mayaṁ bhante pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkantā upaṭṭhāna sālāyaṁ sannisinnā sannipatitā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṁ mukhasattīhi vitudantā viharāmā''ti.

''Na kho pana idaṁ bhikkhave tumhākaṁ patirūpaṁ kulaputtānaṁ saddhā agārasmā anagāriyaṁ pabbajitānaṁ yaṁ tumhe bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā, aññamaññaṁ mukhasantīhi vitudantā vihareyyātha''

Dasa ime bhikkhave dhammā sārāṇiyā1 piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattanti. Katame dasa:

1. Idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati, ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Yampi bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati, ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattati.

1. Sārāṇīyā (machasaṁ)

[BJT Page 162]

2. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā kevala paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā [page 090] paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattati.

3. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. Yampi bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattati.

4. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato, khamo padakkhiṇāhī anusāsaniṁ yampi bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato, khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṁ, ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattati.

5. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṁ uccāvacāni kiṅkaraṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrūpāyāya vīmaṁsāya samannāgato alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ. Yampi bhikkhave bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṁ uccāvacāni kiṅkaraṇīyāni, tattha dakkho hoti analaso tatrūpāyāya vīmaṁsāya samannāgato alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ. Yampi bhikkhave bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṁ uccāvacāni kiṁ karaṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrūpāyāya vīmaṁsāya samannāgato alaṁ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ ayampi dhammo sārāṇiyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattati.

6. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmojjo, yampi bhikkhave bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmojjo. Ayampi dhammo sārāṇīyo, piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattati.

[BJT Page 164]

7. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Yampi bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ [page 091] pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattati:

8. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapāta senāsana gilānapaccaya bhesajjaparikkhārena. Yampi bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītara cīvarapiṇḍapātasenāsana gilānapaccayabhesajjaparikkhārena. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattati.

9. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. Yampi bhikkhave bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattati:

10. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato' ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. Yampi bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṁvattati.

Ime kho bhikkhave dasadhammā sārāṇīyā piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya ekībhāvāya saṁvattantī'ti.

Akkosavaggo pañcamo.

Tatruddānaṁ:
[page 092]

Vivādā dve ca mūlāni kusinārā pavesane,
Sakkā mahāli dhammā ca sarīraṭṭhā ca bhaṇḍanāti.

Paṭhamo paṇṇāsako samatto.

[BJT Page 166]

2. Dutiyo paṇṇāsako

1. Sacittavaggo

10. 2. 1. 1.

Sacitta suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca.

No ce1 kho bhikkhave bhikkhu paracittapariyāya kusalo hoti, atha 'sacittapariyāya kusalo bhavissā2mī'ti evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbaṁ.

Kathañca bhikkhave bhikkhu sacittapariyāya kusalo hoti: seyyathāpi bhikkhave itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udapatte sakaṁ mukhanimittaṁ paccavekkhamāno sace tattha passati rajaṁ vā aṅgaṇaṁ vā, tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā, pahānāya vāyamati. No ce tattha passati rajaṁ vā aṅgaṇaṁ vā tenevattamano hoti paripuṇṇasaṅkappo ''lābhā vata me paripuṇṇaṁ vata me''ti. Evameva kho bhikkhave bhikkhuno paccavekkhaṇā bahūkārā hoti kusalesu dhammesu. Abhijjhālū [page 093] nu kho bahulaṁ viharāmi, anabhijjhālū nu kho bahulaṁ viharāmi, vyāpannacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, avyāpannacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, thīnamiddhapariyuṭṭhito nu kho bahulaṁ viharāmi, vigatathīnamiddho nu kho bahulaṁ viharāmi, uddhato nu kho bahulaṁ viharāmi, anuddhato nu kho bahulaṁ viharāmi, vicikiccho nu kho bahulaṁ viharāmi, tiṇṇavicikiccho nu kho bahulaṁ viharāmi, kodhano nu kho bahulaṁ viharāmi. Akkodhano nu kho bahulaṁ viharāmi, saṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, asaṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, sāraddhakāyo nu kho bahulaṁ viharāmi, asāraddhakāyo nu kho bahulaṁ viharāmi, kusīto nu kho bahulaṁ viharāmi, āraddhaviriyo nu kho bahulaṁ viharāmi, asamāhito nu kho bahulaṁ viharāmi, samāhito nu kho bahulaṁ viharāmī ti.

1. No ca, sīmu
2. Bhavisasāmāti syā

[BJT Page 168]

Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: ''abhijjhālū bahulaṁ viharāmi, byāpannacitto bahulaṁ viharāmi, thīnamiddhapariyuṭṭhito bahulaṁ viharāmi, uddhato bahulaṁ viharāmi. Vicikiccho bahulaṁ viharāmi, kodhano bahulaṁ viharāmi. Saṅkiliṭṭhacitto bahulaṁ viharāmi, sāraddhakāyo bahulaṁ viharāmi, kusīto bahulaṁ viharāmi, asamāhito bahulaṁ viharāmī''ti. Tena bhikkhave bhikkhunā tesaṁ yeva pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ. Seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṁ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya, evameva, kho tena bhikkhunā tesaṁ yeva pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ.
[page 094]

Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: ''anabhijjhālū bahulaṁ viharāmi, avyāpannacitto bahulaṁ viharāmi, vigatathīnamiddho bahulaṁ viharāmi, anuddhato bahulaṁ viharāmi, tiṇṇavicikiccho bahulaṁ viharāmi, akkodhano bahulaṁ viharāmi, asaṅkiliṭṭhacitto bahulaṁ viharāmi, asāraddhakāyo bahulaṁ viharāmi, āraddhaviriyo bahulaṁ viharāmi. Samāhito bahulaṁ viharāmī ti. Tena bhikkhave bhikkhunā tesuyeva kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttariṁ āsavānaṁ khayāya yogo karaṇīyo ti.

10. 2. 1. 2

Sāriputta suttaṁ

(Sāvatthi)

Tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhu āmantesi ''āvuso bhikkhavo''ti. ''Āvuso''ti kho te bhikkhu āyasmato sāriputtassa paccassosuṁ. Āyasmā sāriputto etadavoca:

No ce āvuso bhikkhu paracittapariyāya kusalo hoti, atha sacittapariyāya kusalo bhavissāmī''ti. Evaṁ hi vo āvuso sikkhitabbaṁ.

[BJT Page 170]

Kathañca āvuso bhikkhu sacittapariyāya kusalo hoti, seyyathāpi āvuso itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanaka jātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udapante sakaṁ mukhanimintaṁ paccavekkhamāno, sace tattha passati rajaṁ vā aṅgaṇaṁ vā, tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati. No ce tattha passati rajaṁ vā aṅgaṇaṁ vā, tenevattamano hoti, paripuṇṇo saṅkappo, ''lābhā vata me parisuddhaṁ vata me''ti. Evameva kho āvuso bhikkhuno paccavekkhanā bahūkārā hoti kusalesu dhammesu: ''abhijjhālū nu kho [page 095] bahulaṁ viharāmi, anabhijjhālū nu kho bahulaṁ viharāmi, byāpannacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, abyāpannacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, thīnamiddhapariyuṭṭhito nu kho bahulaṁ viharāmi, vigatathīnamiddho nu kho bahulaṁ viharāmi, uddhato nu kho bahulaṁ viharāmi, anuddhato nu kho bahulaṁ viharāmi, vicikiccho nu kho bahulaṁ viharāmi, tiṇṇavicikiccho nu kho bahulaṁ viharāmi, kodhano nu kho bahulaṁ viharāmi, akkodhano nu kho bahulaṁ viharāmi, saṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, asaṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, sāraddhakāyo nu kho bahulaṁ viharāmi, asāraddhakāyo nu kho bahulaṁ viharāmi, kusīto nu kho bahulaṁ viharāmi, āraddhaviriyo nu kho bahulaṁ viharāmi, samāhito nu kho bahulaṁ viharāmi, asamāhito nu kho bahulaṁ viharāmī''ti.

Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: abhijjhālū bahulaṁ viharāmi,
, Byāpannacitto bahulaṁ viharāmi, thīnamiddhapariyuṭṭhito bahulaṁ viharāmi, uddhato bahulaṁ viharāmi, vicikiccho bahulaṁ viharāmi, kodhano bahulaṁ viharāmi, saṅkiliṭṭhacitto bahulaṁ viharāmi, sāraddhakāyo bahulaṁ viharāmi, kusīto bahulaṁ viharāmi, asamāhito bahulaṁ viharāmī''ti. Tenāvuso bhikkhunā tesaṁyeva pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhica appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ. Seyyathāpi āvuso ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṁ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya, eva meva kho āvuso tena bhikkhunā tesaṁyeva pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ.

Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: ''anabhijjhālū bahulaṁ viharāmi, avyāpannacitto bahulaṁ viharāmi, vigatathīnamiddho bahulaṁ viharāmi, anuddhato bahulaṁ viharāmi, tiṇṇavicikiccho bahulaṁ viharāmi, akkodhano bahulaṁ viharāmi, asaṅkiliṭṭhacitto bahulaṁ viharāmi, asāraddhakāyo bahulaṁ viharāmi, āraddhaviriyo bahulaṁ viharāmi. Samāhito bahulaṁ viharāmī''ti. Tenāvuso bhikkhunā tesuyeva kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttariṁ āsavānaṁ khayāya yogo karaṇīyo''ti.
[page 096]
[BJT Page 172]

10. 2. 1. 3

Ṭhiti suttaṁ

(Sāvatthi)

Ṭhitimpāhaṁ1 bhikkhave na vaṇṇayāmi kusalesu dhammesu pageva parihāniṁ, vuddhiṁ ca kho ahaṁ bhikkhave vaṇṇayāmi kusalesu dhammesu no ṭhitiṁ no hāniṁ.

Kathañca bhikkhave hāni hoti kusalesu dhammesu, no ṭhiti no vuddhi. Idha bhikkhave bhikkhu yattako hoti saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhānena. Tassa te dhammā neva tiṭṭhanti, no vaḍḍhanti. Hānimetaṁ bhikkhave vadāmi, kusalesu dhammesu. No ṭhiti, no vuddhi.

Kathañca bhikkhave ṭhiti hoti kusalesu dhammesu, no hāni no vuddhi. Idha bhikkhave bhikkhu yattako hoti saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhānena. Tassa te dhammā neva hāyanti, no vaḍḍhanti. Ṭhitimetaṁ bhikkhave vadāmi, kusalesu dhammesu. No hāniṁ no vuddhiṁ. Evaṁ kho bhikkhave ṭhiti hoti kusalesu dhammesu no vuddhi no hāni.

Kathañca bhikkhave vuddhi hoti kusalesu dhammesu, no ṭhiti, no hāni, idha bhikkhave bhikkhu yattako hoti saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhānena. Tassa te dhammā neva tiṭṭhanti no hāyanti, vuddhimetaṁ bhikkhave vadāmi, kusalesu dhammesu. No ṭhitiṁ no hāniṁ, evaṁ kho bhikkhave vuddhi hoti kusalesu dhammesu no ṭhiti, no hāni.

No ce bhikkhave bhikkhu paracittapariyāyakusalo hoti, atha sacittapariyāyakusalo bhavissāmī''ti, evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbaṁ

1. Ṭhitimpahaṁ, sīmu.

[BJT Page 174]

Kathañca bhikkhave bhikkhu sacittapariyāyakusalo hoti, [page 097] seyyathāpi bhikkhave itthī vā puriso vā daharo vā yuvā maṇḍanajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udapatte sakaṁ mukhanimittaṁ paccavekkhamāno sace tattha passati rajaṁ vā aṅgaṇaṁ vā, tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati, no ce tattha passati rajaṁ vā aṅgaṇaṁ vā tenevattamano hoti paripuṇṇasaṅkappo ''lābhā vata me parisuddhaṁ vata me''ti.

Evameva kho bhikkhave bhikkhuno paccavekkhanā bahukārā hoti kusalesu dhammesu ''abhijjhālū nu kho bahulaṁ viharāmi anabhijjhālū nu kho bahulaṁ viharāmi' byāpannacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, abyāpannacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, thīnamiddhapariyuṭṭhito nu kho bahulaṁ viharāmi, vigata thīnamiddho nu kho bahulaṁ viharāmi, uddhato nu kho bahulaṁ viharāmi, anuddhato nu kho bahulaṁ viharāmi, vicikiccho nu kho bahulaṁ viharāmi, tiṇṇavicikiccho nu kho bahulaṁ viharāmi, kodhano nu kho bahulaṁ viharāmi, akkodhano nu kho bahulaṁ viharāmi, saṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, asaṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, sāraddhakāyo nu kho bahulaṁ viharāmi, asāraddhakāyo nu kho bahulaṁ viharāmi, kusīto nu kho bahulaṁ viharāmi, āraddhaviriyo nu kho bahulaṁ viharāmi, samāhito nu kho bahulaṁ viharāmi, asamāhito nu kho bahulaṁ viharāmī''ti.

Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: abhijjhālū bahulaṁ viharāmi, byāpannacitto bahulaṁ viharāmi, thīnamiddhapariyuṭṭhito bahulaṁ viharāmi, uddhato bahulaṁ viharāmi, vicikiccho bahulaṁ viharāmi, kodhano bahulaṁ viharāmi, saṅkiliṭṭhacitto bahulaṁ viharāmi, sāraddhakāyo bahulaṁ viharāmi, kusīto bahulaṁ viharāmi, asamāhito bahulaṁ viharāmī''ti. Tena bhikkhave bhikkhunā tesaṁyeva pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ [page 098] pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ.

[BJT Page 176]
Seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṁ chandañca vāyāmañca ussāhañca, ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya. Evameva kho bhikkhave tena bhikkhunā tesaṁyeva pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivāni ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ.

Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: 'anabhijjhālū bahulaṁ viharāmi, abyāpannacitto bahulaṁ viharāmi, vigatathīnamiddho bahulaṁ viharāmi, tiṇṇavicikiccho bahulaṁ viharāmi, akkodhano bahulaṁ viharāmi, asaṅkiliṭṭhacitto bahulaṁ viharāmi, asāraddhakāyo bahulaṁ viharāmi, āraddhaviriyo bahulaṁ viharāmi, samāhito bahulaṁ viharāmī''ti. Tena bhikkhave bhikkhunā tesuyeva kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttariṁ āsavānaṁ khayāya yogo karaṇīyo ti.

10. 2. 1. 4

Samatha suttaṁ

(Sāvatthi)

No ce bhikkhave bhikkhu paracittapariyāyakusalo hoti, atha ''sacittapariyāyakusalo bhavissāmī''ti evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbaṁ.

Kathañca bhikkhave bhikkhu sacittapariyāya kusalo hoti, seyyathāpi bhikkhave itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udapatte sakaṁ mukhanimittaṁ paccavekkhamāno sace tattha passati rajaṁ vā aṅgaṇaṁ vā, tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahāṇāya vāyamati, no ce tattha passati rajaṁ vā aṅgaṇaṁ vā, tenevattamano [page 099] hoti paripuṇṇasaṅkappo ''lābhā vata me parisuddhaṁ vata me''ti. Evameva kho bhikkhave bhikkhuno paccavekkhaṇā bahukārā hoti kusalesu dhammesu. ''Lābhī nu khomhi ajjhattaṁ cetosamathassa, na nu khomhi lābhī ajjhattaṁ cetosamathassa, lābhī nu khomhi adhipaññādhammavipassanāya. Na nu khomhi lābhī adhipaññādhammavipassanāyā''ti.

[BJT Page 178]
Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: ''lābhīmhi ajjhattaṁ cetosamathassa, na lābhī adhipaññādhammavipassanāyā''ti. Tena bhikkhave bhikkhunā ajjhattaṁ cetosamathe patiṭṭhāya adhipaññā dhammavipassanāya yogo karaṇīyo so aparena samayena lābhiceva hoti ajjhattaṁ cetosamathassa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāya.
Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: ''lābhīmhi adhipaññādhammavipassanāya na lābhī ajjhattaṁ cetosamatassā''ti. Tena bhikkhave bhikkhunā adhipaññādhammavipassanāya patiṭṭhāya ajjhattaṁ cetosamathe yogo karaṇīyo. So aparena samayena lābhī ceva hoti adhipaññādhammavipassanāya lābhī ca ajjhattaṁ cetosamathassa.

Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: ''na lābhī ajjhattaṁ cetosamathassa na lābhī adhipaññādhammavipassanāyā''ti. Tena bhikkhave bhikkhunā tesaṁyeva kusalānaṁ dhammānaṁ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivāni ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ.

Seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasīso vā tasse va celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṁ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya, evameva kho bhikkhave tena bhikkhunā tesaṁyeva kusalānaṁ dhammānaṁ, paṭilābhāya adhimatto chando ca [page 100] vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivāni ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ so aparena samayena lābhīceva hoti ajjhattaṁ cetosamathassa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāya.

Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṁ jānāti: ''lābhimhi ajjhattaṁ cetosamathassa, lābhī adhipaññādhammavipassanāyā''ti tena bhikkhave bhikkhunā tesuyeva kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttariṁ āsavānaṁ khayāya yogo karaṇīyo.

[BJT Page 180]

Cīvarampahaṁ bhikkhave, duvidhena vadāmi. Sevitabbampi asevitabbampi. Piṇḍapātampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi. Sevitabbampi asevitabbampi. Senāsanampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi. Sevitabbampi asevitabbampi. Gāmanigamampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampi. Janapadapadesampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampi. Puggalampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampi.

''Cīvarampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampi''ti iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ. Tattha yaṁ jaññā cīvaraṁ ''idaṁ kho me cīvaraṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyantī''ti. Evarūpaṁ cīvaraṁ na sevitabbaṁ, tattha yaṁ jaññā cīvaraṁ idaṁ kho me cīvaraṁ sevato akusalā, dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti''ti. Eva rūpaṁ cīvaraṁ sevitabbaṁ, cīvarampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampi iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

''Piṇḍapātampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampi''ti iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: tattha yaṁ jaññā piṇḍapātaṁ imaṁ kho me piṇḍapātaṁ seveto akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā [page 101] dhammā parihāyanti, evarūpo piṇḍapāto na sevitabbo. Tattha yaṁ jaññā piṇḍapātaṁ imaṁ kho me piṇḍapātaṁ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantī ti. Evarūpo piṇḍapāto sevitabbo. Piṇḍapātampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampī'ti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

Senāsanampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampīti. Iti kho panetaṁ vuttaṁ, kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: tattha yaṁ jaññā senāsanaṁ idaṁ kho me senāsanaṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī''ti. Evarūpaṁ senāsanaṁ na sevitabbaṁ. Tattha yaṁ jaññā senāsanaṁ idaṁ kho me senāsanaṁ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantī ti. Evarūpaṁ senāsanaṁ sevitabbaṁ. Senāsanampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampī ti. Iti yaṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

[BJT Page 182]

''Gāmanigamampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbaṁ asevitabbampīti'' iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: ''tattha yaṁ jaññā gāmanigamaṁ idaṁ kho me gāmanigamaṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo gāmanigamo na sevitabbo, tattha yaṁ jaññā gāmanigamaṁ imaṁ kho me gāmanigamaṁ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti. Evarūpo gāmanigamo sevitabbo. Gāmanigamampāhaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampīti, iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

''Janapadapadesampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampīti'' iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: tattha yaṁ jaññā janapada padesaṁ imaṁ kho me janapadapadesaṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, [page 102] kusalā dhammā parihāyantīti. Evarūpo janapada padeso na sevitabbo. Tattha yaṁ jaññā janapadapadesaṁ imaṁ kho me janapadapadesaṁ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti. Evarūpo janapadapadeso sevitabbo. Janapadapadesampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampīti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttaṁ.

''Puggalampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampīti'' iti kho panetaṁ vuttaṁ kiñcetaṁ paṭicca vuttaṁ: tattha yaṁ jaññā puggalaṁ imaṁ kho me puggalaṁ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti. Evarūpo puggalo na sevitabbo. Tattha yaṁ jaññā puggalaṁ imaṁ kho me puggalaṁ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti. Evarūpo puggalo sevitabbo. Puggalampahaṁ bhikkhave duvidhena vadāmi, sevitabbampi asevitabbampīti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttanti.

[BJT Page 184]

10. 2. 1. 5

Parihāna suttaṁ

(Sāvatthi)

Tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhu āmantesi āvuso bhikkhavoti, āvusoti kho te bhikkhu āyasmato sāriputtassa paccassosuṁ. Āyasmā sāriputto etadavoca:
Parihānadhammo puggalo parihānadhammo puggaloti āvuso vuccati kittāvatā nu kho āvuso parihānadhammo puggalo vutto bhagavatā, kittāvatā ca pana aparihānadhammo puggalo vutto bhagavatāti?

Dūratopi kho mayaṁ āvuso āgaccheyyāma āyasmato sāriputtassa santike etassa bhāsitassa atthamaññātuṁ, sādhuvatāyasmantaṁ yeva sāriputtaṁ paṭibhātu, etassa bhāsitassa [page 103] attho. Āyasmato sāriputtassa sutvā bhikkhu dhāressantīti.

Tenahāvuso suṇātha, sādhukaṁ manasikarotha bhāsissāmīti. Evamāvusoti kho te bhikkhu āyasmato sāriputtassa paccassosuṁ. Āyasmā sāriputto etadavoca:

Kittāvatā nu kho āvuso parihānadhammo puggalo vutto bhagavatā: idhāvuso bhikkhu assutañceva dhammaṁ na suṇāti, sutā cassa dhammā sammohaṁ gacchanti. Ye cassa dhammā pubbe cetaso samphuṭṭhapubbā, te ca na samudācaranti. Aviññātañca na vijānāti. Ettāvatā kho āvuso parihānadhammo puggalo vutto bhagavatā.

Kittāvatā ca panāvuso aparihānadhammo puggalo vutto bhagavatā: idhāvuso
Bhikkhu assutañceva dhammaṁ suṇāti, sutā cassa dhammā na sammohaṁ gacchanti. Ye cassa dhammā pubbe cetaso sameṭṭhapubbā, te ca samudācaranti, aviññātañca vijānāti ettāvatā kho āvuso aparihānadhammo puggalo vutto bhagavatā.

[BJT Page 186]

No ce āvuso bhikkhu paracittapariyāya kusalo hoti, atha sacittapariyāya kusalo bhavissāmī ti evaṁ hi vo āvuso sikkhitabbaṁ.

Kathañcāvuso bhikkhu sacittapariyāya kusalo hoti: seyyathāpi āvuso itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanaka jātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte, acche vā udapatte sakaṁ mukhanimittaṁ paccacavekkhamāno sace tattha passati rajaṁ vā aṅgaṇaṁ vā, tassa rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati. No ce tattha passati rajaṁ vā aṅgaṇaṁ vā, tenevattamano hoti [page 104] paripuṇṇasaṅkappo, lābhā vata me, parisuddhaṁ vata meti. Evameva kho āvuso bhikkhuno paccavekkhanā bahukārā hoti kusalesu dhammesu.

Anabhijjhālū nu kho bahulaṁ viharāmi, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no abyāpannacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no. Vigatathīnamiddho bahulaṁ viharāmi. Saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no. Anuddhato nu kho bahulaṁ viharāmi, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no. Tiṇṇavicikiccho nu kho bahulaṁ viharāmi, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no. Akkodhano nu kho bahulaṁ viharāmi, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no. Asaṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṁ viharāmi, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no. Lābhī nu khomhi ajjhattaṁ dhammapāmujjassa, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no. Lābhī nu khomhi ajjhattaṁ ceto samathassa, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu no. Lābhī nu khomhi adhipaññā dhammavipassanāya, saṁvijjati nu kho me eso dhammo, udāhu noti.

Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno sabbepi me kusale dhamme attani na samanupassati, tenahāvuso bhikkhunā sabbesaññeva imesaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ. Seyyathāpi āvuso ādittacelo vā ādittasiso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṁ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya, evameva kho āvuso tena bhikkhunā sabbesaññeva imesaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ.

[BJT Page 188]

Sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno ekacce kusale dhamme attani samanupassati, ekacce kusale dhamme [page 105] attani na samanupassati, tenāvuso bhikkhunā ye kusale dhamme attani samanupassati, tesu kusalesu dhammesu patiṭṭhāya, ye kusale dhamme attani na samanupassati, tesaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ.

Seyyathāpi āvuso ādittacelo vā ādittasīso vā tasse va celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṁ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya, evameva kho āvuso tena bhikkhunā ye kusale dhamme attani samanupassati, tesu kusalesu dhammesu patiṭṭhāya ye kusale dhamme attani na samanupassati, tesaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivāni ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṁ.

Sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno sabbe pi me kusale dhamme attani samanupassati, tenāvuso bhikkhunā sabbesuyeva imesu kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttariṁ āsavānaṁ khayāya yogo karaṇīyoti.

10. 2. 1. 6

Paṭhamasaññā suttaṁ

(Sāvatthi)

Dasa imā bhikkhave saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānā katamā dasa:

Asubhasaññā, maraṇasaññā, āhārepaṭikkūlasaññā, sabbaloke anabhiratasaññā, aniccasaññā, anicce dukkhasaññā, dukkhe anattasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā, nirodhasaññā. Imā kho bhikkhave dasasaññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti.
[page 106]
[BJT Page 190]

10. 2. 1. 7

Dutiya saññā suttaṁ

(Sāvatthi)

Dasa imā bhikkhave saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānā katamā dasa:

Aniccasaññā anattasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā aṭṭhikasaññā, pulavakasaññā vinīlakasaññā vicchiddakasaññā uddhumātakasaññā.

Imā kho bhikkhave dasa saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā amatogadhā amatapariyosānāti.

10. 2. 1. 8

Mūlaka suttaṁ

(Sāvatthi)

Sace bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṁ puccheyyuṁ: ''kimmūlakā āvuso sabbe dhammā, kiṁ sambhavā sabbe dhammā, kiṁsamudayā sabbe dhammā kiṁsamosaraṇā sabbe dhammā, kiṁpamukhā sabbe dhammā, kimādhipateyyā sabbe dhammā, kiṁuttarā sabbe dhammā, kiṁsārā sabbe dhammā, kiṁogadhā sabbeba dhammā, kiṁpariyosānā sabbe dhammāti?'' Evaṁ phuṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ kinti byākareyyāthāti?

Bhagavammūlakā no bhante dhammā, bhagavanenattikā, bhagavaṁpaṭisaraṇā sādhu vata bhante bhagavantaṁ yeva paṭihātu etassa bhāsitassa attho. Bhagavato sutvā bhikkhu dhāressantīti.
Tena hi bhikkhave suṇātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmī ti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ bhagavā etadavoca:

[BJT Page 192]

Sace bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṁ puccheyyuṁ: kimmūlakā āvuso sabbe dhammā, kiṁsambhavā sabbe dhammā. Kiṁsamudayā sabbe dhammā, kiṁsamosaraṇā [page 107] sabbe dhammā, kiṁpamukhā sabbe dhammā, kiṁādhipateyyā sabbe dhammā, kiṁuttarā sabbe dhammā, kiṁsārā sabbe dhammā, kiṁogadhā sabbe dhammā, kiṁpariyosānā sabbe dhammāti. Evaṁ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ evaṁ vyākareyyātha:

Chandamūlakā āvuso sabbe dhammā, manasikārasambhavā sabbe dhammā, phassasamudayā sabbe dhammā vedanā samosaraṇa sabbe dhammā, samādhipamukhā sabbe dhammā, satādhipateyyā sabbe dhammā, paññuttarā sabbe dhammā, vimuttisārā sabbe dhammā, amatogadhā sabbe dhammā, nibbāna pariyosānā sabbe dhammāti. Evaṁ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ evaṁ vyākareyyāthāti.

10. 2. 1. 9

Pabbajjā suttaṁ

(Sāvatthi)

Tasmātiha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ: yathā pabbajjāparicitañca no cittaṁ bhavissati. Na vuppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṁ pariyādāya ṭhassanti. Aniccasaññāparicitañca no cittaṁ bhavissati anattasaññā paricitañca no cittaṁ bhavissati. Asubhasaññāparicitañca no cittaṁ bhavissati ādīnavasaññāparicitañca no cittaṁ bhavissati. Lokassa samañca visamañca ñatvā taṁ saññāparicitañca no cittaṁ bhavissati. Lokassa sambhavañca vibhavañca ñatvā taṁ saññāparicitañca no cittaṁ bhavissati. Lokassa samudayañca atthaṅgamañca ñatvā taṁ saññāparicitañca no cittaṁ bhavissati. Pahānasaññāparicitañca no cittaṁ bhavissati. Virāgasaññāparicitañca no cittaṁ bhavissati. Nirodhasaññāparicitañca no cittaṁ bhavissatīti. [page 108] evaṁ hi vo sikkhitabbaṁ.

[BJT Page 194]

Yato kho bhikkhave bhikkhuno yathā pabbajjāparicitañca cittaṁ hoti. Na vuppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṁ pariyādāya tiṭṭhanti. Aniccasaññā paricitañca cittaṁ hoti. Anattasaññā paricitañca cittaṁ hoti. Asubhasaññā paricitañca cittaṁ hoti. Ādīnavasaññāparicitañca cittaṁ hoti. Lokassa samañca visamañca ñatvā taṁ saññāparicitañca cittaṁ hoti. Lokassa sambhavañca vibhavañca ñatvā taṁ saññāparicitañca cittaṁ hoti. Lokassa samudayañca atthaṅgamañca ñatvā taṁ saññā paricitañca cittaṁ hoti. Pahānasaññā paricitañca cittaṁ hoti. Virāgasaññā paricitañca cittaṁ hoti. Nirodhasaññā paricitañca cittaṁ hoti. Tassa dvinnaṁ phalānaṁ aññataraṁ phalaṁ pāṭikaṅkhaṁ diṭṭheva dhamme aññā, sati vā upādisese anāgāmitāti.

10. 2. 1. 10

Girimānanda suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā girimānando ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca:

Āyasmā bhante girimānando ābādhiko hoti dukkhino bāḷhagilāno. Sādhu bhante bhagavā yenāyasmā girimānando tenupasaṅkamatu anukampaṁ upādāyāti.

Sace kho tvaṁ ānanda girimānandassa bhikkhuno upasaṅkamitvā dasasaññā bhāseyyāsi, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ girimānandassa bhikkhuno dasasaññā sutvā so ābādho ṭhānaso paṭippassambheyya.

Katamā dasa:
[page 109]
Aniccasaññā, anattasaññā, asubhasaññā, ādīnavasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā, nirodhasaññā, sabbaloke anabhiratasaññā, sabbasaṅkhāresu aniccasaññā, ānāpānasati.
[BJT Page 196]

1. Katamācānanda aniccasaññā:

Idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati: ''rūpaṁ aniccaṁ vedanā aniccā saññā aniccā saṅkhārā aniccā viññāṇaṁ aniccanti''. Iti imesu pañcasupādānakkhandhesu aniccānupassī viharati. Ayaṁ vuccatānanda aniccasaññā.

2. Katamācānanda anattasaññā:

Idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati: ''cakkhuṁ1 anattā, rūpā2 anattā sotaṁ anattā, saddā anattā, ghānaṁ anattā, gandhā anattā, jivhā anattā, rasā anattā, kāyo anattā, phoṭṭhabbā anattā, mano anattā, dhammā anattā''ti. Iti imesu chasu ajjhattika bāhiresu āyatanesu anattānupassī viharati. Ayaṁ vuccatānanda anattasaññā.

3. Katamācānanda asubhasaññā:

Idhānanda bhikkhu imameva kāyaṁ uddhaṁ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṁ pūraṁ nānappakārassa asucino paccavekkhati: ''atthi imasmiṁ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṁsaṁ nahāru aṭṭhi aṭṭhimiñjā vakkaṁ hadayaṁ yakanaṁ kilomakaṁ pihakaṁ papphāsaṁ antaṁ antaguṇaṁ udariyaṁ karīsaṁ pittaṁ semhaṁ pubbo lohitaṁ sedo medo assu vasā khelo siṅghānikā lasikā muttanti'' iti imasmiṁ kāye asubhānupassī viharati, ayaṁ vuccatānanda asubhasaññā.

3. Katamācānanda ādīnavasaññā:

Idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā itipaṭisañcikkhati: ''bahu dukkho kho [page 110] ayaṁ kāyo bahu ādīnavo, iti imasmiṁ kāye vividhā ābādhā uppajjanti, seyyathīdaṁ: cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo

[BJT Page 198]

Dantarogo kāso sāso pināso ḍaho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṁ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddū kaṇḍu kacchu rakhasā1 vitacchikā lohitapittaṁ madhumeho aṁsā piḷakā bhagandalā pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā, vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā sītaṁ uṇhaṁ jighacchā pipāsā uccāro passāvo''ti. Iti imasmiṁ kāye ādīnavānupassī viharati. Ayaṁ vuccatānanda ādīnavasaññā.

5. Katamācānanda pahānasaññā:

Idhānanda bhikkhu uppannaṁ kāmavitakkaṁ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṁ gameti. Uppannaṁ vyāpādavitakkaṁ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṁ gameti. Uppannaṁ vihiṁsā vitakkaṁ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṁ gameti. Uppannūppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṁ gameti. Ayaṁ vuccatānanda pahānasaññā.

6. Katamācānanda virāgasaññā:

Idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati: ''etaṁ santaṁ etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo, taṇhakkhayo virāgo nibbānanti. Ayaṁ vuccatānanda virāgasaññā.

7. Katamācānanda nirodhasaññā:

Idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati: ''etaṁ santaṁ [page 111] etaṁ paṇītaṁ yadidaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo, taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti''. Ayaṁ vuccatānanda nirodhasaññā.

1. Nakhasā machasaṁ

[BJT Page 200]

8. Katamācānanda sabbaloke anabhiratasaññā:

Idhānanda bhikkhu ye loke upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, te pajahanto viramati na upādiyanto. Ayaṁ vuccatānanda sabbaloke anabhiratasaññā.

9. Katamācānanda sabbasaṅkhāresu aniccasaññā:

Idhānanda bhikkhu sabbasaṅkhārehi aṭṭīyati harāyati jigucchati. Ayaṁ vuccatānanda sabbasaṅkhāresu aniccasaññā.

10. Katamācānanda ānāpānasati:

Idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭhapetvā. So sato va assasati, sato passasati.

Dīghaṁ vā assasanto dīghaṁ assasāmīti pajānāti. Dīghaṁ vā passasanto dīghaṁ passasāmīti pajānāti. Rassaṁ vā assasanto rassaṁ assasāmīti pajānāti. Rassaṁ vā passasanto rassaṁ passāmīti pajānāti. Sabbakāya paṭisaṁvedī assasissāmīti sikkhati. Sabbakāya paṭisaṁvedī passasissāmīti sikkhati. Passambhayaṁ kāyasaṅkhāraṁ assasissāmīti sikkhati. Passambhayaṁ kāyasaṅkāraṁ passasissāmīti sikkhati.

Pītipaṭisaṁvedī assasissāmīti sikkhati. Pītipaṭisaṁvedī passasissāmīti sikkhati. Sukhapaṭisaṁvedī assasissāmīti sikkhati. Sukhapaṭisaṁvedī passasissāmīti sikkhati. Cittasaṅkhārapaṭisaṁvedī assasissāmīti sikkhati. Cittasaṅkhārapaṭisaṁvedī passasissāmīti sikkhati. Passambhayaṁ cittasaṅkhāraṁ assasissāmīti sikkhati. Passambhayaṁ cittasaṅkhāraṁ passasissāmīti sikkhati.
[BJT Page 202]

Cittapaṭisaṁvedī assasissāmīti sikkhati. Cittapaṭisaṁvedī passasissāmīti [page 112] sikkhati. Abhippamodayaṁ cittaṁ assasissāmīti sikkhati. Abhippamodayaṁ cittaṁ passasissāmīti sikkhati. Samādahaṁ cittaṁ assasissāmīti sikkhati. Samādahaṁ cittaṁ passasissāmīti sikkhati. Vimocayaṁ cittaṁ assasissāmīti sikkhati. Vimocayaṁ cittaṁ passasissāmīti sikkhati.

Aniccānupassī assasissāmīti sikkhati. Aniccānupassī passasissāmīti sikkhati. Virāgānupassī assasissāmīti sikkhati. Virāgānupassī passasissāmīti sikkhati. Nirodhānupassī assasissāmīti sikkhati. Nirodhānupassī passasissāmīti sikkhati. Paṭinissaggānupassī assasissāmīti sikkhati. Paṭinissaggānupassī passasissāmīti sikkhati. Ayaṁ vuccatānanda ānāpānasati.

Sace kho tvaṁ ānanda girimānandassa bhikkhuno upasaṅkamitvā imā dasa saññā bhāseyyāsi, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ girimānandassa bhikkhuno imā dasa saññā sutvā so ābādho ṭhānaso paṭippassambheyyāti.

Atha kho āyasmā ānando bhagavato santike imā dasa saññā uggahetvā yenāyasmā girimānando tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmato girimānandassa imā dasa saññā abhāsi. Atha kho āyasmato girimānandassa imā dasa saññā sutvā so ābādho ṭhānaso paṭippassambhī, vuṭṭhāhi cāyasmā girimānando tamhā ābādhā tathā pahīno ca panāyasmato girimānandassa so ābādho ahosīti.

Sacittavaggo paṭhamo.

Tassuddānaṁ:

Sacitta sārīputtā ca ṭhitiñca samathena ca
Parihānā ca dve saññā mūlā pabbajitā girīti.

[BJT Page 204]
[page 113]

2. Yamakavaggo

10. 2. 2. 1

Avijjā suttaṁ

(Sāvatthi)

Purimā bhikkhave koṭi na paññāyati avijjāya 'ito pubbe avijjā nāhosi, atha pacchā sambhavī'ti. Evametaṁ bhikkhave vuccati, atha ca pana paññāyati 'idappaccayā avijjā'ti.

Avijjampahaṁ1 bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ, ko cāhāro avijjāya: pañca nīvaraṇā tissa vacanīyaṁ. Pañcapahaṁ2 bhikkhave nīvaraṇe sāhāre vadāmi no anāhāre. Ko cāhāro pañcannaṁ nivaraṇānaṁ: tīṇi duccaritānītissa vacanīyaṁ. Tīṇipahaṁ3 bhikkhave duccaritāni sāhārāni vadāmi no anāhārāni ko cāhāro tiṇṇannaṁ duccaritānaṁ: indriyāsaṁvaro4 tissa vacanīyaṁ. Indriyāsaṁvarampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ, ko cāhāro indriyāsaṁvarassa: asatāsampajañjantissa vacanīyaṁ. Asatāsampajañchampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ, ko cāhāro asatāsampajaññassa: ayoniso manasikārotissa vacanīyaṁ. Ayoniso manasikārampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ, ko cāhāro ayoniso manasikārassa: assaddhiyantissa vacanīyaṁ. Assaddhiyampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ, ko cāhāro assaddhiyassa: asaddhammasavaṇantissa vacanīyaṁ. Asaddhammasavaṇampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ, ko cāhāro asaddhammasavaṇassa: asappurisasaṁsevotissa vacanīyaṁ.

Iti kho bhikkhave asappurisasaṁsevo paripuro asaddhammasavaṇaṁ paripūreti. Asaddhammasavaṇaṁ paripūraṁ assaddhiyaṁ paripūreti. Assaddhiyaṁ paripūraṁ ayonisomanasikāraṁ paripūreti. Ayoniso manasikāro paripūro asatāsampajaññaṁ paripūreti. Asatāsampajaññaṁ paripūraṁ [page 114] indriyāsaṁvaraṁ paripūreti. Indriyāsaṁvaro paripūro tīṇi duccaritāni paripūreti. Tīṇi duccaritāni paripūrāni pañca nīvaraṇe paripūrenti. Pañca nīvaraṇā paripūrā avijjaṁ paripūrenti. Evametissā avijjāya āhāro hoti. Evañca pāripūri.

1. Avijjāhaṁ machasaṁ: avijjāpahaṁ sīmu
2. Pañcapāhaṁ machasaṁ
3. Tīṇipāhaṁ machasaṁ
4. Indriyaasaṁvaro machasaṁ

[BJT Page 206]

Seyyathāpi bhikkhave upari pabbate phullaphusitake deve vassante deve galagalāyante1 taṁ udakaṁ yathāninnaṁ pavattamānaṁ pabbatakandarapadarasākhā paripūreti, pabbatakandarapadarasākha paripūrā kussūbbhe2 paripūrenti, kussubbhā2 paripūrā mahāsobhe paripūrenti, mahāsobbhā paripūrā kunnadiyo paripūrenti, kunnadiyo paripūrā mahānadiyo paripūrenti, mahānadiyo paripūrā mahāsamuddaṁ sāgaraṁ paripūrenti. Evametassa mahāsamuddassa sāgarassa āhāro hoti, evañca pāripūrī.

Evameva kho bhikkhave asappurisasaṁsevo paripūro asaddhammasavanaṁ paripūreti asaddhammasavanaṁ paripūraṁ assaddhiyaṁ paripūreti, assaddhiyaṁ paripūraṁ ayonisomanasikāraṁ paripūreti, ayoniso manasikāro paripūro asatā'sampajaññaṁ paripūreti, asatā'sampajaññaṁ paripūraṁ indriyā'saṁvaraṁ paripūreti, indriyā'saṁvaro paripūro tīṇi duccaritāni paripūreti. Tīṇi duccaritāni paripūrāni pañcanīvaraṇe paripūrenti, pañcanīvaraṇā paripūrā avijjaṁ paripūrenti. Evametissā avijjāya āhāro hoti. Evañca pāripūri.

Vijjāvimuttimpahaṁ3 bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ. Ko cāhāro vijjāvimuttiyā: ''sattabojjhaṅgā''tissa vacanīyaṁ. Sattapahaṁ4 bhikkhave bojjhaṅge sāhāre vadāmi no anāhāre. Ko cāhāro sattannaṁ bojjhaṅgānaṁ: ''cattāro satipaṭṭhānā''tissa vacanīyaṁ. Cattāropahaṁ bhikkhave satipaṭṭhāne sāhāre vadāmi no anāhāre. Kocāhāro catunnaṁ satipaṭṭhānānaṁ: ''tīṇi sucaritānī'tissa [page 115] vacanīyaṁ. Tīṇipahaṁ bhikkhave sucaritāni sāhārāni vadāmi no anāhārāni. Ko cāhāro tiṇṇannaṁ sucaritānaṁ: ''indriyasaṁvaro''tissa vacanīyaṁ. Indriyasaṁvarampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ ko cāhāro indriyasaṁvarassa: ''satisampajaññantissa'' vacanīyaṁ. Satisampajaññampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ.

1. Machasaṁ natthi 3. Vijjāvimuttimpāhaṁ machasaṁ.
2. Kussobebha machasaṁ. 4. Sattapāhaṁ machasaṁ.

[BJT Page 208]

Ko cāhāro satisampajaññassa: ''yonisomanasikāro'' tissa vacanīyaṁ, yonisomanasikārampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ. Ko cāhāro yonisomanasikārassa: ''saddhā'' tissa vacanīyaṁ. Saddhampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ. Ko cāhāro saddhāya: ''saddhammasavanantissa'' vacanīyaṁ. Saddhammasavanampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi, no anāhāraṁ. Ko cāhāro saddhammasavanassa: ''sappurisasaṁsevo''tissa vacanīyaṁ.

Iti kho bhikkhave sappurisasaṁsevo paripūro saddhammasavanaṁ paripūreti, saddhammasavanaṁ paripūraṁ saddhaṁ paripūreti, saddhā paripūrā yonisomanasikāraṁ paripūreti, yonisomanasikāro paripūro satisampajaññaṁ paripūreti, satisampajaññaṁ paripūraṁ indriyasaṁvaraṁ paripūreti, indriyasaṁvaro paripūro tīṇi sucaritāni paripūreti, tīṇi sucaritāni paripūrāni cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti, cattāro satipaṭṭhānā paripūrā sattabojjhaṅge paripūrenti, sattabojjhaṅgā paripūrā vijjāvimuttiṁ paripūrenti. Evametissā vijjāvimuttiyā āhāro hoti. Evañca pāripūri.

Seyyathāpi bhikkhave upari pabbate phullaphusitake deve vassante deve galagalāyante taṁ udakaṁ yathā ninnaṁ pavattamānaṁ pabbatakandarapadarasākhā paripūreti, pabbatakandarapadarasākha paripūrā kussubbhe2 paripūrenti, kussubbhā2 paripūrā mahāsobhe paripūrenti, mahāsobbhā paripūrā kunnadiyo paripūrenti, kunnadiyo paripūrā mahānadiyo paripūrenti, mahānadiyo paripūrā [page 116] mahāsamuddaṁ sāgaraṁ paripūrenti. Evametassa mahāsamuddassa sāgarassa āhāro hoti, evañca pāripūrī.

Evameva kho bhikkhave sappurisasaṁsevo paripūro saddhammasavanaṁ paripūreti, saddhammasavanaṁ paripūraṁ saddhaṁ paripūreti, saddhā paripūrā yonisomanasikāraṁ paripūreti, yonisomanasikāro paripūro satisampajaññaṁ paripūreti, satisampajaññaṁ paripūraṁ indriyasaṁvaraṁ paripūreti, indriyasaṁvaro paripūro tīṇi sucaritāni paripūreti, tīṇi sucaritāni paripūrāni cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti, cattāro satipaṭṭhānā paripūrā sattabojjhaṅge paripūrenti, sattabojjhaṅgā paripūrā vijjāvimuttiṁ paripūrenti. Evametissā vijjāvimuttiyā āhāro hoti. Evañca pāripūrīti.

[BJT Page 210]

10. 2. 2. 2

Taṇhā suttaṁ

(Sāvatthi)

''Purimā bhikkhave koṭi na paññāyati bhavataṇhāya, ito pubbe bhavataṇhā nāhosi, atha pacchā sambhavī1''ti. Evañcetaṁ bhikkhave vuccati, atha ca pana paññāyati ''idapaccayā bhavataṇhā''ti.

Bhavataṇhampahaṁ2 bhikkhave sāhāraṁ vadāmi, no anāhāraṁ, ko cāhāro bhavataṇhāya: 'avijjā'tissa vacanīyaṁ. Avijjampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi, no anāhāraṁ. Ko cāhāro avijjāya: ''pañca nīvaraṇā'' tissa vacanīyaṁ. Pañcapahaṁ bhikkhave nīvaraṇe sāhāre vadāmi, no anāhāre. Ko cāhāro pañcannaṁ nīvaraṇānaṁ: ''tīṇi duccaritānī''tissa6 vacanīyaṁ. Tīṇipahaṁ bhikkhave duccaritāni sāhārāni vadāmi, no anāhārāni. Ko cāhāro tiṇṇannaṁ duccaritānaṁ: ''indriyāsaṁvaro''tissa vacanīyaṁ indriyāsaṁvarampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi. No anāhāraṁ. Ko cāhāro indriyāsaṁvarassa: asatāsampajaññanti''tissa vacanīyaṁ. Asatāsampajaññampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi, no [page 117] anāhāraṁ ko cāhāro asatā sampajaññassa: ''ayonisomanasikāro''tissa vacanīyaṁ. Ayonisomanasikārampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi. No anāhāraṁ ko cāhāro ayonisomanasikārassa: ''assaddhiya''ntissa vacanīyaṁ. Assaddhiyampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi, no anāhāraṁ ko cāhāro assaddhiyassa: ''asaddhammasavana''ntissa vacanīyaṁ. Asaddhammasavanampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi, no anāhāraṁ. Ko cāhāro asaddhammasavanassa: asappurisasaṁsevotissa vacanīyaṁ.

Iti kho bhikkhave asappurisasaṁsevo paripūro asaddhammasavanaṁ paripūreti. Asaddhammasavanaṁ paripūraṁ assaddhiyaṁ paripūreti, assaddhiyaṁ paripūraṁ ayonisomanasikāraṁ paripūreti, ayonisomanasikāro paripūro asatāsampajaññaṁ paripūreti, asatāsampajaññaṁ paripūraṁ indriyāsaṁvaraṁ paripūreti, indriyāsaṁvaro paripūro tīṇi duccaritāni paripūreti, tīṇi duccaritāni paripūrāni pañcanīvaraṇe paripūrenti. Pañcanīvaraṇā paripūrā avijjaṁ paripūrenti. Avijjā paripūrā bhavataṇhaṁ paripūreti. Evametissā bhavataṇhāya āhāro hoti, evañca pāripūri.

1. Sambhavīti machasaṁ
2. Bhavataṇhāmpāhaṁ machasaṁ

[BJT Page 212]

Seyyathāpi bhikkhave upari pabbate phullaphusitake deve vassante deve galagalāyante taṁ udakaṁ yathāninnaṁ pavattamānaṁ pabbatakandarapadarasākhā paripūreti, pabbatakandarapadarasākhā paripūrā kussubbhe paripūrenti, kussubbhā paripūrā mahāsobhe paripūrenti, mahāsobbhā paripūrā kunnadiyo paripūrenti, kunnadiyo paripūrā mahānadiyo paripūrenti, mahānadiyo paripūrā mahāsamuddaṁ sāgaraṁ paripūrenti. Evametassa mahāsamuddassa sāgarassa āhāro hoti, evañca pāripūri.

Evameva kho bhikkhave asappurisasaṁsevo paripūro asaddhammasavanaṁ paripūreti, asaddhammasavanaṁ1 paripūraṁ [page 118] assaddhiyaṁ paripūreti, assaddhiyaṁ paripūraṁ ayonisomanasikāraṁ paripūreti. Ayonisomanasikāro paripūro asatāsampajaññaṁ paripūreti, asatāsampajaññaṁ paripūraṁ indriyāsaṁvaraṁ paripūreti, indriyāsaṁvaro paripūro tīṇi duccaritāni paripūreti, tīṇi duccaritāni paripūrāni pañcanīvaraṇe paripūrenti. Pañca nīvaraṇā paripūrā avijjaṁ paripūrenti. Avijjā paripūrā bhavataṇhaṁ paripūreti. Evametissā bhavataṇhāya āhāro hoti evaṁ ca pāripūri.

Vijjāvimuttimpahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi, no anāhāraṁ, ko cāhāro vijjāvimuttiyā: sattabojjhaṅgātissa vacanīyaṁ. Sattapahaṁ bhikkhave bojjhaṅge sāhāre vadāmi, no anāhāre ko cāhāro sattannaṁ bojjhaṅgānaṁ: cattāro satipaṭṭhānātissa vacanīyaṁ. Cattāropahaṁ bhikkhave satipaṭṭhāne sāhāre vadāmi, no anāhāre. Ko cāhāro catunnaṁ satipaṭṭhānānaṁ: tīṇi sucaritānī'tissa vacanīyaṁ. Tīṇipahaṁ bhikkhave sucaritāni sāhārāni vadāmi, no anāhārāni, ko cāhāro tiṇṇannaṁ sucaritānaṁ: indriyasaṁvarotissa vacanīyaṁ. Indriyasaṁvarampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi no anāhāraṁ. Ko cāhāro indriyasaṁvarassa: satisampajaññantissa vacanīyaṁ. Satisampajaññampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi. No anāhāraṁ. Ko cāhāro satisampajaññassa: yonisomanasikārotissa vacanīyaṁ. Yonisomanasikārampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi, no anāhāraṁ. Ko cāhāro yoniso manasikārassa: saddhātissa vacanīyaṁ: saddhampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi, no anāhāraṁ. Ko cāhāro saddhāya: saddhammasavanantissa vacanīyaṁ. Saddhammasavanampahaṁ bhikkhave sāhāraṁ vadāmi, no anāhāraṁ. Ko cāhāro saddhammasavanassa: sappurisasaṁsevotissa vacanīyaṁ.

1. Asaddhammasavanā machasaṁ

[BJT Page 214]

Iti kho bhikkhave sappurisasaṁsevo paripūro saddhammasavanaṁ paripūreti saddhammasavanaṁ paripūraṁ, saddhaṁ paripūreti, saddhā paripūrā yonisomanasikāraṁ paripūreti, yonisomanasikāro paripūro satisampajaññaṁ paripūreti, satisampajaññaṁ paripūraṁ indriyasaṁvaraṁ paripūreti, indriyasaṁvaro paripūro, tīṇi sucaritāni paripūreti tīṇi sucaritāni paripūrāni, cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti, cattāro satipaṭṭhānā paripūrā satta bojjhaṅge [page 119] paripūrenti, satta bojjhaṅgā paripūrā vijjāvimuttiṁ paripūrenti. Evametissā vijjāvimuttiyā āhāro hoti. Evañca pāripūri.

Seyyathāpi bhikkhave upari pabbate phullaphusitake deve vassante deve galagalāyante taṁ udakaṁ yathāninnaṁ pavattamānaṁ pabbatakandarapadarasākhā paripūreti, pabbatakandarapadarasākha paripūrā kussubbhe paripūrenti, kussubbhā paripūrā mahāsobhe paripūrenti, mahāsobbhā paripūrā kunnadiyo paripūrenti, kunnadiyo paripūrā mahānadiyo paripūrenti, mahānadiyo paripūrā mahāsamuddaṁ sāgaraṁ paripūrenti. Evametassa mahāsamuddassa sāgarassa āhāro hoti, evañca pāripūri.

Evameva kho bhikkhave sappurisasaṁsevo paripūro saddhammasavanaṁ paripūreti saddhammasavanaṁ paripūraṁ saddhaṁ paripūreti, saddhā paripūrā yonisomanasikāraṁ paripūreti. Yonisomanasikāro paripūro satisampajaññaṁ paripūreti, satisampajaññaṁ paripūraṁ indriyasaṁvarā paripūreti, indriyasaṁvaro paripūro, tīṇi sucaritāni paripūreti tīṇi sucaritāni paripūrāni, cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti, cattāro satipaṭṭhānā paripūrā satta bojjhaṅge paripūrenti, satta bojjhaṅgā paripūrā vijjāvimuttiṁ paripūrenti. Evametissā vijjāvimuttiyā āhāro hoti. Evañca pāripūrīti.

[BJT Page 216]

10. 2. 2. 3

Niṭṭhaṅgata suttaṁ

(Sāvatthi)

Ye keci bhikkhave mayi niṭṭhaṁ gatā, sabbe te diṭṭhisampannā, tesaṁ diṭṭhisampannānaṁ pañcannaṁ idha niṭṭhā, pañcannaṁ idha vihāya niṭṭhā, katamesaṁ pañcannaṁ idha niṭṭhā: [page 120] sattakkhattuparamassa kolaṅkolassa ekabījissa sakadāgāmissa, yo ca diṭṭheva dhamme arahā, imesaṁ pañcannaṁ idha niṭṭhā,

Katamesaṁ pañcannaṁ idha vihāya niṭṭhā: antarāparinibbāyissa, upahaccaparinibbāyissa, asaṅkhāraparinibbāyissa, sasaṅkhāraparinibbāyissa, uddhaṁ sotassa akaniṭṭhagāmino. Imesaṁ pañcannaṁ idha vihāya niṭṭhā. Ye keci bhikkhave mayi niṭṭhaṁ gatā, sabbe te diṭṭhisampannā. Tesaṁ diṭṭhisampannānaṁ imesaṁ pañcannaṁ idha vihāya niṭṭhāti.

10. 2. 2. 4

Aveccappasanna suttaṁ

(Sāvatthi)

Ye keci bhikkhave mayi aveccappasannā, sabbe te sotāpannā tesaṁ sotāpannānaṁ pañcannaṁ idha niṭṭhā, pañcannaṁ idha vihāya niṭṭhā. Katamesaṁ pañcannaṁ idha niṭṭhā: sattakkhattuparamassa kolaṅkolassa ekabījissa sakadāgāmissa, yo ca diṭṭheva dhamme arahā imesaṁ pañcannaṁ idha niṭṭhā.

Katamesaṁ pañcannaṁ idha vihāya niṭṭhā: antarāparinibbāyissa upahaccaparinibbāyissa asaṅkhāraparinibbāyissa sasaṅkhāraparinibbāyissa uddhaṁsotassa akaniṭṭhagāmino. Imesaṁ pañcannaṁ idha vihāya niṭṭhā. Ye keci bhikkhave mayi aveccappasannā, sabbe te sotāpannā. Tesaṁ sotapannānaṁ imesaṁ pañcannaṁ idha niṭṭhā, imesaṁ pañcannaṁ idha vihāya niṭṭhāti.

[BJT Page 218]

10. 2. 2. 5

Paṭhamasukha suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ āyasmā sāriputto magadhesu, viharati nālakagāmake. Atha kho sāmaṇḍakāni paribbājako [page 121] yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ1 vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho sāmaṇḍakāni paribbājako āyasmantaṁ sāriputtaṁ etadavoca. Kinnu kho āvuso sāriputta sukhaṁ kiṁ dukkhanti.

Abhinibbatti kho āvuso dukkhā, anabhinibbatti sukhā. Abhinibbattiyā āvuso sati idaṁ dukkhaṁ pāṭikaṅkhaṁ. Sītaṁ uṇhaṁ jighacchā pipāsā uccāro passāvo aggisamphasso daṇḍasamphasso satthasamphasso ñātipi mittāpi saṅgamma samāgamma rosenti. Abhinibbattiyā āvuso sati idaṁ dukkhaṁ pāṭikaṅkhaṁ.

Anabhinibbattiyā āvuso sati idaṁ sukhaṁ pāṭikaṅkhaṁ. Na sītaṁ na uṇhaṁ na jighacchā na pipāsā na uccāro na passāvo na aggisamphasso na satthasamphasso ñātipi mittāpi saṅgamma samāgamma na rosenti. Anabhinibbattiyā āvuso sati idaṁ sukhaṁ pāṭikaṅkhanti.
10. 2. 2. 6

Dutiyasukha suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ āyasmā sāriputto magadhesu, viharati nālakagāmake. Atha kho sāmaṇḍakāni paribbājako yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ1 vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho sāmaṇḍakāni paribbājako [page 122] āyasmantaṁ sāriputtaṁ etadavoca. Kinnu kho āvuso sāriputta imasmiṁ dhamma vinaye sukhaṁ kiṁ dukkhanti.

1. Sāraṇīyaṁ machasaṁ

[BJT Page 220]

Anabhirati kho āvuso imasmiṁ dhammavinaye dukkhā. Abhirati sukhā. Anabhiratiyā āvuso sati idaṁ dukkhaṁ pāṭikaṅkhaṁ: gacchannopi sukhaṁ sātaṁ nādhigacchati. Ṭhitopi sukhaṁ sātaṁ nādhigacchati. Nisinnopi sukhaṁ sātaṁ nādhigacchati. Sayānopi sukhaṁ sātaṁ nādhigacchati. Gāmagatopi sukhaṁ sātaṁ nādhigacchati. Araññagatopi sukhaṁ sātaṁ nādhigacchati rukkhamūlagatopi sukhaṁ sātaṁ nādhigacchati. Suññāgāragatopi sukhaṁ sātaṁ nādhigacchati. Abbhokāsagatopi sukhaṁ sātaṁ nādhigacchati. Bhikkhumajjhagatopi sukhaṁ sātaṁ nādhigacchati. Anabhiratiyā āvuso sati idaṁ dukkhaṁ pāṭikaṅkhaṁ.

Abhiratiyā āvuso sati idaṁ sukhaṁ pāṭikaṅkhaṁ: gacchannopi sukhaṁ sātaṁ adhigacchati. Ṭhitopi sukhaṁ sātaṁ adhigacchati. Nisinnopi sukhaṁ sātaṁ adhigacchati. Sayānopi sukhaṁ sātaṁ adhigacchati. Gāmagatopi sukhaṁ sātaṁ adhigacchati. Araññagatopi sukhaṁ sātaṁ adhigacchati. Rukkhamūlagatopi sukhaṁ sātaṁ adhigacchati. Suññāgāragatopi sukhaṁ sātaṁ adhigacchati. Abbhokāsagatopi sukhaṁ sātaṁ adhigacchati. Bhikkhumajjhagatopi sukhaṁ sātaṁ adhigacchati. Abhiratiyā āvuso sati idaṁ sukhaṁ pāṭikaṅkhanti.

10. 2. 2. 7

Paṭhamanaḷakapāna suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā kosalesu cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṁ yena naḷakapānaṁ nāma kosalānaṁ nigamo, tadavasari. Tatra sudaṁ bhagavā naḷakapāne viharati palāsavane, tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe bhikkhusaṅghaparivuto nisinno hoti. Atha kho bhagavā bahudevarattiṁ bhikkhūnaṁ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā tuṇhībhūtaṁ tuṇhībhūtaṁ bhikkhusaṅghaṁ anuviloketvā āyasmantaṁ sāriputtaṁ āmantesi.

Vigatathīnamiddho1 kho sāriputta bhikkhusaṅgho, paṭibhātu taṁ [page 123] sāriputta bhikkhūnaṁ dhammī kathā, piṭṭhi me āgilāyati, tamhaṁ āyamissāmīti. 'Evambhante'ti kho āyasmā sāriputto bhagavato paccassosi.

1. Vigatathīnamiddho machasaṁ.

[BJT Page 222]

Atha kho bhagavā catugguṇaṁ saṅghāṭiṁ paññāpetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṁ kappesi. Pāde pādaṁ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṁ manasikaritvā, tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhu āmantesi ''āvuso bhikkhavo''ti. 'Āvuso'ti kho te bhikkhu āyasmato sāriputtassa paccassosuṁ. Āyasmā sāriputto etadavoca:

Yassa kassaci āvuso saddhā natthi kusalesu dhammesu hiri1 natthi ottappaṁ natthi, viriyaṁ2 natthi, paññā natthi kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi. Seyyathāpi āvuso kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāyateva vaṇṇena, hāyati maṇḍalena, hāyati ābhāya, hāyati ārohapariṇāhena. Eva meva kho āvuso yassa kassaci saddhā natthi kusalesu dhammesu, hiri natthi, ottappaṁ natthi, viriyaṁ natthi, paññā natthi, kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no vuddhi.

''Assaddho purisapuggalo''ti āvuso parihānametaṁ. ''Ahiriko purisapuggalo''ti āvuso parihānametaṁ. ''Anottappīpurisa puggalo''ti āvuso parihānametaṁ. ''Kusīto purisapuggalo''ti āvuso parihānametaṁ. ''Duppañño purisapuggalo'' ti āvuso parihānametaṁ. ''Kodhano purisapuggalo''ti āvuso parihānametaṁ. ''Upanāhī purisapuggalo''ti āvuso parihānametaṁ. ''Pāpicchopurisapuggalo''ti āvuso parihānametaṁ. ''Pāpamittato purisapuggalo''ti āvuso parihānametaṁ. ''Micchādiṭṭhiko purisapuggalo''ti āvuso parihānametaṁ.

Yassa kassaci āvuso saddhā atthi kusalesu dhammesu, hiri atthi, ottappaṁ atthi, [page 124] paññā atthi kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Seyyathāpi āvuso juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vaḍḍhateva vaṇṇena, vaḍḍhati maṇḍalena, vaḍḍhati ābhāya, vaḍḍhati ārohapariṇāhena. Evameva kho āvuso yassa kassaci saddhā atthi kusalesu dhammesu, hiri atthi, ottappaṁ atthi, viriyaṁ atthi. Paññā atthi kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni.

1. Hiri machasaṁ.
2. Viriya machasaṁ.

[BJT Page 224]

''Saddho purisapuggalo'' ti āvuso aparihānametaṁ. ''Hirimā purisapuggalo''ti āvuso aparihānametaṁ. Ottappī purisapuggalo''ti āvuso aparihānametaṁ. ''Āraddhaviriyo purisapuggalo''ti āvuso aparihānametaṁ. Paññavā purisapuggalo''ti āvuso aparihānametaṁ. Akkodhano purisapuggalo''ti āvuso aparihānametaṁ. ''Anupanāhī purisapuggalo''ti āvuso aparihānametaṁ. ''Appiccho purisapuggalo''ti āvuso aparihānametaṁ. ''Kalyāṇamitto purisapuggalo''ti āvuso aparihānametaṁ. ''Sammādiṭṭhiko purisapuggalo''ti āvuso aparihānametanti.

Atha kho bhagavā paccuṭṭhāya āyasmantaṁ sāriputtaṁ āmantesi sādhu sādhu sāriputta, yassa kassaci sāriputta, saddhā natthi kusalesu dhammesu, hiri natthi, ottappaṁ natthi, viriyaṁ natthi, paññā natthi kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no vuddhi.

Seyyathāpi sāriputta kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāyateva [page 125] vaṇṇena, hāyati maṇḍalena, hāyati ābhāya, hāyati ārohapariṇāhena. Evameva kho sāriputta yassa kassaci saddhā natthi kusalesu dhammesu, hiri natthi, ottappaṁ natthi, viriyaṁ natthi, paññā natthi kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, kusalesu dhammesu, hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no vuddhi.
''Assaddho purisapuggalo''ti sāriputta parihānametaṁ, ahiriko purisapuggalo''ti sāriputta parihānametaṁ, ''anottappī purisapuggalo''ti sāriputta parihānametaṁ, ''kusīto purisapuggalo''ti sāriputta parihānametaṁ, ''duppañño purisapuggalo''ti sāriputta parihānametaṁ, ''kodhano purisapuggalo''ti sāriputta parihānametaṁ, ''upanāhī purisapuggalo''ti sāriputta parihānametaṁ. ''Pāpiccho purisapuggalo''ti sāriputta parihānametaṁ, ''pāpamitto purisapuggalo''ti sāriputta parihānametaṁ, ''micchādiṭṭhiko purisapuggalo''ti sāriputta parihānametaṁ.

Yassa kassaci sāriputta saddhā atthi kusalesu dhammesu, hiri atthi ottappaṁ atthi viriyaṁ atthi paññā atthi kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Seyyathāpi sāriputta juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, vaḍḍhateva vaṇṇena. Vaḍḍhati maṇḍalena, vaḍḍhati ābhāya, vaḍḍhati ārohapariṇāhena.

[BJT Page 226]

Eva meva kho sāriputta yassa kassaci saddhā atthi kusalesu dhammesu. Hiri atthi ottappaṁ atthi viriyaṁ atthi paññā atthi kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni.

''Saddho purisapuggalo''ti sāriputta aparihānametaṁ, ''hirimā purisapuggalo''ti sāriputta aparihānametaṁ, ''ottappī purisapuggalo''ti sāriputta aparihānametaṁ, ''āraddhaviriyo purisapuggalo''ti sāriputta aparihānametaṁ. ''Paññavā purisapuggalo''ti sāriputta aparihānametaṁ, ''akkodhano purisapuggalo''ti sāriputta aparihānametaṁ, ''anupanāhī purisapuggalo''ti sāriputta aparihānametaṁ, ''apapiccho purisapuggalo''ti sāriputta aparihānametaṁ. ''Kalyāṇamitto purisapuggalo''ti sāriputta aparihānametaṁ, ''sammādiṭṭhiko purisapuggalo''ti sāriputta aparihānametanti.

10. 2. 2. 8

Dutiya naḷakapāna suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā naḷakapāne viharati palāsavane. Tena kho pana samayena tadahuposathe bhikkhusaṅghaparivuto nisinno hoti. Atha kho bhagavā bahudevarattiṁ bhikkhūnaṁ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā tuṇhībhūtaṁ tuṇhībhūtaṁ bhikkhusaṅghaṁ anuviloketvā āyasmantaṁ sāriputtaṁ āmantesi.

Vigatathīnamiddho kho sārīputta bhikkhusaṅgho, paṭibhātu taṁ sāriputta [page 126] bhikkhūnaṁ dhammīkathā, piṭṭhi me āgilāyati, tamahaṁ āyamissāmīti. ''Evaṁ bhante''ti kho āyasmā sārīputto bhagavato paccassosi.

Atha kho bhagavā catugguṇaṁ saṅghāṭiṁ paññāpetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṁ kappesi pāde pādaṁ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṁ manasikaritvā, tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhu āmantesi ''āvuso bhikkhave''ti. 'Āvuso'ti kho te bhikkhu āyasmato sāriputtassa paccassosuṁ. Āyasmā sāriputto etadavoca.

[BJT Page 228]

Yassa kassaci āvuso saddhā natthi kusalesu dhammesu, hiri natthi kusalesu dhammesu, ottappaṁ natthi kusalesu dhammesu, viriyaṁ natthi kusalesu dhammesu, paññā natthi kusalesu dhammesu, sotāvadhānaṁ natthi kusalesu dhammesu, dhamma dhāraṇā natthi kusalesu dhammesu atthūpaparikkhā natthi kusalesu dhammesu, dhammānudhammapaṭipatti natthi kusalesu dhammesu, appamādo natthi kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāniyeva kusalesu dhammesu, no vuddhi. Seyyathāpi āvuso kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāyateva vaṇṇena, hāyati maṇḍalena, hāyati ābhāya, hāyati ārohapariṇāhena. Evameva kho āvuso yassa kassaci saddhā natthi kusalesu dhammesu. Hiri natthi kusalesu dhammesu. Ottappaṁ natthi kusalesu dhammesu. Viriyaṁ natthi kusalesu dhammesu. Paññā natthi kusalesu dhammesu. Sotāvadhānaṁ natthi kusalesu dhammesu. Dhammadhāraṇā natthi kusalesu dhammesu. Atthūpaparikkhā natthi kusalesu dhammesu. Dhammānudhammapaṭipatti natthi kusalesu dhammesu. Appamādo natthi kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu. No vuddhi.

Yassa kassaci āvuso saddhā atthi kusalesu dhammesu. Hiri atthi kusalesu dhammesu. Ottappaṁ atthi kusalesu dhammesu. Viriyaṁ atthi kusalesu dhammesu. Paññā atthi kusalesu dhammesu. Sotāvadhānaṁ atthi kusalesu dhammesu. Dhammadhāraṇā atthi kusalesu dhammesu. Atthūpaparikkhā atthi kusalesu dhammesu. Dhammānudhammapaṭipatti atthi kusalesu dhammesu. Appamādo atthi kusalesu dhammesu. Tassā yā ratti vā divaso vā āgacchati, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Seyyathāpi āvuso [page 127] juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, vaḍḍhateva vaṇṇena, vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhasi ābhāya, vaḍḍhati ārohapariṇāhena, evameva kho āvuso yassa kassaci saddhā atthi kusalesu dhammesu. Hiri atthi kusalesu dhammesu. Ottappaṁ atthi kusalesu dhammesu. Viriyaṁ atthi kusalesu dhammesu. Paññā atthi kusalesu dhammesu. Sotāvadhānaṁ atthi kusalesu dhammesu. Dhammadhāraṇā atthi kusalesu dhammesu. Atthūpaparikkhā atthi kusalesu dhammesu. Dhammānudhammapaṭipatti atthi kusalesu dhammesu. Appamādo atthi kusalesu dhammesu. Tassā yā ratti vā divaso vā āgacchati, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu. No parihānīti:

Atha kho bhagavā paccuṭṭhāya āyasmantaṁ sāriputtaṁ āmantesi. Sādhu sādhu sāriputta yassa kassaci sāriputta, saddhā natthi kusalesu dhammesu, hiri natthi kusalesu dhammesu, ottappaṁ natthi kusalesu dhammesu, paññā natthi kusalesu dhammesu, viriyaṁ natthi kusalesu dhammesu, sotāvadhānaṁ natthi kusalesu dhammesu, dhamma dhāraṇā natthi kusalesu dhammesu atthūpaparikkhā natthi kusalesu dhammesu, dhammānudhammapaṭipatti natthi kusalesu dhammesu, appamādo natthi kusalesu dhammesu. Tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no vuddhi. Seyyathāpi sāriputta kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāyateva vaṇṇena, hāyati maṇḍalena, hāyati ābhāya, hāyati ārohapariṇāhena, evameva kho sāriputta yassa kassaci saddhā natthi kusalesu dhammesu, hiri natthi kusalesu dhammesu. Ottappaṁ natthi kusalesu dhammesu. Viriyaṁ natthi kusalesu dhammesu. Paññā natthi kusalesu dhammesu. Sotāvadhānaṁ natthi kusalesu dhammesu. Dhammadhāraṇā natthi kusalesu dhammesu. Atthūpaparikkhā natthi kusalesu dhammesu. Dhammānudhammapaṭipatti natthi kusalesu dhammesu. Appamādo natthi kusalesu dhammesu, tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu. No vuddhi.

[BJT Page 230]

Yassa kassaci sāriputta saddhā atthi kusalesu dhammesu. Hiri atthi kusalesu dhammesu. Ottappaṁ atthi kusalesu dhammesu. Viriyaṁ atthi kusalesu dhammesu. Paññā atthi kusalesu dhammesu. Sotāvadhānaṁ atthi kusalesu dhammesu. Dhammadhāraṇā atthi kusalesu dhammesu. Atthūpaparikkhā atthi kusalesu dhammesu. Dhammānudhammapaṭipatti atthi kusalesu dhammesu. Appamādo atthi kusalesu dhammesu. Tassā yā ratti vā divaso vā āgacchati, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihāni. Seyyathāpi sāriputta juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, vaḍḍhateva vaṇṇena, [page 128] vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhati ābhāya, vaḍḍhati ārohapariṇāhena, evameva kho sāriputta yassa kassaci saddhā atthi kusalesu dhammesu. Hiri atthi kusalesu dhammesu. Ottappaṁ atthi kusalesu dhammesu. Viriyaṁ atthi kusalesu dhammesu. Paññā atthi kusalesu dhammesu. Sotāvadhānaṁ atthi kusalesu dhammesu. Dhammadhāraṇā atthi kusalesu dhammesu. Atthūpaparikkhā atthi kusalesu dhammesu. Dhammānudhammapaṭipatti atthi kusalesu dhammesu. Appamādo atthi kusalesu dhammesu. Tassā yā ratti vā divaso vā āgacchati, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu. No parihānīti:

10. 2. 2. 9

Paṭhama kathāvatthu suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhu pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkantā upaṭṭhānasālāyaṁ sannisinnā sannipatitā anekavihitaṁ tiracchānakathaṁ anuyuttā viharanti. Seyyathīdaṁ rājakathaṁ corakathaṁ mahāmattakathaṁ senākathaṁ bhayakathaṁ yuddhakathaṁ annakathaṁ pānakathaṁ vatthakathaṁ sayanakathaṁ mālākathaṁ gandhakathaṁ ñātikathaṁ yānakathaṁ gāmakathaṁ nigamakathaṁ nagarakathaṁ janapadakathaṁ itthikathaṁ sūrakathaṁ visikhākathaṁ kumbhaṭṭhānakathaṁ pubbapetakathaṁ nānattakathaṁ lokakkhāyikaṁ samuddakkhāyikaṁ itibhavābhavakathaṁ iti vāti.

Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṁ paṭisallānā vuṭṭhito yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhu āmantesi: ''kāyanuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā sannipatitā, kāsi pana vo antarākathā vippakatāti?

[BJT Page 232]

Idha mayaṁ bhante pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkantā, upaṭṭhānasālāyaṁ sannisinnā sannipatitā anekavihitaṁ tiracchānakathaṁ anuyuttā viharāma. Seyyathīdaṁ:
Rājakathaṁ corakathaṁ mahāmattakathaṁ senākathaṁ bhayakathaṁ yuddhakathaṁ annakathaṁ pānakathaṁ vatthakathaṁ sayanakathaṁ mālākathaṁ gandhakathaṁ ñātikathaṁ yānakathaṁ gāmakathaṁ nigamakathaṁ nagarakathaṁ janapadakathaṁ itthikathaṁ sūrakathaṁ visikhākathaṁ kumbhaṭṭhānakathaṁ pubbapetakathaṁ nānattakathaṁ lokakkhāyikaṁ samuddakkhāyikaṁ itibhavābhavakathaṁ iti vāti. Na kho panetaṁ bhikkhave tumhākaṁ patirūpaṁ [page 129] kulaputtānaṁ saddhāya agārasmā anagāriyaṁ pabbajitānaṁ, yaṁ tumhe anekavihitaṁ tiracchānakathaṁ anuyuttā vihareyyātha. Seyyathīdaṁ:
Rājakathaṁ corakathaṁ mahāmattakathaṁ senākathaṁ bhayakathaṁ yuddhakathaṁ annakathaṁ pānakathaṁ vatthakathaṁ sayanakathaṁ mālākathaṁ gandhakathaṁ ñātikathaṁ yānakathaṁ gāmakathaṁ nigamakathaṁ nagarakathaṁ janapadakathaṁ itthikathaṁ sūrakathaṁ visikhākathaṁ kumbhaṭṭhānakathaṁ pubbapetakathaṁ nānattakathaṁ lokakkhāyikaṁ samuddakkhāyikaṁ itibhavābhavakathaṁ iti vāti.

Dasa imāni bhikkhave kathāvatthūni. Katamāni dasa: appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṁsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathāti. Imāni kho bhikkhave dasakathāvatthūni.

Imesaṁ ce tumhe bhikkhave dasannaṁ kathāvatthūnaṁ upādāyupādāya kathaṁ katheyyātha, imesampi candimasuriyānaṁ evaṁ mahiddhikānaṁ evaṁ mahānubhāvānaṁ tejasā tejaṁ pariyādiyeyyātha, ko pana vādo aññatitthiyānaṁ paribbājakānanti.

10. 2. 2. 10

Dutiyakathāvatthu suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhu pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkantā upaṭṭhānasālāyaṁ sannisinnā sannipatitā anekavihitaṁ tiracchānakathaṁ anuyuttā viharanti. Seyyathīdaṁ: rājakathaṁ corakathaṁ mahāmattakathaṁ senākathaṁ bhayakathaṁ yuddhakathaṁ annakathaṁ pānakathaṁ vatthakathaṁ sayanakathaṁ mālākathaṁ gandhakathaṁ ñātikathaṁ yānakathaṁ gāmakathaṁ nigamakathaṁ nagarakathaṁ janapadakathaṁ itthikathaṁ sūrakathaṁ visikhākathaṁ kumbhaṭṭhānakathaṁ pubbapetakathaṁ nānattakathaṁ lokakkhāyikaṁ samuddakkhāyikaṁ itibhavābhavakathaṁ iti vāti.

1. Dasa imāni bhikkhave pāsaṁsāni ṭhānāni. Katamāni dasa: [PTS Page 130 '']idha bhikkhave bhikkhu attanā ca appiccho hoti, appicchakathañca bhikkhūnaṁ kattā hoti. ''Appiccho bhikkhu appicchakathañca bhikkhūnaṁ kattā''ti pāsaṁsametaṁ ṭhānaṁ.

2. Attanā ca santuṭṭho hoti. Santuṭṭhīkathañca bhikkhūnaṁ kattā ''santuṭṭho hoti, bhikkhu santuṭṭhīkathañca bhikkhūnaṁ kattā''ti. Pāsaṁsametaṁ ṭhānaṁ.

[BJT Page 234]

3. Attanā ca pavivitto hoti, pavivekakathañca bhikkhūnaṁ kattā hoti. ''Pavivitto bhikkhu pavivekakathañca bhikkhūnaṁ kattā''ti pāsaṁsametaṁ ṭhānaṁ.

4. Attanā ca asaṁsaṭṭho hoti, asaṁsaṭṭhakathañca bhikkhūnaṁ kattā hoti, asaṁsaṭṭho bhikkhu asaṁsaṭṭhakathañca bhikkhūnaṁ kattā''ti pāsaṁsametaṁ ṭhānaṁ.

5. Attanā ca āraddhaviriyo hoti, viriyārambhakathañca bhikkhūnaṁ kattā hoti. ''Āraddhaviriyo bhikkhu viriyārambhakathañca bhikkhūnaṁ kattā''ti pāsaṁsametaṁ ṭhānaṁ.

6. Attanā ca sīlasampanno hoti, sīlasampadākathañca bhikkhūnaṁ kattā hoti. ''Sīlasampanno bhikkhu sīlasampadākathañca bhikkhūnaṁ kattā''ti pāsaṁsametaṁ ṭhānaṁ.

7. Attanā ca samādhisampanno hoti, samādhisampadākathañca bhikkhūnaṁ kattā hoti. ''Samādhisampanno bhikkhu samādhisampadākathañca bhikkhūnaṁ kattā''ti pāsaṁsametaṁ ṭhānaṁ

8.
Attanā ca paññāsampanno hoti, paññāsampadākathañca bhikkhūnaṁ kattā hoti. "Paññāsampanno bhikkhu paññāsampadākathañca bhikkhūnaṁ kattā''ti pāsaṁsametaṁ ṭhānaṁ.
9.
Attanā ca vimuttisampanno hoti, vimuttisampadākathañca bhikkhūnaṁ kattā hoti. ''Vimuttisampanno bhikkhu vimuttisampadākathañca bhikkhūnaṁ kattā''ti pāsaṁsametaṁ ṭhānaṁ.

10.
Attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti, vimuttiñāṇadassanasampadākathañca bhikkhūnaṁ kattā hoti. 'Vimuttiñāṇadassana'sampanno bhikkhu vimuttiñāṇadassanasampadākathañca bhikkhūnaṁ kattā''ti pāsaṁsametaṁ ṭhanāṁ. Imāni kho bhikkhave dasa pāsaṁsāni ṭhānānīti.

Yamakavaggo dutiyo.

Tatruddānaṁ:
[page 131]

Avijjā taṇhā niṭṭhā ca aveccadeva sukhāni ca
Naḷakapāne dve vuttā kathāvatthu apare dveti.

[BJT Page 236]

3. Ākaṅkhavaggo

10. 2. 3. 1

Ākaṅkheyya suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme, tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi bhikkhavoti: bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca. Sampannasīlā bhikkhave viharatha sampannapātimokkhā, pātimokkhasaṁvarasaṁvutā viharatha ācāra gocarasampannā, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvino samādāya sikkhatha sikkhāpadesu.

1. Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ''sabrahmacārīnaṁ piyo cassaṁ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cā''ti. Sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṁ. Cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhenā suññāgārānaṁ.

2. Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu''lābhī assaṁ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārāna''nti. Sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṁ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṁ.

3. Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ''yesāhaṁ paribhujjhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṁ, tesaṁ te kārā mahapphalā assu mahānisaṁsā''ti sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṁ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṁ.

4. Ākaṅkheyya ce [page 132] bhikkhave bhikkhu ''ye me petā ñātisālohitā kālakatā pasannacittā anussaranti, tesaṁ taṁ mahapphalaṁ assa mahānisaṁsa''nti sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṁ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṁ.

5. Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ''santuṭṭho assaṁ itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārenā''ti. Sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṁ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṁ.

[BJT Page 238]

6. Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ''khamo assaṁ sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṁsamakasavātānapasiriṁsapasamphassānaṁ duruttānaṁ durāgatānaṁ vacanapathānaṁ uppannānaṁ. Sārīrikānaṁ vedanānaṁ dukkhānaṁ tippānaṁ kharānaṁ kaṭukānaṁ asātānaṁ amanāpānaṁ pāṇaharānaṁ adhivāsakajātiko assanti sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṁ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṁ.

7. Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ''arati rati saho assaṁ, na ca maṁ arati rati saheyya, uppannaṁ arati ratiṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya''nti, sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṁ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṁ.

8. Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ''bhayabherava saho assaṁ, naca maṁ bhayabheravo saheyya, uppannaṁ bhayabheravaṁ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya''nti, sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṁ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṁ.

9. Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ''catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī assaṁ akicchalābhī akasiralābhī''ti, sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṁ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṁ.

10. Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ''āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva [page 133] dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya''nti, sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṁ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṁ.

Sampannasīlā bhikkhave viharatha sampannapātimokkhā, pātimokkhasaṁvarasaṁvutā viharatha ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvīno samādāya sikkhatha sikkhāpadesu''ti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttanti.

[BJT Page 240]

10. 2. 3. 2

Kaṇṭaka suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā vesāliyaṁ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṁ sambahulehi abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṁ āyasmatā ca cālena1 āyasmatā ca upacālena2 āyasmatā ca kakkaṭena3 āyasmatā ca kaṭimbena4 āyasmatā ca kaṭena5 āyasmatā ca kaṭissaṅgena6 aññehi ca abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṁ.

Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī bhaddehi bhaddehi yānehi carapurāya7 uccāsaddā mahāsaddā mahāvanaṁ ajjhogāhantī bhagavantaṁ dassanāya. Atha kho tesaṁ āyasmantānaṁ etadahosi: ''ime kho sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī bhaddehi bhaddehi yānehi carapurāya uccāsaddā mahāsaddā mahāvanaṁ ajjhogāhanti bhagavantaṁ dassanāya. Saddakaṇṭakā kho pana jhānā vuttā bhagavatā, yannūna mayaṁ yena gosiṅgasālavanadāyo [page 134] tenupasaṅkameyyāma, tattha mayaṁ appasaddā appakiṇṇā phāsuṁ8 vihareyyāmā''ti. Atha kho te āyasmanto yena gosiṅgasālavanadāyo tenupasaṅkamiṁsu. Tattha te āyasmanto appasaddā appakiṇṇā phāsuṁ viharanti.

Atha kho bhagavā bhikkhu āmantesi: ''kahannukho bhikkhave cālo? Kahaṁ upacālo? Kahaṁ kakkaṭo? Kahaṁ kaṭimbo? Kahaṁ kaṭo? Kahaṁ kaṭisaṅgo? Kahannū kho te bhikkhave therā sāvakā gatāti?

Idha bhante tesaṁ āyasmantānaṁ etadahosi: ''ime kho sambahulā abhiññātā abhiññātā. Licchavī bhaddehi bhaddehi yānehi carapurāya uccāsaddā mahāsaddā mahāvanaṁ ajjhogāhantī bhagavantaṁ dassanāya, saddakaṇṭakā kho pana jhānā vuttā bhagavatā, yannūna mayaṁ yena gosiṅgasālavanadāyo tenupasaṅkameyyāma, tattha mayaṁ appasaddā appakiṇṇā phāsuṁ vihareyyāmā''ti. Atha kho te bhante āyasmanto yena gosiṅgasālavanadāyo tenupasaṅkamiṁsu. Tattha te āyasmanto appasaddā appakiṇṇā phāsuṁ viharantīti.

1. Āyasamatā cālena ca machasaṁ 5. Nikaṭena machasaṁ
2. Upapalena syā. 6. Kaṭissahena machasaṁ
3. Kukkuṭena machasaṁ. 7 Parapūrāya machasaṁ pamapurarāya . Syā syā. 4. Kaṭimbhena machasaṁ. 8. Phāsu syā.

[BJT Page 242]

Sādhu sādhu bhikkhave yathā te mahāsāvakā sammā byākaramānā byākareyyuṁ. Saddakaṇṭakā hi bhikkhave jhānā vuttā mayā.

Dasayime bhikkhave kaṇṭakā, katame dasa: pavivekārāmassa saṅghanikārāmatā kaṇṭako, asubhanimittānuyogamanuyuttassa subhanimittānuyogo kaṇṭako, indriyesu guttadvārassa visūkadassanaṁ kaṇṭako, brahmacārissa1 mātugāmopavicāro2 kaṇṭako, paṭhamassa [page 135] jhānassa saddo kaṇṭako, dutiyassa jhānassa vitakkavicārā kaṇṭako3 tatiyassa jhānassa pīti kaṇṭako, catutthassa jhānassa assāsapassāsā4 kaṇṭako, saññāvedayitanirodhasamāpattiyā saññā ca vedanā ca kaṇṭako, rāgo kaṇṭako, deso kaṇṭako, moho kaṇṭako, akaṇṭakā bhikkhave viharatha, nikkaṇṭakā bhikkhave viharatha. Akaṇṭakā bhikkhave arahanto, nikkaṇṭakā bhikkhave arahanto, akaṇṭa nikkaṇṭakā bhikkhave arahantoti.

10. 2. 2. 3

Iṭṭhadhamma suttaṁ

(Sāvatthi)

Dasayime bhikkhave dhammā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṁ, katame dasa:

Bhogā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṁ, vaṇṇo iṭṭho kanto manāpo dullabho lokasmiṁ, ārogyaṁ iṭṭhaṁ kantaṁ manāpaṁ dullabhaṁ lokasmiṁ, brahmacariyaṁ iṭṭhaṁ kantaṁ manāpaṁ dullabhaṁ lokasmiṁ, mittā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṁ, bāhusaccaṁ iṭṭhaṁ kantaṁ dullabhaṁ lokasmiṁ, paññā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṁ, dhammā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṁ, saggā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṁ.
[page 136]
Ime kho bhikkhave dasadhammā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṁ.

1. Brahmacariyassa machasaṁ.
2. Mātugāmūpacāro machasaṁ.
3. Kaṇṭakā machasaṁ.
4. Asasāsapasasāso machasaṁ.

[BJT Page 244]

Imesaṁ kho bhikkhave dasannaṁ dhammānaṁ iṭṭhānaṁ kantānaṁ manāpānaṁ dullabhānaṁ lokasmiṁ, dasadhammā paripanthā: ālassaṁ1 anuṭṭhānaṁ bhogānaṁ paripantho, amaṇḍanā abhūsaṇā2 vaṇṇassa paripantho, asappāya kiriyā ārogyassa paripantho, pāpamittatā sīlānaṁ paripantho, indriyāsaṁvaro brahmacariyassa paripantho, visaṁvādanā mittānaṁ paripantho, asajjhāya kiriyā bāhusaccassa paripantho, asussusā aparipucchā paññāya paripantho, ananuyogo apaccavekkhanā dhammānaṁ paripantho. Micchāpaṭipatti saggānaṁ paripantho.

Imesaṁ kho bhikkhave dasannaṁ dhammānaṁ iṭṭhānaṁ kantānaṁ manāpānaṁ dullabhānaṁ lokasmiṁ ime dasa dhammā paripanthā.

Imesaṁ kho bhikkhave dasannaṁ dhammānaṁ iṭṭhānaṁ kantānaṁ manāpānaṁ dullabhānaṁ lokasmiṁ dasadhammā āhārā anālassaṁ uṭṭhānaṁ bhogānaṁ āhāro. Maṇḍanāvibhūsanā vaṇṇassa āhāro. Sappāyakiriyā ārogyassa āhāro. Kalyāṇamittatā sīlānaṁ āhāro. Indriyasaṁvaro brahmacariyassa āhāro. Avisaṁvādanā mittānaṁ āhāro. Sajjhāyakiriyā bāhusaccassa āhāro. Sussusā paripucchā paññāya āhāro. Anuyogo paccavekkhanā dhammānaṁ āhāro. Sammāpaṭipatti saggānaṁ āhāro.

Imesaṁ kho bhikkhave dasannaṁ dhammānaṁ iṭṭhānaṁ kantānaṁ manāpānaṁ dullabhānaṁ lokasmiṁ ime dasadhammā āhārāti.
[page 137]

10. 2. 3. 4

Vaḍḍha suttaṁ

(Sāvatthi)

Dasahi bhikkhave vaḍḍhahi vaḍḍhamāno ariyasāvako ariyāya vaḍḍhiyā vaḍḍhati, sārādāyī ca hoti varadāyī kāyassa. Katamehi dasahi:

Khettavatthūhi vaḍḍhati. Dhanadhaññena vaḍḍhati. Puttadārehi vaḍḍhati. Dāsakammakāra porisehi vaḍḍhati. Catuppadehi vaḍḍhati. Saddhāya vaḍḍhati. Sīlena vaḍḍhati. Sutena vaḍḍhati. Cāgena vaḍḍhati. Paññāya vaḍḍhati. Imāhi kho bhikkhave dasahi vaḍḍhahi vaḍḍhamāno ariyasāvako ariyāya vaḍḍhayā vaḍḍhati sārādāyī ca hoti varādāyī kāyassāti.

1. Ālasyaṁ machasaṁ.
2. Avibhūsaṇā machasaṁ.

[BJT Page 246]

Dhanena dhaññena ca yodha vaḍḍhati
Puttehi dārehi catuppadehi ca
Sa bhogavā hoti yasassi pūjito
Ñātīhi mittehi athopi rājuhi.

Saddhāya sīlena ca yodha vaḍḍhati
Paññāya cāgena sutena cūbhayaṁ
So tādiso sappuriso vicakkhaṇo
Diṭṭheva dhamme ubhayena vaḍḍhatīti

10. 2. 3. 5

Migasālā suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmā ānando pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena migasālāya upāsikāya nivesanaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho migasālā upāsikā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ ānandaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnā kho migasālā upāsikā āyasmantaṁ ānandaṁ etadavoca:

Kathaṁ kathaṁ nāmāyaṁ bhante ānanda bhagavatā [page 138] dhammo desino aññeyyo, yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāyaṁ? Pitā me bhante purāṇo brahmacārī ahosi ārācārī virato methunā gāmadhammā. So kālakato bhagavatā vyākato sakadāgāmī satto tusitaṁ kāyaṁ uppanno'ti. Pettā pi yo me bhante isidatto abrahmacārī ahosi sadārasantuṭṭho. Sopi kālakato bhagavatā byākato sakadāgāmī satto tusitaṁ kāyaṁ upapanno'ti.

Kathaṁ kathaṁ nāmāyaṁ bhante ānanda bhagavatā dhammo desino aññeyyo, yatra hi nāma brahvacārī ca abrahmacārī ca ubhosamasamagatikā bhavissanti abhisamparāyanti. Evaṁ kho panetaṁ bhagini bhagavatā byākatanti.

[BJT Page 248]

Atha kho āyasmā ānando migasālāya upāsikāya nivesane piṇḍapātaṁ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho āyasmā ānando pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṁ etadavoca:

Idhāhaṁ bhante pubbanhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena migasālāya upāsikāya nivesanaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṁ. Atha kho bhante migasālā upāsikā yenāhaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnā kho bhante migasālā upāsikā maṁ etadavoca:

Kathaṁ kathaṁ nāmāyaṁ bhante ānanda bhagavatā dhammo [page 139] desino aññeyyo, yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāyaṁ? Pitā me bhante purāṇo brahmacārī ahosi ārācārī virato methunā gāmadhammā. So kālakato bhagavatā byākato sakadāgāmī satto tusitaṁ kāyaṁ upapannoti. Pettāpi yo me bhante isidatto abrahmacārī ahosi sadārasantuṭṭho. So'pi kālakato bhagavatā byākato sakadāgāmī satto tusitaṁ kāyaṁ upapannoti.

Kathaṁ kathaṁ nāmāyaṁ bhante ānanda bhagavatā dhammo desino aññeyyo, yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāyanti, evaṁ vutte ahaṁ bhante migasālaṁ upāsikaṁ etadavocaṁ: evaṁ kho panetaṁ bhagini bhagavatā byākatanti.

Kā cānanda migasālā upāsikā bālā abyattā ambakā ambakapaññā1? Ke ca purisapuggalaparopariyañāṇo?

Dasayime ānanda puggalo santo saṁvijjamānā lokasmi. Katame dasa:

1. Idhānanda ekacco puggalo dussīlo hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ nappajānāti, yatthassa taṁ dussīlyaṁ aparisesaṁ nirujjhati, tassa savaṇena pi akataṁ hoti, bāhusaccena pi akataṁ hoti diṭṭhiyā pi appaṭividdhaṁ hoti, sāmayikampi2 vimuttiṁ na labhati, so kāyassabhedā parammaraṇā hānāya pareti no visesāya, hānagāmī yeca hoti no visesagāmī.

Amamakā amamakapaññā machasaṁ.
Andhakā andhakapaññā syā.

2. Sāmāyikamapi sīmu. Machasaṁ

[BJT Page 250]

2. Idha panānanda ekacco puggalo dussīlo hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ pajānāti, [page 140] yatthassa taṁ dussīlyaṁ aparisesaṁ nirujjhati, tassa savaṇena,pi kataṁ hoti, bāhusaccena, pi kataṁ hoti diṭṭhiyā, pi paṭividdhaṁ hoti, sāmayikampi2 vimuttiṁ labhati, so kāyassabhedā parammaraṇā visesāya pareti, no hānāya, visesagāmī yeva hoti, no hānagāmī.

Tatrānanda pamāṇikā pamiṇanti 'imassāpi teva dhammā, aparassāpi teva dhammā. Kasmā tesaṁ eko hīno, eko paṇīto'ti. Taṁ hi tesaṁ ānanda hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya.

Tatrānanda yvāyaṁ puggalo dussīlo hoti. Tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūkaṁ pajānāti. Yatthassa taṁ dussīlyaṁ aparisesaṁ nirujjhati. Tassa savaṇena'pi kataṁ hoti, bāhusaccenapi kataṁ hoti, diṭṭhiyā'pi paṭividdhaṁ hoti. Sāmayikampi vimuttiṁ labhati, ayaṁ ānanda puggalo amunā purimena puggalena abhikkantataro ca paṇītataro ca. Taṁ kissa hetu: imaṁ hi ānanda puggalaṁ dhammasoto nibbaha1ti. Tadantaraṁ2 ko jāneyya aññatra tathāgatena. Tasmātihānanda mā puggalesu pamāṇikā ahuvattha, mā puggalesu pamāṇaṁ gaṇhittha, khaññatihānanda puggalo puggalesu pamāṇaṁ gaṇhanto, ahaṁ cānanda3 puggalesu pamāṇaṁ gaṇheyyaṁ, yo vāpanassa mādiso. [page 141]

3. Idha panānanda ekacco puggalo sīlavā hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ nappajānāti, yatthassa taṁ sīlaṁ aparisesaṁ nirujjhati, tassa savaṇena pi akataṁ hoti, bāhusaccena pi akataṁ hoti, diṭṭhiyā pi appaṭividdhaṁ hoti, sāmayikampi vimuttiṁ na labhati, so kāyassabhedā parammaraṇā hānāya pareti, no visesaṁ hānagāmī yeva hoti, no visesagāmī.

4. Idha panānanda ekacco puggalo sīlavā hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yatthassa taṁ sīlaṁ aparisesaṁ nirujjhati, tassa savaṇena pi kataṁ hoti, bāhusaccena pi kataṁ hoti, diṭṭhiyā pi paṭividdhaṁ hoti,

1. Nibbāhati bahusu.
2. Tadanantaraṁ syā.
3. Ahañcānanda sīmu. Syā.

[BJT Page 252]

Sāmayikampi vimuttiṁ labhati, so kāyassabhedā parammaraṇā visesāya pareti, no hānāya. Visesagāmīyeva hoti, no hānagāmī.

Tatrānanda pamāṇikā pamiṇanti 'imassāpi teva dhammā, aparassāpi teva dhammā. Kasmā tesaṁ eko hīno, eko paṇito'ti. Taṁ hi tesaṁ ānanda hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya.

Tatrānanda yvāyaṁ puggalo dussīlo hoti. Tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūkaṁ pajānāti. Yatthassa taṁ dussīlyaṁ aparisesaṁ nirujjhati. Tassa savaṇena'pi kataṁ hoti, bāhusaccenapi kataṁ hoti, diṭṭhiyā'pi paṭividdhaṁ hoti. Sāmayikampi vimuttiṁ labhati, ayaṁ ānanda puggalo amunā purimena puggalena abhikkantataro ca paṇītataro ca. Taṁ kissa hetu: imaṁ hi ānanda puggalaṁ dhammasoto nibbaha1ti. Tadantaraṁ2 ko jāneyya aññatra tathāgatena. Tasmātihānanda mā puggalesu pamāṇikā ahuvattha, mā puggalesu pamāṇaṁ gaṇhittha, khaññatihānanda puggalo puggalesu pamāṇaṁ gaṇhanto, ahaṁ cānanda puggalesu pamāṇaṁ gaṇheyyaṁ, yo vā panassa mādiso.

5.
Idha panānanda ekacco puggalo tibbarāgo hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ nappajānāti, yatthassa so rāgo apariseso nirujjhati, tassa savaṇenapi akataṁ hoti, bāhusaccena pi akataṁ hoti, diṭṭhiyāpi apaṭividdhaṁ hoti,
Sāmayikampi vimuttiṁ na labhati, so kāyassabhedā parammaraṇā hānāya pareti, no visesaṁ. Hānagāmī yeva hoti, no visesagāmī.

6. Idha panānanda ekacco puggalo tibbarāgo hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ pajānāti, yatthassa so rāgo apariseso nirujjhati. Tassa savaṇenapi kataṁ hoti, bāhusaccenapi kataṁ hoti, diṭṭhiyāpi paṭividdhaṁ hoti, sāmayikampi vimuttiṁ labhati. So [page 142] kāyassa bhedā parammaraṇā visesāya pareti no hānāya, visesagāmīyeva hoti no hānagāmī.

Tatrānanda pamāṇikā pamiṇanti 'imassāpi teva dhammā, aparassāpi teva dhammā. Kasmā tesaṁ eko hīno, eko paṇito'ti. Taṁ hi tesaṁ ānanda hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya.

Tatrānanda yvāyaṁ puggalo dussīlo hoti. Tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūkaṁ pajānāti. Yatthassa taṁ dussīlyaṁ aparisesaṁ nirujjhati. Tassa savaṇena'pi kataṁ hoti, bāhusaccenapi kataṁ hoti, diṭṭhiyā'pi paṭividdhaṁ hoti. Sāmayikampi vimuttiṁ labhati, ayaṁ ānanda puggalo amunā purimena puggalena abhikkantataro ca paṇītataro ca. Taṁ kissa hetu: imaṁ hi ānanda puggalaṁ dhammasoto nibbaha1ti. Tadantaraṁ2 ko jāneyya aññatra tathāgatena. Tasmātihānanda mā puggalesu pamāṇikā ahuvattha, mā puggalesu pamāṇaṁ gaṇhittha, byaññatihānanda puggalo puggalesu pamāṇaṁ gaṇhanto, ahaṁ cānanda puggalesu pamāṇaṁ gaṇheyyaṁ, yo vā panassa mādiso.

7.
Idha panānanda ekacco puggalo kodhano hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ nappajānāti. Yatthassa so kodho apariseso nirujjhati, tassa savaṇenapi akataṁ hoti, bāhusaccenapi akataṁ hoti, diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṁ hoti, sāmayikampi vimuttiṁ na labhati. So kāyassa bhedā parammaraṇā hānāya pareti no visesāya, hānagāmīyeva hoti no visesagāmī.

1. Sāmayikamapi, machasaṁ.

[BJT Page 254]

8. Idha panānanda ekacco puggalo kodhano hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yatthassa so kodho apariseso nirujjhati, tassa savaṇenapi kataṁ hoti, bāhusaccenapi kataṁ hoti, diṭṭhiyāpi paṭividdhaṁ hoti, sāmayikampi vimuttiṁ labhati. So kāyassa bhedā parammaraṇā visesāya pareti no hānāya, visesagāmīyeva hoti no hānagāmī.

Tatrānanda pamāṇikā pamiṇanti 'imassāpi teva dhammā, aparassāpi teva dhammā. Kasmā tesaṁ eko hīno, eko paṇito'ti. Taṁ hi tesaṁ ānanda hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya.

Tatrānanda yvāyaṁ puggalo dussīlo hoti. Tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūkaṁ pajānāti. Yatthassa taṁ dussīlyaṁ aparisesaṁ nirujjhati. Tassa savaṇena'pi kataṁ hoti, bāhusaccenapi kataṁ hoti, diṭṭhiyā'pi paṭividdhaṁ hoti. Sāmayikampi vimuttiṁ labhati, ayaṁ ānanda puggalo amunā purimena puggalena abhikkantataro ca paṇītataro ca. Taṁ kissa hetu: imaṁ hi ānanda puggalaṁ dhammasoto nibbaha1ti. Tadantaraṁ2 ko jāneyya aññatra tathāgatena. Tasmātihānanda mā puggalesu pamāṇikā ahuvattha, mā puggalesu pamāṇaṁ gaṇhittha, byaññatihānanda puggalo puggalesu pamāṇaṁ gaṇhanto, ahaṁ cānanda puggalesu pamāṇaṁ gaṇheyyaṁ, yo vā panassa mādiso.

9.
Idha panānanda ekacco puggalo uddhato hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ nappajānāti. Yatthassa taṁ uddhaccaṁ aparisesaṁ nirujjhati, tassa savaṇenapi akataṁ hoti, bāhusaccenapi akataṁ hoti, diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṁ hoti, sāmayikampi vimuttiṁ na labhati. So kāyassa bhedā parammaraṇā hānāya pareti no visesāya, hānagāmīyeva hoti no visesagāmī.

10. Idha panānanda ekacco puggalo uddhato hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yatthassa taṁ uddhaccaṁ aparisesaṁ nirujjhati,
Tassa savaṇenapi kataṁ hoti, bāhusaccenapi kataṁ hoti, diṭṭhiyāpi [page 143] paṭividdhaṁ
Hoti, sāmayikampi vimuttiṁ labhati. So kāyassa bhedā parammaraṇā visesāya pareti no hānāya. Visesagāmīyeva hoti no hānagāmī.

Tatrānanda pamāṇikā pamiṇanti ''imassapi teva dhammā, aparassapi teva dhammā. Kasmā nesaṁ eko hīno eko paṇīto''ti. Taṁ hi tesaṁ ānanda hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya.

Tatrānanda yvāyaṁ puggalo uddhato hoti, tañca cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ yathābhūtaṁ pajānāti. Yatthassa taṁ uddhaccaṁ aparisesaṁ nirujjhati. Tassa savaṇenapi kataṁ hoti, bāhusaccenapi kataṁ hoti, diṭṭhiyāpi paṭividdhaṁ hoti, sāmayikampi vimuttiṁ labhati.

[BJT Page 256]

Ayaṁ ānanda puggalo amunā purimena puggalena abhikkantataro ca paṇītataro ca. Taṁ kissa hetu: imaṁ hetaṁ ānanda puggalaṁ dhammasoto nibbahati. Tadantaraṁ1 ko jāneyya aññatra tathāgatena. Tasmā tihānanda mā puggalesu pamāṇikā ahuvattha, mā puggalesu pamāṇaṁ gaṇhittha. Khaññatihānanda puggalesu pamāṇaṁ gaṇhanto. Ahaṁ vā ānanda puggalesu pamāṇaṁ gaṇheyyaṁ, yo vā panassa mādiso.

Kā cānanda migasālā upāsikā bālā abyattā ambakā ambakapaññā, ke ca purisapuggalaparopariye ñāṇe. Ime kho ānanda dasapuggalā santo saṁvijjamānā lokasmi.

Yathārūpena ānanda sīlena purāṇo samannāgato ahosi, tathārūpena sīlena isidatto samannāgato abhavissa, nayidha purāṇo isidattassa gatimpi aññassa. [page 144] yathārūpāya ca ānanda paññāya isidatto samannāgato ahosi, yathārūpāya paññāya purāṇo samannāgate abhavissa, nayidha isidatto purāṇassa gatimpi aññassa. Iti kho ānanda ime puggalā ubho ekaṅgahīnāti.

10. 2. 3. 6

Tayodhamma suttaṁ

(Sāvatthi)

Tayo me bhikkhave dhammā loke na saṁvijjeyyuṁ, na tathāgato loke uppajjeyya arahaṁ sammāsambuddho, na tathāgatappavedito dhammavinayo loke dippeyya. Katame tayo:

Jāti ca jarā ca maraṇañca. Ime kho bhikkhave tayo dhammā loke na saṁvijjeyyuṁ, na tathāgato loke uppajjeyya arahaṁ sammāsambuddho, na tathāgatappavedito dhammavinayo leke dippeyya. Yasmā ca kho bhikkhave ime tayo dhammā loke saṁvijjanti, tasmā tathāgato loke uppajjati arahaṁ sammāsambuddho. Tasmā tathāgatappavedito dhammavinayo loke dippati.

1. Tayome bhikkhave dhammā appahāya abhabbo jātiṁ pahātuṁ jaraṁ pahātuṁ maraṇaṁ pahātuṁ. Katame tayo: rāgaṁ appahāya dosaṁ appahāya mohaṁ appahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo jātiṁ pahātuṁ jaraṁ pahātuṁ maraṇaṁ pahātuṁ.

1. Tadanantaraṁ naṁ sīmu.
2. Kahaṁ machasaṁ,

[BJT Page 258]

2. Tayome bhikkhave dhamme appahāya abhabbo rāgaṁ pahātuṁ dosaṁ pahātuṁ mohaṁ pahātuṁ. Katame tayo: sakkāyadiṭṭhiṁ appahāya vicikicchaṁ appahāya sīlabbataparāmāsaṁ appahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo rāgaṁ pahātuṁ dosaṁ pahātuṁ mohaṁ pahātuṁ.
[page 145]

3. Tayome bhikkhave dhamme appahāya abhabbo sakkāyadiṭṭhiṁ pahātuṁ, vicikicchaṁ pahātuṁ sīlabbataparāmāsaṁ pahātuṁ. Katame tayo: ayonisomanasikāraṁ appahāya kummaggasevanaṁ appahāya cetaso līnattaṁ appahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo sakkāya diṭṭhiṁ pahātuṁ vicikicchaṁ pahātuṁ sīlabbataparāmāsaṁ pahātuṁ.

4. Tayome bhikkhave dhamme appahāya abhabbo ayonisomanasikāraṁ pahātuṁ kummaggasevanaṁ pahātuṁ cetaso līnattaṁ pahātuṁ. Katame tayo:' muṭṭhasaccaṁ appahāya asampajaññaṁ appahāya cetaso vikkhepaṁ appahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo ayonisomanasikāraṁ pahātuṁ kummaggasevanaṁ pahātuṁ cetaso līnattaṁ pahātuṁ.

5. Tayome bhikkhave dhamme appahāya abhabbo muṭṭhasaccaṁ pahātuṁ asampajaññaṁ pahātuṁ cetaso vikkhepaṁ pahātuṁ. Katame tayo: ariyānamadassanakamyataṁ appahāya ariyadhammassa asotukamyataṁ appahāya upārambhacittaṁ appahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo muṭṭhasaccaṁ pahātuṁ asampajaññaṁ pahātuṁ cetaso vikkhepaṁ pahātuṁ.

6. Tayome bhikkhave dhamme appahāya abhabbo ariyānamadassanakamyataṁ pahātuṁ ariyadhammassa asotukamyataṁ pahātuṁ upārambhacittataṁ pahātuṁ. Katame tayo: uddhaccaṁ appahāya asaṁvaraṁ appahāya dussīlyaṁ appahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo ariyānamadassanakamyataṁ pahātuṁ ariyadhammassa asotukamyataṁ pahātuṁ upārambhacittataṁ pahātuṁ.
[page 146]

7. Tayome bhikkhave dhamme appahāya abhabbo uddhaccaṁ pahātuṁ asaṁvaraṁ pahātuṁ dussīlyaṁ pahātuṁ. Katame tayo: assaddhiyaṁ appahāya avadaññutaṁ appahāya kosajjaṁ appahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo uddhaccaṁ pahātuṁ. Asaṁvaraṁ pahātuṁ dussīlyaṁ pahātuṁ.

[BJT Page 260]

8. Tayo me bhikkhave dhamme appahāya abhabbo assaddhiyaṁ pahātuṁ avadaññutaṁ pahātuṁ kosajjaṁ pahātuṁ. Katame tayo: anādariyaṁ appahāya dovacassataṁ appahāya pāpamittataṁ appahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo assaddhiyaṁ pahātuṁ avadaññutaṁ pahātuṁ kosajjaṁ pahātuṁ.

9. Tayo me bhikkhave dhamme appahāya abhabbo anādariyaṁ pahātuṁ dovacassataṁ pahātuṁ pāpamittataṁ pahātuṁ. Katame tayo: ahirikaṁ appahāya anottappaṁ appahāya pamādaṁ appahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo anādariyaṁ pahātuṁ dovacassataṁ pahātuṁ pāpamittataṁ pahātuṁ.

10. Ahirikoyaṁ bhikkhave anottappī1 pamatto hoti, so pamatto samāno abhabbo anādariyaṁ pahātuṁ dovacassataṁ pahātuṁ pāpamittaṁ pahātuṁ, so pāpamitto samāno abhabbo assaddhiyaṁ pahātuṁ avadaññutaṁ pahātuṁ kosajjaṁ pahātuṁ, so kusīto samāno abhabbo uddhaccaṁ pahātuṁ asaṁvaraṁ pahātuṁ dussīlyaṁ pahātuṁ, so dussīlo samāno abhabbo ariyānamadassanakamyataṁ pahātuṁ ariyadhammassa asotukamyataṁ pahātuṁ, upārambhacittataṁ pahātuṁ, so upārambhacitto samāno abhabbo muṭṭhasaccaṁ pahātuṁ asampajaññaṁ pahātuṁ cetaso vikkhepaṁ pahātuṁ so [page 147] vikkhitta citto samāno abhabbo ayonisomanasikāraṁ pahātuṁ kummaggasevanaṁ pahātuṁ cetaso līnattaṁ pahātuṁ, so līnacitto samāno abhabbo sakkāyadiṭṭhiṁ pahātuṁ vicikicchaṁ pahātuṁ sīlabbataparāmāsaṁ pahātuṁ, so vicikiccho samāno abhabbo rāgaṁ pahātuṁ dosaṁ pahātuṁ mohaṁ pahātuṁ, so rāgaṁ appahāya dosaṁ appahāya mohaṁ appahāya abhabbo jātiṁ pahātuṁ jaraṁ pahātuṁ maraṇaṁ pahātuṁ.

1. Tayo me bhikkhave dhamme pahāya bhabbo jātiṁ pahātuṁ jaraṁ pahātuṁ maraṇaṁ pahātuṁ. Katame tayo: rāgaṁ pahāya dosaṁ pahāya mohaṁ pahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo jātiṁ pahātuṁ jaraṁ pahātuṁ maraṇaṁ pahātuṁ.

2.
Tayo me bhikkhave dhamme pahāya bhabbo rāgaṁ pahātuṁ dosaṁ pahātuṁ mohaṁ pahātuṁ. Katame tayo: sakkāyadiṭṭhiṁ pahāya vicikicchaṁ pahāya sīlabbataparāmāsaṁ pahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo rāgaṁ pahātuṁ dosaṁ pahātuṁ mohaṁ pahātuṁ.

1. Anottāpī machasaṁ.

[BJT Page 262]

3. Tayome bhikkhave dhamme pahāya bhabbo sakkāyadiṭṭhiṁ pahātuṁ vicikicchaṁ pahātuṁ sīlabbataparāmāsaṁ pahātuṁ. Katame tayo: ayonisomanasikāraṁ pahāya kummaggasevanaṁ pahāya cetaso līnattaṁ pahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo sakkāya diṭṭhiṁ pahātuṁ vicikicchaṁ pahātuṁ sīlabbataparāmāsaṁ pahātuṁ.

4. Tayome bhikkhave dhamme pahāya bhabbo ayonisomanasikāraṁ pahātuṁ kummaggasevanaṁ pahātuṁ cetaso līnattaṁ pahātuṁ. Katame tayo: muṭṭhasaccaṁ pahāya asampajaññaṁ pahāya cetaso vikkhepaṁ pahāya. Ime kho bhikkhave
Tayo dhamme pahāya bhabbo ayoniso manasikāraṁ pahātuṁ kummaggasevanaṁ pahātuṁ cetaso līnattaṁ pahātuṁ.
[page 148]

5. Tayome bhikkhave dhamme pahāya bhabbo muṭṭhasaccaṁ pahātuṁ asampajaññaṁ pahātuṁ cetaso vikkhepaṁ pahātuṁ. Katame tayo: ariyānamadassanakamyataṁ pahāya ariyadhammassa asotukamyataṁ pahāya upārambhacittataṁ pahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo muṭṭhasaccaṁ pahātuṁ asampajaññaṁ pahātuṁ cetaso vikkhepaṁ pahātuṁ.

6. Tayome bhikkhave dhamme pahāya bhabbo ariyānamadassanakamyataṁ pahātuṁ ariyadhammassa asotukamyataṁ pahātuṁ upārambhacittataṁ pahātuṁ. Katame tayo: uddhaccaṁ pahāya asaṁvaraṁ pahāya dussīlyaṁ pahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo ariyānamadassanakamyataṁ pahātuṁ ariyadhammassa asotukamyataṁ
Pahātuṁ upārambhacittataṁ pahātuṁ.

7. Tayome bhikkhave dhamme pahāya bhabbo uddhaccaṁ pahātuṁ asaṁvaraṁ pahātuṁ dussīlyaṁ pahātuṁ. Katame tayo: assaddhiyaṁ pahāya avadaññutaṁ pahāya kosajjaṁ pahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo uddhaccaṁ pahātuṁ.
Asaṁvaraṁ pahātuṁ dussīlyaṁ pahātuṁ.

8. Tayome bhikkhave dhamme pahāya bhabbo assaddhiyaṁ pahātuṁ avadaññutaṁ pahātuṁ kosajjaṁ pahātuṁ. Katame tayo: anādariyaṁ pahāya dovacassataṁ pahāya pāpamittataṁ pahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo assaddhiyaṁ pahātuṁ avadaññutaṁ pahātuṁ kosajjaṁ pahātuṁ.

[BJT Page 264]

9. Tayo me bhikkhave dhamme pahāya bhabbo anādariyaṁ pahātuṁ dovacassataṁ pahātuṁ pāpamittataṁ pahātuṁ. Katame tayo: ahirikaṁ pahāya anottappaṁ pahāya pamādaṁ pahāya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo anādariyaṁ pahātuṁ dovacassataṁ pahātuṁ pāpamittataṁ pahātuṁ.

10. Hirimāyaṁ bhikkhave ottappī appamatto hoti, so appamatto samāno bhabbo anādariyaṁ pahātuṁ dovacassataṁ pahātuṁ pāpamittataṁ pahātuṁ. So kalyāṇamitto [page 149] samāno bhabbo assaddhiyaṁ pahātuṁ avadaññutaṁ pahātuṁ kosajjaṁ pahātuṁ. So āraddhaviriyo samāno bhabbo uddhaccaṁ pahātuṁ asaṁvaraṁ pahātuṁ dussīlyaṁ pahātuṁ. So sīlavā samāno bhabbo ariyānamadassanakamyataṁ pahātuṁ ariyadhammassa asotukamyataṁ pahātuṁ upārambhacittataṁ pahātuṁ. So anupārambhacitto samāno bhabbo muṭṭhasaccaṁ pahātuṁ asampajaññaṁ pahātuṁ cetaso vikkhepaṁ pahātuṁ. So avikkhittacitto samāno bhabbo ayonisomanasikāraṁ pahātuṁ kummaggasevanaṁ pahātuṁ cetaso līnattaṁ pahātuṁ. So alīnacitto samāno bhabbo sakkāyadiṭṭhiṁ pahātuṁ vicikicchaṁ pahātuṁ, sīlabbataparāmāsaṁ pahātuṁ. So avicikiccho samāno bhabbo rāgaṁ pahātuṁ dosaṁ pahātuṁ mohaṁ pahātuṁ. So rāgaṁ pahāya dosaṁ pahāya mohaṁ pahāya bhabbo jātiṁ pahātuṁ jaraṁ pahātuṁ maraṇaṁ pahātunti.

10. 2. 3. 7

Kāka suttaṁ

(Sāvatthi)

Dasahi bhikkhave asaddhammehi samannāgato kāko. Katamehi dasahi: dhaṁsī ca pagabbho ca tintino ca mahagghaso ca luddo ca akāruṇiko ca dubbalo ca oravitā ca muṭṭhassatī ca necayiko1ca. Imehi kho bhikkhave dasahi asaddhammehi samannāgato kāko.

Evameva kho bhikkhave dasahi asaddhammehi samannāgato pāpabhikkhu. Katamehi dasahi: dhaṁsī ca pagabbho ca tintino ca mahagghaso ca luddo ca akāruṇiko ca dubbalo ca oravitā ca muṭṭhassatī ca necayiko ca. Imehi kho bhikkhave dasahi asaddhammehi samannāgato pāpabhikkhūti.

1. Nerasīko sīmu.

[BJT Page 266]
[page 150]

10. 2. 3. 8

Nigaṇṭha suttaṁ

(Sāvatthi)

Dasahi bhikkhave asaddhammehi samannāgatā nigaṇṭhā. Katamehi dasahi: assaddhā bhikkhave nigaṇṭhā, dussīlā bhikkhave nigaṇṭhā, ahirikā bhikkhave nigaṇṭhā, anottappino bhikkhave nigaṇṭhā, asappurisambhattino bhikkhave nigaṇṭhā, attukkaṁsakaparavambhakā bhikkhave nigaṇṭhā, sandiṭṭhiparāmāsā ādhānagāhī duppaṭinissaggino bhikkhave nigaṇṭhā, kuhakā bhikkhave nigaṇṭhā, pāpicchā bhikkhave nigaṇṭhā, micchādiṭṭhikā bhikkhave nigaṇṭhā. Imehi kho bhikkhave dasahi asaddhammehi samannāgatā nigaṇṭhāti.

10. 2. 3. 9

Āghātavatthu suttaṁ

(Sāvatthi)

Dasa imāni bhikkhave āghātavatthūni. Katamāni dasa: anatthamme acarīti āghātaṁ bandhati, anattamme caratīti āghātaṁ bandhati, anatthamme carissatīti āghātaṁ bandhati. Piyassa me manāpassa anatthaṁ acarīti āghātaṁ bandhati, anatthaṁ caratīti āghātaṁ bandhati, anatthaṁ carissatīti āghātaṁ bandhati. Appiyassa me amanāpassa atthaṁ acari āghātaṁ bandhati, atthaṁ carati āghātaṁ bandhati, atthaṁ carissatīti āghātaṁ bandhati, aṭṭhāne ca kuppati. Imāni kho bhikkhave dasa āghātavatthūnīti.

10. 2. 3. 10

Āghātapaṭivinaya suttaṁ

(Sāvatthi)

Dasa ime bhikkhave āghātapaṭivinayā. Katame dasa: anatthamme acari, taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ [page 151] paṭivineti. Anatthamme carati, taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti. Anatthamme carissati,taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti. Piyassa me manāpassa anatthaṁ acari, taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti. Anattaṁ carati, taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti. Anatthaṁ carissati, taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti.
Appiyassa me amanāpassa atthaṁ acari taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti. Piyassa me manāpassa atthaṁ carati taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti. Appiyassa me amanāpassa atthaṁ carissati taṁ kutettha labbhāti āghātaṁ paṭivineti. Aṭṭhāne ca na kuppati. Ime kho bhikkhave dasa āghāta paṭivinayāti.

Ākaṅkhavaggo tatiyo.

Tatruddānaṁ

Ākaṅkho kaṇṭako iṭṭhāvaḍḍhī ca migasālāyā1
Abhabbo ceva kākoca nigaṇṭhā dve ca vatthūnīti2

1 . Migasālāya machasaṁ 2. Āsākati machasaṁ

[BJT Page 268]

10. 2. 4. 1

Bāhuna suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā campāyaṁ viharati gaggarāya pokkharaṇiyā tīre. Atha kho āyasmā bāhuno1 yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā bāhuno bhagavantaṁ etadavoca:

Katihi nu kho bhante dhammehi tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharitīti ? [page 152]

Dasahi kho pana bāhuna dhammehi tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati. Katamehi dasahi: rūpena kho bāhuna tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati. Vedanāya kho bāhuna tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati. Saññāya kho bāhuna tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati. Saṅkhārehi kho bāhuna tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati. Viññāṇena kho bāhuna tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati. Jātiyā kho bāhuna tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati. Jarāya kho bāhuna tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati. Maraṇena kho bāhuna tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati. Dukkhehi kho bāhuna tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati. Kilesehi kho bāhuna tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharati.

Seyyathāpi bāhuna uppalaṁ vā padumaṁ vā puṇḍarīkaṁ vā udake jātaṁ udake saṁvaḍḍhaṁ udakā accuggamma tiṭṭhati anupalittaṁ udakena. Emameva kho bāhuna imehi dasahi dhammehi tathāgato nissaṭṭho visaṁyutto vippamutto vimariyādīkatena cetasā viharitīti.
10. 2. 4. 2

Ānanda suttaṁ

(Sāvatthi)

Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ ānandaṁ bhagavā etadavoca:

1. Cāhano machasaṁ

[BJT Page 270]

1. So vatānanda bhikkhu assaddho samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

2. So vatānanda bhikkhu dussīlo samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

3. So vatānanda bhikkhu appassuto samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.
4. So vatānanda bhikkhu dubbaco samāno imasmiṁ dhammavinaye [page 153] vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

5. So vatānanda bhikkhu pāpamitto samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.
6. So vatānanda bhikkhu kusīto samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

7. So vatānanda bhikkhu muṭṭhassati samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

8. So vatānanda bhikkhu asantuṭṭho samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.
9. So vatānanda bhikkhu pāpiccho samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūlhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

10. So vatānanda bhikkhu micchādiṭṭhiko samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūlhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

[BJT Page 272]

So vatānanda bhikkhu imehi dasahi dhammehi samannāgato imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

1. So vatānanda bhikkhu saddho samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjati.

2. So vatānanda bhikkhu sīlavā samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjati.

3. So vatānanda bhikkhu bahussuto sutadharo samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjati.

4. So vatānanda bhikkhu suvaco samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjati.

5. So vatānanda bhikkhu kalyāṇamitto samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjati.

6. So vatānanda bhikkhu āraddhaviriyo samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjati.

7. So vatānanda bhikkhu upaṭṭhitasati samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ [page 154] āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjati.

8. So vatānanda bhikkhu santuṭṭho samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjati.

9. So vatānanda bhikkhu appiccho samāno imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjati.

[BJT Page 274 10.] So vatānanda bhikkhu sammādiṭṭhiko samāno imasmiṁ dhamma vinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjati.

So vatānanda bhikkhu imehi dasahi dhammehi samannāgato imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjatīti.

10. 2. 4. 3

Puṇṇiya suttaṁ

(Sāvatthi)

Atha kho āyasmā puṇṇiyo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā puṇṇiyo bhagavantaṁ etadavoca: ''ko nu kho bhante, hetu, ko paccayo, yena appekadā tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti, appekadā nappaṭibhātī?''Ti.

Saddho ca puṇṇiya bhikkhu hoti, no ca upasaṅkamitā, neva tāva tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca, evaṁ tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti.

Saddho ca puṇṇiya bhikkhu hoti upasaṅkamitā ca, no ca payirupāsitā payirupāsitā ca, no ca paripucchitā, paripucchitā ca, noca ohitasoto dhammaṁ suṇāti, ohitasoto ca dhammaṁ suṇāti, no ca sutvā dhammaṁ dhāreti, sutvā ca dhammaṁ dhāreti, no ca dhatānaṁ dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhati. Dhatānañca dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhati, no ca [page 155] atthamaññāya dhamma maññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti. Atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti. No ca kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya aneḷagalāya atthassa viññāpaniyā. Kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya aneḷagalāya atthassa viññāpaniyā, no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Na ca tāva tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti.

[BJT Page 276]

Yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca, ohitasoto ca dhammaṁ suṇāti, sutvā ca dhammaṁ dhāreti. Dhatānañca dhammānaṁ atthaṁ upaparikkhati. Atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti, kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya aneḷagalāya atthassa viññāpaniyā. Sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṁsako sabrahmacārīnaṁ. Evaṁ tathāgataṁ dhammadesanā paṭibhāti. Imehi kho puṇṇiya, dasahi dhammehi samannāgato ekantapaṭibhānaṁ tathāgataṁ dhammadesanā hotīti.

10. 2. 4. 4.

Byākaraṇa suttaṁ

(Sāvatthi)

Tatra kho āyasmā mahāmoggallāno bhikkhu āmantesi 'āvuso bhikkhavo1'ti. Āvuso'ti kho te bhikkhu āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṁ. Āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Idhāvuso bhikkhu aññaṁ byākaroti ''khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī''ti. Tamenaṁ tathāgato vā [page 156] tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati, samanugāhati, samanubhāsati. So tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno irīṇaṁ āpajjati, vipinaṁ2 āpajjati. Anayaṁ āpajjati. Byasanaṁ āpajjati. Anayabyasanaṁ āpajjati.

Tamenaṁ tathāgato vā, tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca manasikaroti:

1. Āvuso bhikkhave machasaṁ
2. Vicinaṁ machasaṁ, vijinaṁ sīmu

[BJT Page 278]

''Kinnukho ayamāyasmā aññaṁ byākaroti khīṇā jāti, vusitaṁ brahmacariyaṁ, kataṁ karaṇīyaṁ, nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī''ti.

1. Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpatti kusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca pajānāti: kodhano kho pana ayamāyasmā, kodhapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, kodhapariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

2. Upanāhī kho pana ayamāyasmā, upanāhapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, upanāhapariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

3. Makkhī kho pana ayamāyasmā, makkhapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, makkhapariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

4. Palāsī kho pana ayamāyasmā, palāsapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, palāsapariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

5. Issukī kho pana ayamāyasmā, issāpariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, issāpariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

6. Maccharī kho pana ayamāyasmā, maccherapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, maccherapariyuṭṭhānaṁ [page 157] kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

7. Saṭho kho pana ayamāyasmā, sāṭheyyapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, sāṭheyyapariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

8. Māyāvī kho pana ayamāyasmā, māyāpariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, māyāpariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

[BJT Page 280]

9. Pāpiccho kho pana ayamāyasmā icchāpariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, icchāpariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

10. Muṭṭhassati1 kho pana ayamāyasmā uttarikaraṇīye oramattakena visesādhigamena antarāvosānaṁ āpanno, antarāvosānagamanaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

So vatāvuso bhikkhu ime dasadhamme appahāya imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. So vatāvuso bhikkhu ime dasadhamme pahāya imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjatīti.
10. 2. 4. 5

Katthī suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā mahācundo cetīsu viharati sahajātiyaṁ. Tatra kho āyasmā mahācundo bhikkhu āmantesi 'āvuso bhikkhavo'ti āvusoti kho te bhikkhu āyasmato mahācundassa paccassosuṁ. Āyasmā mahācundo etadavoca:

Idhāvuso bhikkhu katthī hoti vikatthi adhigamesu ''ahaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ dutiyaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ tatiyaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ catutthaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ [page 158] ākāsānañcāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ viññāṇañcāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ ākiñcaññāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ nevasaññānāsaññāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ saññāvedayitanirodhaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī''ti.

1. Sati machasaṁ

[BJT Page 282]

Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanugāhati samanubhāsati. So tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno irīṇaṁ āpajjati vipinaṁ āpajjati anayaṁ āpajjati byasanaṁ āpajjati anayabyasanaṁ āpajjati.

Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca manasikaroti, kinnu kho ayamāyasmā katthi hoti vikatthi adhigamesu ''ahaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ dutiyaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ tatiyaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ catutthaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ ākāsānañcāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ viññāṇañcāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ ākiñcaññāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ nevasaññānāsaññāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ saññāvedayitanirodhaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī''ti.

Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca pajānāti.

1. Dīgharattaṁ kho pana ayamāyasmā, khaṇḍakārī chiddakārī sabalakārī kammāsakārī na sannatakārī na sannatavuttī sīlesu dussīlo kho panāyamāyasmā, dussīlyaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

2. Assaddho kho pana ayamāyasmā, assaddhiyaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

3. Appassuto kho pana ayamāyasmā, anācāro, appasaccaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.
[page 159]

4. Dubbaco kho pana ayamāyasmā, dovacassatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

5. Pāpamitto kho pana ayamāyasmā, pāpamitto kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

6. Kusīto kho pana ayamāyasmā, kosajjaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

[BJT Page 284]
7.
Muṭṭhassati kho pana ayamāyasmā, muṭṭhasaccaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

8. Kuhako kho pana ayamāyasmā, kohaññaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

9. Dubbharo kho pana ayamāyasmā, dubbharatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

10. Duppañño kho pana ayamāyasmā, duppaññatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

Seyyathāpi āvuso sahāyako sahāyakaṁ evaṁ vadeyya: yadā te samma dhanena dhanakaraṇīyaṁ assa, yācissasi1 maṁ dhanaṁ, dassāmi te dhananti. So kismicideva dhanakaraṇīye samuppanne sahāyako sahāyakaṁ evaṁ vadeyya:

''Attho me samma dhanena, dehi me dhananti''. So evaṁ vadeyya: ''tena hi samma idha khanāhī''ti. So tatra khananto nādhigaccheyya, so evaṁ vadeyya: ''alikaṁ maṁ samma avaca, tucchakaṁ maṁ samma avaca ''idha khanāhī''ti. So evaṁ vadeyya ''nāhaṁ taṁ samma alikaṁ avacaṁ, tucchakaṁ avacaṁ, tena hi samma idha khanāhī''ti. So tatrapi khananto nādhigaccheyya, so evaṁ vadeyya ''alikaṁ maṁ samma avaca, tucchakaṁ maṁ samma avaca 'idha khanāhī'ti. So evaṁ vadeyya ''nāhaṁ taṁ samma alikaṁ avacaṁ, na tucchakaṁ avacaṁ, tena hi samma idha khanāhī, ti. So tatrapi khananto nādhigaccheyya, so evaṁ vadeyya ''alikaṁ maṁ samma avaca, tucchakaṁ maṁ samma avaca 'idha khanāhī'ti. So evaṁ vadeyya ''nāhaṁ taṁ samma alikaṁ avacaṁ, tucchakaṁ avacaṁ, tena hi samma idha khanāhī''ti. So tatrapi khananto nādhigaccheyya, so evaṁ vadeyya ''alikaṁ maṁ samma avaca, tucchakaṁ maṁ samma avaca 'idha khanāhī''ti. So evaṁ vadeyya ''nāhaṁ taṁ samma alikaṁ avacaṁ, tucchakaṁ [page 160] avacaṁ, api ca ahameva ummādaṁ pāpuṇiṁ cetaso vipariyāya''nti.

1. Sāceyyāsi machasaṁ

[BJT Page 286]

Evameva kho āvuso bhikkhu katthī vikatthī adhigamesu ''ahaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ dutiyaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ tatiyaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ catutthaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ ākāsānañcāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ viññāṇañcāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhāhāmipi. Ahaṁ ākiñcaññāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ nevasaññānāsaññāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṁ saññāvedayitanirodhaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī''ti.

Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyi samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanugāhati samanubhāsati. So tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno irīṇaṁ āpajjati byasanaṁ āpajjati anayabyasanaṁ āpajjati.

Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca manasikaroti, kinnu kho āyamāyasmā katthī hoti vikatthī adhigamesu ''ahaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ dutiyaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ tatiyaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ catutthaṁ jhānaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ ākāsānañcāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ viññāṇañcāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ ākiñcaññāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ nevasaññānāsaññāyatanaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi. Ahaṁ saññāvedayitanirodhaṁ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī''ti.

1. Tamenaṁ tathāgato vā tathāgata sāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca pajānāti: [page 161] dīgharattaṁ kho ayamāyasmā khaṇḍakārī chiddakārī sabalakārī kammāsakārī na sannatakārī na santatavutti sīlesu. Dussīlo kho ayamāyasmā, dussīlyaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

2. Assaddho kho pana ayamāyasmā, assaddhiyaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

1. Samanuggāhati machasaṁ

[BJT Page 288]

3. Appassuto kho pana ayamāyasmā anācāro, appasaccaṁ kho pata tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

4. Dubbaco kho pana ayamāyasmā, dovacassatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

5. Pāpamitto kho pana ayamāyasmā, pāpamitto kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

6. Kusīto kho pana ayamāyasmā, kosajjaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

7. Muṭṭhassati kho pana ayamāyasmā, muṭṭhasaccaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

8. Kuhako kho pana ayamāyasmā, kohaññaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

9. Dubbharo kho pana ayamāyasmā, dubbharatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

10. Duppañño kho pana ayamāyasmā, duppaññatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

So vatāvuso bhikkhu ime dasadhamme appahāya imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati. So vatāvuso bhikkhu ime dasa dhamme pahāya imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjatīti ṭhānametaṁ vijjatīti.
10. 2. 4. 6

Adhimāna suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ āyasmā mahākassapo rājagahe viharati vephavane kalandakanivāpe. Tatra kho āyasmā [page 162] mahākassapo bhikkhū āmantesi 'āvuso bhikkhavo'2ti. Āvuso'ti kho te bhikkhu āyasmato mahākassapassa paccassosuṁ. Āyasmā mahākassapo etadavoca:

1. Kuhanā sīmu
2. Bhikkhavetī machasaṁ.

[BJT Page 290]

Idhāvuso bhikkhu aññaṁ byākaroti ''khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī''ti. Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanugāhati samanubhāsati. So tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno irīṇaṁ āpajjati, vipinaṁ āpajjati, anayaṁ āpajjati, byasanaṁ āpajjati, anayabyasanaṁ āpajjati.

Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca manasikaroti ''kiṁ nu kho ayamāyasmā aññaṁ byākaroti 'khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī''ti.

Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca pajānāti.

Adhimāniko kho ayamāyasmā adhimānasacco appatte pattasaññī akate katasaññī anadhigate adhigatasaññī adhimānena aññaṁ byākaroti 'khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī''ti.

Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca manasikaroti ''kinnu kho ayamāyasmā nissāya adhimāniko adhimānasacco appatte pattasaññī akate katasaññī anadhigate adhigatasaññī adhimānena aññaṁ byākaroti 'khīṇā [page 163] jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī'ti. ''

[BJT Page 292]

Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca pajānāti.

Bahussuto kho pana ayamāyasmā sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā, majjhekalyāṇā, pariyosānakalyāṇā sātthaṁ sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti. Tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Tasmā ayamāyasmā adhimāniko adhimāna sacco appatte pattasaññī akate katasaññī anadhigate adhigatasaññī adhimānena aññaṁ byākaroti 'khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ katakaraṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmī'ti.

Tamenaṁ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṁ cetasā ceto paricca pajānāti, abhijjhālū kho pana ayamāyasmā abhijjhāpariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, abhijjhāpariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

Byāpanno kho pana ayamāyasmā byāpādapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, byāpādapariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

Thīnamiddho kho pana ayamāyasmā thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, thīnamiddhapariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

Uddhato kho pana ayamāyasmā uddhaccapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, uddhaccapariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

Vicikiccho kho pana ayamāyasmā vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā bahulaṁ viharati, vicikicchāpariyuṭṭhānaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

[BJT Page 294]

Kammārāmo kho pana ayamāyasmā kammarato kammārāmataṁ anuyutto. [page 164] kammārāmatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

Bhassārāmo kho pana ayamāyasmā bhassarato bhassārāmataṁ anuyutto, bhassārāmatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

Niddārāmo kho pana ayamāyasmā niddārato niddārāmataṁ anuyutto. Niddārāmatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

Saṅgaṇikārāmo kho pana ayamāyasmā. Saṅgaṇikarato saṅgaṇikārāmataṁ anuyutto, saṅgaṇikārāmatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

Muṭṭhassati kho pana ayamāyasmā uttariṁ karaṇīye oramattakena visesādhigamena antarāvosānaṁ āpanno. Antarāvosānagamanaṁ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṁ.

So vatāvuso bhikkhu ime dasadhamme appahāya imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati.

So vatāvuso bhikkhu ime dasadhamme pahāya imasmiṁ dhammavinaye vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjissatīti ṭhānametaṁ vijjatīti:

10. 2. 4. 7

Adhikaraṇika suttaṁ

(Sāvatthi)

Tatra kho bhagavā kalandakaṁ1 bhikkhuṁ ārabbha bhikkhū āmantesi 'bhikkhavo'ti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

1. Idha bhikkhave bhikkhu adhikaraṇiko hoti, adhikaraṇasamathassa na vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu adhikaraṇiko hoti, adhikaraṇasamathassa na vaṇṇavādī, ayampi dhammo na piyattāya na garuttāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṁvattati.

1. Kālaḍakataṁ machasaṁ, kālaka bhikkhuṁ syā.

[BJT Page 296]
[page 165]

2. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu na sikkhākāmo hoti, sikkhāsamādānassa na vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu na sikkhākāmo hoti, sikkhāsamādānassa na vaṇṇavādī, ayampi dhammo na piyattāya na garuttāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṁvattati.
3. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu pāpiccho hoti, icchā vinayassa na vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu pāpiccho hoti, icchāvinayassa na vaṇṇavādī, ayampi dhammo na piyattāya na garuttāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṁvattati.

4. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu kodhano hoti, kodhavinayassa na vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu kodhano hoti, kodhavinayassa na vaṇṇavādī, ayampi dhammo na piyattāya na garuttāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṁvattati.

5. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu makkhī hoti, makkha vinayassa na vaṇṇavādī, yampi bhikkhave bhikkhu makkhī hoti, makkhavinayassa na vaṇṇavādī, ayampi dhammo na piyattāya na garuttāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṁvattati.

6. Puna ca paraṁ bhikkhave saṭho hoti, sāṭheyya vinayassa na vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu saṭho hoti, sāṭheyyavinayassa na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyattāya na garuttāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṁvattati.

7. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu māyāvī hoti, māyāvinayassa na vaṇṇavādī, yampi bhikkhave bhikkhu māyāvī hoti, māyāvinayassa na vaṇṇavādī, ayampi dhammo na piyattāya na garuttāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṁvattati.
[page 166]

8. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu dhammānaṁ na nisāmakajātiyo hoti dhamma nisantiyā na vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu dhammānaṁ na nisāmakajātiyo hoti, dhamma nisantiyā na vaṇṇavādī, ayampi dhammo na piyattāya na garuttāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṁvattati.

298.

9. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu na paṭisallāno hoti, paṭisallānassa na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu na paṭisallāno hoti, paṭisallānassa na vaṇṇavādī, ayampi dhammo na piyattāya na garuttāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṁvattati.

10. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīnaṁ na paṭisanthārako hoti, paṭisanthārakassa na vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu na paṭisanthārako hoti, paṭisanthārakassa na vaṇṇavādī, ayampi dhammo na piyattāya, na garuttāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṁvattati.

Evarūpassa bhikkhave bhikkhuno kiñcāpi evaṁ icchā uppajjeyya: 'aho vata maṁ sabrahmacārī sakkareyyuṁ garukareyyuṁ māneyyuṁ pūjeyyunti'. Atha kho naṁ sabrahmacārī na ceva sakkaronti, na garukaronti, na mānenti, na pūjenti, taṁ kissahetu:
Tathā hissa bhikkhave viññū sabrahmacārī te pāpake akusale dhamme appahīne samanupassanti.
Seyyathāpi bhikkhave assakhaluṅkassa kiñcāpi evaṁ icchā uppajjeyya: aho vata maṁ manussā ājānīyaṭṭhāne ṭhapeyyuṁ, ājānīyahe janañca bhojeyyuṁ, ājānīyaparimajjanañca parimajjeyyunti''. Atha kho naṁ manussā na ceva ājānīyaṭṭhāne ṭhapenti, na ca ājānīyabhojanaṁ bhojenti, na ca ājānīyaparimajjanaṁ parimajjanti. [page 167] taṁ kissa hetu: tathā hissa bhikkhave viññū manussā tāni sāṭheyyāni, kūṭeyyāni jimbheyyāni vaṅkeyyāni appahīnāni samanupassanti. Evameva kho bhikkhave evarūpassa bhikkhuno kiñcāpi evaṁ icchā uppajjeyya: ''aho vata maṁ sabrahmacārī sakkareyyuṁ garukareyyuṁ māneyyuṁ pūjeyyunti''. Atha kho naṁ sabrahmacārī na ceva sakkaronti, na garukaronti, na mānenti, na pūjenti. Taṁ kissa hetu: tathā hissa bhikkhave viññū sabrahmacārī te pāpake akusale dhamme appahīne samanupassanti.

1. Idha pana bhikkhave bhikkhu na adhikaraṇiko hoti, adhikaraṇasamathassa vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu na adhikaraṇiko hoti, adhikaraṇasamathassa vaṇṇavādī, ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

[BJT Page 300]

2. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu sikkhākāmo hoti, sikkhāsamādānassa vaṇṇavādī, yampi bhikkhave bhikkhu sikkhākāmo sikkhāsamādānassa vaṇṇavādī, ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

3. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu appiccho hoti, icchāvinayassa vaṇṇavādī, yampi bhikkhave bhikkhu appiccho hoti, icchāvinayassa vaṇṇavādī, ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

4. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu akkodhano hoti, kodhavinayassa vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu akkodhano hoti, kodhavinayassa vaṇṇavādī. Ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

5. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu amakkhī hoti, makkhavinayassa vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu amakkhī hoti, makkhavinayassa vaṇṇavādī, ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.
[page 168]
6. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu asaṭho hoti, sāṭheyya vinayassa vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu asaṭho hoti, sāṭheyyavinayassa vaṇṇavādī, ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

7. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu amāyāvī hoti, māyāvinayassa vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave amāyāvī hoti, māyāvinayassa vaṇṇavādī ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

8. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu dhammānaṁ nisāmakajātiyo hoti, dhammanisantiyā vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu dhammānaṁ nisāmakajātiyo hoti, dhammanisantiyā vaṇṇavādī, ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

9. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu paṭisallīno hoti, paṭisallānassa vaṇṇavādī, yampi bhikkhave bhikkhu paṭisallīno hoti, paṭisallānassa vaṇṇavādī, ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

[BJT Page 302]

10. Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīnaṁ paṭisanthārako hoti, paṭisanthārakassa vaṇṇavādī. Yampi bhikkhave bhikkhu paṭisanthārako hoti, paṭisanthārakassa vaṇṇavādī, ayampi dhammo piyattāya garuttāya bhāvanāya, sāmaññāya ekībhāvāya saṁvattati.

Evarūpassa bhikkhave bhikkhuno kiñcāpi na evaṁ icchā uppajjeyya, ''aho vata maṁ sabrahmacārī sakkareyyuṁ garukareyyuṁ, māneyyuṁ pūjeyyunti''. Atha kho naṁ sabrahmacārī sakkaronti, garukaronti, mānenti, pūjenti, taṁ kissa hetu: tathā hissa bhikkhave viññū sabrahmacārī te pāpake akusale dhamme pahīne samanupassanti.

Seyyathāpi bhikkhave bhaddassa assājānīyassa kiñcāpi na evaṁ icchā uppajjeyya: ''aho vata maṁ manussā ājānīyaṭṭhāne ṭhapeyyuṁ ājānīyabhojananañca bhojeyyuṁ, ājānīyaparimajjanañca parimajjeyyunti'', atha kho naṁ manussā ājānīyaṭṭhāne ṭhapenti, ājānīyabhojanañca [page 169] bhojentī, ājānīyaparimajjanañca parimajjanti. Taṁ kissa hetu: tathā hissa bhikkhave viññū manussā tāni sāṭheyyāni kūṭeyyāni jimheyyāni vaṅkeyyāni pahīnāni samanupassanti.

Evameva kho bhikkhave evarūpassa bhikkhuno kiñcāpi na evaṁ icchā uppajjeyya: ''aho vata maṁ sabrahmacārī sakkareyyuṁ, garukareyyuṁ, māneyyuṁ, pūjeyyunti'', atha kho naṁ sabrahmacārī sakkaronti, garukaronti, mānenti, pūjenti taṁ kissa hetu: tathā hissa bhikkhave viññū sabrahmacārī te pāpake akusale dhamme pahīne samanupassantīti.

10. 2. 4. 8

Akkosakasuttaṁ

(Sāvatthi)

Yo so bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhāsako ariyūpavādī sabrahmacārīnaṁ, aṭṭhānametaṁ anavakāso1 yaṁ so dasannaṁ byasanānaṁ aññataraṁ byasanaṁ na nigaccheyya. Katamesaṁ dasannaṁ:

1. Ṭhānametaṁ avakāso yaṁ so dasannaṁ byasanānaṁ aññataraṁ byasanaṁ nigaccheyya machasaṁ

[BJT Page 304]

Anadhigataṁ nādhigacchati, adhigatā parihāyanti, saddhammassa na vodānayanti. 1 Saddhammesu vā adhimāniko hoti, anabhirato vā brahmacariyaṁ carati, aññataraṁ vā saṅkiliṭṭhaṁ āpattiṁ āpajjati, gāḷhaṁ vā rogātaṅkaṁ phusati, ummādaṁ vā pāpuṇāti cittakkhepaṁ, sammūḷho kālaṁ karoti, kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati.

Yo so bhikkhave bhikkhu akkosaparibhāsako ariyūpavādī sabrahmacārīnaṁ. Ṭhānametaṁ avakāso, yaṁ so imesaṁ dasannaṁ byasanānaṁ aññataraṁ byasanaṁ nigaccheyyāti. [page 170]

10. 2. 4. 9

Kokālika suttaṁ

(Sāvatthi)

Atha kho kokāliko bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho kokāliko bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ''pāpicchā bhante sāriputta moggallānā, pāpikānaṁ icchānaṁ vasaṁ gatā''ti.

Mā hevaṁ kokālika, mā hevaṁ kokālika, pasādehi kokālika sāriputtamoggallānesu cittaṁ, pesalā sāriputtamoggallānāti.

Dutiyampi kho kokāliko bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ''kiñcāpi me bhante bhagavā saddhāyiko paccayiko, atha kho pāpicchāva sāriputtamoggallānā pāpikānaṁ icchānaṁ vasaṁ gatā''ti.

Mā hevaṁ kokālika mā hevaṁ kokālika, pasādehi kokālika sāriputtamoggallānesu cittaṁ, pesalā sāriputtamoggallānāti.

1. Na vodāyanti machasaṁ, na vodānanti sīmu.

[BJT Page 306]

Tatiyampi kho1 kokāliko bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ''kiñcāpi me bhante bhagavā saddhāyiko paccayiko, atha kho pāpicchāva sāriputtamoggallānā pāpikānaṁ icchānaṁ vasaṁ gatā''ti.

Mā hevaṁ kokālika, mā hevaṁ kokālika, pasādehi kokālika sāriputtamoggallānesu cittaṁ, pesalā sāriputtamoggallānāti.

Atha kho kokāliko bhikkhu uṭṭhāyāsanā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi. Acirapakkantasseva kokālikassa bhikkhuno sāsapamattāhi piḷakāhi sabbo kāyo phuṭo ahosi. Sāsapamattiyo hutvā muggamattiyo ahesuṁ. Muggamattiyo hutvā kalāyamattiyo ahesuṁ. Kalāyamattiyo hutvā kolaṭṭhimattiyo ahesuṁ. Kolaṭṭhimattiyo hutvā kolamattiyo ahesuṁ, kolamattiyo hutvā āmalakamattiyo ahesuṁ. Āmalakamattiyo hutvā beluvasalāṭukamattiyo ahesuṁ. Beluvasalāṭukamattiyo hutvā billamattiyo ahesuṁ. Billamattiyo hutvā pabhijjiṁsu. [page 171] pubbañca lohitañca pagghariṁsu. Svāssudaṁ kadalipattesu seti macchova visagilito.

Atha kho tudu pacceka brahmā2 yena kokāliko bhikkhu tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā vehāse ṭhatvā kokālikaṁ bhikkhuṁ etadavoca: ''pasādehi kokālika sāriputtamoggallānesu cittaṁ, pesalā sāriputta moggallānā''ti.

Kosi tvaṁ āvusoti?
Ahaṁ tudu paccekabrahmāti.

Nanu tvaṁ āvuso bhagavatā anāgāmī vyākato, atha kiṁ carahi idhāgato? Passa yāvañca te idaṁ aparaddhanti.

Atha kho tudu paccekabrahmā kokālikaṁ bhikkhuṁ gāthāhi ajjhabhāsi:

Purisassa hi jātassa kuṭhārī jāyate mukhe,
Yāya chindati attānaṁ bālo dubbhāsitaṁ bhaṇaṁ.

Yo nindiyaṁ pasaṁsati taṁ vā nindati yo pasaṁsiyo,
Vicināti mukhena so kaliṁ kalinā tena sukhaṁ na vindati.

1. Tatiyampi kho bhikkhave machasaṁ.
2. Turupacecaka brahmā machasaṁ. Tudipacecakabrahmā syā.

[BJT Page 308]

Appamatto1 ayaṁ kali yo akkhesu dhanaparājayo,
Sabbassāpi sahāpi attanā ayameva mahantataro2 kali
Yo sugatesu manaṁ padosaye

Sataṁ sahassānaṁ nirabbudānaṁ, chattiṁsati pañca ca abbudāni
Yamariyagarahī nirayaṁ upetī, vācaṁ manañca paṇidhāya pāpakanti''.
[page 172]

Atha kho kokāliko bhikkhu teneva ābādhena kālamakāsi, kālakato ca kokāliko bhikkhu padumanirayaṁ upapajji sāriputtamoggallānesu cittaṁ āghātetvā.
Atha kho brahmā sahampati abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṁ jetavanaṁ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi, ekamantaṁ ṭhito kho brahmā sahampati bhagavantaṁ etadavoca: ''kokāliko bhante bhikkhu kālakato, kālakato ca bhante kokāliko bhikkhu padumanirayaṁ uppanno sāriputtamoggallānesu cittaṁ āghātetvā''ti. Idamavoca brahmā sahampati, idaṁ vatvā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā tatthevantaradhāyi.

Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhu āmantesi. Imaṁ bhikkhave rattiṁ brahmā sahampati abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṁ jetavanaṁ obhāsetvā yenāhaṁ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi.

Ekamantaṁ ṭhito kho bhikkhave brahmā sahampati maṁ etadavoca: ''kokāliko bhante bhikkhu kālakato, kālakato ca bhante kokāliko bhikkhu padumanirayaṁ upapanno, sāriputtamuggallānesu cittaṁ āghātetvā''ti. Idamavoca bhikkhave brahmā sahampati idaṁ vatvā maṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā tatthevantaradhāyīti.

Dīghaṁ evaṁ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca: ''kīvanukho bhante padume niraye āyuppamāṇanti''. Dīghaṁ kho bhikkhu padume niraye āyuppamāṇaṁ, na taṁ sukaraṁ saṅkhātuṁ ''ettakāni [page 173] vassānī''ti vā ''ettakāni vassasatānī''ti vā ''ettakāni vassasahassānī''ti vā ''ettakāni vassa satasahassānī''ti vāti.

1. Appamattako machasaṁ.
2. Mahattataro machasaṁ.
3. Padusaye machasaṁ.

[BJT Page 310]

Sakkā pana bhante upamaṁ kātunti.

''Sakkā bhikkhū''ti bhagavā avoca.

Seyyathāpi bhikkhu vīsatikhāriko kosalako tilavāho, tato puriso vassasatassa vassasatassa accayena ekamekaṁ tilaṁ uddhareyya, khippataraṁ kho so bhikkhu vīsatikhāriko kosalako tilavāho iminā upakkamena parikkhayaṁ pariyādānaṁ gaccheyya, natveva eko abbudo nirayo.

Seyyathāpi bhikkhu vīsati abbudā nirayā evameko nirabbudo nirayo. Seyyathāpi bhikkhu vīsati nirabbudā nirayā evameko ababo nirayo, seyyathāpi bhikkhu vīsati ababā nirayā evameko ahaho nirayo. Seyyathāpi bhikkhu vīsati ahahā nirayā evameko aṭaṭo nirayo. Seyyathāpi bhikkhu vīsati aṭaṭā nirayā evameko kumudo nirayo. Seyyathāpi bhikkhu vīsati kumudā nirayā evameko sogandhiko nirayo. Seyyathāpi bhikkhu vīsati sogandhikā nirayā evameko uppalako nirayo. Seyyathāpi bhikkhu vīsati uppalakā nirayā eva mevako puṇḍarīko nirayo. Seyyathāpi bhikkhu vīsati puṇḍarikā nirayā evameko padumo nirayo. Padumaṁ kho pana bhikkhu nirayaṁ kokāliko bhikkhu upapanno sāriputtamoggallānesu cittaṁ āghātetvāti.

Idamavoca bhagavā idaṁ vatvā sugato athāparaṁ etadavoca satthā.
[page 174]

Purisassa hi jātassa kuṭhārī jāyate mukhe,
Yāya chindati attānaṁ bālo dubbhāsitaṁ bhaṇaṁ.

Yo nindiyaṁ pasaṁsati taṁ vā nindati yo pasaṁsiyo,
Vicināti mukhena so kaliṁ kalinā tena sukhaṁ na vindati.

[BJT Page 312]

Appamatto ayaṁ kali yo akkhesu dhanaparājayo,
Sabbassāpi sahāpi attanā ayameva mahantataro kali
Yo sugatesu manaṁ padosaye.

Sataṁ sahassānaṁ nirabbudānaṁ, chattiṁsati pañca ca abbudāni
Yamariyagarahī nirayaṁ upeti, vācaṁ manañca paṇidhāya pāpakanti.

10. 2. 4. 10

Khīṇāsavabala suttaṁ

(Sāvatthi)

Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ sāriputtaṁ bhagavā etadavoca: ''kati nu kho sāriputta khīṇāsavassa bhikkhuno balāni, yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti 'khīṇā me āsavā'ti''

Dasa bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balāni, yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti ''khīṇā me āsavā''ti.

Katamāni dasa:

1. Idha bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhā honti.
[page 175]

Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhā honti. Idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti ''khīṇā me āsavā''ti.

2. Puna ca paraṁ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhā honti. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhā honti, idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti, yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti ''khīṇā me āsavā''ti.

[BJT Page 314]

3. Puna ca paraṁ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṁ cittaṁ hoti vivekapoṇaṁ vivekapabbhāraṁ vavakaṭṭhaṁ1 nekkhammābhirataṁ vyantībhūtaṁ sabbaso āsavaṭṭhānīyehi dhammehi. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṁ cittaṁ hoti vivekapoṇaṁ vivekapabbhāraṁ vavakaṭṭhaṁ nekkhammābhirataṁ vyantībhūtaṁ sabbaso āsavaṭṭhānīyehi dhammehi, idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, ''khīṇā me āsavā''ti.

4. Puna ca paraṁ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā, idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, ''khīṇā me āsavā'ti.

5. Puna ca paraṁ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro sammappadhānā bhāvitā honti subhāvitā. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro sammappadhānā bhāvitā honti subhāvitā, idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, ''khīṇā me āsavā'ti.

6. Puna ca paraṁ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro iddhipādā bhāvitā honti subhāvitā. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro iddhipādā bhāvitā honti subhāvitā, idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, ''khīṇā me āsavā'ti.

7. Puna ca paraṁ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno pañcindriyāni bhāvitāni honti
Subhāvitāni. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno pañcindriyāni bhāvitāni honti
Subhāvitāni, idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, ''khīṇā me āsavā'ti.

8. Puna ca paraṁ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno pañcabalāni bhāvitāni honti
Subhāvitāni. [page 176] yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno pañcabalāni bhāvitāni honti
Subhāvitāni, idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, ''khīṇā me āsavā'ti.

9. Puna ca paraṁ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno sattabojjhaṅgā bhāvitā honti
Subhāvitā. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno sattabojjhaṅgā bhāvitā honti
Subhāvitā, idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, ''khīṇā me āsavā'ti.

10. Puna ca paraṁ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito. Yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito, idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṁ hoti yaṁ balaṁ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti, ''khīṇā me āsavā'ti.

Imāni kho bhante dasa khīṇāsavassa bhikkhuno balāni, yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṁ khayaṁ paṭijānāti ''khīṇā me āsavā''ti.

Theravaggo catuttho.

Tatruddānaṁ:

Bāhuno ānando ca puṇṇiyo ca byakaraṇaṁ,
Katthi aññādhikaraṇaṁ kokāliko ca balāni cā1 ti.

1.
Vicekaṭṭhaṁ, machasaṁ.

1.
Vāhanānando puṇaṇiyo byākaraṁ katthimāniko,
Napiyakekā sakokāli khīṇāsavabalenacāti machasaṁ.

[BJT Page 316]

10. 2. 5. 1

Kāmabhogī suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ bhagavā etadavoca:
[page 177]

Dasa ime gahapati kāmabhogī santo saṁvijjamāno lokasmiṁ. Katame dasa.

1. Idha gahapati ekacco kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena. Adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena na attānaṁ sukheti pīneti na saṁvibhajati na puññāni karoti.

2. Idha pana gahapati ekacco kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena. Adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena attānaṁ sukheti pīneti, na saṁvibhajati, na puññāni karoti.

3. Idha pana gahapati ekacco kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena. Adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena, attānaṁ sukheti pīneti, saṁvibhajati, puññāni karoti.

4. Idha pana ekacco kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasena pi asāhasena pi. Dhammādhammena bhogepariyesitvā sāhasena pi asāhasena pi na attānaṁ sukheti pīneti, na saṁvibhajati, na puññāni karoti.

5. Idha pana ekacco kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasena pi asāhasena pi. Dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasena pi asāhasena pi attānaṁ sukheti pīneti, na saṁvibhajati, na puññāni karoti.

6. Idha pana ekacco kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasena pi asāhasena pi. Dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasena pi asāhasena pi attānaṁ sukheti pīneti, saṁvibhajati, puññāni karoti.

[BJT Page 318]

7. Idha pana ekacco kāmabhogī dhammena bhege pariyesati asāhasena. Dhammena bhege pariyesitvā asāhasena na attānaṁ sukheti pīneti, na saṁvibhajati, na puññāni karoti.

8.
Idha pana gahapati ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati, asāhasena. Dhammena bhoge pariyesitvā [page 178] asāhasena attānaṁ sukheti pīneti, na saṁvibhajati, na puññāni karoti.

9. Idha pana gahapati ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena. Dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṁ sukheti pīneti, saṁvibhajati, puññāni karoti. Te ca bhoge gathito mucchito ajjhāpanno ānādīnava dassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati.

10. Idha pana gahapati ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena. Dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṁ sukheti pīneti, saṁvibhajati, puññāni karoti. Te ca bhoge agathito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati.

1. Tatra gahapati yvāyaṁ kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena, adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena, na attānaṁ sukheti, pīneti, na saṁvibhajati, na puññāni karoti, ayaṁ gahapati kāmabhogī tīhi ṭhānehi gārayho: 'adhammena bhoge pariye sati sāhasenā'ti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho. 'Na attānaṁ sukheti pīneti'ti iminā dutiyena ṭhānena gārayho na saṁvibhajati, na puññāni karotī'ti iminā tatiyena ṭhānena gārayho ayaṁ gahapati kāmabhogī imehi tīhi ṭhānehi gārayho.

[BJT Page 320]

2. Tatra gahapati yvāyaṁ kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena, adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena attānaṁ sukheti, pīneti, na saṁvibhajati, na puññāni karoti, ayaṁ gahapati kāmabhogī dvīhi ṭhānehi gārayho, ekena ṭhānena pāsaṁso. 'Adhammena bhoge pariyesati sāhasenā'ti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho. , Attānaṁ sukheti pīnetī'ti iminā eketa ṭhānena pāsaṁso. 'Na saṁvibhajati, na puññāni karotīti iminā dutiyena ṭhānena gārayho. Ayaṁ gahapati kāmabhogī imehi dvīhi ṭhānehi gārayho. Iminā ekena ṭhānena pāsaṁso.
[page 179]

3. Tatra gahapati yvāyaṁ kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena, adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena attānaṁ sukheti, pīneti, saṁvibhajati, puññāni karoti, ayaṁ gahapati kāmabhogī ekena ṭhānena gārayho, dvīhi ṭhānehi pāsaṁso. 'Adhammena bhoge pariyesati sāhasenā'ti iminā ekena ṭhānena gārayho. , Attānaṁ sukheti pīnetī'ti iminā paṭhameta ṭhānena pāsaṁso. Saṁvibhajati, puññāni karotī, ti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṁso. Ayaṁ gahapati kāmabhogī iminā ekena ṭhānena gārayho. Imehi dvīhi ṭhānehi pāsaṁso.

4. Tatra gahapati yvāyaṁ kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasena pi asāhasena pi, dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasena pi asāhasena pi na attānaṁ sukheti pīneti na saṁvibhajati, na puññāni karoti, ayaṁ gahapati kāmabhogī ekena ṭhānena pāsaṁso, tīhi ṭhānehi gārayho. 'Dhammena bhoge pariyesati asāhasenā'ti iminā ekena ṭhānena pāsaṁso. 'Adhammena bhoge pariyesati sāhasenā'ti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho, 'na attānaṁ sukheti pīnetī'ti iminā dutiyena ṭhāne gārayho. 'Na saṁvibhajati, na puññāni karotī'ti iminā tatiyena ṭhānena gārayho. Ayaṁ gahapati kāmabhogī iminā ekena ṭhānena pāsaṁso. Imehi tīhi ṭhānehi gārayho.
[BJT Page 322]

5. Tatra gahapati yvāyaṁ kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasena pi asāhasena pi, dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasena pi asāhasena pi, attānaṁ sukheti pīneti na saṁvibhajati na puññāni karoti. Ayaṁ gahapati kāmabhogī dvīhi ṭhānehi pāsaṁso: dvīhi ṭhānehi gārayho: 'dhammena bhoge pariyesati asāhasenā'ti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṁso. Adhammena bhoge pariyesati sāhasenā'ti iminā paṭhamena ṭhanena gārayho, 'attānaṁ sukheti pīnetī'ti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṁso. Na saṁvibhajati, na puññāni karotī'ti iminā dutiyena ṭhānena gārayho. [page 180] ayaṁ gahapati kāmabhogī imehi dvīhi ṭhānehi pāsaṁso, imehi dvīhi ṭhānehi gārayho.

6. Tatra gahapati yvāyaṁ kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasena pi asāhasena pi dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasena pi asāhasena pi, attānaṁ sukheti pīneti, saṁvibhajati puññāni karoti. Ayaṁ gahapati kāmabhogī tīhi ṭhānehi pāsaṁso: ekena ṭhānena gārayho: 'dhammena bhoge pariyesati asāhasenā'ti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṁso. Adhammena bhoge pariyesati sāhasenā'ti iminā ekena ṭhānena gārayho, 'attānaṁ sukheti pīnetī'ti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṁso. Saṁvibhajati, puññāni karotī'ti iminā tatiyena ṭhānena pāsaṁso. Ayaṁ gahapati kāmabhogī imehi tīhi ṭhānehi pāsaṁso, iminā ekena ṭhānena gārayho.

7. Tatra gahapati yvāyaṁ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena, dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena na attānaṁ sukheti pīneti, na saṁvibhajati, na puññāni karoti ayaṁ gahapati kāmabhogī ekena ṭhānena pāsaṁso: dvīhi ṭhānehi gārayho: dhammena bhoge pariyesati asāhasenā'ti iminā ekena ṭhānena pāsaṁso. 'Na attānaṁ sukheti pīnetī'ti, iminā paṭhamena ṭhānena gārayho. 'Na saṁvibhajati, na puññāni karotī'ti iminā dutiyena ṭhānena gārayho. Ayaṁ gahapati kāmabhogī iminā ekena ṭhānena pāsaṁso. Imehi dvīhi ṭhānehi gārayho.

[BJT Page 324]

8. Tatra gahapati, yvāyaṁ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena, dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṁ sukheti pīneti, na saṁvibhajati, na puññāni karoti ayaṁ gahapati kāmabhogī dvīhi ṭhānehi pāsaṁso: ekena ṭhānena gārayho: dhammena bhoge pariyesati asāhasenā'ti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṁso. Attānaṁ sukheti pīnetī'ti, iminā dutiyena ṭhānena pāsaṁso. Na saṁvibhajati na puññāni karotī'ti iminā enena ṭhānena gārayho. [page 181]
Ayaṁ gahapati kāmabhogī imehi dvīhi ṭhānehi pāsaṁso. Iminā ekena ṭhānena gārayho.

9. Tatra gahapati, yvāyaṁ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena, dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṁ sukheti, pīneti saṁvibhajati, puññāni karoti, teca bhoge gathito mucchito ajjhāpanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati. Ayaṁ gahapati, kāmabhogī tīhi ṭhānehi pāsaṁso ekena ṭhānena gārayho: 'dhammena bhoge pariyesati asāhasenā'ti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṁso, 'attānaṁ sukheti pīnetī'ti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṁso. Saṁvibhajati puññāni karotī'ti iminā tatiyena ṭhānena pāsaṁso. 'Te ca bhoge gathito mucchito ajjhāpanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjatī'ti, iminā ekena ṭhānena gārayho. Ayaṁ gahapati kāmabhogī imehi tīhi ṭhānehi pāsaṁso. Iminā ekena ṭhānena gārayho.

10. Tatra gahapati yvāyaṁ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati, asāhasena, dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṁ sukheti pīneti saṁvibhajati puññāni karoti, te ca bhoge agathito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇa pañño paribhuñjati. Ayaṁ gahapati, kāmabhogī catūhi ṭhānehi pāsaṁso: dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṁso. Attānaṁ sukheti pīnetī'ti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṁso. Saṁvibhajati, puññāni karotī'ti iminā tatiyena ṭhānena pāsaṁso te ca bhoge agathito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjatī'ti, iminā catutthena ṭhānena pāsaṁso.

[BJT Page 326]

Ayaṁ gapahati kāmabhogī imehi catūhi ṭhanehi pāsaṁso.

Ime kho gahapati dasa kāmabhogī santo saṁvijjamānā lokasmiṁ. Imesaṁ kho gahapati dasannaṁ kāmabhogīnaṁ yvāyaṁ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena. [page 182] dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena, attānaṁ sukheti pīneti. Saṁvibhajati puññāni karoti, te ca bhoge agathito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇa pañño paribhuñjati, ayaṁ imesaṁ dasannaṁ kāmabhogīnaṁ aggo ca seṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca.

Seyyathāpi gahapati gavā khīraṁ, khīramhā dadhi, dadhimhā navanītaṁ, navanītamhā sappi, sappimhā sappimaṇḍo tattha aggamakkhāyati, eva meva kho gagapati imesaṁ dasannaṁ kāmabhogīnaṁ yvāyaṁ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena, dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṁ sukheti pīneti saṁvibhajati, puññāni karoti, te ca bhoge agathito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇa pañño paribhuñjati. Ayaṁ imesaṁ dasannaṁ kāmabhogīnaṁ aggo ca seṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavarocāti.

10. 2. 5. 2

Bhaya suttaṁ

(Sāvatthi)

Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ bhagavā etadavoca:

Yato kho gahapati ariyasāvakassa pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti, catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti, ariyo cassa ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho, ākaṅkhamāno attanāva attānaṁ vyākareyya:

[BJT Page 328]

Khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpanno hamasmī, avinipāta dhammo niyato sambodhi parāyanoti. Katamāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti:
[page 183]

Yaṁ gahapati, pāṇātipātī pāṇātipātappaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Pāṇātipātā paṭivirato neva diṭṭhadhammikaṁ bhayaṁ veraṁ pasavati na samparāyikaṁ bhayaṁ veraṁ pasavati na cetasikaṁ dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti, pāṇātipātā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasannaṁ hoti.

Yaṁ gahapati adinnādāyī adinnādānapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Adinnādānā paṭivirato neva diṭṭhadhammikaṁ bhayaṁ veraṁ pasavati na samparāyikaṁ bhayaṁ veraṁ pasavati na cetasikaṁ dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti, adinnādānā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vupasannaṁ hoti.

Yaṁ gahapati kāmesu micchācārī kāmesu micchācārapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati,
Samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Kāmesumicchācārā paṭivirato neva diṭṭhadhammikaṁ bhayaṁ veraṁ pasavati na samparāyikaṁ bhayaṁ veraṁ pasavati na cetasikaṁ dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti, kāmese micchācārā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vupasannaṁ hoti.

Yaṁ gahapati musāvādī musāvādapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Musāvādā paṭivirato neva diṭṭhadhammikaṁ bhayaṁ veraṁ pasavati na samparāyikaṁ bhayaṁ veraṁ pasavati na cetasikaṁ dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti, musāvādā
Paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vupasannaṁ hoti.

Yaṁ gahapati surāmeraya majjapamādaṭṭhāyī surāmeraya majjapamādaṭṭhānapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, samparāyikampi bhayaṁ veraṁ pasavati, cetasikampi dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti. Surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭivirato neva diṭṭhadhammikaṁ bhayaṁ veraṁ pasavati na samparāyikaṁ bhayaṁ veraṁ pasavati na cetasikaṁ dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti, surāmeraya majjapamādaṭṭhānā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasannaṁ hoti.
Taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasannaṁ hoti. Imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti.

Katamehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti:

Idha gahapati ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti: ''itipi so bhagavā arahaṁ sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā''ti. Dhamme aveccappasādena samannāgato hoti: ''svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṁ veditabbo viññūhī''ti.

[BJT Page 330]

Saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti: ''supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ñāyapaṭipanno bhagavato sāvaka saṅgho, sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṁ cattāri purisayugāni aṭṭhapurisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuṇeyyo pāhuṇeyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassā''ti.

Ariyakantehi sīlehi samannāgato [page 184] hoti, akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṁvattanikehi imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti.

Katamo cassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho:

Idha gahapati ariyasāvako itipaṭisañcikkhati: ''iti imasmiṁ sati idaṁ hoti, imassuppādā idaṁ uppajjati, imasmiṁ asati idaṁ na hoti, imassa nirodhā idaṁ nirujjhati, yadidaṁ avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ, viññāṇa paccayā nāma rūpaṁ, nāmarūpa paccayā saḷāyatanaṁ, saḷāyatana paccayā phasso, phassa paccayā vedanā, vedanā paccayā taṇhā, taṇhā paccayā upādānaṁ, upādāna paccayā bhavo bhava paccayā jāti, jāti paccayā jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkha domanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Avijjāyatveva asesavirāga nirodhā saṅkhāra nirodho, saṅkhāra nirodhā viññāṇa nirodho, viññāṇa nirodhā nāmarūpa nirodho, nāmarūpa nirodhā saḷāyatana nirodho, saḷāyatana nirodhā phassa nirodho, phassa nirodhā vedanā nirodho, vedanā nirodhā taṇhā nirodho, taṇhā nirodhā upādāna nirodho, upādāna nirodhā bhava nirodho, bhava nirodhā jāti nirodho, jāti nirodhā jarā maraṇaṁ sokaparidevadukkha domanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Ayañcassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭi viddho.
[BJT Page 332]

Yato kho gahapati ariyasāvakassa imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti. Imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti. Ayamassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho, so ākaṅkhamāno attanāva attānaṁ vyākareyya: ''khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoniyo khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto. Sotāpanno hamasmi avinipāta dhammo niyato sambodhiparāyanoti.
[page 185]

10. 2. 5. 3

Kiṁdiṭṭhika suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme atha kho anāthapiṇḍiko gahapati divā divassa sāvatthiyā nikkhami. Bhagavantaṁ dassanāya. Atha kho anāthapiṇḍikassa gahapatissa etadahosi: ''akālo kho tāva bhagavantaṁ dassanāya, patisallīno bhagavā, mano bhāvanīyā nampi bhikkhūnaṁ akālo dassanāya, patisallīnā manobhāvanīyā bhikkhu. Yannūnāhaṁ yenaññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkameyyanti''. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkami.

Tena kho pana samayena aññatitthiyā paribbājakā saṅgamma samāgamma unnādino uccāsaddā mahāsaddā anekavihitaṁ tiracchāna kathaṁ kathentā nisinnā honti. Addasaṁsu kho te aññatitthiyā parībbājakā anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ dūratova āgacchantaṁ, disvā aññamaññaṁ saṇṭhapesuṁ: ''appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha, ayaṁ anāthapiṇḍiko gahapati āgacchati samaṇassa gotamassa sāvako, yāvatā kho pana samaṇassa gotamassa sāvakā gihī odātavasanā sāvatthiyaṁ paṭivasanti, ayaṁ tesaṁ aññataro anāthapiṇḍiko gahapati. Appasaddakāmā kho pana te āyasmanto appasadda vinītā appasaddassa vaṇṇavādino. Appeva nāma appasaddaṁ parisaṁviditvā upasaṅkamitabbaṁ maññeyyā''ti. Atha kho te aññatitthiyā paribbājakā tuṇhī ahesuṁ.

[BJT Page 334]

Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena te aññatitthiyā paribbājakā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā tehi: aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodi, sammodanīyaṁ kathaṁ [page 186] sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ te aññatitthiyā paribbājakā etadavocuṁ: ''vadehi gahapati kindiṭṭhiko samaṇo gotamo''ti. ''Na kho ahaṁ bhante bhagavato sabbaṁ diṭṭhiṁ jānāmī''ti.

Iti kira tvaṁ gahapati, na samaṇassa gotamassa sabbaṁ diṭṭhiṁ jānāsi, vadehi gahapati kiṁ diṭṭhikā bhikkhū''ti. ''Bhikkhū nampi kho ahaṁ bhante na sabbaṁ diṭṭhiṁ jānāmī''ti.
Iti kira tvaṁ gahapati, na samaṇassa gotamassa sabbaṁ diṭṭhiṁ jānāsi, na pi bhikkhūnaṁ sabbaṁ diṭṭhiṁ jānāsi, vadehi gahapati, kiṁ diṭṭhikosi tvanti'' etaṁ kho bhante amhehi na dukkaraṁ vyākātuṁ ''yaṁ diṭṭhikā mayanti''. Iṅgha tāva āyasmanto yathāsakāni diṭṭhigatāni byākarontu, pacchāpetaṁ amhehi na dukkaraṁ bhavissati byākātuṁ sandiṭṭhikā mayanti.

Evaṁ vutte aññataro paribbājako anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ etadavoca: ''sassato loko, idameva saccaṁ, moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti, aññataropi paribbājako anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ etadavoca: ''asassato loko, idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. Aññataropi kho paribbājako anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ etadavoca: 'antavā loko' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Anantavā loko' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Taṁ jīvaṁ taṁ sarīraṁ' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Aññaṁ jīvaṁ, aññaṁ sarīraṁ' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Hotī tathāgato parammaraṇā' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Na hoti tathāgato parammaraṇā' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti, neva hoti, na na hoti tathāgato parammaraṇā', idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti.

[BJT Page 336]

Evaṁ vutte anāthapiṇḍiko gahapati te paribbājake etadavoca: yvāyaṁ bhante, āyasmā evamāha: 'sassato loko, ida meva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ [page 187] gahapatī'ti, imassāyasmato diṭṭhi attano vā ayoniso manasikārahetu uppannā, paratoghosappaccayā vā. Sā kho panesā diṭṭhi bhūtā saṅkhatā cetayitā paṭiccasamuppannā, yaṁ kho pana kiñci bhūtaṁ saṅkhataṁ cetayitaṁ paṭiccasamuppannaṁ tadaniccaṁ, yadaniccaṁ taṁ dukkhaṁ, yaṁ dukkhaṁ tadeva so1 āyasmā allīno tadeva so1 āyasmā ajjhūpagato.

Yopāyaṁ bhante, āyasmā evamāha: asassato loko, ida meva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī'ti, imassapi2 āyasmato3 diṭṭhi attano vā ayoniso manasikārahetu uppannā paratoghosappaccayā4 vā. Sā kho panesā diṭṭhi bhūtā saṅkhatā cetayitā paṭiccasamuppannā, yaṁ kho pana kiñcī bhūtaṁ saṅkhataṁ cetayitaṁ paṭiccasamuppannaṁ tadaniccaṁ, yadaniccaṁ taṁ dukkhaṁ, yaṁ dukkhaṁ tadeva so1 āyasmā allīno tadeva so āyasmā ajjhupagato.

Yo pāyaṁ bhante āyasmā evamāha: 'anantavā loko' idameva saccaṁ
Moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Taṁ jīvaṁ taṁ sarīraṁ' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Aññaṁ jīvaṁ, aññaṁ sarīraṁ' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Hotī tathāgato parammaraṇā' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Na hoti tathāgato parammaraṇā' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. 'Hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā' idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti, neva hoti, na na hoti tathāgato parammaraṇā', idameva saccaṁ moghamaññanti'' evaṁ diṭṭhiko ahaṁ gahapatī''ti. Imassapi āyasmato diṭṭhi attano vā ayoniso manasikārahetu uppannā, paratoghosappaccayā vā. Sā kho panesā diṭṭhi bhūtā saṅkhatā cetayitā paṭiccasamuppannā.

Yaṁ kho pana kiñci bhūtaṁ saṅkhataṁ cetayitaṁ paṭiccasamuppannaṁ, tadaniccaṁ, yadaniccaṁ taṁ dukkhaṁ, yaṁ dukkhaṁ tadeveso āyasmā allīno, tadeveso āyasmā ajjhupagatoti.
[page 188]

Evaṁ vutte te paribbājakā anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ etadavocuṁ: byākatāni kho gahapati amhehi sabbeheva yathāsakāni diṭṭhigatāni, vadehi gahapati, kiṁ diṭṭhikosi tvanti'.

1. Tadeveso machasaṁ.
2. Imassāpi machasaṁ
3. Ayamāyasmato machasaṁ.
4. Paraghosappaccayā vā sīmu.

[BJT Page 338]

Yaṁ kho bhante kiñci bhūtaṁ saṅkhataṁ cetayitaṁ paṭiccasamuppannaṁ, tadaniccaṁ. Yadaniccaṁ taṁ dukkhaṁ. Yaṁ dukkhaṁ taṁ netaṁ mama, neso hamasmi, na me so attāti evaṁdiṭṭhiko ahaṁ bhanteti.

Yaṁ kho gahapati kiñci bhūtaṁ saṅkhataṁ cetayitaṁ paṭiccasamuppannaṁ tadaniccaṁ, yadaniccaṁ taṁ dukkhaṁ, yaṁ dukkhaṁ tadeva tvaṁ gahapati allīno, tadeva tvaṁ gahapati ajjhupagatoti.
Yaṁ kho bhante kiñci bhūtaṁ saṅkhataṁ cetayitaṁ paṭiccasamuppannaṁ tadaniccaṁ, yadaniccaṁ, taṁ dukkhaṁ, yaṁ dukkhaṁ taṁ netaṁ mama, neso'hamasmi' na meso attāti evametaṁ yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhaṁ tassa ca uttariṁ nissaraṇaṁ yathābhūtaṁ pajānāmīti. Evaṁ te paribbājakā tuṇhībhūtā maṅkubhūtā pattakkhandhā adhomukhā pajjhāyantā appaṭibhānā nisīdiṁsu.

Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati te paribbājake tuṇhībhūte maṅkubhūte pattakkhandhe adhomukhe pajjhāyante appaṭibhāne viditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho anāthapiṇḍiko gahapati yāvatako ahosi tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ kathāsallāpo, taṁ sabbaṁ bhagavato ārocesi.

Sādhu sādhu gahapati, evaṁ kho te gahapati moghapurisā kālena kālaṁ sahadhammena suniggahītaṁ niggahetabbāti. Atha kho bhagavā anāthapiṇḍikaṁ gahapatiṁ dhammiyā kathāya saṁdassesi, samādapesi samuttejesi sampahaṁsesi. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṁsito [page 189] uṭṭhāyāsanā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.

Atha kho bhagavā acirapakkante anāthapiṇḍike gahapatimhi bhikkhū āmantesi. Yopi so bhikkhave bhikkhu vassasatūpasampanno imasmiṁ dhammavinaye, sopi evamevaṁ aññatitthiye paribbājake sahadhammena suniggahitaṁ nigganheyya yathā taṁ anāthapiṇḍikena gahapatinā niggahītāti.

[BJT Page 340]

10. 2. 5. 4

Vajjiyamāhita suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ bhagavā campāyaṁ viharati gaggārāya pokkharaṇiyā tīre, atha kho vajjiyamāhito gahapati divā divassa campāyā nikkhami bhagavantaṁ dassanāya. Atha kho vajjiyamāhitassa1 gahapatissa etadahosi: akālo kho tāva bhagavantaṁ dassanāya, patisallīno bhagavā, manobhāvanīyānampi bhikkhūnaṁ akālo dassanāya, patisallānā manobhāvanīyā bhikkhu. Yannū nāhaṁ aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkameyyanti.

Atha kho vajjiyamāhito gahapati yenaññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena aññatitthiyā paribbājakā saṅgamma samāgamma unnādino uccāsaddā mahāsaddā anekavihitaṁ tiracchānakathaṁ kathentā nisinnā honti.

Addasaṁsu2 kho te aññatitthiyā paribbājakā vajjiyamāhitaṁ gahapatiṁ duratova āgacchantaṁ. Disvā aññamaññaṁ saṇṭhapesuṁ appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha, ayaṁ vajjiyamāhito gahapati āgacchati, samaṇassa gotamassa sāvako, yāvatā kho [page 190] pana samaṇassa gotamassa sāvakā gihī odātavasanā campāyaṁ paṭivasanti, ayaṁ tesaṁ aññataro. Vajjiyamāhito gahapati appasaddakāmā kho pana te ayasmanto appasaddavinītā appasaddassa vaṇṇavādino appevanāma appasaddaṁ parisaṁ viditvā upasaṅkamitabbaṁ maññeyyāti.

Atha kho te aññatitthiyā paribbājakā tuṇhī ahesuṁ. Atha kho vajjiyamāhito gahapati yena te paribbājakā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho vajjiyamāhitaṁ gahapatiṁ te paribbājakā etadavocuṁ:

''Saccaṁ kira gahapati samaṇo gotamo sabbaṁ tapaṁ garahati, sabbaṁ tapassiṁ lūkhājīviṁ ekaṁsena upakkosati upavadatī'ti?

1. Vajajiyāmahitassa sīmu.
2. Adadasāsuṁ sīmu.

[BJT Page 342]

Na kho bhante bhagavā sabbaṁ tapaṁ garahati, na pi sabbaṁ tapassiṁ lūkhājiviṁ ekaṁsena upakkosati upavadati. Gārayhaṁ kho pana bhante bhagavā garahati, pāsaṁsiyaṁ pasaṁsati, gārayhaṁ kho pana bhante bhagavā garahanto, pāsaṁsīyaṁ1 pasaṁsanto vibhajjavādo bhagavā. Na so bhagavā ettha ekaṁsavādoti.

Evaṁ vutte aññataro paribbājako vajjiyamāhitaṁ gahapatiṁ etadavoca:

''Āgamehi tvaṁ gahapati yassa tvaṁ samaṇassa gotamassa vaṇṇaṁ bhāsasi so samaṇo gotamo venayiko appaññattikotī.

Etthapāhaṁ bhante āyasmante vakkhāmi sahadhammena idaṁ kusalanti bhante bhagavatā paññattaṁ, idaṁ akusalanti bhante bhagavatā paññattaṁ. Iti kusalākusalaṁ bhagavā paññāpayamāno sappaññattiko bhagavā, na so bhagavā venayiko appaññattikoti.
Evaṁ vutte te paribbājakā [page 191] tuṇhībhūtā maṅkubhūtā pattakkhandhā adhomukhā pajjhāyante appaṭibhānā nisīdiṁsu. Atha kho vajjiyamāhito gahapati te paribbājake tuṇhībhūte maṅkubhūte pattakkhandhe adhomukhe pajjhāyante appaṭibhāne viditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho vajjiyamāhito gahapati yāvatako ahosi tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ kathāsallāpo taṁ sabbaṁ bhagavato ārocesi.

Sādhu sādhu gahapati. Evaṁ kho te gahapati moghapurisā kālena kālaṁ sahadhammena suniggahitaṁ niggahetabbā. Nāhaṁ gahapati sabbaṁ tapaṁ tapitabbanti vadāmi, . Na panāhaṁ gahapati sabbaṁ tapaṁ na tapitabbanti vadāmi. Nāhaṁ gahapati sabbaṁ samādānaṁ samādātabbanti2 vadāmi. Na panāhaṁ gahapati sabbaṁ samādānaṁ na samādātabbanti vadāmi. Nāhaṁ gahapati sabbaṁ padhānaṁ padahitabbanti vadāmi. Na panāhaṁ gahapati sabbaṁ padhānaṁ na padahitabbanti vadāmi. Nāhaṁ gahapati sabbo paṭinissaggo paṭinissajitabboti vadāmi. Na panāhaṁ gahapati sabbo paṭinissaggo na paṭinissajitabboti vadāmi. Nāhaṁ gahapati sabbā vimutti vimuccitabbāti vadāmi, na panāhaṁ gahapati sabbā vimutti na vimuccitabbāti vadāmi.

1. Pasaṁsitabbaṁ machasaṁ pasaṁ siyaṁ sīmu.
2. Samāditababanati machasaṁ

[BJT Page 344]

Yaṁ hi gahapati tapaṁ tapato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, . Kusalā dhammā parihāyanti, evarūpaṁ tapaṁ na tapitabbanti vadāmi. Yañcakhvāssa gahapati tapaṁ tapato akusalā dhammā parihāyanti kusalā [page 192] dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpaṁ tapaṁ tapitabbanti vadāmi.

Yaṁ hi gahapati samādānaṁ samādiyato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpaṁ samādānaṁ na samāditabbanti vadāmi, yañcakhvāssa gahapati samādānaṁ samādiyato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpaṁ samādānaṁ samāditabbanti vadāmi.

Yaṁ hi gahapati padhānaṁ padahato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpaṁ padhānaṁ na padahitabbanti vadāmi. Yañcakhvāssa gahapati padhānaṁ padahato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpaṁ padhānaṁ padahitabbanti vadāmi.
Yaṁ gahapati paṭinissaggaṁ paṭinissajjayato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo paṭinissaggo paṭinissajitabboti vadāmi. Yañcakhvāssa gahapati paṭinisaggaṁ paṭinisajjayato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo paṭinissaggo na paṭinissajitabboti vadāmi.

Yaṁ hi gahapati vimuttiṁ vimuccayato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpā vimutti na vimuccitabbati vadāmi. Yañcakhvāssa gahapati vimuttiṁ vimuccayato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpā vimutti vimuccitabbāti vadāmīti.

Atha kho vajjiyamāhito gahapati bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṁsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.

[BJT Page: 346]

Atha kho bhagavā acirapakkante vajjiyamāhite gahapatimhi bhikkhu āmantesi yo pi so bhikkhave bhikkhu dīgharattaṁ apparajakkho imasmiṁ dhammavinaye, so pi evameva aññatitthiye paribbājake sahadhammena suniggatahiṁ niggaṇheyya yathā taṁ vajjiyamāhitena gahapatinā niggahītāti.
[page 193]

10. 2. 5. 5

Uttiya suttaṁ

Atha kho uttiyo paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho uttiyo paribbājako bhagavantaṁ etadavoca:

Kinnukho bho gotama sassato loko, idameva saccaṁ moghamaññanti?

Avyākataṁ kho evaṁ uttiya mayā 'sassato loko, idameva saccaṁ, moghamaññanti'?

Kīṁ pana bho gotama 'asassato loko, ida meva saccaṁ moghamaññanti'?

Etampi kho uttiya avyākataṁ mayā 'asassato loko, idameva saccaṁ moghamaññanti'?

Kinnū kho bho gotama antavā loko, idameva saccaṁ moghamaññanti? Taṁ jīvaṁ taṁ sarīraṁ idameva saccaṁ moghamaññanti? Aññaṁ jīvaṁ, aññaṁ sarīraṁ idameva saccaṁ moghamaññanti? Hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti? Hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti? Neva hoti na nahoti tathāgato parammaraṇā, idameva saccaṁ moghamaññanti?

Etampi kho uttiya avyākataṁ mayā 'neva hoti na nahoti tathāgato parammaraṇā, idameva saccaṁ moghamaññanti.

[BJT Page 348]

Kinnu kho bho gotama sassato loko idameva saccaṁ moghamaññanti iti puṭṭho samāno 'avyākataṁ kho etaṁ uttiya mayā sassato loko idameva saccaṁ moghamaññanti' vadesi.

Kimpana bho gokama asassato loko idameva saccaṁ moghamaññani iti puṭṭho samāno etampi kho uttiya avyākataṁ mayā 'asassato loko idameva saccaṁ moghamaññanti'' vadesi.

Kinnū kho bho gotama antavā loko idameva saccaṁ moghamaññanti iti puṭṭho samāno 'etampi kho uttiya abyākataṁ mayā antavā loko idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Anantavā loko idameva saccaṁ moghamaññanti iti puṭṭho samāno 'etampi kho uttiya abyākataṁ mayā anantavā loko idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Taṁ jīvaṁ taṁ sarīraṁ idameva saccaṁ moghamaññanti iti puṭṭho [page 194] samāno 'etampi kho uttiya abyākataṁ mayā taṁ jīvaṁ taṁ sarīraṁ idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīraṁ idameva saccaṁ moghamaññanti iti puṭṭho samāno 'etampi kho uttiya abyākataṁ mayā aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīraṁ idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti iti puṭṭho samāno 'etampi kho uttiya abyākataṁ mayā hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti iti puṭṭho samāno 'etampi kho uttiya abyātaṁ mayā na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti' vadesi. Hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti iti puṭṭho samāno 'etampi kho uttiya abyākataṁ mayā hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti' vadesi. Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti iti puṭṭho samāno 'etampi kho uttiya abyākataṁ mayā neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Atha kiñcarahi bhotā gotamena vyākatanti?

Abhiññāya kho ahaṁ uttiya sāvakānaṁ dhammaṁ desemi sattānaṁ visuddhiyā sokapariddavānaṁ samatikkamāya dukkhadomanassānaṁ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa saccikiriyāyāti.

Yaṁ panetaṁ bhavaṁ gotamo abhiññāya abhiññāya sāvakānaṁ dhammaṁ deseti sattānaṁ visuddhiyā sokapariddavānaṁ samatikkamāya dukkhadomanassānaṁ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya sabbo vā tena loko nīyissati1 upaḍḍho vā tibhāgo vā ti? Evaṁ vutte bhagavā tuṇhī ahosi.

Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi: 'māhevaṁ kho uttiyo paribbājako pāpakaṁ diṭṭhigataṁ paṭilabhi. 'Sabbasāmukkaṁsikaṁ vata me samaṇo gotamo pañhaṁ puṭṭho saṁsādeti, no vissajjeti, na nūna visahatī'ti. Tadassa uttiyassa paribbājakassa dīgharattaṁ ahitāya dukkhāyā'ti.

1. Nīyati machasaṁ nīyyāyati syā

[BJT Page 350]

Atha kho āyasmā ānando uttiyaṁ paribbājakaṁ etadavoca: tena hāvuso uttiya upamate karissāmi. Upamāya pi idhekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṁ ājānanti.
Seyyathāpi āvuso uttiya rañño paccantimaṁ nagaraṁ daḷahuddāpaṁ1 daḷhapākāratoraṇaṁ ekadvāraṁ. Tatrassa dovāriko paṇḍito byatto medhāvī aññātānaṁ nivāretā, [page 195] ñātānaṁ pavesetā. So tassa nagarassa samantā anupariyāyapathaṁ anukkamamāno na passeyya pākārasandhiṁ vā pākāravivaraṁ vā antamaso biḷāra nikkamanamattampi, no ca khavassa evaṁ ñāṇaṁ hoti: ettakā pāṇā imaṁ nagaraṁ pavisanti vā nikkhamanti vāti. Atha khvassa evamettha hoti: ye kho keci oḷārikā pāṇā imaṁ nagaraṁ pavisanti vā nikkhamanti vā sabbe te iminā dvārena pavisanti ca nikkhamanti cāti.

Evameva kho āvuso uttiya na taṁ tathāgatassa evaṁ ussukkataṁ hoti 'sabbo vā tena loko nīyissati, upaḍḍho vā tibhāgo vā'ti. Atha kho evamettha tathāgatassa hoti: ye kho keci lokamhā nīyiṁsu vā nīyanti vā nīyissanti vā, sabbe te pañcanīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supaṭṭhitacittā satta bojjhaṅge yathābhūtaṁ bhāvetvā evamete lokamhā nīyiṁsu vā nīyanti vā nīyissanti vā'ti.

Yadeva kho tvaṁ āvuso uttiya bhagavantaṁ pañhaṁ apucchi2 tadevetaṁ paññaṁ bhagavantaṁ aññena pariyāyena apucchi. Tasmā te taṁ bhagavā na vyākāsīti.
[page 196]

10. 2. 5. 6

Kokanada suttaṁ

Ekaṁ samayaṁ āyasmā ānando rājagahe viharati tapodārāme. Atha kho āyasmā ānando rattiyā paccūsasamayaṁ paccuṭṭhāya yena tapodā tenupasaṅkami gattāni parisiñcītuṁ, tapode3 gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni pubbāpayamāno. Kokanadopi kho paribbājako rattiyā paccūsasamayaṁ paccupaṭṭhāya yena tapodā tenupasaṅkami gattāni parisiñcītuṁ. Addasā kho kokanado paribbājako āyasmantaṁ ānandaṁ dūrato va āgacchantaṁ. Disvāna āyasmantaṁ ānandaṁ etadavoca:

1. Daḷahuddhāpaṁ machasaṁ 3. Tapodāya syā. [Pts.]
2. Āpucachī: sī. Mu.

[BJT Page 352]

Ko' ttha1 āvusoti?

Ahamāvuso, bhikkhūti.

Katamesaṁ āvuso bhikkhūnanti?

Samaṇānaṁ āvuso sakyaputtiyānanti.

Puccheyyāma mayaṁ āyasmantaṁ kiñcideva desaṁ sace āyasmā okāsaṁ karoti pañhassa veyyākaraṇāyāti.

Pucchāvuso, sutvā vedissāmāti.

Kinnu kho bho 'sassato loko idameva saccaṁ moghamaññanti' evaṁ diṭṭhi bhavanti?
Na kho ahaṁ āvuso evaṁ diṭṭhi 'sassato loko idameva saccaṁ moghamañña'nti.
Kimpana bho asassato loko idameva saccaṁ, moghamañña'nti evandiṭṭhi bhavanti?
Na kho ahaṁ āvuso, evandiṭṭhi 'asassato loko idameva saccaṁ, moghamañña'nti.

Kinnu kho bho, antavā loko idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti? Anantavā loko idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti? Taṁ jīvaṁ taṁ sarīraṁ idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti? Aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīraṁ idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti? Hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti? Na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti? Hoti ca na ca [page 197] hoti ca tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti? Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti?

Na kho ahaṁ āvuso, evaṁdiṭṭhi 'neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā, idameva saccaṁ, moghamañña'nti.

Tenahi bhavaṁ na jānāti na passatīti? Na kho ahaṁ āvuso na jānāmi, na passāmi, jānāmahaṁ āvuso passāmī ti.

Kevattha āvusoti machasaṁ.
Kotettha āvusoti sīmu. Kavattha [pts.]

[BJT Page 354]

Kinnu kho bho sassato loko, idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti iti puṭṭho samāno 'na kho ahaṁ āvuso evandiṭṭhi sassato loko ida meva saccaṁ moghamaññanti' vadesi.

Kinnu kho bho asassato loko, idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti iti puṭṭho samāno 'na kho ahaṁ āvuso evandiṭṭhi asassato loko ida meva saccaṁ moghamaññanti' vadesi.

Kinnu kho bho antavā loko ida meva saccaṁ, moghamaññanti evaṁ diṭṭhi bhavanti iti puṭṭho samāno na kho ahaṁ āvuso evandiṭṭhi antavā loko, idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Anantavā loko ida meva saccaṁ, moghamaññanti evaṁ diṭṭhi bhavanti iti puṭṭho samāno na kho ahaṁ āvuso evandiṭṭhi anantavā loko, idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Taṁ jīvaṁ taṁ sarīraṁ idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti iti puṭṭho samāno na kho ahaṁ āvuso evandiṭṭhi taṁ jīvaṁ taṁ śarīraṁ, idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīraṁ idameva saccaṁ, moghamaññanti evaṁ diṭṭhi bhavanti iti puṭṭho samāno na kho ahaṁ āvuso evandiṭṭhi aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīraṁ, idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti iti puṭṭho samāno na kho ahaṁ āvuso evandiṭṭhi hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti iti puṭṭho samāno na kho ahaṁ āvuso evandiṭṭhi na hoti tathāgato parammaraṇā, idameva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ, moghamaññanti evandiṭṭhi bhavanti iti puṭṭho samāno na kho ahaṁ āvuso evandiṭṭhi hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā, ida meva saccaṁ moghamaññanti vadesi. Neva hoti, na na hoti tathāgato parammaraṇā ida meva saccaṁ, moghamaññanti evaṁ diṭṭhi bhavanti iti puṭṭho samāno na kho ahaṁ āvuso evandiṭṭhi neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā, ida meva saccaṁ moghamaññanti vadesi.

Tena hi bhavaṁ na jānāti na passatī ti iti puṭṭho samāno na kho ahaṁ āvuso na jānāmi na passāmi, jānāmahaṁ āvuso passāmī ti vadesi. Yathā kathampanāvuso imassa bhāsitassa attho daṭṭhabboti?

Sassato loko, idameva saccaṁ moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṁ. Asassato loko idameva saccaṁ, moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṁ. Antavā loko idameva saccaṁ, moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṁ. Anantavā loko idameva saccaṁ, moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṁ. Taṁ jīvaṁ taṁ śarīraṁ idameva saccaṁ moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṁ. Aññaṁ jīvaṁ aññaṁ śarīraṁ idameva saccaṁ moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṁ. Hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṁ. Na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti kho āvuso diṭṭigatametaṁ. Hoti ca na hoti ca tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṁ. Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṁ [page 198] moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṁ.

1. Diṭaṭhiṭaṭhāna adhiṭaṭhāna pariyuṭaṭhāna samuṭhavāna samugghāto sīmu, [pts.]

[BJT Page 356]

Yāvatā āvuso diṭṭhigatā yāvatā diṭṭhiṭṭhānaṁ diṭṭhādhiṭṭhānaṁ diṭṭhi pariyuṭṭhānaṁ diṭṭhisamuṭṭhānaṁ diṭṭhisamugghāto. Tamahaṁ jānāmi, tamahaṁ passāmi tamahaṁ jānanto tamahaṁ passanto kyāhaṁ vakkhāmī 'najānāmi, na passāmī'ti. 'Jānāhaṁ āvuso passāmī'ti.

Ko nāmo āyasmā? Kathañca panāyasmantaṁ sabrahmacārī jānantī ti?

Ānandoti kho me āvuso nāmaṁ, ānandoti ca pana maṁ sabrahmacārī jānantī ti.
Mahācariyena vata kira bhotā saddhiṁ mantayamānā na jānimha 'āyasmā ānando'ti. Sace hi mayaṁ sañjāneyyāma 'āyasmā ānando'ti ettakampi no nappaṭibhāseyya. Khamatu ca me āyasmā ānandoti.

10. 2. 5. 7

Āhuneyya suttaṁ

Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassa. Katamehi dasahi:

Idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṁvara saṁvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu.

Bahussuto hoti sutadharo sutasannīcayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṁ [page 199] sabyañjanaṁ kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā.

Kalyāṇamitto ca hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko.

Sammādiṭṭhiko hoti sammādassanena samannāgato.

[BJT Page 358]

Anekavihitaṁ iddhividhaṁ paccanubhoti ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhā pi hutvā eko hoti, āvībhāvaṁ tirobhāvaṁ tirokuḍḍhaṁ tiropākāraṁ tiropabbataṁ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse. Paṭhaviyāpi ummujjanimujjaṁ karoti seyyathāpi udake. Udakepi abhijjamāne gacchati seyyathāpi paṭhaviyaṁ. Ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhi sakuṇo. Ime pi candima suriye evaṁ mahiddhike evaṁ mahānubhāve pāṇinā parimasati parimajjati. Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṁ vatteti.

Dibbāya sotadhātuya visuddhāya atikkantamānusakāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre ca santike ca,

Parasattānaṁ parapuggalānaṁ cetasā ceto paricca pajānāti sarāgaṁ vā cittaṁ sarāgaṁ cittanti pajānāti. Vītarāgaṁ vā cittaṁ vītarāgaṁ cittanti pajānāti. Sadosaṁ vā cittaṁ sadosaṁ cittanti pajānāti. Vītadosaṁ vā cittaṁ vītadosaṁ cittanti pajānāti. Samohaṁ vā cittaṁ samohaṁ cittanti pajānāti. Vītamohaṁ vā cittaṁ vītamohaṁ cittanti pajānāti. Saṅkhittaṁ vā cittaṁ saṅkhittaṁ cittanti pajānāti. Vikkhittaṁ vā cittaṁ vikkhittaṁ cittanti pajānāti. Amahaggataṁ vā cittaṁ amahaggataṁ cittanti pajānāti. Mahaggataṁ vā cittaṁ mahaggataṁ cittanti pajānāti. Savuttaraṁ vā cittaṁ savuttaraṁ cittanti pajānāti. Anuttaraṁ vā cittaṁ anuttaraṁ cittanti pajānāti. Asamāhitaṁ vā cittaṁ asamāhitaṁ cittanti pajānāti. Samāhitaṁ vā cittaṁ samāhitaṁ cittanti pajānāti. Avimuttaṁ vā cittaṁ avimuttaṁ cittanti pajānāti. Vimuttaṁ vā cittaṁ vimuttaṁ cittanti pajānāti.

Anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. Seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo catassopi jātiyo [page 200] pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, visampi jātiyo tiṁsampi jātiyo, cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo, jātisatampi jātisahassampi jāti satasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭa vivaṭṭakappe amutrāsiṁ, evaṁ nāmo, evaṁ gotto, evaṁ vaṇṇo, evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato vuto amutra upapādiṁ. Tatupāsiṁ evannāmo evaṅgotto, evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukha dukkha paṭisaṁvedī, evamāyu pariyanto. So tato cuto idhūpapannoti iti sākāraṁ savuddesaṁ anekavihitaṁ pubbe nivāsaṁ anussarati.

[BJT Page 360]

Dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. 'Ime vata bhonto sattā kāya duccaritena samannāgatā vacī duccaritena samannāgatā mano duccaritena samannāgatā ariyānaṁ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhi kamma samādānā, te kāyassabhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapannā. Imevā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā, vacī sucaritena samannāgatā mano sucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikamma samādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ lokaṁ upapannāti, iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti.

Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ ceto vimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
[page 201]

Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuṇeyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṁ puññakkhettaṁ lokassāti.

10. 2. 5. 8

Thera suttaṁ

Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu yassaṁ yassaṁ disāyaṁ viharati. Phāsuyeva viharati. Katamehi dasahi:

Thero hoti rattaññū cirapabbajito. Sīlavā hoti pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Bahussuto hoti sutadharo sutasannīcayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā, sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṁ parisuddhaṁ brahmacariyaṁ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdho. Ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppa vattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso adhikaraṇa samuppāda vūpasame kusalo hoti. Dhammakāmo hoti piyasamudācāro, abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjo, santuṭṭho hoti.

[BJT Page 362]

Itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena. Pāsādiko hoti abhikkante paṭikkante. Susaṁvuto antaragharepi nisajjāya, catunnaṁ jhānānaṁ ābhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānañca khayā anāsavaṁ ceto vimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato thero bhikkhu yassaṁ yassaṁ disāyaṁ viharati phāsuyeva viharatīti.

10. 2. 5. 9

Upāli suttaṁ

Atha kho āyasmā upāli yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ [page 202] nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā upāli bhagavantaṁ etadavoca: icchāmahaṁ bhante araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevitunti.
Durabhisambhavāni kho upāli araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni, dukkaraṁ pavivekaṁ durabhiramaṁ ekatte haranti maññe mano vanāni samādhiṁ alabhamānassa bhikkhuno. Ye kho upāli evaṁ vadeyya: 'ahaṁ samādhiṁ alabhamāno *araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevissā mi'ti. Tassetaṁ pāṭikaṅkhaṁ saṁsīdissati vā1 uppilavissativā.
* Araññavanapatanāni machasaṁ
1. Upalavisasativā machasaṁ

[BJT Page 364]

Seyyathāpi upāli mahā udakarahado, atha āgaccheyya hatthināgo sattaratano vā aṭṭharatano vā. Tassa evamassa: 'yannūnāhaṁ imaṁ udakarahadaṁ ogāhetvā kaṇṇasandhopikampi khiḍḍaṁ kīḷeyyaṁ, piṭṭhisandhopikampī khiḍḍaṁ kīḷeyyaṁ. Kaṇṇasandhopikampi khiḍḍaṁ kīḷitvā piṭṭhisandhopikampi khiḍḍaṁ kīḷitvā nahātvā ca pivitvā ca paccuttaritvā yena kāmaṁ pakkhameyya'nti. So udakarahadaṁ ogāhetvā kaṇṇasandhopikampi khiḍḍaṁ kīḷeyya. Piṭṭhisandhopikampi khiḍḍaṁ kīḷeyya. Kaṇṇasandhopikampi khiḍḍaṁ kīḷitvā piṭṭhisandhopikampi khiḍḍaṁ kīḷitvā nahātvā ca pivitvā ca paccuttaritvā yena kāmaṁ pakkameyya. Taṁ kissahetu: mahāhupāli attabhāvo gambhīre gādhaṁ vindati,

Atha āgaccheyya saso vā biḷāro vā. Tassa eva massa: ko cāhaṁ, ko ca hatthināgo? Yannūnāhaṁ imaṁ udakarahadaṁ ogāhetvā kaṇṇasandhopikampi khiḍḍaṁ kīḷeyyaṁ piṭṭhisandhopikampi khiḍḍaṁ [page 203] kīḷeyyaṁ kaṇṇasandhopikampi khiḍḍaṁ kīḷitvā piṭṭhisandhopikampi khiḍḍaṁ kīḷitvā nahātvā ca pivitvā ca paccuttaritvā yena kāmaṁ pakkameyyanti. Sotaṁ udakarahadaṁ1 sahasā appaṭisaṅkhāya pakkhandeyya.

Tassetaṁ pāṭikaṅkhaṁ saṁsīdissati vā uppilavissati vā taṁ kissahetu: paritto hupāli attabhāvo gambhīre gādhaṁ na vindati. Evameva kho upāli yo evaṁ vadeyya: ahaṁ samādhiṁ alabhamāno araññe vanapatthāni pattāni senāsanāni paṭisevissāmī ti. Tassetaṁ pāṭikaṅkhaṁ, saṁsīdissati vā uppilavissati vā.

Seyyathāpi upāli daharo kumāro mando uttānaseyyako sakena muttakarīsena kīḷati, taṁ kiṁ maññasi upāli, nanvāyaṁ kevalā paripūrā bālakiḍḍāti? Evaṁ bhante.
Sa kho so upāli kumāro aparena samayena vuddhimanvāya indriyānaṁ paripākamanvāya yāni tāni kumārakānaṁ kīḷāpanakāni bhavanti. Seyyathīdaṁ: vaṅkakaṁ, 2 ghaṭikaṁ, mokkhacikaṁ, ciṅgulakaṁ pattāḷhakaṁ, ratakaṁ dhanukaṁ, tehi kīḷati. Taṁ kiṁ maññasi upāli. Nanvāyaṁ khiḍḍā purimāya khiḍḍāya abhikkantatarā ca paṇītatarā cāti? Evaṁ bhante.

1. Upasaṁyitvā sahasā appacisaṅkhāya sīmu.
2. Vaṅka sīmu [pts.]

[BJT Page 366]

Sakho so upāli kumāro aparena samayena vuddhimanvāya indriyānaṁ paripākamanvāya pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgibhūto parivāreti cakkhuviññeyyehi rūpehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṁhitehi rajanīyehi, sotaviññeyyehi saddehi, ghāṇaviññeyyehi gandhehi, jivhāviññeyyehi rasehi, kāya viññeyyehi [page 204] phoṭṭhabbehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piya rūpehi kāmūpasaṁhitehi rajanīyehi, taṁ kiṁ maññasi upāli, nanvāyaṁ khiḍḍā purimāhi khiḍḍāhi abhikkantatarā ca paṇītatarā cāti?

Evaṁ bhante

Idhaṁ kho pana vo upāli tathāgato loke uppajjati arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā: so imaṁ lokaṁ sadevakaṁ samārakaṁ sabrahmakaṁ sassamaṇabrāhmaṇiṁ pajaṁ sadevamanussaṁ sayaṁ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṁ deseti ādikalyāṇaṁ majjhekalyāṇaṁ pariyosānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañjanaṁ kevala paripuṇṇaṁ pariśuddhaṁ brahmacariyaṁ pakāseti. Taṁ dhammaṁ suṇāti gahapati sutto vā aññatarasmiṁ vā kule paccājāto so taṁ dhammaṁ sutvā tathāgate saddhaṁ paṭilabhati, so tena saddhāpaṭilābhena samannāgato itipaṭisañcikkhati: sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā. Nayidaṁ sukaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṁ ekanta parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ brahmacariyaṁ carituṁ. Yannūnāhaṁ kesamassuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyanti. So aparena samayena appaṁ vā bhogakkhandhaṁ pahāya mahantaṁ vā bhogakkhandhaṁ pahāya appaṁ vā ñātiparivaṭṭaṁ pahāya mahantaṁ vā ñātiparivaṭṭaṁ pahāya kesamassuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajati.

So evaṁ pabbajito samāno bhikkhūnaṁ sikkhāsājīvasamāpanno pāṇātipātaṁ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti, nihita daṇḍo nihitasattho lajji dayāpanno sabbapāṇabhūtānukampī viharati. Adinnādānaṁ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena suci bhūtena attanā viharati. Abrahmacariyaṁ pahāya brahmacārī hoti [page 205] ārācārī virato methunā gāmadhammā, musāvādaṁ pahāya musāvādā paṭivirato hoti saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṁvādako lokassa, pisunaṁvācaṁ pahāya pisuṇāyavācāya paṭivirato hoti.

[BJT Page 368]

Na ito sutvā amutra akkhātā imesaṁ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṁ akkhātā amūsaṁ bhedāya, iti bhinnānaṁ vā sandhātā sahitānaṁ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṁ vācaṁ bhāsitā hoti. Pharusaṁ vācaṁ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti. Yā sā vācā neḷā kaṇṇasukhā pemaṇīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpiṁ vācaṁ bhāsitā hoti. Samphappalāpaṁ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṁ vācaṁ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṁ pariyantavatiṁ atthasaṁhitaṁ.

So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti. Ekabhattiko hoti. Rattuparato virato vikālabhojanā. Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti, mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍana vibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti. Jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Āmakadhañña paṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Āmakamaṁsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Itthīkumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Kukkuṭa sūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Hatthigavāssavaḷavā paṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Dūteyya pahiṇagamanānuyogā paṭivirato hoti. Kayavikkayā paṭivirato hoti, tulākūṭakaṁsakūṭamānakūṭā paṭivirato [page 206] hoti. Ukkoṭana vañcananikatisāciyogā paṭivirato hoti. Chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasāhakārā paṭivirato hoti.

So santuṭṭho hoti kāyapārihārikena cīvarena kucchipārihārikena piṇḍapātena yena yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati. Seyyathāpi pakkhīsakuṇo yena yeneva ḍeti, sapattabhārova ḍeti. Evameva bhikkhu santuṭṭho hoti kāyapārihārikena cīvarena kucchipārihārikena piṇḍapātena yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati so iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṁ anavajjasukhaṁ paṭisaṁvedeti:

[BJT Page 370]

So cakkhunā rūpaṁ disvā na nimittaggāhī hotī nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇametaṁ cakkhundriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ, tassa saṁvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṁ, cakkhundriye saṁvaraṁ āpajjati.

Sotena saddaṁ sutvā na nimittaggāhī hoti, nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇametaṁ sotindriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ, tassa saṁvarāya paṭipajjati, rakkhati sotindriyaṁ, sotindriye saṁvaraṁ āpajjati. Ghāṇena gandhaṁ ghāyitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇametaṁ ghānendriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ, tassa saṁvarāya paṭipajjati, rakkhati ghānendriyaṁ, ghānendriye saṁvaraṁ āpajjati. Jivhāya rasaṁ sāyitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇametaṁ jivhindriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ, tassa saṁvarāya paṭipajjati. Rakkhati jivhindriyaṁ, jivhindriye saṁvaraṁ āpajjati. Kāyena phoṭṭhabbaṁ phūsitvā na nimittagāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇametaṁ kāyendriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ, tassa saṁvarāya paṭipajjati, rakkhati kāyendriyaṁ, kāyendriye saṁvaraṁ āpajjati. Manasā dhammaṁ viññāya na nimittaggāhī hoti, nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇametaṁ manindriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ, tassa saṁvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṁ, manindriye saṁvaraṁ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṁvarena samannāgato ajjhattaṁ abyāsekasukhaṁ paṭisaṁvedeti.

So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, sammiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti. Uccāra passāvakamme sampajānakārī hoti. Gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. .

So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato iminā ca [page 207] ariyena indriyasaṁvarena samannāgato iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato vicittaṁ senāsanaṁ bhajati: araññaṁ rukkhamūlaṁ pabbataṁ kandaraṁ giriguhaṁ susānaṁ vanapatthaṁ abbhokāsaṁ palālapuñjaṁ so araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭhapetvā.

372 So abhijjhaṁ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati. Abhijjhāya cittaṁ parisodheti. Vyāpādapadosaṁ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, vyāpādapadosā cittaṁ parisodheti. Thīnamiddhaṁ pahāya vīgata thīnamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thīnamiddhā cittaṁ parisodheti. Uddhaccakukkuccaṁ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṁ vūpasannacitto uddhaccakukkuccā cittaṁ parisodheti. Vicikicchaṁ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṅkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṁ parisodheti.

So iminā pañcanīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalī karaṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Taṁ kiṁ maññasi upāli, nanvāyaṁ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti?

Evaṁ bhante.

Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṁ sampassamānā araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti. No ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti.

Puna ca paraṁ upāli bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Taṁ kiṁ maññasi upāli, nanvāyaṁ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cā ti?

Evaṁ bhante.

Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṁ sampassamānā [page 208] araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti. No ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti.

Puna ca paraṁ upāli bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti, yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti, tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati taṁ kiṁ maññasi upāli nanvāyaṁ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītatarocā ti?

Evaṁ bhante.

[BJT Page 374]

Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṁ sampassamānā araññe vanapatthāni panthāni senāsanāni paṭisevanti. No ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti.

Puna ca paraṁ upāli bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā adukkhaṁ asukhaṁ upekkhāsati pārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati, taṁ kiṁ maññasi upāli nanvāyaṁ viharo purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cā ti?

Evaṁ bhante.

Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṁ sampassamānā araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti. No ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti.

Puna ca paraṁ upāli bhikkhu sabbaso rūpa saññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānaṁ atthaṅgamā nānattasaññānaṁ amanasikārā 'ananto ākāso'ti ākāsānañcāyatanaṁ upasampajja viharati. Taṁ kiṁ maññasi upāli, nanvāyaṁ vihāro purimehi vihārehi abhikkantaro ca paṇītataro cāti?

Evaṁ bhante.

Imampi kho upāli, mama sāvakā attani dhammaṁ sampassamānā araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti. No ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti.

Puna ca paraṁ upāli bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma 'anantaṁ viññāṇa'nti viññāṇañcāyatanaṁ upasampajja viharati: taṁ kiṁ maññasi upāli, nanvāyaṁ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti? Sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcī ti ākiñcaññāyatanaṁ upasampajja viharati. Taṁ kiṁ maññasi upāli, nanvāyaṁ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti?

Sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma 'santametaṁ, paṇītameta'nti [page 209] nevasaññānāsaññāyatanaṁ upasampajja viharati, taṁ kiṁ maññasi upāli, nanvāyaṁ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti?

Evaṁ bhante.

Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṁ sampassamānā araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti. No ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti.

[BJT Page 376]

Puna ca paraṁ upāli bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṁ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Taṁ kiṁ maññasi upāli, nanvāyaṁ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cā ti?

Evaṁ bhante.

Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṁ sampassamānā araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti. No ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti. Iṅgha tvaṁ upāli, saṅghe viharāhi, saṅghe te viharato phāsu bhavissatī ti.

10. 2. 5. 10

Bhabbābhabba suttaṁ

Dasa ime bhikkhave dhamme appahāya abhabbo arahattaṁ sacchikātuṁ katame dasa:

Rāgaṁ dosaṁ mohaṁ kodhaṁ upanāhaṁ makkhaṁ palāsaṁ issaṁ macchariyaṁ mānaṁ.

Ime kho bhikkhave dasa dhamme appahāya abhabbo arahattaṁ sacchikātuṁ.

Dasayime bhikkhave dhamme pahāya bhabbo arahattaṁ sacchikātuṁ katame dasa:

Rāgaṁ dosaṁ mohaṁ kodhaṁ upanāhaṁ makkhaṁ palāsaṁ issaṁ macchariyaṁ mānaṁ.

Ime kho bhikkhave dasa dhamme pahāya bhabbo arahattaṁ sacchikātunti.
[page 210]

Upālivaggo pañcamo.

Tatruddānaṁ:

Kāmabhogī veraṁ diṭṭhivajja uttiyā ubho
Kokanado āhuniyo: thero upāli abhabboti.

Dutiyo paṇṇāsako niṭṭhito.

[BJT Page 378]

Tatiyo paṇṇāsako

10. 3. 1. 1

Samaṇasaññā suttaṁ

Tisso imā bhikkhave samaṇasaññā bhāvitā bahulīkatā sattadhamme paripūrenti. Katamā tisso:

Vevaṇṇīyamhi ajjhupagato, paṭapaṭibaddhā me jīvikā, añño me ākappo karaṇīyoti. Imā kho bhikkhave tisso samaṇasaññā bhāvitā bahulīkatā sattadhamme paripūrenti. Katame satta:

Niccaṁ santatakārī1 hoti santatavutti2 sīlesu, anabhijjhālū hoti. Avyāpajjho hoti. Anatimānī hoti sikkhākāmo [page 211] hoti, idamatthantissa hoti jīvitaparikkhāresu āraddhaviriyo ca viharati. Imā kho bhikkhave tisso samaṇaññā bhāvitā bahulīkatā ime satta dhamme paripūrentī ti.

10. 3. 1. 2

Bojjhaṅga suttaṁ

Sattime bhikkhave bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā tisso vijjā paripūrenti. Katame satta:

Satisambojjhaṅgo, dhammavicayasambojjhaṅgo, viriyasambojjhaṅgo, pītisambojjhaṅgo, passaddhisambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo, upekkhāsambojjhaṅgo, ime kho bhikkhave sattabojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā tisso vijjā paripūrenti. Katamā tisso:

Idha bhikkhave bhikkhu anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati. Seyyathīdaṁ: ekampi jātiṁ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo tiṁsampi jātiyo, cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo, jātisatampi jātisahassampi jāti satasahassampi anekepi saṁvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṁvaṭṭa vivaṭṭakappe amutrāsiṁ, evaṁnāmo evaṅgotto evaṁ vaṇṇo, evamāhāro evaṁ sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra upapādiṁ. Tatrāpāsiṁ evannāmo evaṁ gotto. Evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ sukha dukkha paṭisaṁvedī, evamāyu pariyanto. So tato cuto idhupapannoti iti sākāraṁ sauddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussarati.

1.
Sanatakārī hoti. Machasaṁ. Aṭṭhakathā.
Satatakārīhoti syā. [Pts.]

2.
Satatavutti syā. [Pts.]

3.
Āraddha viriyoca machasaṁ.

[BJT Page 380]

Dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti.

Āsavānaṁ khayā anāsavaṁ ceto vimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā imā tisso vijjā paripūrentī ti.

10. 3. 1. 3

Micchatta suttaṁ

Micchattaṁ bhikkhave āgamma virādhanā hoti, no ārādhanā. Kathañca bhikkhave micchattaṁ āgamma virādhanā hoti no ārādhanā:

Micchādiṭṭhikassa bhikkhave micchāsaṅkappo pahoti, micchāsaṅkappassa micchāvācā pahoti, micchāvācassa [page 212] micchākammanto pahoti, micchākammantassa micchā ājīvo pahoti, micchāājīvassa micchāvāyāmo pahoti, micchāvāyāmassa micchāsati pahoti, micchāsatissa micchāsamādhi pahoti, micchāsamādhissa micchāñāṇaṁ pahoti, micchāñāṇissa1 micchāvimutti pahoti. Evaṁ kho bhikkhave micchattaṁ āgamma virādhanā hoti no ārādhanā.

Sammattaṁ bhikkhave āgamma ārādhanā hoti, no virādhanā kathañca bhikkhave sammattaṁ āgamma ārādhanā hoti, no virādhanā:

Sammādiṭṭhikassa bhikkhave sammāsaṅkappo pahoti, sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti, sammāvācassa sammākammanto pahoti, sammākammantassa sammā ājīvo pahoti, sammā ājīvassa sammāvāyāmo pahoti, sammā vāyāmassa sammāsati pahoti, sammāsatissa sammā samādhi pahoti, sammāsamādhissa sammāñāṇaṁ pahoti, sammāñāṇissa2 sammāvimutti pahoti. Evaṁ kho bhikkhave sammattaṁ āgamma ārādhanā hoti no virādhanā ti.

1. Micchāñāṇassa. [Pts.]
2. Sammāñāṇassa. [Pts.]

[BJT Page 382]

10. 3. 1. 4

Bīja suttaṁ

Micchādiṭṭhikassa bhikkhave purisa puggalassa micchā saṅkappassa micchā vācassa micchā kammantassa micchā ājīvassa micchā vāyāmassa micchā satissa micchā samādhissa micchā ñāṇissa micchā vimuttissa yañceva1 kāyakammaṁ yathādiṭṭhi samattaṁ samādinnaṁ2, yañca vacīkammaṁ yathādiṭṭhi samattaṁ samādinnaṁ yañca manokammaṁ yathādiṭṭhi samattaṁ samādinnaṁ, yā ca cetanā yā ca patthanā, yo ca paṇidhi, ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā, aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṁvattanti. Taṁ kissa hetu: diṭṭhi hi3 bhikkhave pāpikā.

Seyyathāpi bhikkhave nimbabījaṁ vā kosātakī bījaṁ tittakālābu bījaṁ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṁ [page 213] yañceva1 paṭhavirasaṁ upādiyati. Yañca āporasaṁ upādiyati. Sabbaṁ taṁ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṁvattanti. Taṁ kissa hetu: bījaṁ hi bhikkhave pāpakaṁ.

Evameva kho bhikkhave micchādiṭṭhikassa purisa puggalassamicchā saṅkappassa micchā vācassa micchā kammantassamicchā ājīvassamicchā vāyāmassa micchā satissa micchā samādhissa micchā ñāṇissa micchā vimuttissa yañceva kāyakammaṁ yathādiṭṭhi samattaṁ samādinnaṁ, yañca vacīkammaṁ yathādiṭṭhi samattaṁ samādinnaṁ yañca manokammaṁ yathādiṭṭhi samattaṁ samādinnaṁ, yā ca cetanā yā ca patthanā, yo ca paṇidhi, ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā, aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṁvattanti. Taṁ kissa hetu: diṭṭhi hi bhikkhave pāpikā.

Sammādiṭṭhikassa bhikkhave purisapuggalassa sammā saṅkappassa sammā vācassa sammā kammantassa sammā ājīvassa sammā vāyāmassa sammā satissa sammā samādhissa sammā ñāṇissa sammā vimuttissa yañceva kāyakammaṁ yathādiṭṭhi samattaṁ samādinnaṁ, yañca vacīkammaṁ yathādiṭṭhi samattaṁ samādinnaṁ yañca manokammaṁ yathādiṭṭhi samattaṁ samādinnaṁ, yā ca cetanā, yā ca patthanā yo ca paṇidhi, ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattanti. Taṁ kissa hetu: diṭṭhi hi4 bhikkhave bhaddikā.

1. Yañca, machasaṁ. 3. Diṭṭhi hissa machasaṁ
2. Samādinnaṁ. [Pts. 4.] Diṭṭhihihissa machasaṁ,

[BJT Page 384]

Seyyathāpi bhikkhave, ucchubījaṁ vā sāḷi bījaṁ vā muddikā bījaṁ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṁ yañceva paṭhavirasaṁ upādiyati, yañca āporasaṁ upādiyati, sabbaṁ taṁ sātattāya madhurattāya asecanakattāya saṁvattati. Taṁ kissa hetu: bījaṁ hi bhikkhave bhaddakaṁ.

Evameva kho bhikkhave sammādiṭṭhikassa purisapuggalassa sammā saṅkappassa sammāvācassa sammākammantassa [page 214] sammā ājīvassa sammā vāyāmassa sammā satissa sammā samādhissa sammā ñāṇassa sammā vimuttissa yañceva kāyakammaṁ yathādiṭṭhī samattaṁ samādinnaṁ, yañca vacīkammaṁ yathādiṭṭhī samattaṁ samādinnaṁ yañca manokammaṁ yathādiṭṭhī samattaṁ samādinnaṁ, yā ca cetanā, yā ca patthanā yo ca paṇidhi, ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṁvattanti. Taṁ kissa hetu: diṭṭhi hi bhikkhave bhaddikāti.

10. 3. 1. 5

Vijjā suttaṁ

Avijjā bhikkhave pubbaṅgamā akusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā. Anvadeva ahirikaṁ anottappaṁ. Avijjāgatassa bhikkhave aviddasuno micchādiṭṭhi pahoti. Micchādiṭṭhikassa micchāsaṅkappo pahoti. Micchā saṅkappassa micchāvācā pahoti. Micchāvācassa micchākammanto pahoti. Micchā kammantatassa micchā ājīvo pahoti. Micchā ājīvassa micchāvāyāmo pahoti. Micchā vāyāmassa micchāsati pahoti. Micchā satissa micchāsamādhi pahoti. Micchā samādhissa micchāñāṇaṁ pahoti. Micchāñāṇissa micchāvimutti pahoti.

[BJT Page 386]

Vijjā ca kho bhikkhave pubbaṅgamā kusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā. Anvadeva hirotappaṁ. Vijjāgatassa bhikkhave viddasuno sammādiṭṭhi pahoti. Sammā diṭṭhikassa sammā saṅkappo pahoti, sammā saṅkappassa sammāvācā pahoti. Sammā vācassa sammā kammanto pahoti. Sammā kammantassa sammā ājīvo pahoti. Sammā ājīvassa sammāvāyāmo pahoti. Sammāvāyāmassa sammāsati pahoti. Sammāsatissa sammā samādhi pahoti. Sammāsamādhissa sammā ñāṇaṁ pahoti. Sammāñāṇassa sammā vimutti pahotī'ti [page 215]

10. 3. 1. 6

Nijjara suttaṁ

(Sāvatthi)

Dasa imāni bhikkhave nijjaravatthūni. Katamāni dasa:

1. Sammādiṭṭhikassa bhikkhave micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa nijjiṇṇā honti. Sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

2. Sammāsaṅkappassa bhikkhave micchāsaṅkappo nijjiṇṇo hoti. Ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa nijjiṇṇā honti, sammā saṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

3. Sammāvācassa bhikkhave micchāvācā nijjiṇṇo hoti. Ye ca micchāvācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāvācāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

4. Sammākammantassa bhikkhave micchākammanto nijjiṇṇo hoti, ye ca micchākammanta paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇṇā honti. Sammākammantapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

5. Sammā ājīvassa bhikkhave micchāājīvo nijjiṇṇo hoti. Ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāājīva paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

[BJT Page 388]

6. Sammāvāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo nijjiṇṇo hoti. Ye ca micchāvāyāmapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇā honti. Sammāvāyāma paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

7. Sammā satissa bhikkhave micchā sati nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāsati paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

8. Sammā samādhissa bhikkhave micchā samādhi nijjiṇṇo hoti. Ye ca micchā samādhi paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāsamādhipaccayā ca aneke [page 216] kusalā dhammā bhavanā pāripūriṁ gacchanti.

9. Sammā ñāṇassa bhikkhave micchā ñāṇaṁ nijjiṇṇaṁ hoti. Ye ca micchāñāṇa paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāñāṇapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhavanā pāripūriṁ gacchanti.

10. Sammāvimuttissa bhikkhave micchāvimutti nijjiṇṇā hoti. Yeca micchivimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāvimutti paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Imāni kho bhikkhave dasanijjarāvatthunī ti.

10. 3. 1. 7

Dhovana suttaṁ

(Sāvatthi)

Atthi bhikkhave dakkhiṇesu janapadesu dhovanaṁ nāma tattha hoti annampi pānampi khajjampi bhojjampi leyyampi peyyampi naccampi gitampi vāditampi. Atthetaṁ bhikkhave dhovanaṁ, netaṁ natthiti vadāmi. Tañca kho etaṁ bhikkhave dhovanaṁ hīnaṁ gammaṁ pothujjanikaṁ anariyaṁ anattha saṁhitaṁ, na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamayā na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṁvatta ti.

[BJT Page 390]

Ahañca kho bhikkhave ariyaṁ dhovanaṁ desissāmī. Yaṁ dhovanaṁ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati. Yaṁ dhovanaṁ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti, jarādhammā sattā jarāya parimuccanti, maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti. Taṁ suṇātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmī ti. Evaṁ bhante ti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ bhagavā etadavoca:

Katamañca taṁ bhikkhave ariyaṁ dhovanaṁ yaṁ dhovanaṁ ekanta nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya [page 217] abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati, yaṁ dhovanaṁ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti, jarādhammā sattā jarāya parimuccanti, maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti.

Sammādiṭṭhikassa bhikkhave micchādiṭṭhi niddhotā hoti, ye ca micchā diṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhotā honti. Sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhavanā pāripūriṁ gacchanti

Sammāsaṅkappassa bhikkhave micchāsaṅkappo niddhoto hoti, ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhotā honti. Sammāsaṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāvācassa bhikkhave micchāvācā niddhotā hoti, ye ca sammāvācā paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhotā honti. Sammāvācāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammākammantassa bhikkhave micchākammanto niddhoto hoti, ye ca micchākammanta paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhotā honti. Sammākammantapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammā ājīvassa bhikkhave micchāājīvo niddhoto hoti, ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhotā honti. Sammāājīvapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammā vāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo niddhoto hoti, ye ca micchāvāyāma paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhotā honti. Sammāvāyāma paccayāca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāsatissa bhikkhave micchāsati niddhotā hoti, ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhotā honti. Sammāsatipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāsamādhissa bhikkhave micchāsamādhi niddhoto hoti, ye ca micchāsamādhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhotā honti. Sammāsamādhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāñāṇassa bhikkhave micchāñāṇaṁ niddhotaṁ hoti, ye ca micchāñāṇapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhotā honti. Sammāñāṇapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammā vimuttissa bhikkhave micchāvimutti niddhotā hoti. Ye ca micchāvimutti paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhotā honti. Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

[BJT Page 392]

Idaṁ kho taṁ bhikkhave ariyaṁ dhovanaṁ, yaṁ dhovanaṁ ekanta nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati, yaṁ dhovanaṁ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti, jarādhammā sattā jarāya parimuccanti, maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassu pāyāsehi parimuccantī ti.
[page 218]

10. 3. 1. 8

Tikicchaka suttaṁ

Tikicchakā bhikkhave virecanaṁ denti pittasamuṭṭhānānampi ābādhānaṁ paṭighātāya, semhasamuṭṭhānānampi ābādhānaṁ paṭighātāya, vātasamuṭṭhānānampi ābādhānaṁ paṭighātāya, atthetaṁ bhikkhave virecanaṁ netaṁ natthi ti vadāmi. Tañca kho etaṁ bhikkhave virecanaṁ sampajjatipi, virajjatipi.

Ahañca kho bhikkhave ariyaṁ virecanaṁ desissāmi, yaṁ virecanaṁ sampajjatiyeva no vipajjati, yaṁ virecanaṁ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti, jarādhammā sattā jarāya parimuccanti maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā soka parideva dukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti. Taṁ sunātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Katamañca taṁ bhikkhave ariyaṁ virecanaṁ, yaṁ virecanaṁ āgamma jāti dhammā sattā jātiyā parimuccanti, jarādhammā sattā jarāya parimuccanti, maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassu pāyāsehi parimuccanti:

Sammādiṭṭhikassa bhikkhave micchādiṭṭhi viritto hoti, ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa virittā honti. Sammādiṭṭhi paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

[BJT Page 394]

Sammāsaṅkappassa bhikkhave micchāsaṅkappo viritto hoti, ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa virittā honti. Sammāsaṅkappa paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāvācassa bhikkhave micchāvācā virittā hoti, ye ca micchāvācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa virittā honti. Sammāvācāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammākammantassa bhikkhave micchākammanto viritto hoti, ye ca micchākammantapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa virittā honti. Sammākammanta paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāājīvassa bhikkhave micchāājīvo viritto hoti, ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa virittā honti. Sammāājīva paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāvāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo virito hoti, ye ca micchāvāyāmapaccayā anete pāpatā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa virittā honti. Sammāvāyāma paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāsatissa bhikkhave micchāsati virittā hoti, ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa virittā honti. Sammāsati paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvakā pāripūriṁ gacchanti. [page 219] sammāsamādhissa bhikkhave micchāsamādhi viritto hoti, ye ca micchāsamādhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa virittā honti. Sammāsamādhi paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāñāṇissa bhikkhave micchāñāṇaṁ virittaṁ hoti, ye ca micchāñāṇa paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa virittā honti. Sammāñāṇa paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāvimuttissa bhikkhave micchāvimutti virittā hoti, ye ca micchāvimutti paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa virittā honti. Sammāvimutti paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

Idaṁ kho taṁ bhikkhave ariyaṁ virecanaṁ, yaṁ virecanaṁ sampajjati. Yeca no vipajjati. Yaṁ virecanaṁ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti. Jarādhammā sattā jarāya parimuccanti. Maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccantī ti.

10. 3. 1. 9

Vamana suttaṁ

Tikicchakā bhikkhave vamanaṁ denti, pittasamuṭṭhānānaṁ ābādhānaṁ paṭighātāya, semhasamuṭṭhānānampi ābādhānaṁ paṭighātāya, vātasamuṭṭhānānampi ābādhānaṁ paṭighātāya, atthetaṁ bhikkhave vamanaṁ, netaṁ natthi ti vadāmi. Tañca kho etaṁ bhikkhave vamanaṁ sampajjatipi, vipajjatipi.

Ahañca kho bhikkhave ariyaṁ vamanaṁ desissāmi, yaṁ vamanaṁ sampajjatiyeva no vipajjati, yaṁ vamanaṁ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti, jarādhammā sattā jarāya parimuccanti maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti. Taṁ sunātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

[BJT Page 396]

Katamañca taṁ bhikkhave ariyaṁ vamanaṁ: yaṁ vamanaṁ sampajjatiyeva no vipajjati, yaṁ vamanaṁ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti. Jarādhammā sattā jarāya parimuccanti, maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti, [page 220] sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti.

Sammādiṭṭhikassa bhikkhave micchādiṭṭhi vantā hoti ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa vantā honti. Sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti.

Sammāsaṅkappassa bhikkhave micchāsaṅkappo vanto hoti ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa vantā honti. Sammāsaṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammā vācassa, bhikkhave micchāvācā vantā hoti ye ca micchāvācā paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te tassa vantā honti. Sammāvācāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammākammantassa bhikkhave micchākammanto vanto hoti ye ca micchākammantapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa vantā honti. Sammākammantapaccayā aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammā ājīvassa bhikkhave micchāājīvo vanto hoti ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa vantā honti. Sammāājīvapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāvāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo vanto hoti ye ca micchāvāyāmapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa vantā honti. Sammāvāyāmapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāsatissa
Bhikkhave micchāsati vantā hoti ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa vantā honti. Sammāsatipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāsamādhissa bhikkhave micchāsamādhi vanto hoti ye ca micchāsamādhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa vantā honti. Sammāsamādhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāñāṇissa bhikkhave micchāñāṇaṁ vantaṁ hoti ye ca micchāñāṇapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa vantā honti. Sammāñāṇapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāvimuttissa bhikkhave micchāvimutti vantā hoti. Ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa vantā honti. Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Idaṁ kho taṁ bhikkhave ariyaṁ vamanaṁ, yaṁ vamanaṁ sampajjatiyeva no vipajjati, yaṁ vamanaṁ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti. Jarādhammā sattā jarāya parimuccanti, maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccantī ti.

10. 3. 1. 10

Niddhamaniya suttaṁ

Dasa ime bhikkhave niddhamaniyā dhammā. Katame dasa:

Sammādiṭṭhikassa bhikkhave micchādiṭṭhi niddhantā hoti. Ye ca micchā diṭṭhi paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhantā honti, sammādiṭṭhi paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ [page 221] gacchanti.

[BJT Page 398]

Sammāsaṅkappassa bhikkhave micchāsaṅkappo niddhanto hoti, ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhantā honti. Sammāsaṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāvācassa bhikkhave micchāvācā niddhantā hoti, ye ca sammāvācā paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhantā honti. Sammāvācāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammākammantassa bhikkhave micchākammanto niddhanto hoti, ye ca micchākammantapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhantā honti. Sammākammantapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammā ājīvassa bhikkhave micchāājīvo niddhanto hoti, ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhantā honti. Sammāājīvapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammā vāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo niddhanto hoti, ye ca micchāvāyāma paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā samabhavanti, te cassa niddhantā honti, sammā vāyāma paccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāsatissa bhikkhave micchāsati niddhantā hoti, ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhantā honti. Sammāsatipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāsamādhissa bhikkhave micchā samādhi niddhanto hoti, ye ca micchāsamādhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhantā honti. Sammāsamādhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammāñāṇissa bhikkhave micchāñāṇaṁ niddhantā hoti, ye ca micchāñāṇapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te tassa niddhantā honti. Sammāñāṇapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Sammā vimuttissa bhikkhave micchāvimutti niddhantā hoti. Ye ca micchāvimutti paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa niddhantā honti. Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Ime kho bhikkhave dasa niddhamaniyā dhammā ti.

10. 3. 1. 11

Aseka suttaṁ

Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṁ etadavoca.

Asekho asekho tī bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante bhikkhu asekho hotī ti?

Idha bhikkhu asekhāya sammādiṭṭhiyā samannāgato hoti, asekhena sammāsaṅkappena samannāgato hoti, asekhāya sammāvācāya samannāgato hoti, asekhena sammā kammantena samannāgato hotī, asekhena sammāājīvena samannāgato hoti, asekhena sammāvāyāmena samannāgato hoti, asekhāya sammāsatiyā samannāgato hoti, asekhena sammāsamādhinā samannāgato hoti, asekhena sammāñāṇena samannāgato hoti, asekhāya sammā vimuttiyā samannāgato hoti. Evaṁ kho bhikkhu, bhikkhu asekho hotī ti.
[page 222]
[BJT Page 400]

10. 3. 1. 12

Asekhiyadhamma suttaṁ

Dasa ime bhikkhave asekhiyā dhammā. Katame dasa:

Asekhā sammādiṭṭhi, asekho sammāsaṅkappo, asekhā sammāvācā, asekho sammākammanto, asekho sammāājīvo, asekho sammā vāyāmo, asekho sammāsati, asekho sammāsamādhi, asekhā sammā ñāṇaṁ, asekhā sammāvimutti. Ime kho bhikkhave dasa asekhiyā dhammāti.

Samaṇasaññāvaggo paṭhamo.

Tassuddānaṁ:

Saññā bojjhaṅgā micchattaṁ
Bījaṁ vijjāya nijjarā
Dhovanañca tikicchā ca
Niddhamanaṁ dve asekhāti.

[BJT Page 402]

Tatiyo paṇṇāsako

2. Paccorohaṇīvaggo

10. 3. 2. 1

Paṭhama adhamma suttaṁ

Adhammo ca bhikkhave veditabbo anattho ca, dhammo ca veditabbo attho ca, adhammañca viditvā anatthañca dhammañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbaṁ.

Katamo ca bhikkhave adhammo ca anattho ca: micchādiṭṭhi micchā saṅkappo micchāvācā micchākammanto micchāājīvo micchāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi micchāñāṇaṁ micchāvimutti. [page 223] ayaṁ vuccati bhikkhave adhammo ca anattho ca.

Katamo ca bhikkhave dhammo ca attho ca: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi sammāñāṇaṁ sammāvimutti. Ayaṁ vuccati bhikkhave dhammo ca attho ca.

Adhammo ca bhikkhave veditabbo anattho ca, dhammo ca veditabbo attho ca, adhammañca viditvā anatthañca dhammañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti iti yaṁ taṁ vuttaṁ, idametaṁ paṭicca vuttanti.

10. 3. 2. 2

Dutiya adhamma suttaṁ

Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbaṁ:

Katamo ca bhikkhave adhammo, katamo ca dhammo, katamo ca anattho katamo ca attho.

1. Micchādiṭṭhi bhikkhave adhammo, sammādiṭṭhi dhammo. Ye ca micchādiṭṭhi paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṁ anattho. Sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṁ gacchanti ayaṁ attho.

[BJT Page 404]

2. Micchāsaṅkappo bhikkhave adhammo, sammāsaṅkappo dhammo. Ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāsaṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho.

3. Micchāvācā bhikkhave adhammo, sammāvācā dhammo, ye ca micchāvācā paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāvācāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho.

4. Micchākammanto bhikkhave adhammo, sammākammanto dhammo. Ye ca micchākammantapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, [page 224] ayaṁ anattho. Sammākammantapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho.

5. Micchāājīvo bhikkhave adhammo, sammāājīvo dhammo. Ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāājīvapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho.

6. Micchāvāyāmo bhikkhave adhammo, sammāvāyāmo dhammo. Ye ca micchāvāyāmapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Ayaṁ anattho. Sammāvāyāmapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho.

7. Micchāsati bhikkhave adhammo, sammāsati dhammo. Ye ca micchāsati paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho, sammāsatipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho.

8. Micchāsamādhi bhikkhave adhammo, sammāsamādhi dhammo. Ye ca micchā samādhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāsamādhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Ayaṁ attho.

9. Micchāñāṇaṁ bhikkhave adhammo, sammāñāṇaṁ dhammo. Ye ca micchā ñāṇapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāñāṇapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Ayaṁ attho.

[BJT Page 406.]
10. Micchāvimutti bhikkhave adhammo, sammāvimutti dhammo. Ye ca micchā vimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti. Ayaṁ attho.

Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca, adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca, yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti. Iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttanti.

10. 3. 2. 3

Tatiya adhamma suttaṁ

Adhammo ca bhikkhave veditabbo, dhammo ca. Anattho ca veditabbo attho ca, adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca, yathā dhammo yathā attho [page 225] tathā paṭipajjitabbanti. Idamavoca bhagavā idaṁ vatvā sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṁ pāvisi.

Atha kho tesaṁ bhikkhūnaṁ acirapakkantassa bhagavato etadahosi: ''idaṁ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṁ uddisitvā vitthārena atthaṁ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṁ paviṭṭho ''adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca, adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca, yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba''nti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṁ avibhattassa vitthārena atthaṁ vibhajeyyāti.

Atha kho tesaṁ bhikkhūnaṁ etadahosi: 'ayaṁ kho āyasmā ānando satthu ceva saṁvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṁ sabrahmacārīnaṁ, pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṁ avibhattassa vitthārena atthaṁ vibhajituṁ.

[BJT Page 408]

Yannūna mayaṁ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma. Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ ānandaṁ etamatthaṁ puccheyyāma, yathā no āyasmā ānando vyākarissati, tathā naṁ dhāressāmā''ti.

Atha kho te bhikkhu yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitavā āyasmatā ānandena saddhiṁ sammodiṁsu, sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdiṁsu. Ekamantaṁ nisinno kho te bhikkhu āyasmantaṁ ānandaṁ etadavocuṁ:

Idaṁ kho no āvuso ānanda bhagavā saṅkhittena uddesaṁ uddisitvā vitthārena atthaṁ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṁ paviṭṭho, 'adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca, adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca, yathā dhammo yathā attho, tathā paṭipajjitabbanti'. Tesaṁ no āvuso amhākaṁ acirapakkantassa bhagavato etadahosi: 'idaṁ kho no āvuso bhagavā [page 226] saṅkhittena uddesaṁ uddisitvā vitthārena atthaṁ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṁ paviṭṭho, adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca, yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṁ avibhattassa vitthārena atthaṁ vibhajeyyāti. Tesaṁ no āvuso amhākaṁ etadahosi: ''ayaṁ kho āyasmā ānando satthū ceva saṁvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṁ sabrahmacārīnaṁ, pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṁ avibhattassa vitthārena atthaṁ vibhajituṁ. Yannūna mayaṁ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma, upasaṅkamitvā āyasmantaṁ ānandaṁ etamatthaṁ puccheyyāma, yathā no āyasmā ānando vyākarissati tathā naṁ dhāreyyāmā''ti. Vibhajitu āyasmā ānandoti.

[BJT Page 410]

Seyyathāpi āvuso puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṁ caramāno mahato rūkkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṁ atikkammakhandhaṁ sākhā palāse sāraṁ pariyesitabbaṁ maññeyya, evaṁ sampadamidaṁ āyasmantānaṁ satthari sammukhībhūte taṁ bhagavantaṁ atiyitvā1 amhe etamatthaṁ paṭipucchitabbaṁ maññatha. Sohāvuso bhagavā jānaṁ jānāti, passaṁ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi, yaṁ tumhe bhagavantaṁ yeva upasaṅkamitvā [page 227] etamatthaṁ puccheyyātha, yathā vo bhagavā vyākareyya tathā naṁ dhāreyyathā ti.

Addhāvuso ānanda bhagavā jānaṁ jānāti, passaṁ passati. Cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammasāmi tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṁ mayaṁ bhagavantaṁ yeva upasaṅkamitvā etamatthaṁ puccheyyāma, yathā no bhagavā vyākareyya tathā naṁ dhāreyyāma. Api ca āyasmā ānando satthu ceva saṁvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṁ sabirahmacārīnaṁ, pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṁ avibhattassa vitthārena atthaṁ vibhajituṁ. Vibhajatāyasmā ānando agaru karitvāti.

Tena hāvuso suṇātha sādhukaṁ manasikarotha bhāsissāmī ti. Eva māvusoti kho te bhikkhu āyasmato ānandassa paccassosuṁ. Āyasmā ānando etadavoca:

1. Atisītvā machasaṁ.

[BJT Page 412]

Katamo cāvuso adhammo, katamo ca dhammo, katamo ca anattho, katamo ca attho:

''Micchādiṭṭhi āvuso adhammo sammādiṭṭhi dhammo. Ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho.

Micchāsaṅkappo āvuso adhammo, sammāsaṅkappo dhammo, ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāsaṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, aya attho. Micchāvācā āvuso adhammo, sammāvācā [page 228] dhammo, ye ca micchāvācāpaccayā ca aneke akusalā dhammā sambhavanti. Ayaṁ anattho. Micchākammanto āvuso adhammo, ye ca micchākammantapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammākammantapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micchāājīvo āvuso adhammo, sammā ājīvo dhammo, ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāājīvapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micachāvāyāmo āvuso adhammo, sammāvāyāmo dhammo, ye ca micchāvāyāmapaccayā aneke pāpākā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāvāyāmapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micchāsati āvuso adhammo, sammāsati dhammo, ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāsatipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micchāsamādhi āvuso adhammo, sammā samādhi dhammo, ye ca micchāsamādhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāsamādhipaccayā aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micchāñāṇaṁ āvuso adhammo, sammā ñāṇaṁ dhammo, ye ca micchāñāṇaṁpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāñāṇaṁpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micchāvimutti āvuso adhammo, sammāvimuttidhammo, ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho.

Yaṁ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṁ uddisitvā vitthārena atthaṁ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṁ paviṭṭho 'adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca, adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca, yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba''nti. Imassa kho ahaṁ āvuso bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṁ avibhattassa evaṁ vitthārena atthaṁ ājānāmi. Ākaṅkamānā ca pana tumhe āvuso bhagavantaṁyeva upasaṅkamitvā etamatthaṁ puccheyyātha. Yathā vo bhagavā vyākaroti. Tathā naṁ dhāreyyathāti.

'Evamāvuso'ti kho te bhikkhu āyasmato ānandassa bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdiṁsu. Ekamantaṁ nisinnā kho te bhikkhu bhagavantaṁ etadavocuṁ:

[BJT Page 414]

''Yaṁ kho no bhante bhagavā saṅkhittena uddesaṁ uddisitvā vitthārena atthaṁ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṁ paviṭṭho ''adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca, adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca, yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba'nti. Tesaṁ no bhante amhākaṁ acirapakkantassa bhagavato etadahosi: ''idaṁ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṁ uddisitvā [page 229] vitthārena atthaṁ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṁ paviṭṭho 'adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca, adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca, yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba'nti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṁ avibhattassa vitthārena atthaṁ vibhajeyyā''ti. Tesaṁ no bhante amhākaṁ etadahosi: ''ayaṁ kho āyasmā ānando satthu ceva saṁvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṁ sabrahmacārīnaṁ, pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṁ avibhattassa vitthārena atthaṁ vibhajituṁ. Yannūnamayaṁ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma, upasaṅkamitvā āyasmā ānandaṁ etamatthaṁ puccheyyāma, yathā no āyasmā ānando vyākarissati, tathā naṁ dhāressāmāti.

Atha kho mayaṁ bhante yenāyasmā ānando tenupasaṅkamimha, upasaṅkamitvā āyasmantaṁ ānandaṁ etamatthaṁ apucchimha. Tesaṁ no bhante āyasmatā ānandena imehi ākārehi imehi padehi imehi vyañjanehi attho suvibhatto''ti.

Sādhu sādhu bhikkhave paṇḍito bhikkhave ānando, mahāpañño bhikkhave ānando. Mamañcepi tumhe bhikkhave upasaṅkamitvā etamatthaṁ puccheyyātha, ahampi cetaṁ atthaṁ evameva vyākareyyaṁ, yathā taṁ ānandena vyākataṁ. Eso cetassa attho, evañca naṁ dhāreyyāthāti.

[BJT Page 416]

10. 3. 2. 4

Ajita suttaṁ

Atha kho ajito paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ [page 230] nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho ajito paribbājako bhagavantaṁ etadavoca:

Amhākaṁ bho gotama paṇḍito nāma sabrahmacārī. Tena pañcamattāni cittaṭṭhānasatāni cintitāni, yehi aññatitthiyā upāraddhā1 pajānanti upāraddhambhāti. 2

Atha kho bhagavā bhikkhu āmantesi: dhāretha no tumhe bhikkhave paṇḍitavatthūnīti?

Etassa bhagavā kālo, etassa sugata kālo, yaṁ bhagavā bhāseyya, bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti.

Tena hi bhikkhave suṇātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti.

Evambhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ.

Bhagavā etadavoca:

Idha bhikkhave ekacco adhammikena vādena adhammikaṁ vādaṁ abhiniggaṇhāti, abhinippīḷeti. Tena ca adhammikaṁ parisaṁ rañjeti. Tena sā adhammikā parisā uccāsaddā mahāsaddā hoti. Paṇḍito vata bho, paṇḍito vata bhoti.

1. Upāraddhāvajānanti machasaṁ
2. Uparaddhasmāti machasaṁ

[BJT Page 418]

Idha pana bhikkhave ekacco adhammikena vādena dhammikaṁ ca vādaṁ adhammikañca vādaṁ abhiniggaṇhāti, abhinippīḷeti. Tena ca adhammikaṁ parisaṁ rañjeti. Tena sā adhammikā parisā uccāsaddā mahāsaddā hoti paṇḍito vata bho, paṇḍito vata bho'ti.

Idha pana bhikkhave ekacco dhammikena vādena dhammikaṁ ca vādaṁ adhammikañca vādaṁ abhiniggaṇhāti, abhinippīḷeti. Tena ca [page 231] adhammikaṁ parisaṁ rañjeti. Tena sā adhammikā parisā uccāsaddā mahāsaddā hoti 'paṇḍito vata bho, paṇḍito vata bho''ti. *

Idha pana bhikkhave ekacco dhammikena vādena dhammikaṁ vādaṁ abhiniggaṇhāti, abhinippīḷeti. Tena ca dhammikaṁ parisaṁ rañjeti. Tena ca sā dhammikā parisā uccāsaddā mahāsaddā hoti paṇḍito vata bho, paṇḍito vata bho'ti.

Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthaṁ ca viditvā atthañca, yathā dhammo yathā attho paṭipajjitabbaṁ.

Katamo ca bhikkhave adhammo, katamo ca dhammo: katamo ca anattho, katamo ca attho:

Micchādiṭṭhi bhikkhave adhammo, sammādiṭṭhi dhammo, ye ca micchādiṭṭhi paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti ayaṁ attho.

Micchāsaṅkappo bhikkhave adhammo, sammāsaṅkappo dhammo, ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāsaṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, aya attho. Micchāvācā bhikkhave adhammo, sammāvācā dhammo, ye ca micchāvācāpaccayā ca aneke akusalā dhammā sambhavanti. Ayaṁ anattho. Micchākammanto bhikkhave adhammo, ye ca micchākammantapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammākammantapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho.

*Marammapotthakesu etāni deva baṇḍāni na dissante

[BJT Page 420]

Micchāājīvo bhikkhave adhammo, sammā ājīvo dhammo, ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho.

Sammāājīvapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micachāvāyāmo bhikkhave adhammo, sammāvāyāmo dhammo, ye ca micchāvāyāmapaccayā aneke pāpākā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāvāyāmapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micchāsati bhikkhave adhammo, sammāsati dhammo, ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāsatipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micchāsamādhi bhikkhave adhammo, sammā samādhi dhammo, ye ca micchāsamādhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāsamādhipaccayā aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micchāñāṇaṁ bhikkhave adhammo, sammā ñāṇaṁ dhammo, ye ca micchāñāṇaṁpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāñāṇaṁpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Micchāvimutti bhikkhave adhammo, sammāvimutti dhammo, ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṁ anattho. Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti, ayaṁ attho. Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca, adhammañca viditvā dhammañca, [page 232] anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo, yathā attho tathā paṭipajjitabbanti iti yaṁ taṁ vuttaṁ idametaṁ paṭicca vuttanti.

10. 3. 2. 5

Saṅgārava suttaṁ

Atha kho saṅgāravo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho saṅgāravo brāhmaṇo bhagavantaṁ etadavoca:

''Kiṁ nu kho bho gotama orimaṁ tīraṁ, kiṁ pārimaṁ tīra''nti?

Micchādiṭṭhi kho brāhmaṇa orimaṁ tīraṁ, sammādiṭṭhi pārimaṁ tīraṁ. Micchāsaṅkappo orimaṁ tīraṁ, sammāsaṅkappo pārimaṁ tīraṁ. Micchāvācā orimaṁ tīraṁ, sammāvācā pārimaṁ tīraṁ. Micchākammanto orimaṁ tīraṁ sammākammanto pārimaṁ tīraṁ. Micchā ājīvo orimaṁ tīraṁ, sammā ājīvo pārimaṁ tīraṁ. Micchāvāyāmo orimaṁ tīraṁ, sammā vāyāmo pārimaṁ tīraṁ. Micchāsati orimaṁ tīraṁ, sammāsati pārimaṁ tīraṁ. Micchāsamādhi orimaṁ tīraṁ, sammāsamādhi pārimaṁ tīraṁ. Micchāñāṇaṁ orimaṁ tīraṁ, sammāñāṇaṁ pārimaṁ tīraṁ. Micchāvimutti orimaṁ tīraṁ, sammāvimutti pārimaṁ tīraṁ. Idaṁ kho brāhmaṇa orimaṁ tīraṁ, idaṁ pārimaṁ tīranti.

[BJT Page 422]

1. Appakā te manussesu ye janā pāragāmino,
Athāyaṁ itarā pajā tīramevānudhāvati.

2. Ye ca kho sammadakkhāte dhamme dhammānuvattino,
Te janā pāramessanti maccudheyyaṁ suduttaraṁ.

3. Kaṇhaṁ dhammaṁ vippahāya sukkaṁ bhāvetha paṇḍito,
Okā anokaṁ āgamma viveke yattha dūramaṁ.

4. Tatrābhiratimiccheyya hitvā kāme akiñcano,
Pariyodapeyya attānaṁ cittaklesehi paṇḍito.
[page 233]
5. Yesaṁ sambodhi aṅgesu sammācittaṁ subhāvitaṁ,
Ādānapaṭinissagge anupādāya ye ratā,
Khīṇāsavā jutīmanto te loke parinibbutā ti.

10. 3. 2. 6

Orimatīra suttaṁ

Orimañca kho bhikkhave tīraṁ desissāmi, pārimañca tīraṁ. Taṁ suṇātha. Sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evaṁ bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṁ. Bhagavā etadavoca:

Katamañca bhikkhave orimaṁ tīraṁ, katamañca pārimaṁ tīraṁ:

Micchādiṭṭhi bhikkhave orimaṁ tīraṁ, sammādiṭṭhi pārimaṁ tīraṁ. Micchāsaṅkappo orimaṁ tīraṁ, sammāsaṅkappo pārimaṁ tīraṁ. Micchāvācā orimaṁ tīraṁ, sammāvācā pārimaṁ tīraṁ. Micchākammanto orimaṁ tīraṁ sammākammanto pārimaṁ tīraṁ. Micchā ājīvo orimaṁ tīraṁ, sammā ājīvo pārimaṁ tīraṁ. Micchāvāyāmo orimaṁ tīraṁ, sammā vāyāmo pārimaṁ tīraṁ. Micchāsati orimaṁ tīraṁ, sammāsati pārimaṁ tīraṁ. Micchāsamādhi orimaṁ tīraṁ, sammāsamādhi pārimaṁ tīraṁ. Micchāñāṇaṁ orimaṁ tīraṁ, sammāñāṇaṁ pārimaṁ tīraṁ. Micchāvimutti orimaṁ tīraṁ, sammāvimutti pārimaṁ tīraṁ. Idaṁ kho bhikkhave orimaṁ tīraṁ, idaṁ pārimaṁ tīranti.

[BJT Page 424]

1. Appakā te manussesu ye janā pāragāmino,
Athāyaṁ itarā pajā tīramevānudhāvati.

2. Ye ca kho sammadakkhāte dhamme dhammānuvattino,
Te janā pāramessanti maccudheyyaṁ suduttaraṁ.

3. Kaṇhaṁ dhammaṁ vippahāya sukkaṁ bhāvetha paṇḍito,
Okā anokaṁ āgamma viveke yattha dūramaṁ.

4. Tatrābhiratimiccheyya hitvā kāme akiñcano,
Pariyodapeyya attānaṁ cittaklesehi paṇḍito.

5. Yesaṁ sambodhi aṅgesu sammācittaṁ subhāvitaṁ,
Ādānapaṭinissagge anupādāya ye ratā,
Khīṇāsavā jutīmanto te loke parinibbutā ti.

10. 3. 2. 7

Paṭhama paccorohaṇī suttaṁ

Tena kho pana samayena jāṇussoṇī1 brāhmaṇo tadahuposathe sīsaṁ2nahāto navaṁ khomayugaṁ nivattho allakusamuṭṭhiṁ [page 234] ādāya bhagavato avidūre ekamantaṁ ṭhito hoti.

Addasā kho bhagavā jāṇussoṇiṁ brāhmaṇaṁ tadahuposathe sīsaṁ nahātaṁ navaṁ khoma yugaṁ nivatthaṁ allaṁ kusamuṭṭhiṁ ādāya avidūre ekamantaṁ ṭhitaṁ. Disvā jāṇussoṇiṁ brāhmaṇaṁ etadavoca:

Kiṁ nu kho tvaṁ brāhmaṇa, tadahuposathe sīsaṁ nahāto navaṁ khomayugaṁ nivattho allaṁ kusamuṭṭhiṁ ādāya ekamantaṁ ṭhito? Kiṁ navajja brāhmaṇakulassāti?

Paccorohaṇī bho gotama, ajja brāhmaṇakulassāti.

Yathākathaṁ pana brāhmaṇa, brāhmaṇānaṁ paccorohaṇī hotī ti?

1. Jānussoṇī machasaṁ
2. Sīsaṁ nahāto machasaṁ sīsanahāto syā.

[BJT Page: 426]

Idha bho gotama, brāhmaṇā tadahuposathe sīsaṁ nahātā navaṁ khomayugaṁ nivatthā allena gomayena paṭhaviṁ opuñchitvā haritehi kusehi pattharitvā antarā ca velaṁ antarā ca aggvvvyāgāraṁ seyyaṁ kappenti. Te taṁ rattiṁ tikkhattuṁ paccuṭṭhāya pañjalikā aggiṁ namassanti ''paccorohāma bhavantaṁ, paccorohāma bhavanta''nti. Pahūtena ca sappitelena navanītena aggiṁ santappenti. Tassā ca rattiyā accayena paṇītena khādanīyena bhojanīyena brāhmaṇe santappenti. Evaṁ kho bho gotama, brāhmaṇānaṁ paccorohaṇī hotīti.

Aññathā kho brāhmaṇa, brāhmaṇānaṁ paccorohaṇī aññathā ca pana ariyassa vinaye paccorohaṇī hotī ti.

Yathākathaṁ pana bho gotama, ariyassa vinaye paccorohaṇī hotīti? Sādhu me bhavaṁ gotamo tathā dhammaṁ desetu, yathā ariyassa vinaye paccorohaṇī hotīti.

Tena hi brāhmaṇa, suṇāhi, sādhukaṁ manasikarohi, bhāsissāmīti.

Evaṁ bhoti kho jāṇussoṇi brāhmaṇo bhagavato paccassosi, bhagavā etadavoca: [page 235]

Idha brāhmaṇa, ariyasāvako itī paṭisañcikkhati: ''micchādiṭṭhiyā kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme, abhisamparāyañcā''ti, so iti paṭisaṅkhāya micchādiṭṭhiṁ pajahati, micchādiṭṭhiyā paccorohati.

Micchāsaṅkappassa kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañcāti. So iti paṭisaṅkhāya micchāsaṅkappaṁ pajahati, micchāsaṅkappā paccorohati.

Micchāvācāya kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme, abhisamparāyañcāti. So iti paṭisaṅkhāya micchāvācaṁ pajahati. Micchāvācāya paccorohati.

Micchākammantassa kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme, abhisamparāyañcāti. So iti paṭisaṅkhāya micchākammantaṁ pajahati. Micchākammantā paccorohati.

[BJT Page 428]

Micchāājīvassa kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāājīvaṁ pajahati. Micchāājīvā paccorohati.

Micchāvāyāmassa kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāvāyāmaṁ pajahati. Micchā vāyāmā paccorohati.

Micchāsatiyā kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāsatiṁ pajahati. Micchāsatiyā paccorohati.

Micchāsamādhissa kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāsamādhiṁ pajahati. Micchāsamādhimhā paccorohati.

Micchāñāṇassa kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāñāṇaṁ pajahati. Micchāñāṇā paccorohati.

Micchāvimuttiyā kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāvimuttiṁ pajahati. Micchāvimuttiyā paccorohati.

Evaṁ kho brāhmaṇa, ariyassa vinaye paccorohaṇī hotīti.

Aññathā bho gotama, brāhmaṇānaṁ paccorohaṇī, aññathā ca pana ariyassa vinaye paccorohaṇī hotīti. Imissā ca kho bho gotama, ariyassa vinaye paccorohaṇiyā brāhmaṇānaṁ paccorohaṇi kalaṁ nāgghati soḷasiṁ.
[page 236]

Abhikkantaṁ bho gotama abhikkantaṁ bho gotama, seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṁ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṁ vā vivareyya, mūlhassa vā maggaṁ ācikkheyya' andhakāre vā telapajjotaṁ dhāreyya, 'cakkhumanto rūpāni dakkhinti'2ti, evameva bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṁ bhavantaṁ gotamaṁ saraṇaṁ gacchāmi dhammañca bhikkhu saṅghañca. Upāsakaṁ maṁ bhavaṁ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti.

[BJT Page 430]

10. 3. 2. 8

Dutiya paccorohaṇī suttaṁ

Ariyaṁ kho bhikkhave paccorohaṇiṁ desissāmi. Taṁ suṇātha, sādhukaṁ manasikarotha, bhāsissāmīti. Katamā ca bhikkhave ariyā paccorohaṇī:

Idha bhikkhave ariyasāvako itī paṭisañcikkhati: ''micchādiṭṭhiyā kho pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme, abhisamparāyañcā''ti, so iti paṭisaṅkhāya micchādiṭṭhiṁ pajahati, micchādiṭṭhiyā paccorohati.