Aṅguttara-Nikāya
III. Tika Nipāta
VI. Brāhmaṇa Vagga

Sutta 60

Saṅgārava Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 

---

[168]

[1][pts][than][bodh] Evaṁ me sutaṁ.|| ||

Evaṁ me sutaṁ ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||

Atha kho Saṅgāravo brāhmaṇo yena Bhagavā ten'upasaṅkami.

Upasaṅkamitvā Bhagavāta saddhiṁ sammodiṁsu.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇiyaṁ vīti-sāretvā.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Saṅgāravo brāhmano Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Mayam assu bho Gotama brāhmaṇā nāma,||
yaññaṁ yajāma pi,||
yajāpema pi.|| ||

Tatra bho Gotama yo c'eva yajati,||
yo ca yajāpeti,||
sabbe te anekasārīrikaṁ puññapaṭipadaṁ paṭipannā honti yadidaṁ yaññādhikaraṇaṁ.|| ||

Yo panāyaṁ bho Gotama yassa vā tassa vā kulā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito ekam attāṇaṁ dameti,||
ekam attāṇaṁ sameti,||
ekam attāṇaṁ parinibbāpeti.|| ||

Evam assāyaṁ ekasārīrikaṁ puññapaṭipadaṁ paṭipanno hoti yadidaṁ pabbajjādhikaraṇan" ti.|| ||

"Tena hi brāhmaṇa,||
taṁ yev'ettha paṭpucchissāmi,||
yathā te khameyya,||
tathā naṁ vyākareyyāsi.|| ||

Taṁ kiṁ maññasi brāhmaṇa?|| ||

Idha Tathāgato loke uppajjati arahaṁ Sammā Sambuddho vijjacaraṇa-sampanno Sugato loka-vidū anuttaro purisa-damma-sārathi Satthā deva-manussānaṁ Buddho Bhagavā.|| ||

Se evam āha:|| ||

'Ethāyaṁ Maggo,||
ayaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipanno ahaṁ anuttaraṁ brahma-cariyogadhaṁ sayaṁ abhiññā sacchi-katvā pavedemi.|| ||

Etha tumhe pi tathā paṭipajjatha,||
yathā paṭipannā tumhe pi anuttaraṁ brahma-cariyogadhaṁ sayaṁ abññā sacchi-katvā upasampajja viharis'sathā' ti.|| ||

Iti ayaṁ c'eva Satthā dhammaṁ abhiññā sacchi-katvā upasampajja viharis'sathā.|| ||

Iti ayaṁ c'eva Satthā dhammaṁ deseti,||
pare ca [169] tathattāya paṭipassanti.|| ||

Tāni kho pana honti anekāni pi satāni||
anekāni pi sahassāni||
anekāni pi sata-sahassāni.|| ||

Taṁ kiṁ maññasi brāhmaṇa?|| ||

Icc'āyaṁ evaṁ sante ekasārīrikā vā puñña-paṭipadā hoti aneka-sārīrikā vā,||
yadidaṁ pabbajj'ādhikaraṇan" ti?|| ||

"Iccāyam pi bho Gotama,||
evaṁ sante aneka-sārīrikā puñña-paṭipadā hoti,||
yadidaṁ pabbajj'ādhikaraṇan" ti.|| ||

2. Evaṁ vutte āyasmā Ānando Saṅgāravam brāhmaṇaṁ etad avoca:|| ||

"Imāsaṁ te brāhmaṇa dvinnaṁ paṭipadānaṁ katamā paṭipadā khamati,||
appaṭṭhatarā ca appa-samārambha-tarā ca maha-p-phalatarā ca mahā-nisaṁsatarā cā" ti?|| ||

Evaṁ vutte Saṅgāravo brāhmaṇo āyasmantaṁ Ānandaṁ etad avoca:|| ||

"Seyyathā pi bhavaṁ Gotamo bhavaṁ c'Ānando ete me pujjā,||
ete me pāsaṁsā" ti.|| ||

Dutiyam pi kho āyasmā Ānaṇdo Saṅgāravaṁ brāhmaṇaṁ etad avoca:|| ||

"Na kho tyāhaṁ brāhmaṇa evaṁ pucchāmi:|| ||

Ke vā te pujjā ke vā te pāsaṁsā" ti.|| ||

Evañ ca kho tyāhaṁ brāhmaṇa pucchāmi:|| ||

"Imāsaṁ te brāhmaṇa dvinnaṁ paṭipadānaṁ katamā paṭipadā khamati,||
appaṭṭhatarā ca appa-samārambha-tarā ca maha-p-phalatarā ca mahā-nisaṁsatarā cā" ti?|| ||

Evaṁ vutte Saṅgāravo brāhmaṇo āyasmantaṁ Ānandaṁ etad avoca:|| ||

"Seyyathā pi bhavaṁ Gotamo bhavaṁ c'Ānanda ete me pujjā,||
ete me pāsaṁsā" ti.|| ||

Tatiyam pi kho āyasmā Ānaṇdo Saṅgāravaṁ brāhmaṇaṁ etad avoca:|| ||

"Na kho tyāhaṁ brāhmaṇa evaṁ pucchāmi:||
ke vā te pujjā ke vā te pāsaṁsā ti.|| ||

Evañ ca kho tyāhaṁ brāhmaṇa pucchāmi:||
imāsaṁ te brāhmaṇa dvinnaṁ paṭipadānaṁ katamā paṭipadā khamati,||
appaṭṭhatarā ca appa-samārambha-tarā ca maha-p-phalatarā ca mahā-nisaṁsatarā cā" ti?|| ||

Tatiyam pi kho Saṅgāravo brāhmaṇo āyasmantaṁ Ānandaṁ etad avoca:|| ||

"Seyyathā pi bhavaṁ Gotamo bhavaṁ c'Ānanda ete me pujjā,||
ete me pāsaṁsā" ti.|| ||

[170] 3. Atha kho Bhagavato etad ahosi:|| ||

"Yāva tatiyam pi kho Saṅgāravo brāhmaṇo Ānandena saha-dhammikaṁ pañahaṁ puṭṭho saṁsādeti,||
no vussajjeti.|| ||

Yan nūn-ā-haṁ parimoceyyan" ti.|| ||

Atha kho Bhagavā Saṅgāravaṁ brāhmaṇaṁ etad avoca:|| ||

"Kā nu'jja brāhmaṇa,||
rāntepure rājarisāyaṁ sanni-sinnānaṁ sannipattāṇaṁ antarā kathā udapādī" ti?|| ||

"Ayaṁ khvajja bho Gotama,||
rājantepure rājaparisāyaṁ sanni-sinnānaṁ sanni-patitānaṁ antarā kathā udapādi:|| ||

'Pubba sudaṁ appatarā c'eva bhikkhū ahosuṁ,||
bahutarā ca uttari-manussa-dhammā iddhi-pāṭihāriyaṁ dassesuṁ.|| ||

Etarahi ko bahutarā c'eva bhikkhū appatarā ca uttari-manussa-dhammā iddhi-pāṭihāriyaṁ dassentī' ti.|| ||

Ayaṁ khavajja bho Gotama,||
rājantepure rājaparisāyaṁ sanni-sinnānaṁ sanni-patitānaṁ antarā kathā udapādī" ti.|| ||

4. Tīṇi kho imāni brāhmaṇa paṭihāriyāni.|| ||

Katamāni tīni?|| ||

Iddhi-paṭihāriyaṁ,||
ādesani-pāṭihāriyaṁ,||
anusāsanī-pāṭihāriyaṁ.|| ||

Katamañ ca brāhmaṇa iddhi-pāṭihāriyaṁ?|| ||

Idha brāhmaṇa ekacco aneka-vihitaṁ iddhi-vidhaṁ pacc'anubhoti:||
eko pi hutvā bahudhā hoti,||
bahudhā pi hutvā eko hoti,||
āvībhāvaṁ tiro-bhāvaṁ,||
tiro-kuḍḍaṁ tiro-pākāraṁ tiro-pabbataṁ asajja-māno va gacchati,||
Seyyathā pi ākāse.|| ||

Paṭhaviyā pi ummujja-nimmujjaṁ karoti seyyathā pi udake,||
udake pi abhijjamāno gacchati||
Seyyathā pi paṭhaviyaṁ.|| ||

Akāse pi pallaṅkena kamati||
Seyyathā pi pakkhīsakuṇo.|| ||

Ime pi candimasūriye evaṁ mahiddhike evaṁ mah-ā-nubhāve pāṇīnā parimasati,||
parimajjati.|| ||

Yāva Brahma-lokā pi kāyena vasaṁ vatteti.|| ||

Idaṁ vuccati brāhmaṇa iddhi-pāṭihāriyaṁ.|| ||

5. Katamañ ca brāhmaṇa ādesanā-pāṭihāriyaṁ?|| ||

Idha brāhmaṇa ekacco nimittena ādisati:||
evam pi te mano||
ittham pi te mano.|| ||

'Iti pi te cittan' ti.|| ||

So bahuñ ce pi ādisati,||
tath'eva taṁ hoti,||
no aññathā.|| ||

Idha pana brāhmaṇa,||
ekacco na h'eva kho nimittena [171] ādisati,||
api ca kho manussānaṁ vā amanussānaṁ vā devatānaṁ vā saddaṁ sutvā ādisati:||
evam pi te mano,||
ittham pi te mano.|| ||

'Iti pi te cittan' ti.|| ||

So bahuñ ce pi ādisati,||
tath'eva taṁ hoti,||
no aññathā.|| ||

Idha pana brāhmaṇa,||
ekacco na h'eva kho nimittena ādisati,||
na pi manussānaṁ vā amanussānaṁ vā devatānaṁ vā saddaṁ sutvā ādisati,||
api ca kho vitakkayato vicārayato vitakkavipphārasaddaṁ sutvā ādisati:||
evam pi kho te mano,||
ittham pi te mano,||
'iti pi te cittan' ti.|| ||

So bahuñ ce pi ādisati,||
tath'eva taṁ hoti,||
no aññathā|| ||

Idha pana brāhmaṇa,||
ekacco na h'eva kho nimittena ādisati,||
na pi manussānaṁ vā amanussānaṁ vā devatānaṁ vā saddaṁ sutvā ādisati,||
na pi vitakkayato na pi vicārayato na vitakkavipphārasaddaṁ sutvā ādisati:||
api ca kho avitakkaṁ avicāraṁ samādhiṁ samāpananassa cetasā ceto paricca pajānāti.|| ||

'Yathā imassa bhoto mano-saṅkhārā paṇīhitā,||
imassa cittassa anantarā amun nāma vitakkaṁ vitakkissatī' ti.|| ||

So bahuñ ce pi ādisati||
tath'eva taṁ hoti,||
no aññathā.|| ||

Idaṁ vuccati brāhmaṇa ādesanā-pāṭihāriyaṁ.|| ||

6. Katamañ ca brāhmaṇa,||
anusāsanī-pāṭihāriyaṁ?|| ||

Idha brāhmaṇa, ekacco evam anusāsati:|| ||

'Evaṁ vitakketha,||
mā evaṁ vitakkayittha,||
evaṁ manasi-karotha,||
mā evaṁ manasākattha,||
idaṁ pajahatha,||
idaṁ upasampajja viharathā' ti.|| ||

Idaṁ vuccati brāhmaṇa anusāsanī-pāṭihāriyaṁ.|| ||

Imāni kho brāhmaṇa tīṇi pāṭihariyāni.|| ||

Imesan te brāhmaṇa,||
tiṇṇaṁ pāṭihāriyānaṁ katamaṁ pāṭihāriyaṁ khamati abhikkantatarañ ca paṇītatarañ cā" ti?|| ||

"Tatra bho Gotama yaṁ idaṁ pāṭhāriyaṁ,||
idh'ekacco aneka-vihitaṁ iddhi-vidhaṁ pacc'anubhoti||
eko pi hutvā bahudhā hoti,||
bahudhā pi hutvā eko hoti,||
āvībhāvaṁ tīrobhāvaṁ,||
tiro-kuḍḍaṁ tiro-pākāraṁ tiro-pabbataṁ asajja-māno va gacchati,||
Seyyathā pi ākāse.|| ||

Paṭhaviyā pi ummujja-nimmujjaṁ karoti seyyathā pi udake,||
udake pi abhijjamāno gacchati seyyathā pi paṭhaviyaṁ.|| ||

Akāse pi pallaṅkena kamati seyyathā pi pakkhīsakuṇo.|| ||

Ime pi candimasūriye evaṁ mahiddhike evaṁ mah-ā-nubhāve pāṇīnā parimasati,||
parimajjati.|| ||

Yāva Brahma-lokā pi kāyena vasaṁ vatteti.|| ||

Idaṁ bho Gotama pāṭihāriyaṁ yo ca naṁ karoti,||
so ca naṁ paṭisaṁvedeti.|| ||

Yo ca naṁ karoti,||
tassa c'eva taṁ hoti.|| ||

Idaṁ eva bho Gotama pāṭihāriyaṁ māyā-saha-dhamma-rūpaṁ viya khāyati.|| ||

Yam pi idaṁ bho Gotama pāṭihāriyaṁ||
idh'ekacco nimittena ādisati:|| ||

'Evam pi te mano,||
ittham pi te mano,||
iti pi te cittan' ti.|| ||

So bahuñ ce pi ādisati,||
tath'eva taṁ hoti,||
no aññathā.|| ||

Idha pana bho Gotama,||
ekacco na h'eva kho nimittena ādisati,||
api ca kho manussānaṁ vā amanussānaṁ vā devatānaṁ vā saddaṁ sutvā ādisati:||
na pi vitakkayato na pi vicārayato na vitakkavipphārasaddaṁ sutvā ādisati:|| ||

'Evam pi te mano,||
ittham pi te mano,||
iti pi te cittan' ti.|| ||

So bahuñ ce pi ādisati,||
tath'eva taṁ hoti,||
no aññathā.|| ||

Idha pana brāhmaṇa,||
ekacco na heva kho nimittena ādisati,||
na pi manussānaṁ vā amanussānaṁ vā devatānaṁ vā saddaṁ sutvā ādisati:||
na pi vitakkayato na pi vicārayato na vitakkavipphārasaddaṁ sutvā ādisati:|| ||

Api ca kho avitakkaṁ avicāraṁ samādhiṁ samāpannassa cetasā ceto paricca pajānāti: [172] yathā imassa bhoto mano-saṅkhārā paṇihitā imassa cittassa anantarā amunnāma vitakkaṁ vitakkissatī ti.|| ||

So bahuñ ce pi ādisati,||
tath'eva taṁ hoti.|| ||

No aññathāpa idam pi bho Gotama pāṭihāriyaṁ yo ca naṁ karoti so ca naṁ paṭisaṁvedeti.|| ||

Yo ca naṁ karoti.|| ||

Tass c'eva taṁ hoti.|| ||

Idam pi bho Gotama pāṭihāriyaṁ māyā-saha-dhamma-rūpaṁ viya khāyati.|| ||

'Yañ ca kho idaṁ bho Gotama pāṭihāriyaṁ||
idh'ekacco evaṁ anusāsati:||
evaṁ citakketha,||
mā evaṁ vitakkayittha,||
evaṁ manasi karotha,||
mā evaṁ manasākattha,||
idaṁ pajahatha,||
idaṁ upasampajja viharathā' ti.|| ||

Idam eva bho Gotama pāṭihāriyaṁ khamati mesaṁ tinṇaṁ pāṭihāriyānaṁ abikkantatarañca paṇītatarañ ca.|| ||

Acchariyaṁ bho Gotama,||
abbhūtaṁ bho Gotama,||
abbhūtaṁ bho Gotama,||
yāva subhisitamidaṁbhotā Gotamena.|| ||

Imehi ca mayaṁ tīhi pāṭihāriyehi samannāgataṁ bhavantaṁ Gotamaṁ dhārema.|| ||

Bhavaṁ hi Gotamo anekaviritaṁ iddhi-vidhaṁ pacc'anubhoti:||
ekopi hutvā bahudhā hoti,||
ācībhāvaṁ tīrobhāvaṁ tirokuṁ tiro-pākāraṁ tiro-pabbataṁ asajja-mānoca cacchati,||
Seyyathā pi ākāse.|| ||

Paṭhaviyā pi ummujjanimmujjaṁ karoti seyyathā pi udake,||
udake pi abhijja-māne cacchati seyyathā pi paṭhaviyaṁ.|| ||

Akāse pi pallaṅkena kamati seyyathā pi pakkhī sakuṇo.|| ||

Ime pi candimasūriye evaṁ mahiddhike evaṁ mah-ā-nubhāve pāṇīnā parimasati,||
parimajjati.|| ||

Yāva Brahma-lokā pi kāyena vasaṁ vatteti.|| ||

Bhavaṁ hi Gotamo avitakkaṁ avicāraṁ samādhiṁ samāpannassa cetasā ceto paricca pajānāti yathā imassa bhoto mano-saṅkhārā paṇihitā imassa cittassa anantarā amun nāma vitakkaṁ vitakkissatī ti.|| ||

Bhavañ hi Gotamo evaṁ anusāsati:||
evaṁ vitakketha,||
mā evaṁ vitakkayittha,||
evaṁ manasi-karotha,||
mā evaṁ manasākattha.|| ||

'Idaṁ pajahatha,||
idaṁ upasampajja viharathā' ti.|| ||

7. Addhā ko tyāyaṁ brahmaṇa āsajja upanīya-vācā bhāsitā,||
api ca tyāhaṁ vyākarissāmi.|| ||

Ahaṁ hi brāhmaṇa aneka-vihitaṁ iddhi-vidhaṁ pacc'anubhomi||
ekopi hutvā bahudhā hoti,||
ācībhāvaṁ tīrobhāvaṁ tirokuṁ tiro-pākāraṁ tiro-pabbataṁ asajja-mānoca cacchati,||
Seyyathā pi ākāse.|| ||

Paṭhaviyā pi ummujjanimmujjaṁ karoti seyyathā pi udake,||
udake pi abhijja-māne cacchati seyyathā pi paṭhaviyaṁ.|| ||

Akāse pi pallaṅkena kamati seyyathā pi pakkhī sakuṇo.|| ||

Ime pi candimasūriye evaṁ mahiddhike evaṁ mah-ā-nubhāve pāṇīnā parimasati,||
parimajjati.|| ||

Yāva Brahma-lokā pi kāyena vasaṁ vatteti.|| ||

'Ahaṁ hi brāhmaṇa avitakkaṁ avicāraṁ samādhiṁ samāpannassa cetasā ceto paricca pajānāmi,||
yathā imassa bhoto mano-saṅkhārā paṇihitā imassa cittassa anantarā amun nāma vitakkaṁ vitakkissatī' ti.|| ||

Ahaṁ brāhmaṇa evam anussāmi:|| ||

'Evaṁ vitakketha,||
mā evaṁ vitakkayittha.|| ||

Evaṁ manasi-karotha,||
mā evaṁ manasākattha,||
idaṁ pajahatha,||
idaṁ upasampajja viharathā' ti.|| ||

Atthi pana bho Gotama añño ekabhikkhu pi yo imehi tīhi pāṭihāriyehi samannāgato aññatra bhotā Gotamenā" ti?|| ||

"Na kho brāhmaṇa ekaṁ yeva sataṁ,||
na dve satāni,||
na tīṇi satāni,||
na cattāri satāni,||
na pañca-satāni.|| ||

Atha kho bhiyyo va ye bhikkhū imehi tīhi pāṭihāriyehi samannāgatā" ti.|| ||

"Kahaṁ pana bho Gotama etarahi te bhikkhū viharantī" ti?|| ||

[173] "Imasmiṁ yeva kho brāhmaṇa bhikkhu-saṅghe" ti.|| ||

"Abhikkantaṁ bho Gotama,||
abhikkantaṁ bho Gotama.|| ||

Seyyathā pi bho Gotama nikkujjitaṁ vā ukkujjiteṁ vā ukkujjeyya,||
paṭi-c-channaṁ vā vivareyya,||
mūḷhassa vā Maggaṁ ācikkheyya,||
andha-kāre vā tela-pajjotaṁ dhāreyya,||
'cakkhu-manto rūpāni dakkhintī' ti.|| ||

Evam eva bhotā Gotamena aneka-pariyāyena dhammo pakāsito.|| ||

Es'āhaṁ bhavantaṁ Gotamaṁ saraṇaṁ gacchāmi,||
Dhammañ ca||
bhikkhu-saṅghañ ca.|| ||

Upāsakaṁ maṁ bhavaṁ Gotamo dhāretu ajja-t-agge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatan" ti.|| ||

Brāhmaṇa Vagga Paṭhama