Aṅguttara-Nikāya
III. Tika Nipāta
VII. Mahā Vagga

Sutta 65

Kesa-Mutti (Kesa-Puttiya) Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 

---

[188]

[1][pts][than][soma][bodh] Evaṁ me sutaṁ.|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kosalesu cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhū-saṅghena saddhiṁ yena Kesaputtaṁ nāma Kālāmānaṁ nigamo tad avasari.|| ||

Assosuṁ kho Kesaputtiyā Kālāmā samaṇo khalu bho Gotamo Sakya-putto Sakya-kulā pabba-jito Kesaputtaṁ anuppatto.|| ||

Taṁ kho pana Bhagavantaṁ Gotamaṁ evaṁ kalyāṇo kitti-saddo abbhu-g-gato:|| ||

"Iti pi so Bhagavā arahaṁ Sammā Sambuddho vijjā-caraṇa-sampanno Sugato loka-vidū anuttaro purisa-damma-sārathi Satthā deva-manussānaṁ Buddho Bhagavā.|| ||

So imaṁ lokaṁ sa-devakaṁ sa-Mārakaṁ sa-brahmakaṁ sa-s-samaṇa-brāhmaṇiṁ paja sa-deva-manussaṁ sayaṁ abhiññā sacchi-katvā pavedeti,||
so dhammaṁ deseti ādi-kalyāṇaṁ majjhe-kalyāṇaṁ pariyesānakalyāṇaṁ sātthaṁ sabyañ canaṁ kevala-paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ Brahma-cariyaṁ pakāseti.|| ||

Sādhu kho pana tathā-rūpānaṁ arahataṁ dassanaṁ hotī" ti.|| ||

Atha kho Kesaputtiyā Kālāmā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā appekacce Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu,||
appekacce Bhagavatā saddhiṁ sammodiṁsu,||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu,||
appekacce yena Bhagavā ten'añjaliṁ paṇāmetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu,||
appekacce nāmagottaṁ sāvetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu,||
appekacce tuṇhī-bhūtā eka-m-antaṁ nisīdijasu.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnā kho Kesaputtiyā Kālāmā Bhagavantaṁ etad avocuṁ:|| ||

2. "Santi bhante eke samaṇa-brāhmaṇā Kesaputtaṁ āga-c-chanti.|| ||

Te sakaṁ yeva vādaṁ dīpenti jotentī,||
paravādaṁ pana khuṁsenti vambhenti paribhavanti opapakkhiṁ karonti.|| ||

Apare pi bhante eke samaṇa-brāhmaṇā Kesaputtaṁ [189] āga-c-chanti.|| ||

Te pi sakaṁ yeva vādaṁ dīpenti jotenti,||
paravādaṁ pana khuṁsenti vambenti paribhavanti,||
opapakkhiṁ karonti.|| ||

Tesaṁ no bhante amhākaṁ hot'eva kaṅkhā,||
hoti vicikicchā — ko si nāma imesaṁ bhavantānaṁ samaṇanaṁ saccaṁ āha ko musā" ti?|| ||

3. "Alaṁ hi vo Kālāmā kaṅkhituṁ alaṁ vici-kicchituṁ.|| ||

Kaṅkhanīye va pana vo ṭhāne vicikicchā uppannā.|| ||

Etha tumhe Kālāmā mā anusasavena,||
mā paramparāya,||
mā itikirāya,||
mā piṭakasampadānena,||
mā takkahetu,||
mā nayahetu,||
mā ākāraparivitakkena,||
mā diṭṭhi-nijjhāna-k-khantiyā,||
mā bhavyarūpatāya,||
mā samaṇo no garū ti||
yadā tumhe Kālāmā attanā va jāneyyātha:||
ime dhammā akusalā,||
ime dhammā sāvajjā,||
ime dhammā viññugarahitā,||
ime dhammā samattā samādinnā ahitāya dukkhāya saṁvaṭṭantī ti — atha tumhe Kālāmā pajaheyyātha.|| ||

4. Taṁ kim maññatha Kālāmā?|| ||

Lobho purisassa ajjhattaṁ uppajjamāno uppajjati hitāya vā ahitāya vā" ti?|| ||

"Ahitāya bhante".|| ||

"Luddho panāyaṁ Kālāmā purisa-puggalo lobhena abhibhūto pariyādinna-citto pāṇam pi hanti,||
adinnam pi ādiyati,||
paradāram pi gacchati,||
musā pi bhaṇati,||
param pi tathattāya samādapeti,||
yaṁ'sa hoti dīgha-rattaṁ ahitāya dukkhāyā" ti.|| ||

"Evaṁ bhante" ti.|| ||

5. "Taṁ kim maññatha Kālāmā?|| ||

Doso purisassa ajjhattaṁ uppajjamāno uppajjati hitāya vā ahitāya vā" ti?|| ||

"Ahitāya bhante".|| ||

"Duṭṭho panāyaṁ Kālāmā purisa-puggalo dosena abhibūto pariyādinna-citto pāṇam pi hanti,||
adinnam pi ādiyati,||
paradāram pi gacchati,||
musā pi bhaṇati,||
param pi tathattāya samādapeti,||
yaṁ'sa hoti dūgha-rattaṁ ahitāya dukkhāyā" ti.|| ||

"Evaṁ bhante" ti.|| ||

6. "Taṁ kim maññatha Kālāmā?|| ||

Moho purisassa ajjhattaṁ uppajjamāno uppajjati hitāya vā ahitāya vā" ti?|| ||

"Ahitāya bhante".|| ||

[190] "Muḷho panāyaṁ Kālāmā purisa-puggalo mohena abhibūto pariyādinna-citto pāṇam pi hanti,||
adinnam pi ādiyati,||
paradāram pi gacchati,||
musā pi bhaṇati,||
param pi tathattāya samādapeti,||
yaṁ'sa hoti dūgha-rattaṁ ahitāya dukkhāyā" ti.|| ||

"Evaṁ bhante" ti.|| ||

7. "Taṁ kim maññatha Kālāmā?|| ||

Ime dhammā kusalā vā akusalā vā" ti?|| ||

"Akusalā bhante".|| ||

"Sāvajjā vā anavajjā vā" ti?|| ||

"Sāvajjā bhante".|| ||

"Viṅgarahitā vā viñppaSatthā vā" ti?|| ||

"Viññugarahitā bhante".|| ||

"Samattā samādinnā ahitāya dukkhāya saṁvaṭṭanti,||
no vākathaṁ vā ettha hotī" ti?|| ||

"Samattā bhante samādinnā ahitāya dukkhāya saṁvaṭṭanti,||
evam no ettha hotī" ti.|| ||

8. "Iti kho Kālāmā yaṁ tam avocum:|| ||

'Etha tumhe Kālāmā mā anussavena,||
mā paramparāya,||
mā paramparāya,||
mā itikirāya,||
mā piṭakasampadānena,||
mā takkahetu,||
mā nayahetu,||
mā ākāraparivitakkena,||
mā diṭṭhi-nijjhāna-k-khantiyā,||
mā bhavyarūpatāya,||
mā samaṇo no garū ti||
yadā tumhe Kālāmā attanā va jāneyyātha:||
ime dhammā akusalā,||
ime dhammā sāvajjā,||
ime dhammā viññugarahitā,||
ime dhammā samattā samādinnā ahitāya dukkhāya saṁvaṭṭantī' ti —||
atha tumhe Kālāmā pajaheyyātha.|| ||

Iti yan taṁ vuttaṁ idam etaṁ paṭicca vuttaṁ.|| ||

Etha tumhe Kālāmā mā anussavena,||
mā paramparāya,||
mā paramparāya,||
mā itikirāya,||
mā piṭakasampadānena,||
mā takkahetu,||
mā nayahetu,||
mā ākāraparivitakkena,||
mā diṭṭhi-nijjhāna-k-khantiyā,||
mā bhavyarūpatāya,||
mā samaṇo no garū ti,||
yadā tumehe Kālāmā attanā va jāneyyātha:||
ime dhammā kusalā,||
ime dhammā anavajjā,||
ime dhamamā viññuppasatthā,||
ime dhammā samattā samādinnā hitāya sukhāya saṁvaṭṭantī ti —||
atha tumhe Kālāmā upasampajja vihaheyyātha.|| ||

10. Taṁ kim maññatha Kālāmā?|| ||

Alobho purisassa ajjhattaṁ uppajjamāno uppajjati hitāya vā ahitāya vā" ti?|| ||

"Hitāya bhante."|| ||

"Aluddho panāyaṁ Kālāmā purisa-puggalo lobhena anabhibhūto apariyādinna-citto n'eva pāṇaṁ hanti,||
na adinnaṁ ādiyati,||
na paradāraṁ gacchati,||
na musā bhaṇati,||
param pi tathattāya [191] samādapeti,||
yaṁ sa hoti dīgha-rattaṁ hitāya sukhāyā" ti?|| ||

"Evaṁ bhante" ti.|| ||

11. "Taṁ kim maññatha Kālāmā?|| ||

Adoso purisassa ajjhattaṁ uppajjamāno uppajjati hitāya vā ahitāya vā" ti?|| ||

"Hitāya bhante".|| ||

"Aduṭṭho panāyaṁ Kālāmā purisa-puggalo dosena anabhibhūto apariyādinna-citto n'eva pāṇaṁ hanti,||
na adinnaṁ ādiyati,||
na paradāraṁ gacchati,||
na musā bhaṇati,||
param pi tathattāya samādapeti,||
yaṁ sa hoti dīgha-rattaṁ hitāya sukhāyā" ti?|| ||

"Evaṁ bhante" ti.|| ||

12. "Taṁ kim maññatha Kālāmā?|| ||

Amoho purisassa ajjhattaṁ uppajjamāno uppajjati hitāya vā ahitāya vā" ti?|| ||

"Hitāya bhante".|| ||

"Amūḷho panāyaṁ Kālāmā purisa-puggalo mohena anabhibhūto apariyādinna-citto n'eva pāṇaṁ hanti,||
na adinnaṁ ādiyati,||
na paradāraṁ gacchati,||
na musā bhaṇati,||
param pi tathattāya samādapeti,||
yaṁ sa hoti dīgha-rattaṁ hitāya sukhāyā" ti?|| ||

"Evaṁ bhante" ti.|| ||

13. "Taṁ kim maññatha Kālāmā?|| ||

Ime dhammā kusalā vā akusalā vā" ti?|| ||

"Kusalā bhante.|| ||

"Sāvajjā vā anavajjā vā" tī?|| ||

"Anavajjā bhante".|| ||

"Viññugarahitā vā vuññuppaSatthā vā" ti?|| ||

"ViññūppaSatthā bhante".|| ||

"Samattā samādinnā sukhāya saṁvaṭṭanti,||
no vā kathaṁ vā ettha hotī" ti?|| ||

"Samattā bhante samādinnā hitāya sukhāya saṁvaṭṭanti,||
evaṁ no ettha hotī" ti.|| ||

Iti kho Kālāmā yan taṁ āvocumha:|| ||

'Etha tumha Kālāmā mā anussavena,||
mā paramparāya,||
mā itikirāya,||
mā pimakasampadānena,||
mā takkahetu,||
mā nayahetu,||
mā ākāraparivitakkena,||
mā diṭṭhi-nijjhāna-k-khantiyā,||
mā bhabbarūpatāya,||
mā samaṇo no garū ti,||
yadā tumhe Kālāmā attanā va jāneyyātha:||
ime dhammā kusalā,||
ime dhammā anavaccā,||
ime dhammā viññūppasatthā,||
ime dhammā samattā samādinnā hitāya sukhāya saṁvaṭṭantī' ti —||
atha tumhe Kālāmā upasam- [192] pajja vihareyyāthā —|| ||

Iti yan taṁ vuttaṁ idam etaṁ paṭicca vuttaṁ.|| ||

15. Sa kho so Kālāmā ariya-sāvako evaṁ vigat-ā-bhijjho vigata-vyāpādo asa-m-mūḷho sampajāno patissato||
mettā-saha-gatena cetasā||
ekaṁ dija eritvā viharati,||
tathā dutiyaja -||
tathā tatiyaṁ -||
tathā catutthiṁ.|| ||

Iti uddham-adho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbā-vantaṁ lokaṁ mettā-saha-gatena cetasā vupilena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena eritvā viharati.|| ||

Karāṇā-saha-gatena cetasā ekaṁ dija eritvā viharati,||
tathā dutiyaja -||
tathā tatiyaṁ -||
tathā catutthiṁ.|| ||

Iti uddham-adho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbā-vantaṁ lokaṁ karāṇā-saha-gatena cetasā vupilena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena eritvā viharati.|| ||

Muditā-saha-gatena cetasā ekaṁ dija eritvā viharati,||
tathā dutiyaja -||
tathā tatiyaṁ -||
tathā catutthiṁ.|| ||

Iti uddham-adho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbā-vantaṁ lokaṁ muditā-saha-gatena cetasā vupilena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena eritvā viharati.|| ||

Upekkhā-saha-gatena cetasā ekaṁ dija eritvā viharati,||
tathā dutiyaja -||
tathā tatiyaṁ -||
tathā catutthiṁ.|| ||

Iti uddham-adho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbā-vantaṁ lokaṁ upekkhā-saha-gatena cetasā vupilena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena eritvā viharati.|| ||

Sa kho so Kālāmā ariya-sāvako evaṁ averacitto||
evaṁ avyāpajjha-citto||
evaṁ asaṅkiliṭṭha-citto||
evaṁ visuddhacitto,||
tassa diṭṭhe'va dhamme cattāro assāsā adhigatā honti.|| ||

16. 'Sace kho pana atthi paro-loko,||
atthi sukaṭadukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko,||
ṭhānam ahaṁ kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ uppajjissāmī' ti.|| ||

Ayam assa paṭhamo assāso adhigato hoti.|| ||

Idāhaṁ diṭṭhe'va dhamme averaṁ avyāpajjhaṁ anīghaṁ sukhaṁ attāṇaṁ pariharāmīti,||
ayam assa dutiyo assāso adhigato hoti.|| ||

'Sace kho pana n'atthi paraloko n'atthi sukaṭadukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko idhāhaṁ diṭṭhe'va dhamme averaṁ avyāpajjhaṁ anīghaṁ sukhiṁ attāṇaṁ pariharāmī' ti.|| ||

Ayam assa dutiyo assāso adhigato hoti.|| ||

'Sace kho pana karoto karīyati pāpaṁ,||
na kho panāhaṁ kassaci pāpaṁ cetemi,||
akarontaṁ kho pana maṁ pāpaṁ kammaṁ kuto dukkhaṁ phūsissatī' ti.|| ||

Ayam assa tatiyo asasāso adhigato hoti.|| ||

'Sace kho pana karoto na karīyati pāpaṁ,||
idāhaṁ ubhayen'eva visuddhaṁ attāṇaṁ samanupassāmī' ti.|| ||

Ayam assa catuttho assāso adhigato hoti.|| ||

Sa kho so Kālāmā evaṁ avera-citto||
evaṁ avyāpajjha-citto||
evaṁ asaṅkiliṭṭha-citto,||
evaṁ vusuddha-citto||
tassa diṭṭhe'va dhamme ime cattāro assāsā dhigatā hontī" ti.|| ||

17. "Evam etaṁ Bhagavā,||
evam etaṁ Sugata.|| ||

Sa kho so bhante ariya-sāvako evaṁ avera- citto||
evaṁ avyāpajjha-citto||
evaṁ asaṅkiliṭṭha-citto,||
evaṁ vusuddha-citto||
tassa diṭṭh'eva [193] dhamme ime cattāro assāsā dhigatā hontī.|| ||

'Sace kho pana atthi paro-loko,||
atthi sukaṭadukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko,||
ṭhānam ahaṁ kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ uppajjissāmī' ti.|| ||

Ayam assa paṭhamo assāso adhigato hoti.|| ||

Idāhaṁ diṭṭhe'va dhamme averaṁ avyāpajjhaṁ anīghaṁ sukhaṁ attāṇaṁ pariharāmīti,||
ayam assa dutiyo assāso adhigato hoti.|| ||

'Sace kho pana n'atthi paraloko n'atthi sukaṭadukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko idhāhaṁ diṭṭhe'va dhamme averaṁ avyāpajjhaṁ anīghaṁ sukhiṁ attāṇaṁ pariharāmī' ti.|| ||

Ayam assa dutiyo assāso adhigato hoti.|| ||

'Sace kho pana karoto karīyati pāpaṁ,||
na kho panāhaṁ kassaci pāpaṁ cetemi,||
akarontaṁ kho pana maṁ pāpaṁ kammaṁ kuto dukkhaṁ phūsissatī' ti.|| ||

Ayam assa tatiyo asasāso adhigato hoti.|| ||

'Sace kho pana karoto na karīyati pāpaṁ,||
idāhaṁ ubhayen'eva visuddhaṁ attāṇaṁ samanupassāmī' ti.|| ||

Ayam assa catuttho assāso adhigato hoti.|| ||

Sa kho so bhante ariya-sāvako evaṁ avera-citto||
evaṁ avyāpajjha-citto||
evaṁ asaṅkiliṭṭha-citto||
evaṁ visuddha-citto||
tassa diṭṭhe'va dhamme ime cattāro assāsā adhigatā hontī ti.|| ||

Abhikkantaṁ bhante abhikkantaṁ bho Gotama,||
seyyathā pi bho Gotama nikkujjitaṁ vā ukkujjiteṁ vā ukkujjeyya,||
paṭi-c-channaṁ vā vivareyya,||
mūḷhassavā Maggaṁ ācikkheyya,||
andha-kāre vā tela-pajjotaṁ dhāreyya,||
'cakkhu-manto rūpāni dakkhintī' ti.|| ||

Evavevaṁ bhotā Gotamena aneka-pariyāyena dhammo pakāsito.|| ||

Ete mayaṁ bhante bhavantaṁ Gotamaṁ saraṇaṁ gacchāma, Dhammañ ca bhikkhu-saṅghañ ca.|| ||

Upāsake no bhavaṁ Gotamo dharetu ajja-t-agge pāṇupete saraṇaṅgatan" ti.|| ||