Aṅguttara-Nikāya
III. Tika Nipāta
VII. Mahā Vagga
Sutta 69
Akusala-Mūla Suttaṃ
Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.
[1][pts][than] Evaṃ me sutaṃ:|| ||
Ekaṃ samayaṃ Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||
"Bhikkhavo" ti.|| ||
"Bhadante" ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṃ.|| ||
Bhagavā etad avoca:|| ||
2. "Tīṇ'imāni bhikkhave akusala-mūlāni.|| ||
Katamāni tīṇi?|| ||
Lobho akusala-mūlaṃ,||
doso akusala-mūlaṃ,||
moho akusala-mūlaṃ.|| ||
§
3. Yad api bhikkhave lobho,||
tad api akusalaṃ.|| ||
Yad api luddho abhisaṅkhāroti,||
kāyena vācā manasā,||
tada pi akusalaṃ.|| ||
Yad api luddho lobhena abhibhūto pariyādinna-citto parassa asatā dukkhaṃ upadahati,||
vadhena vā||
bandhanena vā||
jātiyā vā||
garahāya vā||
pabbājanāya vā||
'balav'amhi balattho'||
iti pi tad api akusalaṃ.|| ||
Iti'ssa'me lobhajā||
lobhanidānā||
lobha-samudayā||
lobhapaccayā||
aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti.|| ||
§
4. Yad api bhikkhave doso,||
tad api akusalaṃ.|| ||
Yad api duṭṭho abisaṅkaroti,||
kāyena vācā manasā,||
tada pi akusalaṃ.|| ||
Yad api duṭṭho dosena abhibhūto pariyādinna-citto parassa asatā dukkhaṃ upadahati,||
vadhena vā||
bandhanena vā||
jātiyā vā||
garahāya vā||
pabbājanāya vā||
'balav'amhi [202] balattho'||
iti pi tad api akusalaṃ.|| ||
Iti'ssa'me dosajā||
dosanidānā||
dosa-samudayā||
dosapaccayā||
aneke pāpakā akusalaṃ dhammā sambhavanti.|| ||
§
5. Yad api bhikkhave moho,||
tad api akusalaṃ.|| ||
Yad api mūḷho abhisaṅkhāroti||
kāyena vācā manasā||
tad api akusalaṃ.|| ||
Yad api mūḷho mohena abhibhūto pariyādinna-citto parassa asatā dukkhaṃ upadahati,||
vadhena vā||
bandhanena vā||
jātiyā vā||
garahāya vā||
pabbājanāya vā||
'balav'amhi balattho'||
iti pi tad api akusalaṃ.|| ||
Iti'ssa'me mohajā||
mohanidānā||
mohasamudāya||
mohapaccāya||
aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti.|| ||
6. Eva-rūpo c'āyaṃ bikkhave puggalo vuccati:||
'akāla-vādī' ti pi||
'abhūtavādi' ti pi||
'anattha-vādī' ti pi||
'aDhamma-vādi' ti pi||
'avinayavādi' ti pī.|| ||
Kasmā c'āyaṃ bhikkhave eva-rūpo puggalo vuccati:||
'akālavādi' ti pi||
'abhūta-vādī' ti pi||
'anatthavadī' ti pi||
'aeDhamma-vādi' ti pi||
'avinaya-vādī' ti pī?|| ||
Tathā h'ayaṃ bhikkhave puggalo parassa asatā dukkhaṃ upadahati,||
vadhena vā||
bandhanena vā||
jānāyā vā||
garahāya vā||
pabbājanāya vā||
'balavamhi balattho.'|| ||
Iti pi bhutena kho pana vuccamāno avajānāti no paṭijānāti,||
abhūtena vuccamāno na ātappaṃ karoti,||
tassa nibbeṭhanāya:||
iti p'etaṃ atacchaṃ||
iti p'etaṃ abhūtanti.|| ||
Tasmā eva-rūpo puggalo vuccati||
'akāla-vādi' ti pi abhūta-vādī ti pi||
'anattha-vādī' ti pi||
'adhamma-vādī' ti pi||
'avinaya-vādī' ti pi.|| ||
8. Eva-rūpo bhikkhave puggalo lobhajehi pāpakehi akusalehi dhammehi abhibhūto pariyādinna-citto diṭṭhe'va dhamme dukkhaṃ viharati sa-vighātaṃ sa-upāyāsaṃ sa-pariḷāhaṃ,||
kāyassa ca bhedā param maraṇā duggati pāṭikaṅkhā.|| ||
Eva-rūpo bhikkhave puggalo dosajeha pāpakehi akusalehi dhammehi abhibhūto pariyādinna-citto diṭṭhe'va dhamme dukkhaṃ viharati sa-vighātaṃ sa-upāyāsaṃ sa-pariḷāhaṃ,||
kāyassa ca bhedā param maraṇā duggati pāṭikaṅkhā.|| ||
Eva-rūpo bhikkhave puggalo moha-jehi pāpakehi akusalehi dhammehi abhibhūto pariyādinna-citto diṭṭhe'va dhamme dukkhaṃ viharati sa-vighātaṃ sa-upāyāsaṃ sa-pariḷāhaṃ,||
kāyassa ca bhedā param maraṇā duggati pāṭikaṅkhā.|| ||
9. Seyyathā pi, bhikkhave,||
sālo vā||
dhavo vā phandano vā||
tīhi māluvālatāhi uddhasto pariyonaddho anayaṃ āpajjati,||
vyāsanaṃ āpajjati,||
anaya-vyasanaṃ āpajjati.|| ||
10. Evam eva kho bhikkhave puggalo lobhajehi pāpakehi akusalehi [203] dhammehi abhibhūto pariyādinna-citto diṭṭhe'va dhamme dukkhaṃ viharati sa-vighātaṃ sa-upāyāsaṃ sa-pariḷāhaṃ,||
kāyassa ca bhedā param maraṇā duggati pāṭikaṅkhā.|| ||
Eva-rūpo bhikkhave puggalo dosajeha pāpakehi akusalehi dhammehi abhibhūto pariyādinna-citto diṭṭhe'va dhamme dukkhaṃ viharati sa-vighātaṃ sa-upāyāsaṃ sa-pariḷāhaṃ,||
kāyassa ca bhedā param maraṇā duggati pāṭikaṅkhā.|| ||
Eva-rūpo bhikkhave puggalo moha-jehi pāpakehi akusalehi dhammehi abhibhūto pariyādinna-citto diṭṭhe'va dhamme dukkhaṃ viharati sa-vighātaṃ sa-upāyāsaṃ sa-pariḷāhaṃ,||
kāyassa ca bhedā param maraṇā duggati pāṭikaṅkhā.|| ||
Imāni kho, bhikkhave tīṇi akusala-mūlānī.|| ||
11. Tin'imāni, bhikkhave kusala-mūlāni.|| ||
Katamāni tīṇi?|| ||
Alobho kusala-mūlaṃ,||
adoso kusala-mūlaṃ,||
amoho kusala-mūlaṃ.|| ||
§
12. Yad api bhikkhave alobho,||
tad api kusalaṃ.|| ||
Yad api aluddho abhisaṅkhāroti||
kāyena, vācā, manajā,||
tad api kusaṃ.|| ||
Yad api aluddho lobhena anabhibhūto apariyādinna-citto||
na parassa asatā dukkhaṃ upadahati,||
vadhena vā||
bandhanena vā||
jāniyā vā||
garahāya vā||
pabbājanāya vā||
"balav'amhi balattho"||
iti pi tad api kusalaṃ.|| ||
Iti'ssa'me alobhajā||
alobhanidānā||
alobha-samudayā||
alobhapaccayā||
aneke kusalā dhammā sambhavanti.|| ||
§
13. Yad api bhikkhave adoso,||
tad api kusalaṃ.|| ||
Yad api aduṭdho abhisaṅkhāroti||
kāyena, vācā, manajā,||
tad api kusaṃ.|| ||
Yad api aduṭṭho dosena anabhibhūto apariyādinna-citto||
na parassa asatā dukkhaṃ upadahati,||
vadhena vā||
bandhanena vā||
jāniyā vā||
garahāya vā||
pabbājanāya vā||
"balav'amhi balattho"||
iti pi tad api kusalaṃ.|| ||
Iti'ssa'me adosajā||
adosanidānā||
adosa-samudayā||
adosapaccayā||
aneke kusalā dhammā sambhavanti.|| ||
§
14. Yad api bhikkhave amoho,||
tad api kusalaṃ.|| ||
Yad api aduṭdho abhisaṅkhāroti||
kāyena, vācā, manajā,||
tad api kusaṃ.|| ||
Yad api amūḷho mohena anabhibhūto apariyādinna-citto||
na parassa asatā dukkhaṃ upadahati,||
vadhena vā||
bandhanena vā||
jāniyā vā||
garahāya vā||
pabbājanāya vā||
"balav'amhi balattho"||
iti pi tad api kusalaṃ.|| ||
Iti'ssa'me amohajā||
[204] amohanidānā||
amoha-samudayā||
amohapaccayā||
aneke kusalā dhammā sambhavanti.|| ||
§
15. Eva-rūpo c'āyaṃ bhikkhave pugagalo vuccati,||
'kāla-vādī' ti pi||
'bhūta-vādī' ti pi||
'attha-vādī' ti pi||
'dhamma-vādī' ti pi||
'vunaya-vādī' ti pi.|| ||
Kasmā c'āyaṃ bhikkhave eva-rūpo puggalo vuccati,||
'kāla-vādi' ti pi||
'bhūta-vādī' ti pi||
'attha-vādi' ti pi||
'Dhamma-vādi' ti pi||
'vinaya-vādī' ti pi?|| ||
Yathā h'ayaṃ bhikkhave puggalo na pahassa asatā dukkhaṃ upadahati,||
vadhena vā||
bandhanena vā||
jāniyā vā||
garahāya vā||
pabbājanāya vā||
'balav'amhī balattho.'|| ||
Iti pi bhutena kho na vuccamāno paṭijānāti no avajānāti||
abhūtena vuccamāno ātappaṃ karoti tassa nibbeṭhanāya:|| ||
'Iti p'etaṃ tacchaṃ||
iti p'etaṃ bhūtan' ti.|| ||
Tasmā eva-rūpo puggālo vuccati||
'kāla-vādi' ti pi||
'bhūta-vādi' ti pi||
'attha-vādi' ti pi||
'dhamma-vādi' ti pi||
'vunaya-vādi' ti pi.|| ||
16. Eva-rūpassa bhikkhave puggalassa lobhajā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinna-mūlā tālavatthu-katā anabhāva-katā āyatiṃ anuppāda-dhammā diṭṭhe'va dhamme sukhaṃ viharati,||
avighātaṃ anupāyāsaṃ apariḷāhaṃ.|| ||
Diṭṭh'eva dhamme parinibkhāyati.|| ||
Eva-rūpassa bhikkhave puggalassa dosajā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinna-mūlā tālavatthu-katā anabhāva-katā āyatiṃ anuppāda-dhammā diṭṭhe'va dhamme sukhaṃ viharati,||
avighātaṃ anupāyāsaṃ apariḷāhaṃ.|| ||
Diṭṭh'eva dhamme parinibkhāyati.|| ||
Eva-rūpassa bhikkhave puggalassa mohajā pāpakā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinna-mūlā tālavatthu-katā anabhāva-katā āyatiṃ anuppāda-dhammā diṭṭhe'va dhamme sukhaṃ viharati,||
avighātaṃ anupāyāsaṃ apariḷāhaṃ.|| ||
Diṭṭh'eva dhamme parinibkhāyati.|| ||
17. Seyyathā pi bhikkhave sālo vā||
dhavo vā||
phandano vā,||
tīhi māluvālatāhi uddhasto pariyonaddho.|| ||
Atha puriso āgaccheyya kuddāla-piṭakaṃ ādāya.|| ||
So taṃ māluvālataṃ mūle||
chāndeyya mūle||
chetvā paḷikhaṇeyya.|| ||
Paḷikhaṇitvā mulāni uddhareyya antamaso usīranālamattāni pi.|| ||
So taṃ māluvālataṃ khaṇḍākhaṇḍikaṃ chindeyya,||
khaṇḍākhaṇḍikaṃ chetvā phāloyya,||
phāletvā sakalikaṃ sakalikaṃ kareyya,||
sakalikaṃ sakalikaṃ karitvā vāt'ātape visoseyya,||
vāt'ātape visosetvā agginā daheyya,||
agginā dahitvā [205] masiṃ kareyya,||
masiṃ karitvā mahāvāte vā opuṇeyya,||
nadiyā vā sīgha-sotāya pavāheyya.|| ||
Evam assa tā bhikkhave māluvālatā ucchinna-mūlā tālā-vatthu-katā anabhāva-katā āyatiṃ anuppāda-dhammā.|| ||
18. Evam eva kho bhikkhave eva-rūpassa bhikkhave puggalassa lobhajā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinna-mūlā tālavatthu-katā anabhāva-katā āyatiṃ anuppāda-dhammā diṭṭhe'va dhamme sukhaṃ viharati,||
avighātaṃ anupāyāsaṃ apariḷāhaṃ.|| ||
Diṭṭh'eva dhamme parinibkhāyati.|| ||
Eva-rūpassa bhikkhave puggalassa dosajā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinna-mūlā tālavatthu-katā anabhāva-katā āyatiṃ anuppāda-dhammā diṭṭhe'va dhamme sukhaṃ viharati,||
avighātaṃ anupāyāsaṃ apariḷāhaṃ.|| ||
Diṭṭh'eva dhamme parinibkhāyati.|| ||
Eva-rūpassa bhikkhave puggalassa mohajā pāpakā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinna-mūlā tālavatthu-katā anabhāva-katā āyatiṃ anuppāda-dhammā diṭṭhe'va dhamme sukhaṃ viharati,||
avighātaṃ anupāyāsaṃ apariḷāhaṃ.|| ||
Diṭṭh'eva dhamme parinibkhāyati.|| ||
Imāni kho bhikkhave tīṇi kusala-mūlānī" ti.|| ||
