Aṅguttara Nikāya
Pañcaka Nipāta
8. Yodhājīva Vagga
Sutta 75
Paṭhama Yodhājīvūpama Suttaṁ
Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.
[1][pts][than] Evaṁ me sutaṁ.|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa Ārāme.|| ||
Tatra kho Bhagavā bhikkhu āmantesi:|| ||
"Bhikkhavo" ti.|| ||
"Bhadante" ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.
Bhagavā etad avoca:|| ||
Pañc'ime bhikkhave yodh'ājīvā santo saṁvijj'amānā lokasmiṁ.|| ||
Katame pañca?|| ||
Idha, bhikkhave, ekacco yodh'ājīvo rajaggaṁ yeva disvā saṁsīdati,||
visīdati,||
na santhamhati,||
na Sakkoti saṅgāmaṁ otarituṁ.|| ||
Eva-rūpo bhikkhave idh'ekacco yodh'ājīvo hoti.|| ||
Ayaṁ bhikkhave paṭhamo yodh'ājīvo santo saṁvijjamāno lokasmiṁ.
Puna ca paraṁ bhikkhave,||
idh'ekacco yodh'ājīvo sahati rajaggaṁ.|| ||
Api ca kho dhajaggaṁ yeva disvā saṁsīdati,||
visīdati,||
na satthambhati,||
na Sakkoti saṅgāmaṁ otarituṁ.|| ||
Eva-rūpo pi kho bhikkhave,||
idh'ekacco yodh'ājīvo hoti.|| ||
Ayaṁ bhikkhave dutiyo yodh'ājīvo santo saṁvijjamāno lokasmiṁ.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave,||
idh'ekacco yodh'ājīvo sahati rajaggaṁ,||
sahati dhajaggaṁ,||
api ca kho ussādanaṁ yeva sutvā saṁsīdati,||
visīdati,||
na satthambhati,||
na Sakkoti saṅgāmaṁ otarituṁ.|| ||
Eva-rūpo pi kho bhikkhave,||
idh'ekacco yodh'ājīvo hoti.|| ||
Ayaṁ bhikkhave tatiyo yodh'ājīvo santo saṁvijjamāno lokasmiṁ.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave,||
idh'ekacco yodh'ājīvo sahati rajaggaṁ,||
sahati dhajaggaṁ,||
sahati ussādanaṁ.|| ||
Api ca kho sampahāre āhaññati,||
vyāpajjati.|| ||
Eva-rūpo pi kho bhikkhave idh'ekacco yodh'ājīvo hoti.|| ||
Ayaṁ bhikkhave catuttho yodh'ājīvo santo saṁvijjamāno lokasmiṁ.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave,||
idh'ekacco yodh'ājīvo sahati rajaggaṁ,||
sahati dhajaggaṁ,||
sahati ussādanaṁ,||
[90] sahati sampahāraṁ.|| ||
So taṁ saṅgāmaṁ abhivijinitvā vijita-saṅgāmo tam eva saṅgāmasīsaṁ ajjhā-vasati.|| ||
Evarūvapo pi kho bhikkhave idh'ekacco yodhajīvo hoti.|| ||
Ayaṁ bhikkhave pañcamo yodhajīvo.|| ||
Santo saṁvijjamāno lokasmiṁ.|| ||
Ime kho bhikkhave pañca yodh'ājīvā santo saṁvijj'amānā lokasmiṁ.|| ||
Evam eva kho bhikkhave,||
pañca yodh'ājīvūpamā puggalā santo saṁvijj'amānā
Bhikkhusu.|| ||
Katame pañca?|| ||
Yo idha bhikkhave,||
bhikkhu rajaggaṁ yeva disvā saṁsīdati,||
visīdati,||
na santhambhati,||
na Sakkoti Brahma-cariyaṁ santānetuṁ.|| ||
Sikkhādubbalyaṁ āvīkatvā sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy-āvattati.|| ||
Kimassa rajaggasmiṁ?|| ||
Idha, bhikkhave, bhikkhu suṇāti:|| ||
'Asukasmiṁ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇa-pokkha-ratāya samannāgatā' ti.|| ||
So taṁ sutvā saṁsīdati,||
visīdati,||
na Sakkoti Brahma-cariyaṁ santānetuṁ.|| ||
Sikkhādubbalyaṁ āvīkatvā sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy-āvattati.|| ||
Idam assa rajaggasmiṁ|| ||
Seyyathā pi so bhikkhave,||
yodh'ājīvo rajaggaṁ disvā saṁsīdati,||
visīdati,||
na santhambhati,||
na Sakkoti saṅgāmaṁ otarituṁ,||
tath'ūpamāhaṁ bhikkhave,||
imaṁ puggalaṁ vadāmi.|| ||
Eva-rūpo bhikkhave,||
idh'ekacco puggalo hoti.|| ||
Ayaṁ bhikkhave paṭhamo yodh'ājīvūpamo puggalo santo saṁvijjamāno bhikkhusu.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave,||
bhikkhu sahati rajaggaṁ api ca kho dhajaggaṁ yeva disvā saṁsīdati,||
visīdati.|| ||
Na santhambhati,||
na Sakkoti Brahma-cariyaṁ santānetuṁ.|| ||
Sikkhādubbalyaṁ āvīkatvā sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy-āvattati.|| ||
Kimassa dhajaggasmiṁ?|| ||
Idha, bhikkhave, bhikkhu na heva kho suṇāti: 'asukasamiṁ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇa-pokkha-ratāya samannāgatā'ti.|| ||
Api ca kho sāmaṁ pasasati itthiṁ vā kumāriṁ vā abhirūpaṁ dassaniyaṁ pāsādikaṁ paramāya vaṇṇa-pokkha-ratāya samannāgataṁ.|| ||
So taṁ disvā saṁsīdati,||
visīdati. Na santhambhati,||
na [91] Sakkoti Brahma-cariyaṁ santānetuṁ.|| ||
Sikkhādubbalyaṁ āvīkatvā sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy-āvattati.|| ||
Idam assa dhajaggasmiṁ.|| ||
Seyyathā pi so bhikkhave,||
yodhājivo sahati rajaggaṁ,||
api ca kho dhajaggaṁ yeva disvā saṁsīdati,||
visīdati,||
na santhambhati,||
na Sakkoti saṅgāmaṁ otarituṁ.|| ||
Tath'ūpamāhaṁ bhikkhave,||
imaṁ puggalaṁ vadāmi.|| ||
Eva-rūpo pi bhikkhave,||
idh'ekacco puggalo hoti.|| ||
Ayaṁ bhikkhave,||
dutiyo yodh'ājīvūpamo puggalo santo saṁvijjamāno bhikkhūsu.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave,||
bhikkhu sahati rajaggaṁ,||
sahati dhajaggaṁ api ca kho ussādanaṁ yeva sutvā saṁsīdati,||
visīdati,||
na santhambhati,||
na Sakkoti Brahma-cariyaṁ santānetuṁ.|| ||
Sikkhādubbalyaṁ āvīkatvā sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy-āvattati.|| ||
Kimassa ussādanāya?|| ||
Idha, bhikkhave,||
bhikkhuṁ arañña-gataṁ vā rukkha-mūla-gataṁ vā suññ-ā-gāra-gataṁ vā mātu-gāmo upasaṅkamitvā uhasati1,||
ullapati,||
ujjhagghati,||
uppaṇḍeti.|| ||
So mātu-gāmena uhasiyamāno ullapiyamāno ujjhagghiyamāno uppaṇḍiyamāno saṁsīdati,||
visīdati,||
na santhambhati,||
na Sakkoti Brahma-cariyaṁ santānetuṁ.|| ||
Sikkhādubbalyaṁ āvīkatvā sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy-āvattati.|| ||
Idam assa ussādanāya.|| ||
Seyyathā pi so bhikkhave yodh'ājīvo sahati rajaggaṁ,||
sahati dhajaggaṁ,||
api ca kho ussādanaṁ yeva7 sutvā saṁsīdati,||
visīdati,||
na santhambhati,||
na Sakkoti saṅgāmaṁ otarituṁ.|| ||
Tath'ūpamāhaṁ bhikkhave,||
imaṁ puggalaṁ vadāmi.|| ||
Eva-rūpo pi bhikkhave,||
idh'ekacco puggalo hoti.|| ||
Ayaṁ bhikkhave,||
tatiyo yodh'ājīvūpamo puggalo santo saṁvijjamāno bhikkhusu.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave sahati rajaggaṁ,||
sahati dhajaggaṁ,||
sahati ussādanaṁ.|| ||
Api ca kho sampahāre āhaññati vyāpajjati.|| ||
Kimassa sampahārasmiṁ?|| ||
Idha, bhikkhave,||
bhikkhuṁ arañña-gataṁ vā rukkha-mūla-gataṁ [92] vā suññ-ā-gāra-gataṁ vā mātu-gāmo upasaṅkamitvā abhinisīdati,||
abhinipajjati,||
ajjhottarati.|| ||
So mātu-gāmena abhinisīdiyamāno abhinipajjiyamāno ajjhottariyamāno sikkhaṁ apaccakkhāya dubbalyaṁ anāvī-katvā methunaṁ dhammaṁ patisevati.|| ||
Idam assa sampahārasmiṁ.|| ||
Seyyathā pi so bhikkhave,||
yodh'ājīvo sahati rajaggaṁ,||
sahati dhajaggaṁ,||
sahati ussādanaṁ,||
api ca kho sampahāre āhaññati,||
vyāpajjati,||
tath'ūpamāhaṁ bhikkhave,||
imaṁ puggalraṁ vadāmi.|| ||
Eva-rūpo pi bhikkhave,||
idh'ekacco puggalo hoti.|| ||
Ayaṁ bhikkhave,||
catuttho yodh'ājīvūpamo puggalo santo saṁvijjamāno bhikkhusu.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave,||
bhikkhu sahati rajaggaṁ,||
sahati dhajaggaṁ,||
sahati ussādanaṁ,||
sahati sampahāraṁ.|| ||
So taṁ saṅgāmaṁ abhivijinitvā vijita-saṅgāmo,||
tam eva saṅgāmasīsaṁ ajjhā-vasati.|| ||
Kimassa saṅgāmavijayasmiṁ?|| ||
Idha, bhikkhave, bhikkhuṁ arañña-gataṁ vā rukmūla-gataṁ vā suññ-ā-gāra-gataṁ vā mātugamo upasaṅkamitvā abhinisīdati,||
abhinipajjati,||
ajjhottarati.|| ||
So mātu-gāmena abhinisīdiyamāno abhinipajjiyamāno ajajhottariyamāno viniveṭhetvā vinimocetvā yena kāmaṁ pakkamati.|| ||
So vivittaṁ sen'āsanaṁ bhajati: araññaṁ rukkha-mūlaṁ pabbataṁ kandaraṁ giri-guhaṁ susānaṁ vana-patthaṁ abbhokāsaṁ palālapuñjaṁ.|| ||
So arañña-gato vā rukkha-mūla-gato vā suññ-ā-gāra-gato vā nisīdati pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭha-petvā.|| ||
So abhijjhaṁ loke pahāya vigat-ā-bhijjhena cetasā viharati,||
abhijjhāya cittaṁ parisodheti.|| ||
Vyāpāda-padosaṁ pahāya avyāpanna-citto viharati sabba-pāṇa-bhūta-hit-ā-nukampī.|| ||
Vyāpāda-padosā cittaṁ parisodheti.|| ||
Thīna-middhaṁ pahāya vigata-thīna-middho viharati āloka-saññī sato sampajāno.|| ||
Thīna-middhāya cittaṁ parisodheti.|| ||
Uddhacca-kukkuccaṁ pahāya anuddhato viharatiajjhattaṁ vūpasanta-citto. Uddhacca-kukkuccā cittaṁ parisodheti.|| ||
Vici-kicchaṁ pahāya tiṇṇa-vici-kiccho viharati [93] akathaṁ-kathī kusalesu dhammesu. Vickicchāya cittaṁ parisodheti.|| ||
So ime pañca-nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalī-karaṇe vivicc'eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi sa-vitakkaṁ sa-vicāraṁ viveka-jaṁ pitisukhaṁ paṭhamaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||
Vitakka-vicāraṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodi-bhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhi-jaṁ pīti-sukhaṁ dutiyaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||
Pitiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno,||
sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti,||
yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti||
'Upekkhako satimā sukha-vihārī' ti,||
tatiyaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||
Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubb'eva somanassa-domanassānaṁ atthaṅgamā adukkha-ṁ-asukhaṁupekkhā-sati-pārisuddhiṁ catutthaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||
So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaḍgaṇe vigat'ūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte āsavānaṁ khaya-ñāṇāya cittaṁ abhininnāmeti.|| ||
So idaṁ dukkhan ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||
Ayaṁ dukkha-samudayo ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||
Ayaṁ dukkha-nirodho ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||
Ayaṁ dukkha-nirodha-gāminī paṭipadā ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||
Ime āsavā'ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||
Ayaṁ āsava-samudayoti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||
Ayaṁ āsava-nirodhoti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||
Ayaṁ āsava-nirodha-gāminī paṭipadā ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||
Tassa evaṁ jānato evaṁ passato kām'āsavā pi cittaṁ vimuccati.|| ||
Bhavāsavāpi cittaṁ vimuccati.|| ||
Avijjāsavāpi cittaṁ vimuccati. Vimuttasmiṁ vimuttamiti ñāṇaṁ hoti.|| ||
'Khīṇā jāti,||
vusitaṁ Brahma-cariyaṁ,||
kataṁ karaṇīyaṁ,||
nāparaṁ itthattāyā'ti pajānāti.|| ||
Idam assa saṅgāmavijayasmiṁ.|| ||
Seyyathā pi so bhikkhave,||
yodh'ājīvo sahati rajaggaṁ,||
sahati dhajaggaṁ,||
sahati ussādanaṁ,||
sahati sampahāraṁ,||
so taṁ saṅgāmaṁ abhivijinitvā vijitasaḍgāmo tam eva saṅgāmasīsaṁ ajjhā-vasati.|| ||
Tath'ūpamāhaṁ bhikkhave,||
imaṁ puggalaṁ vadāmi.|| ||
Eva-rūpo pi bhikkhave,||
idh'ekacco puggalo hoti.|| ||
Ayaṁ, bhikkhave,||
pañcamo yodh'ājīvūpamo puggalo santo saṁvijjamāno bhikkhusu.|| ||
Ime kho bhikkhave,||
pañca yodh'ājīvūpamā puggalā santo saṁvijj'amānā bhikkhusū'ti.|| ||