Aṅguttara Nikāya
VIII. Aṭṭhaka Nipāta
V. Uposatha Vagga

Sutta 46

Anuruddha-Manāpa-Kāyika Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 

---

[262]

[1][pts][bodh] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kosambīyaṁ viharati Ghosit-ā-rāme.|| ||

Tena kho pana samayen'āyasmā Anuruddho divā-vihāraṁ gato hoti paṭisallīno.|| ||

Atha kho sambahūlā manāpa-kāyikā devatā yen'āyasmā Anuruddho ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Anuruddhaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ aṭṭhaṁsu.|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhitā kho tā devatā āyasmantaṁ Anuruddhaṁ etad avocuṁ:|| ||

Mayaṁ [263] bhante Anuruddha,||
manāpa-kāyikā nāma devatā tīsu ṭhānesu issariyaṁ kārema vasaṁ vattema.|| ||

Mayaṁ bhante Anuruddha,||
yādisakaṁ vaṇṇaṁ ākaṅkhāma||
tādisakaṁ vaṇṇaṁ ṭhānaso paṭilabhāma.|| ||

Mayaṁ bhante Anuruddha,||
yādīsakaṁ saraṁ ākaṅkhāma||
tādisakaṁ saraṁ ṭhānaso paṭilabhbhāma.|| ||

Mayaṁ bhante Anuruddha,||
yādisakaṁ sukhaṁ ākkhaṅkhāma||
tādisakaṁ sukhaṁ ṭhānaso paṭilabhāma.|| ||

Mayaṁ bhante Anuruddha,||
manāpa-kāyikā nāma devatā imesu tisu ṭhānesu issariyaṁ kārema vasaṁ vattemā' ti.|| ||

 

§

 

2. Atha kho āyasmato Anurudassa etad ahosi:|| ||

'Aho vat'imā devatā sabbā'va nīlā assu nīla-vaṇṇā nīla-vatthā nīl-ā-laṅkārā' ti.|| ||

Atha kho tā devatā āyasmato Anuruddhassa cittam aññāya sabbā'va nīlā ahesuṁ nīla-vaṇṇā nīla-vatthā nīl-ā-laṅkārā.|| ||

■

Atha kho āyasmato Anuruddassa etad ahosi:|| ||

'Aho vat'imā devatā sabbā'va pītā assu pītā-vaṇṇā pītā-vatthā pīt-ā-laṅkārā' ti.|| ||

Atha kho tā devatā āyasmato Anuruddhassa citta maññāya sabbā'va pītā ahesuṁ pītā-vaṇṇā pītā-vatthā pīt-ā-laṅkārā.|| ||

■

Atha kho āyasmato Anuruddassa etad ahosi:|| ||

'Aho vat'imā devatā sabbā'va lohitakā assu lohitakā vaṇṇā lohitakā-vatthā lohitālaṅkārā' ti.|| ||

Atha kho tā devatā āyasmato Anuruddhassa citta maññāya sabbā'va lohita ahesuṁ lohitakā-vaṇṇā lohitakā-vatthā lohitak-ā-laṅkārā.|| ||

■

Atha kho āyasmato Anuruddassa etad ahosi:|| ||

'Aho vat'imā devatā sabbā'va odātā assu odāta-vaṇṇā odāta-vatthā odāt-ā-laṅkārā' ti.|| ||

Atha kho tā devatā āyasmato Anuruddhassa citta maññāya sabbā'va odātā ahesuṁ odāta-vaṇṇā odāta-vatthā odāt-ā-laṅkārā.|| ||

 

§

 

Atha kho tā devatā ekā'va gāyi,||
ekā'va nacci,||
eka'va accharikaṁ vādesi.|| ||

Seyyathā pi nāma pañc'aṅgikassa turiyassa suvinītassa suppaṭi-patāḷitassa kusalehi su-samann-ā-gatassa saddo hoti vaggu ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca madaniyo ca,||
[264] evam eva tāsaṁ devatānaṁ alaṅkārānaṁ saddo hoti vaggu ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca madaniyo ca.|| ||

■

Atha kho āyāsmā Anuruddho indriyāni okkhipi.|| ||

■

Atha kho tā devatā|| ||

'Na khv ayyo Anuruddho sādiyatī' ti tatth'ev'antara-dhāyiṁsu.|| ||

 

§

 

3. Atha kho āyasmā Anuruddho sāyaṇha-samayaṁ patisallānā vuṭṭhi yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Anuruddho Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

Idh'āhaṁ bhante, divā-vihāraṁ gato homi patisallīno.|| ||

Atha kho bhante, sambahūlā manāpa-kāyikā devatā yenāhaṁ ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā maṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ aṭṭhaṁsuṁ.|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhitā kho bhante,||
tā devatā maṁ etad avocuṁ:|| ||

Mayaṁ bhante Anuruddha,||
manāpa-kāyikā nāma devatā tīsu ṭhānesu issariyaṁ kārema vasaṁ vattema.|| ||

Mayaṁ bhante Anuruddha,||
yādisakaṁ vaṇṇaṁ ākaṅkhāma||
tādisakaṁ vaṇṇaṁ ṭhānaso paṭilabhāma.|| ||

Mayaṁ bhante Anuruddha,||
yādīsakaṁ saraṁ ākaṅkhāma||
tādisakaṁ saraṁ ṭhānaso paṭilabhbhāma.|| ||

Mayaṁ bhante Anuruddha,||
yādisakaṁ sukhaṁ ākkhaṅkhāma||
tādisakaṁ sukhaṁ ṭhānaso paṭilabhāma.|| ||

Mayaṁ bhante Anuruddha,||
manāpa-kāyikā nāma devatā imesu tisu ṭhānesu issariyaṁ kārema vasaṁ vattemā' ti.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante etad ahosi:|| ||

'Aho vat'imā devatā sabbā'va nīlā assu nīla-vaṇṇā nīla-vatthā nīl-ā-laṅkārā' ti.|| ||

Atha kho tā devatā mama cittam aññāya sabbā'va nīlā ahesuṁ nīla-vaṇṇā nīla-vatthā nīl-ā-laṅkārā.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante etad ahosi:|| ||

'Aho vat'imā devatā sabbā'va pītā assu pītā-vaṇṇā pītā-vatthā pīt-ā-laṅkārā' ti.|| ||

Atha kho tā devatā mama citta maññāya sabbā'va pītā ahesuṁ pītā-vaṇṇā pītā-vatthā pīt-ā-laṅkārā.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante etad ahosi:|| ||

'Aho vat'imā devatā sabbā'va lohitakā assu lohitakā vaṇṇā lohitakā-vatthā lohitālaṅkārā' ti.|| ||

Atha kho tā devatā mama citta maññāya sabbā'va lohita ahesuṁ lohitakā-vaṇṇā lohitakā-vatthā lohitak-ā-laṅkārā.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante etad ahosi:|| ||

'Aho vat'imā devatā sabbā'va odātā assu odāta-vaṇṇā odāta-vatthā odāt-ā-laṅkārā' ti.|| ||

Atha kho tā devatā [265] mama citta maññāya sabbā'va odātā ahesuṁ odāta-vaṇṇā odāta-vatthā odāt-ā-laṅkārā.|| ||

Atha kho bhante tā devatā ekā'va gāyi,||
ekā'va nacci,||
eka'va accharikaṁ vādesi.|| ||

Seyyathā pi nāma pañc'aṅgikassa turiyassa suvinītassa suppaṭi-patāḷitassa kusalehi su-samann-ā-gatassa saddo hoti vaggu ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca madaniyo ca,||
evam eva tāsaṁ devatānaṁ alaṅkārānaṁ saddo hoti vaggu ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca madaniyo ca.|| ||

Atha khv āhaṁ bhante indriyāni okkhipi.|| ||

Atha kho bhaṇte tā devatā|| ||

'Na khv āyyo Anuruddho sādiyatī ti tatth'ev'antara-dhāyiṁsu.|| ||

 

§

 

Katihi nū kho bhante,||
dhammehi samannāgato mātu-gāmo kāyassa bhedā param maraṇā manāpa-kāyikānaṁ devānaṁ saha-vyataṁ upapajjatī' ti?|| ||

■

4. Aṭṭhahi kho Anuruddha, dhammehi samannāgato mātu-gāmo kāyassa bhedā param maraṇā manāpa-kāyikānaṁ devānaṁ saha-vyataṁ uppajjati.|| ||

Katamehi aṭṭhahi?|| ||

5. Idha Anuruddha, mātu-gāmo yassa mātā-pitaro bhattuno denti,||
attha-kāmā hitesino anukampakā anukampaṁ upādāya,||
tassa hoti pubb'uṭṭhāyinī pacchā-nipātinī kiṅkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī.|| ||

■

6. Ye te bhattu garuno honti,||
'mātā' ti vā 'pitā' ti vā 'samaṇa-brāhmaṇā' ti vā,||
te sakkaroti garukaroti māneti pūjeti abbhāgate ca āsanodakena paṭipūjeti.|| ||

■

7. Ye te bhattu abbhantara kammantā 'uṇṇā' ti vā 'kappāsā' ti vā||
tattha dakkhā hoti analasā tatrupāyāya vīmaṁsāya samannāgatā alaṇ kātuṁ alaṁ saṁvidhātuṁ.|| ||

■

8. Yo so bhatatu abbhantaro anto- [266] jano 'dāsā' ti vā 'pessā' ti vā,||
'kamma-karā' ti vā,||
tesaṁ katañ ca katato jānāti,||
akatañ ca akatato jānāti,||
gilāna-kānañ ca bal-ā-balaṁ jānāti,||
khādanīyaṁ bhojanīyañ c'assa paccaṁsena saṁvibhajati.|| ||

■

Yaṁ hattu āharati dhanaṁ vā dhaññaṁ vā rajataṁ vā jāta-rūpaṁ vā,||
taṁ ārakkhena guttiyā sampādeti,||
tattha ca hoti adhuttī athenī asonḍī avināsikā.|| ||

Upāsikā kho pana hoti Buddhaṁ saraṇaṁ gatā,||
dhammaṁ saraṇaṁ gatā||
Saṅghaṁ saraṇaṁ gatā.|| ||

■

Sīla-vatī kho pana hoti pāṇ-ā-tipātā paṭiviratā,||
adinn'ādānā paṭiviratā||
kāmesu micchā-cārā paṭiviratā||
musā-vādā paṭiviratā||
surā-mera-yamajja-pamā-daṭṭhānā paṭiviratā.|| ||

■

Cāgavatī kho pana hoti vigata-mala-maccherena cetasā agāraṁ ajjhā-vasati mutta-cāgā payata-pāṇī vossagga-ratā yā cayogā dānasaṁvihāragaratā.|| ||

Imehi kho Anuruddha, aṭṭhahi dhammehi samaṅgato mātu-gāmo kāyassa bhedā param maraṇā manāpa-kāyikānaṁ devānaṁ saha-vyataṁ upapajjatī ti.|| ||

 

---

 

Yo naṁ bharati sabbadā niccaṁ ātāpī ussuko,||
Taṁ sabba-kāmadaṁ posaṁ bhattāraṁ nātimaññati.|| ||

Na cāpi sotthī bhattāraṁ issāvādena rosaye,||
Bhattu ca garuno sabbe patipūjeti paṇḍitā.|| ||

Uṭṭhāyikā analasā saṅgahitaparijjanā,||
Bhattu manāpaṁ carati sambhataṁ anurakkhati.|| ||

Yā evaṁ vattatī nārī bhattu chandavasānugā,||
Manāpā nāma te devā yattha sā upapajjatī ti.|| ||