Dīgha Nikāya

Sutta 2

Sāmañña-Phala Suttaṁ

Adapted from the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series

[1][pts][than] Evaṁ me sutaṁ.|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati||
Jīvakassa komāra-bhaccassa Amba-vane,||
mahatā bhikkhu-saṅghena saddhiṁ aḍḍha-teḷasehi bhikkhu-satehi.|| ||

Tena kho pana samayena rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tadahu'posathe paṇṇarase Komudiyā cātumāsiniyā puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā rājāmacca-parivuto upari-pāsāda-vara-gato nisinno hoti.|| ||

Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tadahu'posathe udānaṁ udānesi:|| ||

Ramaṇīyā vata bho dosinā ratti,||
abhirūpā vata bho dosinā ratti,||
dassanīyā vata bho dosinā ratti,||
pāsādikā vata bho dosinā ratti,||
lakkhaññā vata bho dosinā ratti.|| ||

Kaṁ nu kh'ajja samaṇaṁ vā brāhmaṇaṁ vā payirupāseyyāma,||
yaṁ no payirupāsato cittaṁ pasīdeyyā ti?|| ||

[2.] Evaṁ vutte aññataro rājāmacco rājānaṁ Māgadhaṁ Ajātasattuṁ Vedehi-puttaṁ etad avoca:|| ||

Ayaṁ deva Pūraṇo Kassapo saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṅkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||

Taṁ devo Pūraṇaṁ Kassapaṁ payirupāsatu,||
app'eva nāma devassa Pūraṇaṁ Kassapaṁ payirupāsato cittaṁ pasīdeyyā ti.|| ||

Evaṁ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuṇhī ahosi.|| ||

[3.] Aññataro pi kho rājāmacco rājānaṁ Māgadhaṁ Ajātasattuṁ Vedehi-puttaṁ etad avoca:|| ||

Ayaṁ deva [48] Makkhalī-Gosālo saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṅkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||

Taṁ devo Makkhaliṁ Gosālaṁ payirupāsatu,||
app'eva nāma devassa Makkhaliṁ Gosālaṁ payirupāsato cittaṁ pasīdeyyā ti.|| ||

Evaṁ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuṇhī ahosi.|| ||

[4.] Aññataro pi kho rājāmacco rājānaṁ Māgadhaṁ Ajātasattuṁ Vedehi-puttaṁ etad avoca:|| ||

Ayaṁ deva Ajito Kesa-kambalo saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṅkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||

Taṁ devo Ajitaṁ Kesa-kambalaṁ payirupāsatu||
app'eva nāma devassa Ajitaṁ Kesa-kambalaṁ payirupāsato cittaṁ pasīdeyyā ti.|| ||

Evaṁ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-puttaṁ tuṇhī ahosi.|| ||

[5.] Aññataro pi kho rājāmacco rājānaṁ Māgadhaṁ Ajātasattuṁ Vedehi-puttaṁ etad avoca:|| ||

Ayaṁ deva Pakudho Kaccāyano saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṅkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||

Taṁ devo Pakudhaṁ Kaccāyanaṁ payirupāsatu,||
app'eva nāma devassa Pakudhaṁ Kaccāyanaṁ payirupāsato cittaṁ pasīdeyyā ti.|| ||

Evaṁ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-puttaṁ tuṇhī ahosi.|| ||

[6.] Aññataro pi kho rājāmacco rājānaṁ Māgadhaṁ Ajātasattuṁ Vedehi-puttaṁ etad avoca:|| ||

Ayaṁ deva Sañjayo Beḷaṭṭhi-putto saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṅkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||

Taṁ devo Sañjayaṁ Beḷaṭṭhi-puttaṁ payirupāsatu,||
app'eva nāma devassa Sañjayaṁ Beḷaṭṭhi-puttaṁ payirupāsato cittaṁ pasīdeyyā ti.|| ||

Evaṁ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-puttaṁ tuṇhī ahosi.|| ||

[7.] Aññataro pi kho rājāmacco rājānaṁ Māgadhaṁ Ajātasattuṁ Vedehi-puttaṁ etad avoca:|| ||

Ayaṁ deva [49] Nigaṇṭho Nāta-putto saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṅkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||

Taṁ devo Nigaṇṭhaṁ Nāta-puttaṁ payirupāsatu||
app'eva nāma devassa Nigaṇṭhaṁ Nāta-puttaṁ payirupāsato cittaṁ pasīdeyyā ti.|| ||

Evaṁ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-puttaṁ tuṇhī ahosi.|| ||

[8.] Tena kho pana samayena Jīvako Komārabhacco rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa avidūre tuṇhī-bhūto nisinno hoti.|| ||

Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Jīvakaṁ Komārabhaccaṁ etad avoca:|| ||

Tvaṁ pana samma Jīvaka kiṁ tuṇhī ti?|| ||

Ayaṁ deva Bhagavā arahaṁ Sammā Sambuddho amhākaṁ Amba-vane viharati,||
mahatā bhikkhu-saṅghena saddhiṁ aḍḍha-teḷasehi bhikkhu-satehi.|| ||

Taṁ kho pana Bhagavantaṁ Gotamaṁ evaṁ kalyāṇo kitti-saddo abbhu-g-gato:|| ||

Iti pi so Bhagavā arahaṁ Sammā Sambuddho vijjā-caraṇa-sampanno Sugato loka-vidū anuttaro purisa-damma-sārathī,||
Satthā deva-manussānaṁ Buddho Bhagavā ti.|| ||

Taṁ devo Bhagavantaṁ payirupāsatu,||
app'eva nāma devassa Bhagavantaṁ payirupāsato cittaṁ pasīdeyyā ti.|| ||

Tena hi samma Jīvaka hatthi-yānāni kappāpehī ti.|| ||

[9.] Evaṁ devā ti kho Jīvako Komārabhacco rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa paṭi-s-sutvā pañca-mattāni hatthinikā-satāni kappāpetvā,||
rañño ca ārohanīyaṁ nāgaṁ,||
rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa paṭivedesi:|| ||

Kappitāni kho te deva hatthi-yānāni yassa dāni kālaṁ maññasī ti.|| ||

Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto pañcasu hatthinikā-satesu paccekā itthiyo āropetvā ārohaṇīyaṁ nāgaṁ abhirūhitvā,||
ukkāsu dhāriyāmānāsu Rājagahamhā niyyāsi mahacca rājānubhāvena,||
yena Jīvakassa Komārabhaccassa Amba-vanaṁ tena pāyāsi.|| ||

[10.] Atha kho rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa avidūre Amba-vanassa ahu-d'eva bhayaṁ,||
ahu chambhitattaṁ,||
ahu lomahaṁso.|| ||

Atha kho rājā Māgadho [50] Ajātasattu Vedehi-putto bhīto saṁviggo loma-haṭṭha-jāto Jīvakaṁ Komārabhaccaṁ etad avoca:|| ||

Kacci maṁ samma Jīvaka na vañcesi?|| ||

Kacci maṁ samma Jīvaka na palambhesi?|| ||

Kacci maṁ samma Jīvaka na paccatthikānaṁ desi?|| ||

Kathaṁ hi nāma tāva mahato bhikkhu-saṅghassa aḍḍha-teḷasānaṁ bhikkhu-satānaṁ n'eva khipita-saddo bhavissati na ukkāsita-saddo na nigghoso ti?|| ||

Mā bhāyi mahā-rāja na taṁ deva vañcemi.|| ||

Na taṁ deva palambhemi,||
na taṁ deva paccatthikānaṁ demi.|| ||

Abhi-k-kama mahā-rāja.|| ||

Ete maṇḍala-māḷe dīpā jhāyantī ti.|| ||

[11.] Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto yāvatikā nāgassa bhūmi nāgena gantvā,||
nāgā paccorohitvā pattiko va yena maṇḍala-māḷassa dvāraṁ ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Jīvakaṁ Komārabhaccaṁ etad avoca:|| ||

Kahaṁ pana samma Jīvaka Bhagavā ti?|| ||

Eso mahā-rāja Bhagavā.|| ||

Eso mahā-rāja Bhagavā majjhimaṁ thambhaṁ nissāya puratthābhimukho nisinno purakkhato bhikkhu-saṅghassā ti.|| ||

[12.] Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā eka-m-antaṁ aṭṭhāsi.|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhito kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuṇhī-bhūtaṁ tuṇhī-bhūtaṁ bhikkhu-saṅghaṁ anuviloketvā rahadam iva vi-p-pasannaṁ,||
udānaṁ udānesi:|| ||

Iminā me upasamena Udāyi-bhaddo kumāro samannāgato hotu,||
yen'etarahi upasamena bhikkhu-saṅgho samannāgato ti.|| ||

Āgamā kho tvaṁ mahā-rāja yathā pemaṁ ti.|| ||

Piyo me bhante Udāyi-bhaddo kumāro.|| ||

Iminā me bhante upasamena Udāyi-bhaddo kumāro samannāgato hotu,||
yen'etarahi upasamena bhikkhu-saṅgho samannāgato ti.|| ||

[13.] Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaṁ abhivādetvā bhikkhu-saṅghassa añjaliṁ [51] paṇāmetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

Puccheyyām ahaṁ bhante Bhagavantaṁ kiñci'd'eva desaṁ,||
sace me Bhagavā okāsaṁ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā ti.|| ||

Puccha mahā-rāja yadākaṅkhasī ti.|| ||

[14.] Yathā nu kho imāni bhante puthu-sippāyatanāni||
— seyyath'īdaṁ:|| ||

Hatthārohā||
assārohā||
rathikā||
dhanuggahā||
celakā||
calakā||
piṇḍa-dāvikā||
uggā rāja-puttā||
pakkhandino||
mahā-nāgā||
sūrā||
camma-yodhino||
dāsaka-puttā||
āḷārikā-kappakā||
nahāpakā||
sūdā||
mālā-kārā||
rajakā||
pesa-kārā||
naḷa-kārā||
kumbha-kārā||
gaṇakā||
muddikā,||
yāni vā pan'aññāni pi evaṁ-gatāni puthu-sippāyatanāni||
— te diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sippa-phalaṁ upajīvan ti.|| ||

Te tena attāṇaṁ sukhenti pīnenti||
mātā-pitaro sukhenti pīnenti,||
putta-dāraṁ sukhenti pīnenti||
mitt-ā-macce sukhenti pīnenti||
samaṇa-brāhmaṇesu uddhaggikaṁ dakkhiṇaṁ patiṭṭhāpenti sovaggikaṁ sukha-vipākaṁ sagga-saṁvaṭṭa-nikaṁ.|| ||

Sakkā nu kho bhante evam eva diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññāpetun ti.|| ||

[15.] "Abhijānāsi no tvaṁ mahā-rāja imaṁ pañhaṁ pañhaṁ aññe samaṇa-brāhmaṇe pucchitā ti?|| ||

Abhijānām ahaṁ bhante imaṁ pañhaṁ aññe samaṇa-brāhmaṇe pucchitā ti.|| ||

Yathā kathaṁ pana te mahā-rāja vyākaṁsu,||
sace te agaru,||
bhāsassū ti.|| ||

Na kho me bhante garu yatth'assa Bhagavā vā nisinno Bhagavanta-rūpā vā ti.|| ||

[52] Tena hi, mahā-rāja, bhāsassū ti.|| ||

[16.] Ekam idāhaṁ bhante samayaṁ yena Pūraṇo Kassapo ten'upasaṅkamiṁ.|| ||

Upasaṅkamitvā Pūraṇena Kassapena saddhiṁ sammodiṁ.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁ.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho ahaṁ bhante Pūraṇaṁ Kassapaṁ etad avoca:|| ||

Yathā nu kho imāni bho Kassapa puthu-sippāyatanāni||
— seyyath'īdaṁ:|| ||

Sakkā nu kho Kassapa evam evaṁ diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññāpetun ti?|| ||

[17.] Evaṁ vutte bhante Pūraṇo Kassapo maṁ etad avoca:|| ||

Karoto kho mahā-rāja kārayato chindato chedāpayato pacato pācayato socayato kilamayato phandato phandāpayato pāṇam atimāpayato adinnaṁ ādiyato sandhiṁ chindato nillopaṁ harato ekāgārikaṁ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṁ gacchato musā bhaṇato,||
karoto na karīyati pāpaṁ.|| ||

Khura-pariyantena ce pi cakkena yo imissā paṭhaviyā pāṇe eka-maṁsa-khalaṁ eka-maṁsa-puñjaṁ kareyya,||
n'atthi tato-nidānaṁ pāpaṁ,||
n'atthi pāpassa āgamo.|| ||

Dakkhiṇañ ce pi Gaṅgāya-tīraṁ āgaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pācento,||
n'atthi tato nidānaṁ pāpaṁ,||
n'atthi pāpassa āgamo.|| ||

Uttarañ ce pi Gaṅgāya-tīraṁ gaccheyya dadanto dāpento yajanto yajāpento,||
n'atthi tato nidānaṁ puññaṁ,||
n'atthi puññassa āgamo.|| ||

[53] Dānena damena saṁyamena sacca-vajjena n'atthi puññaṁ,||
n'atthi puññassa āgamo ti.|| ||

[18.] Itthaṁ kho me bhante Pūraṇo Kassapo sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno akiriyaṁ vyākāsi.|| ||

Seyyathā pi bhante ambaṁ vā puṭṭho labujaṁ vyākareyya,||
labujaṁ vā puṭṭho ambaṁ vyākareyya,||
evam eva kho bhante Pūraṇo Kassapo sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno akiriyaṁ vyākāsi.|| ||

Tassa mayhaṁ etad ahosi:|| ||

Kathaṁ hi nāma mādiso samaṇaṁ vā brāhmaṇaṁ vā vijite vasantaṁ apasādetabbaṁ maññeyyā ti?|| ||

So kho ahaṁ bhante Pūraṇassa Kassapassa bhāsitaṁ n'eva abhinandiṁ na paṭikkosiṁ.|| ||

Anabhinan'ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṁ anicchāretvā tam eva vācaṁ anuggaṇhanto anikujjanto uṭṭhāy'āsanā pakkāmiṁ.|| ||

[19.] Ekam idāhaṁ bhante samayaṁ yena Makkhalī-Gosālo ten'upasaṅkamiṁ.|| ||

Upasaṅkamitvā Makkhalinā-Gosālena saddhiṁ sammodiṁ.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇiyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁ.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho ahaṁ bhante Makkhaliṁ Gosālaṁ etad avocaṁ:|| ||

Yathā nu kho imāni, bho Gosāla,||
puthu-sippāyatanāni||
— seyyath'īdaṁ:|| ||

Sakkā nu kho bhante evam eva diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññāpetun ti?|| ||

[20.] Evaṁ vutte bhante Makkhali Gosālo maṁ etad avoca:|| ||

N'atthi mahā-rāja hetu||
n'atthi paccayo sattāṇaṁ saṅkilesāya.|| ||

Ahetu-a-p-paccayā sattā saṅkilissanti.|| ||

N'atthi hetu||
n'atthi paccayo sattāṇaṁ visuddhiyā.|| ||

Ahetu a-p-paccayā sattā visujjhanti.|| ||

N'atthi atta-kāre||
n'atthi para-kāre||
n'atthi purisa-kāre||
n'atthi balaṁ||
n'atthi viriyaṁ||
n'atthi purisa-thāmo||
n'atthi purisa-parakkamo.|| ||

Sabbe sattā||
sabbe pāṇā||
sabbe bhūtā||
sabbe jīvā avasā abalā aviriyā niyati-saṅgati-bhāva-pariṇatā chass'evābhijātisu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti.|| ||

Cuddasa [54] kho pan'imāni yoni-pamukha-sata-sahassāni saṭṭhiñ ca satāni||
cha ca satāni,||
pañca ca kammuno satāni,||
pañca ca kammāni,||
tīṇi ca kammāni,||
kamme ca aḍḍha-kamme ca,||
dvaṭṭhi paṭipadā,||
dvaṭṭh'antara-kappā,||
chaḷabhijātiyo,||
aṭṭha purisa-bhūmiyo,||
ekūna-paññāsa ājīva-sate,||
ekūna-paññāsa paribbājaka-sate,||
ekūna-paññāsa nāgāvāsa-sate,||
vīse indriya-sate,||
tiṁsa Niraya-sate,||
chattiṁsa rajo-dhātuyo,||
satta saññī-gabbhā,||
satta asaññī-gabbhā,||
satta Ngaṇṭhi-gabbhā,||
satta devā,||
satta mānusā,||
satta pesācā,||
satta sarā,||
satta paṭuvā,||
satta pavuṭā-satāni,||
satta papātā,||
satta papāta-satāni,||
satta supinā,||
satta supina-satāni,||
cūllāsīti mahā-kappuno sata-sahassāni yāni bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṁsaritvā dukkhass'antaṁ karissanti.|| ||

Tattha n'atthi:||
imin-ā-haṁ sīlena vā||
vatena vā||
tapena vā||
brahma-cariyena vā||
aparipakkaṁ vā kammaṁ paripācessāmi,||
paripakkaṁ vā kammaṁ phussa phussa vyantī-karissāmī ti.|| ||

H'evaṁ n'atthi doṇa-mite sukha-dukkhe pariyanta-kate saṁsāre,||
n'atthi hāyana-vaḍḍhane,||
n'atthi ukkaṁ-sāvakkaṁse.|| ||

Seyyathā pi nāma sutta-guḷe khitte nibbeṭhiyamānam eva paleti,||
evam eva bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṁsaritvā dukkhass'antaṁ karissantī ti.|| ||

[21.] Itthaṁ kho me bhante Makkhalī-Gosālo sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno saṁsāra-suddhiṁ vyākāsi.|| ||

Seyyathā pi bhante ambaṁ vā puṭṭho labujaṁ vyākareyya,||
labujaṁ vā puṭṭho ambaṁ vyākareyya,||
evam eva kho me bhante Makkhalī-Gosālo sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno saṁsāra-suddhiṁ vyākāsi.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante etad ahosi:|| ||

Kathaṁ hi nāma mādiso samaṇaṁ vā brāhmaṇaṁ vā vijite vasantaṁ apasādetabbaṁ maññeyyā ti?|| ||

So kho ahaṁ bhante Makkhalissa [55] Gosālassa bhāsitaṁ n'eva abhinandiṁ na paṭikkosiṁ.|| ||

Anabhinan'ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṁ anicchāretvā tam eva vācaṁ anuggaṇhanto anikujjanto uṭṭhāy'āsanā pakkāmiṁ.|| ||

[22.] Ekam idāhaṁ bhante samayaṁ yena Ajito Kesa-kambalī ten'upasaṅkamiṁ.|| ||

Upasaṅkamitvā Ajitena Kesa-kambalena saddhiṁ sammodiṁ.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁ.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho ahaṁ bhante Ajitaṁ Kesa-kambalaṁ etad avocaṁ:|| ||

Yathā nu kho imāni bho Ajita puthu-sippāyatanāni||
— seyyath'īdaṁ:|| ||

Sakkā nu kho bhante evam eva diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññāpetun ti?|| ||

[23.] Evaṁ vutte bhante Ajito Kesa-kambalī maṁ etad avoca:|| ||

N'atthi mahā-rāja dinnaṁ,||
n'atthi yiṭṭhaṁ,||
n'atthi hutaṁ,||
n'atthi sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko,||
n'atthi ayaṁ loko,||
n'atthi paro loko,||
n'atthi mātā,||
n'atthi pitā,||
n'atthi sattā opapātikā,||
n'atthi loke samaṇa-brāhmaṇā samm'aggatā sammā-paṭipannā ye imañ ca lokaṁ parañ ca lokaṁ sayaṁ abhiññā sacchi-katvā pavedenti.|| ||

Cātum-mahā-bhūtiko ayaṁ puriso,||
yadā kālaṁ karoti,||
paṭhavī paṭhavi-kāyaṁ anupeti anupagacchati,
āpo āpo-kāyaṁ anupeti anupagacchati,
tejo tejo-kāyaṁ anupeti anupagacchati,
vāyo vāyo-kāyaṁ anupeti anupagacchati,||
ākāsaṁ indriyāni saṅkamanti.|| ||

Āsandi-pañcamā purisā mataṁ ādāya gacchanti,||
yāva āḷahanā padāni paññāpenti,||
kāpotakāni aṭṭhīni bhavanti,||
bhassantāhutiyo.|| ||

Dattu-paññattaṁ yad idaṁ dānaṁ.|| ||

Tesaṁ tucchaṁ musā vilāpo ye keci atthika-vādaṁ vadanti.|| ||

Bāle ca paṇḍite ca kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti,||
na honti param maraṇā ti.|| ||

[24.] Itthaṁ kho me bhante Ajito Kesa-kambalo sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno uccheda-vādaṁ vyākāsi.|| ||

Seyyathā pi bhante ambaṁ vā puṭṭho labujaṁ [56] vyākareyya,||
labujaṁ vā puṭṭho ambaṁ vyākareyya,||
evam eva kho bhante Ajito Kesa-kambalo sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno uccheda-vādaṁ vyākāsi.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante etad ahosi:|| ||

Kathaṁ hi nāma mādiso samaṇaṁ vā brāhmaṇaṁ vā vijite vasantaṁ apasādetabbaṁ maññeyyā' ti?|| ||

So kho ahaṁ bhante Ajitassa Kesa-kambalassa bhāsitaṁ n'eva abhinandiṁ na paṭikkosiṁ.|| ||

Anabhinan'ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṁ anicchāretvā tam eva vācaṁ anugaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāy'āsanā pakkāmiṁ.|| ||

■

[25.] Ekam idāhaṁ bhante samayaṁ yena Pakudho Kaccāyano ten'upasaṅkamiṁ.|| ||

Upasaṅkamitvā Pakudhena Kaccāyanena saddhiṁ sammodiṁ.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁ.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho ahaṁ bhante Pakudhaṁ Kaccāyanaṁ etad avocaṁ:|| ||

Yathā nu kho imāni bho Kaccāyana puthu-sippāyatanāni,||
— seyyath'īdaṁ:|| ||

Sakkā nu kho Kaccāyana evam eva diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññāpetun ti?|| ||

[26.] Evaṁ vutte bhante Pakudho Kaccāyano maṁ etad avoca:|| ||

Satt'ime mahā-rāja kāyā akaṭā akaṭa-vidhā animmitā animmātā vañjhā kuṭaṭṭhā esika-ṭ-ṭhāyi-ṭ-ṭhitā.|| ||

Te na iñjanti,||
na vipariṇamanti?|| ||

Na aññam-aññaṁ vyābādhenti,||
nālaṁ aññam-aññassa sukhāya vā||
dukkhāya vā||
sukha-dukkhāya vā.|| ||

Katame satta?|| ||

Paṭhavi-kāyo,||
āpo-kāyo,||
tejo-kāyo,||
vāyo-kāyo,||
sukhe dukkhe jīve-sattame.|| ||

Ime satta kāyā akaṭā akaṭa-vidhā animmitā animmātā vañjhā kuṭaṭṭhā esika-ṭ-ṭhāyi-ṭ-ṭhitā.|| ||

Te na iñjanti,||
na vipariṇamanti,||
na aññam-aññaṁ vyābādhenti,||
nālaṁ aññam-aññassa sukhāya vā||
dukkhāya vā||
sukha-dukkhāya vā.|| ||

Tattha n'atthi hantā vā,||
ghātetā vā,||
sotā vā,||
sāvetā vā,||
viññātā vā,||
viññāpetā vā.|| ||

Yo pi tiṇhena satthena sīsaṁ chindati,||
na koci kañci jīvitā voropeti.|| ||

Sattannaṁ yeva kāyānam antarena satthaṁ vivaraṁ anupatatī ti.|| ||

[57] [27.] Itthaṁ kho me bhante Pakudho Kaccāyano sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno aññena aññaṁ vyākāsi.|| ||

Seyyathā pi bhante ambaṁ vā puṭṭho labujaṁ vyākareyya,||
labujaṁ vā puṭṭho ambaṁ vyākareyya,||
evam eva kho me bhante Pakudho Kaccāyano sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno aññena aññaṁ vyākāsi.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante etad ahosi:|| ||

Kathaṁ hi nāma mādiso samaṇaṁ vā brāhmaṇaṁ vā vijite vasantaṁ apasādetabbaṁ maññeyyā ti?|| ||

So kho ahaṁ bhante Pakudhassa Kaccāyanassa bhāsitaṁ n'eva abhinandiṁ||
na paṭikkosiṁ,||
anabhinan'ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṁ anicchāretvā tam eva vācaṁ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāy'āsanā pakkāmiṁ.|| ||

■

[28.] Ekam idāhaṁ bhante samayaṁ yena Nigaṇṭho Nāta-putto ten'upasaṅkamiṁ.|| ||

Upasaṅkamitvā Ngaṇṭhena Nāta-puttena saddhiṁ sammodiṁ.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁ.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho ahaṁ bhante Nigaṇṭhaṁ Nāta-puttaṁ etad avocaṁ:.|| ||

Yathā nu kho imāni bho Aggi-vessana puthu-sippāyatanāni,||
— seyyath'īdaṁ:|| ||

Sakkā nu kho bho Aggi-vessana evam eva diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññāpetun ti?|| ||

[29.] Evaṁ vutte bhante Nigaṇṭho Nāta-putto maṁ etad avoca:|| ||

"Idha mahā-rāja nigaṇṭho cātu-yāma-saṁvaras-aṁvuto hoti.|| ||

Kathañ ca mahā-rāja nigaṇṭho cātu-yāma-saṁvara-saṁvuto hoti?|| ||

Idha mahā-rāja nigaṇṭho sabba vāri-vārito ca hoti,||
sabba-vāri-yuto ca,||
sabba-vāri-dhuto ca,||
sabba-vāri-phuṭo ca.|| ||

Evaṁ kho mahā-rāja nigaṇṭho cātu-yāma-saṁvara-saṁvuto hoti.|| ||

Yato kho mahā-rāja nigaṇṭho evaṁ cātu-yāma-saṁvara-saṁvuto hoti,||
ayaṁ vuccati mahā-rāja nigaṇṭho gatatto ca,||
yatatto ca,||
ṭhitatto cā ti.|| ||

[58] [30.] Itthaṁ kho me bhante Nigaṇṭho Nāta-putto sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno cātu-yāma-saṁvaraṁ vyākāsi.|| ||

Seyyathā pi bhante ambaṁ vā puṭṭho labujaṁ vyākareyya,||
labujaṁ vā puṭṭho ambaṁ vyākareyya,||
evam eva kho bhante Nigaṇṭho Nāta-putto sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno cātu-yāma-saṁvaraṁ vyākāsi.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante etad ahosi:|| ||

Kathaṁ hi nāma mādiso samaṇaṁ vā brāhmaṇaṁ vā vijite vasantaṁ apasādetabbaṁ maññeyyā ti?|| ||

So kho ahaṁ bhante Nigaṇṭhassa Nāta-puttassa bhāsitaṁ n'eva abhinandiṁ||
na paṭikkosiṁ||
anabhinan'ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṁ anicchāretvā tam eva vācaṁ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāy'āsanā pakkāmiṁ.|| ||

[31.] Ekam idāhaṁ bhante samayaṁ yena Sañjayo Belaṭṭhi-putto ten'upasaṅkamiṁ.|| ||

Upasaṅkamitvā Sañjayena Belaṭṭhi-puttena saddhiṁ sammodiṁ.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁ.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho ahaṁ bhante Sañjayaṁ Belaṭṭhi-puttaṁ etad avocaṁ:|| ||

Yathā nu kho imāni bho Sañjaya puthu-sippāyatanāni,||
— seyyath'īdaṁ:|| ||

Sakkā nu kho Sañjaya evam eva diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññāpetun ti?|| ||

[32.] Evaṁ vutte bhante Sañjayo Belaṭṭhi-putto maṁ etad avoca:|| ||

Atthi paro loko? ti||
iti ce maṁ pucchasi,||
atthi paro loko ti,||
iti ce me assa,||
atthi paro loko ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

Evam ti pi me no.|| ||

Tathā ti pi me no.|| ||

Aññathā ti pi me no.|| ||

No ti pi me no.|| ||

No no ti pi me no.|| ||

■

N'atthi paro loko? ti||
iti ce maṁ pucchasi,||
n'atthi paro loko ti,||
iti ce me assa,||
n'atthi paro loko ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

Evan ti pi me no.|| ||

Tathā ti pi me no.|| ||

Aññathā ti pi me no.|| ||

No ti pi me no.|| ||

No no ti pi me no.|| ||

■

Atthi ca n'atthi ca paro loko? ti||
iti ce maṁ pucchasi,||
atthi ca n'atthi ca paro loko ti,||
iti ce me assa,||
atthi ca n'atthi ca paro loko ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

Evan ti pi me no.|| ||

Tathā ti pi me no.|| ||

Aññathā ti pi me no.|| ||

No ti pi me no.|| ||

No no ti pi me no.|| ||

■

N'ev'atthi na n'atthi paro loko? ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
n'ev'atthi na n'atthi paro loko ti,||
iti ce me assa,||
n'ev'atthi na n'atthi paro loko ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

Evan ti pi me no.|| ||

Tathā ti pi me no.|| ||

Aññathā ti pi me no.|| ||

No ti pi me no.|| ||

No no ti pi me no.|| ||

■

Atthi sattā opapātikā ti?,||
iti ce maṁ pucchasi,||
atthi sattā opapātikā ti,||
iti ce me assa,||
atthi sattā opapātikā ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

Evan ti pi me no.|| ||

Tathā ti pi me no.|| ||

Aññathā ti pi me no.|| ||

No ti pi me no.|| ||

No no ti pi me no.|| ||

■

Atthi ca n'atthi ca sattā opapātikā? ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
atthi ca n'atthi ca sattā opapātikā ti,||
iti ce me assa,||
atthi ca n'atthi ca sattā opapātikā ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

Evan ti pi me no.|| ||

Tathā ti pi me no.|| ||

Aññathā ti pi me no.|| ||

No ti pi me no.|| ||

No no ti pi me no.|| ||

■

N'ev'atthi na n'atthi sattā opapātikā? ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
n'ev'atthi na n'atthi sattā opapātikā ti,||
iti ce me assa,||
n'ev'atthi na n'atthi sattā opapātikā ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

Evan ti pi me no.|| ||

Tathā ti pi me no.|| ||

Aññathā ti pi me no.|| ||

No ti pi me no.|| ||

No no ti pi me no.|| ||

■

Atthi sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko? ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
atthi sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko ti,||
iti ce me assa,||
atthi sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

'Evan' ti pi me no.|| ||

'Tathā' ti pi me no.|| ||

'Aññathā' ti pi me no.|| ||

'No' ti pi me no.|| ||

'No no' ti pi me no.|| ||

■

N'atthi sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko? ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
n'atthi sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko ti,||
iti ce me assa,||
n'atthi sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

'Evan' ti pi me no.|| ||

'Tathā' ti pi me no.|| ||

'Aññathā' ti pi me no.|| ||

'No' ti pi me no.|| ||

'No' no ti pi me no.|| ||

■

Atthi ca n'atthi ca sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko? ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
atthi ca n'atthi ca sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko ti,||
iti ce me assa,||
atthi ca n'atthi ca sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

'Evan' ti pi me no.|| ||

'Tathā' ti pi me no.|| ||

'Aññathā' ti pi me no.|| ||

'No' ti pi me no.|| ||

'No no' ti pi me no.|| ||

■

N'ev'atthi na n'atthi sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko?' ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
n'ev'atthi na n'atthi sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko ti,||
iti ce me assa,||
n'ev'atthi na n'atthi sukaṭa-dukkaṭānaṁ kammānaṁ phalaṁ vipāko ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

'Evan' ti pi me no.|| ||

'Tathā' ti pi me no.|| ||

'Aññathā' ti pi me no.|| ||

'No' ti pi me no.|| ||

'No no' ti pi me no.|| ||

■

Hoti Tathāgato [59] param maraṇā? ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
hoti Tathāgato param maraṇā ti,||
iti ce me assa,||
hoti Tathāgato param maraṇā ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

'Evan' ti pi me no.|| ||

'Tathā' ti pi me no.|| ||

'Aññathā' ti pi me no.|| ||

'No ti' pi me no.|| ||

'No no' ti pi me no.|| ||

■

Na hoti Tathāgato param maraṇā? ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
na hoti Tathāgato param maraṇā ti,||
iti ce me assa,||
na hoti Tathāgato paramaraṇā ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

'Evan' ti pi me no.|| ||

'Tathā' ti pi me no.|| ||

'Aññathā' ti pi me no.|| ||

'No' ti pi me no.|| ||

'No no' ti pi me no.|| ||

■

Hoti ca na hoti ca Tathāgato param maraṇā? ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
'hoti ca na hoti ca Tathāgato param maraṇā' ti,||
iti ce me assa,||
'hoti ca na hoti ca Tathāgato param maraṇā' ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

'Evan' ti pi me no.|| ||

'Tathā' ti pi me no.|| ||

'Aññathā' ti pi me no.|| ||

'No' ti pi me no.|| ||

'No no' ti pi me no.|| ||

■

'N'eva hoti na na hoti Tathāgato param maraṇā?' ti,||
iti ce maṁ pucchasi,||
'n'eva hoti na na hoti Tathāgato param maraṇā' ti,||
iti ce me assa,||
'n'eva hoti na na hoti Tathāgato param maraṇā' ti,||
iti te naṁ vyākareyyaṁ.|| ||

'Evan' ti pi me no.|| ||

'Tathā' ti pi me no.|| ||

'Aññathā' ti pi me no.|| ||

'No' ti pi me no.|| ||

'No no' ti pi me no ti.|| ||

■

[33.] Itthaṁ kho me bhante Sañjayo Belaṭṭhi-putto sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno vikkhepaṁ vyākāsi.|| ||

Seyyathā pi bhante ambaṁ vā puṭṭho labujaṁ vyākareyya,||
labujaṁ vā puṭṭho ambaṁ vyākareyya,||
evam eva kho bhante Sañjayo Belaṭṭhi-putto sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno vikkhepaṁ vyākāsi.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante etad ahosi:|| ||

Ayañ ca imesaṁ samaṇa-brāhmaṇānaṁ sabba-bālo sabba-mūḷho.|| ||

"Kathaṁ hi nāma sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ puṭṭho samāno vikkhepaṁ vyākarissati" ti?|| ||

"Tassa mayhaṁ bhante etad ahosi:|| ||

'Kathaṁ hi nāma mādiso samaṇaṁ vā brāhmaṇaṁ vā vijite vasantaṁ apasādetabbaṁ maññeyyā' ti?|| ||

So kho ahaṁ bhante Sañjayassa Belaṭṭhi-puttassa bhāsitaṁ n'eva abhinandiṁ||
na paṭikkosiṁ.|| ||

Anabhinan'ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṁ anicchāretvā tam eva vācaṁ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāy'āsanā pakkāmiṁ.|| ||

[34.] So'haṁ bhante Bhagavantam pi pucchāmi:|| ||

Yathā nu kho imāni bhante puthu-sippāyatanāni,||
— seyyath'īdaṁ:|| ||

Sakkā nu [60] kho me bhante evam eva diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññāpetun ti?|| ||

Sakkā mahā-rāja.|| ||

Tena hi mahā-rāja taṁ yev'ettha paṭipucchissāmi,||
yathā te khameyya,||
tathā naṁ vyākareyyāsi.|| ||

[35.] Taṁ kim maññasi, mahā-rāja?|| ||

Idha te assa puriso dāso kamma-karo pubb'uṭṭhāyī pacchā-nipātī kiṇ-kāra-paṭissāvī manāpa-cārī piya-vādī mukhullokako.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

Acchariyaṁ vata bho,||
abbhutaṁ vata bho,||
puññānaṁ gati||
puññānaṁ vipāko.|| ||

Ayaṁ hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto manusso,||
aham pi manusso.|| ||

Ayaṁ hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto pañcahi kāma-guṇehi samappito samaṅgī-bhūto paricāreti devo maññe,||
aham pan'amhi'ssa dāso kamma-karo pubb'uṭṭhāyī pacchā-nipātī kiṇ-kāra-paṭissāvī manāpa-cārī piya-vādī mukhullokako.|| ||

So vat'assāhaṁ puññāni kareyyaṁ.|| ||

Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan ti.|| ||

So aparena samayena kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyya.|| ||

So evaṁ pabba-jito samāno kāyena saṁvuto vihareyya,||
vācāya saṁvuto vihareyya,||
manasā saṁvuto vihareyya,||
ghāsacchā-dana-paramatāya santuṭṭho abhirato paviveke.|| ||

Tañ ce te purisā evam āroceyyuṁ:|| ||

Yagghe deva jāneyyāsi,||
yo te puriso dāso kamma-karo pubb'uṭṭhāyī pacchā-nipātī kiṇ-kāra-paṭissāvī manāpa-cārī piya-vādī mukhullokako,||
so deva kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito.|| ||

So evaṁ pabba-jito samāno kāyena saṁvuto viharati,||
vācāya saṁvuto viharati,||
manasā saṁvuto viharati,||
ghāsacchā-dana-paramatāya santuṭṭho abhirato paviveke ti.|| ||

Api nu tvaṁ evaṁ vadeyyāsi:|| ||

Etu me bho so puriso,||
puna-d-eva hotu dāso kamma-karo pubb'uṭṭhāyī pacchā-nipātī kiṇ-kāra-paṭissāvī manāpa-cārī piya-vādī mukhullokako ti?|| ||

[36.] No h'etaṁ bhante.|| ||

Atha kho naṁ mayam eva [61] abhivādeyyāma pi,||
paccuṭṭheyyāma pi,||
āsanena pi nimanteyyāma abhinimanteyyāma pi||
naṁ cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārehi dhammikam pi'ssa rakkhā-varaṇa-guttiṁ saṁvidaheyyāmā ti.|| ||

Taṁ kim maññasi mahā-rāja?|| ||

Yadi evaṁ sante hoti vā sandiṭṭhikaṁ sāmaññ-phalaṁ,||
no vā ti?|| ||

Addhā kho bhante evaṁ sante hoti sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ ti.|| ||

Idaṁ kho te mahā-rāja mayā paṭhamaṁ diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññattan ti.|| ||

[37.] Sakkā pana bhante aññam pi evam eva diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññapetu ti?|| ||

Sakkā mahā-rāja.|| ||

Tena hi mahā-rāja,||
taṁ yev'ettha paṭipucchissāmi,||
yathā te khameyya tathā naṁ vyākareyyāsi.|| ||

Taṁ kim maññasi mahā-rāja?|| ||

Idha te assa puriso kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi-vaḍḍhako.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

Acchariyaṁ vata bho abbhutaṁ||
vata bho puññānaṁ gati puññānaṁ vipāko.|| ||

Ayaṁ hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto manusso,||
aham pi manusso.|| ||

Ayaṁ hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto pañcahi kāma-guṇehi samappito samaṅgī-bhūto paricāreti devo maññe.|| ||

Aham pan'amhi'ssa kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi-vaḍḍhako.|| ||

So vat'assāhaṁ puññāni kareyyaṁ.|| ||

Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan ti.|| ||

So aparena samayena appaṁ vā||
bhoga-k-khandhaṁ pahāya mahantaṁ vā||
bhoga-k-khandhaṁ pahāya,||
appaṁ vā ñāti-parivaṭṭaṁ pahāya||
mahantaṁ vā ñāti-parivaṭṭaṁ pahāya||
kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyya.|| ||

So evaṁ pabba-jito samāno kāyena saṁvuto vihareyya,||
vācāya saṁvuto vihareyya,||
manasā saṁvuto vihareyya,||
ghāsacchā-dana-paramatāya santuṭṭho abhirato paviveke.|| ||

Taṁ ce te purisā evam āroceyyuṁ:|| ||

Yagghe deva jāneyyāsi,||
yo te puriso kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi-vaḍḍhako,||
so deva kesa-massuṁ ogāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito.|| ||

So evaṁ pabba-jito samāno kāyena saṁvuto viharati,||
vācāya saṁvuto viharati,||
manasā saṁvuto viharati,||
[62] ghāsacchā-dana-paramatāya santuṭṭho abhirato paviveke ti.|| ||

Api nu tvaṁ evaṁ vadeyyāsi:|| ||

Etu me bho so puriso,||
puna-d-eva hotu kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi-vaḍḍhako ti?|| ||

[38.] No h'etaṁ bhante.|| ||

Atha kho naṁ mayam eva abhivādeyyāma pi paccuṭṭheyyāma pi,||
āsanena pi,||
nimanteyyāma/abhinimanteyyāma pi||
naṁ cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārehi.|| ||

Dhammikam pi'ssa rakkhā-varaṇa-guttiṁ saṁvidaheyyāmā ti.|| ||

Taṁ kim maññesi, mahā-rāja?|| ||

Yadi evaṁ sante hoti vā sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ,||
no vā ti?|| ||

Addhā kho maṁ bhante evaṁ sante hoti sandiṭṭhikaṁ sāmaññ-phalan ti.|| ||

Idaṁ kho te mahā-rāja mayā dutiyaṁ diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññattan ti.|| ||

[39.] Sakkā pana bhante aññam pi diṭṭhe'va dhamme sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ paññāpetuṁ imehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ cā ti?|| ||

Sakkā mahā-rāja.|| ||

Tena hi mahā-rāja suṇohi sādhukaṁ manasi-karohi bhāsissāmī" ti.|| ||

Evaṁ bhante ti kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavato paccassosi.|| ||

Bhagavā etad avoca:|| ||

[40.] Idha mahā-raja Tathāgato loke uppajjati||
arahaṁ,||
Sammā Sambuddho,||
vijjā-caraṇa-sampanno,||
Sugato,||
loka-vidū,||
anuttaro purisa-damma-sārathī,||
Satthā deva-manussānaṁ,||
Buddho,||
Bhagavā.|| ||

So imaṁ lokaṁ||
sa-devakaṁ||
sa-Mārakaṁ||
sa-brahmakaṁ||
sa-s-samaṇa-brāhmaṇiṁ pajaṁ||
sa-deva-manussaṁ||
sayaṁ abhiññā sacchi-katvā pavedeti.|| ||

So dhammaṁ deseti||
ādi kalyāṇaṁ||
majjhe kalyāṇaṁ||
pariyosāna-kalyāṇaṁ||
sātthaṁ savyañ janaṁ,||
kevala-paripuṇṇaṁ||
parisuddhaṁ Brahma-cariyaṁ pakāseti.|| ||

[41.] Taṁ dhammaṁ suṇāti gahapati vā||
gahapati-putto vā||
aññatarasmiṁ vā||
kule paccājāto.|| ||

So taṁ dhammaṁ [63] sutvā Tathāgate saddhaṁ paṭilabhati.|| ||

So tena saddhā-paṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati:|| ||

'Sambādho gharāvāso rajo-patho,||
abbhokāso pabbajjā.|| ||

Na-y-idaṁ sukaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkha-likhitaṁ Brahma-cariyaṁ carituṁ.|| ||

Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan' ti.|| ||

So aparena samayena appaṁ vā bhoga-k-khandhaṁ pahāya mahantaṁ vā bhoga-k-khandhaṁ pahāya,||
appaṁ vā ñāti-parivaṭṭaṁ pahāya mahantaṁ vā ñāti-parivaṭṭaṁ pahāya,||
kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajati.|| ||

[42.] So evaṁ pabba-jito samāno Pātimokkha-saṁvarat-saṁvuto viharati ācāra-gocara-sampanno aṇumattesu vajjesu bhaya-dassāvī.|| ||

Samādāya sikkhati sikkhā-padesu kāya-kamma-vacī-kammena samannāgato kusalena.|| ||

Parisuddhā-jīvo sīla-sampanno indriyesu gutta-dvāro bhojane matt'aññū sati-sampajaññena samannāgato santuṭṭho.|| ||

[43.] Kathañ ca mahā-rāja bhikkhu sīla-sampanno hoti?|| ||

Idha bhikkhu pāṇ-ā-tipātaṁ pahāya pāṇ-ā-tipātā paṭivirato hoti,||
nihita-daṇḍo||
nihita-sattho||
lajjī dayā-panno,||
sabba-pāṇa-bhūta-hit-ā-nukampī viharati.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

Adinn'ādānaṁ pahāya||
adinn'ādānā paṭivirato hoti||
dinn'ādāyī dinna-pāṭikaṅkhī,||
athenena suci-bhūtena attanā virahati.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmi.|| ||

■

Abrahma-cariyaṁ pahāya||
brahma-cārī hoti||
ārā-cārī virato methunā gāma-dhammā.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[44.] Musā-vādaṁ pahāya||
musā-vādā paṭivirato hoti||
sacca-vādī||
sacca-sandho||
theto paccayiko avisaṁvādako lokassa.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

Pisuṇa-vācaṁ pahāya||
pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti.|| ||

Ito sutvā na amutra akkhātā imesaṁ bhedāya,||
[64] amutra vā sutvā na imesaṁ akkhātā amūsaṁ bhedāya.|| ||

Iti bhinnānaṁ vā||
sandhātā sahitānaṁ vā anuppadātā||
samagg'ārāmo||
samagga-rato||
samagga-nandī||
samagga-karaṇiṁ||
vācaṁ bhāsitā.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

Pharusā-vācaṁ pahāya||
pharusāya vācāya paṭivirato hoti||
yā sā vācā neḷā||
kaṇṇa-sukhā||
pemanīyā||
hadayaṁ-gamā||
porī||
bahu-jana-kantā||
bahujāna-manāpā,||
tathā-rūpaṁ vācaṁ bhāsitā hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

Sampha-p-palāpaṁ pahāya||
sampha-p-palāpā paṭivirato hoti||
kāla-vādī||
bhūta-vādī||
attha-vādī||
dhamma-vādī||
vinaya-vādī,||
nidhāna-vatiṁ vācaṁ bhāsitā||
kālena sāpadesaṁ pariyanta-vatiṁ attha-sañhitaṁ.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[45.] Bīja-gāma-bhūta-gāma-samārambhā paṭivirato hoti.|| ||

Eka-bhatatiko hoti ratt'ūparato,||
virato vikāla-bhojanā.|| ||

Nacca-gīta-vādita-visūka-dassanā paṭivirato hoti.|| ||

Mālā-gandha-vilepana-dhāraṇa-maṇḍana-vibhusana-ṭ-ṭhānā paṭivirato hoti.|| ||

Uccā-sayana-mahā-sayanā paṭivirato hoti.|| ||

Jātarūpa-rajata-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Āmaka-dhañña-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Āmaka-maṁsa-paṭigaggahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Itthi-kumārika-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Dāsi-dāsa-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Aj-eḷaka-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Kukkuṭa-sūkara-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Hatthi-gavassa-vaḷavā-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Khetta-vatthu-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Dūteyya-paheṇa-gaman-ā-nuyogā paṭivirato hoti.|| ||

Kaya-vikkayā paṭivirato hoti.|| ||

Tulā-kūṭa-kaṁsa-kūṭa-māna-kūṭā paṭivirato hoti.|| ||

Ukkoṭana-vañcana-nikati-sāci-yogā paṭivirato hoti.|| ||

Chedana-vadha-bandhana-viparāmosa-ālopa-sahasākarā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

[46.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṁ bījagāma-bhūta-gāma-samārambhaṁ anuyuttā viharanti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Mūla-bījaṁ,||
khandha-bījaṁ,||
phalu-bījaṁ,||
agga-bījaṁ,||
bija-bījam eva pañcamaṁ.|| ||

Iti eva-rūpā bījagāma-bhūta-gāma- [65] samārambhā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[47.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṁ sannidhi-kāra-paribhogaṁ anuyuttā viharanti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Anna-sannidhiṁ,||
pāna-sannidhiṁ,||
vattha-sannidhiṁ,||
yāna-sannidhiṁ,||
sayana-sannidhiṁ,||
gandha-sannidhiṁ,||
āmisa-sannidhiṁ.|| ||

Iti vā iti eva-rūpā sannidhi-kāra-paribhogā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlassamiṁ.|| ||

■

[48.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṁ visuka-dassanaṁ anuyuttā viharanti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Naccaṁ,||
gītaṁ,||
vāditaṁ,||
pekkhaṁ,||
akkhātaṁ,||
pāṇissaraṁ,||
vetālaṁ,||
kumbha-thūnaṁ,||
Sobha-nagarakaṁ,||
caṇḍālaṁ,||
vaṁsaṁ,||
dhopanaṁ,||
hatthi-yuddhaṁ,||
assa-yuddhaṁ,||
mahisa-yuddhaṁ,||
usabha-yuddhaṁ,||
aja-yuddhaṁ,||
meṇḍaka-yuddhaṁ,||
kukkuṭa-yuddhaṁ,||
vaṭṭaka-yuddhaṁ,||
daṇḍa-yuddhaṁ,||
muṭṭhi-yuddhaṁ,||
nibbuddhaṁ||
uyyodhikaṁ||
balaggaṁ||
senā-byūhaṁ||
aṇīka-dassanaṁ.|| ||

Iti vā iti eva-rūpā visūka-dassanā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[49.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṁ jūta-p-pamāda-ṭ-ṭhān'ānuyogaṁ anuyuttā viharanti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Aṭṭha-padaṁ,||
dasa-padaṁ,||
ākāsaṁ,||
parihāra-pathaṁ,||
sannikaṁ,||
khalikaṁ,||
ghaṭikaṁ,||
salāka-hatthaṁ,||
akkhaṁ,||
paṅgacīraṁ,||
vaṅkakaṁ,||
mokkha-cikaṁ,||
ciṅgulikaṁ,||
pattāḷhakaṁ,||
rathakaṁ,||
dhanukaṁ,||
akkharikaṁ,||
manesikaṁ,||
yathā-vajjaṁ.|| ||

Iti vā iti eva-rūpā jūta-ppamāda-ṭ-ṭhān'ānuyogā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[50.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṁ uccā-sayana-mahā-sayanaṁ anuyuttā viharanti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Āsandiṁ,||
pallaṅkaṁ,||
gonakaṁ,||
cittakaṁ,||
paṭikaṁ,||
paṭalikaṁ,||
tūlikaṁ,||
vikatikaṁ,||
udda-lomiṁ,||
ekanta-lomiṁ,||
kaṭṭhissaṁ,||
koseyyaṁ,||
kuttakaṁ,||
hatth'attharaṁ,||
ass'attharaṁ,||
rath'attharaṁ,||
ajina-p-paveṇiṁ,||
kādali-miga-pavara-pacc'attharaṇaṁ,||
sa-uttara-c-chadaṁ,||
ubhato-lohita-kūpadhānaṁ.|| ||

Iti vā iti [66] eva-rūpā uccā-sayana-mahā-sayanā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[51.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāti bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṁ maṇḍana-vibhusana-ṭ-ṭhān'ānuyogaṁ anuyuttā viharanti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Ucchādanaṁ,||
parimaddanaṁ,||
nahāpanaṁ,||
sambāhanaṁ,||
ādāsaṁ,||
añjanaṁ,||
mālā-vilepanaṁ,||
mukkha-cuṇṇakaṁ,||
mukhale-panaṁ,||
hattha-bandhaṁ,||
sikhā-bandhaṁ,||
daṇḍakaṁ,||
nāḷikaṁ,||
khaggaṁ,||
chattaṁ,||
citrūpāhanaṁ,||
uṇahīsaṁ,||
maṇiṁ,||
vāla-vījaniṁ,||
odātāni,||
vatthāni,||
dīgha-dasāni.|| ||

Iti vā iti eva-rūpā maṇḍana-vibhusana-ṭ-ṭhān'ānuyogā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[52.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāti bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṁ tiracchāna-kathaṁ anuyuttā viharanti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Rāja-kathaṁ,||
cora-kathaṁ,||
mahāmatta-kathaṁ,||
senā-kathaṁ,||
bhaya-kathaṁ,||
yuddha-kathaṁ,||
anna-kathaṁ,||
pāna-kathaṁ,||
vattha-kathaṁ,||
sayana-kathaṁ,||
mālā-kathaṁ,||
gandha-kathaṁ,||
ñāti-kathaṁ,||
yāna-kathaṁ,||
gāma-kathaṁ,||
nigama-kathaṁ,||
nagara-kathaṁ,||
jana-pada-kathaṁ,||
itthi-kathaṁ,||
purisa-kathaṁ,||
kumāra-kathaṁ,||
kumāri-kathaṁ,||
sūra-kathaṁ,||
visikhā-kathaṁ,||
kumbha-ṭ-ṭhāna-kathaṁ,||
pubba-peta-kathaṁ,||
nānatta-kathaṁ,||
lok'akkhāyikaṁ,||
samudda-khāyikaṁ,||
iti-bhav-ā-bhava-kathaṁ.|| ||

Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-kathāya paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[53.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpā viggāhika-kathaṁ anuyuttā viharanti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

"Na tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ājānāsi.|| ||

Ahaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ājānāmi.|| ||

Kiṁ tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ājānissasi?|| ||

Micchā-paṭipanno tvam asi.|| ||

Aham asmi sammā-paṭipanno||
— Sahitaṁ me, asahitaṁ te —||
pure vacanīyaṁ pacchā avaca.|| ||

Pacchā vacanīyaṁ pure avaca.|| ||

Aviciṇṇan te viparāvattaṁ —||
āropito te vādo.|| ||

Niggahīto tvam asi —||
cara vāda-p-pamokkhāya.|| ||

Nibbeṭhehi vā sace pahosī" ti.|| ||

Iti vā iti eva-rūpāya viggahika-kathāya paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[54.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāti bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṁ dūteyya- [67] pahiṇa-gamanānuyogaṁ anuyuttā viharanti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Raññaṁ,||
rāja-mahāmattāṇaṁ,||
khattiyānaṁ,||
brāhmaṇānaṁ,||
gahapatikānaṁ,||
kumārānaṁ:|| ||

'Idha gaccha.|| ||

Amutrā-gaccha.|| ||

Idaṁ hara.|| ||

Amutra idaṁ āharā' ti.|| ||

Iti vā iti eva-rūpā dūteyya-pahiṇa-gaman-ā-nuyogā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[55.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te kuhakā ca honti||
lapakā ca||
nemittikā ca||
nippesikā ca||
lābhena ca lābhaṁ nijigiṁsitāro.|| ||

Iti eva-rūpā kuhana-lapanā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

[56.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya||
micchā ājīvena||
jīvikaṁ kappenti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Aṅgaṁ,||
nimittaṁ,||
uppātaṁ,||
supiṇaṁ,||
lakkhaṇaṁ,||
mūsika-c-chinnaṁ,||
aggi-homaṁ,||
dabbi-homaṁ,||
thusa-homaṁ,||
kaṇa-homaṁ,||
taṇḍula-homaṁ,||
sappi-homaṁ,||
tela-homaṁ,||
mukha-homaṁ,||
lohita-homaṁ,||
aṅga-vijjā,||
vatthu-vijjā,||
khatta-vijjā,||
siva-vijjā,||
bhūta-vijjā,||
bhuri-vijjā,||
ahi-vijjā,||
visa-vijjā,||
vicchika-vijjā,||
mūsika-vijjā,||
sakuṇa-vijjā,||
vāyasa-vijjā,||
pakkajjhānaṁ,||
sara-parittānaṁ,||
miga-cakkaṁ.|| ||

Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[57.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchā ājīvena jīvikaṁ kappenti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Maṇi-lakkhaṇaṁ,||
daṇḍa-lakkhaṇaṁ,||
vattha-lakkhaṇaṁ,||
asi-lakkhaṇaṁ,||
usu-lakkhaṇaṁ,||
dhanu-lakkhaṇaṁ,||
āvudha-lakkhaṇaṁ,||
itthi-lakkhaṇaṁ,||
purisa-lakkhaṇaṁ,||
kumāra-lakkhaṇaṁ,||
kumāri-lakkhaṇaṁ,||
dāsa-lakkhaṇaṁ,||
dāsi-lakkhaṇaṁ,||
hatthi-lakkhaṇaṁ,||
assa-lakkhaṇaṁ,||
mahisa-lakkhaṇaṁ,||
usabha-lakkhaṇaṁ,||
go-lakkhaṇaṁ,||
aja-lakkhaṇaṁ,||
meṇḍa-lakkhaṇaṁ,||
kukkuṭa-lakkhaṇaṁ,||
vaṭṭaka-lakkhaṇaṁ,||
godhā-lakkhaṇaṁ,||
kaṇṇikā-lakkhaṇaṁ,||
kacchapa-lakkhaṇaṁ,||
miga-lakkhaṇaṁ.|| ||

Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[58.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna- [68] vijjāya||
micchā ājīvena||
jīvikaṁ kappenti,||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Raññaṁ niyyānaṁ bhavissati.|| ||

Raññaṁ aniyyānaṁ bhavissati.|| ||

Abbhantarānaṁ raññaṁ upayānaṁ bhavissati.|| ||

Bāhirānaṁ raññaṁ apayānaṁ bhavissati.|| ||

Bāhirānaṁ raññaṁ upayānaṁ bhavissati.|| ||

Abbhantarānaṁ raññaṁ apayānaṁ bhavissati.|| ||

Abbhantarānaṁ raññaṁ jayo bhavissati.|| ||

Bāhirānaṁ raññaṁ parājayo bhavissati.|| ||

Bāhirānaṁ raññaṁ jayo bhavissati.|| ||

Abbhantarānaṁ raññaṁ parājayo bhavissati.|| ||

Iti imassa jayo bhavissati.|| ||

Imassa parājayo bhavissati.|| ||

Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[59.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya||
micchā ājīvena||
jīvikaṁ kappenti||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Canda-g-gāho bhavissati.|| ||

Suriya-g-gāho bhavissati.|| ||

Nakkhatta-g-gāho bhavissati.|| ||

Candima-suriyānaṁ patha-gamanaṁ bhavissati.|| ||

Candima-suriyānaṁ uppatha-gamanaṁ bhavissati.|| ||

Nakkhattāṇaṁ patha-gamanaṁ bhavissati.|| ||

Nakkhattāṇaṁ uppatha-gamanaṁ bhavissati.|| ||

Ukkā-pāto bhavissati.|| ||

Disā-ḍāho bhavissati.|| ||

Bhūmi-cālo bhavissati.|| ||

Deva-dundubhi bhavissati.|| ||

Candima-suriya-nakkhattāṇaṁ||
uggamanaṁ||
ogamanaṁ||
saṅkilesaṁ||
vodānaṁ bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipāko canda-g-gāho bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipāko suriya-g-gāho bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipāko nakkhatta-g-gāho bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipākaṁ candima-suriyānaṁ patha-gamanaṁ bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipākaṁ candima-suriyānaṁ uppatha-gamanaṁ bhavissati.|| ||

Evaṁ vipākaṁ nakkhattāṇaṁ patha-gamanaṁ bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipākaṁ nakkhattāṇaṁ uppatha-gamanaṁ bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipāko ukkā-pāto bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipāko disā-ḍāho bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipāko bhūmi-cālo bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipāko deva-dundūbhi bhavissati.|| ||

Evaṁ-vipākaṁ candima-suriya-nakkhattāṇaṁ uggamanaṁ ogamanaṁ saṅkilesaṁ vodānaṁ bhavissati.'|| ||

Iti vā eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[60.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna- [69] vijjāya||
micchā ājīvena||
jīvikaṁ kappenti —||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Su-b-buṭṭhikā bhavissati.|| ||

Du-b-buṭṭhikā bhavissati,||
subhikkhaṁ bhavissati.|| ||

Du-b-bhikkhaṁ bhavissati.|| ||

Khemaṁ bhavissati.|| ||

Bhayaṁ bhavissati.|| ||

Rogo bhavissati.|| ||

Ārogyaṁ bhavissati.|| ||

Muddā,||
gaṇanā,||
saṅkhānaṁ,||
kāveyyaṁ,||
lokāyataṁ.

Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchā ājīvena paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[61.] Yathā pana pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya||
micchā ājīvena||
jīvikaṁ kappenti —||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Āvāhanaṁ,||
vivāhanaṁ,||
saṁvadanaṁ,||
vivadanaṁ,||
saṅkiraṇaṁ,||
vikiraṇaṁ,||
subhaga-karaṇaṁ,||
dubbhaga-karaṇaṁ,||
viruddha-gabbha-karaṇaṁ,||
jivhā-nittha-d-danaṁ,||
hanu-saṁ hananaṁ,||
hatth-ā-bhijappanaṁ,||
kaṇṇa-jappanaṁ,||
ādāsa-pañhaṁ,||
kumāri-pañhaṁ,||
deva-pañhaṁ,||
ādicc'upaṭṭhānaṁ,||
mahat'upaṭṭhānaṁ,||
abbhujjalanaṁ,||
sir'avhāyanaṁ.|| ||

Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[62.] Yathā vā pan'eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya||
micchā ājīvena||
jīvikaṁ kappenti —||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Santi-kammaṁ,||
paṇidhi-kammaṁ,||
bhūta-kammaṁ,||
bhuri-kammaṁ,||
vassa-kammaṁ,||
vossa-kammaṁ,||
vatthu-kammaṁ,||
vatthu-parikiraṇaṁ,||
ācamanaṁ,||
nahāpanaṁ,||
juhanaṁ,||
vamanaṁ,||
virecanaṁ,||
uddha-virecanaṁ,||
adho-virecanaṁ,||
sīsa-virecanaṁ,||
kaṇṇa-telaṁ,||
netta-tappanaṁ,||
natthu-kammaṁ,||
añjanaṁ,||
paccañjanaṁ,||
sālākiyaṁ,||
salla-kattiyaṁ,||
dāraka-tikicchā mūla-bhesajjānaṁ,||
anuppadānaṁ,||
osadhīnaṁ,||
paṭimokkho.|| ||

Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||

Idam pi'ssa hoti sīlasmiṁ.|| ||

■

[63.] Sa kho so mahā-rāja bhikkhu evaṁ sīla-sampanno||
na kuto ci bhayaṁ samanupassati||
yad idaṁ sīla-saṁvaratto.|| ||

Seyyathā pi mahā-rāja khattiyo muddhā-vasitto nihata-paccāmitto||
[70] na kuto ci bhayaṁ samanupassati||
yad idaṁ pacca-t-thikato.|| ||

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu||
evaṁ sīla-sampanno||
na kuto ci bhayaṁ samanupassati||
yad idaṁ sīla-saṁvaratto.|| ||

So iminā ariyena sīla-k-khandhena samannāgato ajjhattaṁ anavajja-sukhaṁ paṭisaṁvedeti.|| ||

Evaṁ kho mahā-rāja bhikkhu sīla-sampanno hoti.|| ||

[64.] Kathañ ca mahā-rāja bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti?|| ||

Idha mahā-rāja bhikkhu cakkhunā rūpaṁ disvā||
na nimitta-g-gāhī hoti||
n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||

Yatvādhi-karaṇam enaṁ cakkhu'ndriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ||
abhijjhā-domanassā||
pāpakā||
akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati cakkhu'ndriyaṁ||
cakkhu'ndriye saṁvaratṁ āpajjati.|| ||

Sotena saddaṁ sutvā||
na nimitta-g-gāhī hoti||
n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||

Yatvādhi-karaṇam enaṁ sot'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā-domanassā||
pāpakā||
akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati cakkhu'ndriyaṁ||
cakkhu'ndriye saṁvaratṁ āpajjati.|| ||

■

Ghāṇena gandhaṁ ghāyitvā||
na nimitta-g-gāhī hoti||
n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||

Yatvādhi-karaṇam enaṁ ghān'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā-domanassā||
pāpakā||
akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati ghān'indriyaṁ||
ghān'indriye saṁvaratṁ āpajjati.|| ||

■

Jivhāya rasaṁ sāyitvā||
na nimitta-g-gāhī hoti||
n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||

Yatvādhi-karaṇam enaṁ jivh'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā-domanassā||
pāpakā||
akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati jivh'indriyaṁ||
jivh'indriya saṁvaratṁ āpajjati.|| ||

■

Kāyena phoṭṭhabbaṁ phusitvā||
na nimitta-g-gāhī hoti||
n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||

Yatvādhi-karaṇam enaṁ kāy'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā-domanassā||
pāpakā||
akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati kāy'indriyaṁ||
kāy'indriye saṁvaratṁ āpajjati.|| ||

■

Manasā dhammaṁ viññāya||
na nimitta-g-gāhī hoti||
n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||

Yatvādhi-karaṇam enaṁ man'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā-domanassā||
pāpakā||
akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati man'indriyaṁ||
man'indriye saṁvaratṁ āpajjati.|| ||

So iminā ariyena indriya-saṁvarena samannāgato ajjhattaṁ avyāseka-sukhaṁ paṭisaṁvedeti.|| ||

Evaṁ kho mahā-rāja bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti.|| ||

[65.] Kathañ ca mahā-rāja bhikkhu sati-sampajaññena samannāgato hoti?|| ||

Idha mahā-rāja bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajāna-kārī hoti.|| ||

Alokite vilokite sampajāna-kārī hoti.|| ||

Samiñjite pasārite sampajāna-kārī hoti.|| ||

Saṅghāṭi-patta-cīvara-dhāraṇe sampajāna-kārī hoti.|| ||

Asite pīte khāyite sāyite sampajāna-kārī hoti.|| ||

Uccāra-passāva-kamme sampajāna-kārī hoti.|| ||

Gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhī-bhāve sampajāna-kārī hoti.|| ||

Evaṁ kho [71] mahā-rāja bhikkhu sati-sampajaññena samannāgato hoti.|| ||

[66.] Kathañ ca mahā-rāja bhikkhu santuṭṭho hoti?|| ||

Idha mahā-rāja bhikkhu santuṭṭho hoti||
kāya-parihāriyena cīvarena||
kucchi-parihāriyena piṇḍa-pātena,||
so yena yen'eva pakkamati samādāy'eva pakkamati.|| ||

Seyyathā pi mahā-rāja pakkhī sakuṇo||
yena yen'eva ḍeti sa-patta-bhāro va ḍeti,||
evam eva kho mahā-rāja bhikkhu santuṭṭho hoti||
kāya-parihāriyena cīvarena kucchi-parihāriyena piṇḍ-apātena,||
so yena yen'eva pakkamati samādāyeva pakkamati.|| ||

Evaṁ kho mahā-rāja bhikkhu santuṭṭho hoti.|| ||

■

[67.] So iminā ca ariyena sīla-k-khandhena samannāgato,||
iminā ca ariyena indriya-saṁvarena samannāgato,||
iminā ca ariyena sati-sampajaññena samannāgato,||
imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato,||
vivittaṁ sen'āsanaṁ bhajati,||
araññaṁ rukkha-mūlaṁ pabbataṁ kandaraṁ giri-guhaṁ susānaṁ vana-patthaṁ abbhokāsaṁ palāla-puñjaṁ.|| ||

So pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto nisīdati pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇīdhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭha-petvā.|| ||

[68.] So abhijjhaṁ loke pahāya||
vigat-ā-bhijjhena cetasā viharati,||
abhijjhāya cittaṁ parisodheti.|| ||

Vyāpāda-padosaṁ pahāya avyāpanna-citto viharati,||
sabba-pāṇa-bhūta-hitānukampi,||
vyāpāda-padosā cittaṁ parisodheti.|| ||

Thina-middhaṁ pahāya vigata-thina-middho viharati,||
āloka-saññī sato sampajāno,||
thina-middhā cittaṁ parisodheti.|| ||

Uddhacca-kukkuccaṁ pahāya||
anuddhato viharati,||
ajjhattaṁ vūpasanna-citto,||
uddhacca-kukkuccā cittaṁ parisodheti.|| ||

Vici-kicchaṁ pahāya||
tiṇṇa-vici-kiccho viharati,||
akathaṁ-kathī kusalesu dhammesu,||
vicikicchāya cittaṁ parisodheti.|| ||

[69.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso iṇaṁ ādāya kammante payojeyya,||
tassa te kammantā samijjheyyuṁ,||
so yāni ca porāṇāni iṇa-mūlāni||
tāni ca vyantī-kareyya,||
siyā c'assa uttariṁ avasiṭṭhaṁ dārabharaṇāya.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

"Ahaṁ kho pubbe iṇaṁ ādāya kammante payojesiṁ.|| ||

[72] Tassa me te kammantā samijjhiṁsu.|| ||

So'haṁ yāni ca poraṇāni iṇa-mūlāni||
tāni ca vyanti akāsiṁ,||
atthi ca me uttariṁ avasiṭṭhaṁ dārabharaṇāyā" ti.|| ||

So tato-nidānaṁ labhetha pāmujjaṁ,||
adhigacche somanassaṁ.|| ||

[70.] Seyyathā pi āvuso puriso ābādhiko assa dukkhito bāḷha-gilāno,||
bhattaṁ c'assa na c-chādeyya,||
na c'assa kāye balamattā.|| ||

So aparena samayena tamhā ābādhā mucceyya,||
bhattañ c'assa chādeyya,||
siyā c'assa kāye balamattā.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

"Ahaṁ kho pubbe ābādhiko ahosiṁ dukkhito bāḷha-gilāno,||
bhattaṁ ca me na c-chādesi,||
na ca me āsi kāye balamattā.|| ||

So'mhi etarahi tamhā ābādhā mutto bhattañ ca me chādeti.|| ||

Atthi ca kāye balamattā" ti.|| ||

So tato-nidānaṁ labhetha pāmujjaṁ,||
adhigacche somanassaṁ.|| ||

■

[71.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso bandhanāgāre baddho assa.|| ||

So aparena samayena tamhā bandhanā mucceyya sotthinā avyayena,||
na c'assa kiñ ci bhogānaṁ vayo.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

"Ahaṁ kho pubbe bandhanāgāre baddho ahosiṁ,||
so'mhi etarahi tamhā bandhanā mutto sotthinā avyayena,||
n'atthi ca me kiñ ci bhogānaṁ vayo" ti.|| ||

So tato-nidānaṁ labhetha pāmujjaṁ,||
adhigacche somanassaṁ.|| ||

■

[72.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso dāso assa anatta-dhīno parādhīno||
na yena kāmaṇ gamo.|| ||

So aparena samayena tamhā dāsavyā mucceyya attādhīno aparādhīno bhujisso||
yena kāmaṇ gamo.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

'Ahaṁ kho pubbe dāso ahosiṁ anattā-dhīno parādhīno||
na yena kāmaṇ gamo,||
so'mhi etarahi tamhā dāsavyā mutto attādhīno aparādhīno bhujisso||
yena kāmaṇ gamo' ti.|| ||

So [73] tato-nidānaṁ labhetha pāmojjaṁ,||
adhigacche somanassaṁ.|| ||

■

[73.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso sadhano sabhogo kantāraddhāna-maggaṁ paṭipajjeyya dubbhikkhaṁ sappaṭi-bhayaṁ.|| ||

So aparena samayena taṁ kantāraṁ nitthareyya,||
sotthinā gāmantaṁ anupāpuṇeyya khemaṁ appaṭibhayaṁ.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

'Ahaṁ kho pubbe sadhano sabhogo kantā-raddhāna-Maggaṁ paṭipajjiṁ dubbhikkhaṁ sappaṭi-bhayaṁ.|| ||

So'mhi etarahi taṁ kantāraṁ nitthiṇṇo,||
sotthinā gāmantaṁ anuppatto khemaṁ appaṭibhayan' ti.|| ||

So tato-nidānaṁ labhetha pāmojjaṁ adhigacche somanassaṁ.|| ||

[74.] Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu,||
yathā iṇaṁ,||
yathā rogaṁ,||
yathā bandhanāgāraṁ,||
yathā dāsavyaṁ,||
yathā kantāraddhāna-maggaṁ,||
ime pañca nīvaraṇe appahīṇe attani samanupassati.|| ||

Seyyathā pi mahā-rāja ānaṇyaṁ,||
yathā ārogyaṁ,||
yathā bandhanā mokkhaṁ,||
yathā bhujissaṁ||
yathā khemanta-bhūmiṁ||
evam eva kho mahā-rāja bhikkhu||
ime pañca nīvaraṇe pahīṇe attani samanupassati.|| ||

[75.] Tass'ime pañca nīvaraṇe pahīṇe attani samanupassato pāmojjaṁ jāyati,||
pamuditassa pīti jāyati,||
pīti-manassa kāyo passambhati,||
passaddha-kāyo sukhaṁ vedeti,||
sukhino cittaṁ samādhiyati.|| ||

So vivicc'eva kāmehi||
vivicca akusalehi dhammehi||
sa-vitakkaṁ sa-vicāraṁ||
viveka-jaṁ pīti-sukhaṁ||
paṭhama-j-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṁ viveka-jena pīti-sukhena||
abhisandeti||
parisandeti||
paripūreti||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa viveka-jena pīti-sukhena apphutaṁ hoti.|| ||

[74] [76.] Seyyathā pi mahā-rāja dakkho nahāpako vā||
nahāpakantevāsī vā||
kaṁsa-thāle nahānīya-cuṇṇāni ākiritvā udakena paripphosakaṁ paripphosakaṁ sanneyya,||
sā'ssa nahānīya-piṇḍi||
sinehānugatā||
sineha-paretā||
santara-bāhirā phuṭā sinehena||
na ca paggharaṇīi;
evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam eva kāyaṁ viveka-jena pīti-sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati.|| ||

N'āssa kiñci sabbā-vato kāyassa viveka-jena pīti-sukhena apphuṭaṁ hoti.|| ||

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||

[77.]Puna ca paraṁ mahā-rāja bhikkhu vitakka-vicārānaṁ vūpasamā||
ajjhattaṁ sampasādanaṁ||
cetaso ekodi-bhāvaṁ||
avitakkaṁ avicāraṁ||
samādhi-jaṁ pīti-sukhaṁ||
dutiya-j-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṁ samādhi-jaṁ pīti-sukhena||
abhisandeti||
parisandeti||
paripūreti||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa samādhi-jaṁ pīti-sukhena apphutaṁ hoti.|| ||

[78.]Seyyathā pi mahā-rāja udaka-rahado ubbhidodako,||
tassa nev'assa puratthimāya disāya udakassa āya-mukhaṁ,||
na dakkhiṇāya disāya udakassa āya-mukhaṁ,||
na pacchi-māya disāya udakassa āya-mukhaṁ,||
na uttarāya disāya udakassa āya-mukhaṁ,||
devo ca na kālena kālaṁ sammā dhāraṁ anupaveccheyya,||
atha kho tamhā ca udaka-rahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tam eva udaka-rahadaṁ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya,||
nāssa kiñci sabbā-vato udaka-rahadassa sītena vārinā apphuṭaṁ assa.

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam eva kāyaṁ samādhijena pīti-sukhena abhisandeti parisandeti [75] paripūreti parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa samādhijena pīti-sukhena apphuṭaṁ hoti.

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||

[79.]Puna ca paraṁ mahā-rāja bhikkhu pītiyā ca virāgā||
upekkhako ca viharati||
sato sampajāno||
sukhañ ca kāyena paṭisaṁvedeti||
yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti:|| ||

Upekkhako satimā sukha-vihārī ti||
tatiyaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṁ nippītikena-sukhena||
abhisandeti||
parisandeti||
paripūreti||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa nippītikena sukhena apphutaṁ hoti.|| ||

[80.]Seyyathā pi mahā-rāja uppaliniyaṁ vā||
paduminiyaṁ vā||
puṇḍarīkiniyaṁ vā||
app'ekaccāni uppalāni vā||
padumāni vā||
puṇḍarīkāni vā||
udake-jātāni||
udake saṁvyūḷhāni||
udakā'nuggatāni||
anto-nimuggā-posīni,
tāni yāva c'aggā yāva ca mūlā||
sītena vārinā abhisannāni,
parisannāni,
paripūrāni,
paripphuṭāni,||
nāssā kiñci sabbā-vataṁ||
uppalānaṁ vā
padumānaṁ vā
puṇḍarīkānaṁ vā||
sītena vārinā apphuṭaṁ assa.

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam eva kāyaṁ nippītikena sukhena||
abhisandeti,||
parisandeti,||
paripūreti,||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṁ hoti.

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||

[81.] Puna ca paraṁ mahā-rāja bhikkhu||
sukhassa ca pahānā||
dukkhassa ca pahānā||
pubb'eva somanassa-domanassānaṁ attha-gamā||
adukkha-m-asukhaṁ||
upekkhā-sati-pārisuddhiṁ||
catutthaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṁ parisuddhena cetasā pariyodātena [76] pharitvā nisinno hoti,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṁ hoti.

[82.]Seyyathā pi mahā-rāja puriso odātena vatthena sasīsaṁ pārupitvā nisinno assa,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṁ assa.|| ||

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam'eva kāyaṁ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṁ hoti.

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||

[83.] Puna ca paraṁ mahā-rāja bhikkhu so evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigatupakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte||
ñāṇa-dassanāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So evaṁ pajānāti:|| ||

"Ayaṁ kho me kāyo||
rūpī||
cātum-mahā-bhūtiko||
mātā-pettika-sambhavo||
odana-kummāsūpacayo||
anicc-ucchādana-parimaddana-bhedana-viddhaṁsana-dhammo.|| ||

Idaṁ ca pana me viññāṇaṁ||
ettha sitaṁ||
ettha paṭibaddhan" ti.|| ||

[84.]Seyyathā pi mahā-rāja maṇi veḷūriyo subho jātimā aṭṭhaṁso suparikamma-kato,||
accho vi-p-pasanno anāvilo sabbākāra-sampanno,||
tatra suttaṁ āvutaṁ nīlaṁ vā pītaṁ vā lohitaṁ vā odātaṁ vā paṇḍu-suttaṁ vā.|| ||

Tam eva cakkhumā puriso hatthe karitvā pacc'avekkheyya:|| ||

"Ayaṁ kho maṇi veḷūriyo subho jātimā aṭṭhaṁso suparikamma-kato,||
accho vi-p-pasanno anāvilo sabbākāra-sampanno,||
tatr'idaṁ suttaṁ āvutaṁ nīlaṁ vā,||
pītaṁ vā,||
lohitaṁ vā,||
odātaṁ vā,||
paṇḍu-suttaṁ vā" ti.|| ||

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu||
evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte ñāṇa-dassanāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So evaṁ pajānāti:|| ||

"Ayaṁ kho me kāyo||
rūpī||
cātum-mahā-bhūtiko||
mātā-pettika-sambhavo||
odana-kummāsūpacayo||
anicc-ucchādana-parimaddana-bhedana-viddhaṁsana-dhammo.|| ||

[77] Idaṁ ca pana me viññāṇaṁ ettha sitaṁ ettha paṭibaddhan" ti.|| ||

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||

■

[85.] So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte mano-mayaṁ kāyaṁ abhinimminanāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So imamhā kāyā aññaṁ kāyaṁ abhinimmināti rūpiṁ mano-mayaṁ sabbaṅga-paccaṅgiṁ ahīnindriyaṁ.

[86.]Seyyathā pi mahā-rāja puriso muñjamhā isikaṁ pabbāheyya.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

"Ayaṁ muñjo||
ayaṁ isikā,||
añño muñjo||
aññā isikā,||
muñjamhā tv'eva isikā pavāḷhā" ti.|| ||

Seyyathā pi vā pana mahā-rāja,||
puriso asi kosiyā pavāheyya.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

"Ayaṁ asi||
ayaṁ kosi,||
añño asi||
aññā kosi,||
kosiyā tv'eva asi pabbāḷho" ti.|| ||

Seyyathā pi vā pana mahā-rāja puriso ahiṁ karaṇḍā uddhareyya.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

"Ayaṁ ahi||
ayaṁ karaṇḍo,||
añño ahi||
añño karaṇḍo,||
karaṇḍā tv'eva ahi ubbhato" ti.|| ||

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudrabhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte mano-mayaṁ kāyaṁ abhinimminanāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So imamhā kāyā||
aññaṁ kāyaṁ||
abhinimmināti rūpiṁ mano-mayaṁ sabbaṅga-paccaṅgiṁ ahīnindriyaṁ.|| ||

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||

[87.] So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte iddhi-vidhāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

[78] So aneka-vihitaṁ iddhi-vidhaṁ pacc'anubhoti:|| ||

Eko pi hutvā bahudhā hoti,||
bahudhā pi hutvā eko hoti,||
āvībhāvaṁ tiro-bhāvaṁ,||
tiro-kuḍḍaṁ,||
tiro-pākāraṁ,||
tiro-pabbataṁ asajja-māno gacchati,||
seyyathā pi ākāse,||
paṭhaviyā pi ummujja-nimujjaṁ karoti,||
seyyathā pi udake,||
udake pi abhijja-māne gacchati,||
seyyathā pi paṭhaviyaṁ,||
ākāse pi pallaṅkena kamati,||
seyyathā pi pakkhi sakuṇo.|| ||

Ime pi candima-suriye evaṁ mahiddhike,||
evaṁ mah-ā-nubhāve pāṇinā parāma-sati parimajjati,||
yāva brahma-lokā pi kāyena va saṁvatteti.|| ||

[88.] Seyyathā pi mahā-rāja dakkho kumbha-kāro vā||
kumbha-kārantevāsī vā||
suparikamma-katāya mattikāya||
yaṁ yad eva bhājana-vikatiṁ ākaṅkheyya||
taṁ tad eva kareyya abhinipphādeyya.

Seyyathā pi vā pana mahā-rāja dakkho danta-kāro vā||
danta-kārantevāsī vā||
suparikamma-katasmiṁ dantasmiṁ||
yaṁ yad eva danta-vikatiṁ ākaṅkheyya||
taṁ tad eva kareyya abhinipphādeyya.

Seyyathā pi vā pana mahā-rāja dakkho suvaṇṇa-kāro vā||
suvaṇṇa-kārantevāsī vā||
supari-kamma-katasmiṁ suvaṇṇasmiṁ||
yaṁ yad eva suvaṇṇa-vikatiṁ ākaṅkheyya||
taṁ tad eva kareyya abhinipphādeyya.

Evam eva kho mahā-rāja||
bhikkhu evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte iddhi-vidhāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So aneka-vihitaṁ iddhi-vidhaṁ pacc'anubhoti:|| ||

Eko pi hutvā bahudhā hoti||
bahudhā pi hutvā eko hoti.|| ||

Āvī-bhāvaṁ||
tiro-bhāvaṁ||
tiro-kuḍḍaṁ||
tiro-pākāraṁ||
tiro-pabbataṁ||
asajja-māno gacchati seyyathā pi ākāse.|| ||

Paṭhaviyā pi ummujja-nimujjaṁ karoti||
seyyathā pi udake.|| ||

Udake pi abhijja-māne gacchati||
seyyathā pi paṭhaviyaṁ.|| ||

Ākāse pi pallaṅkena kamati,||
seyyathā pi pakkhi sakuṇo.|| ||

Ime pi candima-suriye evaṁ mahiddhike||
evaṁ mah-ā-nubhāve||
[79] pāṇinā parāma-sati parimajjati,||
yāva Brahmalokā pi kāyena va saṁvatteti.|| ||

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||

[89.] So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte dibbāya sota-dhātuyā cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So dibbāya sota-dhātuyā visuddhāya atikkanta-mānusi-kāya ubho sadde suṇāti,||
dibbe ca mānuse ca,||
ye dūre santike ca.

[90.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso addhāna-Magga-paṭipanno so suṇeyya bheri-saddam pi||
mudiṅga-saddam pi||
saṅkha-paṇava-deṇḍima-saddam pi.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

Bheri-saddo iti pi,||
mudiṅga-saddo iti pi,||
saṅkha-paṇava-deṇḍima-saddo iti pi.|| ||

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte dibbāya sota-dhātuyā cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So dibbāya sota-dhātuyā visuddhāya atikkanta-mānusi-kāya ubho sadde suṇāti,||
dibbe ca mānuse ca||
ye dūre santike ca.

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.

[91.] So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte ceto-pariya-ñāṇāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So para-sattāṇaṁ para-puggalānaṁ cetasā ceto paricca pajānāti:|| ||

Sa-rāgaṁ vā cittaṁ 'sa-rāgaṁ cittan' ti pajānāti,||
Vīta-rāgaṁ vā cittaṁ 'vīta-rāgaṁ cittan' ti pajānāti,||
[80] sa-dosaṁ vā cittaṁ 'sa-dosaṁ cittatan' ti pajānāti,||
Vīta-dosaṁ vā cittaṁ 'vīta-dosaṁ cittan' ti pajānāti,||
Sa-mohaṁ vā cittaṁ 'sa-mohaṁ cittan' ti pajānāti,||
Vīta-mohaṁ vā cittaṁ 'vīta-mohaṁ cittan' ti pajānāti,||
Saṅkhittaṁ vā cittaṁ 'saṅkhittaṁ cittan' ti pajānāti,||
Vikkhittaṁ vā cittaṁ 'vikkhittaṁ cittan' ti pajānāti,||
Mahaggataṁ vā cittaṁ 'mahaggataṁ cittan' ti pajānāti,||
Amahaggataṁ vā cittaṁ 'amahaggataṁ cittan' ti pajānāti,||
Sa-uttaraṁ vā cittaṁ 'sa-uttaraṁ cittan' ti pajānāti,||
Anuttaraṁ vā cittaṁ 'anuttaraṁ cittan' ti pajānāti,||
Samāhitaṁ vā cittaṁ 'samāhitaṁ cittan' ti pajānāti,||
Asamāhitaṁ vā cittaṁ 'asamāhitaṁ cittan' ti pajānāti,||
Vimuttaṁ vā cittaṁ 'vimuttaṁ cittan' ti pajānāti,||
Avimuttaṁ vā cittaṁ 'avimuttaṁ cittan' ti pajānāti.|| ||

[92.] Seyyathā pi mahā-rāja itthi vā,||
puriso vā,||
daharo vā,||
yuvā maṇḍan-jātiko ādāse vā,||
parisuddhe pariyodāte acche vā,||
udaka-patte sakaṁ mukha-nimittaṁ pacc'avekkha-māno sakaṇikaṁ vā sakaṇikan ti jāneyya,||
akaṇikaṁ vā akaṇikanti jāneyya-

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte ceto-pariya-ñāṇāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.

So para-sattāṇaṁ para-puggalānaṁ cetasā ceto paricca pajānāti:|| ||

Sa-rāgaṁ vā cittaṁ 'sa-rāgaṁ cittan' ti pajānāti,||
Vīta-rāgaṁ vā cittaṁ 'vīta-rāgaṁ cittan' ti pajānāti,||
sa-dosaṁ vā cittaṁ 'sa-dosaṁ cittatan' ti pajānāti,||
Vīta-dosaṁ vā cittaṁ 'vīta-dosaṁ cittan' ti pajānāti,||
Sa-mohaṁ vā cittaṁ 'sa-mohaṁ cittan' ti pajānāti,||
Vīta-mohaṁ vā cittaṁ 'vīta-mohaṁ cittan' ti pajānāti,||
Saṅkhittaṁ vā cittaṁ 'saṅkhittaṁ cittan' ti pajānāti,||
Vikkhittaṁ vā cittaṁ 'vikkhittaṁ cittan' ti pajānāti,||
Mahaggataṁ vā cittaṁ 'mahaggataṁ cittan' ti pajānāti,||
Amahaggataṁ vā cittaṁ 'amahaggataṁ cittan' ti pajānāti,||
Sa-uttaraṁ vā cittaṁ 'sa-uttaraṁ cittan' ti pajānāti,||
[81] Anuttaraṁ vā cittaṁ 'anuttaraṁ cittan' ti pajānāti,||
Samāhitaṁ vā cittaṁ 'samāhitaṁ cittan' ti pajānāti,||
Asamāhitaṁ vā cittaṁ 'asamāhitaṁ cittan' ti pajānāti,||
Vimuttaṁ vā cittaṁ 'vimuttaṁ cittan' ti pajānāti,||
Avimuttaṁ vā cittaṁ 'avimuttaṁ cittan' ti pajānāti.|| ||

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.

■

[93.] So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte pubbe-nivāsānu-s-sati-ñāṇāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati seyyath'īdaṁ:|| ||

Ekam pi jātiṁ,||
dve pi jātiyo,||
tisso pi jātiyo,||
catasso pi jātiyo,||
pañca pi jātiyo,||
dasa pi jātiyo,||
vīsam pi jātiyo,||
tīsaṁm pi jātiyo,||
cattārīsam pi jātiyo,||
paññāsam pi jātiyo,||
jāti-satam pi,||
jāti-sahassam pi,||
jāti-sata-sahassam pi,||
aneke pi,||
saṁvaṭṭa-kappe aneke pi,||
vivaṭṭa-kappe aneke pi,||
saṁvaṭṭa-vivaṭṭa-kappe.|| ||

Amutrāsiṁ evaṁ-nāmo,||
evaṁ-gotto,||
evaṁ-vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto.|| ||

So tato cuto amutra upapādiṁ.|| ||

Tatrāpāsiṁ evaṁ-nāmo,||
evaṁ-gotto,||
evaṁ-vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ-sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto.|| ||

So tato cuto idh'ūpapanno" ti.|| ||

Iti sākāraṁ sa-uddesaṁ aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati.|| ||

[94.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso sakamhā gāmā aññaṁ gāmaṁ gaccheyya,||
tamhā pi gāmā aññaṁ gāmaṁ gaccheyya,||
tamhā pi gāmā sakaṁ yeva gāmaṁ paccāgaccheyya.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

Ahaṁ kho sakamhā gāmā amuṁ gāmaṁ agacchiṁ,||
tatra evaṁ aṭṭhāsiṁ,||
evaṁ nisīdiṁ,||
evaṁ abhāsiṁ,||
evaṁ tuṇhī ahosi.|| ||

Tamhā pi gāmā amuṁ gāmaṁ āgañchiṁ,||
tatrā pi evaṁ aṭṭhāsiṁ,||
evaṁ nisīdiṁ,||
evaṁ abhāsiṁ,||
evaṁ tuṇhī ahosi.|| ||

So'mhi tamhā [82] gāmā sakaṁ yeva gāmaṁ paccāgato" ti.

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte pubbe-nivāsānu-s-sati-ñāṇāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati seyyath'īdaṁ:|| ||

Amutrāsiṁ evaṁ-nāmo,||
evaṁ-gotto,||
evaṁ-vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto.|| ||

So tato cuto amutra upapādiṁ.|| ||

Tatrāpāsiṁ evaṁ-nāmo,||
evaṁ-gotto,||
evaṁ-vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ-sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto.|| ||

So tato cuto idh'ūpapanno ti,||
iti sākāraṁ sa-uddesaṁ aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati.

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.

[95.] So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte sattāṇaṁ cut'ūpapāta-ñāṇāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm'ūpage satte pajānāti:|| ||

Ime vata bhonto sattā kāya-du-c-caritena samannāgatā||
vacī-du-c-caritena samannāgatā||
mano-du-c-caritena samannāgatā||
ariyānaṁ upavādakā micchā-diṭṭhikā||
micchā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||

Te kāyassa bhedā param maraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ Nirayaṁ upapannā.|| ||

Ime vā pana bhonto sattā kāya-sucaritena samannāgatā||
vacī-sucaritena samannāgatā||
mano-sucaritena samannāgatā||
ariyānaṁ anupavādakā sammā-diṭṭhikā sammā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||

Te kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannā" ti.|| ||

Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena [83] satte passati cavamāne upapajjamāne,||
hīne paṇite suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm'ūpage satte pajānāti.

[96.] Seyyathā pi mahā-rāja majjhe siṅghāṭake pāsādo.|| ||

Tattha cakkhumā puriso ṭhito passeyya manusse gehaṁ pavisante pi||
rathiyā vīthiṁ sañcarante pi||
majjhe siṅghāṭake nisinne pi.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

'Ete manussā gehaṁ pavisanti,||
ete ni-k-khamanti,||
ete rathiyā vīthiṁ sañcarante,||
ete majjhe siṅghāṭake nisinnā' ti.

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte sattāṇaṁ cut'ūpapāta-ñāṇāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne,||
hīne paṇite suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm'ūpage satte pajānāti:|| ||

Ime vata bhonto sattā kāya-du-c-caritena samannāgatā,||
vacī-du-c-caritena samannāgatā,||
mano-du-c-caritena samannāgatā,||
ariyānaṁ upavādakā micchā-diṭṭhikā micchā-diṭṭhi-kamma-samā-dānā.|| ||

Te kāyassa bhedā param maraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ Nirayaṁ upapannā.|| ||

Ime vā pana bhonto sattā kāya-sucaritena samannāgatā,||
vacī-sucaritena samannāgatā,||
mano-sucaritena samannāgatā,||
ariyānaṁ anupavādakā sammā-diṭṭhikā sammā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||

Te kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannā' ti.|| ||

Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm'ūpage satte pajānāti.

Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.

■

[97.] So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte āsavānaṁ khaya-ñāṇāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So 'Idaṁ dukkhan' ti yathā-bhūtaṁ [84] pajānāti.|| ||

'Ayaṁ dukkha-samudayo' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ dukkha-nirodho' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ dukkha-nirodha-gāminī-paṭipadā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ime āsavā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ āsava-samudayo' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ āsava-nirodho' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ āsava-nirodha-gāminī-paṭipadā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Tassa evaṁ jānato,||
evaṁ passato,||
kām'āsavā pi cittaṁ vimuccati,||
bhav'āsavā pi cittaṁ vimuccati,||
avijj'āsavā pi cittaṁ vimuccati.|| ||

Vimuttasmiṁ vimuttam,||
iti ñāṇaṁ hoti.|| ||

'Khīṇā jāti,||
vusitaṁ Brahma-cariyaṁ,||
kataṁ karaṇiyaṁ,||
nāparaṁ,||
itthattāyā' ti pajānāti.

[98.] Seyyathā pi mahā-rāja pabbata-saṅkhepe udaka-rahado accho vi-p-pasanno anāvilo.|| ||

Tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippi-sambūkam pi,||
sakkhara-kaṭhalam pi,||
maccha-gumbam pi,||
carantam pi,||
tiṭṭhantam pi.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

'Ayaṁ kho udaka-rahado accho vi-p-pasanno anāvilo.|| ||

Tatr'ime sippi-sambūkā pi||
sakkhara-kaṭhalā pi||
maccha-gumbā pi||
caranti pi||
tiṭṭhanti pī' ti.

Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte āsavānaṁ khaya-ñāṇāya cittaṁ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||

So 'Idaṁ dukkhan' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ dukkha-samudayo' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ dukkha-nirodho' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ dukkha-nirodha-gāminī-paṭipadā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ime āsavā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ āsava-samudayo' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ āsava-nirodho' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Ayaṁ āsava-nirodha-gāminī-paṭipadā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Tassa evaṁ jānato,||
evaṁ passato,||
kām'āsavā pi cittaṁ vimuccati,||
bhav'āsavā pi cittaṁ vimuccati,||
avijj'āsavā pi cittaṁ vimuccati.|| ||

Vimuttasmiṁ vimuttam,||
iti ñāṇaṁ hoti.|| ||

'Khīṇā jāti,||
vusitaṁ Brahma-cariyaṁ,||
kataṁ karaṇiyaṁ,||
nāparaṁ,||
itthattāyā' ti pajānāti.

[85] Idaṁ kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||

Imasmā ca pana mahā-rāja sandiṭṭhi-kā sāmañña-phalā aññaṁ sandiṭṭhikaṁ sāmañña-phalaṁ uttaritaraṁ vā paṇītataraṁ vā n'atthī ti.

[99.] Evaṁ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

Abhikkantaṁ bhante,||
abhikkantaṁ bhante.|| ||

Seyyathā pi bhante nikujjitaṁ vā ukkujjeyya,||
paṭi-c-channaṁ vā vivareyya,||
mūḷhassa vā Maggaṁ ācikkheyya,||
andha-kāre vā tela-pajjotaṁ dhāreyya:|| ||

Cakkhumanto rūpāni dakkhintī ti.|| ||

Evam eva bhante Bhagavatā aneka-pariyāyena dhammo pakāsito.|| ||

Es'āhaṁ bhante Bhagavantaṁ saraṇaṁ gacchāmi,||
Dhammañ ca||
bhikkhu-saṅghañ ca.|| ||

Upāsakaṁ maṁ Bhagavā dhāretu ajja-t-agge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gataṁ.|| ||

Accayo maṁ bhante accagamā yathā-bālaṁ yathā-mūḷhaṁ yathā-akusalaṁ||
so'haṁ pītaraṁ dhammikaṁ Dhamma-rājānaṁ issariyassa kāraṇā jīvitā voropesiṁ.|| ||

Tassa me bhante Bhagavā accayaṁ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṁ saṁvarāyā ti.

[100.] Taggha tvaṁ mahā-rāja accayo accagamā yathā-bālaṁ yathā-mūḷhaṁ yathā-akusalaṁ yaṁ tvaṁ pitaraṁ dhammikaṁ Dhamma-rājānaṁ jīvitā voropesi.|| ||

Yato ca kho tvaṁ mahā-rāja accayaṁ accayato disvā yathā-dhammaṁ paṭikarosi,||
tan te mayaṁ paṭigaṇhāma.|| ||

Vuddhi h'esā mahā-rāja ariyassa vinaye,||
yo accayaṁ accayato disvā yathā-dhammaṁ paṭikaroti āyatiṁ saṁvaraṁ āpajjatī ti.

[101.] Evaṁ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

Handa ca dāni mayaṁ bhante gacchāmi bahu-kiccā mayaṁ bahu-karaṇīyā ti.

Yassa dāni tvaṁ mahā-rāja kālaṁ maññasī ti.

Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavato bhāsitaṁ abhinan'ditvā anumo-ditvā uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.

[102.] Atha kho Bhagavā acira-pakkantassa rañño Māgadhassa [86] Ajātasattu-Vedehi-puttassa bhikkhū āmantesi:|| ||

Khatāyaṁ bhikkhave rājā,||
upahatāyaṁ bhikkhave rājā.|| ||

Sac'āyaṁ bhikkhave rājā pitaraṁ dhammikaṁ Dhamma-rājānaṁ jīvitā na voropessatha,||
imasmiṁ yeva āsane virajaṁ vīta-malaṁ dhamma-cakkhuṁ uppajjissathā ti.

Idam avoca Bhagavā.|| ||

Attamanā te bhikkhū Bhagavato bhāsitaṁ 'abhinandun' ti.