Majjhima Nikāya
1. Mūla-Paṇṇāsa
2. Sīhanāda Vagga

Sutta 12

Mahā Sīhanāda Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

[1][chlm][pts][ntbb][upal][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Vesāliyaṁ viharati||
bahinagare avarapure vana-saṇḍe.|| ||

Tena kho pana samayena Sunakkhatto Licchavi-putto||
acira-pakkanto hoti||
imasmā Dhamma-Vinayā.|| ||

So Vesāliyaṁ parisatiṁ||
etaṁ vācaṁ bhāsati:|| ||

"N'atthi samaṇassa Gotamassa uttariṁ manussa-dhammā||
alam-ariya-ñāṇa-dassana-viseso,||
takka-pariyāhataṁ Samaṇo Gotamo dhammaṁ deseti||
vīmaṁs-ā-nucaritaṁ sayaṁ-paṭibhānaṁ||
yassa ca khvāssa atthāya dhammo desito,||
so niyyāti takkarassa sammā dukkha-k-khayāyā" ti.|| ||

[2] Atha kho āyasmā Sāriputto||
pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā||
patta-cīvaraṁ ādāya||
Vesāliṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||

Assosi kho āyasmā Sāriputto||
Sunakkhattassa Licchavi-puttassa Vesāliyaṁ parisatiṁ||
evaṁ vācaṁ bhāsa-mānassa:|| ||

[3] Atha kho āyasmā Sāriputto||
Vesāliyaṁ piṇḍāya||
caritvā pacchā-bhattaṁ||
piṇḍa-pāta-paṭikkanto||
yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā||
eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho||
āyasmā Sāriputto Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Sunakkhatto bhante Licchavi-putto||
acira-pakkanto imasmā Dhamma-Vinayā,||
so Vesāliyaṁ parisatiṁ||
evaṁ vācaṁ bhāsati:|| ||

'N'atthi samaṇassa Gotamassa uttariṁ manussa-dhammā||
alam-ariya-ñāṇa-dassana-viseso,||
takka-pariyāhataṁ Samaṇo Gotamo dhammaṁ deseti||
vīmaṁs-ā-nucaritaṁ sayaṁ-paṭibhānaṁ||
yassa ca khvāssa atthāya dhammo desito,||
so niyyāti takkarassa sammā dukkha-k-khayāyā' ti" ti.|| ||

[4] "Kodhano Sāriputta Sunakkhatto mogha-puriso.|| ||

Kodhā ca pan'assa esā vācā bhāsitā.|| ||

'Avaṇṇaṁ bhāsissāmī' ti.|| ||

So Sāriputta Sunakkhatto mogha-puriso||
vaṇṇaṁ yeva Tathāgatassa [69] bhāsati.|| ||

Vaṇṇo h'eso Sāriputta Tathāgatassa,||
yo evaṁ vadeyya:|| ||

'Yassa ca khvāssa atthāya dhammo desito,||
so niyyāti takkarassa sammā dukkha-k-khayāyā' ti.|| ||

[5] Ayam pi hi nāma Sāriputta,||
Sunakkhattassa mogha-purisassa||
mayi dhamm'anvayo na bhavissati:|| ||

'Iti pi so Bhagavā||
arahaṁ||
Sammā Sambuddho||
vijjā-caraṇa-sampanno||
Sugato||
loka-vidū||
anuttaro purisa-damma-sārathī||
Satthā deva-manussānaṁ||
Buddho Bhagavā' ti.|| ||

[6] Ayam pi hi nāma Sāriputta||
Sunakkhattassa mogha-purisassa||
mayi dhamm'anvayo na bhavissati:|| ||

'Iti pi so Bhagavā aneka-vihitaṁ||
iddhi-vidhaṁ pacc'anubhoti:|| ||

Eko pi hutvā bahudhā assaṁ,||
bahudhā pi hutvā eko assaṁ,||
ā-vībhāvaṁ||
tiro-bhāvaṁ||
tiro-kuḍḍaṁ||
tiro-pākāraṁ||
tiro-pabbataṁ||
asajja-māno gacchati||
seyyathā pi ākāse,||
paṭhaviyā pi ummujjani-mujjaṁ karoti||
seyyathā pi udake,||
udake pi abhijja-māne gacchati||
seyyathā pi paṭhaviyaṁ,||
ākāse pi pallaṅkena kamati||
seyyathā pi pakkhī sakuṇo,||
ime pi candima-suriye||
evaṁ mahiddhike||
evaṁ mah-ā-nubhāve pāṇinā||
parimaseyyaṁ||
parimajjeyyaṁ,||
yāva Brahma-lokā pi kāyena vasaṁ vattetī' ti.

[7] Ayam pi hi nāma Sāriputta,||
Sunakkhattassa mogha-purisassa||
mayi dhamm'anvayo na bhavissati:|| ||

'Iti pi so Bhagavā dibbāya sota-dhātuyā||
visuddhāya atikkanta-mānusikāya||
ubho sadde suṇāti||
dibbe ca||
mānuse ca||
ye dūre santike cā' ti.|| ||

[8] Ayam pi hi nāma Sāriputta,||
Sunakkhattassa mogha-purisassa||
mayi dhamm'anvayo na bhavissati:|| ||

"Iti pi so Bhagavā para-sattāṇaṁ||
para-puggalānaṁ||
cetasā ceto paricca pajānāti:|| ||

Sarāgaṁ vā cittaṁ,||
'Sarāgaṁ cittan' ti pajānāti;||
vīta-rāgaṁ vā cittaṁ,||
'Vīta-rāgaṁ cittan' ti pajānāti;||
sadosaṁ vā cittaṁ,||
'Sadosaṁ cittan' ti pajānāti;||
vīta-dosaṁ vā cittaṁ,||
'Vīta-dosaṁ cittan' ti pajānāti;||
samohaṁ vā cittaṁ,||
'Samohaṁ cittan' ti pajānāti;||
vīta-mohaṁ vā cittaṁ,||
'Vīta-mohaṁ cittan' ti pajānāti; -||
saṅkhittaṁ vā cittaṁ,||
'Saṅkhittaṁ cittan' ti pajānāti;||
vikkhittaṁ vā cittaṁ,||
'Vikkhittaṁ cittan' ti pajānāti;||
mahaggataṁ vā cittaṁ,||
'Mahaggataṁ cittan' ti pajānāti;||
amahaggataṁ vā cittaṁ,||
'Amahaggataṁ cittan' ti pajānāti;||
sa-uttaraṁ vā cittaṁ,||
'Sa-uttaraṁ cittan' ti pajānāti;||
anuttaraṁ vā cittaṁ,||
'Anuttaraṁ cittan' ti pajānāti;||
samāhitaṁ vā cittaṁ,||
samā- [35] 'Hitaṁ cittan' ti pajānāti;||
asamāhitaṁ vā cittaṁ,||
'Asamāhitaṁ cittan' ti pajānāti;||
vimuttaṁ vā cittaṁ,||
'Vimuttaṁ cittan' ti pajānāti;||
avimuttaṁ vā cittaṁ,||
'Avimuttaṁ cittan' ti pajānāti" ti.

[9] Dasa kho pan'imāni Sāriputta||
Tathāgatassa Tathāgata-balāni||
yehi balehi samannāgato Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

Katamāni dasa?|| ||

[1] Idha Sāriputta, Tathāgato||
ṭhānañ ca ṭhānato||
aṭṭhānañ ca aṭṭhānato||
yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Yam pi Sāriputta, Tathāgato||
ṭhānañ ca ṭhānato||
aṭṭhānañ ca aṭṭhānato||
yathā-bhūtaṁ pajānāti,||
idam pi Sāriputta, Tathā- [70] gatassa Tathāgata-balaṁ hoti||
yaṁ balaṁ āgamma Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

[2] Puna ca paraṁ Sāriputta, Tathāgato||
atītān-ā-gata-pacc'uppannānaṁ||
kamma-samā-dānānaṁ||
ṭhānaso hetuso vipākaṁ||
yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Yam pi Sāriputta, Tathāgato||
atītān-ā-gata-pacc'uppannānaṁ||
kamma-samā-dānānaṁ||
ṭhānaso hetuso vipākaṁ||
yathā-bhūtaṁ pajānāti,||
idam pi Sāriputta, Tathāgatassa Tathāgata-balaṁ hoti||
yaṁ balaṁ āgamma Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

[3] Puna ca paraṁ Sāriputta, Tathāgato||
sabbattha-gāminiṁ paṭipadaṁ||
yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Yam pi Sāriputta, Tathāgato||
sabbattha-gāminiṁ paṭipadaṁ||
yathā-bhūtaṁ pajānāti,||
idam pi Sāriputta, Tathāgatassa Tathāgata-balaṁ hoti||
yaṁ balaṁ āgamma Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

[4] Puna ca paraṁ Sāriputta, Tathāgato aneka-dhātu-nānā-dhātu-lokaṁ||
yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Yam pi Sāriputta, Tathāgato||
aneka-dhātu-nānā-dhātu-lokaṁ||
yathā-bhūtaṁ pajānāti,||
idam pi Sāriputta, Tathāgatassa Tathāgata-balaṁ hoti||
yaṁ balaṁ āgamma Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

[5] Puna ca paraṁ Sāriputta, Tathāgato||
sattāṇaṁ nān-ā-dhimutti-kataṁ||
yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Yam pi Sāriputta Tathāgato||
sattāṇaṁ nān-ā-dhimutti-kataṁ||
yathā-bhūtaṁ pajānāti,||
idam pi Sāriputta, Tathāgatassa Tathāgata-balaṁ hoti||
yaṁ balaṁ āgamma Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

[6] Puna ca paraṁ Sāriputta, Tathāgato||
para-sattāṇaṁ||
para-puggalānaṁ||
indriya-paro-pariyattaṁ||
yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Yam pi Sāriputta Tathāgato||
para-sattāṇaṁ||
para-puggalānaṁ||
indriya-paro-pariyattaṁ||
yathā-bhūtaṁ pajānāti,||
idam pi Sāriputta, Tathāgatassa Tathāgata-balaṁ hoti||
yaṁ balaṁ āgamma Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

[7] Puna ca paraṁ Sāriputta, Tathāgato||
jhāna-vimokkha-samādhi-samāpattīnaṁ||
saṅkilesaṁ,||
vodānaṁ,||
vuṭṭhānaṁ,||
yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Yam pi Sāriputta, Tathāgato||
jhāna-vimokkha-samādhi-samāpattīnaṁ||
saṅkilesaṁ,||
vodānaṁ,||
vuṭṭhānaṁ,||
yathā-bhūtaṁ pajānāti,||
idam pi Sāriputta, Tathāgatassa Tathāgata-balaṁ hoti||
yaṁ balaṁ āgamma Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

[8] Puna ca paraṁ Sāriputta, Tathāgato||
aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati.|| ||

Seyyath'īdaṁ:|| ||

Ekam pi jātiṁ,||
dve pi jātiyo,||
tisso pi jātiyo,||
catasso pi jātiyo,||
pañca pi jātiyo,||
dasa pi jātiyo,||
vīsatim pi jātiyo,||
tiṁsam pi jātiyo,||
cattārīsam pi jātiyo,||
paññāsam pi jātiyo,||
jāti-satam pi jāti-sahassam pi jāti-sata-sahassam pi,||
aneke pi saṁvaṭṭa-kappe||
aneke pi vivaṭṭa-kappe||
aneke pi saṁvaṭṭa-vivaṭṭa-kappe —|| ||

'Amutr'āsiṁ evaṁ nāmo,||
evaṁ gotto,||
evaṁ vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto,||
so tato cuto amutra upapādiṁ.|| ||

Tatrāp'āsiṁ evaṁ nāmo,||
evaṁ gotto,||
evaṁ vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto.|| ||

So tato cuto idh'ūpapanno' ti.|| ||

Iti sākāraṁ sa-uddesaṁ aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati.|| ||

Yam pi Sāriputta, Tathāgato||
aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati.|| ||

Seyyath'īdaṁ:|| ||

Ekam pi jātiṁ,||
dve pi jātiyo,||
tisso pi jātiyo,||
catasso pi jātiyo,||
pañca pi jātiyo,||
dasa pi jātiyo,||
vīsatim pi jātiyo,||
tiṁsam pi jātiyo,||
cattārīsam pi jātiyo,||
paññāsam pi jātiyo,||
jāti-satam pi||
jāti-sahassam pi||
jāti-sata-sahassam pi,||
aneke pi saṁvaṭṭa-kappe||
aneke pi vivaṭṭa-kappe||
aneke pi saṁvaṭṭa-vivaṭṭa-kappe:|| ||

'Amutr'āsiṁ evaṁ nāmo,||
evaṁ gotto,||
evaṁ vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto,||
so tato cuto amutra upapādiṁ.|| ||

Tatrāp'āsiṁ evaṁ nāmo,||
evaṁ gotto,||
evaṁ vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto.|| ||

So tato cuto idh'ūpapanno' ti.|| ||

Iti sākāraṁ sa-uddesaṁ aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati.|| ||

Idam pi Sāriputta,||
Tathāgatassa Tathāgata-balaṁ hoti||
yaṁ balaṁ āgamma Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

[9] Puna ca paraṁ Sāriputta, Tathāgato||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
satte passati:|| ||

Cavamāne upapajjamāne||
hīne||
paṇīte||
suvaṇṇe||
dubbaṇṇe||
sugate||
duggate.|| ||

Yathā kamm'ūpage satte pajānāti:|| ||

"Ime vata bhonto sattā||
kāya-du-c-caritena samannāgatā||
vacī-du-c-caritena samannāgatā||
mano-du-c-caritena samannāgatā||
ariyānaṁ upavādakā||
micchā-diṭṭhikā||
micchā-diṭṭhi-kamma-samā-dānā,||
te kāyassa [71] bhedā param maraṇā||
apāyaṁ duggatiṁ||
vinipātaṁ||
Nirayaṁ upapannā|| ||

Ime vā pana bhonto sattā||
kāya-sucaritena samannāgatā||
vacī-sucaritena samannāgatā||
mano-sucaritena samannāgatā||
ariyānaṁ anupavādakā||
sammā-diṭṭhikā||
sammā-diṭṭhi-kamma-samā-dānā,||
te kāyassa bhedā param maraṇā||
sugatiṁ||
saggaṁ lokaṁ upapannā" ti.|| ||

Iti dibbena cakkhunā||
visuddhena atikkanta-mānusakena||
satte passati||
cavamāne uppajjamāne,||
hīne||
paṇīte||
suvaṇṇe||
dubbaṇṇe||
sugate||
duggate.

Yathā-kamm'ūpage satte pajānāti.|| ||

Yam pi Sāriputta,||
Tathāgato dibbena cakkhunā||
visuddhena atikkanta-mānusakena||
satte passati:|| ||

Cavamāne upapajjamāne||
hīne||
paṇīte||
suvaṇṇe||
dubbaṇṇe||
sugate||
duggate.|| ||

Yathā kamm'ūpage satte pajānāti:|| ||

"Ime vata bhonto sattā||
kāya-du-c-caritena samannāgatā||
vacī-du-c-caritena samannāgatā||
mano-du-c-caritena samannāgatā||
ariyānaṁ upavādakā||
micchā-diṭṭhikā||
micchā-diṭṭhi-kamma-samā-dānā,||
te kāyassa bhedā param maraṇā||
apāyaṁ duggatiṁ||
vinipātaṁ||
Nirayaṁ upapannā|| ||

Iti dibbena cakkhunā||
visuddhena atikkanta-mānusakena||
satte passati||
cavamāne uppajjamāne,||
hīne||
paṇīte||
suvaṇṇe||
dubbaṇṇe||
sugate||
duggate.|| ||

Yathā-kamm'ūpage satte pajānāti:||
idam pi Sāriputta,||
Tathāgatassa Tathāgata-balaṁ hoti||
yaṁ balaṁ āgamma Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

[10] Puna ca paraṁ Sāriputta Tathāgato||
āsavānaṁ khayā||
anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ||
paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā||
upasampajja viharati.|| ||

Yam pi Sāriputta Tathāgato||
āsavānaṁ khayā||
anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ||
paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā||
upasampajja viharati,||
idam pi Sāriputta, Tathāgatassa Tathāgata-balaṁ hoti||
yaṁ balaṁ āgamma Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

[10] Imāni kho Sāriputta dasa Tathāgatassa Tathāgata-balāni,||
yehi balehi samannāgato Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti. || ||

[11] Yo kho maṁ Sāriputta||
evaṁ jānantaṁ||
evaṁ passantaṁ||
evaṁ vadeyya:|| ||

'N'atthi samaṇassa Gotamassa uttariṁ manussa-dhammā||
alam-ariya-ñāṇa-dassana-viseso,||
takka-pariyāhataṁ Samaṇo Gotamo dhammaṁ deseti||
vīmaṁs-ā-nucaritaṁ sayaṁ-paṭibhānaṁ' ti,"||
taṁ Sāriputta vācaṁ a-p-pahāya||
taṁ cittaṁ a-p-pahāya||
taṁ diṭṭhiṁ appaṭi-nissajjitvā||
yath'ābhataṁ nikkhitto evaṁ Niraye.|| ||

Seyyathā pi Sāriputta bhikkhu||
sīla-sampanno||
samādhi-sampanno||
diṭṭhe'va dhamme aññaṁ ārādheyya,||
evaṁ sampadam idaṁ Sāriputta vadāmi:|| ||

Taṁ vācaṁ a-p-pahāya||
taṁ cittaṁ a-p-pahāya||
taṁ diṭṭhiṁ appaṭi-nissajjitvā||
yath'ābhataṁ nikkhitto evaṁ Niraye.|| ||

[12] Cattār'imāni Sāriputta Tathāgatassa vesārajjāni||
yehi vesārajjehi samannāgato Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
Brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

Katamāni cattāri?|| ||

[1] 'Sammā Sambuddhassa te paṭijānato||
ime dhammā anabhi-sambuddhā' ti.|| ||

Tatra vata maṁ samaṇo vā||
brāhmaṇo vā||
devo vā||
Māro vā||
Brahmā vā||
koci vā lokasmiṁ||
[72] saha dhammena paṭicodessat-ī-ti||
nimittam-etaṁ Sāriputta||
na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[2] 'Khīṇ'āsavassa te paṭijānato||
ime āsavā apari-k-khīṇā' ti.|| ||

Tatra vata maṁ samaṇo vā||
brāhmaṇo vā||
devo vā||
Māro vā||
Brahmā vā||
koci vā lokasmiṁ||
saha dhammena paṭicodessat-ī-ti||
nimittame etaṁ Sāriputta||
na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[3] 'Ye kho pana te antarāyikā dhammā vuttā te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā' ti.|| ||

Tatra vata maṁ samaṇo vā||
brāhmaṇo vā||
devo vā||
Māro vā||
Brahmā vā||
koci vā lokasmiṁ||
saha dhammena paṭicodessat-ī-ti||
nimittame etaṁ Sāriputta||
na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[4] "Yassa kho pana te atthāya dhammo desito so na niyyāti takkarassa sammā dukkha-k-khayāyā" ti.|| ||

Tatra vata maṁ samaṇo vā||
brāhmaṇo vā||
devo vā||
Māro vā||
Brahmā vā||
koci vā lokasmiṁ||
saha dhammena paṭicodessat-ī-ti||
nimittame etaṁ Sāriputta||
na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[13] Imāni kho Sāriputta cattāri Tathāgatassa vesārajjāni||
yehi vesārajjehi samannāgato Tathāgato||
āsabhaṁ ṭhānaṁ paṭijānāti,||
parisāsu sīha-nādaṁ nadati,||
brahma-cakkaṁ pavatteti.|| ||

Yo kho maṁ Sāriputta||
evaṁ jānantaṁ||
evaṁ passantaṁ||
evaṁ vadeyya:|| ||

taṁ Sāriputta vācaṁ a-p-pahāya||
taṁ cittaṁ a-p-pahāya||
taṁ diṭṭhiṁ appaṭi-nissajjitvā||
yath'ābhataṁ nikkhitto evaṁ Niraye.

Seyyathā pi Sāriputta bhikkhu||
sīla-sampanno||
samādhi-sampanno||
diṭṭhe'va dhamme aññaṁ ārādheyya,||
evaṁ sampadam idaṁ Sāriputta vadāmi:|| ||

Taṁ vācaṁ a-p-pahāya||
taṁ cittaṁ a-p-pahāya||
taṁ diṭṭhiṁ appaṭi-nissajjitvā||
yath'ābhataṁ nikkhitto evaṁ Niraye.|| ||

[14] Aṭṭha kho imā Sāriputta parisā.|| ||

Katamā aṭṭha?|| ||

[1] Khattiyaparisā||
[2] brāhmaṇa-parisā||
[3] gahapati-parisā||
[4] samaṇa-parisā||
[5] Cātu-m-mahārājika-parisā||
[6] Tāvatiṁsa-parisā||
[7] Māra-parisā||
[8] Brahma-parisā.|| ||

Imā kho Sāriputta aṭṭha parisā.|| ||

Imehi kho Sāriputta||
catūhi vesārajjehi samannāgato Tathāgato||
imā aṭṭha parisā upasaṅkamati ajjho-gāhati.|| ||

[15] Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
aneka-sataṁ khattiya-parisaṁ upasaṅkamitā,||
tatra pi mayā sannisinna-pubbañ c'eva||
sallapita-pubbañ ca||
sākacachā ca samāpajjita-pubbā.|| ||

Tatra vata maṁ bhayaṁ vā||
sārajjaṁ vā||
okkamissat-ī-ti nimittame||
etaṁ Sāriputta na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[16] Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
aneka-sataṁ brāhmaṇa-parisaṁ upasaṅkamitā,||
tatra pi mayā sannisinna-pubbañ c'eva||
sallapita-pubbañ ca||
sākacachā ca samāpajjita-pubbā.|| ||

Tatra vata maṁ bhayaṁ vā||
sārajjaṁ vā||
okkamissat-ī-ti nimittame||
taṁ Sāriputta na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[17] Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
aneka-sataṁ gahapati-parisaṁ upasaṅkamitā,||
tatra pi mayā sannisinna-pubbañ c'eva||
sallapita-pubbañ ca||
sākacachā ca samāpajjita-pubbā.|| ||

Tatra vata maṁ bhayaṁ vā||
sārajjaṁ vā||
okkamissat-ī-ti nimittame||
taṁ Sāriputta na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[18] Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
aneka-sataṁ samaṇa-parisaṁ upasaṅkamitā,||
tatra pi mayā sannisinna-pubbañ c'eva||
sallapita-pubbañ ca||
sākacachā ca samāpajjita-pubbā.|| ||

Tatra vata maṁ bhayaṁ vā||
sārajjaṁ vā||
okkamissat-ī-ti nimittame||
taṁ Sāriputta na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[19] Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
aneka-sataṁ Cātu-m-mahārājika-parisaṁ upasaṅkamitā,||
tatra pi mayā sannisinna-pubbañ c'eva||
sallapita-pubbañ ca||
sākacachā ca samāpajjita-pubbā.|| ||

Tatra vata maṁ bhayaṁ vā||
sārajjaṁ vā||
okkamissat-ī-ti nimittame||
taṁ Sāriputta na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[20] Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
aneka-sataṁ Tāvatiṁsaparisaṁ upasaṅkamitā,||
tatra pi mayā sannisinna-pubbañ c'eva||
sallapita-pubbañ ca||
sākacachā ca samāpajjita-pubbā.|| ||

Tatra vata maṁ bhayaṁ vā||
sārajjaṁ vā||
okkamissat-ī-ti nimittame||
taṁ Sāriputta na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[21] Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
aneka-sataṁ Māraparisaṁ upasaṅkamitā,||
tatra pi mayā sannisinna-pubbañ c'eva||
sallapita-pubbañ ca||
sākacachā ca samāpajjita-pubbā.|| ||

Tatra vata maṁ bhayaṁ vā||
sārajjaṁ vā||
okkamissat-ī-ti nimittame||
taṁ Sāriputta na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[22] Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
aneka-sataṁ Brahma-parisaṁ upasaṅkamitā,||
tatra pi mayā sannisinna-pubbañ c'eva||
sallapita-pubbañ ca||
sākacachā ca samāpajjita-pubbā.|| ||

Tatra vata maṁ bhayaṁ vā||
sārajjaṁ vā||
okkamissat-ī-ti nimittame||
taṁ Sāriputta na samanupassāmi.|| ||

Etam p'ahaṁ Sāriputta nimittaṁ asamanupassanto||
khema-p-patto||
abhaya-p-patto||
[73] vesārajja-p-patto viharāmi.|| ||

[23] Yo kho maṁ Sāriputta||
evaṁ jānantaṁ||
evaṁ passantaṁ||
evaṁ vadeyya:|| ||

taṁ Sāriputta vācaṁ a-p-pahāya||
taṁ cittaṁ a-p-pahāya||
taṁ diṭṭhiṁ appaṭi-nissajjitvā||
yath'ābhataṁ nikkhitto evaṁ Niraye.

Seyyathā pi Sāriputta bhikkhu||
sīla-sampanno||
samādhi-sampanno||
diṭṭhe'va dhamme aññaṁ ārādheyya,||
evaṁ sampadam idaṁ Sāriputta vadāmi:|| ||

Taṁ vācaṁ a-p-pahāya||
taṁ cittaṁ a-p-pahāya||
taṁ diṭṭhiṁ appaṭi-nissajjitvā||
yath'ābhataṁ nikkhitto evaṁ Niraye.|| ||

[24] Catasso kho imā Sāriputta yoniyo.|| ||

Katamā catasso?|| ||

[1] Aṇḍa-jā yoni,||
[2] jalābu-jā yoni,||
[3] saṁseda-jā yoni,||
[4] opapātikā yoni.|| ||

[25] Katamā ca Sāriputta aṇḍa-jā yoni?|| ||

Ye kho te Sāriputta sattā aṇḍakosaṁ abhinibbhijja jāyanti,||
ayaṁ vuccati Sāriputta aṇḍa-jā yoni.|| ||

[26] Katamā ca Sāriputta jalābu-jā yoni?|| ||

Ye kho te Sāriputta sattā vatthi-kosaṁ abhinibbhijja jāyanti,||
ayaṁ vuccati Sāriputta jalābu-jā yoni.|| ||

[27] Katamā ca Sāriputta saṁseda-jā yoni?|| ||

Ye kho te Sāriputta sattā pūti-macche vā jāyanti pūti-kuṇape vā pūti-kummāse vā candanikāya vā oligalle vā jāyanti,||
ayaṁ vuccati Sāriputta saṁseda-jā yoni.|| ||

[28] Katamā ca Sāriputta opapātikā yoni?|| ||

Devā||
nerayikā||
ekacce ca manussā||
ekacce ca vinipātikā.|| ||

Ayaṁ vuccati Sāriputta opapātikā yoni.|| ||

Imā kho Sāriputta catasso yoniyo.|| ||

Yo kho maṁ Sāriputta||
evaṁ jānantaṁ||
evaṁ passantaṁ||
evaṁ vadeyya:|| ||

taṁ Sāriputta vācaṁ a-p-pahāya||
taṁ cittaṁ a-p-pahāya||
taṁ diṭṭhiṁ appaṭi-nissajjitvā||
yath'ābhataṁ nikkhitto evaṁ Niraye.

Seyyathā pi Sāriputta bhikkhu||
sīla-sampanno||
samādhi-sampanno||
diṭṭhe'va dhamme aññaṁ ārādheyya,||
evaṁ sampadam idaṁ Sāriputta vadāmi:|| ||

Taṁ vācaṁ a-p-pahāya||
taṁ cittaṁ a-p-pahāya||
taṁ diṭṭhiṁ appaṭi-nissajjitvā||
yath'ābhataṁ nikkhitto evaṁ Niraye.|| ||

[29] Pañca kho imā Sāriputta gatiyo.|| ||

Katamā pañca?|| ||

[1] Nirayo||
[2] tiracchāna-yoni||
[3] petti-visayo||
[4] manussā||
[5] devā.|| ||

[30] Nirayañ c'āhaṁ Sāriputta pajānāmi,||
Niraya-gāmiñ ca Maggaṁ,||
Niraya-gāminiñ ca paṭipadaṁ||
yathā paṭipanno ca kāyassa bhedā param maraṇā||
apāyaṁ||
duggatiṁ||
vinipātaṁ||
Nirayaṁ uppajjati,||
tañ ca pajānāmi.|| ||

[31] Tiracchāna-yoniñ c'āhaṁ Sāriputta pajānāmi,||
tiracchāna-yoni-gāmiñ ca Maggaṁ,||
tiracchāna-yoni-gāminiñ ca paṭipadaṁ,||
yathā paṭipanno ca kāyassa bhedā param maraṇā||
tiracchāna-yoniṁ uppajjati,||
tañ ca pajānāmi.|| ||

[32] Petti-visayañ c'āhaṁ Sāriputta pajānāmi,||
petti-visaya-gāmiñ ca Maggaṁ,||
petti-visaya-gāminiñ ca paṭipadaṁ,||
yathā-paṭipanno ca kāyassa bhedā param maraṇā||
petti-visayaṁ uppajjati,||
tañ ca pajānāmi.|| ||

[33] Manusse c'āhaṁ Sāriputta pajānāmi,||
manussa-loka-gāmiñ ca Maggaṁ,||
manussa-loka-gāminiñ ca paṭipadaṁ,||
yathā-paṭipanno ca kāyassa bhedā param maraṇā||
manussesu uppajjati,||
tañ ca pajānāmi.|| ||

[34] Deve c'āhaṁ Sāriputta pajānāmi,||
deva-loka-gāmiñ ca Maggaṁ,||
deva-loka-gāminiñ ca paṭipadaṁ,||
yathā-paṭipanno ca kāyassa bhedā param maraṇā||
sugatiṁ saggaṁ lokaṁ uppajjati,||
tañ ca pajānāmi-|| ||

[35] Nibbānañ c'āhaṁ Sāriputta pajānāmi,||
Nibbāna-gāmiñ ca Maggaṁ||
Nibbāna-gā- [74] miniñ ca paṭipadaṁ,||
yathā-paṭipanno ca āsavānaṁ khayā||
anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā||
upasampajja viharati,||
tañ ca pajānāmi.|| ||

[36] Idāhaṁ Sāriputta ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

Tathā'yaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati tañ ca maggaṁ samārūḷho||
yathā kāyassa bhedā param maraṇā||
apāyaṁ||
duggatiṁ||
vinipātaṁ||
Nirayaṁ upapajjissat-ī-ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
kāyassa bhedā param maraṇā||
apāyaṁ||
duggatiṁ||
vinipātaṁ||
Nirayaṁ upapannaṁ||
ekanta-dukkhā||
tippā||
kaṭukā||
vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Seyyathā pi Sāriputta||
aṅg'ārakāsu sādhika-porisā pūr'aṅgārānaṁ vīt'accikānaṁ vīta-dhūmānaṁ,||
atha puriso āgaccheyya ghamm-ā-bhitatto ghamma-pareto kilanto tasito pipāsito ekāyanena maggena,||
tam eva aṅg'ārakāsuṁ paṇidhāya,||
tam enaṁ cakkhumā puriso disvā evaṁ vadeyya:|| ||

'Tathā'yaṁ bhavaṁ puriso paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho||
yathā imaṁ yeva aṅg'ārakāsuṁ āgamissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passeyya aparena samayena||
tassā aṅg'ārakāsuyā patitaṁ ekanta-dukkhā||
tippā||
kaṭukā||
vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Evam eva kho ahaṁ Sāriputta idh'ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathā'yaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho||
yathā kāyassa bhedā param maraṇā||
apāyaṁ||
duggatiṁ||
vinipātaṁ||
Nirayaṁ upapajjissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
kāyassa bhedā param maraṇā||
apāyaṁ||
duggatiṁ||
vinipātaṁ||
Nirayaṁ||
upapannaṁ ekanta-dukkhā||
tippā||
kaṭukā||
vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

[37] Idha panāhaṁ Sāriputta ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathā'yaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho||
yathā kāyassa bhedā param maraṇā||
tiracchāna-yoniṁ upapajjissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
kāyassa bhedā param maraṇā||
tiracchāna-yoniṁ uppannaṁ||
dukkhā||
tippā||
kaṭukā||
vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Seyyathā pi Sāriputta gūtha-kūpo||
sādhika-poriso||
pūro gūthassa,||
atha puriso āgaccheyya||
ghamm-ā-bhitatto||
[75] ghamma-pareto||
kilanto||
tasito||
pipāsito ekāyanena maggena||
tam eva gūtha-kūpaṁ paṇidhāya.|| ||

Tam enaṁ cakkhumā puriso disvā evaṁ vadeyya:|| ||

'Tathā'yaṁ bhavaṁ puriso paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho||
yathā imaṁ yeva gūtha-kūpaṁ āgamissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passeyya aparena samayena||
tasmiṁ gūtha-kūpe patitaṁ||
dukkhā||
tippā||
kaṭukā||
vedanā vediya-mānaṁ -|| ||

Evam eva kho ahaṁ Sāriputta idh'ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathā'yaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati,||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho,||
yathā kāyassa bhedā param maraṇā||
tiracchāna-yoniṁ upapajajissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
kāyassa bhedā param maraṇā||
tiracchāna-yoniṁ upapannaṁ||
dukkhā||
tippā||
kaṭukā||
vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

[38] Idha panāhaṁ Sāriputta ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathā'yaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca maggaṁ samārūḷho||
yathā kāyassa bhedā param maraṇā||
petti-visayaṁ upapajjissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
kāyassa bhedā param maraṇā||
petti-visayaṁ uppannaṁ||
dukkha-bahulā||
vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Seyyathā pi Sāriputta rukkho||
visame bhūmibhāge||
jāto tanupattapalāso||
kabaracchāyo,||
atha puriso āgaccheyya||
ghamm-ā-bhitatto||
ghamma-pareto||
kilanto tasito pipāsito ekāyanena maggena||
tam eva rukkhaṁ paṇidhāya.|| ||

Tam enaṁ cakkhumā puriso disvā evaṁ vadeyya:|| ||

'Tathāyaṁ bhavaṁ puriso paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho||
yathā imaṁ yeva rukkhaṁ āgamissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passeyya aparena samayena||
tassa rukkhassa chāyāya nisinnaṁ vā||
nipannaṁ vā||
dukkha-bahulā vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Evam eva kho ahaṁ Sāriputta||
idh'ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathāyaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati,||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho,||
yathā kāyassa bhedā param maraṇā||
petti-visayaṁ upapajajissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
kāyassa bhedā param maraṇā||
petti-visayaṁ upapannaṁ||
dukkha-bahulā||
vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

[39] Idha panāhaṁ Sāriputta ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathāyaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho||
yathā kāyassa bhedā param maraṇā||
manussesu upapajjissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
kāyassa bhedā param maraṇā||
manussesu uppannaṁ||
sukha-bahulā||
vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Seyyathā pi Sāriputta rukkho same bhūmibhāge jāto bahala-patta-palāso sandacchāyo,||
atha puriso āgaccheyya||
ghamm-ā-bhitatto||
ghamma-pareto||
kilanto||
tasito||
pipāsito||
ekāyanena maggena||
tam eva rukkhaṁ paṇidhāya.|| ||

Tam enaṁ cakkhumā puriso disvā evaṁ vadeyya:|| ||

'Tathāyaṁ bhavaṁ puriso paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho||
yathā imaṁ yeva rukkhaṁ āgamissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passeyya aparena samayena||
tassa rukkhassa chāyāya nisinnaṁ vā||
nipannaṁ vā||
sukha-bahulā vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Evam eva kho ahaṁ Sāriputta idh'ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathāyaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati,||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho,||
yathā kāyassa bhedā param maraṇā||
manussesu upapajajissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
kāyassa bhedā param maraṇā||
manussesu upapannaṁ||
sukha-bahulā vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

[76] [40] Idhahaṁ Sāriputta ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathāyaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho||
yathā kāyassa bhedā param maraṇā||
sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
kāyassa bhedā param maraṇā||
sugatiṁ saggaṁ lokaṁ uppannaṁ||
ekanta-sukhā vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Seyyathā pi Sāriputta pāsādo,||
tatr'assa kūṭā-gāraṁ||
ullit-ā-valittaṁ||
nivātaṁ phussi-taggaḷaṁ||
pihita-vāta-pānaṁ||
tatr'assa pallaṅko||
gonaka-t-thato||
paṭikatthato||
paṭalika-t-thato||
kādali-miga-pavara-paccattha-raṇo||
sa-uttaracchado||
ubhatolohita||
kūpadhāno||
atha puriso āgaccheyya||
ghamm-ā-bhitatto||
ghamma-pareto||
kilanto||
tasito||
pipāsito||
ekāyanena maggena||
tam eva pāsādaṁ paṇidhāya.|| ||

Tam enaṁ cakkhumā puriso disvā evaṁ vadeyya:|| ||

Tathā'yaṁ bhavaṁ puriso paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho||
yathā imaṁ yeva pāsādaṁ āgamissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passeyya aparena samayena||
tasmiṁ pāsāde||
tasmiṁ kūṭāgāre||
tasmiṁ pallaṅke||
nisinnaṁ vā||
nipannaṁ vā||
ekanta-sukhā vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Evam eva kho ahaṁ Sāriputta idh'ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathāyaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati,||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho,||
yathā kāyassa bhedā param maraṇā||
sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajajissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
dibbena cakkhunā visuddhena||
atikkanta-mānusakena||
kāyassa bhedā param maraṇā||
sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannaṁ||
ekanta-sukhā vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

[41] Idha panāhaṁ Sāriputta ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathāyaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho||
yathā āsavānaṁ khayā anāsavaṁ||
ceto-vimuttiṁ paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā||
upasampajja viharissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
āsavānaṁ khayā||
anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā||
upasampajja viharantaṁ||
ekanta-sukhā vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Seyyathā pi Sāriputta||
pokkharaṇī acchodikā sātodikā sītodikā setakā supatitthā ramaṇīyā,||
avidūre c'assā tibbo vana-saṇḍo,||
atha puriso āgaccheyya||
ghamm-ā-bhitatto||
ghamma-pareto||
kilanto||
tasito||
pipāsito||
ekāyanena maggena tam eva pokkharaṇiṁ paṇidhāya.|| ||

Tam enaṁ cakkhumā puriso disvā evaṁ vadeyya:|| ||

'Tathā'yaṁ bhavaṁ puriso paṭipanno||
tathā ca irīyati,||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho,||
yathā imaṁ yeva pokkharaṇiṁ āgamissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passeyya aparena samayena taṁ pokkharaṇiṁ ogāhetvā nahāyitvā pītvā ca sabba-daratha-kilamatha-pariḷāhaṁ paṭippa-s-sambhetvā pacc'uttaritvā tasmiṁ vana-saṇḍe nisinnaṁ vā||
[77] nipannaṁ vā||
ekanta-sukhā vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

Evam eva kho ahaṁ Sāriputta idh'ekaccaṁ puggalaṁ||
evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi:|| ||

'Tathā'yaṁ puggalo paṭipanno||
tathā ca irīyati,||
tañ ca Maggaṁ samārūḷho,||
yathā āsavānaṁ khayā||
anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā||
upasampajja viharissatī' ti.|| ||

Tam enaṁ passāmi aparena samayena||
āsavānaṁ khayā||
anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ||
paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā||
upasampajja viharantaṁ||
ekanta-sukhā vedanā vediya-mānaṁ.|| ||

[42] Imā kho Sāriputta pañca gatiyo.|| ||

Yo kho maṁ Sāriputta||
evaṁ jānantaṁ||
evaṁ passantaṁ||
evaṁ vadeyya:|| ||

taṁ Sāriputta vācaṁ a-p-pahāya||
taṁ cittaṁ a-p-pahāya||
taṁ diṭṭhiṁ appaṭi-nissajjitvā||
yath'ābhataṁ nikkhitto evaṁ Niraye.

Seyyathā pi Sāriputta bhikkhu||
sīla-sampanno||
samādhi-sampanno||
diṭṭhe'va dhamme aññaṁ ārādheyya,||
evaṁ sampadam idaṁ Sāriputta vadāmi:|| ||

Taṁ vācaṁ a-p-pahāya||
taṁ cittaṁ a-p-pahāya||
taṁ diṭṭhiṁ appaṭi-nissajjitvā||
yath'ābhataṁ nikkhitto evaṁ Niraye.|| ||

[43] Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
catur'aṅga-samannāgataṁ Brahma-cariyaṁ caritā:|| ||

[1] Tapassī sudaṁ homi parama-tapassī,||
[2] lūkhas sudaṁ homi parama-lūkho,||
[3] jegucchī sudaṁ homi parama-jegucchī||
[4] pavivittas sudaṁ homi parama-pavivitto.|| ||

■

[44] Tatra'ssu me idaṁ Sāriputta tapassitāya hoti:|| ||

Acelako homi mutt'ācāro hatth-ā-palekhano,||
na ehi-bhadantiko||
na tiṭṭha-bhadantiko,||
nābhihaṭaṁ||
na uddissa-kaṭaṁ||
na nimantanaṁ sādiyāmi.|| ||

So na kumbhi-mukhā patigaṇhāmi,||
na kaḷopi-mukhā patigaṇhāmi,||
na eḷaka-mantaraṁ||
na daṇḍa-mantaraṁ||
na musalamantaraṁ,||
na dvinnaṁ bhuñjamānānaṁ,||
na gabbhiniyā,||
na pāyamānāya,||
na purisantaragatāya,||
na saṅkittīsu,||
na yattha sā upaṭṭhito hoti,||
na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī,||
na macchaṁ na maṁsaṁ,||
Na suraṁ,||
na merayaṁ,||
na thusodakaṁ pivāmi.|| ||

So ekāgāriko vā homi ekālopiko,||
dvā- [78] gāriko vā homi dvālopiko,||
sattāgāriko vā homi sattālopiko.|| ||

Ekissā pi dattiyā yāpemi,||
dvīhi pi dattīhi yāpemi,||
sattahi pi dattīhi yāpemi|| ||

Ekāhikam pi āhāraṁ āhāremi,||
dvīhikam pi āhāraṁ āhāremi,||
sattāhikam pi āhāraṁ āhāremi.|| ||

Iti eva-rūpaṁ addhamāsikam pi pariyāya-bhatta-bhojanānuyogam-anuyutto viharāmi.|| ||

So sāka-bhakkho vā homi,||
sāmāka-bhakkho vā homi,||
nīvāra-bhakkho vā homi,||
daddula-bhakkho vā homi,||
haṭa-bhakkho vā homi,||
kaṇa-bhakkho vā homi,||
ācāma-bhakkho vā homi,||
piññā-kabhakkho vā homi,||
tiṇa-bhakkho vā homi,||
gomaya-bhakkho vā homi.|| ||

Vana-mūla-phalāhāro vā yāpemi pavatta-phalabhojī.|| ||

So sāṇāni pi dhāremi,||
masāṇāni pi dhāremi,||
chavadussāni pi dhāremi,||
paṁsukūlani pi dhāremi,||
tirīṭāni pi dhāremi,||
ajinam pi dhāremi,||
ajinakkhipam pi dhāremi,||
kusa-cīram pi dhāremi,||
vākacīram pi dhāremi||
Phalakacīram pi dhāremi,||
kesakam-balam pi dhāremi,||
vālakam-balam pi dhāremi,||
ulūkapakkham pi dhāremi.|| ||

Kesamassulocako pi homi,||
kesa-massulocanānuyogam-anuyutto,||
ubbhaṭṭhako pi homi āsanapaṭikkhitto,||
ukkuṭiko pi homi ukkuṭikappadhānam-anuyutto,||
kaṇṭakāpassayiko pi homi kaṇṭakāpassaye seyyaṁ kappemi,||
sāyatatiyakam pi udakorohanānuyogam-anuyutto viharāmi.|| ||

Iti eva-rūpaṁ aneka-vihitaṁ kāyassa ātāpana-paritāpanānuyogam-anuyutto viharāmi.|| ||

Idaṁ su me Sāriputta tapassitāya hoti.|| ||

[45] Tatra'ssu me idaṁ Sāriputta lūkhasmiṁ hoti:|| ||

Nekavassagaṇikaṁ rajojallaṁ kāye sannicitaṁ hoti papaṭikajātaṁ.|| ||

Seyyathā pi Sāriputta tindukakhāṇu nekavassagaṇiko sannicito hoti papaṭikajāto,||
evam eva'ssu me Sāriputta nekavassagaṇikaṁ rajojallaṁ kāye sannicitaṁ hoti papaṭikajātaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Sāriputta na evaṁ hoti:|| ||

Aho vatāhaṁ imaṁ rajojallaṁ pāṇinā parimajjeyyaṁ,||
aññe vā pana me imaṁ rajojallaṁ pāṇinā parimajjeyyun ti.|| ||

Evam pi me Sāriputta na hoti.|| ||

Idaṁ su me Sāriputta lūkhasmiṁ hoti.|| ||

[46] Tatra'ssu me idaṁ Sāriputta jegucchismiṁ hoti:|| ||

So kho ahaṁ Sāriputta sato va abhi-k-kamāmi sato paṭikkamāmi,||
yāva udabindumhi pi me dayā pacc'upaṭṭhitā hoti:|| ||

Mā'haṁ khuddake pāṇe visama-gate saṅghātaṁ āpādessan ti.|| ||

Idaṁ su me Sāriputta jegucchismiṁ hoti.|| ||

[47] Tatra'ssu me idaṁ Sāriputta pavivittasmiṁ hoti:|| ||

So [79] Kho ahaṁ Sāriputta aññataraṁ araññāyatanaṁ ajjhoga-hetvā viharāmi,||
yadā passāmi gopālakaṁ vā,||
pasupālakaṁ vā,||
tiṇahārakaṁ vā,||
kaṭṭhahārakaṁ vā,||
vanakammikaṁ vā,||
vanena vanaṁ,||
gahanena gahanaṁ,||
ninnena ninnaṁ,||
thalena thalaṁ papatāmi.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

'Mā maṁ te addasaṁsu,||
ahañ ca vā ne addasan' ti.|| ||

Seyyathā pi Sāriputta āraññako migo manusse disvā,||
vanena vanaṁ,||
gahanena gahanaṁ,||
ninnena ninnaṁ,||
thalena thalaṁ papatati,||
evam eva kho ahaṁ Sāriputta yadā passāmi gopālakaṁ vā,||
pasupālakaṁ vā,||
tiṇahārakaṁ vā,||
kaṭṭhahārakaṁ vā,||
vanakammikaṁ vā,||
vanena vanaṁ,||
gahanena gahanaṁ,||
ninnena ninnaṁ,||
thalena thalaṁ papatāmi.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Mā maṁ te addasaṁsu,||
ahañ ca vā ne addasanti.|| ||

Idaṁ su me Sāriputta pavivittasmiṁ hoti.|| ||

[48] So kho ahaṁ Sāriputta ye te goṭṭhā patthikagāvo apagatagopālā tattha catukuṇḍiko upasaṅkamitvā yāni tāni vacchakānaṁ taruṇakānaṁ dhenupakānaṁ gomayāni,||
tāni sudaṁ āhāremi.|| ||

Yāva kīvañ ca me Sāriputta sakaṁ mutta-karīsaṁ apariyādiṇṇaṁ hoti,||
sakaṁ yeva sudaṁ mutta-karīsaṁ āhāremi.|| ||

Idaṁ su me Sāriputta mahāvikaṭabhojanasmiṁ hoti.|| ||

[49] So kho ahaṁ Sāriputta aññataraṁ bhiṁsanakaṁ vana-saṇḍaṁ ajjhogāhetvā viharāmi.|| ||

Tatra sudaṁ Sāriputta bhiṁsanakassa vana-saṇḍassa bhiṁsanakatasmiṁ hoti:|| ||

Yo koci avīta-rāgo taṁ vana-saṇḍaṁ pavisati yebhuyyena lo-māni haṁsanti.|| ||

So kho ahaṁ Sāriputta yā tā rattiyo sītā hemantikā antaraṭṭhake himapāta-samaye,||
tathā-rūpāsu rattisu rattiṁ abbhokāse viharāmi divā vana-saṇḍe,||
gimhānaṁ pacchime māse divā abbhokāse viharāmi rattiṁ vana-saṇḍe.|| ||

Api'ssu maṁ Sāriputta ayaṁ anacchariyā gāthā paṭibhāsi pubbe a-s-suta-pubbā:|| ||

So tatto so sīno,||
eko bhiṁsanake vane,||
Naggo na c'aggim-āsīno,||
esanā pasuto munīti.|| ||

[50] So kho ahaṁ Sāriputta, susāne seyyaṁ kappemi chavaṭṭhikāni upadhāya.|| ||

Api'ssu maṁ Sāriputta gomaṇḍalā upasaṅkamitvā oṭṭhubhanti pi,||
omuttenti pi,||
paṁsukena pi okiranti,||
kaṇṇasotesu pi salākaṁ pavesenti.|| ||

Na kho panāhaṁ Sāriputta abhijānāmi tesu pāpakaṁ cittaṁ uppādetā.|| ||

Idaṁ su me Sāriputta upekkhāvihārasmiṁ hoti. || ||

[80] [51] Santi kho pana Sāriputta eke samaṇa-brāhmaṇā||
evaṁ vādino||
evaṁ diṭṭhino:|| ||

'Āhārena suddhī' ti.|| ||

Te evam āhaṁsu:|| ||

'Kolehi yāpemā' ti.|| ||

Te kolam pi khādanti,||
kola-cuṇṇam pi khādanti,||
kolo-dakam pi pivanti,||
aneka-vihitam pi kola-vikatiṁ paribhuñjanti.|| ||

Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
ekaṁ yeva kolaṁ āhāraṁ āharitā.|| ||

Siyā kho pana te Sāriputta evam assa:|| ||

'Mahā nūna tena samayena kolo ahosī' ti.|| ||

Na kho pan'etaṁ Sāriputta evaṁ daṭṭhabbaṁ,||
tadā pi etaparamo yeva kolo ahosi,||
seyyathā pi etarahi.|| ||

Tassa mayhaṁ Sāriputta||
ekaṁ yeva kolaṁ āhāraṁ āhārayato adhimattakasimānaṁ patto kāyo hoti:|| ||

Seyyathā pi nāma āsītikapabbāni vā||
kāḷapabbāni vā,||
evam eva'ssu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma oṭṭhapadaṁ,||
evam eva'ssu me ānisadaṁ hoti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma vaṭṭanāvaḷī,||
evam eva'ssu me piṭṭhikaṇṭako uṇṇatāvanato hoti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma jarasālāya gopānasiyo olugga-viluggā bhavanti,||
evam eva'ssu me phāsuḷiyo olugga-viluggā bhavanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti,||
evam eva'ssu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma tittakālābu āmakacchinno vāt'ātapena samphuṭito hoti sammilāto,||
evam eva'ssu me sīsacchavi samaphuṭītā hoti sammilātā tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

So kho ahaṁ Sāriputta udaracchaviṁ parimasissāmīti pi-ṭ-ṭhikaṇṭakaṁ yeva parigaṇhāmi,||
pi-ṭ-ṭhikaṇṭakaṁ parimasissāmiti udaracchaviṁ yeva parigaṇhāmi,||
yāva'ssu me Sāriputta udaracchavi pi-ṭ-ṭhikaṇṭakaṁ allīnā hoti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

So kho ahaṁ Sāriputta:|| ||

Vaccaṁ vā muttaṁ vā karissāmīti tatth'eva avakujjo papatāmi tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

So kho ahaṁ Sāriputta tam'eva kāyaṁ assāsento pāṇinā gattāni anomajjāmi,||
tassa mayhaṁ Sāriputta pāṇinā gattāni anomajjato pūtimūlāni lo-māni kāyasmā papatanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

[52] Santi kho pana Sāriputta eke samaṇa-brāhmaṇā||
evaṁ vādino||
evaṁ diṭṭhino:|| ||

'Āhārena suddhī' ti.|| ||

Te evam āhaṁsu:|| ||

'Muggehi yāpemā' ti.|| ||

Te muggam pi khādanti,||
muggacuṇṇam pi khādanti,||
muggodakam pi pivanti,||
aneka-vihitam pi||
muggavikatiṁ paribhuñjan' ti.|| ||

Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta||
ekaṁ yeva muggaṁ āhāraṁ āharitā.|| ||

Siyā kho pana te Sāriputta evam assa:|| ||

Mahā nūna tena samayena muggo ahosīti.|| ||

Na kho pan'etaṁ Sāriputta evaṁ daṭṭhabbaṁ.|| ||

Tadāpi eta paramoyeva muggo ahosi,||
seyyathā pi etarahi.|| ||

Tassa mayhaṁ Sāriputta ekaṁ yeva kolaṁ āhāraṁ āhārayato adhimattakasimānaṁ patto kāyo hoti:|| ||

Seyyathā pi nāma āsītikapabbāni vā kāḷapabbāni vā,||
evam eva'ssu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma oṭṭhapadaṁ,||
evam eva'ssu me ānisadaṁ hoti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma vaṭṭanāvaḷī,||
evam eva'ssu me piṭṭhikaṇṭako uṇṇatāvanato hoti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma jarasālāya gopānasiyo olugga-viluggā bhavanti,||
evam eva'ssu me phāsuḷiyo olugga-viluggā bhavanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti,||
evam eva'ssu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma tittakālābu āmakacchinno vāt'ātapena samphuṭito hoti sammilāto,||
evam eva'ssu me sīsacchavi samaphuṭītā hoti sammilātā tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

So kho ahaṁ Sāriputta:|| ||

Vaccaṁ vā muttaṁ vā karissāmīti tatth'eva avakujjo papatāmi tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

[53] Santi kho pana Sāriputta eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ diṭṭhino:|| ||

Āhārena suddhīti.|| ||

Te evam āhaṁsu:|| ||

Tilehi yāpemāti.|| ||

Te tilam pi khādanti,||
tilacuṇṇam pi khādanti,||
tilokam pi pivanti,||
aneka-vihitam pi||
tilehivikatiṁ paribhuñjanti.|| ||

Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta ekaṁ yeva tilaṁ āhāraṁ āharitā.|| ||

Siyā kho pana te Sāriputta evam assa:|| ||

Mahā nūna tena samayena tilo ahosīti.|| ||

Na kho pan'etaṁ Sāriputta evaṁ daṭṭhabbaṁ.|| ||

Tadā pi eta paramoyeva tilo ahosi,||
seyyathā pi etarahi|| ||

Tassa mayhaṁ Sāriputta ekaṁ yeva kolaṁ āhāraṁ āhārayato adhimattakasimānaṁ patto kāyo hoti:|| ||

Seyyathā pi nāma āsītikapabbāni vā kāḷapabbāni vā,||
evam eva'ssu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma oṭṭhapadaṁ,||
evam eva'ssu me ānisadaṁ hoti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma vaṭṭanāvaḷī,||
evam eva'ssu me piṭṭhikaṇṭako uṇṇatāvanato hoti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma jarasālāya gopānasiyo olugga-viluggā bhavanti,||
evam eva'ssu me phāsuḷiyo olugga-viluggā bhavanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti,||
evam eva'ssu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma tittakālābu āmakacchinno vāt'ātapena samphuṭito hoti sammilāto,||
evam eva'ssu me sīsacchavi samaphuṭītā hoti sammilātā tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

So kho ahaṁ Sāriputta:|| ||

Vaccaṁ vā muttaṁ vā karissāmīti tatth'eva avakujjo papatāmi tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

[54] Santi kho pana Sāriputta eke samaṇa-brāhmaṇā||
evaṁ-vādino||
evaṁ diṭṭhino:|| ||

Āhārena suddhīti.|| ||

Te evam āhaṁsu:|| ||

Taṇḍulehi yāpemāti.|| ||

Te taṇḍulam pi khādanti,||
taṇḍulacuṇṇam pi khādanti,||
[81] taṇḍulodakam pi pivanti,||
aneka-vihitam pi||
taṇḍulavikatiṁ paribhuñjanti.|| ||

Abhijānāmi kho panāhaṁ Sāriputta ekaṁ yeva taṇḍulaṁ āhāraṁ āharitā.|| ||

Siyā kho pana te Sāriputta evam assa:|| ||

Mahā nūna tena samayena taṇḍulo ahosīti.|| ||

Na kho pan'etaṁ Sāriputta evaṁ daṭṭhabbaṁ.|| ||

Tadā pi eta paramoyeva taṇḍulo ahosi,||
seyyathā pi etarahi.|| ||

Tassa mayhaṁ Sāriputta ekaṁ yeva kolaṁ āhāraṁ āhārayato adhimattakasimānaṁ patto kāyo hoti:|| ||

Seyyathā pi nāma āsītikapabbāni vā kāḷapabbāni vā,||
evam eva'ssu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma oṭṭhapadaṁ,||
evam eva'ssu me ānisadaṁ hoti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma vaṭṭanāvaḷī,||
evam eva'ssu me piṭṭhikaṇṭako uṇṇatāvanato hoti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma jarasālāya gopānasiyo olugga-viluggā bhavanti,||
evam eva'ssu me phāsuḷiyo olugga-viluggā bhavanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti,||
evam eva'ssu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Seyyathā pi nāma tittakālābu āmakacchinno vāt'ātapena samphuṭito hoti sammilāto,||
evam eva'ssu me sīsacchavi samaphuṭītā hoti sammilātā tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

So kho ahaṁ Sāriputta:|| ||

Vaccaṁ vā muttaṁ vā karissāmīti tatth'eva avakujjo papatāmi tāy'ev'appāhāratāya.|| ||

Tāya pi kho ahaṁ Sāriputta iriyāya tāya paṭipadāya tāya du-k-kara-kāri-kāya nājjhagamaṁ uttarim manussa-dhammā alam-ariya-ñāṇa-dassana-visesaṁ.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Imissā yeva ariyāya paññāya anadhigamā yā'yaṁ ariyā paññā adhigatā ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkha-k-khayāya.|| ||

[55] Santi kho pana Sāriputta eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ diṭṭhino:|| ||

'Saṁsārena suddhī' ti.|| ||

Na kho pana so Sāriputta saṁsāro sulabharūpo yo mayā [82] asaṁsaritapubbo iminā dīghena addhunā,||
aññatra Suddhāvāsehi devehi.|| ||

Suddhāvāse c'āhaṁ Sāriputta deve saṁsareyyaṁ,||
na-y-imaṁ lokaṁ punar-āgaccheyyaṁ.|| ||

[56] Santi kho pana Sāriputta eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ diṭṭhino:|| ||

'Upapattiyā suddhī' ti.|| ||

Na kho pana sā Sāriputta upapatti sulabha-rūpā yā mayā anupapannapubbā iminā dīghena addhunā,||
aññatra Suddhāvāsehi devehi.|| ||

Suddhāvāse c'āhaṁ Sāriputta deve upapa-j-jeyyaṁ,||
na-y-imaṁ lokaṁ punar-āgaccheyyaṁ.|| ||

[57] Santi kho pana Sāriputta eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ diṭṭhino:|| ||

'Āvāsena suddhī' ti.|| ||

Na kho pana so Sāriputta āvāso sulabharūpo yo mayā anāvutthapubbo iminā dīghena addhunā,||
aññatra Suddhāvāsehi devehi.|| ||

Suddhāvāse c'āhaṁ Sāriputta deve vaseyyaṁ,||
na-y-imaṁ lokaṁ punar-āgaccheyyaṁ.|| ||

[58] Santi kho pana Sāriputta eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ diṭṭhino:|| ||

'Yaññena suddhī' ti.|| ||

Na kho pan'eso Sāriputta yañño sulabharūpo yo mayā ayiṭṭhapubbo iminā dīghena addhunā,||
tañ ca kho raññā'va satā khattiyena muddhā-vasittena,||
brāhmaṇena vā mahāsālena.|| ||

[59] Santi kho pana Sāriputta eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ diṭṭhino:|| ||

'Aggiparicariyāya suddhī' ti.|| ||

Na kho pan'eso Sāriputta aggi sulabharūpo yo mayā apariciṇṇapubbo iminā dīghena addhunā,||
tañ ca kho raññā'va satā khattiyena muddhā-vasittena,||
brāhmaṇena vā mahāsālena.|| ||

[60] Santi kho pana Sāriputta eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ diṭṭhino:|| ||

'Yāvad'evāyaṁ bhavaṁ puriso daharo hoti yuvā susu kāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā,||
tāva-d-eva paramena paññā-veyyatti-yena samannāgato hoti.|| ||

Yato ca kho ayaṁ bhavaṁ puriso jiṇṇo hoti vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto.|| ||

Āsītiko vā nāvutiko vā vassasatiko vā jātiyā,||
atha tamhā paññā-veyyattiyā parihāyatī' ti.|| ||

Na kho pan'etaṁ Sāriputta evaṁ daṭṭhabbaṁ.|| ||

Ahaṁ kho pana Sāriputta etarahi jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto,||
āsītiko me vayo vattati.|| ||

Idha me assu Sāriputta cattāro sāvakā vassa-satāyukā vassa-satajīvino paramāya satiyā ca gatiyā ca dhitiyā ca samannāgatā paramena ca paññā-veyyatti-yena.|| ||

Seyyathā pi Sāriputta daḷha-dhammo dhanuggāho sikkhito katahattho katupāsano lahukena asanena appakasiren'eva tiriyaṁ tālacchāyaṁ atipāteyya,||
evaṁ adhimatta-satimanto||
evaṁ adhimatta-gatimanto [83] evaṁ adhimatta-dhitimanto||
evaṁ paramena paññā-veyyatti-yena samannāgatā.|| ||

Te maṁ catunnaṁ sati-paṭṭhānānaṁ upādāy'upādāya pañhaṁ puccheyyuṁ.

Puṭṭho puṭṭho c'āhaṁ tesaṁ vyākareyyaṁ||
vyākatañ ca me vyākato dhāreyyuṁ||
na ca maṁ dutiyakaṁ uttariṁ paṭipuccheyyuṁ,||
aññatra asita-pīta-khāyita-sāyitā,||
aññatra uccāra-passāva-kammā,||
aññatra niddā-kilamatha-paṭivinodanā.|| ||

Apariyādiṇṇā yev'assa Sāriputta Tathāgatassa Dhamma-desanā,||
apariyādiṇṇaṁ yev'assa Tathāgatassa dhammapada-byañjanaṁ,||
apariyādiṇṇaṁ yev'assa Tathāgatassa pañha-paṭibhānaṁ,||
atha me te cattāro sāvakā vassa-satāyukā vassa-satajīvino vassa-satassa accayena kālaṁ kareyyuṁ.|| ||

Mañcakena ce pi maṁ Sāriputta pariharissatha n'ev'atthi Tathāgatassa paññā-veyyatti-yassa aññathattaṁ.|| ||

Yaṁ kho taṁ Sāriputta sammā vadamāno vadeyya:|| ||

A-sa-m-moha-dhammo satto loke upapanno bahu-jana-hitāya bahu-jana-sukhāya lok-ā-nukampakāya atthāya hitāya sukhāya deva-manussānan ti,||
mam-eva taṁ sammā vadamāno vadeyya:|| ||

A-sa-m-moha-dhammo satto loke upapanno bahu-jana-hitāya bahu-jana-sukhāya lok-ā-nukampakāya atthāya hitāya sukhāya deva-manussānan ti.|| ||

[61] Tena kho pana samayen'āyasmā Nāgasamālo Bhagavato piṭṭhito ṭhito hoti Bhagavantaṁ vījayamāno.|| ||

Atha kho āyasmā Nāgasamālo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Acchariyaṁ bhante, abbhutaṁ bhante.|| ||

Api ca me bhante imaṁ dhamma-pariyā'yaṁ sutvā lo-māni haṭṭhāni.|| ||

Ko nāmo ayaṁ bhante dhamma-pariyāyo" ti?|| ||

Tasmātiha tvaṁ Nāgasamāla imaṁ dhamma-pariyā'yaṁ Lomahaṁsanapariyāyo t'veva naṁ dhārehī" ti.|| ||

Idam avoca Bhagavā.|| ||

Attamano āyasmā Nāgasamālo Bhagavato bhāsitaṁ abhinandīti.

Mahā Sīhanāda Suttaṁ

Majjhima Nikāya 1. Mūla-Paṇṇāsa 2. Sīhanāda Vagga

Sutta 12

Mahā Sīhanāda Suttaṁ

Majjhima Nikāya
1. Mūla-Paṇṇāsa
2. Sīhanāda Vagga