Majjhima Nikāya
1. Mūla-Paṇṇāsa
2. Sīhanāda Vagga

Sutta 13

Mahā Dukkha-k-Khandha Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 

---

[83]

[1][chlm][pts][than][ntbb][upal] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthīyaṁ viharati||
Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||

[2] Atha kho sambahulā bhikkhū pubbaṇha-samayaṁ||
nivāsetvā patta-cīvaraṁ [84] ādāya||
Sāvatthīyaṁ piṇḍāya pavisiṁsu.|| ||

Atha kho tesaṁ bhikkhūnaṁ etad ahosi:|| ||

"Atippago kho tāva Sāvatthīyaṁ piṇḍāya carituṁ,||
yan nūna mayaṁ yen'añña-titthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo ten'upasaṅkameyyāmā" ti?|| ||

Atha kho te bhikkhū yen'añña-titthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā tehi añña-titthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodiṁsu.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinne kho te bhikkhū te añña-titthiyā paribbājakā etad avocuṁ:|| ||

[3] "Samaṇo āvuso Gotamo||
kāmānaṁ pariññaṁ paññāpeti.|| ||

Mayam pi||
kāmānaṁ pariññaṁ paññāpema.|| ||

Samaṇo āvuso Gotamo||
rūpānaṁ pariññaṁ paññāpeti.|| ||

Mayam pi||
rūpānaṁ pariññaṁ paññāpema.|| ||

Samaṇo āvuso Gotamo||
vedanānaṁ pariññaṁ paññāpeti.|| ||

Mayam pi||
vedanānaṁ pariññaṁ paññāpema.|| ||

Idha no āvuso ko viseso||
ko adhippāyo,||
kiṁ nānā-karaṇaṁ,||
samaṇassa vā Gotamassa amhākaṁ vā,||
yadidaṁ dhamma-desanāya vā dhamma-desanaṁ,||
anusāsaniyā vā anusāsanin" ti?|| ||

[4] Atha kho te bhikkhū tesaṁ añña-titthiyānaṁ paribbājakānaṁ bhāsitaṁ||
n'eva abhinandiṁsu||
na paṭikkosiṁsu,||
anabhinan'ditvā a-p-paṭikkositvā uṭṭhāy'āsanā pakkamiṁsu:|| ||

"Bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṁ ājānissāmā" ti.|| ||

[5] Atha kho te bhikkhū Sāvatthīyaṁ piṇḍāya caritvā||
pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantā||
yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ:

"Idha mayaṁ bhante pubbaṇha-samayaṁ||
nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya||
Sāvatthīyaṁ piṇḍāya pāvisimha.|| ||

Tesaṁ no bhante amhākaṁ etad ahosi:|| ||

'Atippago kho tāva Sāvatthīyaṁ piṇḍāya carituṁ,||
yan nūna mayaṁ yenañña-titthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo ten'upasaṅkameyyāmā' ti.|| ||

Atha kho mayaṁ bhante yen'añña-titthiyānaṁ paribbājakānaṁ ārāmo ten'upasaṅkamimha.|| ||

Upasaṅkamitvā tehi añña-titthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodimha,||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdimha.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinne kho bhante||
te añña-titthiyā paribbājakā amhe etad avocuṁ:|| ||

'Samaṇo āvuso Gotamo||
kāmānaṁ pariññaṁ paññāpeti.|| ||

Mayam pi||
kāmānaṁ pariññaṁ [85] paññāpema.|| ||

Samaṇo āvuso Gotamo||
rūpānaṁ pariññaṁ paññāpeti.|| ||

Mayam pi||
rūpānaṁ pariññaṁ paññāpema.|| ||

Samaṇo āvuso Gotamo||
vedanānaṁ pariññaṁ paññāpeti.|| ||

Mayam pi||
vedanānaṁ pariññaṁ paññāpema.|| ||

Idha no āvuso ko viseso||
ko adhippāyo||
kiṁ nānā-karaṇaṁ,||
samaṇassa vā Gotamassa amhākaṁ vā,||
yadidaṁ dhamma-desanāya vā dhamma-desanaṁ,||
anusāsaniyā vā anusāsanin' ti?|| ||

Atha kho mayaṁ bhante tesaṁ añña-titthiyānaṁ paribbājakānaṁ bhāsitaṁ n'eva abhinandimha||
na paṭikkosimha||
anabhinan'ditvā a-p-paṭikkositvā,||
uṭṭhāy āsanā pakkamimha:|| ||

'Bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṁ ājānissāmā'" ti.|| ||

 

§

 

[6] "Evaṁ vādino bhikkhave añña-titthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā:|| ||

'Ko pan'āvuso kāmānaṁ assādo?|| ||

Ko ādīnavo?|| ||

Kiṁ nissaraṇaṁ?|| ||

Ko rūpānaṁ assādo?|| ||

Ko ādīnavo?|| ||

Kiṁ nissaraṇaṁ?|| ||

Ko vedanānaṁ assādo?|| ||

Ko ādīnavo?|| ||

Kiṁ nissaraṇan' ti?|| ||

Evaṁ puṭṭhā bhikkhave añña-titthiyā paribbājakā na c'eva sampāyissanti,||
uttariñ ca vighātaṁ āpajji-s-santi.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Yathā taṁ bhikkhave avisayasmiṁ.|| ||

Nāhaṁ taṁ bhikkhave passāmi sa-devake loke sa-Mārake sa-brahmake,||
sa-s-samaṇa-brāhmaṇiyā pajāya sadeva-manussāya yo imesaṁ pañhānaṁ veyyākaraṇena cittaṁ ārādheyya,||
aññatra Tathāgatena vā Tathāgata-sāvakena vā ito vā pana sutvā.|| ||

 

§

 

[7] Ko ca bhikkhave kāmānaṁ assādo?|| ||

Pañc'ime bhikkhave kāma-guṇā.|| ||

Katame pañca?|| ||

Cakkhu-viññeyyā rūpā||
iṭṭhā||
kantā||
manāpā||
piya-rūpā||
kām'ūpasaṁ-hitā||
rajanīyā.|| ||

Sota-viññeyyā saddā||
iṭṭhā||
kantā||
manāpā||
piya-rūpā||
kām'ūpasaṁ-hitā||
rajanīyā.|| ||

Ghāna-viññeyyā gandhā||
iṭṭhā||
kantā||
manāpā||
piya-rūpā||
kām'ūpasaṁ-hitā||
rajanīyā.|| ||

Jivbhā-viññeyyā rasā||
iṭṭhā||
kantā||
manāpā||
piya-rūpā||
kām'ūpasaṁ-hitā||
rajanīyā.|| ||

Kāya-viññeyyā phoṭṭhabbā||
iṭṭhā||
kantā||
manāpā||
piya-rūpā||
kām'ūpasaṁ-hitā||
rajanīyā.|| ||

Ime kho bhikkhave pañca kāma-guṇā.|| ||

■

Yaṁ kho bhikkhave ime pañca kāma-guṇe||
paṭicca uppajjati sukhaṁ somanassaṁ,||
ayaṁ kāmānaṁ assādo.|| ||

■

[8] Ko ca bhikkhave kāmānaṁ ādīnavo?|| ||

Idha, bhikkhave, kula-putto||
yena sippa-ṭ-ṭhānena jīvikaṁ kappeti:||
yadi muddāya,||
yadi gaṇanāya,||
yadi saṅkhānena,||
yadi kasiyā,||
yadi vaṇijjāya,||
yadi go-rakkhena,||
yadi issatthena,||
yadi rāja-porisena,||
yadi sipp'aññatarena.|| ||

Sītassa purakkhato||
uṇhassa purakkhato,||
ḍaṁsa-makasa-vāt'ātapa-siriṁsapa-samphassehi rissamāno,||
khuppipāsāya mīyamāno.|| ||

Ayam pi bhikkhave kāmānaṁ ādīnavo||
sandiṭṭhiko dukkha-k-khandho||
kāma-hetu||
kāma-nidānaṁ||
kāmā- [86] dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu.|| ||

■

[9] Tassa ce bhikkhave kula-puttassa||
evaṁ uṭṭhahato||
ghaṭato||
vāyamato||
te bhogā n-ā-bhi-nipphajjanti,||
so socati kilamati||
paridevati||
urattāḷiṁ||
kandati,||
sammohaṁ āpajjati:|| ||

'Moghaṁ vata me uṭṭhānaṁ,||
aphalo vata me vāyāmo' ti.|| ||

Ayam pi bhikkhave kāmānaṁ ādīnavo||
sandiṭṭhiko dukkha-k-khandho||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu.|| ||

■

[10] Tassa ce bhikkhave kula-puttassa||
evaṁ uṭṭhahato||
ghaṭato||
vāyamato||
te bhogā abhi-nipphajjanti,||
so tesaṁ bhogānaṁ ārakkh-ā-dhikaraṇaṁ||
dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvedeti:|| ||

'Kinti me bhoge||
n'eva rājāno hareyyuṁ||
na corā hareyyuṁ||
na aggi ḍaheyya||
na udakaṁ vaheyya||
na appiyā dāyādā hareyyun' ti?|| ||

Tassa evaṁ ārakkhato||
gopayato te bhoge||
rājāno vā haranti,||
corā vā haranti,||
aggi vā ḍahati,||
udaka vā vahati,||
appiyā vā dāyādā haranti.|| ||

So socati kilamati paridevati.|| ||

Urattāḷiṁ kandati,||
sammohaṁ āpajjati:|| ||

'Yam pi me ahosi||
tam pi no n'atthī' ti.|| ||

Ayam pi bhikkhave kāmānaṁ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkha-k-khandho||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu.|| ||

■

[11] Puna ca paraṁ bhikkhave||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu||
rājāno pi rājūhi vivadanti,||
khattiyā pi khattiyehi vivadanti,||
brāhmaṇā pi brāhmaṇehi vivadanti,||
gapahatī pi gahapatīhi vivadanti,||
mātā pi puttena vivadati,||
putto pi mātarā vivadati,||
pitā pi puttena vivadati,||
bhātā pi bhātarā vivadati,||
bhātā pi bhaginiyā vivadati,||
bhaginī pi bhātarā vivadati,||
sahāyo pi sahāyena vivadati.|| ||

Te tattha kalaha-viggaha-vivādāṁ-āpannā añña-maññaṁ pāṇīhi pi upakkamanti,||
leḍḍūhi pi upakkamanti,||
daṇḍehi pi upakkamanti,||
satthehi pi upakkamanti,||
te tattha maraṇam pi nigacchanti maraṇa-mattam pi dukkhaṁ.|| ||

Ayam pi bhikkhave kāmānaṁ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkha-k-khandho||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu.|| ||

■

[12] Puna ca paraṁ bhikkhave||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu asicammaṁ gahetvā dhanukalāpaṁ sannayhitvā ubhato-viyūḷhaṁ saṅgāmaṁ pakkhandanti usūsu pi khippamānesu||
sattīsu pi khippamānāsu,||
asīsu pi vijjotalantesu,||
te tattha usūhi pi vijjhanti,||
sattiyā pi vijjhanti,||
asinā pi sīsaṁ chindanti,||
te tattha maraṇam pi nigacchanti maraṇa-mattam pi dukkhaṁ.|| ||

Ayam pi bhikkhave kāmānaṁ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkha-k-khandho||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu.|| ||

■

[13] Puna ca paraṁ bhikkhave||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu asicammaṁ gahetvā dhanukalāpaṁ sannayhitvā addāvalepanā upakāriyo pakkhandanti usūsu pi khippamānāsu||
sattīsu pi [87] khippamānāsu||
asīsu pi vijjotalantesu;||
te tattha usūhi pi vijjhanti,||
sattiyā pi vijjhanti,||
pakkaṭṭhiyā pi osiñcanti,||
ahivaggena pi omaddanti,||
asinā pi sīsaṁ chindanti;||
te tattha maraṇam pi nigacchanti,||
maraṇa-mattam pi dukkhaṁ.|| ||

Ayam pi bhikkhave kāmānaṁ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkha-k-khandho||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu.|| ||

■

[14] Puna ca paraṁ bhikkhave||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu sandhim pi chindanti,||
nillopam pi haranti,||
ekāgārikam pi karonti,||
paripanthe pi tiṭṭhanti,||
paradāram pi gacchanti;||
tam enaṁ rājāno gahetvā vividhā kamma-kāraṇā kārenti:||
kasāhi pi tāḷenti,||
vettehi pi tāḷenti,||
addhadaṇḍakehi pi tāḷenti,||
hattham pi chindanti,||
pādam pi chindanti,||
hatthapādam pi chindanti,||
kaṇṇam pi chindanti,||
nāsam pi chindanti,||
kaṇṇanāsam pi chindanti,||
bilaṅgathālikam pi karonti,||
saṅkhamuṇḍikam pi karonti,||
Rāhumukham pi karonti,||
joti-mālikam pi karonti,||
hatthapajjotikam pi karonti,||
erakavattikam pi karonti,||
cīrakavāsikam pi karonti,||
eṇeyyakam pi karonti,||
baḷisamaṁsikam pi karonti,||
kahāpaṇakam pi karonti.,||
khārāpatacchikam pi karonti,||
palighaparivattikam pi karonti,||
palālapīṭhakam pi karonti,||
tattena pi telena osiñcanti,||
sunakhehi pi khādāpenti,||
jīvantam pi sūle uttāsenti,||
asinā pi sīsaṁ chindanti,||
te tattha maraṇam pi nigacchanti,||
maraṇa-mattam pi dukkhaṁ.|| ||

Ayam pi bhikkhave kāmānaṁ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkha-k-khandho||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu.|| ||

■

[15] Puna ca paraṁ bhikkhave||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu kāyena du-c-caritaṁ caranti,||
vācāya du-c-caritaṁ caranti,||
manasā du-c-caritaṁ caranti;||
te kāyena du-c-caritaṁ caritvā||
vācāya du-c-caritaṁ caritvā||
manasā du-c-caritaṁ caritvā||
kāyassa bhedā param maraṇā apāyaṁ||
duggatiṁ||
vinipātaṁ||
Nirayaṁ upapajjanti.|| ||

Ayaṁ bhikkhave kāmānaṁ ādīnavo samparāyiko dukkha-k-khandho||
kāma-hetu,||
kāma-nidānaṁ,||
kāmā-dhikaraṇaṁ||
kāmānam-eva hetu.|| ||

■

[16] Kiñ ca bhikkhave kāmānaṁ nissaraṇaṁ?|| ||

Yo kho bhikkhave kāmesu chanda-rāga-vinayo,||
chanda-rāga-p-pahānaṁ,||
idaṁ kāmānaṁ nissaraṇaṁ.|| ||

[17] Ye hi keci, bhikkhave,||
samaṇā vā brāhmaṇā vā||
evaṁ kāmānaṁ assādañ ca||
assādato ādīnavañ ca||
ādīnavato nissaraṇañ ca||
nissaraṇato yathā-bhūtaṁ na-p-pajānanti;||
te vata sāmaṁ vā||
kāme parijānissanti paraṁ vā||
tathattāya samādapessanti||
yathā paṭipanno kāme parijānissatī ti||
n'etaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||

Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā [88] vā||
evaṁ kāmānaṁ assādañ ca||
assādato ādīnavañ ca||
ādīnavato nissaraṇañ ca||
nissaraṇato yathā-bhūtaṁ pajānanti;||
te vata sāmaṁ vā kāme parijānissanti,||
paraṁ vā tathattāya samādapessanti yathā paṭipanno kāme parijānissatī ti ṭhānametaṁ vijjati.|| ||

 

§

 

[18] Ko ca bhikkhave rūpānaṁ assādo?|| ||

Seyyathā pi, bhikkhave,||
khattiya-kaññā vā||
brāhmaṇa-kaññā vā||
gahapatikaññā vā||
paṇṇarasa vassuddesikā vā||
soḷasa vassuddesikā vā||
nātidīghā||
nātirassā||
nātikisā||
nātithūlā||
nātikāḷī||
nāccodātā,||
paramā sā bhikkhave tasmiṁ samaye subhā vaṇṇanibhā" ti?

"Evaṁ bhante."|| ||

"Yaṁ kho bhikkhave subhaṁ vaṇṇanibhaṁ paṭicca uppajjati sukhaṁ somanassaṁ.|| ||

Ayaṁ rūpānaṁ assādo.|| ||

■

[19] Ko ca bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo?|| ||

Idha, bhikkhave, tam eva bhaginiṁ passeyya aparena samayena||
āsītikaṁ vā||
nāvutikaṁ vā||
vassasatikaṁ vā||
jātiyā,||
jiṇṇaṁ||
gopānasivaṅkaṁ||
bhoggaṁ||
daṇḍaparāyanaṁ||
pavedhamānaṁ||
gacchantiṁ||
āturaṁ||
gatayobbanaṁ||
khaṇḍadantaṁ||
palitakesaṁ||
vilūnaṁ||
khalitaṁ||
siraṁ||
valitaṁ||
tilakāhata gattaṁ.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

■

[20] Puna ca paraṁ bhikkhave tam-eva bhaginiṁ passeyya||
ābādhikaṁ||
dukkhitaṁ||
bāḷha-gilānaṁ||
sake muttakarīse palipannaṁ semānaṁ aññehi vuṭṭhāpiyamānaṁ aññehi saṁvesiyamānaṁ.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

■

[21] Puna ca paraṁ bhikkhave tam-eva bhaginiṁ passeyya sarīraṁ sīvathi-kāya chaḍḍitaṁ ekāhamataṁ vā dvīhamataṁ vā tīhamataṁ vā,||
uddhumātakaṁ vinīlakaṁ vipubbakajātaṁ.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

■

[22] Puna ca paraṁ bhikkhave tam-eva bhaginiṁ passeyya,||
sarīraṁ sīvathi-kāya chaḍḍitaṁ||
kākehi vā khajja-mānaṁ||
kulalehi vā khajja-mānaṁ||
gijjhehi vā khajja-mānaṁ||
suvāṇehi vā khajja-mānaṁ||
sigālehi vā khajja-mānaṁ||
vividhehi vā pāṇakajātehi khajja-mānaṁ.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha [89] bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

■

[23] Puna ca paraṁ bhikkhave tam-eva bhaginiṁ passeyya,||
sarīraṁ sīvathi-kāya chaḍḍitaṁ||
atthika-saṅkhalikaṁ||
samaṁsa-lohitaṁ||
nahāru-sambandhaṁ.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

■

[24] Puna ca paraṁ bhikkhave tam-eva bhaginiṁ passeyya,||
sarīraṁ sīvathi-kāya chaḍḍitaṁ||
aṭṭhisaṅkhalikaṁ||
nimmaṁsa-lohita-makkhitaṁ||
nahāru-sambandhaṁ.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

■

[25] Puna ca paraṁ bhikkhave tam-eva bhaginiṁ passeyya,||
sarīraṁ sīvathi-kāya chaḍḍitaṁ||
atthika-saṅkhalikaṁ||
apagata-maṁsa-lohitaṁ||
nahāru-sambandhaṁ.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

■

[26] Puna ca paraṁ bhikkhave tam-eva bhaginiṁ passeyya,||
sarīraṁ sīvathi-kāya chaḍḍitaṁ||
aṭṭhikāni||
apagata-sambandhāni||
disā vidisā vikkhittāni.|| ||

Aññena hatthatthikaṁ||
aññena pāda-ṭ-ṭhikaṁ||
aññena jaṅgha-ṭ-ṭhikaṁ||
aññena ūra-ṭ-ṭhikaṁ||
aññena kaṭa-ṭ-ṭhikaṁ||
aññena pi-ṭ-ṭhikaṇṭakaṁ||
aññena sīsakaṭāhaṁ.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

■

[27] Puna ca paraṁ bhikkhave tam-eva bhaginiṁ passeyya,||
sarīraṁ sīvathi-kāya chaḍḍitaṁ||
aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇūpanibhāni.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

■

[28] Puna ca paraṁ bhikkhave tam eva bhaginiṁ passeyya,||
sarīraṁ sīvathi-kāya chaḍḍitaṁ||
aṭṭhikāni pūñjakitāni tero-vassikāni.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

■

[29] Puna ca paraṁ bhikkhave tam-eva bhaginiṁ passeyya,||
sarīraṁ sīvathi-kāya chaḍḍitaṁ||
aṭṭhikāni pūtīni cuṇṇaka-jātāni.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antara-hitā,||
ādīnavo pātubhūto" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Ayam pi bhikkhave rūpānaṁ ādīnavo.|| ||

 

---

 

[30] Kiñ ca bhikkhave rūpānaṁ nissaraṇaṁ?|| ||

Yo bhikkhave rūpesu chanda-rāga-vinayo chanda-rāga-p-pahānaṁ.|| ||

Idaṁ rūpānaṁ nissaraṇaṁ.|| ||

■

[31] Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṁ rūpānaṁ assādañ ca assādato ādīnavañ ca ādīnavato nissaraṇañ ca nissaraṇato yathā-bhūtaṁ na-p-pajānanti,||
te vata sāmaṁ vā rūpe parijānissanti,||
paraṁ vā tathattāya samādapessanti yathā paṭipanno rūpe parijānissatīti n'etaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||

Ye ca kho ke ci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṁ rūpānaṁ assādañ ca assādato ādīnavañ ca ādīnavato nissaraṇañ ca nissaraṇato yathā-bhūtaṁ pajānanti,||
te vata sāmaṁ vā rūpe parijānissanti paraṁ vā tathattāya samādapessanti yathā paṭipanno rūpe parijānissatīti ṭhānametaṁ vijjati.|| ||

 

§

 

[32] Ko ca bhikkhave vedanānaṁ assādo?|| ||

Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicc'eva kāmehi||
vivicca akusalehi dhammehi||
sa-vitakkaṁ sa-vicāraṁ||
viveka-jaṁ pītisukhaṁ||
paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu vivicc'eva kāmehi||
vivicca akusalehi dhammehi||
sa-vitakkaṁ sa-vicāraṁ||
viveka-jaṁ pītisukhaṁ||
paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati,||
n'eva tasmiṁ samaye attavyābādhāya ceteti||
na paravyābādhāya ceteti||
na ubhaya [90] vyābādhāya ceteti,||
avyāpajjhaṁ yeva tasmiṁ samaye vedanaṁ vedeti.|| ||

Avyāpajjhaparamāhaṁ bhikkhave vedanānaṁ assādaṁ vadāmi.|| ||

■

[33] Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu vitakka-vicārānaṁ vūpasamā||
ajjhattaṁ sampasādanaṁ||
cetaso ekodi-bhāvaṁ||
avitakkaṁ avicāraṁ||
samādhi-jaṁ pītisukhaṁ||
dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu vitakka-vicārānaṁ vūpasamā||
ajjhattaṁ sampasādanaṁ||
cetaso ekodi-bhāvaṁ||
avitakkaṁ avicāraṁ||
samādhi-jaṁ pītisukhaṁ||
dutiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati,||
n'eva tasmiṁ samaye attavyābādhāya ceteti||
na paravyābādhāya ceteti||
na ubhayavyābādhāya ceteti||
avyāpajjhaṁ yeva tasmiṁ samaye vedanaṁ vedeti.|| ||

Avyāpajjhaparamāhaṁ bhikkhave vedanānaṁ assādaṁ vadāmi.|| ||

■

[34] Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu||
pītiyā ca virāgā||
upekkhako ca viharati||
sato ca sampajāno||
sukhañ ca kāyena paṭisaṁvedeti||
yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti||
'Upekkhako satimā sukha-vihārī' ti,||
taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu||
pītiyā ca virāgā||
upekkhako ca viharati||
sato ca sampajāno||
sukhañ ca kāyena paṭisaṁvedeti,||
yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti||
'Upekkhako satimā sukhavihirī' ti||
taṁ tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati,||
n'eva tasmiṁ samaye attavyābādhāya ceteti||
na paravyābādhāya ceteti||
na ubhayavyābādhāya ceteti||
avyāpajjhaṁ yeva tasmiṁ samaye vedanaṁ vedeti.|| ||

Avyāpajjhaparamāhaṁ bhikkhave vedanānaṁ assādaṁ vadāmi.|| ||

■

[35] Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu||
sukhassa ca pahānā||
dukkhassa ca pahānā||
pubbe va somanassa-domanassānaṁ attha-gamā||
adukkhaṁ asukhaṁ||
upekkhā-sati-pārisuddhiṁ||
catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu||
sukhassa ca pahānā||
dukkhassa ca pahānā||
pubbe va somanassa-domanassānaṁ attha-gamā||
adukkhaṁ asukhaṁ||
upekkhā-sati-pārisuddhiṁ||
catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati,||
n'eva tasmiṁ samaye attavyābādhāya ceteti||
na paravyābādhāya ceteti||
na ubhayavyābādhāya ceteti||
avyāpajjhaṁ yeva tasmiṁ samaye vedanaṁ vedeti.|| ||

Avyāpajjhaparamāhaṁ bhikkhave vedanānaṁ assādaṁ vadāmi.|| ||

 

---

 

[36] Ko ca bhikkhave vedanānaṁ ādīnavo?|| ||

Yaṁ bhikkhave vedanā aniccā dukkhā vipariṇāma-dhammā,||
ayaṁ vedanānaṁ ādīnavo.|| ||

 

---

 

[37] Kiñ ca bhikkhave vedanānaṁ nissaraṇaṁ?|| ||

Yo bhikkhave vedanāsu chanda-rāga-vinayo chanda-rāga-p-pahānaṁ,||
idaṁ vedanānaṁ nissaraṇaṁ.|| ||

[38] Ye hi ke ci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṁ vedanānaṁ assādañ ca assādato ādīnavañ ca ādīnavato nissaraṇañ ca nissaraṇato yathā-bhūtaṁ na-p-pajānanti,||
te vata sāmaṁ vā vedanā parijānissanti,||
paraṁ vā tathattāya samādapessanti,||
yathā paṭipanno vedanā parijānissatī ti n'etaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||

Ye ca kho ke ci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṁ vedanānaṁ assādañ ca assādato ādīnavañ ca ādīnavato nissaraṇañ ca nissaraṇato yathā-bhūtaṁ pajānanti,||
te vata sāmaṁ vā vedanā parijānissanti,||
paraṁ vā tathattāya samādapessanti yathā paṭipanno vedanā parijānissatīti ṭhānametaṁ vijjatī" ti.|| ||

Idam avoca Bhagavā.|| ||

Attamanā te bhikkhū Bhagavato bhāsitaṁ "abhinandun" ti.|| ||

Mahā Dukkha-k-Khandha Suttaṁ