Majjhima Nikāya
1. Mūla-Paṇṇāsa
2. Sīhanāda Vagga

Sutta 18

Madhu-Piṇḍika Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

[1][chlm][pts][than][upal] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sakkesu viharati||
Kapilavatthusmiṁ||
Nigrodhārāme.|| ||

[2] Atha kho Bhagavā pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā||
patta-cīvaram ādāya||
Kapilavatthuṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||

Kapilavatthusmiṁ piṇḍāya caritvā||
pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto||
yena Mahāvanaṁ ten'upasaṅkami||
divā-vihārāya.|| ||

Mahāvanaṁ ajjhoga-hetvā||
beluva-laṭṭhikāya mūle||
divā-vihāraṁ nisīdi.|| ||

Daṇḍapāṇī pi kho Sakko||
jaṅghā-vihāraṁ||
anucaṅkamamāno||
anuvicaramāno||
yena Mahāvanaṁ ten'upasaṅkami.|| ||

Mahāvanaṁ ajjhoga-hetvā||
yena beluva-laṭṭhikā||
yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā||
daṇḍam-olubbha eka-m-antaṁ aṭṭhāsi.|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhito kho||
Daṇḍapāṇī Sakko Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Kiṁ vādī samaṇo,||
kim akkhāyī" ti?|| ||

"Yathā-vādī kho āvuso||
sa-devake loke||
sa-Mārake||
sa-brahmake,||
sa-s-samaṇa-brāhmaṇiyā pajāya||
sa-deva-manussāya||
na kenaci loke viggayha tiṭṭhati,||
yathā ca pana kāmehi||
visaṁyuttaṁ||
viharantaṁ||
taṁ brāhmaṇaṁ akathaṁ-kathiṁ||
chinna-kukkuccaṁ||
bhav-ā-bhave||
vīta-taṇhaṁ saññā nānusenti.|| ||

Evaṁ vādī kho ahaṁ āvuso||
evam akkhāyī" ti.|| ||

Evaṁ vutte Daṇḍapāṇī Sakko||
sīsaṁ okam- [109] petvā||
jivhaṁ nillāḷetvā||
tivisākhaṁ nalāṭikaṁ nalāṭe||
vuṭṭhāpetvā daṇḍam-olubbha pakkāmi.|| ||

[3] Atha kho Bhagavā sāyaṇha-samayaṁ||
patisallāṇā vuṭṭhito||
yena Nigrodhārāmo ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||

Nisajja kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||

"Idh'āhaṁ bhikkhave pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā||
patta-cīvaraṁ ādāya||
Kapilavatthuṁ piṇḍāya pāvisiṁ.|| ||

Kapilavatthusmiṁ piṇḍāya caritvā||
pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto||
yena Mahāvanaṁ ten'upasaṅkamiṁ||
divā-vihārāya.|| ||

Mahāvanaṁ ajjhoga-hetvā||
beluva-laṭṭhikāya mūle||
divā-vihāraṁ nisīdiṁ.|| ||

Daṇḍapāṇī pi kho bhikkhave Sakko||
jaṅghā-vihāraṁ||
anucaṅkamamāno||
anuvicaramāno||
yena Mahāvanaṁ ten'upasaṅkami.|| ||

Mahāvanaṁ ajjhoga-hetvā||
yena beluva-laṭṭhikā||
yenāhaṁ ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā mama saddhiṁ sammodi.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇiyaṁ vīti-sāretvā||
daṇḍam-olubbha eka-m-antaṁ aṭṭhāsi.|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhito kho bhikkhave||
Daṇḍapāṇī Sakko maṁ etad avoca:|| ||

"Kiṁ vādī samaṇo,||
kim akkhāyī" ti?|| ||

Evaṁ vutte ahaṁ bhikkhave||
Daṇḍapāṇiṁ Sakkaṁ etad avocaṁ:|| ||

"Yathā-vādī kho āvuso||
sa-devake loke||
sa-Mārake||
sa-brahmake,||
sa-s-samaṇa-brāhmaṇiyā pajāya||
sadeva-manussāya||
na kenaci loke viggayha tiṭṭhati,||
yathā ca pana kāmehi||
visaṁyuttaṁ||
viharantaṁ||
taṁ brāhmaṇaṁ akathaṁ-kathiṁ||
chinna-kukkuccaṁ||
bhav-ā-bhave||
vīta-taṇhaṁ saññā nānusenti.|| ||

Evaṁ vādī kho ahaṁ āvuso||
evam akkhāyī" ti.|| ||

Evaṁ vutte bhikkhave||
Daṇḍapāṇī Sakko sīsaṁ okampetvā||
jivhaṁ nillāḷetvā||
tivisākhaṁ nalāṭikaṁ nalāṭe||
vuṭṭhāpetvā daṇḍam-olubbha pakkāmī" ti.|| ||

[4] Evaṁ vutte aññataro bhikkhu||
Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Kiṁ vādī pana bhante Bhagavā||
sa-devake loke||
sa-Mārake||
sa-brahmake,||
sa-s-samaṇa-brāhmaṇiyā pajāya||
sadeva-manussāya||
na kenaci loke viggayha tiṭṭhati?|| ||

Kathañ ca pana bhante Bhagavantaṁ kāmehi||
visaṁyuttaṁ||
viharantaṁ||
taṁ brāhmaṇaṁ akathaṁ-kathiṁ||
chinna-kukkuccaṁ||
bhav-ā-bhave||
vīta-taṇhaṁ saññā nānusentī" ti?|| ||

[5] "Yato nidānaṁ bhikkhu||
purisaṁ papañca-saññā-saṅkhā samud'ācaranti,||
ettha ce n'atthi abhinanditabbaṁ||
abhivaditabbaṁ||
ajjhosetabbaṁ,||
es'ev'anto rāg-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto paṭigh-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto [110] diṭṭh'ānusayānaṁ,||
es'ev'anto vicikicch-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto mān-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto bhava-rāg-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto avijj-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto daṇḍ'ādāna-Satth'ādāna-kalaha-viggaha-vivāda-tuvantuva-pesuñña-musā-vādānaṁ.|| ||

Etth'ete pāpakā akusalā dhammā||
aparisesā nirujjhantī" ti.|| ||

Idam avoca Bhagavā.|| ||

Idaṁ vatvā Sugato||
uṭṭhāy'āsanā vihāraṁ pāvisi.|| ||

[6] Atha kho tesaṁ bhikkhūnaṁ acira-pakkantassa Bhagavato etad ahosi:|| ||

"Idaṁ kho no āvuso Bhagavā||
saṅkhittena uddesaṁ uddisitvā||
vitthārena atthaṁ avibhajitvā||
uṭṭhāy'āsanā vihāraṁ paviṭṭho:|| ||

'Yato nidānaṁ bhikkhu||
purisaṁ papañca-saññā-saṅkhā samud'ācaranti,||
ettha ce n'atthi abhinanditabbaṁ||
abhivaditabbaṁ||
ajjhosetabbaṁ,||
es'ev'anto rāg-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto paṭigh-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto diṭṭh'ānusayānaṁ,||
es'ev'anto vicikicch-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto mān-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto bhava-rāg-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto avijj-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto daṇḍ'ādāna-Satth'ādāna-kalaha-viggaha-vivāda-tuvantuva-pesuñña-musā-vādānaṁ.|| ||

Etth'ete pāpakā akusalā dhammā||
aparisesā nirujjhantī' ti.|| ||

"Ko nu kho imassa Bhagavatā||
saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa||
vitthārena atthaṁ avibhattassa||
vitthārena atthaṁ vibhajeyyā" ti?|| ||

[7] Atha kho tesaṁ bhikkhūnaṁ etad ahosi:|| ||

"Ayaṁ kho āyasmā Mahā Kaccāno||
Satthu c'eva saṁvaṇṇito||
sambhāvito ca viññūnaṁ sabrahma-cārīnaṁ.|| ||

Pahoti c'āyasmā Mahā Kaccāno||
imassa Bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa||
vitthārena atthaṁ avibhattassa||
vitthārena atthaṁ vibhajituṁ.|| ||

Yan nūna mayaṁ yen'āyasmā Mahā Kaccāno ten'upasaṅkameyyāma,||
upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Mahā Kaccānaṁ||
etam atthaṁ paṭipuccheyyāmā" ti?|| ||

■

[8] Atha kho te bhikkhū yen'āyasmā Mahā Kaccāno ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā āyasmatā Mahā Kaccānena saddhiṁ sammodiṁsu.|| ||

Samamodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṁ Mahā Kaccānaṁ etad avocuṁ:|| ||

"Idaṁ kho no āvuso Kaccāna Bhagavā||
saṅkhittena uddesaṁ uddisitvā||
vitthārena atthaṁ avibhajitvā||
uṭṭhāy'āsanā vihāraṁ paviṭṭho.|| ||

Etth'ete pāpakā akusalā dhammā||
aparisesā nirujjhantī' ti.|| ||

Tesaṁ no āvuso Kaccāna amhākaṁ acira-pakkantassa Bhagavato etad ahosi:|| ||

'Idaṁ kho no āvuso Bhagavā||
saṅkhittena uddesaṁ uddisitvā||
vitthārena atthaṁ avibhajitvā||
uṭṭhāy'āsanā vihāraṁ paviṭṭho:|| ||

"Yato nidānaṁ bhikkhu||
purisaṁ papañca-saññā-saṅkhā samud'ācaranti,||
ettha ce n'atthi abhinanditabbaṁ||
abhivaditabbaṁ||
ajjhosetabbaṁ,||
es'ev'anto rāg-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto paṭigh-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto diṭṭh'ānusayānaṁ,||
es'ev'anto vicikicch-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto mān-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto bhava-rāg-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto avijj-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto daṇḍ'ādāna-Satth'ādāna-kalaha-viggaha-vivāda-tuvantuva-pesuñña-musā-vādānaṁ.|| ||

Etth'ete pāpakā akusalā dhammā||
aparisesā nirujjhantī' ti.|| ||

Ko nu kho imassa Bhagavatā||
saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa||
vitthārena atthaṁ vibhajeyyā' ti?|| ||

Tesaṁ no āvuso Kaccāna amhākaṁ etad ahosi:|| ||

'Ayaṁ kho āyasmā Mahā Kaccāno Satthu c'eva saṁvaṇṇito||
sambhāvito ca viññūnaṁ sabrambhacārīnaṁ,||
[111] pahoti c'āyasmā Mahā Kaccāno imassa Bhagavatā||
saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa||
vitthārena atthaṁ avibhattassa||
vitthārena atthaṁ vibhajituṁ.|| ||

Yan nūna mayaṁ yen'āyasmā Mahā Kaccāno ten'upasaṅkameyyāma,||
upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Mahā Kaccānaṁ etam atthaṁ paṭipuccheyyāmā' ti?|| ||

Vibhajatāyasmā Mahā Kaccāno" ti.|| ||

[9] "Seyyathā pi āvuso puriso sāratthiko||
sāragavesī||
sārapariyesanaṁ||
caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato||
sāravato ati-k-kamm'eva||
mūlaṁ ati-k-kamma||
khandhaṁ sākhāpalāse sāraṁ pariyesitabbaṁ maññeyya,||
evaṁ sampadam-idaṁ āyasmantānaṁ,||
Satthari sammukhī-bhūte||
taṁ Bhagavantaṁ atisitvā amhe||
etam atthaṁ paṭipucchitabbaṁ maññatha.|| ||

So h'āvuso Bhagavā jānaṁ jānāti,||
passaṁ passati,||
cakkhu-bhūto||
ñāṇa-bhūto||
dhamma-bhūto||
brahma-bhūto,||
vattā pavattā,||
atthassa ninnetā amatassa dātā,||
dhammassāmi,||
Tathāgato.|| ||

So c'eva pan'etassa kālo ahosi yaṁ Bhagavantaṁ yeva etam atthaṁ paṭipuccheyyātha.|| ||

Yathā no Bhagavā vyākareyya,||
tathā naṁ dhāreyyāthā" ti.|| ||

■

[10] "Addh'āvuso Kaccāna Bhagavā jānaṁ jānāti,||
passaṁ passati,||
cakkhu-bhūto||
ñāṇa-bhūto||
dhamma-bhūto||
brahma-bhūto,||
vattā pavattā,||
atthassa ninnetā amatassa dātā,||
dhammassāmi,||
Tathāgato.|| ||

So c'eva pan'etassa kālo ahosi yaṁ Bhagavantaṁ yeva etam atthaṁ paṭipuccheyyāma.|| ||

Yathā no Bhagavā vyākareyya,||
tathā naṁ dhāreyyāma.|| ||

Api c'āyasmā Mahā Kaccāno Satthu c'eva saṁvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṁ sabrahma-cārīnaṁ,||
pahoti c'āyasmā Mahā Kaccāno imassa Bhagavatā||
saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa||
vitthārena atthaṁ avibhattassa||
vitthārena atthaṁ vibhajituṁ.|| ||

Vibhajat'āyasmā Mahā Kaccāno agarukatvā" ti.|| ||

[11] "Tena h'āvuso suṇātha,||
sādhukaṁ manasi karotha,||
bhāsisasāmī" ti.|| ||

"Evam āvuso" ti kho te bhikkhū āyasmato Mahā Kaccānassa paccassosuṁ||
āyasmā Mahā Kaccāno etad avoca:|| ||

"Yaṁ kho no āvuso Bhagavā||
saṅkhittena uddesaṁ uddisitvā||
vitthārena atthaṁ avibhajitvā||
uṭṭhāy'āsanā vihāraṁ paviṭṭho:|| ||

'Yato nidānaṁ bhikkhu purisaṁ papañca-saññā-saṅkhā samud'ācaranti,||
ettha ce n'atthi abhinanditabbaṁ abhivaditabbaṁ ajjhosetabbaṁ,||
es'ev'anto rāg-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto paṭigh-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto diṭṭh'ānusayānaṁ,||
es'ev'anto vicikicch-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto mān-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto bhava-rāg-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto avijj-ā-nusayānaṁ,||
es'ev'anto daṇḍ'ādāna-Satth'ādāna-kalaha-viggaha-vivāda-tuvantuva-pesuñña-musā-vādānaṁ,||
etth'ete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantī' ti,|| ||

imassa kho ahaṁ āvuso Bhagavatā||
saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa||
vitthārena atthaṁ avibhattassa||
evaṁ vitthārena atthaṁ ājānāmi:|| ||

[12] [1] Cakkhuñ c'āvuso paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhu-viññāṇaṁ,||
tiṇṇaṁ saṅgati phasso,||
phassa-paccayā vedanā,||
yaṁ vedeti taṁ [112] sañjānāti,||
yaṁ sañjānāti taṁ vitakketi||
yaṁ vitakketi taṁ papañceti,||
yaṁ papañceti tato nidānaṁ purisaṁ||
papañca-saññā-saṅkhā samud'ācaranti||
atīt-ā-nāgata-pacc'uppannesu||
cakkhu-viññeyyesu rūpesu.|| ||

■

[2] Sotañ c'āvuso paṭicca sadde ca uppajjati sota-viññāṇaṁ,||
tiṇṇaṁ saṅgati phasso,||
phassa-paccayā vedanā,||
yaṁ vedeti taṁ sañjānāti,||
yaṁ sañjānāti taṁ vitakketi,||
yaṁ vitakketi taṁ papañceti,||
yaṁ papañceti tato nidānaṁ purisaṁ||
papañca-saññā-saṅkhā samud'ācaranti||
atīt-ā-nāgata-pacc'uppannesu||
sota-viññeyyesu saddesu.|| ||

■

[3] Ghānañ c'āvuso paṭicca gandhe ca uppajjati ghāna-viññāṇaṁ,||
tiṇṇaṁ saṅgati phasso,||
phassa-paccayā vedanā,||
yaṁ vedeti taṁ sañjānāti,||
yaṁ sañjānāti taṁ vitakketi,||
yaṁ vitakketi taṁ papañceti,||
yaṁ papañceti tato nidānaṁ purisaṁ||
papañca-saññā-saṅkhā samud'ācaranti||
atīt-ā-nāgata-pacc'uppannesu||
ghāna-viññeyyesu gandhesu.|| ||

■

[4] Jivhañ c'āvuso paṭicca rase ca uppajjati jivhā-viññāṇaṁ,||
tiṇṇaṁ saṅgati phasso,||
phassa-paccayā vedanā,||
yaṁ vedeti taṁ sañjānāti,||
yaṁ sañjānāti taṁ vitakketi,||
yaṁ vitakketi taṁ papañceti,||
yaṁ papañceti tato nidānaṁ purisaṁ||
papañca-saññā-saṅkhā samud'ācaranti||
atīt-ā-nāgata-pacc'uppannesu||
jivhā-viññeyyesu rasesu.|| ||

■

[5] Kāyañ c'āvuso paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāya-viññāṇaṁ,||
tiṇṇaṁ saṅgati phasso,||
phassa-paccayā vedanā,||
yaṁ vedeti taṁ sañjānāti,||
yaṁ sañjānāti taṁ vitakketi,||
yaṁ vitakketi taṁ papañceti,||
yaṁ papañceti tato nidānaṁ purisaṁ||
papañca-saññā-saṅkhā samud'ācaranti||
atīt-ā-nāgata-pacc'uppannesu||
kāya-viññeyyesu phoṭṭhabbesu.|| ||

■

[6] Manañ c'āvuso paṭicca dhamme ca uppajjati mano-viññāṇaṁ,||
tiṇṇaṁ saṅgati phasso,||
phassa-paccayā vedanā,||
yaṁ vedeti taṁ sañjānāti,||
yaṁ sañjānāti taṁ vitakketi,||
yaṁ vitakketi taṁ papañceti,||
yaṁ papañceti tatonidānaṁ purisaṁ||
papañca-saññā-saṅkhā samud'ācaranti||
atīt-ā-nāgata-pacc'uppannesu||
mano-viññeyyesu dhammesu.|| ||

[13] [1] So vat'āvuso cakkhusmiṁ sati||
rūpe sati||
cakkhu-viññāṇe sati||
'Phassa-paññattiṁ paññā-pessatī' ti||
ṭhānam etaṁ vijjati.|| ||

Phassa-paññattiyā sati||
'Vedanā-paññattiṁ paññā-pessatī' ti||
ṭhānam etaṁ vijjati.|| ||