Majjhima Nikāya
1. Mūla-Paṇṇāsa
3. Tatiya Vagga

Sutta 22

Alagadd'Ūpama Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 

---

[130]

[1][chlm][pts][nypo][than][ntbb][upal][olds] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthīyaṁ viharati||
Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||

Tena kho pana samayena Ariṭṭhassa nāma bhikkhuno gaddha-bādhi-pubbassa||
eva-rūpaṁ pāpakaṁ diṭṭhi-gataṁ uppannaṁ hoti:|| ||

"Tathā'haṁ Bhagavatā Dhammāṁ desitaṁ ājānāmi —||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā" ti.|| ||

Assosuṁ kho sambahulā bhikkhū:|| ||

Ariṭṭhassa kira nāma bhikkhuno gaddha-bādhi-pubbassa eva-rūpaṁ pāpakaṁ diṭṭhi-gataṁ uppannaṁ:|| ||

"Tathā'haṁ Bhagavatā dhammāṁ desitaṁ ājānāmi —||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā" ti.|| ||

[2] Atha kho te bhikkhū yena Ariṭṭho bhikkhu gaddha-bādhi-pubbo ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gaddha-bādhi-pubbaṁ etad avocuṁ:|| ||

"Saccaṁ kira te āvuso Ariṭṭha eva-rūpaṁ pāpakaṁ diṭṭhi-gataṁ uppannaṁ:|| ||

'Tathā'haṁ Bhagavatā dhammāṁ desitaṁ ājānāmi —||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyāti?'"|| ||

[3] "Evaṁ byā kho ahaṁ āvuso Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāmi -||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā" ti.|| ||

[4] Atha kho te bhikkhū Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gaddha-bādhi-pubbaṁ etasmā pāpakā diṭṭhi-gatā vivecetukāmā||
samanuyuñjanti||
samanugāhanti||
samanubhāsanti:|| ||

"Mā evaṁ āvuso Ariṭṭha avaca,||
mā evaṁ āvuso Ariṭṭha avaca.|| ||

Mā Bhagavantaṁ abbh'ācikkhi,||
na hi sādhu Bhagavato abbha-k-khānaṁ||
na hi Bhagavā evaṁ vadeyya.|| ||

An-eka-pariyāyena h'āvuso Ariṭṭha antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
alañ ca pana te paṭisevato antarāyāya.|| ||

[5] App'assādā kāmā vuttā Bhagavatā bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṭṭhikaṇ-khal'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Maṁsapes'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Tiṇukk'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṅgārakās'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Supinak'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Yācitak'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Rukkha-phal'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Asisūn'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Satti-sūl'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahūdukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Sappasir'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo" ti.|| ||

[6] Evam pi kho Ariṭṭho bhikkhu gaddha-bādhi-pubbo tehi bhikkhūhi||
samanuyuñjiyamāno||
samanugāhiyamāno||
samanubhāsiyamāno||
tad'eva pāpakaṁ diṭṭhi-gataṁ thāmasā parāmassa abhinivissa voharati:|| ||

Evaṁ byā kho ahaṁ āvuso Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāmi -||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā" ti|| ||

[7] Yato kho te bhikkhū nāsakkhiṁsu Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gad- [131] dhabādhi-pubbaṁ etasmā pāpakā diṭṭhi-gatā vivecetuṁ,||
atha te bhikkhū yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ:|| ||

[8] "Ariṭṭhassa nāma bhante bhikkhuno gaddha-bādhi-pubbassa eva-rūpaṁ pāpakaṁ diṭṭhi-gataṁ uppannaṁ:|| ||

"Tathā'haṁ Bhagavatā dhammāṁ desitaṁ ājānāmi —||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā" ti.|| ||

Assumha kho mayaṁ bhante:||
Ariṭṭhassa kira nāma bhikkhuno gaddha-bādhi-pubbassa eva-rūpaṁ pāpakaṁ diṭṭhi-gataṁ uppannaṁ:|| ||

'Tathā'haṁ Bhagavatā dhammāṁ desitaṁ ājānāmi —||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā' ti.|| ||

[9] Atha kho mayaṁ bhante yena Ariṭṭho bhikkhū gaddha-bādhi-pubbo ten'upasaṅkamimha.|| ||

Upasaṅkamitvā Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gaddha-bādhi-pubbaṁ etad avocumha:|| ||

"Saccaṁ kira te āvuso Ariṭṭha eva-rūpaṁ pāpakaṁ diṭṭhi-gataṁ uppannaṁ:|| ||

'Tathā'haṁ Bhagavatā dhammāṁ desitaṁ ājānāmi —||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā'" ti?|| ||

[10] Evaṁ vutte bhante Ariṭṭho bhikkhu gaddha-bādhi-pubbo amhe etad avoca:|| ||

"'Evaṁ vyā kho ahaṁ āvuso Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāmi,||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā' ti.|| ||

[11] Atha kho mayaṁ bhante Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gaddha-bādhi-pubbaṁ etasmā pāpakā diṭṭhi-gatā vivecetukāmā||
samanuyuñjimha||
samanugāhimha||
samanubhāsimbha:|| ||

Mā evaṁ āvuso Ariṭṭha avaca,||
mā evaṁ āvuso Ariṭṭha avaca.|| ||

Mā Bhagavantaṁ abbh'ācikkhi,||
na hi sādhu Bhagavato abbha-k-khānaṁ||
na hi Bhagavā evaṁ vadeyya.|| ||

An-eka-pariyāyena h'āvuso Ariṭṭha antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
alañ ca pana te paṭisevato antarāyāya.|| ||

App'assādā kāmā vuttā Bhagavatā bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṭṭhikaṇ-khal'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Maṁsapes'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Tiṇukk'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṅgārakās'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Supinak'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Yācitak'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Rukkha-phal'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Asisūn'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Satti-sūl'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahūdukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Sappasir'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo ti.|| ||

[12] Evam pi kho bhante Ariṭṭho bhikkhu gaddha-bādhi-pubbo amhehi||
samanuyuñjiyamāno||
samanugāhiyamāno||
samanubhāsiyamāno||
tad eva pāpakaṁ diṭṭhi-gataṁ thāmasā parāmassa abhinivissa voharati:|| ||

'Evaṁ vyā kho ahaṁ āvuso Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāmi||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā' ti|| ||

Yato kho mayaṁ bhante nāsakkhimha Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gaddha-bādhi-pubbaṁ etasmā pāpakā diṭṭhi-gatā vivecetuṁ atha mayaṁ etam atthaṁ Bhagavato ārocemā" ti.|| ||

[13] Atha kho Bhagavā aññataraṁ bhikkhuṁ āmantesi:|| ||

"Ehi tvaṁ bhikkhu,||
mama vacanena Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gaddha-bādhi-pubbaṁ āmantehi:|| ||

'Satthā taṁ āvuso Ariṭṭha āmantetī' ti".|| ||

[132] "Evaṁ bhante" ti kho so bhikkhu Bhagavato paṭi-s-sutvā yena Ariṭṭho bhikkhu gaddha-bādhi-pubbo ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gaddha-bādhi-pubbaṁ etad avoca:|| ||

"Satthā taṁ āvuso Ariṭṭha āmantetī" ti.|| ||

[14] "Evam āvuso" ti kho Ariṭṭho bhikkhu gaddha-bādhi-pubbo tassa bhikkhuno paṭi-s-sutvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gaddha-bādhi-pubbaṁ Bhagavā etad avoca:|| ||

"Saccaṁ kira te Ariṭṭha,||
eva-rūpaṁ pāpakaṁ diṭṭhi-gataṁ uppannaṁ:|| ||

'Tathā'haṁ Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāmi,||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā' ti?|| ||

[15] "Evaṁ byā kho ahaṁ bhante Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāmi,||
yathā ye'me antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā,||
te paṭisevato nālaṁ antarāyāyā" ti.|| ||

[16] "Kassa kho nāma tvaṁ mogha-purisa,||
mayā evaṁ dhammaṁ desitaṁ ājānāsi?|| ||

Nanu mayā mogha-purisa,||
aneka-pariyāyena antarāyikā dhammā vuttā||
alañ ca pana te paṭisevato antarāyāya?|| ||

App'assādā kāmā vuttā mayā bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṭṭhikaṇ-khal'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

An-eka-pariyāyena h'āvuso Ariṭṭha antarāyikā dhammā vuttā mayā,||
alañ ca pana te paṭisevato antarāyāya.|| ||

App'assādā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṭṭhikaṇ-khal'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Maṁsapes'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Tiṇukk'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṅgārakās'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Supinak'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Yācitak'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Rukkha-phal'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Asisūn'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Satti-sūl'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahūdukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Sappasir'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Atha ca pana tvaṁ mogha-purisa,||
attanā duggahītena amhe c'eva abbh'ācikkhasi||
attāṇañ ca khaṇasi||
bahuñ ca apuññaṁ pāsavasi.|| ||

Taṁ hi te mogha-purisa,||
bhavissati dīgha-rattaṁ ahitāya dukkhāyā" ti.|| ||

[17] Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||

"Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Api nāyaṁ Ariṭṭho bhikkhu gaddha-bādhi-pubbo usmīkato pi imasmiṁ Dhamma-Vinaye" ti?|| ||

"Kiṁ hi siyā bhante?|| ||

No h'etaṁ bhante" ti.|| ||

Evaṁ vutte Ariṭṭho bhikkhu gaddha-bādhi-pubbo||
tuṇhī-bhūto||
maṅku-bhūto||
patta-k-khandho||
adho-mukho||
pajjhāyanto||
appaṭibhāṇo nisīdi.|| ||

Atha kho Bhagavā||
Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gaddha-bādhi-pubbaṁ||
tuṇhī-bhūtaṁ||
maṅku-bhūtaṁ||
patta-k-khandhaṁ||
adho-mukhaṁ||
pajjhāyantaṁ||
appaṭibhānaṁ||
viditvā||
Ariṭṭhaṁ bhikkhuṁ gaddha-bādhi-pubbaṁ||
etad avoca:|| ||

"Paññāyissasi kho tvaṁ mogha-purisa etena sakena pāpakena diṭṭhigatena.|| ||

Idhāhaṁ bhikkhū paṭipucchissāmī" ti.|| ||

[18] Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||

"Tumhe pi me [133] bhikkhave evaṁ dhammaṁ desitaṁ ājānātha,||
yathā'yaṁ Ariṭṭho bhikkhu gaddha-bādhi-pubbo||
attanā duggahītena amhe c'eva abbh'ācikkhati attāṇañ ca||
khaṇati bahuñ ca apuññaṁ pasavatī" ti?|| ||

"No h'etaṁ bhante,||
aneka-pariyāyena hi no bhante antarāyikā dhammā vuttā Bhagavatā||
alañ ca pana te paṭisevato antarāyāya.|| ||

App'assādā kāmā vuttā Bhagavatā bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

App'assādā kāmā vuttā Bhagavatā bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṭṭhikaṇ-khal'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Maṁsapes'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Tiṇukk'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṅgārakās'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Supinak'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Yācitak'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Rukkha-phal'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Asisūn'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Satti-sūl'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahūdukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Sappasir'ūpamā kāmā vuttā Bhagavatā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo" ti.|| ||

[19] Sādhu bhikkhave,||
sādhu kho me tumhe bhikkhave evaṁ dhammaṁ desitaṁ ājānātha.|| ||

Aneka-pariyāyena hi vo bhikkhave antarāyikā dhammā vuttā mayā,||
alañ ca pana te paṭisevato antarāyāya.|| ||

App'assādā kāmā vuttā mayā bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṭṭhikaṇ-khal'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Maṁsapes'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Tiṇukk'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Aṅgārakās'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Supinak'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Yācitak'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Rukkha-phal'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Asisūn'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Satti-sūl'ūpamā kāmā vuttā mayā,||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Sappasir'ūpamā kāmā vuttā mayā||
bahu-dukkhā bah'ūpāyāsā,||
ādīnavo ettha bhiyyo.|| ||

Atha ca panāyaṁ Ariṭṭho bhikkhu gaddha-bādhi-pubbo attanā duggahītena amhe c'eva abbh'ācikkhati,||
attāṇañ ca khaṇati||
bahuñ ca apuññaṁ pasavati.|| ||

Taṁ hi tassa mogha-purisassa bhavissati dīgha-rattaṁ ahitāya dukkhāya.|| ||

So vata bhikkhave aññatr'eva kāmehi||
aññatra kāma-saññāya||
aññatra kāma-vitakkehi||
kāme paṭisevissatī ti||
n'etaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||

[20] Idha,||
bhikkhave,||
ekacce mogha-purisā dhammaṁ pariyāpuṇanti:|| ||

Suttaṁ geyyaṁ veyyākaraṇaṁ gāthaṁ udānaṁ iti-vuttakaṁ jātakaṁ abbhuta-dhammaṁ vedallaṁ.|| ||

Te taṁ dhammaṁ pariyāpuṇitvā tesaṁ dhammānaṁ paññāya atthaṁ na upapari-k-khanti.|| ||

Tesaṁ te dhammā paññāya atthaṁ anupapari-k-khataṁ na nijjhānaṁ khamanti.|| ||

Te upārambhā-nisaṁsā c'eva dhammaṁ pariyāpuṇanti iti-vāda-p-pamokkhā-nisaṁsā ca.|| ||

Yassa c'atthāya dhammaṁ pariyāpuṇanti tañ-c'assa atthaṁ nānubhonti.|| ||

Tesaṁ te dhammā duggahītā dīgha-rattaṁ ahitāya dukkhāya saṁvaṭṭanti.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Duggahītattā bhikkhave dhammānaṁ.|| ||

[21] Seyyathā pi, bhikkhave, puriso alagaddatthiko alagaddagavesī alagaddapariyesanaṁ caramāno,||
so passeyya mahantaṁ alagaddaṁ,||
tam enaṁ bhoge vā||
naṅguṭṭhe vā gaṇheyya,||
tassa so alagaddo paṭipari-vattitvā||
hatthe vā||
bāhāya vā||
aññatarasmiṁ vā aṅgapaccaṅge ḍaseyya,||
so tato- [134] nidānaṁ maraṇaṁ vā||
niga-c-cheyya maraṇa-mattaṁ vā dukkhaṁ.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Duggahītattā bhikkhave alagaddassa.|| ||

Evam eva kho bhikkhave idh'ekacce mogha-purisā dhammaṁ pariyāpuṇanti:|| ||

Suttaṁ geyyaṁ veyyākaraṇaṁ gāthaṁ udānaṁ iti-vuttakaṁ jātakaṁ abbhuta-dhammaṁ vedallaṁ.|| ||

Te taṁ dhammaṁ pariyāpuṇitvā tesaṁ dhammānaṁ paññāya atthaṁ na upapari-k-khanti.|| ||

Tesaṁ te dhammā paññāya atthaṁ anupapari-k-khataṁ na nijjhānaṁ khamanti.|| ||

Te upārambhānisaṁsā c'eva dhammaṁ pariyāpuṇanti itivāda-p-pamokkhānisaṁsā ca.|| ||

Yassa c'atthāya dhammaṁ pariyāpuṇanti tañ-c'assa atthaṁ nānubhonti.|| ||

Tesaṁ te dhammā duggahītā dīgha-rattaṁ ahitāya dukkhāya saṁvaṭṭanti.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Duggahītattā bhikkhave dhammānaṁ.|| ||

[22] Idha pana bhikkhave ekacce kula-puttā dhammaṁ pariyāpuṇanti:|| ||

Suttaṁ geyyaṁ veyyākaraṇaṁ gāthaṁ udānaṁ iti-vuttakaṁ jātakaṁ abbhuta-dhammaṁ vedallaṁ.|| ||

Te taṁ dhammaṁ pariyāpuṇitvā tesaṁ dhammānaṁ paññāya atthaṁ upapari-k-khanti.|| ||

Tesaṁ te dhammā paññāya atthaṁ upapari-k-khataṁ nijjhānaṁ khamanti.|| ||

Te na c'eva upārambhānisaṁsā dhammaṁ pariyāpuṇanti itivāda-p-pamokkhānisaṁsā ca.|| ||

Yassa catthāya dhammaṁ pariyāpuṇanti tañ c'assa atthaṁ anubhonti.|| ||

Tesaṁ te dhammā suggahītā dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya saṁvaṭṭanti.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Suggahītattā bhikkhave dhammānaṁ.|| ||

[23] Seyyathā pi, bhikkhave,||
puriso alagaddatthiko alagaddagavesī alagaddapariyesanaṁ caramāno - so passeyya mahantaṁ alagaddaṁ,||
tam enaṁ ajapadena daṇḍena suniggahītaṁ niggaṇheyya,||
ajapadena daṇḍena suniggahītaṁ niggahetvā||
gīvāya suggahītaṁ gaṇheyya,||
kiñcā pi so bhikkhave alagaddo tassa purisassa hatthaṁ vā bāhaṁ vā aññtaraṁ vā aṅgapaccaṅgaṁ bhogehi paliveṭheyya,||
atha kho so n'eva tato-nidānaṁ maraṇaṁ vā niga-c-cheyya maraṇa-mattaṁ vā dukkhaṁ.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Suggahītattā bhikkhave alagaddassa.

Evam eva kho, bhikkhave,||
idh'ekacce kula-puttā dhammaṁ pariyāpuṇanti,||
suttaṁ geyyaṁ veyyākaraṇaṁ gāthaṁ udānaṁ iti-vuttakaṁ jātakaṁ ababhūtadhammaṁ vedallaṁ.|| ||

Te taṁ dhammaṁ pariyāpuṇitvā tesaṁ dhammānaṁ paññāya atthaṁ upapari-k-khanti.|| ||

Tesaṁ te dhammā paññāya atthaṁ upapari-k-khataṁ nijjhānaṁ khamanti.|| ||

Te na c'eva upārambhānisaṁsā dhammaṁ pariyāpuṇanti na itivāda-p-pamokkhānisaṁsā ca.|| ||

Yassa catthāya dhammaṁ pariyāpuṇanti tañ c'assa atthaṁ anubhonti tesaṁ te dhammā suggahītā dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya saṁvaṭṭanti.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Suggahītattā bhikkhave dhammānaṁ.|| ||

Tasmātiha bhikkhave yassa me bhāsitassa||
atthaṁ ājāneyyātha||
tathā naṁ dhāreyyātha.|| ||

Yassa ca pana me bhāsitassa||
atthaṁ na ājāneyyātha||
ahaṁ vo paṭipucchitabbo||
ye vā pan'assu viyattā bhikkhū.|| ||

 

---

 

[24] Kull'ūpamaṁ vo bhikkhave dhammaṁ desissāmi||
nittharaṇatthāya||
no gahaṇatthāya.|| ||

Taṁ suṇātha,||
sādhukaṁ manasi karotha.|| ||

Bhāsissāmī" ti.|| ||

"Evaṁ bhante" ti ko te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||

Bhagavā etad avoca:|| ||

[25] "Seyyathā pi, bhikkhave,||
puriso addhāna-magga-paṭipanno,||
so passeyya mahantaṁ udakaṇṇavaṁ,||
orimaṁ tīraṁ sāsaṅkaṁ sappaṭibhayaṁ,||
pārimaṁ tīraṁ khemaṁ appaṭibhayaṁ,||
na c'assa nāvā santāraṇī uttarasetu vā a-pāra-apāraṁ gamanāya.

Tassa evam [135] assa:|| ||

"Ayaṁ kho mahā udakaṇṇavo,||
orimaṁ tīraṁ sāsaṅkaṁ sappaṭibhayaṁ||
pārimaṁ tīraṁ khemaṁ appaṭibhayaṁ||
n'atthi ca nāvā santāraṇī uttarasetu vā a-pāra-apāraṁ gamanāya||
yan nūn-ā-haṁ tiṇa-kaṭṭha-sākhā-palāsaṁ saṅkaḍḍhitvā kullaṁ bandhitvā||
taṁ kullaṁ nissāya||
hatthehi ca||
pādehi ca||
vāyamamāno sotthinā pāraṁ uttareyyan" ti.|| ||

[26] Atha kho so bhikkhave puriso||
tiṇa-kaṭṭha-sākhā-palāsaṁ saṅkaḍḍhitvā kullaṁ bandhitvā||
taṁ kullaṁ nissāya||
hatthehi ca||
pādehi ca||
vāyamamāno sotthinā pāraṁ uttareyya.|| ||

Tassa tiṇṇassa pāraṁ gatassa evam assa:|| ||

'Bahukāro kho me ayaṁ kullo.|| ||

Imāhaṁ kullaṁ nissāya||
hatthehi ca||
pādehi ca||
vāyamamāno sotthinā pāraṁ uttiṇṇo.|| ||

Yan nūn-ā-haṁ imaṁ kullaṁ||
sīse vā āropetvā||
khandhe vā uccāretvā||
yena kāmaṁ pakkameyyan' ti?|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Api nu so puriso evaṁ kārī tasmiṁ kulle kiccakārī assā" ti?|| ||

"No h'etaṁ bhante".|| ||

[27] "Kathaṅkārī ca so bhikkhave puriso tasmiṁ kulle kiccakārī assa?|| ||

Idha, bhikkhave, tassa purisassa tiṇṇassa pāraṁ gatassa evam assa:|| ||

'Bahukāro kho me ayaṁ kullo.|| ||

Imāhaṁ kullaṁ nissāya||
hatthehi ca||
pādehi ca||
vāyamamāno sotthinā pāraṁ uttiṇṇo.|| ||

Yan nūn-ā-haṁ imaṁ kullaṁ||
thale vā ussādetvā||
udake vā uplāpetvā||
yena kāmaṁ pakkameyyan' ti?|| ||

Evaṁ kārī kho so bhikkhave puriso tasmiṁ kulle kiccakārī assa.|| ||

Evam eva kho bhikkhave kullūpamo mayā dhammo desito||
nittharaṇatthāya||
no gahaṇatthāya.|| ||

Kull'ūpamaṁ vo bhikkhave ājānantehi||
dhammā pi vo pahātabbā,||
pageva adhammā."|| ||

 

---

 

[28] "Cha-y-imāni bhikkhave diṭṭhiṭ-ṭhānāni.|| ||

Katamāni cha?|| ||

Idha, bhikkhave, a-s-sutavā puthujjano ariyānaṁ adassāvī||
ariya-dhammassa akovido||
ariya-Dhamme avinīto,||
sappurisānaṁ adassāvī||
sappurisa-dhammassa||
akovido sappurisa-dhamme avinīto:|| ||

Rūpaṁ:||
'etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti||
samanupassati.|| ||

Vedanaṁ:||
'etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti||
samanupassati.|| ||

Saññaṁ:||
'etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti||
samanupassati.|| ||

Saṅkhāre:||
'etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti||
samanupassati.|| ||

Yam p'idaṁ||
diṭṭhaṁ||
sutaṁ||
mutaṁ||
viññātaṁ||
pattaṁ||
pariyesitaṁ||
anuvicaritaṁ||
manasā,||
tam pi||
'etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti||
samanupassati.|| ||

Yam p'idaṁ diṭṭhi-ṭ-ṭhānaṁ:|| ||

'So loko,||
so attā,||
so pecca bhavissāmi:||
nicco dhuvo sassato avipariṇāma- [136] dhammo,||
sassata-samaṁ tath'eva ṭhassāmīti,||
tam pi 'etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti samanupassati.|| ||

[29] Sutavā ca kho bhikkhave ariya-sāvako ariyānaṁ dassāvī||
ariya-dhammassa kovido||
ariya-dhamme suvinīto,||
sappurisānaṁ dassāvī||
sappurisa-dhammassa kovido||
sappurisa-dhamme suvinīto -|| ||

Rūpaṁ: 'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na meso me attā' ti samanupassati.|| ||

Vedanaṁ: 'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti samanupassati.|| ||

Saññaṁ: 'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti samanupassati.|| ||

Saṅkhāre: 'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti samanupassati.|| ||

Yam p'idaṁ||
diṭṭhaṁ||
sutaṁ||
mutaṁ||
viññātaṁ||
pattaṁ||
pariyesitaṁ||
anuvicaritaṁ||
manasā,||
tam pi||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti||
samanupassati.|| ||

Yam p'idaṁ diṭṭhi-ṭ-ṭhānaṁ:|| ||

'So loko, so attā,||
so pecca bhavissāmi:||
nicco dhuvo sassato avipariṇāma-dhammo,||
sassata-samaṁ tath'eva ṭhassāmī' ti||
tampi||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti||
samanupassati.|| ||

So evaṁ samanupassanto asati||
na paritassatī" ti.|| ||

[30] Evaṁ vutte aññataro bhikkhu Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Siyā nu kho bhante bahiddhā asati paritassanā" ti?|| ||

"Siyā bhikkhū" ti Bhagavā avoca.|| ||

"Idha bhikkhu ekaccassa evaṁ hoti:|| ||

'Ahu vata me,||
taṁ vata me n'atthi,||
siyā vata me,||
taṁ vatāhaṁ na labhāmī' ti.|| ||

So socati kilamati paridevati,||
urattāḷiṁ kandati,||
sammohaṁ āpajjati.|| ||

Evaṁ kho bhikkhu bahiddhā asati paritassanā hotī" ti.|| ||

[31] "Siyā pana bhante bahiddhā asati aparitassānā" ti?|| ||

Siyā bhikkhūti Bhagavā avoca:|| ||

"Idha bhikkhu ekaccassa na evaṁ hoti:|| ||

'Ahu vata me,||
taṁ vata me n'atthi,||
siyā vata me,||
taṁ vatāhaṁ na labhāmī' ti.|| ||

So na socati na kilamati na paridevati,||
na urattāḷiṁ kandati,||
na sammohaṁ āpajjati.|| ||

Evaṁ kho bhikkhu bahiddhā asati aparitassanā hotī" ti.|| ||

[32] "Siyā nukho bhante ajjhattaṁ asati paritassanā" ti?|| ||

Siyā bhikkhūti Bhagavā avoca:|| ||

"Idha bhikkhu ekaccassa evaṁ diṭṭhi hoti:|| ||

'So loko,||
so attā,||
so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāma-dhammo||
sassatisamaṁ tath'eva ṭhassāmī' ti.|| ||

So suṇāti Tathāgatassa vā||
Tathāgata-sāvakassa vā||
sabbesaṁ||
diṭṭhi-ṭ-ṭhān-ā-dhi-ṭ-ṭhāna-pariyuṭṭhān-ā-bhinives-ā-nusayānaṁ||
samugghātāya||
sabba-saṅkhāra-samathāya||
sabb'ūpadhi-paṭinissaggāya||
taṇha-k-khayāya||
virāgāya||
nirodhāya||
Nibbānāya||
dhammaṁ desentassa.|| ||

Tassa evaṁ [137] hoti:|| ||

'Ucchijjissāmi nāma su,||
vinassissāmi nāma su,||
na su nāma bhavissāmī' ti.|| ||

So socati kilamati paridevati,||
urattāḷiṁ kandati,||
sammohaṁ āpajjati.|| ||

Evaṁ kho bhikkhu ajjhattaṁ asati paritassanā hotī" ti.|| ||

[33] "Siyā pana bhante ajjhattaṁ asati aparitassanā" ti?|| ||

Siyā bhikkhūti Bhagavā avoca:|| ||

"Idha bhikkhu ekaccassa na evaṁ diṭṭhi hoti:|| ||

'So loko,||
so attā,||
so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāma-dhammo,||
sassatisamaṁ tath'eva ṭhassāmī' ti.|| ||

So suṇāti Tathāgatassa vā Tathāgata-sāvakassa vā sabbesaṁ diṭṭhiṭṭhānādhiṭṭhānapariyuṭṭhānābhinivesānusayānaṁ samugghātāya sabba-saṅkhāra-samathāya sabb'ūpadhi-paṭinissaggāya taṇha-k-khayāya virāgāya nirodhāya Nibbānāya dhammaṁ desentassa.|| ||

Tassa na evaṁ hoti:|| ||

'Ucchijjissāmi nāma su,||
vinassissāmi nāma su,||
na su nāma bhavissāmī' ti.|| ||

So na socati na kilamati na paridevati,||
na urattāḷiṁ kandati||
na sammohaṁ āpajjati.|| ||

Evaṁ kho bhikkhu ajjhattaṁ asati aparitassanā hoti."|| ||

[34] Taṁ bhikkhave pariggahaṁ parigaṇheyyātha yvāssa pariggaho||
nicco||
dhuvo||
sassato||
avipariṇāma-dhammo,||
sassata-samaṁ tath'eva tiṭṭheyya||
passatha no tumhe bhikkhave||
taṁ pariggahaṁ yvāssa pariggaho||
nicco||
dhuvo||
sassato||
avipariṇāma-dhammo,||
sassata-samaṁ tath'eva tiṭṭheyyā" ti?|| ||

"No h'etaṁ bhante."|| ||

"Sādhu bhikkhave,||
aham pi kho taṁ bhikkhave pariggahaṁ na samanupassāmi yvāssa pariggaho nicco dhuvo sassato avipariṇāma-dhammo,||
sassata-samaṁ tath'eva tiṭṭheyya.|| ||

[35] Taṁ bhikkhave att'avād'ūpādānaṁ upādiyetha yaṁ sa att'avād'ūpādānaṁ upādiyato na uppajjeyyuṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā.|| ||

Passatha no tumhe bhikkhave taṁ atta-vādupādānaṁ yaṁ sa att'avād'ūpādānaṁ upādiyato na uppajjeyyuṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā" ti?|| ||

"No h'etaṁ bhante".|| ||

"Sādhu bhikkhave, aham pi kho taṁ bhikkhave att'avād'ūpādānaṁ na samanupassāmi yaṁ sa att'avād'ūpādānaṁ upādiyato na uppajjeyyuṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā.|| ||

[36] Taṁ bhikkhave diṭṭhinissayaṁ nisseyyātha yaṁ sa diṭṭhinissayaṁ nissayato na uppajjeyyuṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā.|| ||

Passatha no tumhe bhikkhave taṁ diṭṭhinissayaṁ yaṁ sa diṭṭhinissayaṁ nissayato na uppajjeyyuṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā' ti?|| ||

"No h'etaṁ bhante."|| ||

"Sādhu bhikkhave, aham pi kho taṁ bhikkhave diṭṭhinissayaṁ na samanupassāmi yaṁ sa diṭṭhinissayaṁ [138] nissayato na uppajjeyyuṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā.|| ||

[37] Attani vā bhikkhave sati 'attaniyaṁ me' ti assā" ti?|| ||

"Evaṁ bhante."|| ||

"Attaniye vā bhikkhave sati 'attā me' ti assā" ti?|| ||

"Evaṁ bhante" ti.|| ||

"Attani ca bhikkhave attaniye ca saccato thetato anupalabbhamāne yam-p'idaṁ diṭṭhi-ṭ-ṭhānaṁ|| ||

'So loko,||
so attā,||
so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāma-dhammo,||
sassata-samaṁ tath'eva ṭhassāmī ti,||
nanāyaṁ bhikkhave kevalo paripūro bāladhammo' ti?|| ||

'Kiṁ hi no siyā bhante,||
kevalo paripūro bāladhammo' ti?|| ||

[38] Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Rūpaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā' ti?|| ||

'Aniccaṁ bhante.'|| ||

'Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā' ti?|| ||

'Dukkhaṁ bhante.'|| ||

'Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāma-dhammaṁ kallan'nu taṁ samanupassituṁ:|| ||

'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti?|| ||

'No h'etaṁ bhante.'|| ||

[39] 'Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Vedanā niccā vā aniccā vā' ti?|| ||

'Aniccā bhante.'|| ||

'Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā' ti?|| ||

'Dukkhaṁ bhante.'|| ||

'Yam panāniccaṁ||
dukkhaṁ||
vipariṇāma-dhammaṁ||
kallan-nu taṁ samanupassituṁ:|| ||

'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti?|| ||

'No h'etaṁ bhante.'|| ||

[40] 'Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Saññā niccā vā aniccā vā' ti?|| ||

'Aniccā bhante.'|| ||

Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā' ti?|| ||

'Dukkhaṁ bhante.'|| ||

'Yam panāniccaṁ||
dukkhaṁ||
vipariṇāma-dhammaṁ||
kallan-nu taṁ samanupassituṁ:|| ||

'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti?|| ||

'No h'etaṁ bhante.'|| ||

[41] 'Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Saṅkhārā niccā vā aniccā vāti?|| ||

'Aniccā bhante.'|| ||

'Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā' ti?|| ||

'Dukkhaṁ bhante.'|| ||

'Yam panāniccaṁ||
dukkhaṁ||
vipariṇāma-dhammaṁ||
kallan-nu taṁ samanupassituṁ:|| ||

'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti?|| ||

'No h'etaṁ bhante.'|| ||

[42] 'Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Viññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā' ti?|| ||

'Aniccaṁ bhante.'|| ||

'Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā' ti?|| ||

'Dukkhaṁ bhante.'|| ||

'Yam panāniccaṁ||
dukkhaṁ||
vipariṇāma-dhammaṁ||
kallan-nu taṁ samanupassituṁ:|| ||

'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti?|| ||

'No h'etaṁ bhante.'|| ||

[43] Tasmātiha bhikkhave yaṁ kiñci rūpaṁ atīt-ā-nāgata-pacc'uppannaṁ,||
ajjhattaṁ vā bahiddhā [139] vā,||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā,||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā,||
yaṁ dūre santike vā,||
sabbaṁ rūpaṁ||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya daṭṭhabbaṁ.|| ||

Yā kāci vedanā atīt-ā-nāgatapacc'uppannā,||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā,||
oḷārikā vā sukhumā vā,||
hīnā vā paṇītā vā,||
yā dūre santike vā,||
sabbā vedanā||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya daṭṭhabbaṁ.|| ||

Yā kāci saññā atīt-ā-nāgatapacc'uppannā,||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā,||
oḷārikā vā sukhumā vā,||
hīnā vā paṇītā vā,||
yā dūre santike vā,||
sabbā saññā||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya daṭṭhabbaṁ.|| ||

Ye keci saṅkhārā atīt-ā-nāgatapacc'uppannā,||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā,||
oḷārikā vā sukhumā vā,||
hīnā vā paṇītā vā,||
yaṁ dūre santike vā,||
sabbe saṅkhārā,||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya daṭṭhabbaṁ.|| ||

Yaṁ keci viññāṇaṁ atīt-ā-nāgata-pacc'uppannaṁ,||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā,||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā,||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā,||
yaṁ dūre santike vā,||
sabbaṁ viññāṇaṁ,||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya daṭṭhabbaṁ.|| ||

[44] Evaṁ passaṁ bhikkhave sutavā ariya-sāvako||
rūpasmiṁ nibbindati,||
vedanāya nibbindati,||
saññāya nibbindati,||
saṅkhāresu nibbindati,||
viññāṇasmiṁ nibbindati||
nibbindaṁ virajjati,||
virāgā vimuccati||
vimuttasmiṁ vimuttam iti ñāṇaṁ hoti:|| ||

'Khīṇā jāti,||
vusitaṁ Brahma-cariyaṁ,||
kataṁ karaṇīyaṁ,||
nāparaṁ itthattāyā' ti pajānāti.|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu||
ukkhitta-paligho iti pi,||
saṅkiṇṇa-parikho iti pi,||
abbūḷh-esiko iti pi,||
niraggaḷo iti pi,||
ariyo pannaddhajo||
pannabhāro||
visaṁyutto iti pi.|| ||

[45] Kathañ ca bhikkhave bhikkhu ukkhitta-paligho hoti?|| ||

Idha, bhikkhave, bhikkhuno avijjā pahīnā hoti||
ucchinna-mūlā tālā-vatthu-katā anabhāva-katā āyatiṁ anuppāda-dhammā.|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu ukkhitta-paligho hoti.|| ||

[46] Kathañ ca bhikkhave bhikkhu saṅkiṇṇa-parikho hoti?|| ||

Idha, bhikkhave, bhikkhuno pono-bhaviko jāti-saṁsāro pahīno hoti||
ucchinna-mūlo tālā-vatthu-kato anabhāva-kato āyatiṁ anuppāda-dhammo.|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu saṅkiṇṇa-parikho hoti.|| ||

[47] Kathañ ca bhikkhave bhikkhu abbūḷhesiko hoti?|| ||

Idha, bhikkhave, bhikkhuno taṇhā pahīnā hoti||
ucchinna-mūlā tālā-vatthu-katā anabhāva-katā āyatiṁ anuppāda-dhammā.|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu abbūḷhesiko hoti.|| ||

[48] Kathañ ca bhikkhave bhikkhu niraggaḷo hoti?|| ||

Idha, bhikkhave, bhikkhuno pañc'oram-bhāgiyāni saṁyojanāni pahīnāni honti||
ucchinna-mūlāni tālā-vatthu-katāni anabhāva-katāni āyatiṁ anuppāda-dhammāni.|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu niraggaḷo hoti.|| ||

[49] Kathañ ca bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṁyutto hoti?|| ||

Idha, bhikkhave, bhikkhuno asmimāno pahīno hoti||
ucchinna-mūlo tālā-vatthu-kato anabhāva-kato āyatiṁ anup- [140] pādadhammo.|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṁyutto hoti.|| ||

[50] Evaṁ vimutta-cittṁ kho bhikkhave bhikkhuṁ||
sa-Indā devā||
sa-Brahmakā||
sa-Pajāpatikā||
anvesaṁ nādhigacchanti:|| ||

'Idaṁ nissitaṁ Tathāgatassa viññāṇan' ti.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Diṭṭhe v-ā-haṁ bhikkhave dhamme||
Tathāgataṁ ananuvejjo||
ti vadāmi.|| ||

[51] Evaṁ vādiṁ kho maṁ bhikkhave||
evam akkhāyiṁ||
eke samaṇa-brāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti:|| ||

'Venayiko samaṇo Gotamo,||
sato sattassa ucchedaṁ vināsaṁ vibhavaṁ paññāpetī' ti.|| ||

Yathā vāhaṁ bhikkhave na,||
yathā c'āhaṁ na vadāmi,||
tathā maṁ te bhonto samaṇa-brāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbh'ācikkhanti:|| ||

Venayiko samaṇo Gotamo,||
sato sattassa ucchedaṁ vināsaṁ vibhavaṁ paññāpetī ti.|| ||

[52] Pubbe c'āhaṁ bhikkhave etarahi ca||
dukkhañ c'eva paññāpemi||
dukkhassa ca nirodhaṁ.|| ||

Tatra ce bhikkhave||
pare Tathāgataṁ akkosanti||
paribhāsanti||
rosenti,||
tatra bhikkhave Tathāgatassa||
na hoti āghāto||
na appaccayo||
na cetaso anabhiraddhi.|| ||

Tatra ce bhikkhave||
pare Tathāgataṁ sakkaronti||
garu-karonti||
mānenti||
pūjenti,||
tatra bhikkhave Tathāgatassa||
na hoti ānando somanassaṁ||
na cetaso ubbilāvitattaṁ.|| ||

Tatra ce bhikkhave||
pare Tathāgataṁ sakkaronti||
garu-karonti||
mānenti||
pūjenti,||
tatra bhikkhave Tathāgatassa evaṁ hoti:|| ||

'Yaṁ kho idaṁ pubbe pariññātaṁ,||
tattha me eva-rūpā kārā karīyantī' ti.|| ||

[53] Tasmātiha bhikkhave tumhe ce pi pare akkoseyyuṁ paribhāseyyuṁ roseyyuṁ,||
tatra tumhehi na āghāto na appaccayo na cetaso anabhiraddhi karaṇīyā.|| ||

Tasmātiha bhikkhave tumhe ce pi pare sakkareyyuṁ garu-kareyyuṁ māneyyuṁ pūjeyyuṁ,||
tatra tumhehi na ānando na somanassaṁ na cetaso ubbilāvitattaṁ karaṇīyaṁ.|| ||

Tasamātiha bhikkhave tumhe ce pi pare sakkareyyuṁ garu-kareyyuṁ māneyyuṁ pūjeyyuṁ,||
tatra tumhākaṁ evam assa:|| ||

'Yaṁ kho idaṁ pubbe pariññātaṁ,||
tattha no eva-rūpā kārā karīyantī' ti.|| ||

[54] Tasmā'ti ha bhikkhave yaṁ na tumhākaṁ taṁ pajahatha,||
taṁ vo pahīnaṁ dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissati.|| ||

Kiñ ca bhikkhave na tumhākaṁ?|| ||

Rūpaṁ bhikkhave na tumhākaṁ||
taṁ pajahatha.|| ||

Taṁ vo pahīnaṁ dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissati.|| ||

Vedanā bhikkhave na tumhākaṁ [141] taṁ pajahatha.|| ||

Sā vo pahīnā dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissati.|| ||

Saññā bhikkhave na tumhākaṁ||
taṁ pajagahatha.|| ||

Sā vo pahīnā dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissati.|| ||

Saṅkhārā bhikkhave na tumhākaṁ||
te pajahatha.|| ||

Te vo pahīnā dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavisasanti.|| ||

Viññāṇaṁ bhikkhave na tumhākaṁ||
taṁ pajahatha.|| ||

Taṁ vo pahīnā dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissati.|| ||

[55] Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||

Yaṁ imasmiṁ Jetavane tiṇa-kaṭṭha-sākhā-palāsaṁ,||
taṁ jano hareyya vā||
ḍaheyya vā||
yathā-paccayaṁ vā kareyya,||
api nu tumhākaṁ evam assa:|| ||

Amhe jano harati vā||
ḍahati vā||
yathā-paccayaṁ karotī' ti?"|| ||

"No h'etaṁ bhante.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Na hi no etaṁ bhante attā vā attaniyaṁ vā" ti.|| ||

"Evam eva kho bhikkhave yaṁ na tumhākaṁ||
taṁ pajahatha.|| ||

Taṁ vo pahīnaṁ dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissati.|| ||

Kiñ ca bhikkhave na tumhākaṁ?|| ||

Rūpaṁ bhikkhave na tumhākaṁ,||
taṁ pajahatha.|| ||

Taṁ vo pahīnaṁ dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissati.|| ||

Vedanā bhikkhave na tumhākaṁ,||
taṁ pajahatha.|| ||

Sā vo pahīnā dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissati.|| ||

Saññā bhikkhave na tumhākaṁ,||
taṁ pajahatha.|| ||

Sā vo pahīnā dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissati.|| ||

Saṅkhārā bhikkhave na tumhākaṁ,||
te pajahatha.|| ||

Te vo pahīnā dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissanti.|| ||

Viññāṇaṁ bhikkhave na tumhākaṁ,||
taṁ pajahatha.|| ||

Taṁ vo pahīnaṁ dīgha-rattaṁ hitāya sukhāya bhavissati.|| ||

 

---

 

[56] Evaṁ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo,||
uttāno,||
vivaṭo,||
pakāsito,||
chinnapilotiko.|| ||

Evaṁ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme,||
uttāne,||
vivaṭe,||
pakāsite,||
chinnapilotike,||
ye te bhikkhū Arahanto khīṇ'āsavā,||
vusitavanto,||
kata-karaṇīyā,||
ohita-bhārā,||
anuppatta-sadatthā,||
parikkhīṇa-bhava-saṁyojanā,||
samma-d-aññā vimuttā,||
vaṭṭaṁ tesaṁ n'atthi paññāpanāya.|| ||

[57] Evaṁ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo,||
uttāno,||
vivaṭo,||
pakāsito,||
chinnapilotiko.|| ||

Evaṁ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme,||
uttāne,||
vivaṭe,||
pakāsite,||
chinnapilotike,||
yesaṁ bhikkhūnaṁ pañc'oram-bhāgiyāni saṁyojanāni pahīnāni,||
sabbe te opapātikā tattha parinibbāyino anāvatti-dhammā tasmā lokā.|| ||

[58] Evaṁ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo,||
uttāno,||
vivaṭo,||
pakāsito,||
chinnapilotiko.|| ||

Evaṁ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme,||
uttāne,||
vivaṭe,||
pakāsite,||
chinnapilotike,||
yesaṁ bhikkhūnaṁ tīṇi saṁyojanāni pahīnāni||
rāga-dosa-mohā tanubhūtā,||
sabbe te Sakad-āgāmino,||
saki-d-eva imaṁ lokaṁ āgantvā dukkhass'antaṁ karissanti.|| ||

[59] Evaṁ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo,||
uttāno,||
vivaṭo,||
pakāsito,||
chinnapilotiko.|| ||

Evaṁ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme,||
uttāne,||
vivaṭe,||
pakāsite,||
chinnapilotike,||
yesaṁ bhikkhūnaṁ tīṇi saṁyojanāni pahīnāni||
sabbe te Sot'āpannā avini- [142] pātadhammā||
niyatā sambodhi-parāyanā.|| ||

[60] Evaṁ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo,||
uttāno,||
vivaṭo,||
pakāsito,||
chinnapilotiko.|| ||

Evaṁ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme,||
uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike,||
ye te bhikkhū Dhamm-ā-nusārino saddh-ā-nusārino sabbe te sambodhi-parāyanā.|| ||

[61] Evaṁ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo,||
uttāno,||
vivaṭo,||
pakāsito,||
chinnapilotiko.|| ||

Evaṁ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme,||
uttāne,||
vivaṭe,||
pakāsite,||
chinnapilotike,||
yesaṁ mayi saddhāmattaṁ||
pemamattaṁ||
sabbe te saggaparāyanāti.|| ||

[62] Idam avoca Bhagavā.|| ||

Attamanā te bhikkhū Bhagavato bhāsitaṁ "abhinandun" ti.|| ||

Alagadd'Ūpama Suttaṁ