Majjhima Nikāya
1. Mūla-Paṇṇāsa
4. Mahā Yamaka Vagga

Sutta 35

Cūḷa Saccaka Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 

---

[227]

[1][chlm][pts][than][upal] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Mahāvane Kuṭāgārasālāyaṁ|| ||

Tena kho pana samayena Saccako Nigaṇṭha-putto Vesāliyaṁ paṭivasati,||
bhassappavādiko paṇḍitavādo sādhusammato bahu-janassa|| ||

So Vesāliyaṁ parisatiṁ evaṁ vācaṁ bhāsati:|| ||

"Nāhaṁ taṁ passāmi samaṇaṁ vā brāhmaṇaṁ vā saṅghiṁ gaṇiṁ gaṇācariyaṁ,||
api Arahantaṁ Sammā Sambuddhaṁ paṭijānamānaṁ,||
yo mayā vādena vādaṁ||
samāraddho||
na saṅkampeyya||
na sampakampeyya||
na sampavedheyya,||
yassa na kacchehi sedā mucceyyuṁ.|| ||

Thūṇañ ce p'ahaṁ acetanaṁ vādena vādaṁ samārabheyyaṁ,||
sā pi mayā vādena vādaṁ||
samāraddhā||
saṅkampeyya||
sampakampeyya||
sampavedheyya|| ||

Ko pana vādo manussabhūtassā" ti.|| ||

2. Atha kho āyasmā Assaji pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Vesāliṁ piṇḍāya pāvisi|| ||

Addasā kho Saccako Nigaṇṭha-putto Vesāliyaṁ jaṅghā-vihāraṁ anucaṅkamamāno [228] anuvicaramāno āyasmantaṁ Assajiṁ dūrato va āga-c-chantaṁ,||
disvāna yen'āyasmā Assaji ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā āyasmatā Assajinā saddhiṁ sammodiṁ.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ aṭṭhāsi|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhito kho Saccako Nigaṇṭha-putto āyasmantaṁ Assajiṁ etad avoca:|| ||

"Kathaṁ pana bho Assaji Samaṇo Gotamo sāvake vineti?|| ||

Katham-bhāgā ca pana samaṇassa Gotamassa sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī" ti?|| ||

Evaṁ kho Aggivessana Bhagavā sāvake vineti,||
evaṁ-bhāgā ca pana Bhagavato sāvakesu anusāsanī bahulā pavattati:|| ||

'Rūpaṁ bhikkhave aniccaṁ,||
vedanā aniccā,||
saññā aniccā,||
saṅkhārā aniccā,||
viññāṇaṁ aniccaṁ;|| ||

Rūpaṁ bhikkhave anattā,||
vedanā anattā,||
saññā anattā,||
saṅkhārā anattā,||
viññāṇaṁ anattā;|| ||

Sabbe saṅkhārā aniccā,||
sabbe dhammā anattā' ti.|| ||

Evaṁ kho Aggivessana Bhagavā sāvake vineti,||
evaṁ-bhāgā ca pana Bhagavato sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī" ti.|| ||

"Dussutaṁ vata bho Assaji assumha,||
ye mayaṁ evaṁ vādiṁ samaṇaṁ Gotamaṁ assumha;||
app'eva nāma mayaṁ kadāci karahaci tena bhotā Gotamena saddhiṁ samāgaccheyyāma,||
app'eva nāma siyā kocid-eva kathā-sallāpo,||
app'eva nāma tasmā pāpakā diṭṭhi-gatā viveceyyāmā" ti.|| ||

3. Tena kho pana samayeta pañca-mattāni Licchavisatāni santhāgāre sanni-patitāni honti kenacid-eva karaṇīyena|| ||

Atha kho Saccako Nigaṇṭha-putto yena te Licchavī ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā te Licchavī etad avoca:|| ||

"Abhi-k-kamantu bhonto Licchavī!|| ||

Abhi-k-kamantu bhonto Licchavī!|| ||

Ajja me samaṇena Gotamena saddhiṁ kathā-sallāpo bhavissati.|| ||

Sace me Samaṇo Gotamo tathā patiṭṭhissati,||
yathā'ssa me ñātaññatarena sāvakena Assajinā nāma bhikkhunā pati-ṭ-ṭhitaṁ.|| ||

Seyyathā pi nāma balavā puriso dīghalomikaṁ eḷakaṁ lomesu gahetvā||
ākaḍḍheyya||
parikaḍḍheyya||
samparikaḍḍeyya,||
evam-evāhaṁ samaṇaṁ Gotamaṁ vādena vādaṁ||
ākaḍḍhissāmi||
parikaḍḍhissāmi||
samparikaḍḍhissāmi.|| ||

Seyyathā pi nāma balavā soṇḍikākammakaro mahantaṁ soṇḍikākilañjaṁ gambhīre udaka-rahade pakkhipitvā kaṇṇe gahetvā||
ākaḍḍheyya||
parikaḍḍheyya||
samparikaḍḍeyya,||
evam-evāhaṁ samaṇaṁ Gotamaṁ vādena vādaṁ||
ākaḍḍhissāmi||
parikaḍḍhissāmi||
samparikaḍḍhissāmi.|| ||

Seyyathā pi nāma balavā soṇḍikādhutto [229] vālaṁ kaṇṇe gahetvā odhuneyya niddhuneyya nicchodeyya,||
evam-evāhaṁ samaṇaṁ Gotamaṁ vādena vādaṁ||
odhunissāmi||
niddhunissāmi||
nicchodessāmi.|| ||

Seyyathā pi nāma kuñjaro saṭṭhihāyano gambhīraṁ pokkharaṇiṁ ogahetvā saṇadhovikaṁ nāma kīḷitajātaṁ kīḷati,||
evam-evāhaṁ samaṇaṁ Gotamaṁ saṇadhovikaṁ maññe kīḷitajātaṁ kīḷissāmi.|| ||

Abhi-k-kamantu bhonto Licchavī!|| ||

Abhi-k-kamantu bhonto Licchavī!|| ||

Ajja me samaṇena Gotamena saddhiṁ kathā-sallāpo bhavissatī " ti.|| ||

4. Tatr'ekacce Licchavī evam āhaṁsu:|| ||

"Kiṁ Samaṇo Gotamo Saccakassa Nigaṇṭha-puttassa vādaṁ āropessati,||
atha kho Saccako Nigaṇṭha-putto samaṇassa Gotamassa vādaṁ āropessatī" ti|| ||

Ekacce Licchavī evam āhaṁsu:|| ||

"Kiṁ so bhavamāno Saccako Nigaṇṭha-putto Bhagavato vādaṁ āropessati,||
atha kho Bhagavā Saccakassa Nigaṇṭha-puttassa vādaṁ āropessatī" ti.|| ||

5. Atha kho Saccako Nigaṇṭha-putto pañca-mattehi Licchavisatehi parivuto yena Mahāvanaṁ kūṭā-gārasālā ten'upasaṅkami.|| ||

Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti.|| ||

Atha kho Saccako Nigaṇṭha-putto yena te bhikkhū ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā te bhikkhū etad avoca:|| ||

"Kahaṁ nu kho bho etarahi so bhavaṁ Gotamo viharati?|| ||

Dassanakāmā hi mayaṁ taṁ bhavantaṁ Gotaman" ti.|| ||

"Es'Aggivessana Bhagavā Mahāvanaṁ ajjhoga-hetvā aññatarasmiṁ rukkha-mūle divā-vihāraṁ nisinno" ti.|| ||

6. Atha kho Saccako Nigaṇṭha-putto mahatiyā Licchaviparisāya saddhiṁ Mahāvanaṁ ajjhoga-hetvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Te pi kho Licchavī app'ekacce Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

App'ekacce Bhagavatā saddhiṁ sammodiṁsu.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

App'ekacce yena Bhagavā ten'añjaliṁ panāmetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

App'ekacce Bhagavato santike nāmagottaṁ sāvetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

App'ekacce tuṇhī-bhūtā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Saccako Nigaṇṭha-putto Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Puccheyyāhaṁ bhavantaṁ Gotamaṁ kañcid-eva desaṁ,||
sace me bhavaṁ Gotamo okāsaṁ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā" ti.|| ||

"Pucch'Aggivessana yad- [230] ākaṅkhasī" ti.|| ||

7. "Kathaṁ pana bhavaṁ Gotamo sāvake vineti?|| ||

Katham-bhāgā ca pana bhoto Gotamassa sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī" ti?|| ||

"Evaṁ kho ahaṁ Aggivessana sāvake vinemi,||
evaṁ-bhāgā ca pana me sāvakesu anusāsanī bahulā pavattati:|| ||

'Rūpaṁ bhikkhave aniccaṁ,||
vedanā aniccā,||
saññā aniccā,||
saṅkhārā aniccā,||
viññāṇaṁ aniccaṁ;|| ||

Rūpaṁ bhikkhave anattā,||
vedanā anattā,||
saññā anattā,||
saṅkhārā anattā,||
viññāṇaṁ anattaṁ;|| ||

Sabbe saṅkhārā aniccā,||
sabbe dhammā anattā' ti|| ||

Evaṁ kho ahaṁ Aggivessana sāvake vinemi,||
evaṁ-bhāgā ca pana me sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī" ti.|| ||

8. "Upamā maṁ bho Gotama paṭibhātī" ti.|| ||

"Paṭibhātu taṁ Aggivessanā" ti Bhagavā avoca.|| ||

"Seyyathā pi bho Gotama ye kec'ime bījagāma-bhūtagāmā vuḍḍhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjanti,||
sabbe te paṭhaviṁ nissāya paṭhaviyaṁ patiṭṭhāya||
evam-ete bījagāma-bhūtagāmā vuḍḍhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjanti;|| ||

Seyyathā pi vā pana bho Gotama ye kec'ime bala-karaṇīyā kammantā karīyanti,||
sabbe te paṭhaviṁ nissāya paṭhaviyaṁ patiṭṭhāya||
evam-ete bala-karaṇīyā kammantā karīyanti;|| ||

evam eva kho bho Gotama||
rūp'attā'yaṁ purisa-puggalo rūpe patiṭṭhāya puññaṁ vā apuññaṁ vā pasavati;||
vedan'attā'yaṁ purisa-puggalo vedanāyaṁ patiṭṭhāya puññaṁ vā apuññaṁ vā pasavati;||
saññ'attā'yaṁ purisa-puggalo saññāyaṁ patiṭṭhāya puññaṁ vā apuññaṁ vā pasavati;||
saṅkhār'attā'yaṁ purisa-puggalo saṅkhāresu patiṭṭhāya puññaṁ vā apuññaṁ vā pasavati;||
viññāṇ'attā'yaṁ purisa-puggalo viññāṇe patiṭṭhāya puññaṁ vā apuññaṁ vā pasavatī" ti.|| ||

9. "Nanu tvaṁ Aggivessana evaṁ vadesi:|| ||

'Rūpaṁ me attā,||
vedanā me attā,||
saññā me attā,||
saṅkhārā me attā,||
viññāṇaṁ me attā" ti?|| ||

"Ahaṁ hi bho Gotama evaṁ vadāmi:|| ||

'Rūpaṁ me attā,||
vedanā me attā,||
saññā me attā,||
saṅkhārā me attā,||
viññāṇaṁ me attā' ti.|| ||

Ayañ ca mahatī janatā" ti.|| ||

"Kiṁ hi te Aggivessana mahatī janatā karissati?|| ||

Iṅgha tvaṁ Aggivessana sakaṁ yeva vādaṁ nibbeṭhehī" ti.|| ||

"Ahaṁ hi bho Gotama evaṁ vadāmi:|| ||

'Rūpaṁ me attā,||
vedanā me attā,||
saññā me attā,||
saṅkhārā me attā,||
viññāṇaṁ me attā'" ti.|| ||

10. "Tena hi Aggivessana taṁ yev'ettha paṭipucchissāmi,||
yathā te khameyya,||
tathā naṁ vyākareyyāsi.|| ||

Taṁ [231] kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Vatteyya rañño khattiyassa muddhā-vasittassa sakasmiṁ vijite vaso||
ghātetāyaṁ vā ghātetuṁ,||
jāpetāyaṁ vā jāpetuṁ,||
pabbājetāyaṁ vā pabbājetuṁ -||
seyyathā pi rañño Pasenadissa Kosalassa,||
seyyathā pi vā pana rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassā" ti?|| ||

"Vatteyya bho Gotama rañño khattiyassa muddhā-vasittassa sakasmiṁ vijite vaso:||
ghātetāyaṁ vā ghātetuṁ,||
jāpetāyaṁ vā jāpetuṁ,||
pabbājetāyaṁ vā pabbājetuṁ -||
seyyathā pi rañño Pasenadissa Kosalassa,||
seyyathā pi vā pana rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa.|| ||

Imesam pi hi bho Gotama saṅghānaṁ gaṇānaṁ - seyyath'īdaṁ:||
Vajjīnaṁ, Mallānaṁ vattati sakasmiṁ vijite vaso:||
ghātetāyaṁ vā ghātetuṁ,||
jāpetāyaṁ vā jāpetuṁ,||
pabbājetāyaṁ vā pabbājetuṁ.|| ||

Kiṁ pana rañño khattiyassa muddhā-vasittassa||
seyyathā pi rañño Pasenadissa Kosalassa||
seyyathā pi vā pana rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa?|| ||

Vatteyya bho Gotama,||
vattituñ-ca-m-arahatī" ti.|| ||

11. "Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Yaṁ tvaṁ evaṁ vadesi:|| ||

'Rūpaṁ me attā' ti,||
vattati te tasmiṁ rūpe vaso:|| ||

'Evaṁ me rūpaṁ hotu,||
evaṁ me rūpaṁ mā ahosī' ti"?|| ||

Evaṁ vutte Saccako Nigaṇṭha-putto tuṇhī ahosi.|| ||

Dutiyam pi kho Bhagavā Saccakaṁ Nigaṇṭha-puttaṁ etad avoca:|| ||

"Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Yaṁ tvaṁ evaṁ vadesi:|| ||

'Rūpaṁ me attā' ti,||
vattati te tasmiṁ rūpe vaso:|| ||

'Evaṁ me rūpaṁ hotu,||
evaṁ me rūpaṁ mā ahosī' ti"?|| ||

Dutiyam pi kho Saccako Nigaṇṭha-putto tuṇhī ahosi.|| ||

Atha kho Bhagavā Saccakaṁ Nigaṇṭha-puttaṁ etad avoca:|| ||

"Vyākarohi'dāni Aggivessana,||
na dāni te tuṇhī-bhāvassa kālo.|| ||

Yo koci Aggivessana Tathāgatena yāva tatiyaṁ saha-dhammikaṁ pañhaṁ puṭṭho na vyākaroti,||
etth'ev'assa sattadhā muddhā phalatī" ti.|| ||

12. Tena kho pana samaye vajirapāṇī yakkho āyasaṁ vajiraṁ ādāya ādittaṁ sampajjalitaṁ sa-joti-bhūtaṁ Saccakassa Nigaṇṭha-puttassa upari-vehāsaṁ ṭhito hoti:|| ||

"Sac'āyaṁ Saccako Nigaṇṭha-putto Bhagavatā yāva tatiyaṁ saha-dhammikaṁ pañhaṁ puṭṭho na vyākarissati||
etth'ev'assa sattadhā muddhaṁ phālessāmī" ti.|| ||

Taṁ kho pana vajirapāṇiṁ yakkhaṁ Bhagavā c'eva passati,||
Saccako ca Nigaṇṭha-putto|| ||

Atha kho Saccako Nigaṇṭha-putto bhīto saṁviggo loma-haṭṭha-jāto Bhaga- [232] vantaṁ yeva tāṇaṁ gavesī,||
Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Pucchatu maṁ bhavaṁ Gotamo,||
vyākarissāmī" ti.|| ||

13. "Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Yaṁ tvaṁ evaṁ vadesi:|| ||

'Rūpaṁ me attā' ti,||
vattati te tasmiṁ rūpe vaso:|| ||

'Evaṁ me rūpaṁ hotu,||
evaṁ me rūpaṁ mā ahosī' ti"?|| ||

"No h'idaṁ bho Gotama."|| ||

"Manasi karohi Aggivessana,||
manasi karitvā kho Aggivessana vyākarohi,||
na kho te sandhīyati purimena vā pacchimaṁ,||
pacchimena vā purimaṁ.|| ||

■

Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Yaṁ tvaṁ evaṁ vadesi:|| ||

'Vedanā me attā' ti,||
vattati te tāyaṁ vedanāyaṁ vaso|| ||

'Evaṁ me vedanā hotu,||
evaṁ me vedanā mā ahosi' ti"?|| ||

"No h'idaṁ bho Gotama."|| ||

"Manasi karohi Aggivessana,||
manasi karitvā kho Aggivessana vyākarohi,||
na kho te sandhīyati purimena vā pacchimaṁ,||
pacchimena vā purimaṁ.|| ||

■

Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Yaṁ tvaṁ evaṁ vadesi:|| ||

'Yaṁ tvaṁ evaṁ vadesi:|| ||

'Saññā me attā' ti,||
vattati te tāyaṁ saññāyaṁ vaso|| ||

'Evaṁ me saññā hotu,||
evaṁ me saññā mā ahosi' ti"?|| ||

"No h'idaṁ bho Gotama."|| ||

"Manasi karohi Aggivessana,||
manasi karitvā kho Aggivessana vyākarohi,||
na kho te sandhīyati purimena vā pacchimaṁ,||
pacchimena vā purimaṁ.|| ||

■

Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Yaṁ tvaṁ evaṁ vadesi:|| ||

'Saṅkhārā me attā' ti,||
vattati te tāsu saṅkhāresu vaso|| ||

'Evaṁ me saṅkhārā hontu,||
evaṁ me saṅkhārā mā ahesun' ti"?|| ||

"No h'idaṁ bho Gotama."|| ||

"Manasi karohi Aggivessana,||
manasi karitvā kho Aggivessana vyākarohi,||
na kho te sandhīyati purimena vā pacchimaṁ,||
pacchimena vā purimaṁ.|| ||

■

Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Yaṁ tvaṁ evaṁ vadesi:|| ||

'Viññāṇaṁ me attā' ti,||
vattati te tasmiṁ viññāṇe vaso|| ||

'Evaṁ me viññāṇaṁ hotu||
evaṁ me viññāṇaṁ mā ahosi' ti"?|| ||

"No h'idaṁ bho Gotama."|| ||

"Manasi karohi Aggivessana,||
manasi karitvā kho Aggivessana vyākarohi,||
na kho te sandhīyati purimena vā pacchimaṁ,||
pacchimena vā purimaṁ.|| ||

 

---

 

14. Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

'Rūpaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā' ti"?|| ||

"Aniccaṁ bho Gotama."|| ||

"'Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā' ti"?|| ||

"Dukkhaṁ bho Gotama."|| ||

"Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāma-dhammaṁ kallan-nu taṁ samanupassituṁ:|| ||

'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
[233] eso me attā' ti?"|| ||

"No h'idaṁ bho Gotama."|| ||

■

"Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Vedanā niccaṁ vā aniccaṁ vā' ti"?|| ||

"Aniccaṁ bho Gotama."|| ||

"'Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā' ti"?|| ||

"Dukkhaṁ bho Gotama."|| ||

"Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāma-dhammaṁ kallan-nu taṁ samanupassituṁ:|| ||

'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti?"|| ||

"No h'idaṁ bho Gotama."|| ||

■

"Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Saññā niccaṁ vā aniccaṁ vā' ti"?|| ||

"Aniccaṁ bho Gotama."|| ||

"'Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā' ti"?|| ||

"Dukkhaṁ bho Gotama."|| ||

"Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāma-dhammaṁ kallan-nu taṁ samanupassituṁ:|| ||

'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti?"|| ||

"No h'idaṁ bho Gotama."|| ||

■

"Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Saṅkhārā niccaṁ vā aniccaṁ vā' ti"?|| ||

"Aniccaṁ bho Gotama."|| ||

"'Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā' ti"?|| ||

"Dukkhaṁ bho Gotama."|| ||

"Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāma-dhammaṁ kallan-nu taṁ samanupassituṁ:|| ||

'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti?"|| ||

"No h'idaṁ bho Gotama."|| ||

■

"Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Viññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā' ti"?|| ||

"Aniccaṁ bho Gotama."|| ||

"'Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā' ti"?|| ||

"Dukkhaṁ bho Gotama."|| ||

"Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāma-dhammaṁ kallan-nu taṁ samanupassituṁ:|| ||

'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti?"|| ||

"No h'idaṁ bho Gotama."|| ||

 

---

 

"Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Yo nu kho dukkhaṁ||
allīno dukkhaṁ||
upagato dukkhaṁ||
ajjhosito dukkhaṁ:||
'Etaṁ mama,||
eso hamasmi,||
eso me attā" ti samanupassati,||
api nu kho so sāmaṁ vā dukkhaṁ parijāneyya,||
dukkhaṁ vā parikkhepetvā vihareyyā ti"?|| ||

"Kiṁ hi siyā bho Gotama,||
no h'idaṁ bho Gotamā" ti|| ||

■

Taṁ kiṁ maññasi Aggivessana?|| ||

Na nu tvaṁ evaṁ sante dukkhaṁ||
allīno dukkhaṁ||
upagato dukkhaṁ||
ajjhosito dukkhaṁ:||
'Etaṁ mama,||
eso'ham asmi,||
eso me attā' ti samanupassasī ti?|| ||

"Kiṁ hi no siyā bho Gotama,||
evam idaṁ bho Gotamā" ti.|| ||

16. Seyyathā pi Aggivessana,||
puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṁ caramāno tikhiṇaṁ kuṭhāriṁ ādāya vanaṁ paviseyya so tattha passeyya mahantaṁ kadali-k-khandhaṁ ujuṁ navaṁ akukkukajātaṁ,||
tam enaṁ mūle chindeyya,||
mūle chetvā agge chindeyya,||
agge chetvā pattavaṭṭiṁ vinibbhujeyya,||
so tattha pattavaṭṭiṁ vinibbhujanto,||
pheggumpi nādhigaccheyya,||
kuto sāraṁ;||
evam eva kho tvaṁ Aggivessana mayā sakasmiṁ vāde samanuyuyjiyamāno||
samanugāhiyamāno||
samanubhāsiyamāno ritto tuccho aparaddho.|| ||

17. Bhāsitā kho pana te esā Aggivessana Vesāliyaṁ parisatiṁ vācā|| ||

'Nāhan taṁ passāmi samaṇaṁ vā brāhmaṇaṁ vā saṅghiṁ gaṇiṁ gaṇācariyaṁ.||
api Arahantaṁ Sammā Sambuddhaṁ paṭijānamānaṁ,||
yo mayā vādena vādaṁ samāraddho||
na saṅkampeyya||
na sampakampeyya||
na sampavedheyya,||
yassa na kacchehi sedā mucceyyuṁ.|| ||

Thūnaṁ ce p'ahaṁ acetanaṁ vādena vādaṁ samārabheyyaṁ,||
sā pi mayā vādena vādaṁ samāraddhā||
saṅkampeyya||
sampakampeyya||
sampavedheyya,||
ko pana vādo manussabhūtassā' ti.|| ||

Tuyhaṁ kho pan'Aggivesna app'ekaccāni sedaphusitāni nalāṭā muttāni uttarā-saṅgaṁ vinibhinditvā bhūmiyaṁ pati-ṭ-ṭhitāni.|| ||

Mayhaṁ kho pan'Aggivessana,||
n'atthi etarahi kāyasmiṁ sedo" ti|| ||

Iti Bhagavā tasmiṁ parisatiṁ suvaṇṇavaṇṇaṁ kāyaṁ vivari.|| ||

[234] Evaṁ vutte Saccako Nigaṇṭha-putto tuṇhī-bhūto maṅku-bhūto patta-k-khandho adho-mukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.|| ||

18. Atha kho Dummukho Licchavi-putto Saccakaṁ Nigaṇṭha-puttaṁ tuṇhī-bhūtaṁ maṅku-bhūtaṁ patta-k-khandhaṁ adho-mukhaṁ pajjhāyan taṁ appaṭibhānaṁ viditvā Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Upamā maṁ Bhagavā paṭibhātī" ti|| ||

"Paṭibhātu taṁ dummukhā" ti Bhagavā avoca.|| ||

"Seyyathā pi bhante gāmassa vā nigamassa vā avidūre pokkharaṇī,||
tatr'assa kakkaṭako.|| ||

Atha kho bhante sambahulā kumārakā vā kumārikā vā tamhā gāmā vā nigamā vā ni-k-khamitvā yena sā pokkharaṇī ten'upasaṅkameyyuṁ,||
upasaṅkamitvā taṁ pokkharaṇiṁ ogahetvā taṁ kakkaṭakaṁ udakā uddharitvā thale patiṭṭhāpeyyuṁ.|| ||

Yañ-yad-eva hi so bhante kakkaṭako aḷaṁ abhininnāmeyya,||
taṁ tad-eva te kumārakā vā kumārikā vā kaṭṭhena vā kaṭhalena vā sañchindeyyuṁ sambhañjeyyuṁ sampalibhañjeyyuṁ.|| ||

Evaṁ hi so bhante kakkaṭako sabbehi aḷehi sañchinnehi sambhaggehi sampalibhaggehi abhabbo taṁ pokkharaṇiṁ puna otarituṁ seyyathā pi pubbe.|| ||

Evam eva kho bhante yāni Saccakassa Nigaṇṭha-puttassa visūkāyitāni visevitāni vipphanditāni kānici kānici,||
tāni Bhagavatā sañchinnāni sambhaggāni sampalibhaggāni,||
abhabbo ca dāni bhante Saccako Nigaṇṭha-putto puna Bhagavantaṁ upasaṅkamituṁ yad idaṁ vādādhippāyo" ti.|| ||

19. Evaṁ vutte Saccako Nigaṇṭha-putto Dummukhaṁ Licchavi-puttaṁ etad avoca:|| ||

"Āgamehi tvaṁ Dummukha,||
agamehi tvaṁ Dummukha,||
na mayaṁ tayā saddhiṁ mantema,||
idha mayaṁ bhotā Gotamena saddhiṁ mantema.|| ||

Tiṭṭhat'esā bho Gotama,||
amhākañ c'eva aññesañ ca puthusamaṇa-brāhmaṇānaṁ vācā,||
vilāpaṁ vilapitaṁ maññe.|| ||

Kittāvatā ca nu kho bhoto Gotamassa sāvako sāsanakaro hoti||
ovādapatikaro tiṇṇa-vici-kiccho vigata-kathaṁ-katho vesārajja-p-patto apara-p-paccayo satthu sāsane viharatī " ti?|| ||

20. "Idha Aggivessana mama sāvako yaṁ kiñci rūpaṁ||
atīt-ā-nāgata pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre santike vā,||
sabbaṁ rūpaṁ||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
[235] evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya passati.|| ||

■

Yā kāci vedanā||
atīt-ā-nāgata pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre santike vā,||
sabbaṁ vedanā||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya passati.|| ||

■

Yā kāci saññā||
atīt-ā-nāgata pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre santike vā,||
sabbaṁ saññā||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya passati.|| ||

■

Ye keci saṅkhārā||
atīt-ā-nāgata pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre santike vā,||
sabbaṁ saṅkhārā||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya passati.|| ||

■

Yaṁ kiñci viññāṇaṁ||
atīt-ā-nāgata pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre santike vā,||
sabbaṁ viññāṇaṁ||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya passati.|| ||

■

Ettāvatā kho Aggivessana mama sāvako sāsanakaro hoti||
ovādapatikaro||
tiṇṇa-vici-kiccho||
vigata-kathaṁ-katho||
vesārajja-p-patto||
apara-p-paccayo||
satthu sāsane viharatī" ti.|| ||

21. "Kittāvatā pana bho Gotama bhikkhu arahaṁ hoti||
khīṇ'āsavo||
vusitavā kata-karaṇīyo||
ohita-bhāro||
anuppatta-sadattho||
parikkhīṇa-bhava-saṁyojano||
samma-d-aññā vimutto" ti?|| ||

Idha Aggivessana bhikkhu yaṁ kiñci rūpaṁ||
atīt-ā-nāgata pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā subumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre sannike vā,||
sabbaṁ rūpaṁ||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya disvā anupādā vimutto hoti.|| ||

■

Yā kāci vedanā||
atīt-ā-nāgata pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā subumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre sannike vā,||
sabbaṁ vedanā||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya disvā anupādā vimutto hoti.|| ||

■

Yā kāci saññā||
atīt-ā-nāgata pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā subumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre sannike vā,||
sabbaṁ saññā||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya disvā anupādā vimutto hoti.|| ||

■

Ye keci saṅkhārā||
atīt-ā-nāgata pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā subumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre sannike vā,||
sabbaṁ saṅkhārā||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya disvā anupādā vimutto hoti.|| ||

■

Yaṁ kiñci viññāṇaṁ||
atīt-ā-nāgata pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā subumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre sannike vā,||
sabbaṁ viññāṇaṁ||
'n'etaṁ mama,||
n'eso'ham asmi,||
na m'eso attā' ti,||
evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya disvā anupādā vimutto hoti.|| ||

■

Ettāvatā kho Aggivessana bhikkhu arahaṁ hoti||
khīṇ'āsavo||
vusitavā||
kata-karaṇīyo||
ohita-bhāro||
anuppatta-sadattho||
parikkhīṇa-bhava-saṁyojano samma-d-aññā vimutto.|| ||

22. Evaṁ vimutta-citto kho Aggivessana bhikkhu tīhi anuttariyehi samannāgato hoti:|| ||

Dassan'ānuttariyena||
paṭipadānuttariyena||
vimuttānuttariyena.|| ||

Evaṁ vimutta-citto kho Aggivessana bhikkhu Tathāgataṁ yeva sakkaroti,||
garukaroti,||
māneti,||
pūjeti:|| ||

'Buddho so Bhagavā bodhāya dhammaṁ deseti,||
danto so Bhagavā damathāya dhammaṁ deseti||
santo so Bhagavā samathāya dhammaṁ deseti||
tiṇṇo so Bhagavā taraṇāya dhammaṁ deseti||
parinibbuto so Bhagavā pariNibbānāya dhammaṁ desetī' ti".|| ||

23. Evaṁ vutte Saccako Nigaṇṭha-putto Bhagavantaṁ etad [236]avoca:|| ||

"Mayam-eva bho Gotama dhaṁsī,||
mayaṁ pagabbhā,||
ye mayaṁ bhavantaṁ Gotamaṁ vādena vādaṁ āsādetabbaṁ amaññimha.|| ||

Siyā hi bho Gotama hatthippabhinnaṁ āsajja purisassa sotthi-bhāvo,||
na tv'eva bhavantaṁ Gotamaṁ āsajja siyā purisassa sotthi-bhāvo.|| ||

Siyā hi bho Gotama jalantaṁ aggi-k-khandhaṁ āsajja purisassa sotthi-bhāvo,||
na tv'eva bhavantaṁ Gotamaṁ āsajja siyā purisassa sotthi-bhāvo.|| ||

Siyā hi bho Gotama āsivisaṁ ghora-visaṁ āsajja purisassa sotthi-bhāvo,||
na tv'eva bhavantaṁ Gotamaṁ āsajja siyā purisassa sotthi-bhāvo.|| ||

Mayam-eva bho Gotama dhaṁsī,||
mayaṁ pagabbhā||
ye mayaṁ bhavantaṁ Gotamaṁ vādena vādaṁ āsādetabbaṁ amaññimha.|| ||

Adhivāsetu ca me bhavaṁ Gotamo svātanāya bhattaṁ sddhiṁ bhikkhu-saṅghenā" ti.|| ||

Adhivāsesi Bhagavā tuṇhī-bhāvena.|| ||

24. Atha kho Saccako Nigaṇṭha-putto Bhagavato adhivāsanaṁ viditvā te Licchavī āmantesi:|| ||

"Suṇantu me bhonto Licchavī,||
samaṇo me Gotamo nimannito svātanāya bhattena saddhiṁ bhikkhu-saṅghena,||
yena me abhihareyyātha yamassa paṭirūpaṁ maññeyyāthā" ti.|| ||

Atha kho te Licchavī tassā rattiyā accayena Saccakassa Nigaṇṭha-puttassa pañca-mattāni thālipākasatāni bhattābhihāraṁ abhihariṁsu.|| ||

Atha kho Saccako Nigaṇṭha-putto sake ārāme paṇītaṁ khādanīyaṁ bhojanīyaṁ paṭiyādāpetvā Bhagavato kālaṁ ārocāpesi:|| ||

"Kālo bho Gotama,||
niṭṭhitaṁ bhattan" ti.|| ||

25. Atha kho Bhagavā pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya yena Saccakassa Nigaṇṭha-puttassa ārāmo ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṁ bhikkhu-saṅghena.|| ||

Atha kho Saccako Nigaṇṭha-putto Buddhapamukhaṁ bhikkhu-saṅghaṁ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.|| ||

Atha kho Saccako Nigaṇṭha-putto Bhagavantaṁ bhuttāviṁ onīta-patta-pāṇiṁ aññataraṁ nīcaṁ āsanaṁ gahetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Saccako Nigaṇṭha-putto Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Yam idaṁ bho Gotama dāne puññañ ca puññamahī ca,||
taṁ dāyakānaṁ sukhāya hotū" ti.|| ||

"Yaṁ kho Aggivessana tādisaṁ dakkhiṇeyyaṁ āgamma avīta-rāgaṁ||
avīta-dosaṁ||
avīta-mohaṁ,||
[237] taṁ dāyakānaṁ bhavissati.|| ||

Yaṁ kho Aggivessana mādisaṁ dakkhiṇeyyaṁ āgamma vīta-rāgaṁ||
vīta-dosaṁ||
vīta-mohaṁ,||
taṁ tuyhaṁ bhavisasatī" ti.|| ||

Cūḷa Saccaka Suttaṁ