Majjhima Nikāya
1. Mūla-Paṇṇāsa
5. Cūḷa Yamaka Vagga

Sutta 44

Cūḷa Vedalla Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 

---

[299]

[1][wrrn][chlm][pts][than][upal] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati||
Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||

Atha kho Visākho upāsako yena Dhammadinnā bhikkhunī ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Dhammadinnaṁ bhikkhuniṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Visākho upāsako Dhammadinnaṁ bhikkhuniṁ etad avoca:|| ||

[2][than]. "Sakkāyo sakkāyo ti ayye vuccati.|| ||

Katamo nu kho ayye sakkāyo vutto Bhagavatā" ti?|| ||

"Pañca kho ime āvuso Visākha upādāna-k-khandhā sakkāyo vutto Bhagavatā.|| ||

Seyyath'īdaṁ:||
rūp'ūpādāna-k-khandho||
vedan'ūpādāna-k-khandho||
saññ'ūpādāna-k-khandho||
saṅkhār'ūpādāna-k-khandho||
viññāṇ'ūpādāna-k-khandho.|| ||

Ime kho āvuso Visākha pañc'upādāna-k-khandhā sakkāyo vutto Bhagavatā" ti.|| ||

"Sādhu ayye" ti kho Visākho upāsako Dhammadinnāya bhikkhuniyā bhāsitaṁ abhinan'ditvā anumo-ditvā Dhammadinnaṁ bhikkhuniṁ uttariṁ pañhaṁ āpucchi:|| ||

[3][than]. "'Sakkāyasamudayo sakkāya-samudayo' ti ayye vuccati.|| ||

Katamo nu kho ayye sakkāya-samudayo vutto Bhagavatā" ti?|| ||

"Yā'yaṁ āvuso Visākha taṇhā pono-bhavikā nandi-rāga-sahagatā tatra tatr-ā-bhinandinī.|| ||

Seyyath'īdaṁ:||
kāma-taṇhā||
bhava-taṇhā||
vibhava-taṇhā.|| ||

Ayaṁ kho āvuso Visākha sakkāya-samudayo vutto Bhagavatā" ti.|| ||

[4][than]. "'Sakkāyanirodho sakkāya-nirodho' ti ayye vuccati.|| ||

Katamo nu kho ayye sakkāya-nirodho vutto Bhagavatā" ti?|| ||

"Yo kho āvuso Visākha tassā yeva taṇhāya asesa-virāga-nirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo.|| ||

Ayaṁ kho āvuso Visākha sakkāya-nirodho vutto Bhagavatā" ti.|| ||

[5][than]. "'Sakkāya-nirodha-gāminī paṭipadā sakkāya-nirodha-gāminī-paṭipadā' ti ayye vuccati.|| ||

Katamā nu kho ayye sakkāya-nirodha-gāminī-paṭipadā vuttā Bhagavatā" ti?|| ||

"Ayam eva kho āvuso Visākha Ariyo Aṭṭhaṅgiko Maggo sakkāya-nirodha-gāminī-paṭipadā vuttā Bhagavatā.|| ||

Seyyath'īdaṁ:||
sammā diṭṭhi||
sammā saṅkappo||
sammā vācā||
sammā kammanto||
sammā ājīvo||
sammā vāyāmo||
sammā sati||
sammā samādhi" ti.|| ||

[6][than] "Tañ'ñeva nu kho ayye upādānaṁ te pañc'upādāna-k-khandhā,||
udāhu aññatra pañcah'upādāna-k-khandhehi upādānan" ti?|| ||

"Na kho āvuso Visākha tañ'ñeva upādānaṁ te pañc'upādāna-k-khandhā,||
[300] na pi aññatra pañcah'upādāna-k-khandhehi upādānaṁ.|| ||

Yo kho āvuso Visākha pañcas'upādāna-k-khandhesu chanda-rāgo,||
taṁ tattha upādānan" ti.|| ||

[7][than]. "Kathaṁ pan'ayye sakkāya-diṭṭhi hotī" ti?|| ||

"Idh'āvuso Visākha a-s-sutavā puthujjano ariyānaṁ adassāvī ariya-Dhammassa akovido ariya-Dhamme avinīto,||
sappurisānaṁ adassāvī sappurisa-Dhammassa akovido sappurisa-Dhamme avinīto||
rūpaṁ attato samanupassati,||
rūpavantaṁ vā attāṇaṁ,||
attani vā rūpaṁ,||
rūpasmiṁ vā attāṇaṁ;||
vedanaṁ attato samanupassati,||
vedanā-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
attani vā vedanaṁ,||
vedanāya vā attāṇaṁ;||
saññaṁ attato samanupassati,||
saññā vantaṁ vā attāṇaṁ,||
attani vā saññaṁ,||
saññāya vā attāṇaṁ;||
saṅkhāre attato samanupassati,||
saṅkhāra-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
attani vā saṅkhāre,||
saṅkhāresu vā attāṇaṁ;||
viññāṇaṁ attato samanupassati,||
viññāṇa-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
attani vā viññāṇaṁ,||
viññāṇasmiṁ vā attāṇaṁ.|| ||

Evaṁ kho āvuso Visākha sakkāya-diṭṭhi hotī" ti.|| ||

[8][than] "Kathaṁ pan'ayye sakkāya-diṭṭhi na hotī" ti?|| ||

"Idh'āvuso Visākha sutavā ariya-sāvako ariyānaṁ dassāvī ariya-Dhammassa kovido ariya-Dhamme suvinīto,||
sappurisānaṁ dassāvī sappurisa-Dhammassa kovido sappurisa-Dhamme suvinīto||
na rūpaṁ attato samanupassati,||
na rūpavantaṁ vā attāṇaṁ,||
na attani vā rūpaṁ,||
na rūpasmiṁ vā attāṇaṁ;||
na vedanaṁ attato samanupassati,||
na vedanā-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
na attani vā vedanaṁ,||
vedanāya vā attāṇaṁ;||
na saññaṁ attato samanupassati,||
na saññā vantaṁ vā attāṇaṁ,||
na attani vā saññaṁ,||
na saññāya vā attāṇaṁ;||
na saṅkhāre attato samanupassati,||
na saṅkhāra-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
na attani vā saṅkhāre,||
na saṅkhāresu vā attāṇaṁ;||
na viññāṇaṁ attato samanupassati,||
na viññāṇa-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
na attani vā viññāṇaṁ,||
na viññāṇasmiṁ vā attāṇaṁ.|| ||

Evaṁ kho āvuso Visākha sakkāya-diṭṭhi na hotī" ti.|| ||

[9][than] "Katamo pan'ayye Ariyo Aṭṭhaṅgiko Maggo" ti?|| ||

"Ayam'eva kho āvuso Visākha Ariyo Aṭṭhaṅgiko Maggo.|| ||

Seyyath'īdaṁ:||
sammā diṭṭhi||
sammā saṅkappo||
sammā vācā||
sammā kammanto||
sammā ājīvo||
sammā vāyāmo||
sammā sati||
sammā samādhī" ti.|| ||

[10][than]. "Ariyo pan'ayye aṭṭhaṅgiko Maggo saṅkhato udāhu asaṅkhato" ti?|| ||

"Ariyo kho āvuso Visākha aṭṭhaṅgiko Maggo [301] saṅkhato" ti.|| ||

[11][than]. "Ariyena nu kho ayye aṭṭhaṅgikena maggena tayo khandhā saṅgahītā,||
udāhu tīhi khandhehi Ariyo Aṭṭhaṅgiko Maggo saṅgahīto" ti?|| ||

"Na kho āvuso Visākha ariyena aṭṭhaṅgikena maggena tayo khandhā saṅgahītā.|| ||

Tīhi ca kho āvuso Visākha khandhehi Ariyo Aṭṭhaṅgiko Maggo saṅgahīto:||
yā c'āvuso Visākha sammā-vācā,||
yo ca sammā-kammanto,||
yo ca sammā ājīvo,||
ime dhammā sīla-k-khandhe saṅgahītā.|| ||

Yo ca sammā-vāyāmo,||
yā ca sammā-sati,||
yo ca sammā-samādhi,||
ime dhammā samādhi-k-khandhe saṅgahītā.|| ||

Yā ca sammā-diṭṭhi,||
yo ca sammā-saṅkappo,||
ime dhammā paññā-k-khandhe saṅgahītā" ti.|| ||

[12][than]. "Katamo pan'ayye samādhi?|| ||

Katame samādhinimittā,
katame samādhiparikkhārā,
katamā samādhibhāvanā" ti?|| ||

"Yā kho āvuso Visākha cittassa ek'aggatā ayaṁ samādhi.|| ||

Cattāro sati-paṭṭhānā samādhinimittā.|| ||

Cattāro samma-p-padhānā samādhiparikkhārā.|| ||

Yā tesaṁ yeva dhammānaṁ āsevanā bhāvanā bahulī-kammaṁ,||
ayaṁ tattha samādhi bhāvanā" ti.|| ||

[13][than]. "Kati pan'ayye saṅkhāra" ti?|| |||| ||

"Tayo 'me āvuso Visākha saṅkhārā:
kāya-saṅkhāro||
vacī-saṅkhāro||
citta-saṅkhāro" ti.|| ||

[14][than]. "Katamo pan'ayye kāya-saṅkhāro,||
katamo vacī-saṅkhāro,||
katamo citta-saṅkhāro" ti?|| ||

"Assāsa-passāsā kho āvuso Visākha kāya-saṅkhāro.|| ||

Vitakkavicārā vacī-saṅkhāro.|| ||

Saññā ca vedanā ca citta-saṅkhāro" ti.|| ||

[15][than] "Kasmā pan'ayye assāsa-passāsā kāya-saṅkhāro?|| ||

Kasmā vitakka-vicārā vacī-saṅkhāro?|| ||

Kasmā saññā ca vedanā ca citta-saṅkhāro" ti?|| ||

Assāsa-passāsā kho āvuso Visākha kāyikā ete dhammā kāya-paṭibaddhā.|| ||

Tasmā assāsa-passāsā kāya-saṅkhāro.|| ||

Pubbe kho āvuso Visākha vitakketvā vicāretvā pacchā vācaṁ bhindati.|| ||

Tasmā vitakka-vicārā vacī-saṅkhāro.|| ||

Saññā ca vedanā ca cetasikā ete dhammā cittapaṭibaddhā.|| ||

Tasmā saññā ca vedanā ca citta-saṅkhāro" ti.|| ||

[16][than] "Kathañ ca pan'ayye saññā-vedayita-nirodha-samāpatti hotī" ti?|| ||

"Na kho āvuso Visākha saññā-vedayita-nirodhaṁ samāpajjantassa bhikkhuno evaṁ hoti:
'Ahaṁ saññā-vedayita-nirodhaṁ samāpajjissan' ti vā,||
'Ahaṁ saññā-vedayita-nirodhaṁ samāpajjāmī' ti vā,||
'Ahaṁ saññā-vedayita-nirodham samāpanno' ti vā,||
atha khvāssa pubbe va tathā cittaṁ bhāvitaṁ hoti yan taṁ tathattāya upanetī" ti.|| ||

[17][than] "Saññā-vedayita-nirodhaṁ [302] samāpajjantassa pan'ayye bhikkhuno katame dhammā paṭhamaṁ nirujjhanti:||
yadi vā kāya-saṅkhāro||
yadi vā vacī-saṅkhāro||
yadi vā citta-saṅkhāro" ti?|| ||

"Saññā-vedayita-nirodhaṁ samāpajjantassa kho āvuso Visākha bhikkhuno paṭhamaṁ nirujjhati vacī-saṅkhāro,||
tato kāya-saṅkhāro,||
tato citta-saṅkhāro" ti.|| ||

[18][than] "Kathañ ca pan'ayye saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhānaṁ hotī" ti?|| ||

"Na kho āvuso Visākha saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhahantassa bhikkhuno evaṁ hoti:||
'Ahaṁ saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhahi'ssan' ti vā||
'Ahaṁ saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhahāmī' ti vā||
'Ahaṁ saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhito' ti vā||
atha khvāssa pubbe va tathā cittaṁ bhāvitaṁ hoti yan taṁ tathattāya upanetī" ti|| ||

[19][than]. "Saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhahantassa pan'ayye bhikkhuno katame dhammā paṭhamaṁ uppajjanti,||
yadi vā kāya-saṅkhāro,||
yadi vā vacī-saṅkhāro,||
yadi vā citta-saṅkhāro" ti?|| ||

"Saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhahantassa kho āvuso Visākha bhikkhuno||
paṭhamaṁ uppajjati citta-saṅkhāro,||
tato kāya-saṅkhāro,||
tato vacī-saṅkhāro" ti.|| ||

[20][than] "Saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhitaṁ pan'ayye bhikkhuṁ kati phassā phusantī" ti?|| ||

"Saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhitaṁ kho āvuso Visākha bhikkhuṁ tayo phassā phusanti:||
suññato phasso,||
animitto phasso,||
appaṇihito phasso" ti.|| ||

[21][than] "Saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhitassa pan'ayye bhikkhuno kiṁ-ninnaṁ cittaṁ hoti kiṁ-poṇaṁ kiṁ-pabbhāran" ti?|| ||

"Saññā-vedayita-nirodha-samāpattiyā vuṭṭhitassa kho āvuso Visākha bhikkhuno||
viveka-ninnaṁ cittaṁ hoti||
viveka-poṇaṁ||
viveka-pabbhāran" ti.|| ||

[22][bit][than] "Kati pan'ayye vedanā" ti?|| ||

"Tisso kho imā āvuso Visākha vedanā:||
sukhā vedanā||
dukkhā vedanā||
adukkha-m-asukhā vedanā" ti.|| ||

[23][than]. "Katamā pan'ayye sukhā vedana,||
katamā dukkhā vedanā||
katamā adukkha-m-asukhā vedanā" ti?|| ||

"Yaṁ kho āvuso Visākha kāyikaṁ vā||
cetasikaṁ vā||
sukhaṁ||
sātaṁ||
vedayitaṁ||
ayaṁ||
sukhā||
vedanā.|| ||

Yaṁ kho āvuso Visākha kāyikaṁ vā||
cetasikaṁ vā||
dukkhaṁ||
asātaṁ||
vedayitaṁ||
ayaṁ||
dukkhā||
vedanā.|| ||

Yaṁ kho āvuso Visākha kāyikaṁ vā||
cetasikaṁ vā||
n'eva sātaṁ-nāsātaṁ vedayitaṁ||
ayaṁ adukkha- [303] m-asukhā vedanā" ti.|| ||

[24][than] Sukhā pan'ayye vedanā kiṁ-sukhā kiṁ-dukkhā,||
dukkhā vedanā kiṁ-dukkhā kiṁ-sukhā,||
adukkha-m-asukhā vedanā kiṁ-sukhā kiṁ-dukkhā ti?|| ||

Sukhā kho āvuso Visākha vedanā ṭhiti-sukhā vipariṇāma-dukkhā,||
dukkhā vedanā ṭhiti-dukkhā vipariṇāma-sukhā,||
adukkha-m-asukhā vedanā ñāṇa-sukhā aññāṇ-dukkhā" ti.|| ||

[25][than] "Sukhāya pan'ayye vedanāya kiṁ-anusayo anuseti?|| ||

Dukkhāya vedanāya kiṁ anusayo anuseti?|| ||

Adukkha-m-asukhāya vedanāya kiṁ anusayo anusetī" ti?|| ||

Sukhāya kho āvuso Visākha vedanāya rāg-ā-nusayo anuseti.|| ||

Dukkhāya vedanāya paṭigh-ā-nusayo anuseti.|| ||

Adukkha-m-asukhāya vedanāya avijj-ā-nusayo anusetī" ti.|| ||

[26][than] "Sabbāya nu kho ayye sukhāya vedanāya rāg-ā-nusayo anuseti?|| ||

Sabbāya dukkhāya vedanāya paṭigh-ā-nusayo anuseti?|| ||

Sabbāya adukkha-m-asukhāya vedanāya avijj-ā-nusayo anusetī" ti?|| ||

"Na kho āvuso Visākha sabbāya sukhāya vedanāya rāg-ā-nusayo anuseti,||
na sabbāya dukkhāya vedanāya paṭigh-ā-nusayo anuseti,||
na sabbāya adukkha-m-asukhāya vedanāya avijj-ā-nusayo anusetī" ti.|| ||

[27][than] Sukhāya pan'ayye vedanāya kiṁ pahātabbaṁ?|| ||

Dukkhāya vedanāya kiṁ pahātabbaṁ?|| ||

Adukkha-m-asukhāya vedanāya kiṁ pahātabban" ti?|| ||

"Sukhāya kho āvuso Visākha vedanāya rāg-ā-nusayo pahātabbo.|| ||

Dukkhāya vedanāya paṭigh-ā-nusayo pahātabbo.|| ||

Adukkha-m-asukhāya vedanāya avijj-ā-nusayo pahātabbo" ti.|| ||

[28][than] "Sabbāya nu kho ayye sukhāya vedanāya rāg-ā-nusayo pahātabbo?|| ||

Sabbāya dukkhāya vedanāya paṭigh-ā-nusayo pahātabbo?|| ||

Sabbāya adukkha-m-asukhāya vedanāya avijj-ā-nusayo pahātabbo" ti?|| ||

"Na kho āvuso Visākha sabbāya sukhāya vedanāya rāg-ā-nusayo pahātabbo,||
na sabbāya dukkhāya vedanāya paṭigh-ā-nusayo pahātabbo,||
na sabbāya adukkha-m-asukhāya vedanāya avijj-ā-nusayo pahātabbo.|| ||

Idh'āvuso Visākha bhikkhu vivicc'eva kāmehi||
vivicca akusalehi dhammehi — ||
sa-vitakkaṁ sa-vicāraṁ —||
viveka-jaṁ pīti-sukhaṁ||
paṭhamaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati,||
rāgan-tena pajahati,||
na tattha rāg-ā-nusayo anuseti.|| ||

Idh'āvuso Visākha bhikkhu iti paṭisañcikkhati:||
'Kuda'ssu nāmāhaṁ tad'āyatanaṁ upasampajja viharissāmi||
yad'ariyā etarahi āyatanaṁ upassampajja viharanti' ti,||
iti anuttaresu vimokhesu pihaṁ||
[304] upaṭṭhāpayato uppajjati pihāpaccayā domanassaṁ||
paṭighantena pajahati,||
na tattha paṭigh-ā-nusayo anuseti.|| ||

Idh'āvuso Visākha bhikkhu sukhassa ca pahānā||
dukkhassa ca pahānā||
pubbe va somanassa-domanassānaṁ attha-gamā —||
adukkha-ṁ-asukhaṁ —||
upekhā-sati-pārisuddhiṁ||
catutthaṁ jhānam upasampajja viharati,||
avijjan'tena pajahati,||
na tattha avijj-ā-nusayo anusetī" ti.|| ||

[29][than]. Sukhāya pan'ayye vedanāya kiṁ paṭibhāgo" ti?|| ||

"Sukhāya kho āvuso Visākha vedanāya dukkhā vedanā paṭibhāgo" ti.|| ||

"Dukkhāya pan'ayye vedanāya kiṁ paṭibhāgo" ti?|| ||

"Dukkhāya kho āvuso Visākha vedanāya sukhā vedanā paṭibhāgo" ti?|| ||

"Adukkha-m-asukhāya pan'ayye vedanāya kiṁ paṭibhāgo" ti?|| ||

"Adukkha-m-asukhāya kho āvuso Visākha vedanāya avijjā paṭibhāgo" ti.|| ||

"Avijjāya pan'ayye kiṁ paṭibhāgo" ti?|| ||

"Avijjāya kho āvuso Visākha vijjā paṭibhāgo" ti.|| ||

"Vijjāya pan'ayye kiṁ paṭibhāgo" ti?|| ||

"Vijjāya kho āvuso Visākha vimutti paṭibhāgo" ti.|| ||

"Vimuttiyā pan'ayye kiṁ paṭibhāgo" ti?|| ||

"Vimuttiyā kho āvuso Visākha Nibbānaṁ paṭibhāgo" ti.|| ||

"Nibbānassa pan'ayye kiṁ paṭibhāgo" ti?|| ||

"Accasarāvuso Visākha pañhaṁ||
nāsakkhi pañhānaṁ pariyan taṁ gahetuṁ.|| ||

Nibbān'ogadhaṁ hi āvuso Visākha Brahma-cariyaṁ Nibbānaparāyanaṁ Nibbānapariyosānaṁ.|| ||

Ākaṅkha-māno ca tvaṁ āvuso Visākha Bhagavantaṁ upasaṅkamitvā etam'atthaṁ puccheyyāsi,||
yathā ca te Bhagavā vyākaroti tathā naṁ dhāreyyāsī" ti.|| ||

[30][than] Atha kho Visākho upāsako Dhammadinnāya bhikkhuniyā bhāsitaṁ abhinan'ditvā anumo-ditvā uṭṭhāy'āsanā Dhammadinnaṁ bhikkhuniṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Visākho upāsako yāvatako ahosi Dhammadinnāya bhikkhuniyā saddhiṁ kathā-sallāpo,||
taṁ sabbaṁ Bhagavato ārocesi.|| ||

Evaṁ vutte Bhagavā Visākhaṁ upāsakaṁ etad avoca:|| ||

"Paṇḍitā Visākha Dhammadinnā bhikkhunī,||
mahā-paññā Visākha Dhammadinnā bhikkhunī.|| ||

Mamañ-ce pi tvaṁ Visākha etam'atthaṁ puccheyyāsi,||
aham-pi taṁ evam'evaṁ vyākareyyaṁ
[305] yathā taṁ Dhammadinnāya bhikkhuniyā vyākataṁ,||
eso c'ev'etassa attho,||
evam'etaṁ dhārehī" ti.|| ||

Idam avoca Bhagavā.|| ||

Attamano Visākho upāsako Bhagavato bhāsitaṁ 'abhinandī' ti.|| ||

Cūḷa Vedalla Suttaṁ