Majjhima Nikāya
II. Majjhima-Paṇṇāsa
3. Paribbājaka Vagga

Sutta 77

Mahā Sakuludāyi Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

[1]

[1][chlm][pts][ntbb][upal][pts] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati Veluvane Kalandakanivāpe.|| ||

Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā paribbājakā Moranivāpe Paribbājakārāme paṭivasanti.|| ||

Seyyath'īdaṁ:|| ||

Anugāro Varadharo SakulUdāyi ca paribbājako aññe ca abhiññātā abhiññātā paribbājakā.|| ||

Atha kho Bhagavā pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Rājagahaṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||

Atha kho Bhagavato etad ahosi:|| ||

'Atippago kho tāva Rājagahe piṇḍāya carituṁ||
yan nūn-ā-haṁ yena Moranivāpo Paribbājakārāmo yena SakulUdāyi paribbājako,||
ten'upasaṅkameyyan' ti.|| ||

Atha kho Bhagavā yena Moranivāpo Paribbājakārāmo ten'upasaṅkami.|| ||

Tena kho pana samayena SakulUdāyi paribbājako saddhiṁ nisinno hoti unnādiniyā uccā-sadda mahā-saddāya aneka-vihitaṁ tiracchāna-kathaṁ kathentiyā.|| ||

Seyyath'īdaṁ||
rāja-kathaṁ,||
cora-kathaṁ,||
mahā mattakathaṁ,||
senā-kathaṁ,||
bhaya-kathaṁ,||
yuddha-kathaṁ,||
anna-kathaṁ,||
pāna-kathaṁ,||
vattha-kathaṁ,||
sayāna-kathaṁ,||
mālā-kathaṁ,||
gandha-kathaṁ,||
ñāti-kathaṁ,||
yāna-kathaṁ,||
gāma-kathaṁ,||
nigama-kathaṁ,||
nagara-kathaṁ,||
jana-pada-kathaṁ,||
itthi-kathaṁ,||
sūra-kathaṁ,||
visikhā-kathaṁ,||
kumbha-ṭ-ṭhāna-kathaṁ,||
[2] pubba-peta-kathaṁ,||
nānatta-kathaṁ,||
lok'akkhāyikaṁ samudda-k-khāyikaṁ iti bhav-ā-bhava-kathaṁ iti vā.|| ||

Addasā kho SakulUdāyi paribbājako Bhagavantaṁ dūrato va āga-c-chantaṁ.|| ||

Disvāna, sakaṁ parisaṁ saṇṭhapesi:|| ||

'Appa-saddā bhonto hontu;||
mā bhonto saddam akattha;||
ayaṁ Samaṇo Gotamo āgacchati.|| ||

Appa-sadda-kāmo kho pana so āyasmā appa-saddassa vaṇṇa-vādī,||
app eva nāma appa-saddaṁ parisaṁ viditvā upasaṅkamitabbaṁ maññeyyā' ti.|| ||

Atha kho te paribbājakā tuṇhī ahesuṁ.|| ||

Atha kho Bhagavā yena SakulUdāyi paribbājako ten'upasaṅkami.|| ||

Atha kho SakulUdāyi paribbājako Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

'Etu kho bhante Bhagavā,||
svāgataṁ bhante Bhagavato,||
cirassaṁ kho bhante Bhagavā imaṁ pariyāyam akāsi yad idaṁ idh'āgamanāya.|| ||

Nisīdatu bhante Bhagavā idam āsanaṁ paññattan' ti.|| ||

Nisīdi Bhagavā paññatte āsane.|| ||

SakulUdāyi pi kho paribbājako aññataraṁ nīcaṁ āsanaṁ gahetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho SakulUdāyiṁ paribbājakaṁ Bhagavā etad avoca:

Kāya nu'ttha Udāyi,||
etarahi kathāya sanni-sinnā?|| ||

Kā ca pana vo antarā kathā vippakatā' ti?|| ||

Tiṭṭhat'esā bhante kathā yāya mayaṁ etarahi kathāya sanni-sinnā,||
n'esā bhante kathā Bhagavato dullabhā bhavissati pacchā pi savaṇāya.|| ||

Purimāni bhante divasāni purimatarāni nānā-titthiyānaṁ samaṇa-brāhmaṇānaṁ kutūhala-sālāyaṁ sanni-sinnānaṁ sanni-patitānaṁ,||
ayam antarā kathā udapādi:|| ||

Lābhā vata, bho Aṅga-Magadhānaṁ,||
su-laddhaṁ vata, bho Aṅga-Magadhānaṁ,||
yatth'ime samaṇa-brāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino titthakarā sādhusammatā bahu-janassa,||
Rājagahaṁ vassāvāsaṁ osaṭā.|| ||

Ayam pi kho Pūraṇo Kassapo saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa, —||
so pi Rājagahaṁ vassāvāsaṁ osaṭo.|| ||

Ayam pi kho Makkhali Gosālo saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa,||
so pi Rājagahaṁ vassāvāsaṁ osaṭo.|| ||

Ayam pi kho Ajito Kesakambalī saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa,||
so pi Rājagahaṁ vassāvāsaṁ osaṭo.|| ||

Ayam pi kho Pakudho Kaccāyano saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa,||
so pi Rājagahaṁ vassāvāsaṁ osaṭo.|| ||

Ayam pi kho Sañjayo Bellaṭṭhiputto4 saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa,||
so pi Rājagahaṁ vassāvāsaṁ osaṭo.|| ||

Ayam pi kho Nigaṇṭho Nātaputto saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca [3] ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa,||
so pi Rājagahaṁ vassāvāsaṁ osaṭo.|| ||

Ayam pi kho Samaṇo Gotamo saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca,||
ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa,||
sopi Rājagahaṁ vassāvāsaṁ osaṭo.|| ||

Ko nu kho imesaṁ bhavataṁ samaṇa-brāhmaṇānaṁ saṅghīnaṁ gaṇīnaṁ gaṇācariyānaṁ ñātānaṁ yasassīnaṁ titthakarānaṁ sādhusammatānaṁ bahu-janassa,||
sāvakānaṁ sakkato garukato mānito pūjito?|| ||

Kathañ ca pana sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharantī' ti?|| ||

Tatr'ekacce evam āhaṁsu:|| ||

'Ayaṁ kho Pūraṇo Kassapo saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa.|| ||

So ca kho sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito.|| ||

Na ca pana Pūraṇaṁ Kassapaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Pūraṇo Kassapo anekasatāya parisāya dhammaṁ deseti.|| ||

Tatr'aññataro Pūraṇassa Kassapassa sāvako saddam akāsi:|| ||

Mā bhonto Pūraṇaṁ Kassapaṁ etam atthaṁ pucchittha;|| ||

N'eso etaṁ jānāti;||
mayam etaṁ jānāma;||
amhe etam atthaṁ pucchatha;||
mayame taṁ bhavantāṁ vyākarissāmā ti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Pūraṇo Kassapo bāhā paggayha kandanto na labhati:||
appa-saddā bhonto hontu;||
mā bhonto saddam akattha;||
n'ete bhavante pucchanti;||
amhe ete pucchanti;||
mayam etesaṁ vyākarissāmā ti.|| ||

Bahū kho pana Pūraṇassa Kassapassa sāvakā vādaṁ āropetvā apakkantā:|| ||

'Na tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāsi;||
ahaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāmi.|| ||

Kiṁ tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānissasi?|| ||

Micchā-paṭipanno tvam asi.|| ||

Aham asmi sammā-paṭipanno.|| ||

Sahitaṁ me, asahitaṁ te.|| ||

Pure vacanīyaṁ pacchā avaca,||
pacchāvacanīyaṁ pure avaca.|| ||

Aviciṇṇan te viparāvattaṁ;||
āropito te vādo,||
niggahīto'si,||
cara vāda-p-pamokkhāya,||
nibbeṭhehi vā sace pahosi' ti.|| ||

Iti Pūraṇo Kassapo sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito;||
na ca pana Pūraṇaṁ Kassapaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti;||
akkuṭṭho ca pana Pūraṇo Kassapo dhammakkosenā ti.|| ||

[4] Ekacce evam āhaṁsu:|| ||

Ayam pi kho Makkhali Gosālo saṅghī c'eva gaṇī ca.|| ||

Gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa.|| ||

Sopi sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito.|| ||

Na ca pana Makkhaliṁ Gosālaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Makkhalī gosālo anekasatāya parisāya dhammaṁ deseti.|| ||

Tatraññataro Makkhalissa Gosālassa sāvako saddamakāsi:|| ||

'Mā bhonto Makkhaliṁ Gosālaṁ etam atthaṁ pucchittha,||
n'eso etaṁ jānāti,||
mayame taṁ jānāma,||
amhe etam atthaṁ pucchatha,||
mayame taṁ bhavantānaṁ vyākarissāmāti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Makkhali Gosālo bāhā paggayha kandanto na labhati.|| ||

Appa-saddā bhonto hontu,||
mā bhonto sadda-makattha,||
nete bhavante pucchanti,||
amhe ete pucchanti,||
mayame taṁ vyākarissāmā' ti.|| ||

Bahū kho pana Makkhalissa Gosālassa sāvakā vādaṁ āropetvā apakkantā:|| ||

Na tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāsi,||
ahaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāmi,||
kiṁ tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānissasi?|| ||

Micchā-paṭipanno tvam asi,||
aham asmi sammā-paṭipanno,||
sahitaṁ me,||
asahitaṁ te,||
purevacanīyaṁ pacchā avaca,||
pacchā vacanīyaṁ pure avaca,||
āciṇṇante viparāvattaṁ,||
āropito te vādo niggahītosi,||
cara vāda-p-pamokkhāya,||
nibbeṭhehi vā sace pahosīti.|| ||

Iti Makkhali Gosālo sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito na ca pana Makkhaliṁ Gosālaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Akkuṭṭho ca pana Makkhali Gosālo dhammakkosenā' ti.|| ||

Ekacce evam āhaṁsu:|| ||

Ayam pi kho Ajito Kesakambalī saṅghī c'eva gaṇī ca.|| ||

Gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa.|| ||

Sopi sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito.|| ||

Na ca pana Ajitaṁ Kesakambaliṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Ajito Kesakambalī anekasatāya parisāya dhammaṁ deseti.|| ||

Tatraññataro Ajitassa Kesakambalissa sāvako saddamakāsi:|| ||

'Mā bhonto Ajitaṁ Kesakambaliṁ etam atthaṁ pucchittha,||
n'eso etaṁ jānāti,||
mayame taṁ jānāma,||
amhe etam atthaṁ pucchatha,||
mayame taṁ bhavantānaṁ vyākarissāmāti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Ajito Kesakambalī bāhā paggayha kandanto na labhati.|| ||

Appa-saddā bhonto hontu,||
mā bhonto sadda-makattha,||
nete bhavante pucchanti,||
amhe ete pucchanti,||
mayame taṁ vyākarissāmā' ti.|| ||

Bahū kho pana Ajitassa Kesakambalissa sāvakā vādaṁ āropetvā apakkantā:|| ||

Na tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāsi,||
ahaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāmi,||
kiṁ tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānissasi?|| ||

Iti Ajito Kesakambalī sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito na ca pana Ajitaṁ Kesakambaliṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Akkuṭṭho ca pana Ajito Kesakambalī dhammakkosenā' ti.|| ||

Ekacce evam āhaṁsu:|| ||

Ayam pi kho Pakudho Kaccāyano saṅghī c'eva gaṇī ca.|| ||

Gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa.|| ||

Sopi sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito.|| ||

Na ca pana Pakudhaṁ Kaccāyanaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Pakudho Kaccāyano anekasatāya parisāya dhammaṁ deseti.|| ||

Tatraññataro Pakudhassa Kaccāyanassa sāvako saddamakāsi:|| ||

'Mā bhonto Pakudhaṁ Kaccāyanaṁ etam atthaṁ pucchittha,||
n'eso etaṁ jānāti,||
mayame taṁ jānāma,||
amhe etam atthaṁ pucchatha,||
mayame taṁ bhavantānaṁ vyākarissāmāti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Pakudho Kaccāyano bāhā paggayha kandanto na labhati.|| ||

Appa-saddā bhonto hontu,||
mā bhonto sadda-makattha,||
nete bhavante pucchanti,||
amhe ete pucchanti,||
mayame taṁ vyākarissāmā' ti.|| ||

Bahū kho pana Pakudhassa Kaccāyanassa sāvakā vādaṁ āropetvā apakkantā:|| ||

Na tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāsi,||
ahaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāmi,||
kiṁ tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānissasi?|| ||

Iti Pakudho Kaccāyano sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito na ca pana Pakudhaṁ Kaccāyanaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Akkuṭṭho ca pana Pakudho Kaccāyano dhammakkosenā' ti.|| ||

Ekacce evam āhaṁsu:|| ||

Ayam pi kho Sañjayo Bellaṭṭhiputto saṅghī c'eva gaṇī ca.|| ||

Gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa.|| ||

Sopi sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito.|| ||

Na ca pana Sañjayaṁ Bellaṭṭhiputtaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Sañjayo Bellaṭṭhiputto anekasatāya parisāya dhammaṁ deseti.|| ||

Tatraññataro Sañjayassa Bellaṭṭhiputtassa sāvako saddamakāsi:|| ||

'Mā bhonto Sañjayaṁ bellṭṭhiputtaṁ etam atthaṁ pucchittha,||
n'eso etaṁ jānāti,||
mayame taṁ jānāma,||
amhe etam atthaṁ pucchatha,||
mayame taṁ bhavantānaṁ vyākarissāmāti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Sañjayo Bellaṭṭhiputto bāhā paggayha kandanto na labhati.|| ||

Appa-saddā bhonto hontu,||
mā bhonto sadda-makattha,||
nete bhavante pucchanti,||
amhe ete pucchanti,||
mayame taṁ vyākarissāmā' ti.|| ||

Bahū kho pana Sañjayassa Bellaṭṭhiputtassa sāvakā vādaṁ āropetvā apakkantā:|| ||

Na tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāsi,||
ahaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāmi,||
kiṁ tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānissasi?|| ||

Iti Sañjayo Bellaṭṭhiputto sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito na ca pana Sañjayaṁ Bellaṭṭhiputtaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Akkuṭṭho ca pana Sañjayo Bellaṭṭhiptto dhammakkosenā' ti.|| ||

Ekacce evam āhaṁsu:|| ||

Ayam pi kho Nigaṇṭho Nātaputto saṅghī c'eva gaṇī ca.|| ||

Gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahu-janassa.|| ||

Sopi sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito na pūjito.|| ||

Na ca pana Nigaṇṭhaṁ Nātaputtaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Nigaṇṭho Nātaputto anekasatāya parisāya dhammaṁ deseti.|| ||

Tatraññataro Nigaṇṭhassa Nātaputtassa sāvako saddamakāsi:|| ||

'Mā bhonto Makkhaliṁ Gosālaṁ etam atthaṁ pucchittha,||
n'eso etaṁ jānāti,||
mayame taṁ jānāma,||
amhe etam atthaṁ pucchatha,||
mayame taṁ bhavantānaṁ vyākarissāmāti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Nigaṇṭho Nātaputto bāhā paggayha kandanto na labhati.|| ||

Appa-saddā bhonto hontu,||
mā bhonto sadda-makattha,||
nete bhavante pucchanti,||
amhe ete pucchanti,||
mayame taṁ vyākarissāmā' ti.|| ||

Bahū kho pana Nigaṇṭhassa Nātaputtassa sāvakā vādaṁ āropetvā apakkantā:|| ||

Na tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāsi,||
ahaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānāmi,||
kiṁ tvaṁ imaṁ Dhamma-Vinayaṁ ajānissasi?|| ||

Iti Nigaṇṭho Nātaputto sāvakānaṁ na sakkato na garukato na mānito pūjito na ca pana Nigaṇṭhaṁ Nātaputtaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Akkuṭṭho ca pana Nigaṇṭho Nātaputto dhammakkosenā' ti.|| ||

Ekacce evam āhaṁsu:|| ||

'Ayaṁ kho Samaṇo Gotamo saṅghī c'eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yassasī titthakaro sādhusammato bahu-janassa.|| ||

So ca kho sāvakānaṁ sakkato garukato mānito pūjito.|| ||

Samaṇañ ca pana Gotamaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Bhūta-pubbaṁ Samaṇo Gotamo anekasatāya parisāya dhammaṁ deseti.|| ||

Tatr'aññataro samaṇassa Gotamassa sāvako ukkāsi.|| ||

Tam enaṁ aññataro sabrahma-cārī jannukena ghaṭṭesi:||
appasaddo [5] āyasmā hotu,||
mā'yasmā saddam akāsi,||
Satthā no Bhagavā dhammaṁ desetī' ti.|| ||

Yasmiṁ samaye Samaṇo Gotamo anekasatāya parisāya dhammaṁ deseti.|| ||

N'eva tasmiṁ samaye samaṇassa Gotamassa sāvakānaṁ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā.|| ||

Tam enaṁ janakāyo paccāsiṁsamānarūpo pacc'upaṭṭhito hoti:|| ||

'Yaṁ no Bhagavā dhammaṁ bhāsissati,||
taṁ no sossāmā' ti.|| ||

Seyyathā pi nāma puriso cātu-m-mahā-pathe khuddaṁ madhuṁ aneḷakaṁ pīḷeyya,||
tam enaṁ mahā janakāyo paccāsiṁsamānarūpo pacc'upaṭṭhito assa.|| ||

Evam evaṁ yasmiṁ samaye Samaṇo Gotamo anekasatāya parisāya dhammaṁ deseti.|| ||

N'eva tasmiṁ samaye samaṇassa Gotamassa sāvakānaṁ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā,||
tam enaṁ mahā janakāyo paccāsiṁsamānarūpo pacc'upaṭṭhito hoti:||
yaṁ no Bhagavā dhammaṁ bhāsissati,||
taṁ no sossāmā ti.|| ||

Ye pi samaṇassa Gotamassa sāvakā sabrahma-cārīhi sampayochetvā sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy'āvattanti,||
te pi Satthu vaṇṇavādino honti,||
Dhammassa vaṇṇavādino honti,||
Saṅghassa vaṇṇavādino honti,||
anaññagarahino yeva honti anaññagarahino:||
mayam ev'amha alakkhikā,||
mayaṁ appapuññā,||
ye mayaṁ evaṁ svākkhāte Dhamma-Vinaye pabba-jitvā nāsakkhimha yāva-jīvaṁ paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ Brahma-cariyaṁ caritun ti.|| ||

Te ārāmikabhūtā vā upāsakabhūtā vā pañcasu sikkhā-padesu samādāya vattanti.|| ||

Iti Samaṇo Gotamo sāvakānaṁ sakkato garukato mānito pūjito,||
samaṇañ ca pana Gotamaṁ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharantī ti.|| ||

"Kati pana tvaṁ Udāyi,||
mayi dhamme samanupassasi,||
yehi mama sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharantī" ti?|| ||

"Pañca kho ahaṁ bhante Bhagavati dhamme samanupassāmi,||
yehi Bhagavantaṁ sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Katame pañca?|| ||

Bhagavā hi bhante,||
appāhāro appāhāratāya ca vaṇṇa-vādī,||
yam pi bhante Bhagavā appāhāro appāhāratāya ca vaṇṇa-vādī.|| ||

Imaṁ kho ahaṁ bhante Bhagavati paṭhamaṁ dhammaṁ samanupassāmi yena Bhagavantaṁ sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

[6] Puna ca paraṁ bhante Bhagavā santuṭṭho itarītarena cīvarena itar'ītara-cīvara-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādī.|| ||

Yam pi bhante, Bhagavā santuṭṭho itarītarena cīvarena itar'ītara-cīvara-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādī.|| ||

Imaṁ kho ahaṁ bhante Bhagavati dutiyaṁ dhammaṁ samanupassāmi yena Bhagavantaṁ sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ bhante,||
Bhagavā santuṭṭho itarītarena piṇḍa-pātena itar'ītarapiṇḍa-pāta santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādī.|| ||

Yam pi bhante, Bhagavā santuṭṭho itarītarena piṇḍa-pātena itar'ītarapiṇḍa-pāta-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādī.|| ||

Imaṁ kho ahaṁ bhante Bhagavati tatiyaṁ dhammaṁ samanupassāmi yena Bhagavantaṁ sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ bhante,||
Bhagavā santuṭṭho itarītarena sen'āsanena itar'ītarasen'āsana-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādī.|| ||

Yam pi bhante,||
Bhagavā santuṭṭho itarītarena sen'āsanena itar'ītarasen'āsana-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādī.|| ||

Imaṁ kho ahaṁ bhante Bhagavati catittjaṁ dhammaṁ samanupassāmi yena Bhagavantaṁ sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ bhante,||
Bhagavā pavivitto pavivekassa ca vaṇṇa-vādī.|| ||

Yam pi bhante,||
Bhagavā pavivitto pavivekassa ca vaṇṇa-vādī.|| ||

Imaṁ kho ahaṁ bhante Bhagavati pañca dhammaṁ samanupassāmi yena Bhagavantaṁ sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharantī" ti.|| ||

Appāhāro Samaṇo Gotamo appāhāratāya ca vaṇṇa-vādī ti,||
iti ce maṁ, Udāyi, sāvakā sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ,||
santi kho pana me, Udāyi,||
sāvakā kosakāhārā pi,||
aḍḍhakosakāhārā pi,||
beluvāhārā pi,||
aḍḍhabeluvāhārā pi,||
[7] ahaṁ kho pana Udāyi,||
app'ekadā iminā pattena samatittikam pi bhuñjāmi,||
bhiyyo pi bhuñjāmi.|| ||

Appāhāro Samaṇo Gotamo appāhāratāya ca vaṇṇa-vādī ti,||
iti ce maṁ Udāyi,||
sāvakā sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ,||
ye te Udāyi,||
mama sāvakā kosakāhārā pi,||
aḍḍhakosakāhārā pi,||
beluvāhārā pi,||
aḍḍhabeluvāhārā pi,||
na maṁ te iminā dhammena sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ.|| ||

Santuṭṭho Samaṇo Gotamo itarītarena cīvarena itar'ītara-cīvara-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādī ti,||
iti ce maṁ Udāyi,||
sāvakā sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ,||
Santi kho pana me Udāyi,||
sāvakā paṁsu-kūlikā lūkha-cīvara-dharā,||
te susānā vā,||
saṅkārakūṭā vā,||
pāpaṇikā vā,||
nantakāni uccinitvā saṅghāṭiṁ karitvā dhārenti.|| ||

Ahaṁ kho pan'Udāyi,||
app'ekadā gahapatāni cīvarāni dhāremi daḷhāni yattha lūkhāni alāpulomasāni.|| ||

Santuṭṭho Samaṇo Gotamo itarītarena cīvarena itar'ītara-cīvara-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādīti,||
iti ce maṁ Udāyi,||
sāvakā sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ,||
ye te Udāyi,||
mama sāvakā paṁsu-kūlikā lūkha-cīvara-dharā,||
te susānā vā,||
saṅkārakūṭā vā,||
pāpaṇikā vā,||
nantakāni uccinitvā saṅghāṭiṁ karitvā dhārenti,||
na maṁ te iminā dhammena sakkareyyuṁ garu-kareyyuṁ māneyyuṁ pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ.|| ||

Santuṭṭho Samaṇo Gotamo itarītarena piṇḍa-pātena itar'ītarapiṇḍa-pāta-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādī ti,||
iti ce maṁ Udāyi,||
sāvakā sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ,||
santi kho pana me Udāyi,||
sāvakā piṇḍa-pātikā sapadānacārino ucchepake vate ratā,||
te antaragharaṁ paviṭṭhā samānā āsanena pi nimantiyamānā na sādiyanti.|| ||

Ahaṁ kho pan'Udāyi,||
app'ekadā nimantane pi bhuñjāmi sālīnaṁ odanaṁ [8] vicitakāḷakaṁ aneka-sūpaṁ aneka-vyañjanaṁ.|| ||

Santuṭṭho Samaṇo Gotamo itarītarena piṇḍa-pātena itar'ītarapiṇḍa-pāta-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādī ti,||
iti ce maṁ Udāyi,||
sāvakā sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ,||
ye te Udāyi,||
mama sāvakā piṇḍa-pātikā sapadānacārino ucchepake vate ratā,||
antaragharaṁ paviṭṭhā samānā āsanena pi nimantiyamānā na sādiyanti,||
na maṁ te iminā dhammena sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ.|| ||

Santuṭṭho Samaṇo Gotamo itarītarena sen'āsanena,||
itar'ītarasen'āsana-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādī ti,||
iti ce maṁ Udāyi,||
sāvakā sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ,||
santi kho pana me Udāyi,||
sāvakā rukkha-mūlikā abbhokāsikā,||
te aṭṭha māse channaṁ na upenti.|| ||

Ahaṁ kho pan'Udāyi,||
app'ekadā kūṭāgāresu pi viharāmi,||
ullittāvalittesu,||
nivātesu,||
phussitaggalesu,||
pihitavātapānesu.|| ||

Santuṭṭho Samaṇo Gotamo itarītarena sen'āsanena itar'ītarasen'āsana-santuṭṭhiyā ca vaṇṇa-vādīti,||
iti ce maṁ Udāyi,||
sāvakā sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ,||
ye te Udāyi,||
mama sāvakā rukkha-mūlikā abbhokāsikā te aṭṭha māse channaṁ na upenti,||
na maṁ te iminā dhammena sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ.|| ||

Pavivitto Samaṇo Gotamo pavivekassa ca vaṇṇa-vādī ti,||
iti ce maṁ Udāyi,||
sāvakā sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ,||
santi kho pana me Udāyi,||
sāvakā āraññakā pantasen'āsanā araññe vana-pa-t-thāni pantāni sen'āsanāni ajjhoga-hetvā viharanti.|| ||

Te anvaddhamāsaṁ Saṅgha-majjhe osaranti Pātimokkhuddesāya.|| ||

Ahaṁ kho pan'Udāyi,||
app'ekadā ākiṇṇo viharāmi bhikkhū hi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rāja-mahā-mattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.|| ||

Pavivitto Samaṇo Gotamo pavivekassa ca vaṇṇa-vādī ti,||
[9] iti ce maṁ Udāyi,||
sāvakā sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
mānyeṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṁ,||
ye te Udāyi,||
mama sāvakā āraññakā pantasen'āsanā arañña-vana-pa-t-thāni pantāni sen'āsanāni ajjhoga-hetvā viharanti,||
anvaddhamāsaṁ Saṅgha-majjhe osaranti Pātimokkhuddesāya,||
na maṁ te iminā dhammena sakkareyyuṁ,||
garu-kareyyuṁ,||
māneyyuṁ,||
pūjeyyuṁ,||
sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyun.|| ||

Iti kho Udāyi,||
na mamaṁ sāvakā imehi pañcahi dhammehi sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Atthi kho Udāyi,||
aññe ca pañca dhammā,||
yehi mamaṁ sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Katame pañca?|| ||

Idh'Udāyi, mamaṁ sāvakā adhisīle sambhāventi:|| ||

Sīlavā Samaṇo Gotamo paramena sīla-k-khandhena samannāgato ti.|| ||

Yam pan'Udāyi mamaṁ sāvakā adhisīle sambhāventi:|| ||

Sīlavā Samaṇo Gotamo paramena sīla-k-khandhena samannāgato ti.|| ||

Ayaṁ kho Udāyi, paṭhamo dhammo,||
yena mamaṁ sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
mamaṁ sāvakā abhikkante ñāṇa-dassane sambhāventi.|| ||

Jānaṁ yev'āha Samaṇo Gotamo,||
jānāmī ti,||
passaṁ yevāha Samaṇo Gotamo,||
passāmī ti,||
abhiññāya Samaṇo Gotamo dhammaṁ deseti,||
no anabhiññāya,||
sa-nidānaṁ Samaṇo Gotamo dhammaṁ deseti,||
no a-nidānaṁ,||
sappāṭihāriyaṁ Samaṇo Gotamo dhammaṁ deseti,||
no appāṭihāriyan ti.|| ||

Yam pan'Udāyi mamaṁ sāvakā abhikkante ñāṇa-dassane sambhāventi.|| ||

Jānaṁyevāha Samaṇo Gotamo,||
jānāmī ti,||
passaṁyevāha Samaṇo Gotamo,||
passāmī ti,||
abhiññāya Samaṇo Gotamo dhammaṁ deseti,||
no anabhiññāya,||
sa-nidānaṁ Samaṇo Gotamo dhammaṁ deseti,||
no a-nidānaṁ,||
sappāṭihāriyaṁ Samaṇo Gotamo dhammaṁ deseti,||
no appaṭihāriyanti.|| ||

Ayaṁ kho Udāyi, dutiyo dhammo||
yena mamaṁ [10] sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
mamaṁ sāvakā adhipaññāya sambhāventi:|| ||

Paññavā Samaṇo Gotamo paramena paññā-k-khandhena samannāgato.|| ||

Taṁ vata anāgataṁ vā vādapathaṁ na dakkhati uppannaṁ vā parappavādaṁ na saha dhammena suniggahītaṁ niggahissatī ti,||
n'etaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||

Taṁ kiṁ maññasi Udāyi?|| ||

Api nu me sāvakā evaṁ jānantā evaṁ passantā antar'antarā kathaṁ opāteyyun" ti?|| ||

"No h'etaṁ bhante."|| ||

"Na kho panāhaṁ Udāyi,||
sāvakesu anusāsaniṁ paccāsiṁsāmi,||
aññadatthu mamaṁ yeva sāvakā anusāsaniṁ paccāsiṁsanti.|| ||

Yam pan'Udāyi mamaṁ sāvakā adhipaññāya samabhāventi,||
paññavā Samaṇo Gotamo paramena paññā-k-khandhena samannāgato.|| ||

Taṁ anāgataṁ vā vādapathaṁ na dakkhati,||
uppannaṁ vā parappavādaṁ na saha dhammena suniggahītaṁ niggahissatī ti,||
n'etaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||

Ayaṁ kho Udāyi, tatiyo dhammo||
yena mamaṁ sāvakā sakkaronti,||
garu-karonti,||
mānenti,||
pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
mama sāvakā yena dukkhena dukkh'otiṇṇā dukkha-paretā,||
te maṁ upasaṅkamitvā dukkhaṁ ariya-saccaṁ pucchanti.|| ||

Tes'āhaṁ dukkhaṁ ariya-saccaṁ puṭṭho vyākaromi,||
tes'āhaṁ cittaṁ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena.|| ||

Te maṁ upasaṅkamitvā dukkha-samudayaṁ ariya-saccaṁ pucchanti.|| ||

Tes'āhaṁ dukkha-samudayaṁ ariya-saccaṁ puṭṭho vyākaromi,||
tes'āhaṁ cittaṁ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena.|| ||

Te maṁ upasaṅkamitvā dukkha-nirodhaṁ ariya-saccaṁ pucchanti.|| ||

Tes'āhaṁ dukkha-nirodhaṁ ariya-saccaṁ puṭṭho vyākaromi,||
tes'āhaṁ cittaṁ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena.|| ||

Te maṁ upasaṅkamitvā dukkha-nirodha-gāminī-paṭipadaṁ ariya-saccaṁ pucchanti.|| ||

Tes'āhaṁ dukkha-nirodha-gāminī-paṭipadaṁ ariya-saccaṁ puṭṭho vyākaromi,||
tes'āhaṁ cittaṁ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena.|| ||

Yam pan'Udāyi, mamaṁ sāvakā yena dukkhena dukkh'otiṇṇā dukkha-paretā,||
te maṁ upasaṅkamitvā dukkhaṁ ariya-saccaṁ pucchanti,||
tes'āhaṁ dukkhaṁ ariya-saccaṁ puṭṭho vyākaromi,||
tes'āhaṁ cittaṁ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena.|| ||

Te maṁ upasaṅkamitvā dukkha-samudayaṁ ariya-saccaṁ pucchanti,||
tes'āhaṁ dukkhaṁ ariya-saccaṁ puṭṭho vyākaromi,||
tes'āhaṁ cittaṁ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena.|| ||

Te maṁ upasaṅkamitvā dukkha-nirodhaṁ ariya-saccaṁ pucchanti,||
tes'āhaṁ dukkha-nirodhaṁ ariya-saccaṁ puṭṭho vyākaromi,||
tes'āhaṁ cittaṁ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena.|| ||

Te maṁ upasaṅkamitvā dukkha-nirodha-gāminī-paṭipadaṁ ariya-saccaṁ pucchanti,||
tes'āhaṁ dukkha-nirodha-gāminī-paṭipadaṁ ariya-saccaṁ puṭṭho vyākaromi,||
tes'āhaṁ cittaṁ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena.|| ||

Ayaṁ kho Udāyi, catuttho dhammo,||
[11] yena mamaṁ sāvakā sakkaronti garu-karonti mānenti pūjenti,||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā||
yathā paṭipannā me sāvakā||
cattāro sati-paṭṭhāne bhāventi.|| ||

Idh'Udāyi bhikkhu kāye kāy'ānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā-domanassaṁ.|| ||

Vedanāsu vedanānu passī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā-domanassaṁ.|| ||

Citte citt'ānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā-domanassaṁ.|| ||

Dhammesu Dhamm'ānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā-domanassaṁ.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā||
yathā paṭipannā me sāvakā||
cattāro samma-p-padhāne bhāventi.|| ||

Idh'Udāyi, bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati.|| ||

Uppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati.|| ||

Anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati.|| ||

Uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyo bhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittaṁ paggaṇhāti padahati.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
cattāro iddhi-pāde bhāventi.|| ||

Idh'Udāyi, bhikkhu chanda-samādhi-padhāna-saṅkhāra-samannāgataṁ iddhi-pādaṁ bhāveti.|| ||

Viriya-samādhi-padhāna-saṅkhāra-samannāgataṁ iddhi-pādaṁ bhāveti.|| ||

Citta-samādhi-padhāna-saṅkhāra-samannāgataṁ iddhi-pādaṁ bhāveti.|| ||

Vīmaṁsā-samādhi-padhāna-saṅkhāra-samannāgataṁ iddhi-pādaṁ bhāveti.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
pañc'indriyāni bhāventi.|| ||

Idh' [12] Udāyi, bhikkhu saddh'indriyaṁ bhāveti upasama-gāmiṁ sambodha-gāmiṁ.|| ||

Viriy'indriyaṁ bhāveti upasama-gāmiṁ sambodha-gāmiṁ.|| ||

Sat'indriyaṁ bhaveti upasama-gāmiṁ sambodha-gāmiṁ.|| ||

Samādh'indriyaṁ bhāveti upasama-gāmiṁ sambodha-gāmiṁ.|| ||

Paññ'indriyaṁ bhāveti upasama-gāmiṁ sambodha-gāmiṁ.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna pāramippattā viharanti.

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
pañca-balāni bhāventi.|| ||

Idh'Udāyi, bhikkhu saddhā-balaṁ bhāveti upasama-gāmiṁ sambodha-gāmiṁ.|| ||

Viriya-balaṁ bhāveti upasama-gāmiṁ sambodha-gāmiṁ.|| ||

Sati-balaṁ bhāveti upasama-gāmiṁ sambodha-gāmiṁ.|| ||

Samādhi-balaṁ bhāveti upasama-gāmiṁ sambodha-gāmiṁ.|| ||

Paññā-balaṁ bhāveti upasama-gāmiṁ sambodha-gāmiṁ.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
satta-bojjh'aṅge bhāventi.|| ||

Idh'Udāyi, bhikkhu sati-sambojjh'aṅgaṁ bhāveti viveka-nissitaṁ virāga-nissitaṁ nirodha-nissitaṁ vossagga-pariṇāmiṁ,|| ||

dhamma-vicaya-sambojjh'aṅgaṁ bhāveti viveka-nissitaṁ virāga-nissitaṁ nirodha-nissitaṁ vossagga-pariṇāmiṁ,|| ||

viriya-sambojjh'aṅgaṁ bhāveti viveka-nissitaṁ virāga-nissitaṁ nirodha-nissitaṁ vossagga-pariṇāmiṁ,|| ||

pīti-sambojjh'aṅgaṁ bhāveti viveka-nissitaṁ virāga-nissitaṁ nirodha-nissitaṁ vossagga-pariṇāmiṁ,|| ||

passaddhi sambojjh'aṅgaṁ bhāveti viveka-nissitaṁ virāga-nissitaṁ nirodha-nissitaṁ vossagga-pariṇāmiṁ,|| ||

samādhi-sambojjh'aṅgaṁ bhāveti viveka-nissitaṁ virāga-nissitaṁ nirodha-nissitaṁ vossagga-pariṇāmiṁ,|| ||

upekkhā-sambojjh'aṅgaṁ bhāveti viveka-nissitaṁ virāga-nissitaṁ nirodha-nissitaṁ vossagga-pariṇāmiṁ.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahu abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
ariyaṁ aṭṭhaṅgikaṁ Maggaṁ bhāventi.|| ||

Idh'Udāyi, bhikkhu||
sammā-diṭṭhiṁ bhāveti,||
sammā-saṅkappaṁ bhāveti,||
sammā-vācaṁ bhāveti,||
sammā-kammantaṁ bhāveti,||
sammā-ājīvaṁ bhāveti,||
sammā-vāyāmaṁ bhāveti,||
sammā-satiṁ bhāveti,||
sammā-samādhiṁ bhāveti.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
aṭṭha vimokkhe bhāventī.|| ||

Rūpī rūpāni passati.|| ||

Ayaṁ paṭhamo vimokkho.|| ||

Ajjhattaṁ arūpa-saññi bahiddhā rūpāni passati.|| ||

Ayaṁ dutiyo vimokkho.|| ||

Subhan t'eva adhimutto hoti.|| ||

Ayaṁ tatiyo vimokkho.|| ||

Subhan t'eva adhimutto hoti.|| ||

Ayaṁ tatiyo vimokkho.|| ||

Sabbaso rūpa- [13] saññānaṁ samatikkamma paṭigha-saññānaṁ atthaṅgamā nānatta-saññānaṁ amanasikārā||
'Ananto ākāso' ti||
Ākāsanañ-c'āyatanaṁ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṁ catuttho vimokkho.|| ||

Sabbaso Ākāsanañ-c'āyatanaṁ samatikkamma||
'Anantaṁ viññāṇan' ti||
Viññāṇañ-c'āyatanaṁ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṁ pañcamo vimokkho.|| ||

Sabbaso Viññāṇañ-c'āyatanaṁ samatikkamma||
'n'atthi kiñci' ti||
Ākiñcaññ'āyatanaṁ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṁ chaṭṭho vimokkho.|| ||

Sabbaso Ākiñcaññ'āyatanaṁ samatikkamma||
N'eva-saññā-nā-saññ'āyatanaṁ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṁ sattamo vimokkho.|| ||

Sabbaso N'eva-saññā-nā-saññ'āyatanaṁ samatikkamma||
saññā-vedayita-nirodhaṁ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṁ aṭṭhamo vimokkho.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
aṭṭha abhihāyatanāni bhāventi.|| ||

Ajjhattaṁ rūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati parittāni su-vaṇṇa-du-b-baṇṇāni,||
tāni Abhibhuyya:||
'jānāmi passāmī' ti evaṁ saññi hoti.|| ||

Idaṁ paṭhamaṁ abhibh'āyatanaṁ.|| ||

Ajjhattaṁ rūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni su-vaṇṇa-du-b-baṇṇāni,||
tāni Abhibhuyya:||
'jānāmi passāmī' ti evaṁ saññi hoti.|| ||

Idaṁ dutiyaṁ abhibh'āyatanaṁ.|| ||

Ajjhattaṁ arūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati parittāni su-vaṇṇa-du-b-baṇṇāni,||
tāni Abhibhuyya:||
'jānāmi passāmī' ti evaṁ saññi hoti.|| ||

Idaṁ tatiyaṁ abhibh'āyatanaṁ.|| ||

Ajjhattaṁ arūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni su-vaṇṇa-du-b-baṇṇāni,||
tāni Abhibhuyya:||
'jānāmi passāmī' ti evaṁ saññi hoti.|| ||

Idaṁ catutthaṁ abhibh'āyatanaṁ.|| ||

Ajjhattaṁ arūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīla-vaṇṇāni nīlani-dassanāni nīlani-bhāsāni.|| ||

Seyyathā pi nāma ummāpupphaṁ nīlaṁ nīla-vaṇṇaṁ nīlani-dassanaṁ nīlani-bhāsaṁ.|| ||

Seyyathā pi vā pana taṁ vatthaṁ bārāṇaseyyakaṁ ubhatobhāgavimaṭṭaṁ nīlaṁ nīla-vaṇṇaṁ nīlani-dassanaṁ nīlani-bhāsaṁ.|| ||

Evam evaṁ ajjhattaṁ arūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīla-vaṇṇāni nīlani-dassanāni nīlani-bhāsāni.|| ||

Tāni Abhibhuyya:||
'jānāmi psāmī' ti evaṁ saññi hoti.|| ||

Idaṁ pañcamaṁ [14] abhibh'āyatanaṁ.|| ||

Ajjhattaṁ arūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pīta-vaṇṇāni pītani-dassanāni pītani-bhāsāni.|| ||

Seyyathā pi nāma kkaṇikāra-pupphaṁ pītaṁ pīta-vaṇṇaṁ pītani-dassanaṁ pītani-bhāsaṁ.|| ||

Seyyathā pi vā pana taṁ vatthaṁ bārāṇaseyyakaṁ ubhatobhāgavimaṭṭaṁ pītaṁ pīta-vaṇṇaṁ pītani-dassanaṁ pītani-bhāsaṁ.|| ||

Evam evaṁ ajjhattaṁ arūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pīta-vaṇṇāni pītani-dassanāni pītani-bhāsāni.|| ||

Tāni Abhibhuyya:||
'jānāmi psāmī' ti evaṁ saññi hoti.|| ||

Idaṁ chaṭṭhaṁ abhibh'āyatanaṁ.|| ||

Ajjhattaṁ arūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati lohita-kāni lohitaka-vaṇṇāni lohitakani-dassanāni lohitakani-bhāsāni.|| ||

Seyyathā pi nāma bandhujivakapupphaṁ lohitakaṁ lohitaka-vaṇṇaṁ lohitakani-dassanaṁ lohitakani-bhāsaṁ.|| ||

Seyyathā pi vā pana taṁ vatthaṁ bārāṇaseyyakaṁ ubhatobhāgavimaṭṭaṁ lohitakaṁ lohitaka-vaṇṇaṁ lohitakani-dassanaṁ lohitakani-bhāsaṁ.|| ||

Evam evaṁ ajjhattaṁ arūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati lohita-kāni lohitaka-vaṇṇāni lohitakani-dassanāni lohitakani-bhāsāni.|| ||

Tāni Abhibhuyya:||
'jānāmi psāmī' ti evaṁ saññi hoti.|| ||

Idaṁ sattamaṁ abhibh'āyatanaṁ.|| ||

Ajjhattaṁ arūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odāta-vaṇṇāni odātani-dassanāni odātani-bhāsāni.|| ||

Seyyathā pi nāma osadhītārakā odātā odāta-vaṇṇā odātani-dassanā odātani-bhāsā.|| ||

Seyyathā pi vā pana taṁ vatthaṁ bārāṇaseyyakaṁ ubhatobhāgavimaṭṭaṁ odātaṁ odātavaṇṇaṁ odātani-dassanaṁ odātani-bhāsaṁ.|| ||

Evam evaṁ ajjhattaṁ arūpa-saññi eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odāta-vaṇṇāti odātani-dassanāni odātani-bhāsāni.|| ||

Tāni Abhibhuyya:||
'jānāmi psāmī' ti evaṁ saññi hoti.|| ||

Idaṁ aṭṭhamaṁ abhibh'āyatanaṁ.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
dasa kasiṇ'āyatanāni bhāventi.|| ||

Paṭhavi-kasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ.|| ||

Āpo-kasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ.|| ||

Tejo-kasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ.|| ||

Vāyo-kasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ.|| ||

Nīla-kasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ.|| ||

Pīta-kasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ.|| ||

Lohita-kasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ.|| ||

Odāta-kasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ.|| ||

Ākāsa-kasiṇameko sañjānāti [15] uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ.|| ||

Viññāṇa-kasiṇameko sañjānāti uddhaṁ adho tiriyaṁ advayaṁ appamāṇaṁ.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
cattāri jhānāni bhāventi.|| ||

Idh'Udāyi, bhikkhū||
vivicc'eva kāmehi||
vivicca akusalehi dhammehi||
sa-vitakkaṁ||
sa-vicāraṁ||
viveka-jaṁ pīti-sukhaṁ||
paṭhamaṁ-jhānaṁ1 upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṁ viveka-jena pīti-sukhena||
abhisandeti,||
parisandeti,||
paripūreti,||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa viveka-jena pīti-sukhena apphuṭaṁ hoti.|| ||

Seyyathā pi Udāyi,||
dakkho nahāpako vā nahāpakantevāsi vā kaṁsathāle nāhānīyacuṇṇāni ākiritvā udakena paripphosakaṁ paripphosakaṁ sandeyya,||
sā'ssa nahānīyapiṇḍi snehānugatā snehaparetā,||
santara-bāhirā phuṭhā snehena,||
na ca pagagharaṇī.|| ||

Evam eva kho Udāyi,||
bhikkhū imam eva kāyaṁ viveka-jena pīti-sukhena,||
abhisandeti,||
parisandeti,||
paripūreti,||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa viveka-jena pīti-sukhena apphuṭaṁ hoti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi, bhikkhu||
vitakka-vicārānaṁ vūpasamā||
ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodi-bhāvaṁ||
avitakkaṁ||
avicāraṁ||
samādhi-jaṁ pīti-sukhaṁ||
dutiyaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṁ samādhijena pīti-sukhena,||
abhisandeti,||
parisandeti,||
paripūreti,||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa samādhijena pīti-sukhena apphuṭaṁ hoti.|| ||

Seyyathā pi Udāyi,||
udaka-rahado ubbhidodako,||
tassa n'ev'assa puratthimāya disāya udakass'āya-mukhaṁ,||
na pacchi-māya disāya udakass'āya-mukhaṁ,||
na uttarāya disāya udakass'āya-mukhaṁ,||
na dakkhiṇāya disāya [16] udakass'āya-mukhaṁ,||
devo na ca kālena kālaṁ sammādhāraṁ anuppaveccheyya.|| ||

Atha kho tamhā ca udaka-rahadā sītā vāridhārā ubhijjitvā tam eva udaka-rahadaṁ sītena vārinā,||
abhisandeyya,||
parisandeyya,||
paripūreyya,||
paripphareyya,||
nāssa kiñci sabbā-vato udaka-rahadassa sitena vārinā apphuṭaṁ assa.|| ||

Evam eva kho Udāyi, bhikkhu imam eva kāyaṁ samādhijena pīti-sukhena,||
abhisandeti,||
parisandeti,||
paripūreti,||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa samādhijena pīti-sukhena apphuṭaṁ hoti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi, bhikkhu,||
pītiyā ca virāgā,||
upekkhako ca viharati,||
sato ca sampajāno sukhañ ca kāyena paṭisaṁvedeti,||
yantaṁ ariyā ācikkhanti:|| ||

"Upekkhako satimā sukha vihārī' ti,|| ||

taṁ tatiyaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṁ nippitikena sukhena,||
abhisandeti,||
parisandeti,||
paripūreti,||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṁ hoti.|| ||

Seyyathā pi Udāyi,||
uppaliniyaṁ vā paduminiyaṁ vā puṇḍarīkiniyaṁ vā app'ekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṁvaddhāni udakā'nuggatāni antonimuggaposinī,||
tāni yāva c'aggā yāva ca,||
mūlā sītena vārinā,||
ahisannāni,||
parisannāni,||
paripūrāni,||
paripphuṭāni,||
nessa kiñci sabbā-vataṁ uppalānaṁ vā padumānaṁ vā puṇḍarīkānaṁ vā sītena vārinā apphuṭaṁ assa.|| ||

Evam eva kho Udāyi, bhikkhu,||
imam eva kāyaṁ nippītikena sukhena,||
abhisandeti,||
parisandeti,||
paripūreti,||
parippharati,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa nippitikena sukhena apphuṭaṁ hoti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi, bhikkhu,||
sukhassa ca pahānā,||
dukkhassa ca pahānā,||
pubbe va somanassa-domanassānaṁ atthaṅgamā,||
adukkha-ṁ-asukhaṁ,||
upekkhā,||
sati-pārisuddhiṁ,||
catutthaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

So imam eva kāyaṁ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṁ hoti.|| ||

Seyyathā pi Udāyi, puriso odātena vatthena sasīsaṁ pārupitvā nisinno assa,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṁ assa.|| ||

Evam eva kho Udāyi,bhikkhu||
imam eva kāyaṁ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti,||
nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa pari- [17] suddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṁ hoti.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
evaṁ pajānanti:|| ||

'Ayaṁ kho me kāyo||
rūpī cātum-mahā-bhūtiko||
mātā-pettika-sambhavo odana-kummās-ūpacayo anicc'ucchādana-parimaddana-bhedana-viddhaṁsanadhammo,||
idañ ca pana me viññāṇaṁ ettha sitaṁ ettha paṭibaddhaṁ.|| ||

Seyyathā pi Udāyi maṇi vephariyo subho jātimā aṭṭhaṁso suparikammakato accho vi-p-pasanno sabbākāra-sampanno,||
tatr'assa suttaṁ āvutaṁ nīlaṁ vā pītaṁ vā lohitaṁ vā odātaṁ vā paṇḍusuttaṁ vā.|| ||

Tam ena cakkhumā puriso hatthe karitvā pacc'avekkheyya:|| ||

'Ayaṁ kho manī veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṁso suparikammakato accho vi-p-pasanno sabbākārasampanno,||
tatr'idaṁ suttaṁ āvutaṁ nīlaṁ vā pītaṁ vā lohitaṁ vā odātaṁ vā paṇḍusuttaṁ vā' ti.|| ||

Evam eva kho Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā evaṁ jānanti:|| ||

'Ayaṁ kho me kāyo||
rūpī cātum-mahā-bhūtiko||
mātā-pettika-sambhavo odana-kummās-ūpacayo aniccucchādan-aparimaddana-bhedana-viddhaṁsanadhammo,||
idañ ca pana me viññāṇaṁ ettha sitaṁ ettha paṭibaddhan' ti.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yatha paṭipannā me sāvakā||
imamhā kāyā aññaṁ kāyaṁ abhinimminanti rūpiṁ mano-mayaṁ sabbaṅgapaccaṅgiṁ ahīnindriyaṁ.|| ||

Seyyathā pi Udāyi,||
tassa evam assa:|| ||

'Puriso muñjamhā isīkaṁ pabbāheyya,||
tassa evañ c'assa:|| ||

Ayaṁ muñjo,||
ayaṁ isīkā,||
añño muñjo,||
aññā īsikā,||
muñjamhā tv'eva īsikā pabbāḷhā' ti.|| ||

Seyyathā pi vā pan'Udāyi puriso asiṁ kosiyā pabbāheyya.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

'Ayaṁ asi,||
ayaṁ kosi,||
añño asi,||
aññā kosi,||
kosiyā tv'eva asi pabbāḷho' ti.|| ||

Seyyathā pi [18] vā pan'Udāyi,||
puriso ahiṁ karanḍā uddhareyya,||
tassa evam assa:|| ||

'Ayaṁ ahi,||
ayaṁ karaṇḍo,||
añño ahi,||
añño karaṇḍo,||
karaṇḍā tv'eva ahi ubbhato' ti.|| ||

Evam eva kho Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā||
yathā paṭipannā me sāvakā||
imamhā kāyā aññaṁ kāyaṁ abhinimminanti||
rūpiṁ mano-mayaṁ sabbaṅgapaccaṅgiṁ ahīnindriyaṁ.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
aneka-vihitaṁ iddhi-vidhaṁ pacc'anubhonti:|| ||

Eko pi hutvā bahudhā honti,||
bahudhā pi hutvā eko honiti.|| ||

Āvībhāvaṁ tiro-bhāvaṁ tiro-kuḍḍaṁ tiro-pākāraṁ tiro-pabbataṁ asajja-mānā gacchanti||
seyyathā pi ākāse,||
paṭhaviyā pi ummujjani-mujjaṁ karonti||
seyyathā pi udake,||
udake pi abhejjamāne gacchanti||
seyyathā pi paṭhaviyaṁ,||
ākāse pi palliṅkena kamanti||
seyyathā pi pakkhi sakuṇo,||
ime pi candimasūriye evaṁ mahiddhike evaṁ mah-ā-nubhāve pāninā parimasanti parimajjanti,||
yāva Brahma-lokā pi kāyena vasaṁ vattenti.|| ||

Seyyathā pi Udāyi dakkho kumbhakāro vā kumbhakārantevāsi vā supari-kamma-katāya mattikāya yaṁ yad eva bhājanavikatiṁ ākaṅkheyya,||
taṁ tad eva kareyya abhinipphādeyya.|| ||

Seyyathā pi vā pan'Udāyi dakkho dantakāro vā dantakārantevāsi vā suparikammakatasmiṁ dantasmiṁ yaṁ yad eva dantavikatiṁ ākaṅkheyya,||
taṁ tad eva kareyya abhinipphādeyya.

Seyyathā pi vā pan'Udāyi dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsi vā suparikammakatasmiṁ suvaṇṇasmiṁ yaṁ yad eva suvaṇṇavikatiṁ ākaṅkheyya taṁ tad eva kareyya abhinippādeyya.|| ||

Evam eva kho Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
aneka-vihitaṁ iddhi-vidhaṁ pacc'anubhonti:|| ||

Eko pi hutvā bahudhā honti,||
bahudhā pi hutvā eko honiti.|| ||

Āvībhāvaṁ tiro-bhāvaṁ tiro-kuḍḍaṁ tiro-pākāraṁ tiro-pabbataṁ asajja-mānā gacchanti||
seyyathā pi ākāse,||
paṭhaviyā pi ummujjani-mujjaṁ karonti||
seyyathā pi udake,||
udake pi abhejjamāne gacchanti||
seyyathā pi paṭhaviyaṁ,||
ākāse pi palliṅkena kamanti||
seyyathā pi [19] pakkhi sakuṇo,||
ime pi candimasūriye evaṁ mahiddhike evaṁ mah-ā-nubhāve pāninā parimasanti parimajjanti,||
yāva Brahma-lokā pi kāyena vasaṁ vattenti.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
dibbāya sota-dhātuyā visuddhāya atikkanta-mānusikāya ubho sadde suṇanti,||
dibbe ca mānuse ca,||
ye dūre santike ca.|| ||

Seyyathā pi Udāyi,||
balavā saṅkhadhamako appakasiren'eva catu-d-disā viññāpeyya.|| ||

Evam eva kho Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā||
yathā paṭipannā me sāvakā||
dibbāya sota-dhātuyā visuddhāya atikkanta-mānusikāya ubho sadde suṇanti,||
dibbe ca mānuse ca,||
ye dūre santike ca.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
para-sattāṇaṁ para-puggalānaṁ cetasā ceto paricca pajānanti|| ||

Sarāgaṁ vā cittaṁ,||
sarāgaṁ cittanti pajānanti;||
vīta-rāgaṁ vā cittaṁ,||
vīta-rāgaṁ cittanti pajānanti;||
sadosaṁ vā cittaṁ,||
sadosaṁ cittanti pajānanti;||
vīta-dosaṁ vā cittaṁ,||
vīta-dosaṁ cittanti pajānanti;||
samohaṁ vā cittaṁ,||
samohaṁ cittanti pajānanti;||
vīta-mohaṁ vā cittaṁ,||
vīta-mohaṁ cittanti pajānanti;||
saṅkhittaṁ vā cittaṁ,||
saṅkhittaṁ cittanti pajānanti;||
vikkhittaṁ vā cittaṁ,||
vikkhittaṁ cittanti pajānanti;||
mahaggataṁ vā cittaṁ,||
mahaggataṁ cittanti pajānanti;||
amahaggataṁ vā cittaṁ,||
amahaggataṁ cittanti pajānanti;||
sa-uttaraṁ vā cittaṁ,||
sa-uttaraṁ cittanti pajānanti;||
anuttaraṁ vā cittaṁ,||
anuttaraṁ cittanti pajānanti;||
samāhitaṁ vā cittaṁ,||
samāhitaṁ cittanti pajānanti;||
asamāhitaṁ vā cittaṁ,||
asamāhitaṁ cittanti pajānanti;||
vimuttaṁ vā cittaṁ,||
vimuttaṁ cittanti pajānanti;||
avimuttaṁ vā cittaṁ,||
avimuttaṁ cittanti pajānanti.|| ||

Seyyathā pi Udāyi,||
itthi vā puriso vā daharo yuvā||
maṇḍanaka-jātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udapatte sakaṁ mukha-nimittaṁ pacc'avekkhamāno sakaṇikaṁ vā sakaṇikan ti jā- [20] neyya,||
akaṇikaṁ vā akaṇikan ti jāneyya.|| ||

Evam eva kho Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
para-sattāṇaṁ para-puggalānaṁ cetasā ceto paricca pajānanti.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhatā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussaranti.|| ||

So aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati||
seyyath'īdaṁ:|| ||

Ekam pi jātiṁ,||
dve pi jātiyo,||
tisso pi jātiyo,||
catasso pi jātiyo,||
pañca pi jātiyo,||
dasa pi jātiyo,||
vīsatim pi jātiyo,||
tiṁsam pi jātiyo,||
cattārīsam pi jātiyo,||
paññāsam pi jātiyo,||
jāti-satam pi jāti-sahassam pi-jāti sata-sahassam pi,||
aneke pi saṁvaṭṭa-kappe aneke pi,||
vivaṭṭa-kappe aneke pi saṁvaṭṭa-vivaṭṭa-kappe,||
'amutr'āsiṁ evaṁ-nāmo,||
evaṁ-gotto,||
evaṁ-vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto.|| ||

So tato cuto amutra upapādiṁ.|| ||

Tatra p'āsiṁ,||
evaṁ-nāmo,||
evaṁ gotto,||
evaṁ vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto.|| ||

So tato cuto idh'ūpapanno' ti.|| ||

Iti sākāraṁ sa-uddesaṁ aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati.|| ||

Seyyathā pi, Udāyi,||
puriso sakamhā gāmā aññaṁ gāmaṁ gaccheyya,||
tamhā pi gāmā aññaṁ gāmaṁ gaccheyya,||
so tamhā gāmā sakaṁ yeva gāmaṁ paccāgaccheyya,||
tassa evam assa:|| ||

'Ahaṁ kho sakamhā gāmā amuṁ gāmaṁ agañchiṁ,||
tatra evaṁ aṭṭhāsiṁ,||
evaṁ nisīdiṁ,||
evaṁ abhāsiṁ,||
evaṁ tuṇhī ahosiṁ,||
tamhā pi gāmā amuṁ gāmaṁ agañchiṁ.|| ||

Tatrā pi evaṁ aṭṭhā [21] siṁ,||
evaṁ nisīdiṁ,||
evaṁ abhāsiṁ,||
evaṁ tuṇhī ahosiṁ.|| ||

So'mhi tamhā gāmā sakaṁ yeva gāmaṁ paccāgato' ti.|| ||

Evam eva kho Udāyi bhikkhu aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati||
seyyath'īdaṁ:|| ||

So tato cuto amutra upapādiṁ.|| ||

Tatra p'āsiṁ,||
evaṁ-nāmo,||
evaṁ gotto,||
evaṁ vaṇṇo,||
evam-āhāro,||
evaṁ sukha-dukkha-paṭisaṁvedī,||
evam-āyu-pariyanto.|| ||

So tato cuto idh'ūpapanno' ti.|| ||

Evam eva kho Udāyi,||
akkhatā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussaranti.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.

Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathāpaṭinnā me sāvakā||
dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hīne paṇite suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm'ūpage satte pajānāti.|| ||

"Ime vata bhonto sattā kāya-du-c-caritena samannāgatā||
vacī-du-c-caritena samannāgatā||
mano-du-c-caritena samannāgatā||
ariyānaṁ upavādakā micchā-diṭṭhikā||
micchā-diṭṭhi-kamma-samādānā||
te kāyassa bhedā param maraṇā||
apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ Nirayaṁ upapannā.|| ||

Ime vā pana bhonto sattā kāya-sucaritena samannāgatā||
vacī-sucaritena samannāgatā||
mano-sucaritena samannāgatā||
ariyānaṁ anupavādakā sammā-diṭṭhikā||
sammā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||

Te kāyassa bhedā param maraṇā||
sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannā" ti.|| ||

Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne,||
hīne paṇīte suvaṇaṇe dubbaṇṇe sugate duggate||
yathā-kamm'ūpage satte pajānāti.|| ||

Seyyathā p'assu Udāyi dve agārā sadvārā,||
tattha cakkhumā puriso majjhe ṭhito passeyya manusse gehaṁ pavisante pi||
ni-k-khamante pi||
anusañcarante pi||
anuvicarante pi,||
evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu||
dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne,||
hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate||
yathā-kamm'ūpage satte pajānāti:-|| ||

Te kāyassa bhedā param maraṇā||
sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannā" ti.|| ||

Eva meva kho Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭinnā me sāvakā||
dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hīne paṇite suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm'ūpage satte pajānāti.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahu abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

[22] Puna ca paraṁ Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā,||
yathā paṭipannā me sāvakā||
āsavānaṁ khayā anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ paññā-vimuttiṁ diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā upasampajja viharanti.|| ||

Seyyathā pi Udāyi,||
pabbatasaṅkhepe udaka-rahado accho vi-p-pasanno anāvilo,||
tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippi-sambukā pi sakkhara-kaṭhalam pi macchagumbam pi carantam pi tiṭṭhantam pi.|| ||

Tassa evam assa:|| ||

'Ayaṁ kho udaka-rahado accho vi-p-pasanno anāvilo||
tatr'ime sippi-sambukā pi sakkhara-kaṭhalā pi macchagumbā pi caranti pi tiṭṭhanti pī' ti.|| ||

Evam eva kho Udāyi,||
akkhātā mayā sāvakānaṁ paṭipadā||
yathā paṭipannā me sāvakā||
āsavānaṁ khayā anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ paññā-vimuttiṁ diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā upasampajja viharanti.|| ||

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā-vosāna-pāramippattā viharanti.|| ||

Ayaṁ kho Udāyi,||
pañcamo dhammo,||
yena mamaṁ sāvakā sakkaronti||
garu-karonti||
mānenti||
pūjenti||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.|| ||

Ime kho Udāyi,||
pañca dhammā,||
yehi mamaṁ sāvakā sakkaronti||
garu-karonti||
mānenti||
pūjenti||
sakkatvā garukatvā upanissāya viharantī" ti.|| ||

Idam avoca Bhagavā.|| ||

Attamano Sakuludāyi paribbājako Bhagavato bhāsitaṁ abhinandi ti.|| ||

Mahā Sakuludāyi Suttaṁ

Majjhima Nikāya II. Majjhima-Paṇṇāsa 3. Paribbājaka Vagga

Sutta 77

Mahā Sakuludāyi Suttaṁ

Majjhima Nikāya
II. Majjhima-Paṇṇāsa
3. Paribbājaka Vagga