Majjhima Nikāya
II. Majjhima Paṇṇāsa
4. Rāja Vagga

Sutta 82

Raṭṭhapāla Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 

---

[54]

[1][lupt][chlm][pts][than][ntbb][upal] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kurūsu cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhu-saṅghena saddhiṁ yena Thullakoṭṭhitaṁ nāma Kurūnaṁ nigamo tad avasari.|| ||

Assosuṁ kho Thullakoṭṭhitakā brāhmaṇa-gahapatikā:|| ||

Samaṇo khalu, bho, Gotamo Sakya-putto Sakya-kulā pabba-jito Kurūsu [55] cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhu-saṅghena saddhiṁ Thullakoṭṭhitaṁ anuppatto.|| ||

Taṁ kho pana Bhagavantaṁ Gotamaṁ evaṁ kalyāṇo kitti-saddo abbhūggato:|| ||

Iti pi so Bhagavā||
arahaṁ||
Sammā Sambuddho||
vijjā-caraṇa-sampanno||
Sugato||
loka-vidu||
anuttaro purisa-damma-sārathi||
Satthā deva-manussānaṁ||
Buddho||
Bhagavā' ti.|| ||

So imaṁ lokaṁ sa-devakaṁ sa-Mārakaṁ sa-brahmakaṁ sa-s-samaṇa-brāhmaṇiṁ pajaṁ sa-deva-manussaṁ sayaṁ abhiññā sacchi-katvā pavedeti.|| ||

So dhammaṁ deseti ādi kalyāṇaṁ majjhe kalyāṇaṁ pariyosāna-kalyāṇaṁ sātthaṁ savyañ janaṁ.|| ||

Kevala-paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ Brahma-cariyaṁ pakāseti.|| ||

Sādhu kho pana tathā-rūpānaṁ arahataṁ dassanaṁ hotī" ti.|| ||

Atha kho Thullakoṭṭhitakā brāhmaṇa-gahapatikā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā app'ekacce Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

App'ekacce Bhagavatā saddhiṁ sammodiṁsu||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā||
eka-m-antaṁ nisidiṁsu.|| ||

App'ekacce yena Bhagavā ten'añjaliṁ paṇāmetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

App'ekacce Bhagavato santike nāmagottaṁ sāvetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

App'ekacce tuṇhī-bhūtā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinne kho Thullakoṭṭhitake brāhmaṇa-gahapatike Bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi samp'ahaṁsesi.|| ||

Tena kho pana samayena Raṭṭhapālo nāma kula-putto tasmiṁ yeva thullakoṭṭhite aggakulikassa putto tassaṁ parisāyaṁ nisinno hoti.|| ||

Atha kho Raṭṭhapālassa kula-puttassa etad ahosi: yathā yathā kho Bhagavā dhammaṁ deseti na-y-idaṁ sukaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ Brahma-cariyaṁ carituṁ.|| ||

Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādtvo agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan ti.|| ||

Atha kho Thullakoṭṭhitakā brāhmaṇa-gahapatikā Bhagavatā dhammiyā kathāya sanda-s-sitā samāda-pitā samutte-jitā sampahaṁ-sitā Bhagavato bhāsitaṁ abhinan'ditvā anumo-ditvā uṭṭhāy [56] āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkamiṁsu.|| ||

Atha kho Raṭṭhapālo|| ||

Kulaputto acira-pakkantesu Thullakoṭṭhitakesu brāhmaṇa-gahapatikesu yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Raṭṭhapālo kula-putto Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

'Yathā yathā'haṁ bhante Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāmi.|| ||

Na-y-idaṁ sūkaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ Brahma-cariyaṁ carituṁ.|| ||

Icchām'ahaṁ, bhante, kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jituṁ.|| ||

Labheyy'āhaṁ bhante Bhagavato santike pabbajjaṁ,||
labheyyaṁ upasampadan' ti.|| ||

Anuññāto'si pana tvaṁ, Raṭṭhapāla,||
mātā-pituhi agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti?|| ||

Na kho ahaṁ, bhante.|| ||

Anuññāto mātā-pituhi agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti.|| ||

Na kho, Raṭṭhapāla,||
Tathāgatā ananuññātaṁ mātā-pituhi pabbājentī ti.|| ||

Svāhaṁ, bhante, tathā karissāmi yathā maṁ mātā-pitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti.|| ||

Atha kho Raṭṭhapālo kula-putto uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā yena mātā-pitaro ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā mātā-pitaro etad avoca:|| ||

'Amma tāta,||
yathā yathā'haṁ Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāmi,||
na-y-idaṁ sūkaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ bravmacariyaṁ carituṁ.|| ||

Icchām'ahaṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jituṁ.|| ||

Anujānātha maṁ agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā' ti.|| ||

Evaṁ vutte Raṭṭhapālassa kula-puttassa mātā-pitaro Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ etad avocuṁ:|| ||

'Tvaṁ kho, tāta Raṭṭhapāla,||
amhākaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato na tvaṁ,||
tāta Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Ehi tvaṁ, tāta Raṭṭhapāla||
bhuñja [57] ca piva ca paricārehi ca.|| ||

Bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Na taṁ mayaṁ anujānāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya.|| ||

Maraṇena pi te mayaṁ akāmakā vinā bhavissāma.|| ||

Kiṁ pana mayaṁ taṁ jivantaṁ anujānissāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti?|| ||

Dutiyam pi kho Raṭṭhapālo kula-putto mātā-pitaro etad avoca:|| ||

'Amma tāta,||
yathā yathā'haṁ Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāmi,||
na-y-idaṁ sūkaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ bravmacariyaṁ carituṁ.|| ||

Icchām'ahaṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jituṁ.|| ||

Anujānātha maṁ agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā' ti.|| ||

Dutiyam pi kho Raṭṭhapālassa kula-puttassa mātā-pitaro Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ etad avocuṁ:|| ||

'Tvaṁ kho, tāta Raṭṭhapāla,||
amhākaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato na tvaṁ,||
tāta Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Ehi tvaṁ, tāta Raṭṭhapāla||
bhuñja ca piva ca paricārehi ca.|| ||

Bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Na taṁ mayaṁ anujānāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya.|| ||

Maraṇena pi te mayaṁ akāmakā vinā bhavissāma.|| ||

Kiṁ pana mayaṁ taṁ jivantaṁ anujānissāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti?|| ||

Tatiyam pi kho Raṭṭhapālo kula-putto mātā-pitaro etad avoca:|| ||

'Amma tāta,||
yathā yathā'haṁ Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāmi,||
na-y-idaṁ sūkaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ bravmacariyaṁ carituṁ.|| ||

Icchām'ahaṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jituṁ.|| ||

Anujānātha maṁ agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā' ti.|| ||

Tatiyam pi kho Raṭṭhapālassa kula-puttassa mātā-pitaro Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ etad avocuṁ:|| ||

'Tvaṁ kho, tāta Raṭṭhapāla,||
amhākaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato na tvaṁ,||
tāta Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Ehi tvaṁ, tāta Raṭṭhapāla||
bhuñja ca piva ca paricārehi ca.|| ||

Bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Na taṁ mayaṁ anujānāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya.|| ||

Maraṇena pi te mayaṁ akāmakā vinā bhavissāma.|| ||

Kiṁ pana mayaṁ taṁ jivantaṁ anujānissāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti?|| ||

Atha kho Raṭṭhapālo kula-putto mātā-pitusu pabbajjaṁ alabha-māno tatth'eva anantara-hitāya bhumiyā nipajji.|| ||

Idh'eva me maraṇaṁ bhavissati pabbajjā vāti.|| ||

[58] Atha kho Raṭṭhapālassa kula-puttassa mātā-pitaro Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ etad avocuṁ:|| ||

'Tvaṁ khosi tāta Raṭṭhapāla,||
amhākaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato,||
na tvaṁ, tāta Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Uṭṭhehi, tāta Raṭṭhapāla,||
bhuñja ca piva ca parivārehi ca bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Na taṁ mayaṁ anujānāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya,||
maraṇena pi te mayaṁ akāmakā vinā bhavissāma.|| ||

Kiṁ pana taṁ jivantaṁ anujānissāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti?|| ||

Evaṁ vutte Raṭṭhapālo kula-putto tuṇhī ahosi.|| ||

Dutiyam pi Raṭṭhapālassa kula-puttassa mātā-pitaro Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ etad avocuṁ:|| ||

'Tvaṁ khosi tāta Raṭṭhapāla,||
amhākaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato,||
na tvaṁ, tāta Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Uṭṭhehi, tāta Raṭṭhapāla,||
bhuñja ca piva ca parivārehi ca bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Na taṁ mayaṁ anujānāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya,||
maraṇena pi te mayaṁ akāmakā vinā bhavissāma.|| ||

Kiṁ pana taṁ jivantaṁ anujānissāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti?|| ||

Evaṁ vutte Raṭṭhapālo kula-putto tuṇhī ahosi.|| ||

Tatiyam pi Raṭṭhapālassa kula-puttassa mātā-pitaro Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ etad avocuṁ:|| ||

'Tvaṁ khosi tāta Raṭṭhapāla,||
amhākaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato,||
na tvaṁ, tāta Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Uṭṭhehi, tāta Raṭṭhapāla,||
bhuñja ca piva ca parivārehi ca bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Na taṁ mayaṁ anujānāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya,||
maraṇena pi te mayaṁ akāmakā vinā bhavissāma.|| ||

Kiṁ pana taṁ jivantaṁ anujānissāma agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti?|| ||

Tatiyam pi kho Raṭṭhapālo kula-putto tuṇhī ahosi.|| ||

Atha kho Raṭṭhapālassa kula-puttassa mātā-pitaro yena Raṭṭhapālassa kula-puttassa sahāyakā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā Raṭṭhapālassa kula-puttassa sahāyake etad avocuṁ:|| ||

'Eso tātā.|| ||

Raṭṭhapālo kula-putto anantara-hitāya bhumiyā nipanno:|| ||

'Idh'eva me maraṇaṁ bhavissati pabbajjā vā' ti.|| ||

Etha tātā, yena Raṭṭhapālo kula-putto ten'upasaṅkamatha.|| ||

Upasaṅkamitvā Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ evaṁ vadetha:|| ||

'Tvaṁ kho samma Raṭṭhapāla,||
mātā-pitunnaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato.|| ||

Na tvaṁ, samma Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Uṭṭhehi samma Raṭṭhapāla,||
bhuñja ca piva ca paricārehi ca.|| ||

Bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Na taṁ mātā-pitaro anujānanti agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya,||
maraṇena pi te mātā-pitaro akāmakā [59] vinā bhavissanti.|| ||

Kiṁ pana te taṁ jivantaṁ anujānissanti agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā' ti?|| ||

Atha kho Raṭṭhapālassa kula-puttassa sahāyakā Raṭṭhapālassa kula-puttassa matā-pitunnaṁ paṭi-s-sutvā yena Raṭṭhapālo kula-putto ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ etad avocuṁ:|| ||

'Tvaṁ kho, samma Raṭṭhapāla,||
mātā-pitunnaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato.|| ||

Na tvaṁ, samma Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Uṭṭhehi samma Raṭṭhapāla,||
bhuñja ca piva ca paricārehi ca.|| ||

Bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Na taṁ mātā-pitaro anujānanti agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya.|| ||

Maraṇena pi te mātā-pitaro akāmakā vinā bhavissanti.|| ||

Kiṁ pana te taṁ jivantaṁ anujānissanti agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti?|| ||

Evaṁ vutte Raṭṭhapālo kula-putto tuṇhī ahosi.|| ||

Dutiyam pi kho Raṭṭhapālassa kula-puttassa sahāyakā Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ etad avocuṁ:|| ||

'Tvaṁ kho, samma Raṭṭhapāla,||
mātā-pitunnaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato.|| ||

Na tvaṁ, samma Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Uṭṭhehi samma Raṭṭhapāla,||
bhuñja ca piva ca paricārehi ca.|| ||

Bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Na taṁ mātā-pitaro anujānanti agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya.|| ||

Maraṇena pi te mātā-pitaro akāmakā vinā bhavissanti.|| ||

Kiṁ pana te taṁ jivantaṁ anujānissanti agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti?|| ||

Dutiyam pi kho Evaṁ vutte Raṭṭhapālo kula-putto tuṇhī ahosi.|| ||

Tatiyam pi kho Raṭṭhapālassa kula-puttassa sahāyakā Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ etad avocuṁ:

'Tvaṁ kho, samma Raṭṭhapāla,||
mātā-pitunnaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato.|| ||

Na tvaṁ, samma Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Uṭṭhehi samma Raṭṭhapāla,||
bhuñja ca piva ca paricārehi ca.|| ||

Bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Na taṁ mātā-pitaro anujānanti agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya.|| ||

Maraṇena pi te mātā-pitaro akāmakā vinā bhavissanti.|| ||

Kiṁ pana te taṁ jivantaṁ anujānissanti agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā ti?|| ||

Tatiyam pi kho Raṭṭhapālo kula-putto tuṇhī ahosi.|| ||

Atha kho Raṭṭhapālassa kula-puttassa sahāyakā yena Raṭṭhapālassa kula-puttassa mātā-pitaro ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā Raṭṭhapālassa kula-puttassa mātā-pitaro etad avocuṁ:

'Amma tāta,||
eso Raṭṭhapālo kula-putto tatth'eva anantara-hitāya bhūmiyā nipanno idh'eva me maraṇaṁ [60] bhavissati pabbajjā vā' ti.|| ||

Sace tumhe Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ,||
nānujānissatha agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya,||
tatth'ev'assa maraṇaṁ āgamissati.|| ||

Sace pana tumhe Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ anujānissatha agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya,||
pabba-jitam pi naṁ dakkhissatha.|| ||

Sace Raṭṭhapālo kula-putto nābhiramissati agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya,||
kā tassa aññā gati bhavissa ti?|| ||

Idh'eva paccāgamissati.|| ||

Anujānātha Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāyā' ti.|| ||

Anujānāma tātā, Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya,||
pabba-jitena ca pana mātā-pitaro uddassetabbā ti.|| ||

Atha kho Raṭṭhapālassa kula-puttassa sahāyakā yena Raṭṭhapālo kula-putto ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||

Upasaṅkamitvā Raṭṭhapālaṁ kula-puttaṁ etad avocuṁ:|| ||

Tvaṁ kho samma Raṭṭhapāla,||
mātā-pitunnaṁ eka-puttako piyo manāpo sukhe ṭhito sukha-paribhato.|| ||

Na tvaṁ samma Raṭṭhapāla,||
kassaci dukkhassa jānāsi.|| ||

Uṭṭhehi samma Raṭṭhapāla,||
bhuñja ca piva ca paricārehi ca.|| ||

Bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.|| ||

Anuññāto'si mātā-pituhi agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya,||
pabba-jitena ca te mātā-pitaro uddassetabbā' ti.|| ||

Atha kho Raṭṭhapālo kula-putto uṭṭhahitvā balaṁ gāhetvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Raṭṭhapālo kula-putto Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

'Anuññāto ahaṁ bhante.||
matā-pituhi agārasmā anagāriyaṁ pabbajjāya,||
pabbājetu maṁ Bhagavā' ti.|| ||

Alattha kho Raṭṭhapālo kula-putto Bhagavato santike pabbajjaṁ||
alattha upasampadaṁ.|| ||

Atha kho Bhagavā acir'ūpasampanne āyasmante Raṭṭhapāle addhamāsūpasampanne||
Thullakoṭṭhite yathā'bhirantaṁ viharitvā yena Sāvatthī tena cārikaṁ pakkāmi,||
anupubbena cārikaṁ caramāno yena Sāvatthī tad avasari.|| ||

Tatra sudaṁ [61] Bhagavā Sāvatthīyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||

Atha kho āyasmā Raṭṭhapālo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahit'atto viharanto na cirass'eva yass'atthāya kula-puttā samma-d-eva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti||
tad anuttaraṁ Brahma-cariya-pariyosānaṁ diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā upasampajja vihāsi.|| ||

Khiṇā jāti,||
vusitaṁ Brahma-cariyaṁ,||
kataṁ karaṇīyaṁ,||
nāparaṁ itthattāyā' ti abbhaññāsi.|| ||

Aññataro kho pan'āyasmā Raṭṭhapālo arahataṁ ahosi.

Atha kho āyasmā Raṭṭhapālo yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Raṭṭhapālo Bhagavantaṁ etad avoca: 'icchām'ahaṁ bhante.|| ||

Mātā-pitaro uddassetuṁ.|| ||

Sace maṁ Bhagavā anujānātī' ti.|| ||

Atha kho Bhagavā āyasmato Raṭṭhapālassa cetasā ceto parivitakkaṁ1 manas'ākāsi.|| ||

Yadā Bhagavā aññāsi: 'abhabbo kho Raṭṭhapālo kula-putto sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy-āvattitun' ti.|| ||

Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Raṭṭhapālaṁ etad avoca: yassa dāni tvaṁ Raṭṭhapāla.|| ||

Kālaṁ maññasī' ti.|| ||

Atha kho āyasmā Raṭṭhapālo uṭṭhāy āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā sen'āsanaṁ saṁsāmetvā patta-cīvaraṁ ādāya yena Thullakoṭṭhitaṁ tena cārikaṁ pakkāmi.|| ||

Anupubbena cārikaṁ caramāno yena Thullakoṭṭhitaṁ tad avasari.|| ||

Tatra sudaṁ āyasmā Raṭṭhapālo thullakoṭṭhite viharati rañño koravyassa migācīre.|| ||

Atha kho āyasmā Raṭṭhapālo pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Thullakoṭṭhitaṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||

thullakoṭṭhite sapadānaṁ piṇḍāya caramāno yena sakapitunivesanaṁ ten'upasaṅkami.|| ||

Tena kho pana samayen'āyasmato Raṭṭhapālassa pitā majjhimāya dvārasālāya ullikhāpeti.|| ||

Addasā kho āyasmato Raṭṭhapālassa pitā āyasmantaṁ Raṭṭhapālaṁ dūrato va āga-c-chantaṁ.|| ||

Disvāna etad avoca: 'imehi muṇḍakehi samaṇakehi amhākaṁ eka-puttako piyo manāpo [62] pabbājito' ti.|| ||

Atha kho āyasmā Raṭṭhapālo sakapitu nivesane n'eva dānaṁ alattha.|| ||

Na paccakkhānaṁ.|| ||

Aññadatthu akkosameva alattha.|| ||

Tena kho pana samayen'āyasmato Raṭṭhapālassa ñātidāsi ābhidosikaṁ kummāsaṁ chaḍḍetukāmā hoti.|| ||

Atha kho āyasmā Raṭṭhapālo taṁ ñātidāsiṁ etad avoca: 'sace taṁ bhagini.|| ||

chaḍḍanīyadhammaṁ3 idha me patte ākirā' ti.|| ||

Atha kho āyasmato Raṭṭhapālassa ñātidāsi taṁ ābhidosikaṁ kummāsaṁ āyasmato Raṭṭhapālassa patte ākirantī hatthānañca pādānañca sarassa ca nimittaṁ aggahesi.|| ||

Atha kho āyasmato Raṭṭhapālassa ñātidāsi yen'āyasmato Raṭṭhapālassa mātā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā āyasmato Raṭṭhapālassa mātaraṁ etad avoca: 'yaggheyye jāneyyāsi.|| ||

Ayyaputto Raṭṭhapālo anuppatto' ti.|| ||

Sace je.|| ||

Saccaṁ vadasi.|| ||

Adāsī bhavasī' ti.5 Atha kho āyasmato Raṭṭhapālassa mātā yen'āyasmato Raṭṭhapālassa pitā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā āyasmato Raṭṭhapālassa pitaraṁ etad avoca: yagghe gahapati jāneyyāsi.|| ||

Raṭṭhapālo kira kalaputto anuppatto' ti.|| ||

Tena kho pana samayen'āyasmā Raṭṭhapālo taṁ ābhidosikaṁ kummāsaṁ aññataraṁ kuḍḍaṁ nissāya paribhuñjati.|| ||

Atha kho āyasmato Raṭṭhapālassa pitā yen'āyasmā Raṭṭhapālo ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Raṭṭhapālaṁ etad avoca: atthi nāma tāta Raṭṭhapāla.|| ||

ābhidosikaṁ kummāsaṁ paribhuñjissasi.|| ||

Nanu tāta Raṭṭhapāla.|| ||

Sakaṁ gehaṁ gantabbanti.|| ||

Kuto no gahapati.|| ||

Amhākaṁ gehaṁ agārasmā anagāriyaṁ pabba-jitānaṁ,anagārā mayaṁ gahapati.|| ||

Agamamhā [63] kho te gahapati gehaṁ.|| ||

tattha n'eva dānaṁ alatthambha.|| ||

Na paccakkhānaṁ aññadatthu1 akkosameva alatthamhā' ti.|| ||

'Ehi tāta Raṭṭhapāla.|| ||

gharaṁ gamissāmā' ti.|| ||

'Alaṁ gahapati.|| ||

Kataṁ me ajja bhattakiccan' ti.|| ||

'Tena hi tāta Raṭṭhapāla.|| ||

Adhivāsehi svātanāya bhattan' ti.|| ||

Adhivāsesi kho āyasmā Raṭṭhapālo tuṇhī-bhāvena.|| ||

Atha kho āyasmato Raṭṭhapālassa pitā āyasmato Raṭṭhapālassa adhivāsanaṁ viditvā yena sakaṁ nivesanaṁ ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā mahantaṁ hirañña-suvaṇṇassa puñjaṁ kārāpetvā kilañjehi paṭicchādāpetvā āyasmato Raṭṭhapālassa purāṇa-dutiyikā āmantesi: etha tamhe vadhuyo yena alaṅkārena alaṅkataṁ pubbe Raṭṭhapālassa kula-puttassa piyā hotha manāpā.|| ||

tena alaṅkārena alaṅkarothā' ti.|| ||

Atha kho āyasmato Raṭṭhapālassa pitā tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṁ khādanīyaṁ bhojanīyaṁ paṭiyādāpetvā āyasmato Raṭṭhapālassa kālaṁ ārocesi: 'kālo tāta Raṭṭhapāla.|| ||

Niṭṭhitaṁ bhatta'nti atha kho āyasmā Raṭṭhapālo pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya yena sakapitunivesanaṁ ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||

Atha kho āyasmato Raṭṭhapālassa pitā taṁ hirañña-suvaṇṇassa puñjaṁ vivarāpetvā āyasmantaṁ Raṭṭhapālaṁ etad avoca: 'idaṁ te tāta Raṭṭhapāla.|| ||

Mattikaṁ dhanaṁ.|| ||

Aññaṁ pettikaṁ.|| ||

Aññaṁ pitāmahaṁ.|| ||

Sakkā tāta Raṭṭhapāla.|| ||

Bhoge ca bhuñjituṁ.|| ||

puññāni ca kātuṁ.|| ||

Ehi tvaṁ tāta [64] Raṭṭhapāla.|| ||

Sikkhaṁ paccakkhāya hīnā-yāvattitvā bhoge ca bhuñjassu.|| ||

puññāni ca karohīti.|| ||

Sace kho me tvaṁ gahapati vacanaṁ kareyyāsi.|| ||

Imaṁ hirañña-suvaṇṇassa puñjaṁ sakaṭesu āropetvā nibbāhāpetvā majjheGaṅgāya nadiyā sote osīdāpeyyāsi.5 Taṁ kissa hetu? 'uppajjissanti hi te gahapati.|| ||

tato nidānaṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā' ti.|| ||

Atha kho āyasmato Raṭṭhapālassa purāṇa-dutiyikāyo paccekaṁ pādesu1 gahetvā āyasmantaṁ Raṭṭhapālaṁ etad avocuṁ: 'kīdisā nāma tā2 ayya-puttaka.|| ||

Accharāyo.|| ||

Yāsaṁ tvaṁ hetu Brahma-cariyaṁ carasī' ti?|| ||

'Na kho mayaṁ bhaginī,accharānaṁ hetu Brahma-cariyaṁ carāmā' ti.|| ||

Bhaginīvādena no ayyaputto Raṭṭhapālo samudā-caratī'ti tatth'eva mucchitā papatiṁsu.|| ||

Atha kho āyasmā Raṭṭhapālo pitaraṁ etad avoca: sace gahapati.|| ||

Bhojanaṁ dātabbaṁ detha.|| ||

Mā no viheṭhathā' ti.|| ||

Bhuñja tāta Raṭṭhapāla.|| ||

Niṭṭhitaṁ bhattanti.|| ||

Atha kho āyasmato Raṭṭhapālassa pitā āyasmantaṁ Raṭṭhapālaṁ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.|| ||

Atha kho āyasmā Raṭṭhapālo bhūttāvī onītapattapāṇī ṭhitakova imā gāthā abhāsi:|| ||

"Passa cittakataṁ bimbaṁ arukāyaṁ samussitaṁ,||
Āturaṁ bahusaṅkappaṁ yassa n'atthi dhuvaṁ ṭhiti.|| ||

Passa cittakataṁ rūpaṁ maṇinā kuṇḍalena ca,||
Aṭṭhittacena onaddhaṁ saha vatthehi sobhati.|| ||

Alattakakatā pādā mukhaṁ cuṇṇakamakkhitaṁ,||
Alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.|| ||

[65]|| ||

Aṭṭhapādakatā kesā nettā añjanamakkhitā,||
Alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.|| ||

Añjanīva navā cittā pūtikāyo alaṅkato,||
Alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.|| ||

Odahi migavo pāsaṁ nāsadā vākaraṁ migo,||
Bhūtvā nivāpaṁ gacchāma4 kandante migabandhake" ti.|| ||

Atha kho āyasmā Raṭṭhapālo ṭhitakova imā gāthā bhāsitvā yena rañño korabyassa migāciraṁ ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā aññatarasmiṁ rukkha-mūle divā-vihāraṁ nisīdi.|| ||

Atha kho rājā korabyo migavaṁ āmantesi: sodhehi samma migava.|| ||

Migācīraṁ.|| ||

Uyyānabhūmiṁ gacchāma subhumiṁ dassanāyā' ti.|| ||

Evaṁ devā ti kho migavo rañño korabyassa paṭi-s-sutvā migācīraṁ sodhento addasa āyasmantaṁ Raṭṭhapālaṁ aññatarasmiṁ rukkha-mūle divā-vihāraṁ nisinnaṁ,disvāna yena rājā korabyo ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā rājānaṁ korabyaṁ etad avoca: 'suddhaṁ kho deva migācīraṁ.|| ||

Atthi ca tattha Raṭṭhapālo nāma kula-putto imasmiṁ yeva thullakoṭṭite aggakulikassa putto.|| ||

Yassa tvaṁ abhiṇhaṁ kittayamāno ahosi.|| ||

So aññatarasmiṁ rukkha-mūle divā-vihāraṁ nisinnoti.|| ||

Tena hi samma migava,alaṁ dānajja uyyāna-bhūmiyā.|| ||

tam evadāni mayaṁ bhavantaṁ Raṭṭhapālaṁ payirupāsissāmā' ti.|| ||

Atha kho rājā korabyo 'yaṁ tattha khādanīyaṁ bhojanīyaṁ paṭiyattaṁ taṁ sabbaṁ vissajjethā'ti vatvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṁ yānaṁ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi Thullakoṭṭhitamhā niyyāsi mahacca rājānubhāvena1 āyasmantaṁ Raṭṭhapālaṁ dassanāya.|| ||

Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ussaṭāya ussaṭāya parisāya yen'āyasmā Raṭṭhapālo ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā āyasmatā Raṭṭhapālena [66] saddhiṁ sammodi.|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā eka-m-antaṁ aṭṭhāsi.|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhito kho rājā korabyo āyasmantaṁ Raṭṭhapālaṁ etad avoca:|| ||

'Idha bhavaṁ Raṭṭhapālo vatthatthare nisīdatu' ti.|| ||

'Alaṁ mahārāja.|| ||

Nisīda tvaṁ.|| ||

Nisinno ahaṁ sake āsane' ti.|| ||

Nisidi kho rājā korabyo paññatte āsane.|| ||

Nisajja kho rājā korabyo āyasmantaṁ Raṭṭhapālaṁ etad avoca: 'cattārimāni bho Raṭṭhapāla.|| ||

pārijuññāni yehi pārijuññehi samannāgatā idh'ekacce kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti.|| ||

Katamāni cattāri: jarāpārijuññaṁ byādhipārijuññaṁ bhogapārijuññaṁ ñātipārijuññaṁ.

Katamañ ca pana bho Raṭṭhapāla.|| ||

jarāpārijuññaṁ: idha bho Raṭṭhapāla.|| ||

Ekacco jiṇṇo hoti vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto.|| ||

So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṁ kho'mhi etarahi jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto.|| ||

Na kho pana mayā sukaraṁ anadhigataṁ vā bhogaṁ adhigantuṁ.|| ||

Adigataṁ vā bhogaṁ phātikatuṁ.|| ||

Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajjeyyan' ti.|| ||

So tena jarāpārijuññena samannāgato kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajati.|| ||

Idaṁ vuccati bho Raṭṭhapāla.|| ||

jarāpāripuññaṁ.|| ||

Bhavaṁ kho pana Raṭṭhapālo etarahi daharo yuvā susukālakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā.|| ||

taṁ bhoto Raṭṭhapālassa jarāpārijuññaṁ n'atthi.|| ||

Kiṁ bhavaṁ Raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito?|| ||

Katamañ ca pana bho Raṭṭhapāla.|| ||

Byādhipārijuññaṁ: idha bho Raṭṭhapāla ekacco ābādhiko hoti dukkhito bāḷha-gilāno.|| ||

So iti paṭisañcikkhati: ahaṁ kho'mhi etarahi ābādhiko dukkhito bāḷha-gilāno na kho pana mayā sukaraṁ anadhigataṁ vā bhogaṁ1 adhigantuṁ adhigataṁ vā bhogaṁ phātikatuṁ.|| ||

[67] yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan' ti.|| ||

So tena byādhipārijuññena samannāgato kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajati.|| ||

Idaṁ vuccati bho Raṭṭhapāla.|| ||

Byādhipārijuññaṁ.|| ||

Bhavaṁ kho pana Raṭṭhapālo etarahi appābādho appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya.|| ||

Taṁ bhoto Raṭṭhapālassa byādhipārijuññaṁ n'atthi.|| ||

Kiṁ bhavaṁ Raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito?|| ||

Katamañ ca pana bho Raṭṭhapāla.|| ||

Bhogapārijuññaṁ: idha bho Raṭṭhapāla.|| ||

Ekacco aḍḍho hoti maha-d-dhano mahā-bhogo.|| ||

Tassa te bhogā anupubbena parikkhayaṁ gacchanti.|| ||

So iti paṭisañcikkhati: ahaṁ kho pubbe aḍḍho ahosiṁ maha-d-dhano mahā-bhogo tassa me te bhogā anupubbena parikkhayaṁ gatā.|| ||

Na kho pana mayā sukaraṁ anadhigataṁ vā bhogaṁ2 adhigantuṁ adhigataṁ vā bhogaṁ phātikatuṁ.|| ||

Yan'nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan' ti.|| ||

So tena bhogapārijuññena samannāgato kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajati.|| ||

Idaṁ vuccati bho Raṭṭhapāla bhogapārijuññaṁ.|| ||

Bhavaṁ kho pana Raṭṭhapālo imasmiṁ yeva thullakoṭṭhite aggakulikassa putto.|| ||

Taṁ bhoto Raṭṭhapālassa bhogapārijuññaṁ n'atthi.|| ||

Kiṁ bhavaṁ Raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito?|| ||

Katamañ ca pana bho Raṭṭhapāla.|| ||

ñātipārijuññaṁ: idha bho Raṭṭhapāla.|| ||

Ekaccassa bahū honti mitt-ā-maccā ñāti-sāḷo-hitā.|| ||

Tassa te ñātakā anupubbena parikkhayaṁ gacchanti.|| ||

So iti paṭisañcikkhati: mamaṁ kho pubbe bahū ahesuṁ mitt-ā-maccā ñāti-sāḷo-hitā.|| ||

tassa me te ñātakā anupubbena parikkhayaṁ gatā.|| ||

Na kho pana mayā sukaraṁ anadhigataṁ vā bhogaṁ adhigantuṁ.|| ||

Adhigataṁ vā bhogaṁ phātikatuṁ.|| ||

Yan'nūn-ā-haṁ [68] kesa-massu ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan' ti.|| ||

So tena ñātipārijuññena samannāgato kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajati.|| ||

Idaṁ vuccati bho Raṭṭhapāla,ñātipārijuññaṁ.|| ||

Bhoto kho pana Raṭṭhapālassa imasmiṁ yeva thullakoṭṭhite bahū mitt-ā-maccā ñāti-sāḷo-hitā taṁ bhoto Raṭṭhapālassa ñātipārijuññaṁ n'atthi.|| ||

Kiṁ bhavaṁ Raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito?.|| ||

Imāni kho bho Raṭṭhapāla cattāri pārijuññāni yehi pārijuññehi samannāgatā idh'ekacce kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti.|| ||

Tāni bhoto Raṭṭhapālassa n'atthi.|| ||

Kiṁ bhavaṁ Raṭṭhapālo ñatvā vā disvā sutvā vā pabba-jito ti?|| ||

Atthi kho mahārāja,||
tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena cattāro dhammuddesā uddiṭṭhā ye ahaṁ ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito.|| ||

Katame cattāro?|| ||

'Upanīyati loko addhuvo' ti kho mahārāja.|| ||

Tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena paṭhamo dhammuddeso uddiṭṭho.|| ||

Yaṁ ahaṁ ñatvā ca disvā ca sutā ca agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito.|| ||

'Attāṇo loko anabhi'ssaro' ti kho mahārāja.|| ||

Tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena dutiyo dhammuddeso uddiṭṭho.|| ||

Yaṁ ahaṁ ñatvā ca disvā ca sutā ca agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito.|| ||

'Assako loko sabbaṁ pahāya gamanīyan' ti kho mahārāja.|| ||

Tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena tatiyo dhammuddeso uddiṭṭho.|| ||

Yaṁ ahaṁ ñatvā ca disvā ca sutā ca agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito.|| ||

'Ūno loko atitto taṇhādāso' ti kho mahārāja.|| ||

Tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena catuttho dhammuddeso uddiṭṭho.|| ||

Yaṁ ahaṁ ñatvā ca disvā ca sutā ca agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito.|| ||

Ime kho mahārāja, tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena [69] cattāro dhammuddesā uddiṭṭhā.|| ||

Ye ahaṁ ñatvā ca disā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito ti.|| ||

'Upanīyati loko addhuvo'ti bhavaṁ Raṭṭhapālo āha.|| ||

Idha pana bho Raṭṭhapāla.|| ||

Bhāsitassa kathaṁ attho daṭṭhabboti? Taṁ kim maññasi mahārāja.|| ||

Ahosi tvaṁ vīsati vassuddesikopi pañcavīsati vassuddesikopi hatthismimpi katāvī assasmimpikatāvī rathasmimpi katāvī dhanusmimpi katāvī tharusmimpi katāvī ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaroti?|| ||

Ahosiṁ ahaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

vīsati-vassuddesikopi pañcavisativassuddesikopi hatthismimpi katāvī assasmimpi katāvī rathasmimpi katāvī dhanusmimpi katāvī tharusmimpi katāvī ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro.|| ||

App-ekadāhaṁ bho Raṭṭhapāla,iddhimā va maññe na attano balena samasamaṁ4 samanupassāmī ti.|| ||

Taṁ kiṁ maññasi mahārāja.|| ||

Evam eva tvaṁ etarahi ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaroti?|| ||

Noh'idaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Etarahi jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto.|| ||

āsītiko me vayo vattati.|| ||

App'ekadāhaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Idha pādaṁ karissāmīti aññen'eva pādaṁ kāromīti.|| ||

Idaṁ kho taṁ mahārāja.|| ||

tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena sandhāya bhāsitaṁ 'upanīyati loko addhuvo' ti.|| ||

Yamahaṁ ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṁ pabba-jitoti.|| ||

Acchariyaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Abbhūtaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Yāvasu-bhāsitamidaṁ tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena upanīyati loko addhuvoti.|| ||

Upanīyati hi bho Raṭṭhapāla.|| ||

loko addhuvo.|| ||

Saṇvijjante kho bho Raṭṭhapāla.|| ||

Imasmiṁ rājakule hatthikāyāpi assakāyāpi rathakāyāpi pattikāyāpi.|| ||

Ye amhākaṁ āpadāsu pariyodhāya [70] vattissanti.|| ||

'Attāṇo1 loko anabhi'ssaro'ti bhavaṁ Raṭṭhapālo āha.|| ||

Imassa pana bho Raṭṭhapāla ,bhāsitassa kathaṁ attho daṭṭhabboti?.|| ||

Taṁ kiṁ maññasi mahārāja.|| ||

Atthi te koci anusāyiko ābādhoti?|| ||

Atthi me bho Raṭṭhapāla.|| ||

Anusāyiko ābādho.|| ||

App'ekadā maṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Mittā-maccā ñāti-sāḷo-hitā parivāretvā ṭhitā honti idāni rājā korabyo kālaṁ karissati.|| ||

Idāni rājā korabeyyā kālaṁ karissatī' ti.|| ||

Taṁ kiṁ maññasi mahārāja.|| ||

labhasi tvaṁ te mitt-ā-macce ñātisāḷohite 'āyantu me bhonto mitt-ā-maccā ñāti-sāḷo-hitā.|| ||

Sabbe va santā imaṁ vedanaṁ saṁvibhajatha.|| ||

Yath'āhaṁ lahukatarikaṁ vedanaṁ vediyeyyan' ti.|| ||

Udāhu tvaṁ yeva taṁ vedanaṁ vediyasīti?|| ||

Nāhaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

labhāmi te mitt-ā-macce ñātisālohite āyantu me bhonto mitt-ā-maccā ñāti-sāḷo-hitā.|| ||

Sabbe va santā imaṁ vedanaṁ saṁvibhajatha.|| ||

Yath'āhaṁ lahukatarikaṁ vedanaṁ vediyeyyanti.|| ||

Atha kho ahameva taṁ vedanaṁ vediyāmīti.

Idaṁ kho taṁ mahārāja.|| ||

tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena sandhāya bhāsitaṁ'attāṇo1 loko anabhi'ssaro'ti yam ahaṁ ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṁ pabba-jitoti.|| ||

Acchariyaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Abbhūtaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Yāvasu-bhāsitamidaṁ tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena 'attāṇo loko anabhi'ssaro' ti.|| ||

Attāṇo hi bho Raṭṭhapāla.|| ||

loko anabhi'ssaro.|| ||

Saṇvijjati kho bho Raṭṭhapāla.|| ||

Imasmiṁ rājakule pahūtaṁ hiraññasuvaṇaṇaṁ bhūmigatañ'c'eva vehāsagatañ ca.|| ||

'assako loko sabbaṁ pahāya gamanīya'ntī.|| ||

Bhavaṁ Raṭṭhapālo āha.|| ||

Imassa pana bho Raṭṭhapāla.|| ||

Bhāsitassa kathaṁ attho daṭṭhabboti?.|| ||

Taṁ kiṁ maññasi mahārāja.|| ||

Yathā tvaṁ etarahi pañcahi [71] kāma-guṇehi samappito samaṅgībhūto paricāresi.|| ||

Lacchasi tvaṁ paratthāpi.|| ||

Evam-evāhaṁ imeh'eva pañcahi kāma-guṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremīti.|| ||

Udāhū aññe imaṁ bhogaṁ paṭipajjissanti.|| ||

tvaṁ pana yathā-kammaṁ gamissasīti?|| ||

Yath'āhaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Etarahi pañcahi kāma-guṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremi.|| ||

Nāhaṁ lacchāmi paratthāpi evam-evāhaṁ imeh'eva pañcahi kāma-guṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremiti.|| ||

Atha kho aññe imaṁ bhogaṁ paṭipajjissanti.|| ||

Ahaṁ pana yathā-kammaṁ gamissāmīti.|| ||

Idaṁ kho taṁ mahārāja.|| ||

tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena sandhāya bhāsitaṁ: 'assako loko sabbaṁ pahāya gamaṇīyan' ti.|| ||

Yamahaṁ ñātvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṁ pabba-jitoti.|| ||

Acchariyaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Abbhūtaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Yāva su-bhāsitamidaṁ tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena 'assako loko.|| ||

Sabbaṁ pahāya gamanīyan' ti.|| ||

Assako hi bho Raṭṭhapāla.|| ||

loko sabbaṁ pahāya gamanīyaṁ.|| ||

'Ūno loko atitto taṇhā dāso'ti bhavaṁ Raṭṭhapālo āha.|| ||

Imassa pana bho Raṭṭhapāla.|| ||

Bhāsitassa kathaṁ attho daṭṭhabboti?|| ||

Taṁ kiṁ maññasi mahārāja.|| ||

phītaṁ kuruṁ ajjhāvasasīti?|| ||

Evaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

phītaṁ kuruṁ ajjhāvasāmīti.|| ||

Taṁ kiṁ maññasi mahārāja.|| ||

Idha te puriso āgaccheyya puratthimāya disāya saddhāyiko paccayiko.|| ||

So taṁ upasaṅkamitvā evaṁ vadeyya: yagghe mahārāja.|| ||

jāneyyāsi.|| ||

Ahaṁ āgacchāmi puratthimāya disāya.|| ||

tatthaddasaṁ mahantaṁ jana-padaṁ iddhañ c'eva phītañ ca bahu-janaṁ ākiṇṇa-manussaṁ.|| ||

Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā.|| ||

Bahuṁ tattha dhana-dhaññaṁ1.|| ||

Bahuṁ tattha hirañña suvaṇṇaṁ akatañ'c'eva katañ ca.|| ||

Bahu tattha itthipariggaho.|| ||

Sakkā ca tāvatakena balamattena2 abhivijinituṁ.|| ||

Abhivijina Mahārājā' ti.|| ||

Kinti naṁ kareyyāsīti? [72]|| ||

Tampi mayaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Abhivijiya ajjhāvaseyyāmāti.|| ||

Taṁ kiṁ maññasi mahārāja.|| ||

Idha te puriso āgaccheyya pacchi-māya disāya saddhāyiko paccayiko.|| ||

So taṁ upasaṅkamitvā evaṁ vadeyya: yagghe mahārāja.|| ||

jāneyyāsi.|| ||

Ahaṁ āgacchāmi pacchi-māya disāya.|| ||

tatthaddasaṁ mahantaṁ jana-padaṁ iddhañ c'eva phītañ ca bahu-janaṁ ākiṇṇa-manussaṁ.|| ||

Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā.|| ||

Bahuṁ tattha dhana-dhaññaṁ.|| ||

Bahuṁ tattha hirañña suvaṇṇaṁ akatañ'c'eva katañ ca.|| ||

Bahu tattha itthipariggaho.|| ||

Sakkā ca tāvatakena balamattena abhivijinituṁ.|| ||

Abhivijina Mahārājā' ti.|| ||

Kinti naṁ kareyyāsīti?|| ||

Taṁ kiṁ maññasi mahārāja.|| ||

Idha te puriso āgacchayye uttarāya disāya saddhāyiko paccayiko.|| ||

So taṁ upasaṅkamitvā evaṁ vadeyya: yagghe mahārāja.|| ||

jāneyyāsi.|| ||

Ahaṁ āgacchāmi uttarāya disāya.|| ||

tatthaddasaṁ mahantaṁ jana-padaṁ iddhañ c'eva phītañ ca bahu-janaṁ ākiṇṇa-manussaṁ.|| ||

Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā.|| ||

Bahuṁ tattha dhana-dhaññaṁ.|| ||

Bahuṁ tattha hirañña suvaṇṇaṁ akatañ'c'eva katañ ca.|| ||

Bahu tattha itthipariggaho.|| ||

Sakkā ca tāvatakena balamattena abhivijinituṁ.|| ||

Abhivijina Mahārājā' ti.|| ||

Kinti naṁ kareyyāsīti?|| ||

Taṁ kiṁ maññasi mahārāja.|| ||

Idha te puriso āgaccheyya dakkhiṇāya disāya saddhāyiko paccayiko.|| ||

So taṁ upasaṅkamitvā evaṁ vadeyya: yagghe mahārāja.|| ||

jāneyyāsi.|| ||

Ahaṁ āgacchāmi dakkhiṇāya disāya.|| ||

tatthaddasaṁ mahantaṁ jana-padaṁ iddhañ c'eva phītañ ca bahu-janaṁ ākiṇṇa-manussaṁ.|| ||

Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā.|| ||

Bahuṁ tattha dhana-dhaññaṁ.|| ||

Bahuṁ tattha hirañña suvaṇṇaṁ akatañ'c'eva katañ ca.|| ||

Bahu tattha itthipariggaho.|| ||

Sakkā ca tāvatakena balamattena abhivijinituṁ.|| ||

Abhivijina Mahārājā' ti.|| ||

Kinti naṁ kareyyāsīti?|| ||

Taṁ kiṁ maññasi mahārāja.|| ||

Idha te puriso āgaccheyya parasamuddato saddhāyiko paccayiko.|| ||

So taṁ upasaṅkamitvā evaṁ vadeyya: yagghe mahārāja.|| ||

jāneyyāsi.|| ||

Ahaṁ āgacchāmi parasamuddato disāya.|| ||

tatthaddasaṁ mahantaṁ jana-padaṁ iddhañ c'eva phītañ ca bahu-janaṁ ākiṇṇa-manussaṁ.|| ||

Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā.|| ||

Bahuṁ tattha dhana-dhaññaṁ.|| ||

Bahuṁ tattha hirañña suvaṇṇaṁ akatañ'c'eva katañ ca.|| ||

Bahu tattha itthipariggaho.|| ||

Sakkā ca tāvatakena balamattena abhivijinituṁ.|| ||

Abhivijina Mahārājā' ti.|| ||

Kinti naṁ kareyyāsīti?|| ||

Tampi mayaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Abhivijiya ajjhāvaseyyāmāti.|| ||

Idaṁ kho taṁ mahārāja.|| ||

tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena sandhāya bhāsitaṁ: 'ūno loko atitto taṇhādāso' ti.|| ||

Yamahaṁ ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṁ pabba-jitoti.|| ||

Accariyaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Abbhūtaṁ bho Raṭṭhapāla.|| ||

Yāva su-bhāsitamidaṁ tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-SamBuddhena 'ūno loko atitto taṇhādāso' ti.|| ||

Ūno hi bho Raṭṭhapāla loko atitto taṇhādāsoti.|| ||

Idamavoc'āyasmā Raṭṭhapālo.|| ||

Idaṁ vatvā athāparaṁ etad avoca:|| ||

Passāmi loke sadhane manusse||
Laddhāna cittaṁ na dadanti mohā,||
Luddhā dhanaṁ sannicayaṁ karonti||
Bhiyyova1 kāme abhipatthayanti.|| ||

Rājā pasayha paṭhaviṁ vijitvā||
Sasāgarantaṁ mahimāvasanto,||
Oraṁ samuddassa atittarūpo||
Pāraṁ samuddassapi patthayetha.|| ||

[73]|| ||

Rājā ca aññe ca bahū manussā||
Avīta-taṇhā maraṇaṁ upenti,||
Ūnāva hutvāna jahanti dehaṁ||
Kāme hi lokamhi nahatthi titti.|| ||

Kandanti naṁ ñātī pakiriya kese||
Aho vatā no amarāti cāhu,||
Vatthena naṁ pārutaṁ nīharitvā||
Citaṁ samādhāya tato ḍahanti.|| ||

So ḍayhati sūlehi tujjamāno||
Ekena vatthena pahāya bhoge,||
Na mīyamānassa bhavanti tāṇā||
ñātīdha mittā atha vā sahāyā.|| ||

Dāyādakā tassa dhanaṁ haranti||
Satto pana gacchati yena kammaṁ,||
Na mīyamānaṁ dhanamanveti kiñci||
Puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṁ.|| ||

Na dīghamāyuṁ labhate dhanena||
Na cāpi cittena jaraṁ vihanti,||
Appaṁ h'idaṁ jīvitamāhu dhīrā||
Asassataṁ4 vipparināmadhammaṁ.|| ||

Aḍḍhā daḷiddā ca phūsanti phassaṁ||
Bālo ca dhīro ca tath'eva phūṭṭho,||
Bālo hi bālyāvadhitova seti||
Dīro ca na vedhati phassaphūṭṭho.|| ||

Tasmā hi paññā'va dhanena seyyo||
Yāya vosānaṁ idhādhigacchati,||
Abyositattā hi bhav-ā-bhavesu||
Pāpāni kammāni karonti mohā.|| ||

Upeti gabbhañca parañca lokaṁ||
Saṁsāramāpajja paramparāya,||
Tassappapañño abhisaddahanto||
Upeti gabbhañca parañca lokaṁ.|| ||

[74]|| ||

Coro yathā sandhimūkhe gahīto||
Sakammanā haññati pāpa-dhammo,||
Evaṁ pajā pecca paraṁ hi loke||
Sakammanā haññati pāpa-dhammo.|| ||

Kāmā hi citrā madhurā manoramā||
Virūparūpena mathenti cittaṁ,||
Ādīnavaṁ kāma-guṇesu disvā||
Tasmā ahaṁ pabba-jitomhi rāja.|| ||

Dumapphalānīca1 patanti mānavā||
Daharā ca vuḍḍhā ca sarīrabhedā,||
Etam pi disvā pabba-jitomhi rāja||
Apaṇṇakaṁ sāmaññameva seyyo" ti.|| ||

Raṭṭhapāla Suttaṁ