Majjhima Nikāya
II. Majjhima-Paṇṇāsa
4. Rāja Vagga

Sutta 88

Bāhitika Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

 

---

[112]

[1][chlm][pts][upal] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthīyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||

Atha kho ayasmā Ānando pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Sāvatthīṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||

Sāvatthyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto,||
yena pubb'ārāmo Migāra-mātu pāsādo ten'upasaṅkami divā-vihārāya.|| ||

Tena kho pana samayena rājā Pasenadi Kosalo ekapuṇḍarīkaṁ nāgaṁ abhiruhitvā Sāvatthīyā niyyāsi divādivassa.|| ||

Addasā kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmantaṁ Ānandaṁ dūrato va āga-c-chantaṁ.|| ||

Disvāna sirivaḍḍhaṁ mahāmattaṁ āmantesi: 'āyasmā nu kho eso samma sirivaḍḍha, Ānando' ti?|| ||

Evaṁ mahārāja,||
āyasmā eso Ānando' ti.|| ||

Atha kho rājā Pasenadi Kosalo aññataraṁ purisaṁ āmantesi:|| ||

'Ehi tvaṁ ambho purisa,||
yen'āyasmā Ānando ten'upasaṅkama.|| ||

Upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato Ānandassa pāde sirasā vandāhi: rājā bhante,||
Pasenadi Kosalo āyasmato Ānandassa pāde sirasā vandatī' ti.|| ||

Evañ ca vadehi: 'sace kira bhante,||
āyasmato Ānandassa na kiñci accāyikaṁ karaṇīyaṁ,||
āgametu kira bhante,||
āyasmā Ānando [113] muhuttaṁ anukampaṁ upādāyā' ti.|| ||

Evaṁ devā ti kho so puriso rañño Pasenadissa Kosalassa paṭi-s-sutvā yen'āyasmā Ānando ten'upasaṅkami,||
upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Ānandaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ aṭṭhāsi.|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhito kho so puriso āyasmantaṁ Ānandaṁ etad avoca:|| ||

"Rājā bhante, Pasenadi Kosalo āyasmato Ānandassa pāde sirasā vandati,||
evañ ca vadeti:
'sace kira bhante,||
āyasmato Ānandassa na kiñci accāyikaṁ karaṇīyaṁ,||
āgametu kira bhante,||
āyasmā Ānando muhuttaṁ anukampaṁ upādāyā" ti.|| ||

Adivāsesi kho āyasmā Ānando tuṇhī-bhāvena.|| ||

Atha kho rājā Pasenadi Kosalo yāvatikā nāgassa bhūmi,||
nāgena gantvā nāgā paccorohitvā pattikova yen'āyasmā Ānando ten'upasaṅkami,||
upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Ānandaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ aṭṭhāsi.|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhito kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmantaṁ Ānandaṁ etad avoca: 'sace bhante,āyasmato Ānandassa na kiñci accāyikaṁ karaṇīyaṁ,||
sādhu bhante,||
āyasmā Ānando yena aciravatiyā nadiyā tīraṁ,||
ten'upasaṅkamatu anukampaṁ upādāyāti.|| ||

Adhivāsesi kho āyasmā Ānando tuṇhī-bhāvena.|| ||

Atha kho āyasmā Ānando yena aciravatiyā nadiyā tīraṁ,||
ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā aññatarasmiṁ rukkha-mūle paññatte āsane nisīdi.|| ||

Atha kho rājā Pasenadi Kosalo yāvatikā nāgassa bhūmi nāgena gantvā nāgā paccorohitvā pattikova yen'āyasmā Ānando ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Ānandaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ aṭṭhāsi.|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhito kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmantaṁ Ānandaṁ etad avoca:
idha bhante,||
āyasmā Ānando hatthatthare nisīdatu' ti.|| ||

Alaṁ mahārāja, nisīda tvaṁ,||
nisinno ahaṁ sake āsane' ti.|| ||

Nisīdi kho rājā Pasenadi Kosalo paññatte āsane,||
nisajja kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmantaṁ Ānandaṁ etad avoca:|| ||

Kin nu kho bhante Ānanda,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ kāya-samā-cāraṁ samācareyya yvāssa1 kāya-samā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehiti?|| ||

Na kho mahārāja, so Bhagavā tathā-rūpaṁ kāya-samā-cāraṁ samācareyya yvāssa kāya-samā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī' ti.|| ||

[114] Kim pana bhante Ānanda,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ vacī-samā-cāraṁ samācareyya yvāssa vacī-samā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehiti?|| ||

Na kho mahārāja,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ vacī-samā-cāraṁ samācareyya yvāssa vacī-samā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī' ti.|| ||

Kim pana bhante Ānanda,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ manosamā-cāraṁ samācareyya yvāssa1 manosamā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehī ti?|| ||

Na kho mahārāja,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ manosamā-cāraṁ samācareyya yvāssa manosamā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī ti.|| ||

Acchariyaṁ bhante,abbhūtaṁ bhante,||
yaṁ hi mayaṁ bhante,||
nāsakkhimhā pañhena paripūretuṁ,||
taṁ bhante,||
āyasmatā Ānandena pañhassa veyyākaraṇena paripūritaṁ.|| ||

Ye te bhante, bālā abyattā ananuvicca apariyogāhetvā paresaṁ vaṇṇaṁ vā avaṇṇaṁ vā bhāsanti,||
na mayaṁ taṁ sārato paccāgacchāma.|| ||

Ye ca kho te bhante,||
paṇḍitā byattā4 medhāvino anuvicca pariyogāhetvā paresaṁ vaṇṇaṁ vā avaṇṇaṁ vā bhāsanti,||
taṁ mayaṁ sārato paccāgacchāma.|| ||

Katamo pana bhante Ānanda,||
kāya-samā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti?.|| ||

Yo kho mahārāja,||
kāya-samā-cāro akusalo|| ||

Katamo pana bhante,||
kāya-samā-cāro akusalo?|| ||

Yo kho mahārāja,||
kāya-samā-cāro sāvajjo.|| ||

Katamo pana bhante,||
kāya-samā-cāro sāvajjo?|| ||

Yo kho mahārāja,||
kāya-samā-cāro savyāpajjho.|| ||

Katamo pana bhante,||
kāya-samā-cāro savyāpajjho?|| ||

Yo kho mahārāja,||
kāya-samā-cāro dukkha-vipāko.|| ||

Katamo pana bhante,||
kāya-samā-cāro dukkha-vipāko?|| ||

Yo mahārāja, kāya-samā-cāro attavyābādhāya pi saṁvaṭṭati,||
paravyābādhāya pi saṁvaṭṭati,||
ubhayavyābādhāya pi saṁvaṭṭati.|| ||

Tassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti,||
kusalā dhammā parihāyanti.|| ||

Eva-rūpo kho mahārāja,kāya-samā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhiti.|| ||

Katamo pana bhante Ānanda,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ vacī-samā-cāraṁ samācareyya yvāssa vacī-samā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehiti?|| ||

Na kho mahārāja,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ vacī-samā-cāraṁ samācareyya yvāssa vacī-samā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī' ti.|| ||

Katamo pana bhante Ānanda,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ manosamā-cāraṁ samācareyya yvāssa1 manosamā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehī ti?|| ||

Na kho mahārāja,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ manosamā-cāraṁ samācareyya yvāssa manosamā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti?|| ||

Yo kho mahārāja,||
manosamā-cāro akusalo|| ||

Katamo pana bhante,||
manosamā-cāro akusalo?|| ||

Yo kho mahārāja,||
manosamā-cāro sāvajjo.|| ||

Katamo pana bhante,||
manosamā-cāro sāvajjo?|| ||

Yo kho mahārāja,||
manosamā-cāro savyāpajjho.|| ||

Katamo pana bhante,||
manosamā-cāro savyāpajjho?|| ||

Yo kho mahārāja,||
manosamā-cāro dukkha-vipāko.|| ||

Katamo pana bhante,||
manosamā-cāro dukkha-vipāko?|| ||

Yo kho mahārāja,||
manosamā-cāro attavyābādhāya pi saṁvaṭṭati,||
paravyābādhāya pi saṁvaṭṭati,||
ubhayavyābādhāya pi saṁvaṭṭati.|| ||

Tassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti,||
kusalā dhammā parihāyanti.|| ||

Eva-rūpo kho mahārāja,||
manosamā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhiti.|| ||

Kin nu kho bhante Ānanda,||
so Bhagavā sabbesaṁ yeva akusalānaṁ dhammānaṁ pahānaṁ vaṇṇetī ti?|| ||

Sabbā'kusala-dhammapahīno1 kho mahārāja,||
Tathāgato kusala-dhammasamannāgato ti.|| ||

Katamo pana bhante Ānanda,||
kāya-samā-cāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī ti?|| ||

Yo kho mahārāja,||
kāya-samā-cāro akusalo|| ||

Katamo pana bhante,||
kāya-samā-cāro akusalo? [115]|| ||

Yo kho mahārāja,||
kāya-samā-cāro sāvajjo.|| ||

Katamo pana bhante,||
kāya-samā-cāro sāvajjo?|| ||

Yo kho mahārāja,||
kāya-samā-cāro savyāpajjho5.|| ||

Katamo pana bhante,||
kāya-samā-cāro savyāpajjho?|| ||

Yo kho mahārāja,||
kāya-samā-cāro dukkha-vipāko.|| ||

Katamo pana bhante,||
kāya-samā-cāro dukkha-vipāko?|| ||

Yo kho mahā rāja,||
kāya-samā-cāro n'eva attavyābādhāya pisaṁvaṭṭati,||
na paravyābādhāya pi saṁvaṭṭati,||
na ubhayavyābādhāya pi saṁvaṭṭati.|| ||

Tassa akusalā dhammā parihāyanti,||
kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.|| ||

Eva-rūpo kho mahārāja,||
kāya-samā-cāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī ti.|| ||

Katamo pana bhante Ānanda,||
vacī-samā-cāro|| ||

Katamo pana bhante Ānanda,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ vacī-samā-cāro samācareyya yvāssa vacī-samā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehiti?|| ||

Na kho mahārāja,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ vacī-samā-cāro samācareyya yvāssa vacī-samā-cāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī' ti.|| ||

Katamo pana bhante Ānanda,||
so Bhagavā tathā-rūpaṁ manosamā-cāro samācareyya yvāssa1 manosamā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehiti?|| ||

Na kho mahārāja,so Bhagavā tathā-rūpaṁ manosamā-cāro samācareyya yvāssa manosamā-cāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī ti?|| ||

Yo kho mahārāja,||
manosamā-cāro kusalo [116]|| ||

Katamo pana bhante,||
manosamā-cāro kusalo?|| ||

Yo kho mahārāja,||
manosamā-cāro anavajjo.|| ||

Katamo pana bhante,||
manosamā-cāro anavajjo?|| ||

Yo kho mahārāja,||
manosamā-cāro avyāpajjho.|| ||

Katamo pana bhante,||
manosamā-cāro avyāpajjho?|| ||

Yo kho mahārāja,||
manosamā-cāro sukha-vipāko.|| ||

Katamo pana bhante,||
manosamā-cāro sukha-vipāko?|| ||

Yo kho mahā rāja,||
manosamā-cāro n'eva attavyābādhāya pisaṁvaṭṭati,||
na paravyābādhāya pi saṁvaṭṭati,||
na ubhayavyābādhāya pi saṁvaṭṭati.|| ||

Tassa akusalā dhammā parihāyanti,||
kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.|| ||

Eva-rūpo kho mahārāja,||
manosamā-cāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī ti.|| ||

Kiṁ pana bhante Ānanda,||
so Bhagavā sabbesaṁ yeva kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadaṁ vaṇṇetīti?|| ||

Sabbā'kusala-dhammapahīno kho mahārāja,||
Tathāgato kusala-dhammasamannāgatoti.|| ||

Acchariyaṁ bhante,||
abbhūtaṁ bhante,||
yāvasu-bhāsitañ ci'daṁ bhante,||
āyasmatā Ānandena.|| ||

Iminā ca mayaṁ bhante,||
āyasmato Ānandassa subhāsitena atta-manābhiraddhā,||
evaṁ atta-manābhiraddhā ca mayaṁ bhante,||
āyasmato Ānandassa subhāsitena,||
sace bhante,||
āyasmato Ānandassa hatthi-ratanaṁ kappeyya,||
hatthi-ratanampi mayaṁ āyasmato Ānandassa dadeyyāma.|| ||

Sace bhante,||
āyasmato Ānandassa assa ratanaṁ kappeyya,||
assa-ratanampi mayaṁ āyasmato Ānandassa dadeyyāma.|| ||

Sace bhante,||
āyasmato Ānandassa gāma-varaṁ kappeyya,||
gāma-varampi mayaṁ āyasmato Ānandassa dadeyyāma.|| ||

Api ca bhante,||
mayampetaṁ3 jānāma: n'etaṁ āyasmato Ānandassa kappatīti.|| ||

Ayaṁ me bhante,||
bāhitikā raññā4 māgadhena Ajātasattunā vedehiputtena vatthanāḷiyā5 pakkhipitvā pahitā soḷasasamā āyāmena,||
aṭṭhasamā vitthārena,||
taṁ bhante,||
āyasmā Ānando patigaṇhātu anukampaṁ upadāyāti.|| ||

Alaṁ mahārāja,||
paripuṇṇaṁ me ticīvaranti.|| ||

[117] Ayaṁ bhante,||
aciravatī nadī diṭṭhā āyasmatā c'eva Ānandena amhehi ca,||
yadā upari pabbate mahā-megho ahippavuṭṭho hoti1 athāyaṁ aciravatī nadī ubhato kulāni saṁvissandantī gacchati.|| ||

Evam eva kho bhante,||
āyasmā Ānando imāya bāhitikāya attano ticīvaraṁ karissati.|| ||

Yampan'āyasmato Ānandassa purāṇaṁ ticīvaraṁ,||
taṁ sabrahma-cārīhi saṁvibhajissati.|| ||

Evāya amhākaṁ dakkhiṇā saṁvissandantī maññe gamissati.|| ||

Patigaṇhātu bhante,||
āyasmā Ānando bāhitikanti.|| ||

Paṭiggahesi kho āyasmā Ānando bāhitikaṁ.|| ||

Atha kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmantaṁ Ānandaṁ etad avoca: 'handa cadāni mayaṁ bhante Ānanda,||
gacchāma,||
bahu-kiccā mayaṁ bahu-karaṇīyā' ti.|| ||

Yassa dāni tvaṁ mahārāja,||
kālaṁ maññasīti.|| ||

Atha kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmato Ānandassa bhāsitaṁ abhinan'ditvā anumo-ditvā uṭṭhāy āsanā āyasmantaṁ Ānandaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.|| ||

Atha kho āyasmā Ānando acira-pakkantassa raññoPasenadissa Kosalassa yena Bhagavā ten'upasaṅkami,||
upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando yāvatako ahosi raññā Pasenadinā Kosalena saddhiṁ kathā-sallāpo.|| ||

Taṁ sabbaṁ Bhagavato ārocesi.|| ||

Tañ ca bāhitikaṁ Bhagavato pādāsi.|| ||

Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi: 'lābhā bhikkhave,||
rañño Pasenadissa Kosalassa,||
su-laddhalābhā bhikkhave,||
rañño Pasenadissa Kosalassa.|| ||

Yaṁ rājā Pasenadi Kosalo labhati Ānandaṁ dassanāya.|| ||

Labhati payirupāsanāyāti.|| ||

Idam avoca Bhagavā,||
atta-manā te bhikkhū Bhagavato bhāsitaṁ abhinandunti.|| ||

Bāhitika Suttaṁ