Majjhima Nikāya
III. Upari Paṇṇāsa
3. Suññata Vagga

Sutta 128

Upakkilesa Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

[1][chlm][pts][upal][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kosambīyaṁ viharati Ghositārāme.|| ||

Tena kho pana samayena Kosambīyaṁ bhikkhū bhaṇḍanajātā kalaha-jātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukha-sattīhi vitudantā viharanti.|| ||

Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṇ- [153] kamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ aṭṭhāsi.|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhito kho so bhikkhu Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Idha bhante, Kosambīyaṁ bhikkhū bhaṇḍanajātā kalaha-jātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukha-sattīhi vitudantā viharanti.|| ||

Sādhu bhante, Bhagavā yena te bhikkhū ten'upasaṅkamatu anukampaṁ upādāyā" ti.|| ||

Adhivāsesi Bhagavā tuṇhī-bhāvena.|| ||

Atha kho Bhagavā yena te bhikkhū ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā te bhikkhū etad avoca:|| ||

"Alaṁ bhikkhave, mā bhaṇḍanaṁ, mā kalahaṁ, mā viggahaṁ, mā vivādan" ti.|| ||

Evaṁ vutte aññataro bhikkhu Bhagavantaṁ etad avoca.|| ||

"Āgametu bhante, Bhagavā dhammassāmi.|| ||

Appo-s-sukko bhante, Bhagavā diṭṭha-dhamma-sukha-vihāraṁ anuyutto viharatu.|| ||

Mayam etena bhaṇḍanena kalahena viggahena vivādena paññāyissāmā" ti.|| ||

Dutiyam pi kho Bhagavā te bhikkhū etad avoca:|| ||

"Alaṁ bhikkhave, mā bhaṇḍanaṁ, mā kalahaṁ, mā viggahaṁ, mā vivādan" ti.|| ||

Dutiyam pi kho so bhikkhu Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Āgametu bhante, Bhagavā dhammassāmi.|| ||

Appo-s-sukko bhante, Bhagavā diṭṭha-dhamma-sukha-vihāraṁ anuyutto viharatu.|| ||

Mayam etena bhaṇḍanena kalahena viggahena vivādena paññāyissāmā" ti.|| ||

Tatiyam pi kho Bhagavā te bhikkhū etad avoca:|| ||

"Alaṁ bhikkhave, mā bhaṇḍanaṁ, mā kalahaṁ, mā viggahaṁ, mā vivādan" ti.|| ||

Tatiyam pi kho so bhikkhu Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Āgametu bhante, Bhagavā dhammassāmi.|| ||

Appo-s-sukko bhante, Bhagavā diṭṭha-dhamma-sukha-vihāraṁ anuyutto viharatu.|| ||

Mayam etena bhaṇḍanena kalahena viggahena vivādena paññāyissāmā" ti.|| ||

Atha kho Bhagavā pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaram ādāya Kosambīṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||

Kosambīyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto sen'āsanaṁ saṁsāmetvā patta-cīvaram ādāya ṭhitako va imā gāthā abhāsi:|| ||

[154] Puthu saddo samajano||
na bālo koci maññatha,||
Saṅghasmiṁ bhijjamānasmiṁ||
nāññaṁ bhiyyo amaññatha.|| ||

Parimuṭṭhā paṇḍitā bhāsā||
vācā gocarabhāṇino,||
Yāv'icchanti mukhāyāmaṁ||
yena nītā na taṁ vidū.|| ||

Akkocchi maṁ avadhi maṁ||
ajini maṁ ahāsi me,||
Ye taṁ upanayhanti||
veraṁ tesaṁ na sammati.|| ||

Akkocchi maṁ avadhi maṁ||
ajini maṁ āhāsi me,||
Ye taṁ na upanayhanti||
veraṁ tesūpasammati.|| ||

Na hi verena verāni||
sammantīdha kudācanaṁ,||
Averena ca sammanti||
esa dhammo sanantano.|| ||

Pare ca na vijānanti||
mayam ettha yamāmase,||
Ye ca tattha vijānanti tato sammanti medhagā.|| ||

Aṭṭhicchidā pāṇaharā||
gavāssadhanahārino,||
Raṭṭhaṁ vilumpamānānaṁ||
tesam pi hoti saṅgati||
kasmā tumhāka no siyā?|| ||

Sace labhetha nipakaṁ sahāyaṁ||
saddhiṁ caraṁ sādhuvihāri dhīraṁ,||
Abhibhuyya sabbāni parissayāni||
careyya ten'atta-mano satīmā.|| ||

No ce labhetha nipakaṁ sahāyaṁ||
saddhiṁ caraṁ sādhuvihāri dhīraṁ,||
Rājā va raṭṭhaṁ vijitaṁ pahāya||
eko care mātaṅg'araṁ yeva nāgo.|| ||

Ekassa caritaṁ seyyo||
n'atthi bāle sahāyatā,||
Eko care na ca pāpāni kayirā||
appossukko mātaṅg'araṁ yeva nāgo ti.|| ||

Atha kho Bhagavā ṭhitako va imā gāthā bhāsitvā yena Bālakaloṇakāragāmo ten'upasaṅkami.|| ||

Tena kho pana [155] samayen'āyasmā Bhagu Bālakaloṇakāragāme viharati.|| ||

Addasā kho āyasmā Bhagu Bhagavantaṁ dūrato va āga-c-chantaṁ.|| ||

Disvāna āsanaṁ paññāpesi udakañ ca pādānaṁ.|| ||

Nisīdi Bhagavā paññatte āsane.|| ||

Nisajja pāde pakkhālesi.|| ||

Āyasmā pi kho bhagu Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ bhaguṁ Bhagavā etad avoca:|| ||

"Kacci bhikkhu, khamanīyaṁ, kacci yāpanīyaṁ, kacci piṇḍakena na kilamasī" ti?|| ||

"Khamanīyaṁ Bhagavā, yāpanīyaṁ Bhagavā, na c'āhaṁ bhante piṇḍakena kilamāmī" ti.|| ||

Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ bhaguṁ dhammiyā kathāya sanda-s-setvā samāda-petvā samutte-chetvā samp'ahaṁsetvā uṭṭhāy'āsanā yena Pācīnavaṁsadāyo ten'upasaṅkami.|| ||

Tena kho pana samayen'āyasmā ca Anuruddho āyasmā ca Nandiyo āyasmā ca Kimbilo Pācīnavaṁsadāye viharanti.|| ||

Addasā kho dāyapālo Bhagavantaṁ dūrato va āga-c-chantaṁ.|| ||

Disvāna Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Mā samaṇa etaṁ dāyaṁ pāvisi, sant'ettha tayo kula-puttā attakāmarūpā viharanti,||
mā tesaṁ aphāsuṁ akāsī' ti.|| ||

Assosi kho āyasmā Anuruddho dāyapālassa Bhagavatā saddhiṁ mantayamānassa.|| ||

Sutvāna dāyapālaṁ etad avoca:|| ||

"Mā āvuso dāyapāla, Bhagavantaṁ vāresi.|| ||

Satthā no Bhagavā anuppatto" ti.|| ||

Atha kho āyasmā Anuruddho yen'āyasmā ca Nandiyo yen'āyasmā ca Kimbilo ten'upasaṅkami.|| ||

Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ ca Nandiyaṁ āyasmantaṁ ca Kimbilaṁ etad avoca:|| ||

"Abhi-k-kamath'āyasmanto, abhi-k-kamath'āyasmanto; Satthā no Bhagavā anuppatto" ti.|| ||

Atha kho āyasmā ca Anuruddho āyasmā ca Nandiyo āyasmā ca Kimbilo Bhagavantaṁ paccuggantvā eko Bhagavato pattacīvaraṁ paṭiggahesi, eko āsanaṁ paññāpesi, eko pādodakaṁ upaṭṭhapesi.|| ||

Nisīdi Bhagavā paññatte āsane.|| ||

Nisajja pāde pakkhālesi.|| ||

Te pi kho āyasmanto Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ Anuruddhaṁ Bhagavā etad avoca:|| ||

"Kacci vo Anurudhā, khamanīyaṁ, kacci yāpanīyaṁ, kacci piṇḍakena na kilamathā" ti?|| ||

[156] "Khamanīyaṁ Bhagavā, yāpanīyaṁ Bhagavā.|| ||

Na ca mayaṁ bhante, piṇḍakena kilamāmā" ti.|| ||

"Kacci pana vo Anuruddhā, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā añña-maññaṁ piyacakkhūhi sampassantā viharathā" ti?|| ||

"Taggha mayaṁ bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā añña-maññaṁ piyacakkhūhi sampassantā viharāmā" ti.|| ||

"Yathā kathaṁ pana tumhe Anuruddhā, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā añña-maññaṁ piyacakkhūhi sampassantā viharathā" ti?|| ||

"Idha mayhaṁ bhante, evaṁ hoti:|| ||

'Lābhā vata me, su-laddhaṁ vata me, yo'haṁ eva-rūpehi sabrahma-cārīhi saddhiṁ viharāmī' ti.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante, imesu āyasmantesu mettaṁ kāya-kammaṁ pacc'upatthikaṁ āvī c'eva raho ca.|| ||

Mettaṁ vacī-kammaṁ pacc'upatthikaṁ āvī c'eva raho ca.|| ||

Mettaṁ mano-kammaṁ pacc'upatthikaṁ āvī c'eva raho ca.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante, evaṁ hoti:|| ||

'Yan'nūn-ā-haṁ sakaṁ cittaṁ nikkhi-pitvā imesaṁ yeva āyasmantānaṁ cittassa vasena vatteyyan' ti.|| ||

So kho ahaṁ bhante, sakaṁ cittaṁ nikkhapitvā imesaṁ yeva āyasmantānaṁ cittassa vasena vattāmi.|| ||

Nānā hi kho no bhante, kāyā, ekaṁ ca pana maññe cittan" ti.|| ||

Āyasmā pi kho Nandiyo etad avoca:|| ||

"Mayam pi kho, bhante, evam hoti:|| ||

"Idha mayhaṁ bhante, evaṁ hoti:|| ||

'Lābhā vata me, su-laddhaṁ vata me, yo'haṁ eva-rūpehi sabrahma-cārīhi saddhiṁ viharāmī' ti.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante, imesu āyasmantesu mettaṁ kāya-kammaṁ pacc'upatthikaṁ āvī c'eva raho ca.|| ||

Mettaṁ vacī-kammaṁ pacc'upatthikaṁ āvī c'eva raho ca.|| ||

Mettaṁ mano-kammaṁ pacc'upatthikaṁ āvī c'eva raho ca.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante, evaṁ hoti:|| ||

'Yan'nūn-ā-haṁ sakaṁ cittaṁ nikkhi-pitvā imesaṁ yeva āyasmantānaṁ cittassa vasena vatteyyan' ti.|| ||

So kho ahaṁ bhante, sakaṁ cittaṁ nikkhapitvā imesaṁ yeva āyasmantānaṁ cittassa vasena vattāmi.|| ||

Nānā hi kho no bhante, kāyā, ekaṁ ca pana maññe cittan" ti.|| ||

Āyasmā pi kho Kimbilo etad avoca:|| ||

"Mayam pi kho, bhante, evam hoti:|| ||

"Idha mayhaṁ bhante, evaṁ hoti:|| ||

'Lābhā vata me, su-laddhaṁ vata me, yo'haṁ eva-rūpehi sabrahma-cārīhi saddhiṁ viharāmī' ti.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante, imesu āyasmantesu mettaṁ kāya-kammaṁ pacc'upatthikaṁ āvī c'eva raho ca.|| ||

Mettaṁ vacī-kammaṁ pacc'upatthikaṁ āvī c'eva raho ca.|| ||

Mettaṁ mano-kammaṁ pacc'upatthikaṁ āvī c'eva raho ca.|| ||

Tassa mayhaṁ bhante, evaṁ hoti:|| ||

'Yan'nūn-ā-haṁ sakaṁ cittaṁ nikkhi-pitvā imesaṁ yeva āyasmantānaṁ cittassa vasena vatteyyan' ti.|| ||

So kho ahaṁ bhante, sakaṁ cittaṁ nikkhapitvā imesaṁ yeva āyasmantānaṁ cittassa vasena vattāmi.|| ||

Nānā hi kho no bhante, kāyā, ekaṁ ca pana maññe cittan" ti.|| ||

"Evaṁ kho mayaṁ bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā añña-maññaṁ piyacakkhūhi sampassantā viharāmā" ti.|| ||

"Sādhu sādhu Anuruddhā.|| ||

Kacci pana vo Anuruddhā, appamattā ātāpino pahit'attā viharathā" ti?|| ||

[157] "Taggha mayaṁ bhante, appamattā ātāpino pahit'attā viharāmā" ti.|| ||

"Yathā kathaṁ pana tumhe Anuruddhā,||
appamattā ātāpino pahit'attā viharathā" ti?|| ||

"Idha bhante, amhākaṁ yo paṭhamaṁ gāmato piṇḍāya paṭikkamati,||
so āsanāni paññāpeti,||
pānīyaṁ paribhojanīyaṁ upaṭṭhapeti,||
avakkārapātiṁ upaṭṭhapeti.|| ||

Yo pacchā gāmato piṇḍāya paṭikkamati,||
sace hoti bhuttāvaseso,||
sace ākaṅkhati,||
bhuñjati.|| ||

No ce ākaṅkhati,||
appaharite vā chaḍḍeti,||
appāṇake vā udake opilāpeti,||
so āsanāni paṭisāmeti,||
pānīyaṁ paribhojanīyaṁ paṭisāmeti.|| ||

Avakkārapātiṁ dhovitvā paṭisāmeti,||
bhatt'aggaṁ sammajjati.|| ||

Yo passati pānīyaghaṭaṁ vā||
paribhojanīyaghaṭaṁ vā||
vaccaghaṭaṁ vā rittaṁ tucchaṁ,||
so upaṭṭhapeti.|| ||

Sac'assa hoti avisayhaṁ,||
hatthavikārena dutiyaṁ āmantetvā hatthavilaṅghakena upaṭṭhapema.|| ||

Na tv'eva mayaṁ bhante,||
ta-p-paccayā vācaṁ bhindāma.|| ||

Pañvāhikaṁ kho pana mayaṁ bhante,||
sabbarattiyaṁ dhammiyā kathāya sannisīdāma.|| ||

Evaṁ kho mayaṁ bhante,||
appamattā ātāpino pahit'attā viharāmā" ti.|| ||

"Sādhu sādhu Anuruddhā.|| ||

Atthi pana vo Anuruddhā,||
evaṁ appamattāṇaṁ ātāpīnaṁ pahit'attāṇaṁ viharantānaṁ uttariṁ manussa-dhammā alam ariya-ñāṇa-dassana-viseso adhigato phāsuviharo" ti?|| ||

"Idha mayaṁ bhante, appamattā ātāpino pahit'attā viharantā||
obhāsañ c'eva sañjānāma dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So kho pana no obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ,||
tañ ca nimittaṁ na paṭivijjhamā" ti.|| ||

Taṁ kho pana vo Anuruddhā, nimittaṁ paṭivijjhitabbaṁ.|| ||

Aham pi sudaṁ Anuruddhā,||
pubbe va sambodhā anabhi-sambuddho Bodhisatto va samāno obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So kho pana me obhāso [158] na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Vicikicchā kho me udapādi.|| ||

Vicikicchādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So haṁ tathā karissāmi,||
yathā me puna na vicikicchā uppajjissatī' ti.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

■

So kho pana me obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Amana-sikāro kho me udapādi.|| ||

Amana-sikārādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So haṁ tathā karissāmi,||
yathā me puna na vicikicchā uppajjissatī||
na amana-sikaroti' ti.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

■

So kho pana me obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Thīna-middhaṁ kho me udapādi.|| ||

Thinamiddhādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So haṁ tathā karissāmi,||
yathā me puna na vicikicchā uppajjissatī||
na amana-sikaro,||
na thīna-middhan' ti.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

■

So kho pana me obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Chamhitattaṁ kho me udapādi.|| ||

Chambhitattādhi karaṇaṁ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.'|| ||

PTS here (and below), noting that the simile is an interruption of the thought, puts it in brackets. Woodward has solved the resulting problem by turning the "'ti" into, "So I thought:".

— p.p.

Seyyathā pi Anuruddhā puriso addhāna-magga-paṭipanno,||
tassa ubhatopasse vadhakā uppateyyuṁ,||
tassa ubhatato nidānaṁ chambhitattaṁ uppajjeyya.|| ||

Evam eva kho me Anuruddhā,||
chambhitattaṁ udapādi,||
chambhitattādhikaraṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

'So haṁ tathā karis- [159] sāmi,||
yathā me puna na vicikicchā uppajjissati||
na amana-sikāro||
na thīna-middhaṁ||
na chambhitattan' ti.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

■

So kho pana me obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ubbillaṁ kho me udapādi.|| ||

Ubbillādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.'|| ||

Seyyathā pi Anuruddhā puriso ekaṁ nidhimukhaṁ gavesanto sakideva pañca nidhimukhāni adhigaccheyya.|| ||

Tassa tato nidānaṁ ubbillaṁ uppajjeyya.|| ||

Evam eva kho Anuruddhā ubbillaṁ kho me udapādi.|| ||

Ubbillādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So haṁ tathā karissāmi,||
yathā me puna na vicikicchā uppajjissati||
na amana-sikāro||
na thīmiddhaṁ||
na chambhitattaṁ||
na ubbillan' ti.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

■

So kho pana me obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Duṭṭhullaṁ kho me udapādi.|| ||

Duṭṭhullādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So haṁ tathā karissāmi,||
yathā me puna na vicikicchā uppajjissati||
na amana-sikāro||
na thīmiddhaṁ||
na chambhitattaṁ||
na ubbillaṁ||
na duṭṭhullan' ti.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

■

So kho pana me obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Accāraddha-viriyaṁ kho me udapādi.|| ||

Accāraddha-viriyādhi karaṇañca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Seyyathā pi Anuruddhā puriso ubhogi hatthehi vaṭṭakaṁ gāḷhaṁ gaṇheyya.|| ||

So tatth'eva matameyya.|| ||

Evam eva kho Anuruddhā, accāraddha-viriyaṁ kho me udapādi.|| ||

Accāraddha-viriyādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

■

So kho pana me obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Atilīna-viriyaṁ kho me [160] udapādi.|| ||

Atilīna-viriyādhikaraṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Seyyathā pi Anuruddhā puriso vaṭṭakaṁ sithilaṁ gaṇheyya.|| ||

So tattha hatthato uppateyya.|| ||

Evam eva kho me Anuruddhā, atilīnaviriyaṁ udapādi.|| ||

Atilīna-viriyādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So haṁ tathā karissāmi,||
yathā me puna na vicikicchā uppajjissati||
na amana-sikāro||
na thīmiddhaṁ||
na chambhitattaṁ||
na ubbillaṁ||
na duṭṭhullaṁ,||
na accāraddha-viriyaṁ||
na atilīna-viriyan' ti.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

■

So kho pana me obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Abhijappā kho me udapādi.|| ||

Abhijappādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

■

So kho pana me obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Nānatta-saññā kho me udapādi.|| ||

Nānatta-saññādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto obhāsañ c'eva sañjānāmi dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

■

So kho pana me obhāso na cirass'eva antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu||
ko paccayo,||
yena me obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Atinijjhāyitattaṁ kho me rūpānaṁ udapādi.|| ||

Atinijjhāyitattādhi karaṇañ ca pana me samādhi cavi.|| ||

Samādhimhi cute obhāso antara-dhāyati dassanañ ca rūpānaṁ.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā,||
'Vicikicchā cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā vici-kicchaṁ cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

'Amana-sikāro cittassa upakkileso ti iti viditvā amana-sikāraṁ cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

'Thīna-middhaṁ cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā thīna-middhaṁ cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

'Chambhitattaṁ cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā chambhitattaṁ cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

'Ubbillaṁ1 cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā ubbillaṁ1 cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

'Duṭṭhullaṁ cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā duṭṭhullaṁ cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

'Accāraddha-viriyaṁ cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā accāraddha-viriyaṁ cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

'Atilīnaviriyaṁ cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā atilīnaviriyaṁ cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

'Abhijappā cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā abhijappaṁ cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

'Nānattasaññaṁ cittassa upakkiloso' ti||
iti viditvā nānattasaññaṁ cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

'Atinijjhāyitattaṁ rūpānaṁ cittassa [161] upakkileso' ti||
iti viditvā atinijjhāyitattaṁ rūpānaṁ cittassa upakkilesaṁ pajahiṁ.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā, appamatto ātāpī pahit'atto viharanto||
obhāsam pi hi kho sañjānāmi,||
na ca rūpāni passāmi.|| ||

Rūpāni hi kho passāmi,||
na ca obhāsaṁ sañjānāmi.|| ||

Kevalam pi rattiṁ||
kevalam pi divasaṁ||
kevalam pi rattin-divaṁ.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā, etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu,||
ko paccayo,||
yo'haṁ obhāsam hi kho sañjānāmi||
na ca rūpāni passāmi,||
rūpāni hi kho passāmi||
na ca obhāsaṁ sañjānāmi||
kevalam pi rattiṁ||
kevalam pi divasaṁ||
kevalam pi rattin-divan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā, etad ahosi:|| ||

'Yasmiṁ kho ahaṁ samaye||
rūpa-nimittaṁ a-mana-sikaritvā||
obhāsa-nimittaṁ mana-sikaromi;||
obhāsaṁ hi kho tasmiṁ samaye sañjānāmi||
na ca rūpāni passāmi.|| ||

Yasmiṁ panāhaṁ samaye||
obhāsa-nimittaṁ amanasi karitvā||
rūpa-nimittaṁ manasi karomi,||
rūpāni hi kho tam hi samaye passāmi||
na ca obhāsaṁ sañjānāmi||
kevalam pi rattiṁ||
kevalam pi divasaṁ||
kevalam pi rattin-divan' ti.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā appamatto ātāpī pahit'atto viharanto||
parittaṁ c'eva obhāsaṁ sañjānāmi||
parittāni ca rūpāni passāmi||
appamānañ c'eva obhāsaṁ sañjānāmi||
appamāṇāni ca rūpāni passāmi,||
kevalam pi rattiṁ||
kevalam pi divasaṁ,||
kevalam pi rattin-divan' ti.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā, etad ahosi:|| ||

'Ko nu kho hetu,||
ko paccayo,||
yo'haṁ parittaṁ c'eva obhāsaṁ sañjānāmi,||
parittāni ca rūpāni passāmi||
appamāṇañ c'eva obhāsaṁ sañjānāmi,||
appamāṇi ca rūpāni passāmi||
kevalam pi rattiṁ||
kevalam pi divasaṁ||
kevalam pi rattin-divan' ti?|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā, etad ahosi:|| ||

yasmiṁ kho me samaye paritto samādhi hoti,||
parittaṁ me tasmiṁ samaye cakkhu hoti.|| ||

So'haṁ parittena cakkhunā parittañ 'c'eva obhāsaṁ sañjānāmi,||
parittāni ca rūpāni passāmi.|| ||

Yasmiṁ pana samaye apparitto me samādhi hoti,||
appamāṇaṁ me tasmiṁ samaye cakkhu hoti,||
so'haṁ appamāṇena cakkhunā appamāṇañ c'eva obhāsaṁ sañjānāmi,||
appamāṇāni ca rūpāni passāmi||
kevalam pi rattiṁ||
kevalam pi divasaṁ||
kevalam pi rattin-divan' ti.|| ||

Yato kho [162] me Anuruddhā,||
'Vicikicchā cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā vicikicchā cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

'Amana-sikāro cittassa upakkileso'ti||
iti viditvā amana-sikāro cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

'Thīna-middhaṁ cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā thīna-middhaṁ cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

'Chambhitattaṁ cittassa upakkileso'ti||
iti viditvā chambhitattaṁ cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

'Ubbillaṁ cittassa upakkileso ti||
iti viditvā ubbillaṁ cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

'Duṭṭhullaṁ cittassa upakkileso' ti||
iti viditvā duṭṭhullaṁ cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

'Accāraddha-viriyaṁ cittassa upakkiloso ti||
iti viditvā accāraddha-viriyaṁ cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

'Atilīnaviriyaṁ cittassa upakkileso ti||
iti viditvā atilīnaviriyaṁ cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

'Abhijappā cittassa upakkileso ti||
iti viditvā abhijappā cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

'Nānattasaññā cittassa upakkileso ti||
iti viditvā nānatta-saññā cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

'Atinijjhāyitattaṁ rūpānaṁ cittassa upakkileso ti||
iti viditvā atinijjhāyitattaṁ rūpānaṁ cittassa upakkileso pahīno ahosi.|| ||

Tassa mayhaṁ Anuruddhā etad ahosi:|| ||

'Ye kho me cittassa upakkilesā,||
te me pahīnā.|| ||

Handa dānāhaṁ tividhena samādhiṁ bhāvemī' ti.|| ||

So kho ahaṁ Anuruddhā sa-vitakkam pi sa-vicāraṁ samādhiṁ bhāvesiṁ.|| ||

Avitakkam pi vicāramattaṁ samādhiṁ bhāvesiṁ.|| ||

Avitakkam pi avicāraṁ samādhiṁ bhāvesiṁ.|| ||

Sappītikam pi samādhiṁ bhāvesiṁ.|| ||

Nippītikam pi samādhiṁ bhāvesiṁ.|| ||

Sāta-sahagatam pi samādhiṁ bhāvesiṁ.|| ||

Upekkhā-sahagatam pi samādhiṁ bhāvesiṁ.|| ||

Yato kho me Anuruddhā,||
sa-vitakko pi sa-vicāro samādhi bhāvito ahosi,||
avitakko pi vicāramanto samādhi bhāvito ahosi,||
avitakko pi avicāro samādhi bhāvito ahosi,||
sappītiko pi samādhi bhāvito ahosi,||
nippītiko pi samādhi bhāvito ahosi,||
sātasahagato pi samādhi bhāvito ahosi,||
upekkhā-sahagato pi samādhi bhāvito ahosi||
ñāṇañ ca pana me dassanaṁ udapādi:|| ||

'Akuppā me ceto vimutti,||
ayamantimā jāti,||
n'atthi-dāni puna-b-bhavo' ti.|| ||

Idam avoca Bhagavā, atta-mano āyasmā Anuruddho Bhagavato bhāsitaṁ 'abhinandī' ti.|| ||

Upakkilesa Suttaṁ

Majjhima Nikāya III. Upari Paṇṇāsa 3. Suññata Vagga

Sutta 128

Upakkilesa Suttaṁ

Majjhima Nikāya
III. Upari Paṇṇāsa
3. Suññata Vagga