Saṁyutta Nikāya
3. Khandha Vagga
22. Khandha Saṁyutta
6. Upāya Vagga

Sutta 54

Bīja Suttaṁ

 

---

[54]

[1][pts][than][bodh] Evaṁ me sutaṁ.|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||

Tatra kho Bhagavā bhikkhu āmantesi:|| ||

"Bhikkhavo" ti.|| ||

"Bhadante" ti te bhikkh Bhagavato paccassosuṁ|| ||

Bhagavā etad avoca:|| ||

"Pañcamāni bhikkhave bījajātāni.|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Mūla bījaṁ||
khandha-bījaṁ||
agga-bījaṁ||
phalu-bījam||
bījabījaññ'eva pañcamaṁ.|| ||

Imāni cassu bhikkhave pañca bīja jātāni akhaṇḍāni apūtikāni avāt'ātapahatāni sārādāyīni sukha-sayitāni paṭhavī ca nāssa āpo ca nāssa api nu imāni bhikkhave pañca bījajātāni vuḍḍhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjeyyan" ti?|| ||

"No h'etaṁ bhante."|| ||

"Imāni cassu bhikkhave pañca bījajātāni khaṇḍāti pūtikāni vāt'ātapahatāni asārādāyīni na sukha-sayitāni paṭhavi ca assa,||
āpo ca assa,||
api nu imāni bhikkhave pañca bījajātāni vuḍḍhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjeyyun" ti?|| ||

"No h'etaṁ bhante."|| ||

"Imāni cassu bhikkhave pañca bījajātāni akhaṇḍāni apūtikāni sārādāyīni sukha-sayitāni paṭhavi ca assa,||
āpo ca assa,||
api nu imāni bhikkhave pañca bijajātāni vuḍḍhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjeyyun" ti?|| ||

"Evaṁ bhante" ti.|| ||

"Seyyathā pi, bhikkhave,||
paṭhavi-dhātu evaṁ catasso viññāṇa-ṭ-ṭhitiyo daṭṭhabbā.|| ||

Seyyathā pi bhikkhave āpo-dhātu evaṁ nandirāgo daṭṭhabbo.|| ||

Seyyathā pi, bhikkhave,||
pañca bijajātāni evaṁ viññāṇaṁ s-ā-hāraṁ daṭṭhabbaṁ.|| ||

Rūpūpayaṁ bhikkhave viññāṇaṁ tiṭṭha-mānaṁ [55] tiṭṭheyya.|| ||

Rūpā-rammaṇaṁ rūpa-p-patiṭṭhaṁ nand'upasecanaṁ vuḍḍhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjeyya.|| ||

Vedan'ūpayaṁ vā bhikkhave||
viññāṇaṁ tiṭṭha-mānaṁ tiṭṭheyya.|| ||

Vedanā-rammaṇaṁ vedana-p-patiṭṭhaṁ nand'upasecanaṁ vuḍḍhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjeyya.|| ||

Saññ'ūpayaṁ vā bhikkhave||
viññāṇaṁ tiṭṭha-mānaṁ tiṭṭheyya.|| ||

Saññā-rammaṇaṁ sañña-p-patiṭṭhaṁ nand'upasecanaṁ vuḍḍhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjeyya.|| ||

Saṅkhār'ūpayaṁ vā bhikkhave||
viññāṇaṁ tiṭṭha-mānaṁ tiṭṭheyya.|| ||

Saṅkhārā-rammaṇaṁ saṅkhāra-p-patiṭṭhaṁ nand'upasecanaṁ vuḍḍhiṁ virūḷhiṁ vepullaṁ āpajjeyya,|| ||

Yo bhikkhave evaṁ vadeyya.|| ||

Aham aññatra rūpā||
aññatra vedanāya||
aññatra saññāya||
aññatra saṅkhārehi||
viññāṇassa āgatiṁ vā gatiṁ vā||
cutiṁ vā uppattiṁ vā||
vuḍḍhiṁ vā virūḷhiṁ vā||
vepullaṁ vā paññāpessāmīti n'etaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||

Rūpa-dhātuyā ce bhikkhave bhikkhuno rāgo pahīno hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Vedanā-dhātuyā ce bhikkhave bhikkhuno rāgo pahīno hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Saññā-dhātuyā ce bhikkhave bhikkhuno rāgo pahīno hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Saṅkhāra-dhātuyā ce bhikkhave bhikkhuno rāgo pahīno hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Saṅkhāra-dhātuyā ce bhikkhave bhikkhuno rāgo pahīno hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Viññāṇa-dhātuyā ce bhikkhave bhikkhuno rāgo pahīno hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Tad appati-ṭ-ṭhitaṁ viññāṇaṁ avirūḷhaṁ anabhisaṅkhārañ ca vimuttaṁ||
vimutt'attā ṭhitaṁ,||
ṭhitattā santusitaṁ,||
santusitattā na paritassati,||
aparitassaṁ paccattaññeva parinibkhāyati:|| ||

'Khīṇā jāti||
vusitaṁ Brahma-cariyaṁ||
kataṁ karaṇīyaṁ||
nāparaṁ itthattāyā' ti pajānātī" ti.|| ||