Saṁyutta Nikāya
3. Khandha Vagga
22. Khandha Saṁyutta
6. Upāya Vagga

Sutta 55

Udāna Suttaṁ

 

---

 

[1][pts][than][bodh] Evaṁ me sutaṁ.|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||

"Tatra kho Bhagavā udānaṁ udānesi|| ||

'No c'assaṁ, no ca me siyā,||
na bhavissati, na me bhavissatī' ti|| ||

Evaṁ [56] adhimuccamāno bhikkhu chindeyy oram-bhāgiyāni saṁyojanānī" ti.|| ||

Evaṁ vutte aññataro bhikkhu Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||

"Yathā kathaṁ pana bhante|| ||

'No c'assaṁ, no ca me siyā,||
na bhavissati, na me bhavissatī' ti|| ||

Evaṁ adhimuccamāno bhikkhu chindeyy oram-bhāgiyāni saṁyojanānī" ti?|| ||

"Idha bhikkhu, a-s-sutavā puthujjano||
ariyānaṁ adassāvī||
ariya-Dhammassa akovido||
ariya-Dhamme avinīto,||
sappurisānaṁ adassāvī||
sappurisa-Dhammassa akovido||
sappurisa-Dhamme avinīto,||
rūpaṁ attato samanupassati,||
rūpavantaṁ vā attāṇaṁ,||
attati vā rūpaṁ,||
rūpasmiṁ vā attāṇaṁ;|| ||

vedanaṁ attato samanupassati,||
vedanā-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
attati vā vedanaṁ,||
vedanasmiṁ vā attāṇaṁ,|| ||

saññaṁ attato samanupassati,||
saññā-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
attani vā saññaṁ,||
saññasmiṁ vā attāṇaṁ.|| ||

saṅkhāre attato samanupassati,||
saṅkhārāvantaṁ vā attāṇaṁ,||
attati vā saṅkhāraṁ,||
saṅkhārasmiṁ vā attāṇaṁ,|| ||

viññāṇaṁ attato samanupassati,||
viññāṇa-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
attati vā viññāṇṁ,||
viññāṇasmiṁ vā attāṇaṁ.|| ||

So aniccaṁ rūpaṁ 'aniccaṁ rūpan' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Aniccaṁ vedanā 'aniccā vedanā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Aniccaṁ saññaṁ 'aniccā saññā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Anicce saṅkhāre 'aniccā saṅkhārā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Aniccaṁ viññāṇaṁ 'aniccaṁ viññāṇan' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

■

Dukkhaṁ rūpaṁ 'dukkhaṁ rūpan' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Dukkhaṁ vedanaṁ 'dukkhā vedanā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Dukkhaṁ saññaṁ 'dukkhā saññā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Dukkhe saṅkhāre 'dukkhā saṅkhārā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Dukkhaṁ viññāṇaṁ 'dukkhaṁ viññāṇan' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

■

Anattaṁ rūpaṁ 'anattaṁ rūpan' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Anattaṁ vedanaṁ 'anattā vedanā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Anattaṁ saññaṁ 'anattā saññā' ti yathā-bhūtaṁ na-p-pajānāti.|| ||

Anatte saṅkhāre 'anattā saṅkhārā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Anattaṁ viññāṇaṁ 'Anantaṁ viññāṇan' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

■

Saṅkhataṁ rūpaṁ 'saṅkhataṁ rūpan' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Saṅkhataṁ vedanaṁ 'saṅkhatā vedanā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Saṅkhataṁ saññaṁ 'saṅkhatā saññā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Saṅkhate saṅkhāre 'saṅkhatā saṅkhārā' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

Saṅkhataṁ viññāṇaṁ 'saṅkhataṁ viññāṇan' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

■

'Rūpaṁ vibhavissatī' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

'Vedanā vibhavissatī' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

'Saññā vibhavissatī' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

'Saṅkhārā vibhavissantī' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

'Viññāṇaṁ vibhavissatī' ti yathā-bhūtaṁ na pajānāti.|| ||

[57] Sutvā ca kho bhikkhu,||
ariya-sāvako ariyānaṁ dassāvī||
ariya-Dhammassa kovido||
ariya-Dhamme suvinīto||
sappurisānaṁ dassāvī||
sappurisa-Dhammassa kovido||
sappurisa-Dhamme suvinīto||
na rūpaṁ attato samanupassati||
na rūpavantaṁ vā attāṇaṁ,||
na attani vā rūpaṁ,||
na rūpasmiṁ vā attāṇaṁ,|| ||

na vedanaṁ attato samanupassati,||
na vedanā-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
na attani vā vedanaṁ,||
na vedanāya vā attāṇaṁ,|| ||

na saññā attato samanupassati,||
na saññā vanantaṁ vā attāṇaṁ,||
na attani vā saññaṁ||
na saññāya vā attāṇaṁ,|| ||

na saṅkhāre attato samanupassati,||
na saṅkhāra-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
na attani vā saṅkhāre attāṇaṁ,||
na saṅkhāresu vā attāṇaṁ,|| ||

na viññāṇaṁ attato samanupassati,||
na viññāṇa-vantaṁ vā attāṇaṁ,||
na attani vā viññāṇaṁ,||
na viññāṇasmiṁ vā attāṇaṁ,|| ||

■

So aniccaṁ rūpaṁ 'aniccaṁ rūpan' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Aniccaṁ vedanaṁ 'aniccā vedanā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Aniccaṁ saññaṁ 'aniccā saññāya' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Anicce saṅkhāre 'aniccā saṅkhārā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Aniccaṁ viññāṇaṁ 'aniccaṁ viññāṇan' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

■

Dukkhaṁ rūpaṁ 'dukkhaṁ rūpan' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Dukkhaṁ vedanaṁ 'dukkhā vedanā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Dukkhaṁ saññaṁ 'dukkhā saññā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Dukkhe saṅkhāre 'dukkhā saṅkhārā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Dukkhaṁ viññāṇaṁ 'dukkhaṁ viññāṇan' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

■

Anattaṁ rūpaṁ 'anattaṁ rūpan' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Anattaṁ vedanaṁ 'anattā vedanā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Anattaṁ saññaṁ 'anattā saññā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Anatte saṅkhāre anatte saṅkhāre' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Anattaṁ viññāṇaṁ 'Anantaṁ viññāṇan' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

■

Saṅkhataṁ rūpaṁ 'saṅkhataṁ rūpan' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Saṅkhataṁ vedanaṁ 'saṅkhataṁ vedanan' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Saṅkhataṁ saññaṁ 'saṅkhataṁ saññaṁ' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Saṅkhate saṅkhāre 'saṅkhatā saṅkhārā' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Saṅkhataṁ viññāṇaṁ 'saṅkhataṁ viññāṇan' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

■

'Rūpaṁ vibhavissatī' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Vedanā vibhavissatī' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Saññā vibhavissatī' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Saṅkhārā vibhavissantī' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

'Viññāṇaṁ vibhavissatī' ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

■

So rūpassa vibhavā,||
vedanāya vibhavā,||
saññāya vibhavā,||
saṅkhārānaṁ vibhavā,||
viññāṇassa vibhavā||
evaṁ kho bhikkhu|| ||

'No c'assaṁ, no ca me siyā,||
na bhavissati, na me bhavissatī' ti|| ||

evaṁ adhimuccamāno bhikkhu chindeyy oram-bhāgiyāni saṁyojanānī" ti.|| ||

"Evaṁ vimuccamāno bhante, bhikkhu jindeyyoram-bhāgiyāni saṁyojanānīti.|| ||

Kathaṁ pana bhante, jānato kathaṁ pana passato anantarā āsavānaṁ khayo hotī" ti?|| ||

"Idha bhikkhu, a-s-sutavā puthujjano atasitāye ṭhāne tāsaṁ āpajjati, tāso heso bhikkhu, a-s-sutavato puthu-j-janassa|| ||

'No c'assaṁ, no ca me siyā,||
na bhavissati, na me bhavissatī' ti|| ||

Sutavā ca kho bhikkhu, ariya-sāvako atasitāye ṭhāne na tāsaṁ āpajjati.|| ||

Na heso bhikkhu, tāso sutavato ariya-sāvakassa|| ||

'No c'assaṁ, no ca me siyā,||
na bhavissati, na me bhavissatī' ti|| ||

[58] Rūpūpayaṁ va bhikkhu,||
viññāṇaṁ tiṭṭha-mānaṁ tiṭṭheyya,||
rūp-ā-rammaṇaṁ rūpa-p-patiṭṭhaṁ nandūpasevanaṁ vuḍḍhiṁ virūḷahiṁ vepullaṁ āpajjeyya.|| ||

Vedan'ūpayaṁ vā bhikkhu,||
viññāṇaṁ tiṭṭha-mānaṁ tiṭṭheyya,||
saṅkhārā'rammaṇaṁ saṅkhāra-p-patiṭṭhaṁ nandūpasecanaṁ vuḍḍhiṁ virūḷahiṁ vepullaṁ āpajjeyya.|| ||

Saññ'ūpayaṁ vā bhikkhu,||
viññāṇaṁ tiṭṭha-mānaṁ tiṭṭheyya,||
saṅkhārā'rammaṇaṁ saṅkhāra-p-patiṭṭhaṁ nandūpasecanaṁ vuḍḍhiṁ virūḷahiṁ vepullaṁ āpajjeyya.|| ||

Saṅkhār'ūpayaṁ vā bhikkhu,||
viññāṇaṁ tiṭṭha-mānaṁ tiṭṭheyya,||
saṅkhārā'rammaṇaṁ saṅkhāra-p-patiṭṭhaṁ nandūpasecanaṁ vuḍḍhiṁ virūḷahiṁ vepullaṁ āpajjeyya.|| ||

So bhikkhu evaṁ vadeyya:|| ||

Aham aññatra rūpā||
aññatra vedanāya||
aññatra saññāya||
aññatra saṅkhārehi||
viññāṇassa āgatiṁ vā||
gatiṁ vā||
cutiṁ vā||
uppattiṁ vā||
vuḍḍhiṁ vā||
virūḷhiṁ vā||
vepullaṁ vā||
paññāpessāmīti||
n'etaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||

Rūpa dhātuyā ce bhikkhu,||
bhikkhuno rāgo pahīno hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ,||
patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Vedanāya dhātuyā ce bhikkhu,||
bhikkhuno rāgo pahīno hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ,||
patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Saññā dhātuyā ce bhikkhu,||
bhikkhuno rāgo pahīno hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ,||
patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Saṅkhāra dhātuyā ce bhikkhu,||
bhikkhuno rāgassa pahino hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ,||
patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Viññāṇa dhātuyā ce bhikkhu,||
bhikkhunā rāgo pahīno hoti,||
rāgassa pahānā vocchijjat-ā-rammaṇaṁ,||
patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||

Tad appatiṭṭaṭhitaṁ||
viññāṇaṁ avirūḷhaṁ||
anabhisaṁ- [54] khārañ ca vimuttaṁ,||
vimutt'attā ṭhitaṁ||
ṭhitattā santusitaṁ,||
santusitattā na paritassati||
aparitassaṁ paccattaññ eva parinibbāyati.|| ||

'Khīṇā jāti,||
vusitaṁ Brahma-cariyaṁ,||
kataṁ karaṇīyaṁ,||
nāparaṁ itthattāyā' ti pajānāti|| ||

Evaṁ kho bhikkhu, jānato evaṁ passato anantarā āsavānaṁ khāyo hotī" ti.|| ||