Saṁyutta Nikāya
3. Khandha Vagga
22. Khandha Saṁyutta
10. Puppha Vagga
Sutta 95
Pheṇa-Piṇḍ'Ūpama Suttaṁ
Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.
[1][pts][than][bodh] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Ayujjhāyaṁ - viharati Gaṅgāya nadiyā tīre.|| ||
Tatra kho Bhagavā bhikkhu āmantesi:|| ||
"Bhikkhavo" ti.|| ||
"Bhadante" ti||
te bhikkh Bhagavato paccassosuṁ|| ||
Bhagavā etad avoca:|| ||
"Seyyathā pi bhikkhave, ayaṁ Gaṅgā nadī mahantaṁ pheṇa-piṇḍaṁ āvaheyya.|| ||
Tam enaṁ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upapari-k-kheyya.|| ||
Tassa taṁ passato nijjhāyato yoniso upapari-k-khato rittakaññeva khāyeyya||
tucchakaññeva khāyeyya,||
asārakaññeva khāyeyya||
kiṁ hi siyā bhikkhave pheṇa-piṇḍe sāro?|| ||
Evam eva kho bhikkhave,||
yaṁ kiñci rūpaṁ||
atīt-ā-nāgatam pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre santike vā,||
taṁ [141] bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upapari-k-khati.|| ||
Tassa taṁ passato nijjhāyato yoniso upapari-k-khato rittakaññeva khāyati||
tucchakaññeva khāyati||
asārakaññeva khāyati||
kiṁ hi siyā bhikkhave rūpe sāro?|| ||
■
Seyyathā pi bhikkhave, sarada-samaye thulla-phusitake deve vassante udake udake bubbuḷaṁ uppajjati c'eva nirujjhati ca.|| ||
Tam enaṁ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upapari-k-kheyya.|| ||
Tassa taṁ passato nijjhāyato yoniso upapari-k-khato rittakaññeva khāyeyya||
tucchakaññeva khāyeyya,||
asārakaññeva khāyeyya||
kiṁ hi siyā bhikkhave udaka bubbuḷe sāro?|| ||
Evam eva kho bhikkhave, yā kāci vedanā||
atīt-ā-nāgatam pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre santike vā,||
taṁ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upapari-k-khati.|| ||
Tassa taṁ passato nijjhāyato yoniso upapari-k-khato rittakaññeva khāyati||
tucchakaññeva khāyati||
asārakaññeva khāyati||
kiṁ hi siyā bhikkhave vedanāya sāro?|| ||
■
Seyyathā pi bhikkhave, gimhānaṁ pacchime māse ṭhite majjhantike kāle marīcikā.|| ||
Tam enaṁ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upapari-k-kheyya.|| ||
Tassa taṁ passato nijjhāyato yoniso upapari-k-khato rittakaññeva khāyeyya||
tucchakaññeva khāyeyya,||
asārakaññeva khāyeyya||
kiṁ hi siyā bhikkhave marīcikāya sāro?|| ||
Evam eva kho bhikkhave, yā kāci saññā||
atīt-ā-nāgatam pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre santike vā,||
taṁ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upapari-k-khati.|| ||
Tassa taṁ passato nijjhāyato yoniso upapari-k-khato rittakaññeva khāyati||
tucchakaññeva khāyati||
asārakaññeva khāyati||
kiṁ hi siyā bhikkhave saññāya sāro?|| ||
■
Seyyathā pi bhikkhave, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṁ caramāno tiṇhaṁ kuṭhāriṁ ādāya vanaṁ paviseyya,||
so tattha passeyya mahantaṁ kadali-k-khandhaṁ ujuṁ navaṁ akukkukajātaṁ||
tam enaṁ mūle chindeyya,||
mūle chetvā agge chindeyya,||
agge chetvā pattavaṭṭiṁ vinibbhujeyya,||
so tassa pattavaṭṭiṁ vinibbhujanto pheggum pi nādhigaccheyya||
kuto sāraṁ?
Tam enaṁ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upapari-k-kheyya.|| ||
Tassa taṁ passato nijjhāyato yoniso [142] upapari-k-khato rittakaññeva khāyeyya||
tucchakaññeva khāyeyya,||
asārakaññeva khāyeyya||
kiṁ hi siyā bhikkhave kadali-k-khandhe sāro?|| ||
Evam eva kho bhikkhave, ye keci saṅkhārā||
atīt-ā-nāgatam pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre santike vā,||
taṁ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upapari-k-khati.|| ||
Tassa taṁ passato nijjhāyato yoniso upapari-k-khato rittakaññeva khāyati||
tucchakaññeva khāyati||
asārakaññeva khāyati||
kiṁ hi siyā bhikkhave saṅkhāresu sāro?|| ||
■
Seyyathā pi bhikkhave, māyā-kāro vā||
māyā-kārantevāsī vā||
mahā-pathe māyāṁ vidaṁseyya,||
tam enaṁ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upapari-k-kheyya.|| ||
Tassa taṁ passato nijjhāyato yoniso upapari-k-khato rittakaññeva khāyeyya||
tucchakaññeva khāyeyya,||
asārakaññeva khāyeyya||
kiṁ hi siyā bhikkhave māyāya sāro?|| ||
Evam eva kho bhikkhave, yaṁ kiñci viññāṇaṁ||
atīt-ā-nāgatam pacc'uppannaṁ||
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā||
oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā||
hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yaṁ dūre santike vā,||
taṁ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upapari-k-khati.|| ||
Tassa taṁ passato nijjhāyato yoniso upapari-k-khato rittakaññeva khāyati||
tucchakaññeva khāyati||
asārakaññeva khāyati||
kiṁ hi siyā bhikkhave viññāṇe sāro?|| ||
Evaṁ passaṁ bhikkhave, sutavā ariya-sāvako||
rūpasmiṁ nibbindati||
vedanāya pi nibbindati||
saññāya pi nibbindati||
saṅkhāresu pi nibbindati||
viññāṇasmim pi nibbindati||
nibbindaṁ virajjati||
virāgā vimuccati||
vimuttasmim vimuttam iti ñāṇaṁ hoti:|| ||
'Khīṇā jāti||
vusitam Brahma-cariyaṁ||
kataṁ karaṇīyaṁ||
nāparam itthattāyā' ti pajānātī" ti.|| ||
Idam avoca Bhagavā.|| ||
Idaṁ vatvā Sugato athāparaṁ etad avoca Satthā:
"Pheṇa-piṇḍ'ūpamaṁ rūpaṁ||
vedanā bubbuḷupamā||
Marīcikūpamā saññā||
saṅkhārā kadalūpamā,||
Māyūpamañ ca viññāṇaṁ||
dīpitā diccabandhunā.
Yathā yathā nijjhāyati||
yoniso upapari-k-khati,||
Rittakaṁ tucchakaṁ hoti||
yo naṁ passati yoniso
Yo [143] Imaṁ kāyaṁ ārabbha||
bhūripaññena desitaṁ,||
Pahānaṁ tiṇṇaṁ dhammānaṁ||
rūpaṁ passetha chaḍḍhitaṁ.
Āyu usmā ca viññāṇaṁ||
yadā kāyaṁ jahantimaṁ||
Apaviddho tadā seti||
parabhattaṁ acetanaṁ.
Etādisāyaṁ santāno||
māyāyaṁ bālalāpinī,||
Vadhako eso akkhāto||
sāro ettha na vijjati.
Evaṁ khandhe avekkheyya||
bhikkhu āraddha-vīriyo,||
Divāvāya divā-rattiṁ||
sampajāno patissato.
Jaheyya sabbasaññyogaṁ||
kareyya saraṇattano,||
Careyyāditta-sīso va||
patthayaṁ accutaṁ padan" ti.|| ||