Saṁyutta Nikāya
4. Saḷāyatana Vagga
35. Saḷāyatana Saṁyutta
§ IV: Paññāsaka Catuttha
4. Āsīvisa Vagga
Sutta 198
Rath'Ūpama Suttaṁ
Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.
[1][pts][bodh] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||
"Bhikkhavo" ti.|| ||
"Bhadante" ti||
te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
Bhagavā etad avoca:|| ||
"Tīhi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭhe'va dhamme sukha-somanassa-bahulo viharati,||
yoni cassa āraddhā hoti āsavānaṁ khayāya.|| ||
Katamehi tīhi?|| ||
Indriyesu gutta-dvāro hoti,||
bhojane matt'aññū,||
jāgariyaṁ anuyutto.|| ||
§
[176] Kathañ ca bhikkhave bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti?|| ||
Idha bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṁ disvā na nimitataggāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇam enaṁ cakkhu'ndriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ||
abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati cakkhu'ndriyaṁ,||
cakkhu'ndriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||
Sotena saddaṁ sutvā na nimitataggāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇam enaṁ sot'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ||
abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati sot'indriyaṁ,||
sot'indriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||
Ghānena gandhaṁ ghāyitvā na nimitataggāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇam enaṁ ghānīndriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ||
abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati ghānīndriyaṁ,||
ghānīndriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||
Jivhāya rasaṁ sāyitvā na nimitataggāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇam enaṁ jivh'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ||
abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati jivh'indriyaṁ,||
jivhatindriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||
Kāyena phoṭṭhabbaṁ sāyitvā na nimitataggāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇam enaṁ kāy'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ||
abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati kāy'indriyaṁ,||
kāy'indriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||
Manasā dhammaṁ viññāya na nimitataggāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇam enaṁ man'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ||
abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati,||
rakkhati man'indriyaṁ,||
man'indriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||
Seyyathā pi bhikkhave, subhumiyaṁ cātu-m-mahā-pathe ājañña-ratho yutto assa.|| ||
Odhastapatodo:
Tam enaṁ dakkho yogg-ā-cariyo assa-damma-sārathī||
abhirūhitvā vāmena hatthena rasmiyo||
gahetvā dakkhiṇena hatthena patodaṁ||
gahetvā yen'icchakaṁ yad'icchakaṁ||
sāreyya pi paccāsāreyya pi.|| ||
Evam eva kho bhikkhave, bhikkhu imesaṁ channaṁ indriyānaṁ ārakkhāya sikkhati||
saññamāya sikkhati,||
damāya sikkhati,||
upasamāya sikkhati.|| ||
Evaṁ kho bhikkhave, bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti.|| ||
§
Kathañ ca bhikkhave, bhikkhu bhojane matt'aññū hoti?|| ||
Idha bhikkhave bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṁ āhāreti:|| ||
N'eva davāya||
na madāya||
na maṇḍanāya||
na vibhusanāya,||
yāva-d-eva imassa kāyassa ṭhitiyā||
yāpanāya vihiṁs'ūparatiyā brahma-cariyānuggahāya,||
'iti purāṇañ ca vedanaṁ paṭihaṅkhāmi,||
navañ ca vedanaṁ na uppādessāmi,||
yātrā ca me bhavissati||
anavajjatā ca phāsu-vihāro cā' ti.|| ||
[177] Seyyathā pi bhikkhave, puriso vaṇaṁ ālimpeyya||
yāva-d-eva ropanatthāya.|| ||
Seyyathā vā pana akkhaṁ abbhañjeyya||
yāva-d-eva bhārassa nitraṇatthāya.|| ||
Evam kho bhikkhave bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṁ āhāreti:|| ||
N'eva davāya||
na madāya||
na maṇḍanāya,||
na vibhusanāya,||
yāva-d-eva imassa kāyassa ṭhitiyā||
yāpanāya vihiṁs'ūparatiyā brahma-cariyānuggahāya,||
'iti purāṇañ ca vedanaṁ paṭihaṅkhāmi,||
navañ ca vedanaṁ na uppādessimi,||
yātrā ca me bhavissati||
anavajjatā ca phāsu-vihāro cā' ti.|| ||
Evaṁ kho bhikkhave, bhikkhu bhojane matt'aññū hoti.|| ||
§
Kathañ ca bhikkhave, bhikkhu jāgariyaṁ anuyutto hoti?|| ||
Idha bhikkhave, bhikkhu divasaṁ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṁ parisodheti.|| ||
Rattiyā paṭhamaṁ yāmaṁ caṅkamena nissajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṁ parisodheti.|| ||
Rattiyā majjhimaṁ yāmaṁ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṁ kappeti||
pāde pādaṁ||
accādhāya sato sampajāno||
uṭṭhāna-saññaṁ mana-sikaritvā.|| ||
Rattiyā pacchimaṁ yāmaṁ paccu-ṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṁ parisodheti.|| ||
Evaṁ kho bhikkhave, bhikkhu jāgariyaṁ anuyutto hoti.|| ||
Imehi kho bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu||
diṭṭhe'va dhamme sukha-somanassa-bahulo viharati;||
yoni cassa āraddhā hoti āsavānaṁ khayāyā" ti.|| ||