Saṁyutta Nikāya
5. Mahā-Vagga
48. Indriya Saṁyutta
4. Sukh'Indriya (or Uppaṭi) Vagga
Sutta 40
Uppatika Suttaṁ
Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.
[1][wood][olds] Evam me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||
"Bhikkhavo" ti.|| ||
"Bhadante" ti||
te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
Bhagavā etad avoca:|| ||
"Pañc'imāni, bhikkhave, indriyāni.|| ||
Katamāni pañca?|| ||
Dukkh'indriyaṁ||
domanass'indriyaṁ||
sukh'indriyaṁ||
somanass'indriyaṁ||
upekkh'indriyaṁ.|| ||
Imāni kho bhikkhave, pañc'indriyānī|| ||
§
Idha, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa||
ātāpino||
pahitattassa viharato||
uppajjati dukkh'indriyaṁ.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'Uppannaṁ kho me idaṁ dukkh'indriyaṁ.|| ||
Tañ ca kho sa-nimittaṁ||
sa-nidānaṁ||
sa-saṅkhāraṁ||
sa-p-paccayaṁ.|| ||
Taṁ ca a-nimittaṁ||
a-nidānaṁ||
a-saṅkhāraṁ||
a-p-paccayaṁ||
dukkh'indriyaṁ uppajjissati,||
n'etaṁ ṭhānaṁ vijjatī' ti.|| ||
So dukkh'indriyañ ca pajānāti||
dukkh'indriya-samudayañ ca pajānati||
dukkh'indriya-nirodhañ ca pajānāti.|| ||
Yattha c'uppannaṁ dukkh'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati.|| ||
Tañ ca pajānāti.|| ||
■
Kattha c'uppannaṁ dukkh'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati?|| ||
Idha bhikkhave, bhikkhu||
vivicc'eva kāmehi||
vivicca akusalehi dhammehi||
sa-vitakkaṁ||
sa-vicāraṁ||
viveka-jaṁ pīti-sukhaṁ||
paṭhamaṁ jhānam upasampajja viharati.|| ||
Ettha c'uppannaṁ dukkh'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati.|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave:||
Bhikkhu aññāsi dukkh'indriyassa nirodhaṁ||
tathattāya cittaṁ upasaṇhāsi.|| ||
§
Idha, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa||
ātāpino||
pahitattassa viharato||
uppajjati domanass'indriyaṁ.|| ||
[214] So evaṁ pajānāti:|| ||
'Uppannaṁ kho me idaṁ domanass'indriyaṁ.|| ||
Tañ ca kho sa-nimittaṁ||
sa-nidānaṁ||
sa-saṅkhāraṁ||
sa-p-paccayaṁ.|| ||
Taṁ ca a-nimittaṁ||
a-nidānaṁ||
a-saṅkhāraṁ||
a-p-paccayaṁ||
domanass'indriyaṁ uppajjissati,||
n'etaṁ ṭhānaṁ vijjatī' ti.|| ||
So domanass'indriyañ ca pajānāti||
domanass'indriya-nirodhañ ca pajānāti.|| ||
Yattha c'uppannaṁ domanass'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati.|| ||
Tañ ca pajānāti.|| ||
■
Kattha c'uppannaṁ domanass'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati?|| ||
Idha bhikkhave, bhikkhu||
vitakka-vicārānaṁ vūpasamā||
ajjhattaṁ sampasādanaṁ||
cetaso ekodi-bhāvaṁ||
avitakkaṁ||
avicāraṁ||
samādhi-jaṁ pīti-sukhaṁ||
dutiyaṁ jhānam upasampajja viharati.|| ||
Ettha c'uppannaṁ domanass'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati.|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave:||
Bhikkhu aññāsi domanass'indriyassa nirodhaṁ||
tathattāya cittaṁ upasaṇhāsi.|| ||
§
Idha, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa||
ātāpino||
pahitattassa viharato||
uppajjati sukh'indriyaṁ.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'Uppannaṁ kho me idaṁ sukh'indriyaṁ.|| ||
Tañ ca kho sa-nimittaṁ||
sa-nidānaṁ||
sa-saṅkhāraṁ||
sa-p-paccayaṁ.|| ||
Taṁ ca a-nimittaṁ||
a-nidānaṁ||
a-saṅkhāraṁ||
a-p-paccayaṁ||
sukh'indriyaṁ uppajjissati,||
n'etaṁ ṭhānaṁ vijjatī' ti.|| ||
So sukh'indriyañ ca pajānāti||
sukh'indriya-nirodhañ ca pajānāti.|| ||
Yattha c'uppannaṁ sukh'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati.|| ||
Tañ ca pajānāti.|| ||
■
Kattha c'uppannaṁ sukh'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati?|| ||
Idha bhikkhave, bhikkhu||
pītiyā ca virāgā||
upekkhako ca viharati||
sato ca sampajāno||
sukhañ ca kāyena paṭisaṁvedeti.|| ||
Yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti|| ||
'Upekkhako satimā sukha-vihārī' ti||
tatiyaṁ jhānam upasampajja viharati.|| ||
Ettha c'uppannaṁ sukh'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati.|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave:||
Bhikkhu aññāsi sukh'indriyassa nirodhaṁ||
tathattāya cittaṁ upasaṇhāsi.|| ||
§
[215] Idha, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa||
ātāpino||
pahitattassa viharato||
uppajjati somanass'indriyaṁ.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'Uppannaṁ kho me idaṁ somanass'indriyaṁ.|| ||
Tañ ca kho sa-nimittaṁ||
sa-nidānaṁ||
sa-saṅkhāraṁ||
sa-p-paccayaṁ.|| ||
Taṁ ca a-nimittaṁ||
a-nidānaṁ||
a-saṅkhāraṁ||
a-p-paccayaṁ||
somanass'indriyaṁ uppajjissati,||
n'etaṁ ṭhānaṁ vijjatī' ti.|| ||
So somanass'indriyañ ca pajānāti||
somanass'indriya-nirodhañ ca pajānāti.|| ||
Yattha c'uppannaṁ somanass'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati.|| ||
Tañ ca pajānāti.|| ||
■
Kattha c'uppannaṁ somanass'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati?|| ||
Idha bhikkhave, bhikkhu||
sukhassa ca pahānā||
dukkhassa ca pahānā||
pubb'eva somanassa domanassānaṁ attha-gamā||
adukkhaṁ||
asukhaṁ||
upekkhā-sati-pārisuddhiṁ||
catutthaṁ jhānam upasampajja viharati.|| ||
Ettha c'uppannaṁ somanass'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati.|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave:||
'Bhikkhu aññāsi somanass'indriyassa nirodhaṁ||
tathattāya cittaṁ upasaṇhāsi.|| ||
■
Idha, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa||
ātāpino||
pahitattassa viharato||
uppajjati upekkh'indriyaṁ.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'Uppannaṁ kho me idaṁ upekkh'indriyaṁ.|| ||
Tañ ca kho sa-nimittaṁ||
sa-nidānaṁ||
sa-saṅkhāraṁ||
sa-p-paccayaṁ.|| ||
Taṁ ca a-nimittaṁ||
a-nidānaṁ||
a-saṅkhāraṁ||
a-p-paccayaṁ||
upekkh'indriyaṁ uppajjissati,||
n'etaṁ ṭhānaṁ vijjatī' ti.|| ||
So upekkh'indriyañ ca pajānāti||
upekkh'indriya-nirodhañ ca pajānāti.|| ||
Yattha c'uppannaṁ upekkh'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati.|| ||
Tañ ca pajānāti.|| ||
■
Kattha c'uppannaṁ upekkh'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati?|| ||
Idha bhikkhave, bhikkhu||
sabbaso N'eva-saññā-nā-saññ'āyatanaṁ samati-k-kama||
saññā-vedayita-nirodhaṁ upasampajja viharati.|| ||
Ettha c'uppannaṁ upekkh'indriyaṁ aparisesaṇ nirujjhati.|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave:||
Bhikkhu [216] aññāsi upekkh'indriyassa nirodhaṁ||
tathattāya cittaṁ upasaṇhāsi.|| ||
Sukh'Indriya Vagga