Saṁyutta-Nikāya of the Sutta-Pitaka
Part II. Nidāna-Vagga
Based on the edition by M. Léon Feer, London: Pali Text Society 1888.
This work is © Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
For details see Terms of Use.
Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996
NOTICE: These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting.
ALTERATIONS: Superficial re-formatting of headers, sutta titles, and page numbers adding 'ids,' and tag changes to make the file conform to HTML 5 standards. The lower-case mg [ṁ] has been substituted throughout for the lowercase m-underdot [ṁ]; the lower-case ng [ṅ] has been substituted throughout for the lowercase n-overdot [º]. Content straddling page breaks has been moved to the preceding page. The notice of this change that appeared in the originals has been deleted. In order to fascilitate word search, all annotations have been remove, and the line breaks of the printed edition have been converted into floating text. Otherwise the internal text of the suttas remains untouched.
Saṁyutta-Nikāya
II. Nidāna Vagga
Book I
Nidāna Saṁyutta
Namo tassa bhagavato arahato sammā sambuddhassa
Chapter I: Buddha Vagga
1. Desanā
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi Bhikkhavo ti||
Bhadante ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
Bhagavā etad avoca||
Paṭiccasamuppādam vo bhikkhave desissāmi||
tam suṇātha sādhukam manasikarotha bhāsissāmīti|| ||
Evam bhanteti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
3 Bhagavā etad avoca||
Katamo ca bhikkhave paṭiccasamuppādo||
Avijjāpaccayā bhikkhave saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññānaṁ||
viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ||
nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ||
saḷāyatanapaccayā phasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
taṇhapaccayā upādānaṁ||
upādānapaccayā bhavo||
bhavapaccayā jāti||
jātipaccayā jarāmaraṇaṁ soka-parideva-dukkhadomanassupāyāsā sambhavanti||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti||
Ayaṁ vuccati bhikkhave samuppādo.|| ||
4 Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho||
nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho||
saḷāyatananirodhā phassanirodho||
phassanirodhā vedanānirodho||
vedanānirodhā taṇhānirodho||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
bhavanirodhā jātinirodho||
jātinirodhā jarāmaraṇaṁ soka-parideva-dukkha-domanāssupāyāsā nirujjhanti||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
5 Idam avoca Bhagavā||
attamanā te bhikkhū Bhagavato bhāsitam abhinandunti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
2. Vibhaṅgaṁ
1 Sāvatthiyam viharati||
la||
2 Paṭiccasamuppādam vo bhikkhave desissāmi vibhajissāmi||
taṁ suṇātha sādhukam manasikarotha bhāsissāmiti||
Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
3 Bhagavā etad avoca|| ||
Katamo ca bhikkhave paṭiccasamuppādo?|| ||
Avijjāpaccayā bhikkhave saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ||
nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ||
saḷāyataṇapaccayā phasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
taṇhāpaccayā upādānaṁ||
upādānapaccayā bhavo||
bhavapaccayā jāti||
jātipaccayā jarāmaraṇaṁ soka-parideva-dukkha-domanassupāyāsā sambhavanti|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
4 Katamañca bhikkhave jarāmaraṇaṁ?|| ||
Yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṁ pāliccaṁ valittaccatā āyuno saṁhāni indriyānaṁ paripāko|| ||
Ayam vuccati jarā|| ||
Yaṁ tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhā tamhā sattanikāyā cuticavanatā bhedo antaradhānam maccumaraṇaṁ kālakiriyā khandhānaṁ bhedo kaḷebarassa nikkhepo|| ||
Idam vuccati maraṇaṁ|| ||
Iti ayañ ca jarā idañ ca maraṇaṁ|| ||
Idaṁ vuccati bhikkhave jarāmaraṇaṁ.|| ||
5 Katamā ca bhikkhave jāti?|| ||
Yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti abhinibbatti khandhānaṁ pātubhāvo āyatanānaṁ paṭilābho|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave jāti|| ||
6 Katamo ca bhikkhave bhavo?|| ||
Tayo me bhikkhave bhavā||
kāmabhavo rūpabhavo arūpabhavo|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave bhavo.|| ||
7 Katamañ ca bhikkhave upādānaṁ?|| ||
Cattarimāni bhikkhave upādānāni||
kāmupādānaṁ diṭṭhupādānaṁ sīlabbatupādānaṁ attavādupādānaṁ.|| ||
Idam vuccati bhikkhave upādānaṁ.|| ||
8 Katamā ca bhikkhave taṇhā?|| ||
Chayime bhikkhave taṇhākāyā.|| ||
Rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā poṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā.|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave taṇhā.|| ||
9 Katamā ca bhikkhave vedanā?|| ||
Chayime bhikkhave vedanākāyā||
cakkhu-samphassajā vedanā||
sotasamphassajā vedanā||
ghānasamphassajā vedanā||
jivhāsamphassajā vedanā||
kāyasamphassajā vedanā||
manosamphassajā vedanā.|| ||
Ayam vuccati bhikkhave vedanā.|| ||
10 Katamo ca bhikkhave phasso?|| ||
Chayime bhikkhave phassakāyā||
Cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave phasso.|| ||
11 Katamañca bhikkhave saḷāyatanaṁ?|| ||
Cakkhāyatanaṁ sotāyatanaṁ ghānāyatanaṁ jivhāyatanaṁ kāyāyatanaṁ manāyatanam|| ||
Idam vuccati bhikkhave saḷāyatanaṁ.|| ||
12 Katamañca bhikkhave nāmarūpaṁ?|| ||
Vedanā saññā cetanā phasso manasikāro||
idam vuccati nāmaṁ.|| ||
Cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṁ upādāya rūpaṁ||
Idam vuccati rūpaṁ.|| ||
Iti idañ ca nāmam idañ ca rūpaṁ||
Idam vuccati nāmarūpaṁ.|| ||
13 Katamāñca bhikkhave viññāṇaṁ?|| ||
Chayime bhikkhave viññāṇakāyā||
Cakkhuviññāñaṁ sotaviññāṇaṁ ghānaviññāṇam jivhāviññāṇaṁ kāyaviññāṇaṁ manoviññāṇam.|| ||
Idaṁ vuccati bhikkhave viññāṇaṁ.|| ||
14 Katame ca bhikkhave saṅkhārā?|| ||
Tayo me bhikkhave saṅkhārā kāyasaṅkhāro vacīsaṅkhāro cittasaṅkhāro.|| ||
Ime vuccanti bhikkhave saṅkhārā.|| ||
15 Katamā ca bhikkhave avijjā?|| ||
Yaṁ kho bhikkhave dukkhe aññāṇaṁ dukkhasamudaye aññāṇaṁ dukkhanirodhe aññāṇaṁ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṁ.|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave avijjā.|| ||
16 Iti kho bhikkhave avijjapaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti|| ||
Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
3. Paṭipadā
1 Sāvatthiyam viharati||
la||
2 Micchāpaṭipadañca vo bhikkhave desissāmi sammāpaṭipadañca||
taṁ suṇātha sādhukaṁ manasikarotha bhāsissāmīti.|| ||
Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
Bhagavā etad avoca|| ||
3 Katamā ca bhikkhave micchapāṭipadā?|| ||
Avijjāpaccayā bhikkhave saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti||
ayaṁ vuccati bhikkhave micchāpaṭipadā.|| ||
4 Katamā ca bhikkhave sammāpaṭipadā?|| ||
Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
la.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave sammāpaṭipādā ti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
4. Vipassī
I
1 Sāvatthiyaṁ viharati|| ||
2 Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattassa sato etad ahosi.|| ||
Kicchaṁ vatāyaṁ loko āpanno jāyati ca jīyati ca mīyati ca cavati ca upapajjati ca||
Atha ca panimassa dukkhassa nissaraṇaṁ nappajānāti jarāmaraṇassa||
kudassu nāma imassa dukkhassa nissaraṇaṁ paññāyissati jarāmaraṇassāti.|| ||
3 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho sati jarāmaraṇaṁ hoti kimpaccayā jarāmaraṇan ti?|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
jātiyā kho sati jarāmaraṇaṁ hoti jātipaccayā jarāmaraṇanti.|| ||
4 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho sati jāti hoti kiṁpaccayā jātīti?|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
bhave kho sati jāti hoti bhavapaccayā jātīti.|| ||
5 Atha kho bhikkhave Vipassissabodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho sati bhavo hoti kimpaccayā bhavo ti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissabodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
upādāne kho sati bhavo hoti upādānapaccayā bhavo ti.|| ||
6 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho sati upādānaṁ hoti kimpaccayā upādānan ti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
taṇhāya kho sati upādānaṁ hoti tanhāpaccayā upādānan ti.|| ||
7 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho sati taṇhā hoti kimpaccayā taṇhā ti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
vedanāya kho sati taṇhā hoti vedanāpaccayā taṇhāti.|| ||
8 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho sati vedanā hoti kim paccayā vedanā ti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
phasse kho sati vedanā hoti phassapaccayā vedanā ti.|| ||
9 Atha kho bhikkhave Vipassassa bodhisattassa etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho sati phasso hoti kimpaccayā phassoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
saḷāyatane kho sati phasso hoti saḷāyatanapaccayā phassoti.|| ||
10 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho sati saḷāyatanaṁ hoti kimpaccayā saḷāyatananti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo|| ||
Nāmarūpe kho sati saḷāyatanaṁ hoti nāmarūpapaccayā saḷāyatananti.|| ||
11 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho sati nāmarūpaṁ hoti kimpaccayā nāmarūpanti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo|| ||
Viññāṇe kho sati nāmarūpaṁ hoti viññāṇapaccayā nāmarūpanti.|| ||
12 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho sati viññāṇaṁ kimpaccayā viññāṇanti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo|| ||
Saṅkhāresu kho sati viññāṇaṁ hoti saṅkhārapaccayā viññāṇanti.|| ||
13 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi||
Kimhi nu kho sati saṅkhārā honti kimpaccayā saṅkhārāti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
avijjāya kho sati saṅkhārā honti avijjāpaccayā saṅkhārāti.|| ||
14 Iti hidaṁ avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
15 Samudayo samudayo ti kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.|| ||
II
16 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho asati jarāmaraṇaṁ na hoti kissa nirodhā jarāmaraṇanirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
jātiyā kho asati jarāmaraṇaṁ na hoti jātinirodhā jarāmaraṇanirodhoti.|| ||
17 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho asati jāti na hoti kissa nirodhā jātinirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
bhave kho asati jāti na hoti bhavanirodhā jātinirodho hoti.|| ||
18 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho asati bhavo na hoti kissa nirodhā bhavanirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
upādāne kho asati bhavo na hoti upadānanirodhā bhavanirodhoti.|| ||
19 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho asati upādānam na hoti kissa nirodhā upādānanirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
taṇhāya kho asati upādānaṁ na hoti taṇhānirodhā upādāna nirodhoti.|| ||
20 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho asati taṇhā na hoti kissa nirodhā taṇhānirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo|| ||
Vedanāya kho asati taṇhā na hoti vedanānirodhā taṇhānirodhoti.|| ||
21 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho asati vedanā na hoti kissa nirodhā vedanānirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
phasse kho asati vedanā na hoti phassanirodhā vedanānirodhoti.|| ||
22 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho asati phasso na hoti kissa nirodhā phassanirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
saḷāyatane kho asati phasso na hoti saḷāyatananirodhā phassanirodhoti.|| ||
23 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kiṁhi nu kho asati saḷāyatanaṁ na hoti kissa nirodhā saḷāyatana-nirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
nāmarūpe kho asati saḷāyatanaṁ na hoti nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodhoti.|| ||
24 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho asati nāmarūpaṁ na hoti kissa nirodhā nāmarūpanirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo|| ||
Viññāṇe kho asati nāmarūpam na hoti viññāṇanirodhā nāmarūpanirodhoti.|| ||
25 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho asati viññāṇaṁ na hoti kissa nirodhā viññāṇanirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo|| ||
Saṅkhāresu kho asati viññāṇaṁ na hoti saṅkhāranirodhā viññāṇanirodhoti.|| ||
26 Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho asati saṅkhārā na honti kissa nirodhā saṅkhāranirodhoti.|| ||
Atha kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo|| ||
Avijjāya kho asati saṅkhārā na honti avijjānirodhā saṅkhāranirodhoti.|| ||
27 Iti hidam avijjānirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
28 Nirodho nirodhoti kho bhikkhave Vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādīti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
Sattannam pi buddhānam evam peyyālo.|| ||
5. Sikhī
Sikkhissa bhikkhave bhagavato arahato sammāsambuddhassa° pe.|| ||
6. Vessabhu
Vessabhussa bhikkhave bhagavato arahato sammāsambuddhassa° pe.|| ||
7. Kakusandho
Kakusandhassa bhikkhave bhagavato arahato sammāsambuddhassa° pe.|| ||
8. Koṇāgamano
Koṇāgamanassa bhikkhave bhagavato arahato sammāsambuddhassa° pe.|| ||
9. Kassapo
Kassapassa bhikkhave bhagavato arahato sammāsambuddhassa° pe.|| ||
10. Mahā Sakyamuni Gotamo
I
2 Pubbe va me bhikkhave sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etad ahosi.|| ||
Kiccham vatāyaṁ loko āpanno jāyati ca jīyati ca mīyati ca cavati ca upapajjati ca|| ||
Atha ca pan'imassa dukkhassa nissaraṇam nappajānāti jarāmaraṇassa|| ||
Kudassu nāma imassa dukkhassa nissaraṇaṁ paññāyissati jarāmaraṇassāti.|| ||
3 Tassa mayhaṁ bhikkhave etad ahosi||
Kimhi nu kho sati jarāmaraṇaṁ hoti kimpaccayā jarāmaraṇanti.|| ||
Tassa mayhaṁ bhikkhave yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
jātiyā kho sati jarāmaraṇaṁ hoti jātipaccayā jarāmaraṇan ti.|| ||
4-13 Tassa mayham bhikkhave etad ahosi||
Kimhi nu kho sati jāti hoti||
bhavo||
upādānaṁ||
taṇhā||
vedanā||
phasso||
saḷāyatanaṁ||
nāmarūpaṁ||
viññāṇaṁ||
saṅkhārā honti kimpaccayā saṅkhārā ti|| ||
Tassa mayhaṁ bhikkhave yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
avijjāya kho sati saṅkhārā honti avijjā paccayā saṅkhārāti.|| ||
14 Iti hidam avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti|| ||
15 Samudayo samudayo ti kho me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.|| ||
II
16 Tassa mayham bhikkhave etad ahosi|| ||
Kimhi nu kho asati jarāmaraṇaṁ na hoti kissa nirodhā jarāmaraṇa nirodhoti.|| ||
Tassa mayham bhikkhave yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
jātiyā kho asati jarāmaraṇaṁ na hoti jātinirodhā jarāmaraṇanirodhoti.|| ||
17-26 Tassa mayham bhikkhave etad ahosi||
Kimhi nu kho asati jāti na hoti||
bhavo||
upādānaṁ||
taṇhā||
vedanā||
phasso||
saḷāyatanaṁ||
nāmarūpaṁ||
viññāṇaṁ||
saṅkhārā na honti||
kissa nirodhā saṅkhāranirodho ti|| ||
Tassa mayham bhikkhave yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo|| ||
Avijjāya kho asati saṅkhārā na honti avijjānirodhā saṅkhāranirodho ti.|| ||
27 Iti hidam avijjānirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
28. Nirodho nirodhoti kho me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādī ti.|| ||
Buddha-vaggo pathamo.|| ||
Tass'uddānam:|| ||
Desanā Vibhaṅgam Paṭipadā ca||
Vipassī Sikhī ca Vessabhu||
Kakusandho Konāgamano Kassapo||
Mahā Sakyamuni ca Gotamanti.|| ||
Chapter II: Āhāra Vagga
11. Āhārā
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Cattāro me bhikkhave āhārā bhūtānam vā sattānaṁ ṭhitiyā sambhavesīnam vā anuggahāya|| ||
Katame cattāro?|| ||
Kabaliṅkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā||
phasso dutiyo||
manosañcetanā tatiyo||
viññānaṁ catutthaṁ|| ||
Ime kho bhikkhave cattāro āhārā bhūtānam vā sattānaṁ ṭhitiyā sambhavesīnaṁ vā anuggahāya.|| ||
3 Ime ca bhikkhave cattāro āhārā kiṁnidānā kiṁ samudayā kiñjatikā kimpabhavā|| ||
Ime cattāro āhārā taṇhānidānā taṇhāsamudayā taṇhājātikā taṇhāpabhavā|| ||
4 Taṇhā cāyam bhikkhave kiṁnidānā kiṁsamudayā kiñjātikā kimpabhavā|| ||
Taṇhā vedanānidānā vedanāsamudayā vedanājātikā vedanā pabhavā.|| ||
5 Vedanā cāyam bhikkhave kiṁnidānā kiṁsamudayā kiñjātikā||
kimpabhavā|| ||
Vedanā phassanidānā phassasamudayā phassajātikā phassapabhavā.|| ||
6 Phasso cāyam bhikkhave kiṁnidāno kiṁsamudayo kiñjātiko kimpabhavo|| ||
Phasso saḷāyatananidāno saḷāyatanasamudayo saḷāyatanajātiko saḷāyatanapabhavo.|| ||
7 Saḷāyatanaṁ cidaṁ bhikkhave kiṁnidānaṁ kiṁsamudayaṁ kiñjātikaṁ kimpabhāvaṁ|| ||
Saḷāyatanaṁ nāmarūpanidānaṁ nāmarūpasamudayaṁ namarūpajātikaṁ nāmarūpabhavaṁ.|| ||
8 Nāmarūpañcidaṁ bhikkhave kiṁnidānaṁ kiṁsamudayaṁ kiñjātikam kimpabhavaṁ.|| ||
Nāmarūpaṁ viññāṇanidānaṁ viññāṇasamudayam viññāṇajātikaṁ viññāṇapabhavaṁ.|| ||
9 Viññāṇaṁ cidam bhikkhave kiṁnidānaṁ kiṁsamudayam kiñjātikaṁ kimpabhavaṁ|| ||
Viṇṇāṇaṁ saṅkhāranidānam {saṅkhārasamudayaṁ} saṅkhārajātikaṁ saṅkhārapabhavaṁ.|| ||
10 Saṅkhārā cime bhikkhave kiṁnidānā kiṁsamudayā kiñjātikā kimpabhavā|| ||
Saṅkhārā avijjānidānā avijjāsamudayā avijjājātikā {avijjāpabhavā}.|| ||
11 Iti kho bhikkhave avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
12 Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
12. Phagguno
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Cattāro me bhikkhave āhārā bhūtānaṁ vā sattānam ṭhitiyā sambhavesīnam vā anuggahāya.|| ||
Katame cattāro?|| ||
Kabaḷiṅkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā||
phasso dutiyo||
manosañcetanā tatiyo||
viññānaṁ catutthaṁ|| ||
Ime kho bhikkhave cattāro āhārā bhūtānaṁ vā sattānaṁ ṭhitiyā sambhavesīnaṁ vā anuggahāyāti|| ||
3 Evam vutte āyasmā Moliya-Phagguno Bhagavantam etad avoca|| ||
Ko nu kho bhante viññāṇāhāram āhāretīti.|| ||
No kallo pañhoti Bhagavā avoca||
Āhāretīti ahaṁ na vadāmi||
āhāretīti cāhaṁ vadeyyaṁ tatrassa kallo pañho Ko nu kho bhante āhāretīti|| ||
Evañcāhaṁ na vadāmi||
evaṁ mam avadantaṁ yo evam puccheyya Kissa nu kho bhante viññāṇāhāro ti||
esa kallo pañho|| ||
Tatra kallam veyyakaraṇam|| ||
Viññāñāhāro āyatiṁ punabbhavābhinibbattiyā paccayo||
tasmiṁ bhūte sati saḷāyatanaṁ saḷāyatanapaccayā phasso ti.|| ||
4 Ko nu kho bhante phusatīti.|| ||
No kallo pañhoti Bhagavā avoca|| ||
Phusatīti aham na vadāmi||
phusatīti cāham vadeyyam tatrassa kallo pañho Ko nu kho bhante phusatīti|| ||
Evañcāhaṁ na vadāmi||
evam mam avadantaṁ yo evam puccheyya Kimpaccayā nu kho bhante phassoti||
esa kallo pañho|| ||
Tatra kallam veyyākaraṇam saḷāyatana paccayā phasso phassapaccayā vedanāti.|| ||
5 Ko nu kho bhante vediyatīti|| ||
No kallo pañhoti Bhagavā avoca|| ||
Vediyatīti āhaṁ na vadāmi||
vediyatīti cāhaṁ vadeyyam tatrassa kallo pañho Ko nu kho bhante vediyatīti|| ||
Evāñcāhaṁ na vadāmi||
evam mam avadantaṁ yo evam puccheyya||
kim paccayā nu kho bhante vedanati||
esa kallo paṇho|| ||
Tatra kallam veyyākaraṇaṁ||
phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā taṇhāti.|| ||
6 Ko nu kho bhante tasatīti.|| ||
No kallo pañho ti Bhagavā avoca|| ||
Tasatīti aham navadāmi||
tasatīti cāham vadeyyam tatrassa kallo pañho|| ||
Ko nu kho bhante tasatīti|| ||
Evañcāhaṁ na vadāmi||
evam mam avadantaṁ yo evam puccheyya Kim paccayā nu kho bhante taṇhāti||
esa kallo pañho|| ||
Tatra kallaṁ veyyākaraṇaṁ vedanāpaccayā taṇhā taṇhāpaccayā upādānanti.|| ||
7 Ko nu kho bhante upādiyatīti|| ||
No kallo pañhoti Bhagavā avoca||
Upādiyatīti ahaṁ na vadāmi||
upādiyatīti cāhaṁ vadeyyam tatrassa kallo pañho Ko nu kho bhante upādiyatīti|| ||
Evaṁ cāhaṁ na vadāmi||
evam mam avadantaṁ yo evam puccheyya Kim paccayā nu kho bhante upādānanti||
esa kallo pañho|| ||
Tatra kallam veyyākaraṇam taṇhāpaccayā upādanam upādānapaccayā bhavoti||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti|| ||
8 Channam tveva Phagguna phassāyatanānaṁ asesavirāganirodhā phassanirodho||
phassanirodhā vedanānirodho||
vedanānirodhā taṇhānirodho||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
bhavanirodhā jātinirodho||
jātinirodhā jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
13. Samaṇa-brāhmaṇā (1)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā jarāmaraṇaṁ nappajānanti||
jarāmaraṇasamudayaṁ nappajānanti||
jarāmaraṇanirodhaṁ nappajānanti||
jaramaraṇanirodha-gāminiṁ paṭipadaṁ nappajānanti||
jātiṁ||
la||
bhavaṁ||
upādānaṁ||
taṇhaṁ||
vedanaṁ||
phassaṁ||
saḷāyatanaṁ||
nāmarūpaṁ||
viññānaṁ||
saṅkhāre nappajānanti||
saṅkhārasamudayaṁ nappajānanti||
saṅkhāranirodhaṁ nappajānanti||
saṅkhāranirodhagāminiṁ patipadaṁ nappajānanti||
na me te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā na ca pana te āyasmanto sāmaññatthaṁ vā brahmaññathaṁ vā diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.|| ||
3 Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā jarāmaraṇam pajānanti||
jarāmaraṇasamudayam pajānanti||
jarāmaraṇanirodham pajānanti||
jarāmaraṇaṇanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ pajānanti||
jāti||
bhavaṁ||
upādānaṁ||
taṇhaṁ||
vedanaṁ||
phassaṁ||
saḷāyatanaṁ||
nāmarūpaṁ||
viññāṇaṁ||
saṅkhāre pajānanti||
saṅkhārasamudayaṁ pajānanti||
saṅkharanirodhaṁ pajānanti||
saṅkhāranirodhagāminiṁ paṭipadaṁ pajānanti||
te kho me bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā||
te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
14. Samaṇa-brāhmaṇā (2)
1 Sāvatthiyam viharati.|| ||
2 Ye hi keci bhikkhave samanā vā brāhmaṇā vā ime dhamme nappajānanti||
imesaṁ dhammānaṁ samudayaṁ nappajānanti||
imesaṁ dhammānaṁ nirodhaṁ nappajānanti||
imesaṁ dhammānaṁ nirodhagaminiṁ paṭipadaṁ nappajānanti|| ||
3 Katame dhamme nappajānanti||
katamesaṁ dhammānaṁ samudayaṁ nappajānanti||
katamesaṁ dhammānaṁ nirodhaṁ nappajānanti||
katamesaṁ dhammānaṁ nirodhagāminiṁ paṭipadaṁ nappajānanti|| ||
4 Jarāmaraṇaṁ nappajānanti||
jarāmaraṇasamudayaṁ nappajānanti||
jarāmaraṇanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ nappajānanti||
jāti||
pe||
bhavaṁ||
upādānam||
tanhaṁ||
vedanaṁ||
phassaṁ||
saḷāyatanaṁ||
nāmarūpaṁ||
viññāṇaṁ||
saṅkhāre nappajānanti||
ime dhamme nappajānanti||
imesaṁ dhammānaṁ samudayaṁ nappajānanti||
imesaṁ dhammānam nirodhaṁ nappajānanti||
imesaṁ dhammāṇam nirodhagāminiṁ patipadaṁ nappajānanti|| ||
5 Na me te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā na ca pana te āyasmanto sāmaññatthaṁ vā brahmaññatthaṁ vā diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti|| ||
6 Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā ime dhamme pajānanti||
imesaṁ dhammānaṁ samudayam pajānanti||
imesaṁ dhammānaṁ nirodham pajānanti||
imesaṁ dhammānaṁ nirodhagāminiṁ paṭipadaṁ pajānanti|| ||
7 Katame dhamme pajānanti||
katamesaṁ dhammānaṁ samudayam pajānanti||
katamesaṁ dhammānaṁ nirodhampajānanti||
katamesaṁ dhammānaṁ ṇirodhagāminiṁ patipadaṁ pajānanti|| ||
8 Jarāmaraṇam pajānanti||
jarāmaraṇasamudayaṁ pajānanti||
jarāmaraṇanirodham pajānanti||
jarāmaraṇanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ pajānanti||
pe||
jātim||
bhavaṁ||
upādānaṁ||
taṇhaṁ||
vedanaṁ||
phassaṁ||
saḷāyatanam||
nāmarupaṁ||
viññāṇaṁ||
saṅkhāre pajānanti||
saṅkhārasamudayam pajānanti||
saṅkhāranirodham pajānanti||
saṅkhāranirodhagāminiṁ paṭipadam pajānanti||
ime dhamme pajānanti||
imesaṁ dhammānaṁ samudayaṁ pajānanti||
imesaṁ dhammānaṁ nirodham pajānanti||
imesaṁ dhammānaṁ nirodhagāminiṁ paṭipadam pajānanti|| ||
9 Te kho me bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā||
te ca panāyasmanto sāmaññatthañ ca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
15. Kaccāyanagotto
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho āyasmā Kaccāyanagotto yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antam nisīdi|| ||
3 Ekam antām nisinno kho āyasmā Kaccāyanagotto Bhagavantam etad avoca|| ||
Sammādiṭṭhi sammādiṭṭhīti bhante vuccati||
kittāvatā nu kho bhante sammādiṭṭhi hotīti.|| ||
4 Dvayanissito khvāyaṁ Kaccāyana loko yebhuyyena atthitañ ceva natthitañ ca|| ||
5 Lokasamudayaṁ kho Kaccāyana yathābhūtaṁ sammappaññāya passato yā loke natthitā sā na hoti||
lokanirodhaṁ kho Kaccāyana yathābhūtaṁ sammappaññāya passato yā loke atthitā sā na hoti.|| ||
6 Upāyupādānābhinivesavinibandho khvāyaṁ Kaccāyana loko yebhuyyena||
tañcāyaṁ upāyupādānām cetaso adhiṭṭhānam abhinivesānusayaṁ na upeti na upādiyati nādhiṭṭhāti attā na me ti||
Dukkham eva uppajjamānam uppajjati dukkhaṁ nirujjhamānaṁ nirujjhatīti na kaṅkhati na vicikicchati aparapaccayā ñāṇam evassa ettha hoti.|| ||
Ettavatā kho Kaccāna sammādiṭṭhi hoti.|| ||
7 Sabbam atthīti kho Kaccāyana ayam eko anto||
Sabbaṁ natthīti ayam dutiyo anto.|| ||
Ete te Kaccāyana ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammam deseti.|| ||
8 Avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇam||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
16. Dhammakathiko
1 Sāvatthiyaṁ.|| ||
2 Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekaṁ antaṁ nisīdi.|| ||
3 Ekam antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||
Dhammakathiko dhammakathiko ti bhante vuccati.|| ||
4 Jarāmaraṇassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti||
dhammakathiko bhikkhū ti alaṁ vacanāya.|| ||
5 Jarāmaraṇassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāyā paṭipanno hoti||
dhammānuddhammapaṭipanno bhikkhūti alaṁ vacanāya.|| ||
6 Jarāmaraṇassa ce bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti||
diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṁ vacanāya.|| ||
7 Jātiyā ce bhikkhu||
Bhavassa ce bhikkhu||
Upadānassa ce bhikkhu||
Taṇhāya ce bhikkhu||
Vedanāya ce bhikkhu||
Phassassa ce bhikkhu||
Saḷāyatanassa ce bhikkhu||
Nāmarūpassa ce bhikkhu||
Viññāṇassa ce bhikkhu||
Saṅkhārānaṁ ce bhikkhu||
Avijjāya ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti||
dhammakathiko bhikkhūti alaṁ vacanāya|| ||
8 Avijjāya ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti||
dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṁ vacanāya.|| ||
9 Avijjāya ce bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti||
diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṁ vacanāyāti.|| ||
Chaṭṭham.|| ||
17. Acela
1 Evaṁ me sutaṁ||
ekaṁ samayam Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
I
2 Atha kho Bhagavā pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Rājagaham piṇḍāya pāvisi.|| ||
3 Addasā kho Acela-Kassapo Bhagavantaṁ dūrato va āgacchantam.|| ||
Disvāna yena Bhagava tenupasaṅkami||
Upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekam antam aṭṭhāsi|| ||
4 Ekam antam ṭhito kho Acela-Kassapo Bhagavantam etad avoca.|| ||
Puccheyyāma mayaṁ bhavantaṁ Gotamaṁ kiñcid eva desaṁ||
sa ce no bhavaṁ Gotamo okāsaṁ karoti pañhassa veyyākaraṇāyāti.|| ||
Akālo kho tāva Kassapa pañhassa antaragharaṁ paviṭṭhamhāti.|| ||
5 Dutiyam pi kho Acela-Kassapo Bhagavantam etad avoca.|| ||
Puccheyyāma mayam bhavantam Gotamaṁ kiñcid eva desaṁ||
sa ce no bhavan Gotamo okāsam karoti pañhāssa veyyākaraṇāyāti.|| ||
Akālo kho tāva Kassapa pañhassa antaragharaṁ paviṭṭhamhāti.|| ||
6 Tatiyam pi kho Acela-Kassapo||
la||
antaragharaṁ paviṭṭhamhāti.|| ||
Evam vutte Acela-Kassapo Bhagavantam etad avoca.|| ||
Na kho pana mayam bhavantaṁ Gotamaṁ bahudeva pucchitukāmāti.|| ||
Puccha Kassapa yad akaṅkhasīti|| ||
II
7 Kim nu kho bho Gotama sayaṅkataṁ dukkhanti.|| ||
Mā hevaṁ Kassapāti Bhagavā avoca.|| ||
8 Kim pana bho Gotama paraṅkataṁ dukkhanti.|| ||
Mā hevaṁ Kassapāti Bhagavā avoca.|| ||
9 Kim nu kho bho Gotama sayaṅkatañca paraṅkatañca dukkhanti.|| ||
Mā hevaṁ Kassapāti Bhagavā avoca.|| ||
10 Kim pana bho Gotama asayaṁ-kāram aparaṅkāram adhicca samuppannaṁ dukkhanti.|| ||
Mā hevaṁ Kassapāti Bhagavā avoca.|| ||
11 Kiṁ nu kho bho Gotama natthi dukkhanti||
Na kho Kassapa natthi dukkham atthi kho Kassapa dukkhanti.|| ||
12 Tena hi bhavaṁ Gotamo dukkhaṁ na jānāti na passatīti|| ||
Na khvāhaṁ Kassapa dukkham na jānāmi na passāmi||
jānāmi khvāham Kassapa dukkhaṁ passāmi khvāhaṁ Kassapa dukkhanti.|| ||
13 Kiṁ nu kho bho Gotama sayaṅkatam dukkhanti iti puṭṭho samāno Mā hevaṁ Kassapā ti vadesi.|| ||
Kiṁ pana bho Gotama paraṁ-kataṁ dukkhanti iti puṭṭho samāno Mā hevaṁ Kassapā ti vadesi.|| ||
Kiṁ nu kho bho Gotama sayaṁ-katañ ca paraṁ-katañ ca dukkhanti iti puṭṭho samāno Mā hevaṁ Kassapāti vadesi.|| ||
Kim pana bho Gotama asayaṁ-kāram aparaṁ-kāram adhicca samuppannaṁ dukkhanti iti puṭṭho samāno Māhevam Kassapāti vadesi|| ||
Kiṁ nu kho bho Gotama natthi dukkhanti iti puṭṭho samāno Na kho Kassapa natthi dukkham atthi kho Kassapa dukkhanti vadesi.|| ||
Tena hi bhavaṁ Gotamo dukkhaṁ na jānāti na passatīti iti puṭṭho samāno Na khvāhaṁ Kassapa dukkham na jānāmi na passāmi||
jānāmi khvāhaṁ Kassapa dukkhaṁ passāmi khvāhaṁ Kassapa dukkhan ti vadesi||
ācikkhatu ca me bhante Bhagavā dukkhaṁ desetu ca me bhante Bhagavā dukkhan ti.|| ||
14 So karoti so {paṭisaṁvediyatīti} kho Kassapa ādito sato sayaṅkataṁ dukkhanti iti vadaṁ sassatam etam pareti|| ||
Añño karoti añño paṭisaṁvediyatīti kho Kassapa vedanābhitunnassa sato paraṅkataṁ dukkhanti iti vadam ucchedam etam pareti.|| ||
15 Ete te Kassapa ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammam deseti.|| ||
Avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
III
16 Evam vutte Acela-Kassapo Bhagavantam etad avoca.|| ||
Abhikkantam bhante abhikkantam bhante seyyathāpi bhante nikujjitaṁ vā ukkujjeyya||
pe|| ||
cakkhumanto rūpāni dakkhintīti||
Evam evaṁ Bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito.|| ||
Esāham bhante Bhagavantam saraṇaṁ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañ ca||
labheyyāham bhante Bhagavato santike pabbajjam labheyyam upasampadanti.|| ||
17 Yo kho Kassapa aññatitthiyapubbo imasmiṁ dhammavinaye ākaṅkhati pabbajjam ākaṅkhati upasampadaṁ||
so cattāro māse parivasati||
Catunnaṁ māsānam accayena parivuṭṭhaparivāsaṁ āraddhacittā bhikkhū ākaṅkhamānā pabbājenti upasampādenti bhikkhubhāvāya.|| ||
Api ca mayā (alias mettha, C) puggalavemattatā viditāti.|| ||
18 Sa ce bhante aññatitthiyapubbo imasmiṁ dhammavinaye ākaṅkhati pabbajjam ākaṅkhati upasampadam cattāro māse parivasati||
catunnam māsānam accayena parivuṭṭhaparivāsam āraddhacittā bhikkhū ākaṅkhamānā pabbājenti upasampādenti bhikkhubhāvāya||
ahaṁ cattāri vassāni parivasissāmi catunnaṁ vassānam accayena parivuṭṭhaparivāsam āraddhacittā bhikkhū pabbājentu upasampādentu bhikkhubhāvāyāti.|| ||
19 Alattha kho Acela-Kassapo Bhagavato santike pabbajjam alattha upasampadaṁ.|| ||
IV
20 Acirūpasampanno ca panāyasmā Kassapo eko vupakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyam pabbajanti||
tad anuttaram brahmacariya-pariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi||
khīṇā jāti vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyāti abbhaññāsi|| ||
21 Aññataro ca panāyasmā Kassapo arahatam ahosīti.|| ||
Sattamam.|| ||
18. Timbaruko
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho Timbaruko paribbājako yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi||
sammodanīyam kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
3 Ekam antaṁ nisinno kho Timbaruko paribbājako Bhagavantam etad avoca||
kiṁ nu kho bho Gotama sayaṅkatam sukhadukkhanti.|| ||
Mā hevaṁ Timbarukāti Bhagavā avoca.|| ||
4 Kim pana bho Gotamā param-kataṁ sukhadukkhanti.|| ||
Mā hevaṁ Timbarukāti Bhagavā avoca.|| ||
5 Kiṁ nu kho bho Gotama sayaṁ-katañca paraṁ-katañca sukhadukkhanti.|| ||
Mā hevaṁ Timbarukāti Bhagavā avoca||
6 Kim pana bho Gotama asayaṁ-kāram aparaṁ-kāram adhicca-samuppannam sukhadukkhanti.|| ||
Mā hevaṁ Timbarukāti Bhagavā avoca||
7 Kiṁ nu kho bho Gotama natthi sukhadukkhanti.|| ||
8 Na kho Timbaruka natthi sukhadukkham atthi kho Timbaruka sukhadukkhanti.|| ||
Tena hi bhavaṁ Gotamo sukhadukkhaṁ na jānāti na passati.|| ||
9 Na khvāhaṁ Timbaruka sukhadukkham na jānāmi na passāmi||
jānāmi khvāhaṁ Timbaruka sukhadukkhaṁ passami khvāham Timbaruka sukhadukkhanti.|| ||
10 Kiṁ nu kho bho Gotama sayaṅkataṁ dukkhasukhanti iti puṭṭho samāno Mā hevam Timbarukā ti vadesi.|| ||
Kiṁ nu kho bho Gotama sayaṁ-katañca paraṅkatañca sukhadukkhanti iti puṭṭho samāno Mā hevam Timbarukā ti vadesi.|| ||
Kiṁ pana bho Gotama asayaṅkāram aparaṁ kāram adhicca-samuppannaṁ sukhadukkhanti iti puṭṭho samāno Mā hevaṁ Timbarukā ti vadesi.|| ||
Kiṁ nu kho bho Gotama natthi sukhadukkhanti iti puṭṭho samāno Na kho Timbaruka natthi sukhadukkham atthi kho Timbaruka sukhadukkhanti vadesi.|| ||
Tena hi bhavaṁ Gotamo sukhadukkhaṁ na jānāti na passatīti iti puṭṭho samāno Na khvāham Timbaruka sukhadukkhaṁ na jānāmi na passāmi||
jānāmi khvāham Timbaruka sukhadukkham passāmi khvāham Timbaruka sukhadukkhanti vadesi.|| ||
Ācikkhatu ca me bhavaṁ Gotamo sukhadukkhaṁ desetu ca me bhavaṁ Gotamo sukhadukkhan ti.|| ||
11 Sā vedanā so vediyatīti kho Timbaruka ādito sato sayaṅkataṁ sukhadukkhanti||
evam pāham na vadāmi.|| ||
12 Aññā vedanā añño vediyatīti kho Timbaruka vedanābhitunnassa sato paraṁ kataṁ sukhadukkhanti||
evam pahaṁ na vadāmi.|| ||
13 Ete te Timbaruka ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammaṁ deseti.|| ||
Avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandassa samudayo hoti.|| ||
Avijjā tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhārānirodhā viññāṇanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
14 Evaṁ vutte Timbaruka paribbājako Bhagavantam etad avoca.|| ||
Abhikkantaṁ bho Gotama||
pe|| Esāham bhavantaṁ Gotamaṁ saraṇam gacchāmi dhammañ ca bhikkhusaṅghañca||
upāsakaṁ maṁ bhavaṁ Gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
19. Bālena pandito
1 Sāvatthiyam viharati.|| ||
2 Avijjānīvaraṇassa bhikkhave bālassa taṇhāya sampayuttassa evam ayaṁ kāyo samudāgato||
Iti ayaṁ ceva kāyo bahiddhā ca nāmarūpam||
itthetaṁ dvayaṁ dvayaṁ paṭicca phasso saḷevāyatanāni||
yehi phuṭṭho bālo sukhadukkham {paṭisaṁvediyati}||
etesaṁ vā aññatarena.|| ||
3 Avijjānīvaraṇassa bhikkhave paṇḍitassa taṇhāya sampayuttassa evam ayaṁ kāyo samudāgato|| ||
Iti ayaṁ ceva kāyo bahiddhā ca nāmarūpaṁ||
itthetaṁ dvayaṁ dvayaṁ paṭicca phasso saḷevāyatanāni||
yehi phuṭṭho paṇḍito sukhadukkhaṁ paṭisaṁvediyati||
etesaṁ vā aññatarena.|| ||
4 Tatra bhikkhave ko viseso ko adhippāyo kiṁ nānākaraṇaṁ paṇḍitassa bālenāti.|| ||
5 Bhagavaṁ-mūlakā no bhante dhammā Bhagavaṁnettikā Bhagavaṁ-{paṭisaraṇā}||
Sādhu vata bhante Bhagavantaṁ yeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho||
Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti.|| ||
6 Tena hi bhikkhave suṇātha sādhukam manasi karotha bhāsissāmiti.|| ||
Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
7 Bhagavā etad avoca.|| ||
Yāya bhikkhave avijjāya nivutassa bālassa yāya ca taṇhāya sampayuttassa ayaṁ kāyo samudāgato||
Sā ceva avijjā bālassa appahīnā sā ca taṇhā aparikkhīṇā.|| ||
Taṁ kissa hetu?|| ||
Na bhikkhave bālo acari brahmacariyaṁ sammādukkhakkhayāya||
tasmā bālo kāyassa bhedā kāyūpago hoti||
So kāyūpago samāno na parimuccati jātiyā jaramaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccati dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
8 Yāya ca bhikkhave avijjāya nivutassa paṇḍitassa yāya ca taṇhāya sampayuttassa ayaṁ kāyo samudāgato||
Sā ceva avijjā paṇḍitassa pahīnā sā ca taṇhā parikkhīṇā|| ||
Taṁ kissa hetu?|| ||
Acari bhikkhave paṇḍito brahmacariyam sammādukkhakkhayāya||
tasmā paṇḍito kāyassa bhedā na kāyūpago hoti||
So akāyūpago samāno parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi parimuccati dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
9 Ayam kho bhikkhave viseso ayam adhippāyo idam nānākaraṇam paṇḍitassa bālena yad idaṁ brahmacariyavāso ti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
20. Paccayo
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Paticcasamuppādañca vo bhikkhave desissāmi paṭicca-samuppanne ca dhamme||
taṁ sunātha sādhukaṁ manasikarotha bhāsissāmīti.|| ||
Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
Bhagavā etad avoca.|| ||
3 Katamo ca bhikkhave paṭicca-samuppādo||
Jātipaccayā bhikkhave jarāmaraṇam uppādā vā Tathāgatānam anuppādā vā Tathāgatānaṁ||
ṭhitā va sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā idappaccayatā.|| ||
Taṁ Tathāgato abhisambujjhati abhisameti||
abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññāpeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānī-karoti passathāti cāha|| ||
4 Jātipaccayā bhikkhave jarāmaraṇaṁ||
bhavapaccayā bhikkhave jāti||
upādānapaccayā bhikkhave bhavo||
taṇhāpaccayā bhikkhave upādānaṁ||
vedanāpaccayā bhikkhave taṇhā||
phassapaccayā bhikkhave vedanā||
saḷāyatanapaccayā bhikkhave phasso||
nāmarūpapaccayā bhikkhave saḷāyatanaṁ||
viññāṇapaccayā bhikkhave nāmarūpaṁ||
saṅkhārapaccayā bhikkhave viññāṇaṁ||
avijjāpaccayā bhikkhave saṅkhārā uppādā vā Tathāgatānaṁ anuppādā vā Tathāgatānaṁ||
ṭhitā va sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā idappaccayatā||
taṁ Tathāgato abhisambhujjhati abhisameti||
abhisambhujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññāpeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānī-karoti passathāti cāha|| ||
5 Avijjāpaccayā bhikkhave saṅkhārā||
Iti kho bhikkhave yā tatra tathatā avitathatā anaññathatā idappaccayatā||
ayaṁ vuccati bhikkhave paṭiccasamuppādo.|| ||
6 Katame ca bhikkhave paṭiccasamuppannā dhammā.|| ||
Jarāmaraṇaṁ bhikkhave aniccaṁ saṅkhataṁ paṭiccasamuppannaṁ khayadhammaṁ vayadhammaṁ virāgadhammaṁ nirodhadhammam.|| ||
7 Jāti bhikkhave aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā.|| ||
8 Bhavo bhikkhave anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo.|| ||
9-16 Upādānam bhikkhave.|| ||
Taṇhā bhikkhave.|| ||
Vedanā bhikkhave.|| ||
Phasso bhikkhave.|| ||
Saḷāyatana bhikkhave.|| ||
Nāmarūpaṁ bhikkhave.|| ||
Viññāṇaṁ bhikkhave.|| ||
Saṅkhārā bhikkhave.|| ||
17 Avijjā bhikkhave aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā||
ime vuccanti bhikkhave paṭiccasamuppannā dhammā.|| ||
18 Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa ayañca paṭiccasamuppādo ime ca paṭiccasamuppannā dhammā yathābhūtaṁ sammāpaññāya sudiṭṭhā honti||
so vata pubbantaṁ vā paṭidhāvissati||
Ahosiṁ nu khvāham atītam addhānaṁ Na nu kho ahosim atītam addhānaṁ Kiṁ nu kho ahosiṁ atītam addhānam Kathaṁ nu kho ahosim atītam addhānam Kim hutvā kim ahosiṁ nu khvāham atītam addhānan ti.|| ||
19 Aparantam vā upadhāvissati.|| ||
Bhavissāmi nu khvāhaṁ anāgatam addhānam Na nu kho bhavissāmi anāgatam addhānam Kiṁ nu kho bhavissāmi anāgatam addhānam Kathaṁ nu kho bhavissāmi anāgatam addhānaṁ Kiṁ hutvā kim bhavissāmi nu khvāham anāgatam addhānanti|| ||
20 Etarahi vā paccuppannam addhānaṁ ajjhattaṁ kathaṅkathī bhavissati.|| ||
Ahaṁ nu kho smi Na nu kho smi Kiṁ nu kho smi Kathaṁ nu kho smi Aham nu kho satto kuto āgato so kuhiṅgāmī bhavissatī ti||
Netaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||
21 Taṁ kissa hetu?|| ||
Tathā hi bhikkhave ariyasāvakassa ayañca paṭiccasamuppādo ime ca samuppannā dhammā yathā-bhūtaṁ sammapaññāya sudiṭṭhāti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Āhāravaggo dutiyo.|| ||
Tass'uddānaṁ.|| ||
Āhāraṁ Phagguno ceva||
Dve Samaṇabrāhmaṇā||
Kaccāyanagotto Dhammakathikam||
Acelaṁ Timbarukena ca||
Bālena paṇḍito ceva||
Dasamo Paccayena cā ti.|| ||
Chapter III: Dasabala Vagga
21. Dasabalā (1)
1 Sāvatthiyaṁ viharati|| ||
2 Dasabalasamannāgato bhikkhave Tathāgato catūhi ca vesārajjehi samannāgato āsabhaṁ ṭhānam patijānāti||
parisāsu sīhanādam nadati brahmacakkam pavatteti.|| ||
Iti rūpam iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo|| ||
Iti vedanā iti vedanāya samudayo iti vedanāya atthaṅgamo|| ||
Iti saññā iti saññāya samudayo iti saññāya atthaṅgamo|| ||
Iti saṅkhārā iti saṅkhārānam samudayo iti saṅkhārāṇam atthaṅgamo|| ||
Iti viññāṇam iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamo|| ||
Iti imasmiṁ sati idaṁ hoti imassuppādā idam uppajjati||
imasmiṁ asati idaṁ na hoti imassa nirodhā idaṁ nirujjhati.|| ||
3 Yad idam avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ pe||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
4 Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe|| evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Pathamam.|| ||
22. Dasabalā (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2-4 Dasabalasamannāgato bhikkhave- -evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
5 Evaṁ svākhyāto bhikkhave mayā dhammo uttāno vivaṭo pakasito chinnapilotiko.|| ||
6 Evaṁ svākhyāte kho bhikkhave mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike alam eva saddhā pabbajitena kulaputtena viriyam ārabhituṁ||
kāmaṁ taco ca nahārū ca aṭṭhi ca avasissatu sarīre upasussatu maṁsaṁ lohitaṁ||
Yan tam purisathāmena purisaviriyena purisaparakkamena pattabbaṁ na tam apāpuṇitvā viriyassa saṇṭhānaṁ bhavissati.|| ||
7 Dukkham bhikkhave kusīto viharati vokiṇṇo pāpakehi akusalehi dhammehi mahantañca sadattham parihāpeti||
Āraddhaviriyo ca-kho bhikkhave sukhaṁ viharati pavivitto pāpakehi akusalehi dhammehi mahantañca sadattham paripūreti.|| ||
8 Na bhikkhave hīnena aggassa patti hoti||
aggena ca bhikkhave aggassa patti hoti||
maṇḍapeyyam idam bhikkhave brahmacariyaṁ satthā sammukhībhūto||
Tasmāti ha bhikkhave viriyam ārabhatha appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya|| ||
9 Evam no ayam amhākam pabbajjā avañjhā bhavissati saphalā sa-udrayā||
Yesaṁhi mayaṁ paribhuñjāma cīvarapiṇḍapāta-senāsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhāram||
tesam vokārā amhesu mahapphalā bhavissanti mahānisaṁsāti.|| ||
10 Evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbaṁ||
attatthaṁ vā hi bhikkhave sampassamānena alam eva appamādena sampādetuṁ||
paratthaṁ vā hi bhikkhave sampassamānena alam eva appamādena sampādetum||
ubhayatthaṁ vā hi bhikkhave sampassamānena alam eva appamādena sampādetun ti.|| ||
Dutiyam.|| ||
23. Upanisā
1 Sāvatthiyaṁ viharati|| ||
2 Jānato ham bhikkhave passato āsavānaṁ khayaṁ vadāmi no ajānato no appassato.|| ||
3 Kiṁ ca bhikkhave jānato kiṁ passato āsavānaṁ khayo hoti.|| ||
Iti rūpaṁ iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo||
Iti vedanā||
pe||
Iti saññā.|| ||
Iti saṅkhārā.|| ||
Iti viññāṇaṁ||
iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamo ti.|| ||
Evam kho bhikkhave jānato evam passato āsavānaṁ khayo hoti||
4 Yam pissa tam bhikkhave khayasmiṁ khaye ñāṇaṁ taṁ {sa-upanisaṁ} vadāmi no {anupanisaṁ}.|| ||
5 Kā ca bhikkhave khaye ñāṇassa upanisā Vimuttīti-ssa vacanīyaṁ||
vimuttim pāham bhikkhave sa-upanisaṁ vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
6 Kā ca bhikkhave vimuttiyā upanisā Virāgo ti-ssa vacanīyaṁ.|| ||
Virāgam pāham bhikkhave {sa-upanisaṁ} vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
7 Kā ca bhikkhave virāgassa upanisā Nibbidāti-ssa vacanīyaṁ.|| ||
Nibbidam pāham bhikkhave sa-upanisaṁ vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
8 Kā ca bhikkhave nibbidāya upanisā Yathābhūtañāṇadassanan ti-ssa vacanīyaṁ.|| ||
Yathābhūtañāṇadassanam pāham bhikkhave sa-upanisaṁ vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
9 Kā ca bhikkhave yathābhūtaññāṇadassanassa upanisā Samādhīti-ssa vacanīyaṁ.|| ||
Samādhim vāham bhikkhave sa-upanisaṁ vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
10 Kā ca bhikkhave samādhissa upanisā Sukhan ti-ssa vacanīyaṁ||
Sukham pāham bhikkhave sa-upanisaṁ vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
11 Kā ca bhikkhave sukhassa upanisā Passaddhīti-ssa vacanīyaṁ||
Passadhim pāham bhikkhave sa-upanisaṁ vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
12 Kā ca bhikkhave passaddhiyā upanisā Pītīti-ssa {vacanīyaṁ}||
Pītim pāham bhikkhave {sa-upanisaṁ} vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
13 Kā ca bhikkhave pītiyā upanisā Pāmojjanti-ssa vacanīyaṁ||
Pāmojjam pāham bhikkhave sa-upanisaṁ vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
14 Kā ca bhikkhave pāmojjassa upanisā Saddhāti-ssa vacanīyaṁ||
Saddham pāham bhikkhave sa-upanisaṁ vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
15 Kā ca bhikkhave saddhāya upanisā Dukkhanti-ssa vacanīyaṁ||
Dukkham pāham bhikkhave {sa-upanisaṁ} vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
16 Kā ca bhikkhave dukkhassa upanisā Jātīti ssa vacanīyam||
Jātim pāham bhikkhave {sa-upanisaṁ} vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
17 Kā ca bhikkhave jātiyā upanisā Bhavoti-ssa vacanīyaṁ||
bhavam pāham bhikkhave {sa-upanisaṁ} vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
18 Kā ca bhikkhave bhavassa upanisā Upādānanti-ssa vacanīyaṁ.|| ||
Upādānam pāham bhikkhave {sa-upanisaṁ} vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
19 Kā ca bhikkhave upādānassa upanisā Taṇhāti-ssa vacanīyaṁ.|| ||
Taṇham pāham bhikkhave sa-upanisaṁ vadāmi no anupanisaṁ.|| ||
20-25 Kā ca bhikkhave taṇhāya upanisā Vedanāti-ssa vacanīyaṁ||
pe|| ||
° Phasso tissa vacanīyaṁ.|| ||
° Saḷāyatananti-ssa vacanīyaṁ.|| ||
° Nāmarūpanti-ssa vacanīyaṁ.|| ||
° Viññāṇanti-ssa vacanīyaṁ.|| ||
° Saṅkhārāti-ssa vacanīyaṁ||
saṅkhāre pāhām bhikkhave sa-upanise vadāmi no anupanise|| ||
26 Kā ca bhikkhave saṅkhārānam upanisā Avijjāti-ssa vacanīyaṁ||
Iti kho bhikkhave avijjūpanisā saṅkhārā||
saṅkhārūpanisām viññāṇaṁ||
viññāṇūpanisaṁ nāmarūpaṁ||
nāmarūpūpanisaṁ saḷāyatanaṁ||
saḷāyatanūpaniso phasso||
phassūpanisā vedanā||
vedānūpanisā taṇhā||
taṇhūpanisaṁ upādānaṁ||
upādānūpaniso bhavo||
bhavūpanisā jāti||
jātūpānisaṁ dukkhaṁ||
dukkhūpanisā saddhā||
{saddhūpanisaṁ} pāmojjaṁ||
pāmojjūpanisā pīti||
pītūpanisā passaddhi||
passaddhūpanisaṁ sukhaṁ||
sukhūpaniso samādhi||
samādhūpanisaṁ yathābhutaṁ ñāṇadassanaṁ||
yathābhūtañāṇadassanūpanisā nibbidā||
nibbidūpaniso virāgo virāgūpanisā vimutti||
vimuttūpanisaṁ khaye ñāṇaṁ.|| ||
27 Seyyathāpi bhikkhave uparipabbate phullaphusitake deve vassante tam udakaṁ yathā ninnam pavattamānam pabbata-kandara-padara-sākhā paripūreti||
pabbata-kandara-padara-sākhā paripūrā kusubbhe paripūrenti||
kusubbhā paripūrā mahāsobbhe paripūrenti||
mahāsobbhā paripūrā kunnadiyo paripūrenti||
kunnadiyo paripūrā mahānadiyo paripūrenti||
mahānadiyo paripūrā mahāsamuddam sāgaram paripūrenti|| ||
28 Evam eva kho bhikkhave avijjūpanisā saṅkhārā||
Saṅkhārūpanisaṁ viññāṇam||
viññāṇūpanisaṁ nāmarūpaṁ||
nāmarūpūpanisaṁ saḷāyatanaṁ||
saḷāyātanūpaniso phasso||
phassūpanisā vedanā||
vedanūpanisā taṇhā||
{taṇhūpanisaṁ} upādānaṁ||
upādānūpaniso bhavo||
bhavūpanisā jāti||
jātūpanisaṁ dukkhaṁ||
dukkhūpanisā saddhā||
{saddhūpanisaṁ} pāmojjaṁ||
pāmojjūpanisā pīti||
pītūpanisā passaddhi||
passaddhūpanisaṁ sukhaṁ||
sukhūpaniso samādhi||
samādhūpanisaṁ yathābhūtañāṇadassanaṁ||
yathābhūtañāṇadassanūpanisā nibbidā||
nibbidūpaniso virāgo||
virāgūpanisā vimutti||
vimuttūpanisaṁ khaye ñāṇanti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
24. Aññatitthiyā
1 Rājagahe viharati Veḷuvane.|| ||
I
2 Atha kho āyasmā Sāriputto pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Rājagaham piṇḍāya pāvisi.|| ||
3 Atha kho āyasmato Sāriputtassa etad ahosi||
Atippago kho tāva Rājagahe piṇḍāya carituṁ||
yam nunāhaṁ yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkameyyanti.|| ||
4 Atha kho āyasmā Sāriputto yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi||
Ekam antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ Sāriputtam te aññatitthiyā paribbājakā etad avocuṁ.|| ||
5 Santāvuso Sāriputta eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkataṁ dukkhaṁ paññāpenti||
santi panāvuso Sāriputta eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā paraṅkatam dukkham paññāpenti||
santāvuso Sāriputta eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkatañca paraṅkatañca dukkham paññāpenti||
santi panāvuso Sāriputta eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṁ-kāram aparaṁ-kāram adhicca samuppannam dukkham paññāpenti.|| ||
6 Idha panāvuso Sāriputta Samaṇo Gotamo kiṁvādī kimakkhāyī||
Kathaṁ vyākaramānā ca mayam vuttavādino ceva Samaṇassa Gotamassa assāma na ca Samaṇaṁ Gotamam abhūtena abbhācikkheyyāma||
dhammassa cānudhammam vyākareyyāma||
na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṁ ṭhānam āgaccheyyāti.|| ||
7 Paṭiccasamuppannam kho āvuso dukkhaṁ vuttaṁ Bhagavatā||
kiṁ paṭicca phassam paṭicca||
iti vadaṁ vuttavādī ceva Bhagavato assa na ca Bhagavantam abhūtena abbhācikkheyya||
dhammassa cānudhammaṁ vyākareyya||
na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṁ ṭhānaṁ āgaccheyya|| ||
8 Tatrāvuso ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkataṁ dukkham paññāpenti tad api phassapaccayā||
ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā paraṁ-kataṁ dukkham paññapenti tad api phassapaccayā||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṁ-kataṁ ca paraṅkataṁ ca dukkham paññāpenti tad api phassapaccayā||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṅkāram aparaṅkāram adhiccasamuppannaṁ dukkham paññāpenti tad api phassapaccayā||
9 Tatrāvuso ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkataṁ dukkhaṁ paññāpenti||
te vata aññatra phassā paṭisaṁvedissantīti||
netam ṭhānam vijjati.|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā paraṅkataṁ dukkhaṁ paññapenti||
te vata aññatra phassā {paṭisaṁvedissantīti}||
netaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkatañca paraṅkatañca dukkham paññāpenti||
te vata aññatra phassā {paṭisaṁvedissantīti}||
netaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṅkaram adhiccasamuppannam dukkhaṁ paññāpenti||
te vata aññatra phassā paṭisaṁvedissantīti||
netaṁ ṭhānaṁ vijjatīti.|| ||
II
10 Assosi kho āyasmā Ānando āyasmato Sāriputtassa tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhim kathāsallāpam.|| ||
11 Atha kho āyasmā Ānando Rājagahe piṇḍāya caritvā pacchābhattam piṇḍapātapaṭikkanto yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando yāvatako āyasmato Sāriputtassa tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhim ahosi kathasallāpo taṁ sabbam Bhagavato ārocesi.|| ||
12 Sādhu sādhu Ānanda yathā taṁ Sāriputto sammāvyākaramāno vyākareyya||
paṭiccasamuppannaṁ kho Ānanda dukkhaṁ vuttam mayā||
kimpaṭicca phassam paṭicca||
Iti vadaṁ vuttavādī ceva me assa na ca mam abhūtena vyākareyya na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayham ṭhānam āgaccheyya.|| ||
13 Tatrānanda ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṁ-kataṁ dukkham paññāpenti tad api phassapaccayā.|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṅkāram aparaṅkāram adhiccasamuppannaṁ dukkham paññāpenti tad api phassapaccayā.|| ||
14 Tatrānanda ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkataṁ dukkham paññāpenti||
te vata aññatra phassā {paṭisaṁvedissantīti} netam ṭhānaṁ vijjati.|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṅkaram aparaṅkāram adhiccasamuppannam dukkham paññāpenti||
te vata aññatra phassā {paṭisaṁvedissantīti} netaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||
15 Ekam idāham Ānanda samayam idheva Rājagahe viharāmi Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
16 Atha khvāham Ānanda pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Rājagahe piṇḍāya pāvisiṁ.|| ||
17 Tassa mayham Ānanda etad ahosi||
Atippago kho tāva Rājagahe piṇḍāya carituṁ||
yam nunāhaṁ yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkameyyanti.|| ||
18 Atha khvāham Ānanda yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkamiṁ||
upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodiṁ||
sammodanīyam kathaṁ sārāṇīyam vītisāretvā ekam antaṁ nisīdiṁ.|| ||
Ekam antam nisinnaṁ kho maṁ Ānanda te aññatitthiyā paribbājakā etad avocuṁ.|| ||
19 Santāvuso Gotama eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkataṁ dukkham paññāpenti.|| ||
Santi panāvuso Gotama eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā paraṁ-kataṁ dukkham paññāpenti.|| ||
Santāvuso Gotama eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṁ-katañca paraṁ-katañca dukkhaṁ paññāpenti.|| ||
Santi panāvuso Gotama eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṁ-kāram aparaṅkāram adhiccasamuppannaṁ dukkham paññāpenti.|| ||
20 Idha no āyasmā Gotamo kiṁvādī kim akkhāyī||
kathaṁ vyākaramānā mayaṁ vuttavādino ceva āyasmato Gotamassa assāma na ca āyasmantaṁ Gotamam abhūtena abbhācikkheyyāma||
dhammassa cānudhammaṁ vyākareyyāma na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṁ ṭhānam āgaccheyyāti.|| ||
21 Evaṁ vuttāham Ānanda te aññatitthiye paribbājake etad avocaṁ.|| ||
Paṭiccasamuppannaṁ kho āvuso dukkham vuttaṁ mayā||
kim paṭicca phassaṁ paṭicca||
iti vadaṁ vuttavādī ceva me assa na ca mam abhūtena abbhācikkheyya||
dhammassa cānudhammaṁ vyākareyya na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṁ ṭhānam āgaccheyyāti.|| ||
22 Tatrāvuso ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkataṁ dukkham paññāpenti||
tad api phassapaccayā.|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayam-kāram aparaṁ-kāram adhiccasamuppannam dukkham paññāpenti||
tad api phassapaccayā.|| ||
23 Tatrāvuso ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṁ katam dukkhaṁ paññapenti||
te vata aññatra phassā paṭisaṁvedissantīti||
neṭaṁ ṭhānaṁ vijjati.|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te samaṇabrāmanā kammavādā asayaṅkāram aparaṅkāram adhiccasamuppannam dukkham paññāpenti||
te vata aññatra phassā paṭisaṁvedissantīti netaṁ ṭhānam vijjatīti.|| ||
24 Acchariyam bhante abbhūtam bhante yatra hi nāma ekena padena sabbo attho vutto bhavissati||
siyā nu kho bhante esevattho vitthārena vuccamāno gambhīro ceva assa gambhīravabhāso cā ti.|| ||
25 Tena hānanda taññevettha paṭibhātūti.|| ||
III
26 Sace mam bhante evam puccheyyuṁ||
Jarāmaraṇaṁ āvuso Ānanda kiṁnidānaṁ kiṁsamudayaṁ kiñjātikam kimpabhavanti.|| ||
Evam puṭṭhāham bhante evam vyākareyyaṁ||
Jarāmaraṇaṁ kho āvuso jātinidānam jātisamudayaṁ jātijātikaṁ jātipabhavanti||
Evam puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyaṁ||
27 Sa ce mam bhante evaṁ puccheyyuṁ.|| ||
Jāti panāvuso Ānanda kiṁnidānā kiṁsamudayā kiñjātikā kimpabhavāti||
Evam puṭṭhāham bhante evam vyākareyyaṁ.|| ||
Jāti kho āvuso bhavanidānā bhavasamudayā bhavajātikā bhavapabhavā ti.|| ||
Evam puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyaṁ.|| ||
28 Sa ce maṁ bhante evam puccheyyuṁ||
Bhavo pānāvuso Ānanda kiṁnidāno kiṁsamudayo kiñjātiko kimpabhavoti||
Evam puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyam.|| ||
Bhavo kho āvuso upādānanidāno upādānasamudayo upādānajātiko upādānappabhavo ti.|| ||
Evam puṭṭhāhaṁ bhante evam vyākareyyaṁ|| ||
29-31 Sa ce mam bhante evam puccheyyuṁ|| ||
Upādānaṁ panāvuso||
pe|| ||
Taṇhā panāvuso||
pe|| ||
Vedanā panāvuso||
pe|| ||
Sa ce mam bhante puccheyyuṁ||
Phasso panāvuso Ānanda kiṁnidāno kiṁsamudāyo kiñjātiko kimpabhavoti||
evam puṭṭhāhaṁ bhante evaṁ vyākareyyaṁ||
Phasso kho āvuso saḷāyatananidāno saḷāyatanasamudayo saḷāyatanajātiko saḷāyatanapabhavoti||
channam tveva āvuso phassāyatanānaṁ asesavirāganirodhā phassanirodho||
phassanirodhā vedanānirodho||
vedanānirodhā taṇhānirodho||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
bhavanirodhā jātinirodho||
jātinirodhā jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Evam puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyanti.|| ||
Catuṭṭhaṁ|| ||
25. Bhūmija
1 Sāvatthiyam viharati|| ||
I
2 Atha kho āyasmā Bhūmijo sāyaṇhasamayam paṭisallāṇā vuṭṭhito yenāyasmā Sāriputto tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmatā Sāriputtena saddhiṁ sammodi||
sammodaniyam kathām sārānīyaṁ vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Bhūmijo āyasmantaṁ Sāriputtam etad avoca.|| ||
3 Santāvuso Sāriputta eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkataṁ sukhadukkham paññāpenti||
Santi panāvuso Sāriputta eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā param-kataṁ sukhadukkhaṁ paññāpenti||
santi panāvuso Sāriputta eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkatañca paraṁ-katañca sukhadukkhaṁ paññāpenti||
Santi panāvuso Sāriputta eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṁ-kāram aparaṁ-kāram adhiccasamuppannaṁ sukhadukkhaṁ paññāpenti|| ||
4 Idha no āvuso Sāriputta Bhagavā kiṁvādi kimakkhāyī||
kathaṁ vyākaramānā ca mayaṁ vuttavādino ceva Bhagavato assāma na ca Bhagavantam abhūtena abbhācikkheyyāma||
dhammassa cānudhammam vyākareyyāma na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṁ ṭhānam āgaccheyyāti|| ||
5 Paṭicca-samuppannam kho āvuso sukhadukkhaṁ vuttaṁ Bhagavatā||
kiṁ paṭicca phassaṁ paṭicca||
iti vadaṁ vuttavādī ceva Bhagavato assa na ca Bhagavantam abhūtena abbhācikkheyya||
dhammassa cānudhammaṁ vyākareyya na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṁ ṭhānam āgaccheyya.|| ||
6 Tatrāvuso ye te samaṇabrāhmaṇā kammavāda sayaṁ-kataṁ sukhadukkhaṁ paññāpenti||
tad api phassapaccayā.|| ||
Ye pi te||
pe|||| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te samanabrāhmaṇā kammavādā asayaṁ-kāraṁ aparaṅkāram adhicca samuppannaṁ sukhadukkham paññāpenti||
tad api phassapaccayā.|| ||
7 Tatrāvuso ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṅkataṁ sukhadukkhaṁ paññāpenti||
te vata aññatra phassā {paṭisaṁvedissantīti} netam ṭhānam vijjati|| ||
Ye pi te||
pe.|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṁ-kāraṁ aparaṁ-kāram aḍhiccasamuppannaṁ sukhadukkham paññāpenti||
te vata aññatra phassā {paṭisaṁvedissantīti} netam ṭhanaṁ vijjatīti.|| ||
II
8 Assosi kho āyasmā Ānando āyasmato Sāriputtassa āyasmatā Bhūmijena saddhim imaṁ kathāsallāpaṁ.|| ||
9 Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando yāvatako āyasmato Sāriputtassa āyasmatā Bhūmijena saddhiṁ ahosi kathāsallāpo||
tam sabbam Bhagavato ārocesi.|| ||
10 Sādhu sādhu Ānanda||
yathā taṁ Sāriputto sammāvyākaramāno vyākareyya||
paṭicca-samuppannaṁ kho Ānanda sukhadukkhaṁ vuttam mayā||
kim paṭicca phassam paṭicca||
iti vadaṁ vuttavādī ceva me assa na ca maṁ abhūtena abbhācikkheyya||
dhammassa cānudhammaṁ vyākareyya na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṁ ṭhānam agaccheyya|| ||
11 Tatrānanda ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṁ-kataṁ sukhadukkhaṁ paññāpenti tad api phassapaccaye.|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṁ-kāram aparaṅkāraṁ adhiccasamupannaṁ sukhadukkhaṁ paññāpenti||
tad api phassapaccayā.|| ||
12 Tatrānanda ye te samaṇabrāhmaṇā kammavādā sayaṁ-kataṁ sukhadukkham paññāpenti te vata aññatra phassā {paṭisaṁvedissantīti} netaṁ ṭhanaṁ vijjati.|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā kammavādā asayaṁ-kāram aparaṁ-kāram adhiccasamuppannaṁ sukhadukkhaṁ paññāpenti||
te vata aññatra phassā {pāṭisaṁvedissantīti} netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||
13 Kāye vā hānanda sati kāyasañcetanā-hetu uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkhaṁ||
vācāya vā hānanda sati vacisañcetanā-hetu uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkham||
mane vā hānanda sati manosañcetanā-hetu uppajjati ajjhattam sukhadukkhaṁ.|| ||
14 Avijjāpaccayā va sāmaṁ vā taṁ Ānanda kāyasaṅkhāram abhisaṅkharoti yam paccayāssa tam uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkhaṁ||
pare vāssa taṁ Ānanda kāyasaṅkhāram abhīsaṅkharonti yam paccayāssa tam uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkhaṁ.|| ||
Sampajāno vā tam Ānanda kāyasaṅkhāram abhisaṅkharoti yam paccāyassa tam uppajjati ajjhattam sukhadukkham||
asampajāno vā tam Ānanda kāyasaṅkhāram abhisaṅkharoti yam paccayāssa tam uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkham.|| ||
15 Sāmaṁ vātaṁ Ānanda vacīsaṅkhāram abhisaṅkharoti yam paccayāssa tam uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkhaṁ||
pare vāssa tam Ānanda vacīsaṅkhāram abhisaṅkharonti yaṁ paccayāssa taṁ uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkhaṁ|| ||
16 Sampajāno vātaṁ Ānanda||
pe|| ||
asampajāno vā tam Ānanda vacīsaṅkhāram abhisaṅkharoti yam paccayāssa tam uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkhaṁ.|| ||
17 Sāmaṁ vā tam Ānanda manosaṅkhāraṁ abhisaṅkharoti yam paccayāssa tam uppajjati ajjhattam sukhadukkhaṁ||
Pare vāssa taṁ Ānanda manosaṅkhāram abhisaṅkharonti yaṁ paccayāssa taṁ uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkhaṁ.|| ||
18 Sampajāno vā tam Ānanda||
pe|| asampajāno vā tam Ānanda manosaṅkhāram abhisaṅkharoti yam paccayāssa taṁ uppajjati ajjhattam sukhadukkhaṁ.|| ||
19 Imesu Ānanda chasu dhammesu avijjā anupatitā||
Avijjāya tveva Ānanda asesāvirāganirodhā so kāyo na hoti||
yampaccayāssa tam uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkhaṁ||
Sa vācā na hoti yam paccayāssa tam uppajjati ajjhattam sukhadukkhaṁ||
So mano na hoti yam paccayāssa tam uppajjati ajjhattaṁ sukhadukkhaṁ||
khettaṁ taṁ na hoti||
vatthu taṁ na hoti||
āyatanaṁ taṁ na hoti||
adhikaraṇaṁ taṁ na hoti||
yam paccayāssa tam uppajjati ajjhattam sukhadukkhanti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
26. Upavāno
1 Sāvatthiyam viharati|| ||
2 Atha kho āyasmā Upavāṇo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antam nisinno kho āyasmā Upavāṇo Bhagavantam etad avoca.|| ||
3 Santi bhante eke samaṇabrāhmaṇā sayaṁ-kataṁ dukkhaṁ paññāpenti||
Santi pana bhante eke samaṇabrāhmanā paraṁ-kataṁ dukkhaṁ paññāpenti||
Santi pana bhante eke samaṇabrāhmaṇā sayaṁ-katañca paraṁ-katañca dukkhaṁ paññāpenti||
Santi pana bhante eke samaṇabrāhmaṇā {asayaṁ}-kāram aparaṁ-kāram adhiccasamuppannaṁ dukkhaṁ paññāpenti.|| ||
4 Idha no bhante Bhagavā kimvādī kiṁ akkhāyī||
kathaṁ vyākaramānā ca mayaṁ vuttavādino ceva Bhagavato assāma na ca Bhagavantam abhūtena abbhācikkheyyāma||
dhammassa cānudhammaṁ vyākareyyāma na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayham ṭhānam āgaccheyyāti.|| ||
5 Paṭiccasamuppannaṁ kho Upavāṇa dukkhaṁ vuttaṁ mayā||
Kimpaṭicca phassaṁ paṭicca||
iti vadaṁ vuttavādī ceva me assa na ca maṁ abhūtena abbhācikkheyya dhammassa cānudhammaṁ vyākareyya na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṁ ṭhānam āgaccheyya|| ||
6 Tatra Upavāṇa ye te samaṇabrāhmaṇā sayaṁ-kataṁ dukkhaṁ paññāpenti||
tad api phassa paccayā.|| ||
Ye pi te||
pe.|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā asayaṅkāram aparaṁ-kāram adhiccasamuppannam dukkhaṁ paññāpenti||
tad api phassa paccayā.|| ||
7 Tatra Upavāṇa ye te samaṇabrāhmaṇā sayaṁ-kataṁ dukkhaṁ paññāpenti||
te vata aññatra phassā paṭisaṁvedissantīti netam ṭhānaṁ vijjati.|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te||
pe|| ||
Ye pi te samaṇabrāhmaṇā asayam-kāraṁ aparaṁ-kāraṁ adhiccasamuppannaṁ dukkhaṁ paññāpenti||
te vata aññatra phassā paṭisaṁvedissantīti netam ṭhānam vijjatīti.|| ||
Chaṭṭham.|| ||
27. Paccayo
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Avijjāpaccayā bhikkhave saṅkhārā||
Saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti|| ||
3 Katamañ ca bhikkhave jarāmaraṇaṁ.|| ||
Yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṁ pāliccaṁ valittacatā āyuno saṁhāni indriyāṇaṁ paripāko ayaṁ vuccati jarā.|| ||
Yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo antaradhānam maccu maraṇam kālakiriyā khandhānam bhedo kaḷevarassa nikkhepo idaṁ vuccati maraṇaṁ.|| ||
Iti ayañca jarā idañca maraṇaṁ||
Idam vuccati bhikkhave jarāmaraṇaṁ.|| ||
4 Jātisamudayā jarāmaraṇasamudayo||
jātinirodhā jarāmaraṇanirodho||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo jarāmaraṇanirodha-gāminī paṭipadā||
seyyathīdam.|| ||
Sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammā-ājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.|| ||
5 Katamo ca bhikkhave jāti?|| ||
6 Katamo ca bhikkhave bhavo?|| ||
7 Katamañ ca bhikkhave upādānam?||
8 Katamā ca bhikkhave taṇhā?|| ||
9 Katamā ca bhikkhave vedanā?|| ||
10 Katamo ca bhikkhave phasso?|| ||
11 Katamañ ca bhikkhave saḷāyatanaṁ?|| ||
12 Katamañ ca bhikkhave nāmarūpaṁ?|| ||
13 Katamañ ca bhikkhave viññāṇam?|| ||
14 Katamā ca bhikkhave saṅkhārā?|| ||
Tayo me bhikkhave saṅkhārā||
kāyasaṅkhāro vācīsaṅkhāro cittasaṅkhāro||
ime vaccanti bhikkhave saṅkhārā.|| ||
Avijjasamudayā saṅkhāra-samudayo||
avijjā-nirodhā saṅkhāra-nirodho||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅkhāra-nirodha-gāminī paṭipadā||
seyyathīdam||
sammādiṭṭhi||
pa||
sammāsamādhi.|| ||
15 Yato kho bhikkhave ariyasāvako evam paccayam pajānāti||
evam paccayasamudayaṁ pajānāti||
evam paccayanirodham pajānāti||
evaṁ paccayanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ pajānāti||
ayaṁ vuccati bhikkhave ariyasāvako diṭṭhisampanno iti pi||
dassanasampanno iti pi||
āgato imaṁ saddhammam iti pi||
passati imaṁ saddhammam iti pi||
sekhena ñānena samannāgato iti pi||
sekhāya vijjāya samannāgato iti pi||
dhammasotaṁ samāpanno iti pi||
ariyo nibbedhikapañño iti pi||
amatadvāram āhacca tiṭṭhati iti pīti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
28. Bhikkhū
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Tatra kho.|| ||
3 Idha bhikkhave bhikkhu jarāmaraṇam pajānāti||
jarāmaraṇasamudāyam pajānāti||
jarāmaraṇanirodham pajānāti||
jarāmaraṇanirodhagāminiṁ patipadam pajānāti||
pe|| ||
4 Jātim pajānāti.|| ||
5 Bhavam pajānāti.|| ||
6 Upādānam pajānāti.|| ||
7 Taṇham pajānāti.|| ||
8 Vedanam pajānāti.|| ||
9 Phassam pajānāti.|| ||
10 Saḷāyatanam pajānāti.|| ||
11 Nāmarūpam pajānāti.|| ||
12 Viññāṇam pajānāti.|| ||
13 Saṅkhāre pajānāti||
saṅkhārasamudayam pajānāti||
saṅkhāranirodham pajānāti||
saṅkhāranirodhagāminiṁ paṭipadam pajānāti.|| ||
14 Katamañca bhikkhave jarāmaraṇaṁ.|| ||
Yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccam pāliccam valittacatā āyuno samhāni indriyānam paripāko ayam vuccati jarā||
Yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye cuti cavanatā bhedo antaradhānaṁ maccu maraṇaṁ kālakiriyā khandhānam bhedo kaḷevarassa nikkhepo idam vuccati maraṇaṁ||
Iti ayañca jarā idañca maraṇaṁ||
idam vuccati bhikkhave jarāmaraṇaṁ.|| ||
15 Jātisamudayā jarāmaraṇasamudayo||
jātinirodhā jarāmaraṇanirodho||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā||
seyyathīdaṁ.|| ||
Sammādiṭṭhi||
pe||
sammāsamādhi.|| ||
16-24 Katamā ca bhikkhave jāti||
pe|| katamo ca bhikkhave bhavo||
katamañ ca bhikkhave upādānam||
katamā ca bhikkhave taṇhā||
vedanā||
phasso||
saḷāyatanaṁ||
nāmarūpaṁ||
viññāṇam|| ||
25 Katame ca bhikkhave saṅkhārā.|| ||
Tayo me bhikkhave saṅkhārā||
kāyasaṅkhāro||
vacīsaṅkhāro||
cittasaṅkhāro||
ime vuccanti bhikkhave saṅkhārā.|| ||
Avijjā-samudayā saṅkhārasamudayo||
avijjā-nirodhā saṅkhāranirodho||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi||
pe||
sammāsamādhi.|| ||
26 Yato kho bhikkhave bhikkhu evam jarāmaraṇaṁ pajānāti||
evaṁ jarāmaraṇasamudayam pajānāti||
evaṁ jarāmaraṇanirodham pajānāti||
evaṁ jarāmaraṇanirodhagāminiṁ patipadam pajānāti.|| ||
27-36 Evaṁ jātiṁ pajānāti||
pe|| ||
Bhavam||
Upādānam||
Taṇhaṁ||
Vedanaṁ||
Phassaṁ||
Saḷāyatanaṁ||
Nāmarūpaṁ||
Viññāṇaṁ||
Saṅkhāre saṅkhāra-samudayam||
saṅkhāranirodhaṁ||
evam saṅkhāranirodhagāminiṁ patipadaṁ pajānāti.|| ||
37 Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu diṭṭhisampanno iti pi||
dassanasampanno iti pi||
āgato imaṁ saddhammam iti pi||
passati imaṁ saddhammam iti pi||
sekhāya vijjāya samannāgato iti pi||
dhammasotaṁ samāpanno iti pi||
ariyo nibbedhikapañño iti pi||
amatadvāram āhacca tiṭṭhati iti pīti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
29. Samaṇabrāhmaṇā (1)
1 Sāvatthiyam viharati.|| ||
I
2-12 Tatra kho ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā jarāmaraṇaṁ na parijānanti||
jarāmaraṇasamudayaṁ na parijānanti||
jarāmaraṇanirodhaṁ na parijānanti||
jarāmaraṇanirodhagāminiṁ patipadaṁ na parijānanti.|| ||
jātiṁ na parijānanti||
pe.|| ||
Bhavam.|| ||
Upādānaṁ.|| ||
Taṇhaṁ.|| ||
Vedanaṁ||
Phassam.|| ||
Saḷāyatanaṁ.|| ||
Nāmarupaṁ.|| ||
Viññāṇam.|| ||
Saṅkhāre||
saṅkārasamudayaṁ||
saṅkhāranirodhaṁ||
saṅkhāranirodhagaminiṁ paṭipadaṁ na parijānanti.|| ||
13 Na me te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samanesu vā samaṇā sammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇā sammatā||
na ca panete āyasmanto sāmaññatthaṁ vā brāhmaññatthaṁ vā diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.|| ||
II
14-24 Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā va brāhmaṇā vā jarāmaraṇaṁ parijānanti||
jarāmaraṇasamudayaṁ parijānanti||
jarāmaraṇanirodhaṁ parijānanti||
jarāmaraṇanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ parijānanti||
jātiṁ parijānanti||
pe||
bhavam||
upādānaṁ||
tanhaṁ||
vedanaṁ||
phassam||
saḷāyatanam||
nāmarūpaṁ||
viññāṇaṁ||
saṅkhāre parijānanti||
saṅkhārasamudayam parijānanti||
saṅkhāranirodham parijānanti||
saṅkhāranirodhagāminiṁ paṭipadam parijānanti.|| ||
25 Te kho me bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇā sammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā||
te ca panāyasmanto sāmaññatthañ ca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
30. Samaṇabrāhmaṇā (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Tatra kho||
pe|| ||
3 Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā jārāmaraṇam nappajānanti||
jarāmaraṇasamudayaṁ nappajānanti||
jarāmaraṇanirodhaṁ nappajānanti||
jarāmaraṇanirodhagāminiṁ paṭipadam nappajānanti||
te vata jarāmaraṇaṁ samatikkamma ṭhassantīti||
netam ṭhānaṁ vijjati.|| ||
4-12 Jātim nappajānanti||
pe|| ||
Bhavam.|| ||
Upadānaṁ|| ||
Taṇhaṁ.|| ||
Vedanaṁ.|| ||
Phassaṁ.|| ||
Saḷāyatanam.|| ||
Nāmarupaṁ.|| ||
Viññānaṁ.|| ||
13 Saṅkhāre nappajānanti||
saṅkhārasamudayam nappajānanti||
saṅkhāranirodhaṁ nappajānanti||
saṅkhāranirodhagāminiṁ paṭipadaṁ nappajānanti||
te vata saṅkhāre samatikkamma ṭhassantīti||
netaṁ ṭhānaṁ {vijjati}.|| ||
14 Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā jarāmaraṇaṁ pajānanti||
jarāmaraṇaṁ pajānanti||
jarāmaraṇasamudayaṁ pajānanti||
jarāmaraṇanirodhaṁ pajānanti||
jarāmaraṇanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ pajānanti||
te te jarāmaraṇaṁ samatikkamma ṭhassantīti||
ṭhānam etaṁ vijjati.|| ||
15-23 Jātim pajānanti||
pe||
bhavaṁ||
upādānaṁ||
taṇhaṁ||
vedanaṁ||
phassaṁ||
saḷāyatanaṁ||
nāmarūpaṁ||
viññāṇaṁ|| ||
24 Saṅkhāre pajānanti||
saṅkhārasamudayaṁ pajānanti||
saṅkharanirodhaṁ pajānanti||
saṅkhāranirodhagāminim paṭipadaṁ pajānanti||
te vata saṅkhāre samatikkamma ṭhassantīti ṭhānam etaṁ vijjatīti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Dasabalavaggo tatiyo.|| ||
Tass'uddānam:|| ||
Dve Dasabalā Upanisā ca Aññatitthiyā Bhūmijam||
Upavāṇo Paccayo Bhikkhu||
Dve ca Samaṇabrāhmaṇā ti.|| ||
Chapter IV: Kaḷarakhattiyo Vagga
31. Bhūtam
1 Ekam samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati|| ||
I
2 Tatra kho Bhagavā āyasmantaṁ Sāriputtam āmantesi.|| ||
Vuttam idaṁ Sāriputta Parāyane Ajita-pañhe||
Ye ca saṅkhātadhammāse||
ye ca sekhā puthu idha||
Tesam me nipako iriyaṁ||
puṭṭho me brūhi mārisāti.|| ||
Imassa kho Sāriputta saṅkhittena bhāsitassa kathaṁ vitthārena attho daṭṭhabbo ti.|| ||
Evaṁ vutte āyasmā Sāriputto tuṇhī ahosi.|| ||
3 Dutiyam pi kho Bhagavā āyasmantaṁ Sāriputtam āmantesi||
pe|| ||
Dutiyam pi kho āyasmā Sāriputto tuṇhī ahosi.|| ||
4 Tatiyam pi kho Bhagavā āyasmantaṁ Sāriputtam āmantesi.|| ||
Vuttam idaṁ Sāriputta Parāyane Ajita-pañhe|| ||
Ye ca saṅkhātadhammāse||
ye ca sekhā puthu idha||
Tesam me nipako iriyaṁ||
puṭṭho me brūhi mārisāti.|| ||
Imassa nu kho Sāriputta saṅkhittena bhāsitassa kathaṁ vitthārena attho daṭṭhabbo ti.|| ||
Tatiyam pi kho āyasmā Sāriputto tuṇhī ahosi.|| ||
II
5 Bhūtam idanti Sāriputta passasīti||
bhūtaṁ idanti Sāriputta passasīti.|| ||
6 Bhūtam idanti bhante yathābhūtaṁ sammappaññāya passati.|| ||
Bhūtam idanti yathābhūtam sammappaññāya disvā bhūtassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.|| ||
Tadāhārasambhavanti sammappaññāya passati||
tadāhārasambhavanti yathā-bhūtaṁ sammappaññāya disvā āhārasambhavassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.|| ||
Tadāhāranirodhā yaṁ bhūtam taṁ nirodhadhamman ti yathā-bhūtam sammappaññāya passati||
tad āhāranirodhā yaṁ bhūtaṁ taṁ nirodhadhammanti yathā-bhūtaṁ sammappaññāya disvā nirodhadhammassa nibbidāya virāgaya nirodhāya paṭipanno hoti.|| ||
Evaṁ kho bhante sekho hoti.|| ||
7 Kathañca bhante saṅkhātadhammo hoti||
Bhūtam idanti bhante yathā-bhūtaṁ sammapaññāya passati||
bhūtam idanti yathā-bhūtaṁ sammappaññāya disvā bhūtassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti.|| ||
Tadāhārasambhavanti yathā-bhūtaṁ sammapaññāya passati||
tadāhārasambhavanti yathā-bhūtam sammappaññāya disvā āhārasambhavassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti.|| ||
Tadāhāranirodhā yaṁ bhūtaṁ taṁ nirodhadhammanti yathā-bhūtaṁ sammappaññāya passati||
tadāhāranirodhā yaṁ bhutaṁ taṁ nirodhadhammanti yathā-bhūtaṁ sammappaññāya disvā nirodhadhammassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti|| ||
Evaṁ kho bhante saṅkhātadhammo hoti|| ||
8. Iti kho bhante yam tam vuttaṁ Parāyane Ajiṭapañhe.|| ||
Ye ca saṅkhātadhammāse||
ye ca sekhā puthu idha||
Tesaṁ me nipako iriyaṁ||
puṭṭho me brūhi mārisāti.|| ||
Imassa khvāham bhante saṅkhittena bhāsitassa evaṁ vitthārena attham ājānāmīti.|| ||
III
9 Sādhu sādhu Sāriputta bhūtam idanti Sāriputta yathā bhūtaṁ sammapaññāya passati||
bhūtam idanti yathā bhūtaṁ sammapaññāya disvā bhūtassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.|| ||
Tadāhārasambhavanti yathābhūtam sammapaññāya passati||
tadāhārasambhavanti yathā-bhūtaṁ samma-paññāya disvā āhārasambhavassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.|| ||
Tadāhāranirodhā yaṁ bhūtaṁ taṁ nirodhadhammanti yathā-bhūtaṁ sammapaññāya passati||
tadāhāranirodhāyaṁ bhūtaṁ taṁ nirodhadhammanti yathā-bhūtam sammapaññāya disvā nirodhadhammassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.|| ||
Evaṁ kho Sāriputta sekho hoti.|| ||
10 Kathañca Sāriputta saṅkhātadhammo hoti||
Bhūtam idanti Sāriputta yathā-bhūtaṁ sammapaññāya passati||
Bhūtam idanti yathā-bhūtam sammapaññāya disvā bhūtassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti.|| ||
Tadāhārasambhavanti yathā-bhūtaṁ sammapaññāya passati||
tadāhārasambhavanti yatha-bhūtaṁ sammapaññāya disvā āhārasambhavassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti.|| ||
Tadāhāranirodhā yam bhūtaṁ tam nirodhadhammanti yathā-bhūtam sammapaññāya passati||
tadāhāranirodhā yam bhūtam taṁ nirodhadhammanti yathā-bhūtaṁ sammapaññāya disvā nirodhammassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti|| ||
Evaṁ kho Sāriputta saṅkhātadhammo hoti||
11 Iti kho Sāriputta yaṁ taṁ vuttaṁ parāyane Ajitapañhe.|| ||
Ye ca saṅkhātadhammāse||
ye ca sekhā puthu idha||
tesaṁ me nipako iriyaṁ||
puṭṭho me brūhi mārisāti.|| ||
Imassa kho Sāriputta saṅkhittena bhāsitassa evam vitthārena attho daṭṭhabbo ti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
32. Kaḷāra
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
I
2 Atha kho Kaḷārakhattiyo bhikkhu yenāyasmā Sāriputto tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmatā Sāriputtena saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
3 Ekam antaṁ nisinno kho Kaḷārakhattiyo bhikkhu āyasmantaṁ Sāriputtam etad avoca.|| ||
Moliyaphagguno āvuso Sāriputta bhikkhu sikkham paccakkhāya hīnāyāvatto ti.|| ||
Na hi nūna so āyasmā imasmiṁ dhammavinaye assāsam alatthāti.|| ||
4 Tena āyasmā Sāriputto imasmim dhammavinaye assāsam patto ti||
Na khvāham āvuso kaṅkhāmīti|| ||
5 Āyatim panāvusoti||
Nakhvāham āvuso vicikicchāmīti.|| ||
6 Atha kho Kaḷārakhattiyo bhikkhu uṭṭhāyāsanā yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
7 Ekam antam nisinno kho Kaḷārakhattiyo bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||
Ayasmatā bhante Sāriputtena aññā vyākatā khīṇā jati vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyāti pajānāmīti.|| ||
8 Atha kho Bhagavā aññataram bhikkhum āmantesi.|| ||
Ehi tvaṁ bhikkhu mama vacanena Sāriputtam āmantehi||
Satthā tam āvuso Sāriputta āmantetīti.|| ||
9 Evam bhante ti kho so bhikkhu Bhagavato paṭisutvā yenāyasmā Sāriputto tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Sāriputtam etad avoca||
Satthā tam āvuso Sāriputta āmāntetīti.|| ||
10 Evam āvuso ti kho āyasmā Sāriputto tassa bhikkhuno paṭisutvā yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
II
11 Ekam antam nisinnaṁ kho āyasmantam Sāriputtaṁ Bhagavā etad avoca.|| ||
Saccaṁ kira tayā Sāriputta aññā vyākatā khīnā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ {karaṇīyaṁ} nāparam itthattāyāti pajānāmīti.|| ||
Na kho bhante etehi padehi etehi vyañjanehi attho vutto ti|| ||
12 Yena kenaci pi Sāriputta pariyāyena kulaputto aññaṁ vyākaroti||
atha kho vyākatam vyākatato daṭṭhabbanti.|| ||
13 Nanu aham pi bhante evam vadāmi Na kho bhante etehi padehi etehi vyañjanehi attho vutto ti.|| ||
14 Sace taṁ Sāriputta evam puccheyyum||
Kathaṁ jānatā pana tayā āvuso Sāriputta katham passatā aññā vyākatā khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparaṁ itthattāyāti pajānāmīti||
Evam puṭṭho tvaṁ Sāriputta kinti vyākareyyāsīti.|| ||
15 Sace mam bhante evam puccheyyuṁ Kathaṁ jānatā pana tayā āvuso Sāriputta katham passatā aññā vyākatā khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyāti pajānāmīti evaṁ puṭṭhāhaṁ bhante evam vyākareyyaṁ|| ||
16 Yaṁnidānā āvuso jāti tassa nidānassa khayā khīṇasmiṁ khīṇam iti viditaṁ||
khīṇasmiṁ khīṇam iti viditvā khīnā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyāti pajānāmī ti.|| ||
Evam puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyanti.|| ||
17 Sace pana taṁ Sāriputta evam puccheyyuṁ.|| ||
Jāti panāvuso Sāriputta kiṁnidānā kiṁsamudayā kiṁ jātikā kimpabhavāti||
evam puṭṭho tvaṁ Sāriputta kinti vyākareyyāsīti.|| ||
18 Sace mam bhante evam puccheyyuṁ.|| ||
Jāti panāvuso Sāriputta kiṁnidānā||
pa||
kimpabhavāti||
evam puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyaṁ.|| ||
Jāti kho āvuso bhavanidānā bhavasamudayā bhavajātikā bhavapabhavāti||
Evaṁ puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyanti|| ||
19 Sace pana taṁ Sāriputta evaṁ puccheyyuṁ||
Bhavo panāvuso Sāriputto kiṁnidāno kiṁsamudayo kiñjātiko kimpabhavoti||
evam puṭṭho tvaṁ Sāriputta kinti vyākareyyāsīti.|| ||
20 Sace maṁ bhante evaṁ puccheyyum.|| ||
Bhavo panāvuso Sāriputta kiṁnidaño||
pa||
kimpabhavoti||
evaṁ puṭṭho bhante evaṁ vyākareyyaṁ||
Bhavo kho āvuso upādānanidāno upādānasamudayo upādānajātiko upādāna pabhāvoti||
Evam puṭṭhāham bhante evaṁ {vyākareyyanti}.|| ||
21 Sace pana taṁ Sāriputta evam puccheyyuṁ||
Upādānam panāvuso||
pe|| ||
22-23 Sa ce pana taṁ Sāriputta evaṁ puccheyyuṁ||
Taṇhā panāvuso kiṁnidānā kiṁsamudayā kiñjātikā kiṁ pabhavāti||
evaṁ puṭṭho tvaṁ Sāriputta kinti vyākareyyāsīti.|| ||
24 Sace mam bhante evam puccheyyuṁ||
Taṇhā panāvuso Sāriputta kiṁnidānā kiṁsamudayā kiñjātikā kimpabhavāti||
evam puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyaṁ||
Taṇhā kho āvuso vedanānidānā vedanāsamudayā vedanājātikā vedanāpabhavāti||
evam puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyanti.|| ||
25 Sacepana tam Sāriputta evam puccheyyuṁ.|| ||
Kathaṁ jānato pana te āvuso Sāriputta katham passato yā vedanā sunandī sā na upaṭṭhāsīti||
evam puṭṭho tvaṁ Sāriputta kinti vyākareyyāsīti.|| ||
26 Sace mam bhante evam puccheyyuṁ||
Kathaṁ jānato pana te āvuso katham passato yā vedanā sunandī sā na upaṭṭhāsīti||
evam puṭṭāham bhante evaṁ vyākareyyaṁ.|| ||
27 Tisso kho imā āvuso vedanā||
Katamā tisso||
Sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā||
imā kho āvuso tisso vedanā aniccā||
yad aniccaṁ tam dukkhanti vidite yā vedanā sunandī sā na upaṭṭhāsīti.|| ||
Evam puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyanti.|| ||
28 Sādhu sādhu Sāriputta ayam pi kho Sāriputta pariyāyo etasseva saṅkhittena veyyākaraṇāya||
Yam kiñci vedayitaṁ taṁ dukkhasminti.|| ||
29 Sace pana taṁ Sāriputta evam puccheyyuṁ||
Katham vimokhā pana tayā āvuso Sāriputta aññā vyākatā khīnā jātī vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyam nāparam itthattāyātī pajānāmīti||
Evam puṭṭho tvaṁ Sāriputta kinti vyākareyyāsītī.|| ||
30 Sace mam bhante evam puccheyyuṁ||
Katham vimokkhā pana tayā āvuso Sāriputta aññā vyākatā khīṇā jāti vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyam nāparam itthattāyāti pajānāmīti||
evam puṭṭhāham bhante evaṁ vyākareyyaṁ||
31 Ajjhattam vimokkhā khvāham āvuso sabbupādānanakkhayā tathāsato viharāmi||
yathāsatam viharantaṁ āsavā nānusavanti attānaṁ ca nāvajānāmīti||
Evam puṭṭhāham bhante evam vyākareyyanti.|| ||
32 Sādhu sādhu Sāriputta||
ayam kho Sāriputta pāriyāyo etasseva atthassa saṅkhittena veyyākaraṇāya||
ye āsavā samaṇena vuttā tesvāham na kaṅkhāmi te me pahīnā na vicikicchāmīti||
33 Idam vatvā Bhagavā uṭṭhāyāsanā vihāram pāvisi.|| ||
III
34 Tatra kho āyasmā Sāriputto acirapakkantassa Bhagavato bhikkhū āmantesi.|| ||
35 Pubbe {appaṭisaṁviditaṁ} maṁ āvuso Bhagavā pathamam pañham apucchi tassa me ahosi dandhāyitattam.|| ||
Yato ca kho me āvuso Bhagavā pathamam pañham anumodi||
tassa mayham āvuso etad ahosi|| ||
36 Divasañce pi mam Bhagavā etam attham puccheyya aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi||
divasam paham Bhagavato etam attham vyākareyyam aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi.|| ||
37 Rattiñce pi maṁ Bhagavā etam attham puccheyya aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi||
rattim paham Bhagavato etam attham vyākareyyam aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi.|| ||
38 Rattindivaṁ ce pi mam Bhagavā etam attham puccheyya aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi||
rattindivaṁ paham Bhagavato etam attham vyākareyyam aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi.|| ||
39 Dve rattidivāni ce pi mam Bhagavā etam attham puccheyya||
dve rattidivāni paham Bhagavato etam atthaṁ vyākareyyaṁ.|| ||
40 Tīni rattidivāni ce pi maṁ Bhagavā etam attham puccheyya||
tīni rattidivāni paham Bhagavato etam attham vyākareyyam|| ||
41 Cattāri rattidivāni ce pi mam Bhagavā etam attham puccheya||
cattāri rattidivāni paham Bhagavato etam atthaṁ vyākareyyaṁ.|| ||
42 Pāñca rattidivāni ce pi mam Bhagavā etam attham puccheyya||
pañca rattidivāni paham Bhagavato etam attham vyākareyyam|| ||
43 Cha rattidivāni ce pi mam Bhagavā etam attham puccheyya||
charattidivāni paham Bhagavato etam atthaṁ vyākareyyam.|| ||
44 Satta rattidivāni ce pi mam Bhagavā etam attham puccheyya aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi||
Satta rattidivāni paham Bhagavato etam atthaṁ vyākareyyaṁ aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehīti.|| ||
IV
45 Atha kho Kaḷārakhattiyo bhikkhu uṭṭhāyāsanā yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
46 Ekam antaṁ nisinno kho Kaḷārakhattiyo bhikkhu Bhagavantam etad avoca.|| ||
Āyasmatā bhante Sāriputtena sīhanādo nadito pubbe {appaṭisaṁviditaṁ} mam āvuso Bhagavā pathamam pañhaṁ āpucchi||
tassa me ahosi dandhāyitattaṁ.|| ||
Yato ca kho me āvuso Bhagavā pathamam pañham anumodi||
tassa mayham āvuso etad ahosi.|| ||
Divasañ ce pi maṁ Bhagavā etam attham puccheyya aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi||
divasam paham Bhagavato etam attham vyākareyyam aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi.|| ||
Rattiñce pi||
gha||
Rattindivām ce pi mam Bhagavā||
Dve rattidivāni ce pi mam Bhagavā.|| ||
Tīni||
Cattāri||
Pañca||
Cha||
Satta rattidivāni ce pi mam Bhagavā etam attham puccheyya aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi||
satta rattidivāni paham Bhagavato etam atthaṁ vyākareyyam aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehīti.|| ||
47 Sā hi bhikkhu Sāriputtassa dhammadhātu suppatividdhā||
yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā divasañce pahaṁ Sāriputtam etam attham puccheyyam aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi||
divasam pi me Sāriputto etam attham vyākareyya aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi.|| ||
Rattiñce paham Sāriputtam etam attham puccheyyam aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi||
rattim pi me Sāriputto etam attham vyākareyya.|| ||
Rattidivāni ce paham Sāriputtam etam attham puccheyyam||
rattidivāni pi me Sāriputto etam attham vyākareyya.|| ||
Dve rattidivāni ce paham Sāriputtam etam attham puccheyyam||
dve rattidivāni pi me Sāriputto etam atthaṁ vyākareyya.|| ||
Tīni rattidivāni ce paham Sāriputto etam attham puccheyyam tīni rattidivāni pi me Sāriputto etam attham vyākareyya.|| ||
Cattāri rattidivāni ce paham Sāriputtam etam attham puccheyyam||
cattāri rattidivāni pi me Sāriputto etam attham vyākareyya.|| ||
Pañca rattidivāni ce pahaṁ Sāriputtam etam attham puccheyyaṁ pañca rattidivāni pi me Sāriputto etam attham vyākareyya.|| ||
Cha rattidivāni ce pahaṁ Sāriputtaṁ etam attham puccheyyaṁ||
cha rattidivāni pi me Sāriputto etam attham vyākareyya.|| ||
Satta rattidivāni ce paham Sāriputtam etam attham puccheyyam aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehi||
satta rattidivāni pi me Sāriputto etam attham vyākareyya aññam aññehi padehi aññam aññehi pariyāyehī ti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
33. Nāṇassa vatthūni (1)
1 Sāvatthi.|| ||
2 Catucattārīsaṁ vo bhikkhave ñāṇavatthūni desissāmi||
Taṁ suṇātha sādhukam manasi karotha bhāsissāmīti.|| ||
Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosum.|| ||
3 Bhagavā etad avoca.|| ||
Katamāni ca bhikkhave catucattārīsam ñāṇavatthūni.|| ||
4 Jarāmaraṇe ñāṇaṁ jarāmaraṇasamudaye ñāṇaṁ jarāmaraṇanirodhe ñāṇaṁ jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.|| ||
5 Jātiyā ñāṇaṁ jātisamudaye ñāṇaṁ jātinirodhe ñāṇaṁ jātinirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.|| ||
6 Bhave ñāṇaṁ bhavasamudaye ñāṇaṁ bhavanirodhe ñāṇaṁ bhavanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.|| ||
7 Upādāne ñāṇaṁ upādānasamudaye ñāṇaṁ upādānanirodhe ñāṇaṁ upādānanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.|| ||
8 Taṇhāya ñāṇaṁ vedanāsamudaye ñāṇaṁ vedanānirodhe ñāṇaṁ vedanānirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.|| ||
9 Vedanāya ñāṇaṁ vedanāsamudaye ñāṇaṁ vedanānirodhe ñāṇaṁ vedanānirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.|| ||
10 Phasse ñāṇaṁ.|| ||
11 Saḷāyatane ñāṇaṁ.|| ||
12 Nāmarūpe ñāṇaṁ.|| ||
13 Viññāne ñāṇaṁ.|| ||
14 Saṅkhāresu ñāṇaṁ saṅkhārasamudaye ñāṇaṁ saṅkhāranirodhe ñāṇaṁ saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṁ.|| ||
Imāni vuccanti bhikkhave catucattārīsaṁ ñāṇavatthūni.|| ||
15 Katamañca bhikkhave jarāmaraṇam.|| ||
Yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīranatā khaṇḍiccaṁ pāliccam valittacatā āyuno saṁhāni indriyānaṁ paripāko||
ayam vuccati jarā.|| ||
Yā tesaṁ tesaṁ sattānaṁ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo antaradhānaṁ maccumaraṇaṁ kālakiriyā khandhānam bhedo kaḷevarassa nikkhepo||
idaṁ vuccati maraṇaṁ||
Iti ayañca jarā idañca maraṇaṁ||
idam vuccati bhikkhave jarāmaraṇaṁ.|| ||
16 Jātisamudayā jarāmaraṇasamudayo||
jātinirodhā jarāmaraṇanirodho||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā||
seyyathīdam||
Sammādiṭṭhi||
pa||
sammāsamādhi.|| ||
17 Yato kho bhikkhave ariyasāvako evaṁ jarāmaraṇam pajānāti||
evaṁ jarāmaraṇasamudayam pajānāti||
evaṁ jarāmaraṇanirodham pajānāti||
evaṁ jarāmaraṇanirodhagāminim paṭipadam pajānāti.|| ||
18 Idhamassa dhamme ñāṇaṁ||
so iminā dhammena diṭṭhena viditena akālikena pattena pariyogāḷhena atītānāgate nayaṁ neti||
19 Ye kho keci atītam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā vā jarāmaraṇam abbhaññaṁsu||
jarāmaraṇasamudayam abbhaññaṁsu||
jarāmaraṇanirodham abbhaññaṁsu||
jarāmaraṇanirodhagāminim paṭipadam abbhaññaṁsu||
sabbe te evam evam abbhaññaṁsu||
Seyyathāpaham etarahi.|| ||
20 Ye hi pi keci anāgatam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā vā jarāmaraṇam abhijānissanti||
jarāmaraṇasamudayam abhijānissanti||
jarāmaraṇanirodham abhijānissanti||
jarāmaraṇanirodhagāminim paṭipadam abhijānissanti||
sabbe te evam evam abhijānissanti||
seyyathāpaham etarahīti||
idam assa anvaye ñāṇaṁ.|| ||
21 Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imāni dve ñāṇāni parisuddhāni honti pariyodātāni dhamme ñāṇaṁ ca anvaye ñāṇaṁ ca||
ayaṁ vuccati bhikkhave ariyasāvako diṭṭhisampanno iti pi||
dassanasampanno iti pi||
āgato imaṁ saddhammam iti pi||
passati imaṁ saddhammam iti pi||
sekhena ñāṇena samannāgato iti pi||
sekhāya vijjāya samannāgato iti pi||
dhammasotaṁ samāpanno iti pi||
ariyo nibbedhikapāñño iti pi||
amatadvāram āhacca tiṭṭhati iti pīti||
pe|| ||
22 Katamā ca bhikkhave jāti||
yā tesam.|| ||
23 Katamo ca bhikkhave bhavo||
24 Katamaṁ ca bhikkhave upādānaṁ||
25 Katamā ca bhikkhave taṇhā||
26 Katamā ca bhikkhave vedanā||
27 Katamo ca bhikkhave phasso||
28 Katamaṁ ca bhikkhave saḷāyatanam||
29 Katamaṁ ca bhikkhave nāmarūpaṁ||
30 Katamaṁ ca bhikkhave viññāṇaṁ||
31 Katame ca bhikkhave saṅkhārā.|| ||
Tayo me bhikkhave saṅkhārā||
kāyasaṅkhāro vacīsaṅkhāro cittasaṅkhāro ti||
ime vuccanti bhikkhave saṅkhārā.|| ||
32 Avijjāsamudayā saṅkhārasamudayo||
avijjāsamudayanirodhā saṅkhāranirodho||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā||
seyyathīdaṁ||
Sammādiṭṭhi||
pe|| sammāsamādhi.|| ||
33 Yato kho bhikkhave ariyasāvako evaṁ saṅkhāre pajānāti||
evaṁ saṅkhārasamudayam pajānāti||
evaṁ saṅkhāranirodham pajānāti||
evaṁ saṅkharā nirodhagaminiṁ paṭipadam pajānāti||
idam assa dhamme ñāṇaṁ.|| ||
So iminā dhammena diṭṭhena viditena akālikena pattena pariyogāḷhena atītānāgate nayaṁ neti.|| ||
34 Ye kho keci atītam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā vā saṅkhare abbhaññaṁsu saṅkharasamudayam abbhaññaṁsu||
saṅkhāranirodham abbhaññaṁsu||
sabbe te evam evam abbhaññaṁsu seyyathāpaham etarahi|| ||
35 Ye pi hi keci anāgatam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā saṅkhāre abhijānissanti||
saṅkhārasamudayam abhijānissanti||
saṅkhāranirodham abhijānissanti||
saṅkhāranirodhagāminim paṭipadam abhijānissanti||
sabbe te evam evam abhijānissanti||
seyyathāpaham etarahi||
Idam assa anvaye ñāṇaṁ|| ||
36 Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imāni dve ñāṇāni parisuddhāni honti pariyodātāni dhamme ñāṇaṁ ca anvaye ñāṇaṁ ca||
ayaṁ vuccati bhikkhave āriyasāvako diṭṭhisampanno iti pi||
dassanasampanno iti pi||
āgato imaṁ saddhammam iti pi||
passati imaṁ saddhammam iti pi||
sekhena ñāṇena samannāgato iti pi||
sekhayā vijjāya samannāgato iti pi||
dhammasotam samāpanno iti pi||
ariyo nibbedhikapañño iti pi||
amatadvāram āhacca tiṭṭhati iti pīti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
34. Ñāṇassa vatthūni (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Satta sattari vo bhikkhave ñāṇavatthūni desissāmi||
taṁ sunātha||
pe||||
Katamāni ca bhikkhave sattasattari ñāṇavatthūni|| ||
3 Jātipaccayā jarāmaraṇanti ñāṇaṁ||
asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṁ||
atītam pi addhānam jātipaccayā jarāmaraṇan ti ñānaṁ||
asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṁ||
anāgatam pi addhānaṁ jātipaccayā jarāmaraṇanti ñāṇaṁ||
asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṁ||
Yam pissa taṁ dhammaṭṭhitiñāṇaṁ tam pi khayadhammam vayadhammam virāgadhammam nirodhamman ti ñāṇaṁ|| ||
4 Bhavapaccayā jātīti ñāṇam|| ||
5 Upādānapaccayā bhavo ti ñāṇam||
pe|| ||
6 Taṇhāpaccayā upādānanti ñāṇaṁ||
pe|| ||
7 Vedanāpaccayā taṇhāti ñānaṁ||
pe|| ||
8 Phassapaccayā vedanāti ñānaṁ||
pe|| ||
9 Saḷāyatanapaccayā phassotiñāṇaṁ||
pe|| ||
10 Nāmarūpapaccayā saḷāyatananti ñāṇaṁ||
pe|| ||
11 Viññāṇapaccayā nāmarūpanti ñāṇaṁ||
pe|| ||
12 Saṅkhārapaccayā viññāṇanti ñāṇaṁ||
pe|| ||
13 Avijjāpaccayā saṅkhārāti ñāṇaṁ||
asati avijjāya natthi saṅkhārāti ñāṇaṁ||
atītam pi addhānam avijjāpaccayā saṅkhārā ti ñāṇaṁ||
asati avijjāya natthi saṅkhārā ti ñāṇaṁ||
anāgatam pi addhānam avijjāpaccayā saṅkhārā ti ñāṇaṁ||
asati avijjāya natthi saṅkhārā ti ñāṇaṁ||
Yam pissa tam dhammaṭṭhitiñāṇaṁ tam pi khayadhammaṁ vayadhammaṁ virāgadhammaṁ nirodhadhammanti ñāṇaṁ.|| ||
14 Imāni vuccanti bhikkhave sattasattari ñāṇavatthūnīti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
35. Avijjāpaccayā (1)
Sāvatthiyam viharati.|| ||
2 Avijjāpaccayā bhikkhave saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññānaṁ||
pe|| evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.|| ||
3 Katamaṁ nu kho bhante jarāmaraṇaṁ||
kassa ca panidam jarāmaraṇanti.|| ||
No kallo pañhoti Bhagavā avoca.|| ||
Katamaṁ jarāmaraṇaṁ kassa ca panidam jarāmaraṇanti iti vā bhikkhu yo vadeyya||
aññaṁ jarāmaraṇam aññassa ca panidaṁ jarāmaraṇanti iti vā bhikkhu yo vadeyya||
ubhayam etam ekattam vyañjanam eva nānaṁ.|| ||
Tam jīvaṁ taṁ sarīranti vā bhikkhu diṭṭhiyā sati brahmacariyavāso na hoti||
aññaṁ jīvam aññaṁ sarīranti vā bhikkhu diṭṭhiyā sati brahmacariyavāso na hoti.|| ||
Ete te bhikkhu ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammaṁ deseti.|| ||
Jātipaccayā jarāmaraṇanti.|| ||
4 Katamā nu kho bhante jāti kassa ca panāyaṁ jātīti.|| ||
No kallo pañho ti Bhagavā avoca.|| ||
Katamā jāti kassa ca panāyaṁ jātīti iti vā bhikkhu yo vadeyya||
aññā jāti aññassa ca panāyaṁ jātīti iti vā bhikkhu yo vadeyya||
ubhayam etam ekattam vyañjanam eva nānaṁ.|| ||
Taṁ jīvaṁ taṁ sarīrantivā bhikkhu diṭṭhiyā sati brahmacariyavāso na hoti||
aññaṁ jīvam aññaṁ sarīranti vā bhikkhu diṭṭhiyā brahmacariyavāso na hoti.|| ||
Ete te bhikkhu ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammaṁ deseti.|| ||
Bhavapaccayā jātīti.|| ||
5 Katamo nu kho bhante bhavo kassa ca panāyam bhavoti.|| ||
No kallo pañhoti Bhagavā avoca.|| ||
Katamo bhavo kassa ca panāyam bhavoti iti vā bhikkhu yo vadeyya||
añño bhavo aññassa ca panāyam bhavoti iti vā bhikkhu yo vadeyya||
ubhayam etam ekattam vyañjanam eva nānam.|| ||
Tam jīvaṁ taṁ sarīranti vā bhikkhu diṭṭhiyā sati brahmacariyavāso na hoti||
aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīranti vā bhikkhu diṭṭhiyā sati brahmacariyavāso na hoti.|| ||
Ete te bhikkhu ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammaṁ deseti.|| ||
6 Upādānapaccayā bhavoti||
pe|| ||
7 Taṇhāpaccayā upādānanti||
pe|| ||
8 Vedanāpaccayā taṇhāti.|| ||
9 Phassapaccayā vedanāti.|| ||
10 Saḷāyatanapaccayā phassoti.|| ||
11 Nāmarūpapaccayā saḷāyatananti.|| ||
12 Viññāṇapaccayā nāmarūpanti.|| ||
13 Saṅkhārapaccayā viññāṇanti.|| ||
14 Katame nu kho bhante saṅkhārā kassa ca panime saṅkhārāti.|| ||
No kallo pañhoti Bhagavā avoca.|| ||
Katame saṅkhārā kassa ca panime saṅkhārāti iti vā bhikkhu yo vadeyya||
aññe saṅkhārā aññassa ca panime saṅkhārāti iti vā bhikkhu yo vadeyya||
ubhayam etam ekatthaṁ vyañjanam eva nānaṁ.|| ||
Tam jīvaṁ tam sarīranti vā bhikkhu diṭṭhiyā sati brahmacariyavāso na hoti||
aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīranti vā bhikkhu diṭṭhiyā sati brahmacariyavāso na hoti.|| ||
Ete te bhikkhu ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammaṁ deseti.|| ||
Avijjāpaccayā saṅkhārāti||
Avijjāya tveva bhikkhu asesavirāganirodhā yānissitāni visūkāyitāni visevitāni vipphanditāni kānici kānici.|| ||
15 Katamaṁ ca jarāmaraṇaṁ kassa ca panidaṁ jarāmaraṇam iti vā||
aññaṁ jarāmaraṇam aññassa ca panidaṁ jarāmaraṇam iti vā.|| ||
Taṁ jīvaṁ tam sarīram iti vā aññaṁ jīvam aññam sarīram iti vā.|| ||
Sabbānissitāni pahīnāni bhavantī||
ucchinnamūlāni tālavatthu katāni anabhāvakatāni āyatiṁ anuppādadhammāni.|| ||
Avijjāya tveva bhikkhu asesavirāganirodhā yā nissitāni visukāyitāni visevitāni vipphanditāni kānici kānici.|| ||
16 Katamā jāti kassa ca panāyam jāti iti vā.|| ||
Tam jīvaṁ taṁ sarīram iti vā aññam jivam aññaṁ sarīram iti vā.|| ||
Sabbānissitāni pahīnāni bhavanti||
ucchinnamūlāni talavatthukatāni anabhāvakatāni āyatiṁ anuppādadhammāni||
Avijjāya tveva bhikkhu asesavirāganirodhā yā nissitāni visukāyitāni visevitāni vipphanditāni kānici kānici.|| ||
17 Katamo bhavo||
pe|| ||
18 Katamam upādānam||
pe|| ||
19 Katamā taṇhā||
pe||
20 Katamā vedanā||
pe|| ||
21 Katamo phasso||
pe|| ||
22 Katamaṁ saḷāyatanam||
pe|| ||
23 Katamaṁ nāmarūpam||
pe|| ||
24 Katamaṁ viññāṇaṁ||
pe|| ||
Avijjāya tveva bhikkhu asesavirāganirodhā yānissitāni visūkāyitāni visevitāni vipphanditāni kānici kānici.|| ||
25 Katame saṅkhārā kassa ca panime saṅkhārā iti vā.|| ||
Aññe saṅkhārā aññassa ca panime saṅkhārā iti vā||
taṁ jivaṁ taṁ sarīram iti vā aññaṁ jivam aññaṁ sarīram iti vā.|| ||
Sabbānissitāni pahīnāni bhavanti||
ucchinnamūlāni tālavatthukatāni anabhāvakatāni āyatim anuppādadhammānīti.|| ||
pe|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
36. Avijjāpaccayā (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Avijjāpaccayā bhikkhave saṅkhārā||
saṅkhārāpaccayā viññāṇaṁ||
pe|| Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
3 Katamaṁ jarāmaraṇaṁ kassa ca panidaṁ jarāmaraṇanti iti vā bhikkhave yo vadeyya||
aññaṁ jarāmaraṇam aññassa ca panidam jarāmaraṇanti iti vā bhikkhave yo vadeyya||
ubhayam etam ekattham vyañjanam eva nānam.|| ||
Taṁ jīvaṁ taṁ sarīranti vā bhikkhave diṭṭhiyā sati brahmacariyavāso na hoti||
aññam jīvam aññaṁ sarīranti vā bhikkhave diṭṭhiyā sati brahmacariyavāso nā hoti.|| ||
Ete te bhikkhave ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammaṁ deseti Jātipaccayā jarāmaraṇanti||
pe.|| ||
4 Katamā jāti.|| ||
5 Katamo bhavo.|| ||
6 Katamam upādānaṁ.|| ||
7 Katamā taṇhā.|| ||
8 Katamā vedanā.|| ||
9 Katamo phasso.|| ||
10 Katamaṁ saḷāyatanaṁ.|| ||
11 Katamam nāmarūpaṁ.|| ||
12 Katamaṁ viññāṇaṁ.|| ||
13 Katame saṅkhārā kassa ca panime saṅkhārā ti iti vā bhikkhave yo vadeyya||
aññe saṅkhārā aññassa ca panime saṅkhārā ti iti vā bhikkhave yo vadeyya||
ubhayam etam ekattam vyañjanam eva nāṇaṁ||
Taṁ jīvam taṁ sarīram iti vā bhikkhave diṭṭhiyā sati brahmacariyavāso no hoti||
aññaṁ jīvam aññaṁ sarīram iti vā bhikkhave ditthiyā sati brahmacariyavāso na hoti.|| ||
Ete te bhikkhave ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammaṁ deseti Avijjāpaccayā saṅkhārā||
pe.|| ||
14 Avijjāya tveva bhikkhave asesavirāganirodhā yānissitāni visukāyitāni visevitāni vipphanditāni kānici kānici.|| ||
15 Katamā jāti||
pe|| ||
16 Katamo bhavo.|| ||
17 Katamam upādānam.|| ||
18 Katamā taṇhā.|| ||
19 Katamā vedanā.|| ||
20 Katamo phasso.|| ||
21 Katamaṁ saḷāyatanaṁ.|| ||
22 Katamaṁ nāmarūpaṁ.|| ||
23 Katamaṁ viññāṇam.|| ||
24 Katame saṅkhārā kassa ca panime saṅkhārā iti vā.|| ||
Aññe saṅkhārā aññassa ca panime saṅkhārā iti vā.|| ||
Taṁ jīvaṁ taṁ sarīram iti vā.|| ||
Sabbānissitāni pahināni bhavanti ucchinnamūlāni tālavatthukatāni anabhāvakatāni āyatim anupādadhammānīti.|| ||
Chaṭṭham.|| ||
37. Na tumhā
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Nāyam bhikkhave kāyo tumhākam na pi aññesaṁ||
3 Purāṇam idam bhikkhave kammam abhisaṅkhatam abhisañcetayitam vedaniyaṁ daṭṭhabbaṁ.|| ||
4 Tatra kho bhikkhave sutavā ariyasāvako paṭiccasamuppādaññeva sādhukaṁ yoniso manasi karoti.|| ||
5 Iti imasmiṁ sati idaṁ hoti||
imassuppādā idam uppajjati||
imasmin asati idam na hoti||
imassa nirodhā idam nirujjhati||
Yad idam avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇam||
pe|| Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti||
avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe|| evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
pe|| ||
Sattamaṁ.|| ||
38. Cetanā (1)
1 Sāvatthiyam viharati.|| ||
2 Yañca kho bhikkhave ceteti yañ ca pakappeti yañca anuseti||
ārammaṇam etaṁ hoti viññāṇassa ṭhitiyā||
ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti||
tasmiṁ patiṭṭhite viññāṇe virūḷhe āyatim punabbhavābhinibbatti hoti||
āyatim punabbhavābhinibbattiyā sati āyatiṁ jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
3 No ce bhikkhave ceteti no ce pakappeti atha ce anuseti||
ārammaṇam etaṁ hoti viññāṇassa ṭhitiyā||
ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti||
tasmiṁ patiṭṭhite viññāṇe virūḷhe āyatiṁ punabbhavābhinibbatti hoti||
āyatiṁ punabbhavābhinibbatiyā sati āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
4 Yato ca kho bhikkhave no ceva ceteti no ca pakappeti no ca anuseti||
ārammaṇam etaṁ na hoti viññāṇassa ṭhitiyā||
ārammaṇe asati patiṭṭhā viññāṇassa na hoti||
tad appatiṭṭhite viññāṇe avirūḷhe āyatiṁ punabbhavābhinibbatti na hoti||
āyatiṁ punabbhavābhinibbattiyā asati āyatiṁ jāti jarāmaraṇam sokadevaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī ti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
39. Cetanā (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Yañca bhikkhave ceteti yañ ca pakappeti yañ ca anuseti||
ārammaṇam etaṁ hoti viññāṇassa ṭhitiyā||
ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti||
tasmiṁ patiṭṭhite viññāṇe virūḷhe nāmarūpassa avakkanti hoti.|| ||
3 Nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ.|| ||
Saḷāyatanapaccayā phasso.|| ||
Phassapaccayā vedanā||
pe|| ||
Tanhā.|| ||
pe.|| ||
Upādānaṁ.|| ||
pe|| ||
Bhavo|| ||
pe|| ||
jāti|| ||
pe|| ||
Jarāmaraṇaṁ||
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
4 No ce bhikkhave ceteti no ca pakappeti atha ce anuseti||
ārammaṇam etaṁ hoti viññāṇassa ṭhitiyā||
ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti.|| ||
Tasmiṁ patiṭṭhite viññāṇe {virūḷhe} nāmarūpassa avakkanti hoti.|| ||
5 Nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ||
pe|| Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
6 Yato ca kho bhikkhave no ceteti no ca pakappeti no ca anuseti||
ārammaṇam etaṁ na hoti viññāṇassa ṭhitiyā||
ārammaṇe asati patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.|| ||
Tad appatiṭṭhite viññāṇe avirūḷhe nāmarūpassa avakkanti na hoti.|| ||
Nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho||
pe|| Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
40. Cetanā (3)
1 Sāvatthiyaṁ viharati|| ||
Yañca kho bhikkhave ceteti yañca pakappeti yañca anuseti||
ārammaṇam etaṁ hoti viññāṇassa ṭhitiyā||
ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti.|| ||
3 Tasmiṁ patiṭṭhite viññāṇe virūḷhe nati hoti||
natyā sati āgatigati hoti||
āgatigatiyā sati cutūpapāto hoti||
cutūpapāte sati āyatiṁ jāti jarāmaraṇam sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
4 No ce bhikkhave ceteti no ca pakappeti atha ce anuseti ārammaṇam etaṁ hoti viññāṇassa ṭhitiyā||
ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti.|| ||
5 Tasmiṁ patiṭṭhite viññāṇe {virūḷhe} nati hoti||
natiyā sati āgatigati hoti||
āgatigatiyā sati cutūpapāto hoti||
cutūpapāte sati āyatiṁ jāti jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
6 Yato ca kho bhikkhave no ce ceteti no ca pakappeti no ca anuseti||
ārammaṇam etaṁ na hoti viññāṇassa ṭhitiyā||
ārammaṇe asati patiṭṭhā viññāṇassa na hoti|| ||
7 Tad appatiṭṭhite viññāṇe avirūḷhe nati na hoti||
natiyā asati āgatigati na hoti||
āgatigatiyā asati cutupapāto na hoti||
cutūpapāte asati āyatiṁ jāti jarāmaraṇam soka paridevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhukkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Kaḷārakhattiyavaggo catuttho.|| ||
Tass'uddānam:|| ||
Bhūtam idaṁ Kalārañca||
Dve ca Ñāṇassa vatthūni||
Avijjāpaccayā ca dve||
Natumhā Cetanā tayo ti.|| ||
Chapter V: Gahapati Vagga
41. Pañcaverabhayā (1)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
I
2 Atha kho Anāthapiṇḍiko gahapati yena Bhagavā tenupasaṅkami||
Upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnam kho Anāthapiṇḍikam gahapatim Bhagavā etad avoca.|| ||
3 Yato kho gahapati ariyasāvakassa pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti||
Catūhi ca sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti||
ariyo cassa ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho||
so akaṅkhamāno attanāva attānaṁ vyākareyya.|| ||
Khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoniyo khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto||
sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano.|| ||
4 Katamāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti.|| ||
5 Yaṁ gahapati pāṇātipātī pāṇātipātapaccayā diṭṭhadhammikam pi bhayam veram pasavati samparāyikam pi bhayaṁ veraṁ pasavati||
cetasikam pi dukkham domanassam {paṭisaṁvediyati}||
pānātipātāpaṭiviratassa evaṁ tam bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.|| ||
6 Yam gahapati adinnādāyi adinnādānapaccayā diṭṭhadhammikam pi bhayam veram pasavati||
samparāyikam pi bhayaṁ veraṁ pasavati||
cetasikam pi dukkhaṁ domanassam {paṭisaṁvediyati}||
adinnādānā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.|| ||
7 Yaṁ gahapati kāmesu micchācārī kāmesu micchācārapaccayā diṭṭhadhammikam pi bhayaṁ veram pasavati||
samparāyikam pi bhayam veram pasavati||
Cetasikam pi dukkham domanassam {paṭisaṁvediyati}||
kāmesu micchācārā paṭiviratassa tam bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.|| ||
8 Yam gahapati musāvādī musāvādapaccayā diṭṭhadhammikam pi bhayam veram pasavati||
samparāyikam pi bhayaṁ veram pasavati||
cetasikam pi dukkham domanassam {paṭisaṁvediyati}||
musāvādā paṭiviratassa evaṁ taṁ bhayaṁ veram vūpasantaṁ hoti.|| ||
9 Yaṁ gahapati surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī surāmerayamajjapamādaṭṭhānapaccayā diṭṭhadhammikam pi bhayaṁ veraṁ pasavati||
samparāyikam pi bhayaṁ veram pasavati||
cetasikam pi dukkhaṁ domanassam {paṭisaṁvedayati}||
sūrāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratassa evam tam bhayaṁ veraṁ vūpasantaṁ hoti.|| ||
Imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti|| ||
II
10 Katamehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti.|| ||
11 Idha gahapati ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti.|| ||
Iti pi so Bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṁ Buddho Bhagavāti.|| ||
12 Dhamme aveccappasādena samannāgato hoti.|| ||
Svākhyāto Bhagavatā Dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṁ veditabbo viññūhīti.|| ||
13 Saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti||
supaṭipanno Bhagavato Sāvakasaṅgho||
ujupaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho||
ñāyapaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho||
sāmīcipaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho||
yadidaṁ cattāri purisayugāni aṭṭhapurisapuggalā.|| ||
Esa Bhagavato Sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaram puññakhettaṁ lokassāti|| ||
14 Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti||
akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūpasaṭṭhehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṁvattanikehi.|| ||
Imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti.|| ||
15 Katamo cassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppatividdho.|| ||
16 Idha gahapati ariyasāvako paṭiccasamuppādaññeva sādhukaṁ yoniso manasi karoti.|| ||
Iti imasmiṁ sati idaṁ hoti||
imasmim asati idaṁ na hoti||
imassuppādā idam uppajjati||
imassa nirodhā idaṁ nirujjhati||
17 Yadidam avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe|| Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho.|| ||
Saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
Ayam assa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho.|| ||
18 Yato ca kho gahapati ariyasāvakassa imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti||
imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti||
ayaṁ cassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho||
so ākaṅkhamano attanā va attānaṁ vyākareyya||
khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoniyo khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto||
sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti.|| ||
Pathamam.|| ||
42. Pañcaverabhayā (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā-Phagavā etad avoca.|| ||
3 Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti||
catūhi ca sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti||
ariyo cassa ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho||
so ākaṅkhamāno attanā va attānam vyākareyya.|| ||
Khīṇanirayomhi||
pe|| avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano.|| ||
[Bhikkhave ti sabbam vitthāretabbaṁ].|| ||
3 Katamāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti.|| ||
Yaṁ bhikkhave pānātipāti||
pe|| ||
Yaṁ bhikkhave adinnādāyī||
pe|| ||
Yaṁ bhikkhave kāmesu micchācārī||
pe|| ||
Yaṁ bhikkhave musāvādī||
pe|| ||
Yaṁ bhikkhave surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī||
pe|| ||
Imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti.|| ||
4 Katamehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti.|| ||
Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe||
pe||
Dhamme||
pe||
Saṅghe||
pe||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti.|| ||
Imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti.|| ||
5 Katamo cassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho.|| ||
Idha bhikkhave ariyasāvako paṭicca samuppādaññeva sādhukaṁ yoniso manasi karoti||
pe.|| ||
Ayam assa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho.|| ||
6 Yato ca kho bhikkhave ariyasāvakassa imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti||
imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti||
ayaṁ cassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho||
So ākaṅkhamāno attanā va attānaṁ vyākareyya.|| ||
Khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoniyo khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto||
sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
43. Dukkha
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dukkhassa bhikkhave samudayañca atthaṅgamañca desissāmi||
taṁ suṇātha||
pe|| ||
I
3 Katamo ca bhikkhave dukkhassa samudayo|| ||
4 Cakkhuṁ ca paticca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṁ||
tiṇṇaṁ saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
Ayaṁ kho bhikkhave dukkhassa samudayo.|| ||
5 Sotaṁ ca paṭicca sadde ca||
6 Ghānaṁ ca paṭicca gandhe ca||
7 Jivhaṁ ca paṭicca rase ca||
8 Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca||
9 Manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṁ||
tiṇṇaṁ saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
Ayaṁ kho bhikkhave dukkhassa samudayo.|| ||
II
10 Katamo ca bhikkhave dukkhassa atthaṅgamo.|| ||
11 Cakkhuṁ ca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇam||
tiṇṇaṁ saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā.|| ||
Tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
bhavanirodhā jātinirodho||
jātinirodhā jatāmaraṇam sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
Ayaṁ kho bhikkhave dukkhassa atthaṅgamo.|| ||
12 Sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṁ.|| ||
13 Ghānañ ca paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṁ|| ||
14 Jivhaṁ ca paṭicca||
pe|| ||
15 Kāyaṁ ca paṭicca||
pe|| ||
16 Manaṁ ca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṁ||
tiṇṇam saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
bhavanirodhā jātinirodho||
jātinirodhā jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakhandhassa nirodho hoti.|| ||
17 Ayaṁ kho bhikkhave dukkhassa atthaṅgamo ti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
44. Loko
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Lokassa bhikkhave samudayañca atthaṅgamañca desissāmi||
Tam suṇātha||
pe|| ||
I
3 Katamo ca bhikkhave lokassa samudayo.|| ||
4 Cakkhuṁ ca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṁ||
tiṇṇam saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
taṇhapaccayā upādānaṁ||
upādānapaccayā bhavo||
bhavapaccayā jāti||
jātipaccayā jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti||
Ayaṁ lokassa samudayo.|| ||
5 Sotañca paṭicca sadde ca||
pe|| ||
6 Ghānaṁ ca paṭicca gandhe ca||
pe|| ||
7 Jivhaṁ ca paṭicca rase ca||
pe|| ||
8 Kāyaṁ ca paṭicca poṭṭhabbe ca.|| ||
9 Manaṁ ca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇam||
tiṇṇam saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
pe||
jātipaccayā jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.|| ||
Ayaṁ kho bhikkhave lokassa samudayo.|| ||
II
10 Katamo ca bhikkhave lokassa atthaṅgamo.|| ||
11 Cakkhuṁ ca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇam||
tiṇṇaṁ saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
pe.|| ||
evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
Ayaṁ lokassa atthaṅgamo.|| ||
12 Sotaṁ ca paṭicca sadde ca||
pe|| ||
13 Ghānaṁ ca paṭicca gandhe ca||
pe|| ||
14 Jivhaṁ ca paṭicca rase ca||
pe|| ||
15 Kāyaṁ ca paṭicca poṭṭhabbe ca||
pe|| ||
16 Manaṁ ca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṁ||
tiṇṇam saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā.|| ||
tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
pe.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
17 Ayaṁ kho bhikkhave lokassa atthaṅgamoti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
45. Ñātika
1 Evam me sutaṁ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Ñātike viharati Giñjakāvasathe.|| ||
I
2 Atha kho Bhagavā rahogato paṭisallīno imam dhammapariyāyam abhāsi.|| ||
3 Cakkhuṁ ca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṁ||
tiṇṇaṁ saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
taṇhāpaccayā upādānaṁ||
pe|| Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
4 Sotañca paṭicca sadde ca||
pe|| ||
5 Ghānañca paṭicca gandhe ca||
pe|| ||
6 Jivhaṁ ca paṭicca rase ca||
pe|| ||
7 Kāyaṁ ca paṭicca poṭṭhabbe ca||
pe|| ||
8 Manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṁ||
tiṇṇaṁ saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
taṇhāpaccayā upādānam||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
9 Cakkhuṁ ca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṁ||
tiṇṇaṁ saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
tassā yeva taṇhāya||
asesavirāganirodhā upādānanirodhe||
upādānanirodhā bhavanirodho||
pe.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti||
pe|| ||
10 Sotañca paṭicca sadde ca||
pe|| ||
11 Ghānañca paṭicca||
pe|| ||
12 Jivhañca paṭicca||
pe|| ||
13 Kāyañca paṭicca||
pe|| ||
14 Manañca paṭicca dhamme uppajjati manoviññāṇaṁ||
tiṇṇaṁ saṅgatiphasso||
phassapaccayā vedanā||
vedanāpaccayā taṇhā||
tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
pe|| ||
Evam atassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
II
15 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Bhagavato upassutiṇṭhito hoti.|| ||
16 Addasā kho Bhagavā taṁ bhikkhum upassutiṇṭhitaṁ|| ||
17 Disvāna taṁ bhikkhum etad avoca.|| ||
Assosi no tvaṁ bhikkhu imaṁ dhammapariyāyanti.|| ||
Evam bhante ti.|| ||
18 Uggaṇhāhi tvaṁ bhikkhu imaṁ dhammapariyāyaṁ||
pariyāpuṇāhi tvaṁ bhikkhu imaṁ dhammapariyāyaṁ.|| ||
Atthasaṁhitāyam bhikkhu dhammapariyāyo ādibrahamacariyako ti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
46. Aññataraṁ
1 Sāvatthiyaṁ viharati|| ||
2 Atha kho aññataro brāhmaṇo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ katham sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho so brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca|| ||
3 Kiṁ nu kho bho Gotama so karoti {paṭisaṁvediyatīti}.|| ||
So karoti so paṭisaṁvediyatītī kho brāhmaṇa ayam eko anto.|| ||
4 Kim pana bho Gotama añño karoti añño paṭisaṁvediyatīti.|| ||
Añño karoti añño paṭisaṁvediyatīti kho brāhmaṇa ayaṁ dutiyo anto.|| ||
Ete te brāhmaṇa ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammaṁ deseti.|| ||
5 Avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
6 Evaṁ vutte so brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca.|| ||
Abhikkantaṁ bho Gotama abhikkantaṁ bho Gotama||
pe||
Upāsakam maṁ bhavaṁ Gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
47. Jānussoṇi
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho Jānussoṇi brāhmaṇo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi||
pe.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho Jānussoṇi brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca.|| ||
3 Kim nu kho bho Gotama sabbaṁ atthīti.|| ||
Sabbam atthīti kho brāhmaṇa ayam eko anto.|| ||
4 Kiṁ pana bho Gotama sabbaṁ natthīti.|| ||
Sabbam natthīti kho brāhmaṇa ayaṁ dutiyo anto.|| ||
Ete te brāhmaṇa ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammaṁ deseti.|| ||
5 Avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
6 Evaṁ vutte so Jāṇussoṇi brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca|| ||
Abhikkantam bho Gotama||
pe||
pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti.|| ||
Sattamam.|| ||
48. Lokāyatika
1 Sāvatthi.|| ||
2 Atha kho lokāyatiko brāhmaṇo yena Bhagavā||
pe|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho lokāyatiko brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca.|| ||
3 Kiṁ nu kho bho Gotama sabbam atthīti.|| ||
Sabbam atthīti kho brāhmaṇa jeṭṭham etam lokāyatam.|| ||
4 Kim pana bho Gotama sabbaṁ natthīti.|| ||
Sabbaṁ natthīti kho brāhmaṇa dutiyaṁ etaṁ lokāyataṁ.|| ||
5 Kiṁ nu kho bho Gotama sabbam ekattan ti||
Sabbam ekattanti kho brāhmaṇa tatiyam etaṁ lokāyataṁ.|| ||
6 Kiṁ pana bho Gotama sabbaṁ puthuttanti.|| ||
Sabbaṁ puthuttanti kho brāhmaṇa catuttham etaṁ lokāyatam.|| ||
Ete te brāhmaṇa ubho ante anupagamma majjhena Tathāgato dhammaṁ deseti.|| ||
7 Avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇaṁ||
pe.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī.|| ||
Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
8 Evaṁ vutte lokāyatiko brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca.|| ||
Abhikkantaṁ bho Gotama||
pe||
ajjatagge pānupe taṁ saraṇaṁ gatanti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
49. Ariyasāvaka (1)
1 Sāvatthi.|| ||
2 Na bhikkhave sutavato ariyasāvakassa evaṁ hoti.|| ||
Kiṁ nu kho kismiṁ sati kiṁ hoti|| ||
Kissuppādā kim uppajjati.|| ||
[Kismiṁ satī saṅkhāra honti|| ||
Kismiṁ sati viññāṇaṁ hoti]|| ||
Kismiṁ sati nāmarūpaṁ hoti||
kismiṁ sati saḷāyatanaṁ hoti||
kismiṁ sati phasso hoti||
kismiṁ sati vedanā hoti||
kismiṁ sati taṇhā hoti||
kismiṁ sati upādānaṁ hoti||
kismiṁ sati bhavo hoti||
kismiṁ sati jāti hoti||
kismiṁ sati jarāmaraṇaṁ hotīti.|| ||
3 Atha kho bhikkhave sutavato ariya sāvakassa aparapaccayā ñāṇam evettha hoti.|| ||
Imasmiṁ sati idaṁ hoti||
imassuppādā idam uppajjati||
[Avijjāya sati saṅkhārā honti||
saṅkhāresu sati viññāṇaṁ hoti ||] viññāṇe sati nāmarūpaṁ hoti||
pe|| ||
Jātiyā sati jarāmaraṇaṁ hotīti.|| ||
So evaṁ pajānāti evam ayam loko samudayatīti.|| ||
4 Na bhikkhave sutavato ariyasāvakassa evaṁ hoti.|| ||
Kiṁ nu kho kismiṁ asati kiṁ na hoti||
kissa nirodhā kiṁ nirujjhati||
[Kismiṁ asati saṅkhārā na honti||
kismiṁ asati viññāṇaṁ na hoti]||
kismiṁ asati nāmarūpaṁ na hoti||
kismiṁ asati saḷāyatanaṁ na hoti||
kismiṁ asati phasso na hoti||
kismiṁ asati vedanā na hoti||
kismiṁ asati taṇhā na hoti||
kismiṁ asati upādānaṁ na hoti||
kismiṁ asati bhavo na hoti||
kismiṁ asati jāti na hoti||
kismiṁ asati jarāmaraṇaṁ na hotīti||
pe|| ||
5 Atha kho bhikkhave sutavato ariyasāvakassa aparapaccayā ñāṇam evettha hoti||
Imasmiṁ asīti idaṁ na hoti||
imassa nirodhā idaṁ nirujjhati||
[Avijjāya asati saṅkhārā na honti||
saṅkhāresu asati viññāṇaṁ na hoti]||
viññāṇe asati nāmarūpaṁ na hoti||
nāmarūpe asati saḷāyatanam na hoti||
pe||
phasso na hoti||
pe||
vedanā na hoti||
taṇhā na hoti||
pe||
upādānaṁ na hoti||
pe||
bhavo na hoti||
pe||
jāti na hoti||
pe||
jātiyā asati jarāmaraṇaṁ na hotīti||
pe|| ||
So evaṁ pajānāti evam ayaṁ loko nirujjhatīti.|| ||
6 Yato ca kho bhikkhave ariyasāvako evaṁ lokassa samudayañca atthaṅgamañca yathābhūtaṁ pajānāti||
ayaṁ vuccati bhikkhave ariyasāvako diṭṭhisampanno iti pi||
pe|| ||
amatadvāram āhacca tiṭṭhati iti pīti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
50. Ariyasāvaka (2)
1 Sāvatthi.|| ||
2 Na bhikkhave sutavato ariyasāvakassa evaṁ hoti.|| ||
Kiṁ nu kho kismiṁ sati kiṁ hoti.|| ||
Kissuppādā kim uppajjati||
kismiṁ sati saṅkhārā honti||
kismiṁ sati viññāṇaṁ hoti||
kismiṁ sati nāmarūpaṁ hoti||
kismiṁ sati saḷāyatanaṁ hoti||
kismiṁ sati phasso hoti||
kismiṁ sati vedanā hoti||
kismiṁ sati taṇhā hoti||
kismiṁ sati upādānaṁ hoti||
kismiṁ sati bhavo hoti||
kismiṁ sati jāti hoti||
kismiṁ sati jarāmaraṇaṁ hoti||
pe|| ||
3 Atha kho bhikkhave sutavato ariyasāvakassa aparapaccayā ñāṇam evettha hoti.|| ||
Imasmiṁ sati idaṁ hoti||
imassuppādā idam uppajjati.|| ||
Avijjāya sati saṅkhārā honti||
saṅkhāresu sati viññāṇaṁ hoti||
viññāṇe sati nāmarūpaṁ hoti||
nāmarūpe sati saḷāyatanam hoti||
saḷāyatane sati phasso hoti||
phasse sati vedanā hoti||
vedanāya sati taṇhā hoti||
taṇhāya sati upādānaṁ na hoti||
upādāne sati bhavo hoti||
bhave sati jāti hoti||
jātiyā sati jarāmaraṇaṁ hotīti.|| ||
So evaṁ jānāti evam ayaṁ loko samudayatīti.|| ||
4 Na bhikkhave sutavato ariyasāvakassa evaṁ hoti||
Kiṁ nu kho kismiṁ asati kiṁ na hoti||
kissa nirodhā kiṁ nirujjhati||
kismiṁ asati saṅkhārā na honti||
kismiṁ asati viññāṇaṁ na hoti||
pe|| ||
Kismim asati jarāmaraṇaṁ na hoti.|| ||
5 Atha kho bhikkhave sutavato ariyasāvakassa aparapaccayā ñāṇam evettha hoti.|| ||
Imasmim asati idaṁ na hoti||
imassa nirodhā idaṁ nirujjhati||
Avijjāya asati saṅkhārā na honti||
saṅkhāresu asati viññāṇaṁ na hoti||
viññāṇe asati nāmarūpaṁ na hoti||
nāmarūpe asati saḷāyatanaṁ na hoti||
pe|| jātiyā asati jarāmaraṇaṁ na hotīti.|| ||
So evam pajānāti evam ayaṁ loko nirujjhatīti.|| ||
6 Yato ca kho bhikkhave ariyasāvako evam lokassa samudayañca atthaṅgamañca yathābhūtaṁ pajānāti||
ayaṁ vuccati bhikkhave ariyasāvako diṭṭhisampanno iti pi||
passati imaṁ saddhammam iti pi||
sekhena ñāṇena samannāgato iti pi||
[sekhāya vijjāya samannāgato iti pi ||] dhammasotaṁ samāpanno iti pi||
ariyo nibbedhikapañño iti pi||
amatadvāram āhacca tiṭṭhati iti pīti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Gahapativaggo pañcamo.|| ||
Tass'uddānaṁ.|| ||
Dve Pañcaverabhayā vuttā||
Dukkhaṁ Loko ca Ñātikaṁ||
Aññataraṁ Jānussoṇi ca||
Dve Ariyasāvakā vuttā||
Vaggo tena pavuccatīti||
Chapter VI: Rukkha Vagga
51. Parivimaṁsana
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyam viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Tatra Bhagavā bhikkhū āmantesi Bhikkhavo ti.|| ||
Bhadante ti te bhikkhū Bhagavato paccassosum.|| ||
3 Bhagavā etad avoca.|| ||
Kittāvatā nu kho bhikkhave bhikkhu {pariviṁsamāno} parivīmaṁseyya sabbaso sammādukkhakkhayāyāti.|| ||
{Bhagavaṁmūlakā} no bhante dhammā Bhagavaṁnettikā Bhagavaṁpaṭisaraṇā||
sādhu vata bhante Bhagavantaṁ yeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho||
Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti.|| ||
4 Tena hi bhikkhave taṁ suṇātha sādhukaṁ manasi karotha bhāsissāmīti.|| ||
Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
Bhagavā etad avoca.|| ||
5 Idha bhikkhave bhikkhu parivīmaṁsamāno parivīmaṁsati.|| ||
Yaṁ kho idam anekavidhaṁ nānappakārakaṁ dukkhaṁ loke uppajjati jarāmaraṇaṁ||
idaṁ nu kho dukkhaṁ kiṁnidānaṁ kiṁsamudayaṁ kiñjātikaṁ kimpabhavaṁ.|| ||
kismiṁ sati jarāmaraṇaṁ hoti||
kismiṁ asati jarāmaraṇaṁ na hotīti.|| ||
6 So parivīmaṁsamāno evam pajānāti||
Yaṁ kho idam anekavidhaṁ nānappakarakaṁ dukkhaṁ loke uppajjati jarāmaraṇaṁ||
idaṁ kho dukkhaṁ jātinidānaṁ jātisamudayaṁ jātijātikaṁ jātipabhavaṁ.|| ||
Jātiyā sati jarāmaraṇaṁ hoti||
jātiyā asati jarāmaraṇaṁ na hotīti.|| ||
7 So jarāmaraṇaṁ ca pajānāti jarāmaraṇasamudayaṁ ca pajānāti jarāmaraṇanirodhaṁ ca pajānāti||
yā ca jarāmaraṇanirodhasāruppagāminī paṭipadā taṁ ca pajānāti.|| ||
Tathā paṭipanno ca hoti anudhammacārī.|| ||
8 Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu sabbaso sammādukkhakkhayāya paṭipanno jarāmaraṇanirodhāya.|| ||
9 Athāparaṁ parivīmaṁsamāno parivīmaṁsati.|| ||
Bhavo panāyaṁ kinnidāno||
Upādānaṁ panidaṁ kinnidānam||
Taṇhā panāyaṁ kinnidānā||
Vedanā||
Phasso||
Saḷāyatanaṁ panidaṁ kinnidānaṁ||
Nāmarūpaṁ panidaṁ||
Viññāṇaṁ panidaṁ||
Saṅkhārā panime kinnidānā kiṁsamudayā kiñjātikā kiṁpabhāvā||
kismiṁ sati saṅkhārā honti kismiṁ asati saṅkhārā na hontī ti.|| ||
10 So parivimaṁsamāno evaṁ pajānāti.|| ||
Saṅkhārā avijjānidānā avijjāsamudayā avijjājātikā avijjāpabhavā.|| ||
Avijjāya sati saṅkhārā honti||
avijjāya asati saṅkhārā na hontī ti.|| ||
11 So saṅkhāre ca pajānāti saṅkhārasamudayañca pajānāti saṅkhāranirodhañ ca pajānāti||
yā ca saṅkhārānirodhasāruppagāminī paṭipadā taṁ ca pajānāti.|| ||
Tathā paṭipanno ca hoti anudhammacārī.|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu sabbaso sammādukkhakkhayāya paṭipanno saṅkhāranirodhāya.|| ||
12 Avijjāgato yaṁ bhikkhave purisapuggalo puññaṁ ce saṅkhāram abhisaṅkharoti||
puññūpagaṁ hoti viññāṇaṁ||
apuññaṁ ce saṅkhāraṁ abhisaṅkharoti||
apuññūpagaṁ hoti viññāṇaṁ||
Āneñjam ce saṅkhāram abhisaṅkharoti||
āneñjūpagaṁ hoti viññānaṁ.|| ||
13 Yato kho bhikkhave bhikkhuno avijjā pahīnā hoti vijjā uppannā||
so avijjāvirāgā vijjuppādā-n-eva puññabhisaṅkhāram abhisaṅkharoti||
na apuññābhisaṅkhāram abhisaṅkharoti||
na ānejābhisaṅkhāram abhisaṅkharoti.|| ||
14 Anabhisaṅkharonto anabhisañcetayanto na kiñci loke upādiyati||
anupādiyaṁ na paritassati||
aparitassaṁ paccattaññeva parinibbāyati||
khīṇā jāti||
vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ {karaṇīyaṁ} nāparam itthattāyā ti pajānāti.|| ||
15 So sukham ce vedanaṁ vedayati||
sā aniccāti pajānāti||
anajjhositā ti pajānāti||
anabhinanditāti pajānāti.|| ||
Dukkhaṁ ce vedanam vedayati||
sa aniccā ti pajānāti||
anajjhositāti pajānāti||
anabhinanditā ti pajānāti.|| ||
Adukkham asukhaṁ ce vedanaṁ vedayati||
sā aniccāti pajānāti||
anajjhositāti pajānāti||
anabhinanditā ti pajānāti.|| ||
16 So sukhaṁ ce vedanaṁ vedayati visaññutto taṁ vedanam vedayati||
dukkhaṁ ce vedanaṁ vedayati visaññutto taṁ vedanaṁ vedayati||
adukkham asukhaṁ ce vedanaṁ vedayati visaññutto taṁ vedanaṁ vedayati||
17 So kāyapariyantikaṁ vedanaṁ vediyamāno kāyapariyantikaṁ vedanaṁ vediyāmīti pajānāti||
jīvitapariyantikaṁ vedanaṁ vediyamāno jīvitapariyantikaṁ vedanaṁ vediyāmīti pajānāti||
kāyassa bhedā uddhaṁ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītibhavissanti||
sarīrāni avasissantīti pajānāti.|| ||
18 Seyyathāpi bhikkhave puriso kumbhakārapākā uṇhaṁ kumbham uddharitvā same bhūmibhāge patiṭṭhapeyya tatra yāyam usmā sa tattheva vūpasameyya kapallāni avasiseyyuṁ||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu kāyapariyantikaṁ vedanaṁ vediyamāno kāyapariyantikaṁ vedanaṁ vediyāmīti pajānāti||
jīvitapariyantikaṁ vedanaṁ vedijamāno jivitapariyantikam vedanam vediyāmīti pajānāti||
kāyassa bhedā uddhaṁ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītibhavissanti||
sarīrāni avassissantīti pajānāti.|| ||
19 Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
api nu kho khīnāsavo bhikkhu puññābhisaṅkhāraṁ vā abhisaṅkhareyya apuññābhisaṅkhāram vā abhisaṅkhareyya āneñjābhisaṅkhāram vā abhisaṅkhareyyāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
20 Sabbaso vā pana saṅkhāresu asati saṅkharānirodhā api nu kho viññāṇaṁ paññayethāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
21 Sabbaso vā pana viññāṇe asati saṅkhāranirodhā api nu kho nāmarūpaṁ paññāyethāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
22 Sabbaso vā nāmarūpe asati nāmarūpanirodhā api nu kho saḷāyatanaṁ paññāyethāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
23 Sabbaso vā pana saḷāyatane asati saḷāyatananirodhā api nu kho phasso paññāyethāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
24 Sabbaso vā pana phasse asati phassanirodhā api nu kho vedanā paññāyethāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
25 Sabbaso vā pana vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho taṇhā paññāyethāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
26 Sabbasso vā pana taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho upādānam paññāyethāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
27 Sabbaso vā pana upādāne asati upādānanirodhā api nu kho bhavo paññāyethāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
28 Sabbaso vā pana bhave asati bhavanirodhā api nu kho jāti paññāyethāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
29 Sabbaso vā pana jātiyā asati jātinirodhā api nu kho jarāmaraṇaṁ paññāyethāti.|| ||
No etam bhante.|| ||
30 Sādhu sādhu bhikkhave||
evam etam bhikkhave netam aññathā.|| ||
Saddahatha me tam bhikkhave adhimuccatha nikkaṅkhā ettha hotha nibbicikicchā||
esevanto dukkhassāti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
52. Upādāna
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Upādāniyesu bhikkhave dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavāḍḍhati||
taṇhāpaccayā upādānaṁ||
upādānapaccayā bhavo bhavapaccayā jāti||
jātipaccayā jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave dasannaṁ vā kaṭṭhavāhānaṁ vīsāya vā kaṭṭhavāhānaṁ tiṁsāya vā kaṭṭhavāhānaṁ cattārīsāya vā kaṭṭhavāhānaṁ mahā aggikkhandho jāleyya||
Tatra puriso kālena kālaṁ sukkhāni ceva tiṇāni pakkhippeyya||
sukkhāni ca gomayāni pakkhippeyya||
sukkhāni ca kaṭṭhāni pakkhippeyya||
Evañhi so bhikkhave mahā aggikkhando tadāhāro tadupādāno ciram dīgham addhānam jaleyya|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave upādāniyesu dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati||
taṇhāpaccayā upādānaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
5 Upādāniyesu bhikkhave dhammesa ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
bhavanirodhā jātinirodho||
jātinirodha jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
6 Seyyathāpi bhikkhave dasannaṁ vā kaṭṭhavāhānam vīsāya vā||
tiṁsāya vā cattārīsāya vā kaṭṭhavāhānam mahā aggikkhandho jāleyya||
tatra puriso na kālena kālaṁ sukkhāni ceva tiṇāni pakkhippeyya||
na sukkhāni ca gomayāni pakkhippeyya||
na sukkhāni ca kaṭṭhāni pakkhippeyya||
Evañhi so bhikkhave mahā aggikkhandho purimassa ca upādānassa pariyādānā aññāssa ca anupāhārā anāhāro nibbāyeyya.|| ||
7 Evam eva kho bhikkhave upādāniyesu dhammesu ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
tanhānirodhā upādānanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
53. Saññojanaṁ (1)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Saññojaniyesu bhikkhave dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati||
taṇhāpaccayā upādānaṁ||
[upādānāpaccayābhavo||
bhavapaccayājāti||
jatipaccayājarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti]|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave telaṁ ca paṭicca vaṭṭim ca paṭicca telappadīpo jhāyeyya||
tatra puriso kālena kalaṁ telam āsiñceyya vaṭṭim upasamhareyya||
Evañhi so bhikkhave telappadīpo tadāhāro tad upādāno ciraṁ dīgham addhānaṁ jaleyya|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave saṅyojaniyesu dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati||
taṇhāpaccayā upādānaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
5 Saññojaniyesu bhikkhave dhammesu ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
tanhānirodhā upādānanirodho||
pe.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
6 Seyyathāpi bhikkhave telaṁ ca paṭicca vaṭṭiṁ ca paṭicca telappadīpo jhāyeyya||
tatra puriso na kālena kālaṁ telam āsiñceyya na vaṭṭiñca upasaṁhareyya||
Evañhi so bhikkhave telappadīpo purimassa ca upādañassa pariyādānā aññassa ca anupāhārā anāhāro nibbāyeyya.|| ||
7 Evam eva kho bhikkhave saṅyojaniyesu dhammesu ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Tatiyam.|| ||
54. Saññojanaṁ (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave telaṁ ca paṭicca vaṭṭiṁ ca paṭicca telappadīpo jhāyeyya||
tatra puriso kālena kālam telam āsiñceyya vaṭṭiṁ upasaṁhareyya||
evam hi so bhikkhave telappadīpo tadāhāro tadupādāno ciraṁ dīgham addhānaṁ jāleyya|| ||
Evam eva kho bhikkhave saṅyojaniyesu dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati||
taṇhāpaccayā upādānam||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave telaṁ ca paṭicca vaṭṭiṁ ca paṭicca telappadīpo jhāyeyya||
tatra na kālena kālam telam āsiñceyya na vaṭṭiṁ ca upasaṁhareyya||
Evañ hi so bhikkhave telappadīpo purimassa ca upādānassa pariyādānā aññassa ca anupāhārā anāhāro nibbāyeyya.|| ||
Evam eva kho bhikkhave saṅyojaniyesu dhammesu ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
pe.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Catuttham.|| ||
55. Mahārukkho (1)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Upādāniyesu bhikkhave dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati||
Taṇhāpaccayā upādānam||
pe.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave mahārukkho||
tassa yāni ceva mūlāni adhogamāniyāni ca tiriyaṅgamāni sabbān tāni uddham ojam abhiharanti||
Evañ hi so bhikkhave mahārukkho tadāhāro tadupādāno ciraṁ dīgham addhānaṁ tiṭṭheyya.|| ||
Evam eva kho bhikkhave upādāniyesu dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati||
tanhāpaccayā upādānam||
[upadānapaccayā bhavo] ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
4 Upādāniyesu bhikkhave dhammesu ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
5 Seyyathāpi bhikkhave mahārukkho||
Atha puriso āgaccheyya kuddālapiṭakam ādāya||
so taṁ rukkhaṁ mūle chindeyya||
mulena chetvā paliṁ khaṇeyya||
paliṁ khaṇitvā mulāni uddhareyya antamaso usīraṇāḷimattānipi||
so taṁ rukkhaṁ khaṇḍākhaṇḍikaṁ chindeyya||
khaṇḍākhaṇḍikaṁ chetvā phāleyya||
phāletvā sakalikaṁ sakalikaṁ kareyya||
sakalikam sakalikaṁ karitvā vātātape visoseyya||
vātātape visosetvā agginā ḍaheyya||
agginā ḍahitvā masiṁ kareyya||
masiṁ karitvā mahāvāte vā opuneyya||
nadiyāvā sīghasotāya pavāheyya.|| ||
Evañhi so bhikkhave mahārukkho ucchinnamūlo assa||
tālavatthukato anabhāvaṅkato āyatim anuppādadhammo.|| ||
6 Evam eva kho bhikkhave upādāniyesu dhammesu ādīnavānuppassino viharato taṇhā nirujjhati||
taṇhānirodhā upādānanirodho.|| ||
pe [upādānanirodhā bhavanirodho].|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
56. Mahārukkho (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave mahārukkho||
tassa yāni ceva mūlāni adhogamāniyāni ca tiriyaṅgamāni sabbāni tāni uddham ojam abhiharanti||
Evañhi so bhikkhave mahārukkho tadāhāro tadupādāno ciraṁ dīgham addhānam tiṭṭheyya.|| ||
3 Evam eva kho bhikkhave upādāniyesu dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati.|| ||
Taṇhāpaccayā upādānaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
4 Seyyathāpi bhikkhave mahārukkho||
Atha puriso āgaccheyya kuddālapiṭakam ādāya||
so taṁ rukkham mūle chindeyya||
mūle chetvā paliṁ khaṇeyya||
paliṁ khaṇitvā mulāni uddhareyya||
pe|| ||
Nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya.|| ||
Evañhi so bhikkhave mahārukkho ucchinnamūlo assa||
tālavatthukato anabhāvaṅkato āyatim anuppādadhammo.|| ||
5 Evam eva kho bhikkhave upādāniyesu dhammesu ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Chaṭṭham.|| ||
57. Taruṇa
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Saññojaniyesu bhikkhave dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati||
taṇhāpaccayā upādānaṁ||
pe.|| ||
Evam etassa kevalassa samudayo hoti.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave taruṇo rukkho||
tassa puriso kālena kālam mūlāni palisajjeyya||
kālena kālam paṁsuṁ dadeyya||
kālena kālaṁ udakam dadeyya.|| ||
Evañhi so bhikkhave taruṇo rukkho tadāhāro tadupādāno vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullam āpajjeyya.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave saṅyojaniyesu dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati||
taṇhāpaccayā upādānaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
5 Saññojaniyesu bhikkhave dhammesu ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
la.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
6 Seyyathāpi bhikkhave taruṇo rukkho||
Atha puriso āgaccheyya kuddālapiṭakam ādāya||
So taṁ rukkhaṁ mūle chindeyya mūle chetvā phalikhaṇeyya||
phalikhaṇitvā mūlani uddhareyya antamaso usīranāḷamattāni pi so taṁ rukkhaṁ khaṇḍākhaṇḍikam chindeyya khaṇḍākhandikaṁ chetvā phaleyya phāletvā sakalikam sakalikaṁ kareyya sakalikaṁ sakalikaṁ karitvā vātātape visosetvā agginā ḍaheyya agginā ḍahetvā masiṁ kareyya masiṁ karitvā vātātape vā opuneyya nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya||
evañhi so bhikkhave taruṇo rukkho ucchinnamūlo assa||
tālavatthukato anabhāvakato āyatim anuppādadhammo.|| ||
7 Evam eva kho bhikkhave saṅyojaniyesu dhammesu ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
58. Nāmarūpam
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Saññojaniyesu bhikkhave dhammesu assādānupassino viharato nāmarūpassa avakkanti hoti||
Nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave mahārukkho||
tassa yāni ceva mūlāni adhogamāni yāni ca tiriyaṅgamāni||
sabbāni tāni uddham ojam abhiharanti||
Evañhi so bhikkhave mahārukkho tadāhāro tadupādāno ciraṁ dīgham addhānaṁ tiṭṭheyya.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave saṅyojaniyesu dhammesu assādānupassino viharato nāmarūpassa avakkanti hoti||
pe.|| ||
5 Saññojaniyesu bhikkhave dhammesu ādīnavānupassino viharato nāmarūpassa avakkanti na hoti||
nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
6 Seyyathāpi bhikkhave mahārukkho||
atha puriso āgaccheyya kuddālapiṭakam ādāya||
pe|| ||
Āyatim anupādadhammo|| ||
7 Evam eva kho bhikkhave saṅyojaniyesu dhammesu ādinavānupassino viharato nāmarūpassa avakkanti na hoti||
Nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
59. Viññāṇaṁ
Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Saññojaniyesu bhikkhave dhammesu assādānupassino viharato viññāṇassa avakkanti hoti||
viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave mahārukkho||
tassa yāni ceva mulāni||
pe|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave saṅyojaniyesu dhammesu ādīnavānupassino viharato viññāṇassa avakkanti hoti||
viññāṇapaccayā nāmarūpam||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
5 Saññojaniyesu bhikkhave dhammesu ādīnavānupassino viharato viññāṇassa avakkanti na hoti||
viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
6 Seyyathāpi bhikkhave mahārukkho||
Atha puriso āgaccheyya kuddālapiṭakam ādāya||
pe|| ||
āyatiṁ anuppādadhammo.|| ||
7 Evam eva kho bhikkhave saṅyojaniyesu dhammesu ādīnavānupassino viharato viññāṇassa avakkanti na hoti||
viññāṇassa nirodhā nāmarūpanirodho||
pe|| ||
8 Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
60. Nidāna
1 Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kurusu viharati Kammāsadammaṁ nāma Kurūnaṁ nigamo.|| ||
2 Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
3 Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca.|| ||
Acchariyam bhante abbhutam bhante yāvagambhīro cāyam bhante paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca||
atha ca pana me uttānakuttānako viya khāyatīti.|| ||
4 Māhevām Ānanda māhevam Ānanda||
gambhīro cāyam Ānanda paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca||
Etassa Ānanda dhammassa {aññāṇaṁ} ananubodhā appativedhā evam ayaṁ pajā tantākulakajātā guḷigandhikajātā muñjapabbajā bhūtā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ saṁsāraṁ nātivattati|| ||
5 Upādāniyesu Ānanda dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati||
taṇhāpaccayā upādānaṁ||
upādānapaccayā bhavo||
[bhavapaccayā jāti||
jātipaccayā jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti ||] Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
6 Seyyathāpi Ānanda mahārukkho||
tassa yāni ceva mūlāni adhogamāni yāni ca tiriyaṅgamāni||
sabbāni tāni uddham ojam abhisaṁharanti||
Evañhi so Ānanda mahārukkho tadāhāro tadupādāno ciraṁ dīgham addhānaṁ tiṭṭheyya.|| ||
7 Evam eva kho Ānanda upādāniyesu dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati|| taṇhapaccayā upādānaṁ||
upādānapaccayā bhavo||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
8 Upādāniyesu Ānanda dhammesu ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
[upādānanirodha bhavanirodho ||] pe|| Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
9 Seyyathāpi Ānanda mahārukkho||
Atha puriso āgaccheyya kuddālapiṭakam ādāya||
So tam rukkhaṁ mūle chindeyya||
mūle chetvā paliṁ khaṇeyya||
paliṁ khaṇitvā mūlāni uddhareyya antamaso usīranāḷimattāni pi||
so taṁ rukkham khaṇḍākhaṇḍikaṁ chindeyya||
khaṇḍākhaṇḍikaṁ chinditvā phāleyya||
phāletvā sakalikaṁ sakalikaṁ kareyya||
sakalikaṁ sakalikaṁ karitvā vātātape visoseyya||
vātātāpe visosetvā agginā ḍaheyya||
agginā ḍahetvā masiṁ kareyya||
masiṁ karitvā mahāvāte vā opuneyya nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya||
Evañhi so Ānanda mahārukkho ucchinnamūlo assa tālavatthukato anabhāvanikato āyatiṁ anuppādadhammo.|| ||
10 Evam eva kho Ānanda upādāniyesu dhammesu ādīnavānupassino viharato taṇhā nirujjhati||
taṇhānirodhā upādānanirodho||
upādānanirodhā bhavanirodho||
bhavanirodhā jātinirodho||
jātinirodhā jarāmaraṇaṁ sokoparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Rukkhavaggo chaṭṭho.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Parivīmaṁsanupādānaṁ||
Dve ca Saññojanāni ca||
Mahārukkhena dve vuttā||
Taruṇena ca sattamaṁ||
Nāmarūpañca Viññāṇaṁ||
Nidānena ca te dasāti.|| ||
Chapter VII: Mahā Vagga
61. Assutavato
1 Evaṁ me sutaṁ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Assutavā bhikkhave putthujjano imasmiṁ cātumahābhūtikasmiṁ kāyasmim nibbindeyya pi virajjeyya pi vimucceyya pi.|| ||
3 Taṁ kissa hetu?|| ||
Dissati bhikkhave imassa catumahābhūtikassa kāyassa ācayo pi apacayo pi ādānam pi nikkhepanam pi.|| ||
Tasmā tatrāssutavā puthujjano nibbindeyya pi virajjeyya pi vimucceyya pi.|| ||
4 Yaṁ ca kho etaṁ bhikkhave vuccati cittaṁ iti pi mano iti pi viññānaṁ iti pi|| tatrassutavā puthujjano nālaṁ nibbinditum nālaṁ virajjituṁ nālaṁ vimuccituṁ.|| ||
5 Tam kissa hetu|| Dīgharattaṁ hetaṁ bhikkhave assutavato puthujjanassa ajjhositaṁ mamāyitaṁ parāmaṭṭham Etam mama eso ham asmi eso me attāti.|| ||
Tasmā tatrāssutavā puthujjano nālaṁ nibbindituṁ nālaṁ virajjituṁ nālam vimuccituṁ.|| ||
6 Varaṁ bhikkhave assutavā puthujjano imaṁ cātumahābhūtikaṁ kāyam attato upagaccheyya na tveva cittaṁ.|| ||
7 Taṁ kissa hetu?|| ||
Dissatāyam bhikkhave cātumahābhūtiko kāyo ekam pi vassaṁ tiṭṭhamāno||
dve pi vassāni tiṭṭhamāno||
tīṇi pi vassāni tiṭṭhamāno||
cattāri pi vassāni tiṭṭhamāno||
pañca pi vassāni tiṭṭhamāno||
dasa pi vassāni tiṭṭhamāno||
vīsati pi vassāni tiṭṭhamāno||
tiṁsam pi vassāni tiṭṭhamāno||
Cattārīsam pi vassāni tiṭṭhamāno||
paññāsam pi vassāni tiṭṭhamāno||
vassasatam pi tiṭṭhamāno||
bhiyyo pi tiṭṭhamāno.|| ||
Yaṁ ca kho etaṁ bhikkhave vuccati cittam iti pi mano iti pi viññāṇam iti pi||
taṁ rattiyā ca divasassa ca aññad eva uppajjati aññaṁ nirujjhati.|| ||
8 Seyyathāpi bhikkhave makkaṭo arāññe pavane caramāno sākhaṁ gaṇhati||
taṁ muñcitvā aññaṁ gaṇhati||
Evam eva kho bhikkhave yad idam vuccati cittam iti pi mano iti pi viññāṇam iti pi||
taṁ rattiyā ca divasassa ca ānnad eva uppajjati aññam nirujjhati.|| ||
9 Tatra bhikkhave sutavā ariyasāvako paṭiccasamuppādaṁ yeva sādhukaṁ yoniso manasi karoti.|| ||
Iti pi imasmim sati idam hoti imassuppādā idam uppajjati||
imasmiṁ asati idaṁ na hoti imassa nirodhā idaṁ nirujjhati.|| ||
Yad idam avijjāpaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññāṇam||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
10 Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
saṅkharanirodhā viññāṇanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
11 Evam passaṁ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpasmiṁ pi nibbindati||
vedanāya pi nibbindati||
saññāya pi nibbindati||
saṅkhāresu pi nibbindati||
viññāṇasmim pi nibbindati.|| ||
Nibbindaṁ virajjati||
virāgā vimuccati||
vimuttasmiṁ vimuttamiti ñāṇaṁ hoti.|| ||
Khīṇājāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyam nāparam itthattāyāti pajānātīti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
62. Assutavā (2)
1 Sāvatthiyam viharati.|| ||
2 Assutavā bhikkhave puthujjano imasmiṁ cātumahābhūtikasmiṁ kāyasmim nibbindeyya pi virajjeyya pi vimucceyya pi.|| ||
3 Taṁ kissa hetu?|| ||
Dissati bhikkhave imassa cātumahābhūtikassa kāyassa ācayo pi apacayo pi ādānam pi nikkhepanam pi||
tasmā tatrāssutavā puthujjano nibbindeyyapi virajjeyya pi vimucceyya pi.|| ||
4 Yaṁ ca kho etam bhikkhave vuccati cittam iti pi mano iti pi viññāṇaṁ iti pi||
tatrāssutavā puthujjano nālaṁ nibbindituṁ nālaṁ virajjituṁ nālaṁ vimuccituṁ.|| ||
5 Taṁ kissa hetu?|| ||
Dīgharattañhetaṁ bhikkhave assutavato puthujjanassa ajjhositaṁ mamāyitaṁ parāmaṭṭham etaṁ mama esoham asmi eso me attā ti.|| ||
Tasmā tatrāssutavā puthujjano nālaṁ nibbinditum nālaṁ virajjituṁ nālaṁ vimuccituṁ.|| ||
6 Varaṁ bhikkhave assutavā puthujjano imaṁ cātumahābhūtikaṁ kāyam attato upagaccheyya na tveva cittaṁ.|| ||
7 Taṁ kissa hetu?|| ||
Dissatāyam bhikkhave cātumahābhūtiko kāyo ekam pi vassam tiṭṭhamāno||
dve pi vassāni tiṭṭhamāno||
tīni pi||
pe||
cattāri pi||
pe||
pañcā pi||
pe||
dasa pi||
pe||
vīsati pi||
pe||
tiṁsa pi||
pe||
cattārīsam pi||
pe||
paññāsam pi vassāni tiṭṭhamāno||
vassasatam pi tiṭṭhamāno||
bhiyyo pi tiṭṭhamāno.|| ||
Yaṁ ca kho etam bhikkhave vuccati cittam iti pi mano iti pi viññāṇam iti pi||
taṁ rattiyā ca divasassa ca aññad eva upajjati aññaṁ nirujjhati.|| ||
8 Tatra bhikkhave sutavā ariyasāvako paṭiccasamuppādam yeva sādhukaṁ yoniso manasi karoti||
Iti imasmiṁ sati idaṁ hoti imassuppādā idam uppajjati imasmim asati idaṁ na hoti imassa nirodhā idaṁ nirujjhati.|| ||
9 Sukhavedaniyaṁ bhikkhave phassaṁ paṭicca uppajjati sukhā vedanā||
tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitaṁ sukhavedaniyaṁ phassaṁ paṭicca uppannā sukhā vedanā sā nirujjhati sā v-ūpasammati.|| ||
10 Dukkhavedaniyaṁ bhikkhave phassaṁ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā||
tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitam dukkhavedaniyaṁ phassaṁ paṭicca uppannā dukkhā vedanā sā nirujjhati sā vūpasammati|| ||
11 Adukkhamasukhavedaniyaṁ bhikkhave phassaṁ paṭicca uppajjati adukkhamasukhavedanā||
tasseva adukkhamasukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitam adukkhamasukhavedaniyaṁ phassaṁ paṭicca uppannā adukkhamasukhavedanā sā nirujjhati sa vupasammati.|| ||
12 Seyyathāpi bhikkhave dvinnaṁ kaṭṭhānaṁ saṅghaṭṭasamodhānā usmā jāyati tejo abhinibattati||
tesaṁ yeva dvinnaṁ kaṭṭhānam nānābhāvāvinikkhepā yā tajjā usmā sā nirujjhati sā vūpasammati.|| ||
13 Evam eva kho bhikkhave sukhavedaniyaṁ phassaṁ paṭicca uppajjati sukhavedanā||
tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitaṁ sukhavedaniyaṁ phassaṁ paṭicca uppannā sukhavedanā sā nirujjhati sā vūpasammati.|| ||
14 Dukkhavedaniyaṁ phassam paṭicca||
pe|| ||
15 Adukkhamasukhavedaniyaṁ phassaṁ paṭicca uppajjati adukkhamasukhavedanā||
tasseva adukkhamasukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitam adukkhamasukhavedaniyaṁ phassam paṭicca uppannā adukkhamasukhavedanā sā nirujjhati sā vūpasammati.|| ||
16 Evaṁ passaṁ bhikkhave sutavā ariyasāvako phasse nibbindati||
vedanāya pi nibbindati||
saññāya pi nibbindati||
viññāṇasmim pinibbindati.|| ||
Nibbindaṁ virajjati||
[virāgā vimuccati||
vimuttasmiṁ vimuttamhīti nāṇaṁ hoti.|| ||
Khīnā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇiyaṁ] nāparam itthattāyā ti pajānātīti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
63. Puttamaṁsa
1 Sāvatthi.|| ||
2 Cattāro me bhikkhave āhārā bhūtānaṁ vā sattānaṁ ṭhitiyā sambhavesinaṁ vā anuggahāya.|| ||
3 Katame cattāro.|| ||
Kabaliṅkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā||
phasso dutiyo||
manosāñcetanā tatiyā||
viññāṇaṁ catutthaṁ.|| ||
Ime kho bhikkhave cattāro āhārā bhūtānaṁ vā sattānaṁ ṭhitiyā sambhavesinaṁ va anuggahāya.|| ||
4 Kathaṁ ca bhikkhave kabaliṅkāro āharo daṭṭhabbo.|| ||
5 Seyyathāpi bhikkhave dve jayampatikā parittaṁ sambalam ādāya kantāramaggaṁ paṭipajjeyyuṁ||
tesam assa ekaputtako piyo manāpo|| ||
6 Atha kho tesaṁ bhikkhave dvinnaṁ jayampatikānaṁ kantāragatānaṁ yā parittā sambalamattā sā parikkhayaṁ pariyādānaṁ gaccheyya||
siyā ca nesaṁ kantārāvaseso anithiṇṇo.|| ||
7 Atha kho tesam bhikkhave dvinnam jayampatikānam evam assa.|| ||
Amhākaṁ kho yā parittā sambalamattā sā parikkhīṇā pariyādiṇṇā||
atthi cāyaṁ kantārāvaseso anittiṇṇo||
Yannuna mayaṁ imam ekaputtakaṁ piyaṁ manāpaṁ vadhitvā vallūrañca soṇḍikañca karitvā puttamaṁsāni khādantā evantaṁ kantārāvasesaṁ nitthareyyāma||
mā sabbeva tayo vinassimhāti.|| ||
8 Atha kho te bhikkhave dve jayampatikā tam ekaputtakam piyaṁ manāpaṁ vadhitvā vallūrañca soṇḍikañca karitvā puttamaṁsāni khādantā evantaṁ kantārāvasesaṁ nitthareyyuṁ||
te puttamaṁsāni ceva khādeyyuṁ ure ca patipiṁseyyum kahaṁ ekaputtaka kahaṁ ekaputtakāti.|| ||
9 Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave api nu te davāya vā āhāram āhareyyum||
madāya vā āhāram āhareyyuṁ||
Maṇḍanāya vā āhāram āhareyyuṁ||
vibhūsanāya vā āhāram āhareyyunti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
10 Nanu te bhikkhave yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya āhāram āhareyyunti.|| ||
Evam bhante.|| ||
11 Evam eva khvāhaṁ bhikkhave kabaliṅkāro āhāro daṭṭhabbo ti vadāmi||
kabaliṅkāre bhikkhave āhāre pariññāte pañcakāmaguṇiko rāgo pariññāto hoti||
Pañcakāmaguṇike rāge pariññāte natthi taṁ saṅyojanaṁ yena saṅyojanena saññutto ariyasāvako puna imam lokam āgaccheyya.|| ||
12 Kathañca bhikkhave phassāhāro daṭṭhabbo.|| ||
13 Seyyathāpi bhikkhave gāvī niccammā kuḍḍañce nissāya tiṭṭheyya ye kuḍḍanissitā pāṇā te naṁ khādeyyuṁ||
rukkhañce nissāya tiṭṭheyya ye rukkhanissitā pāṇā te naṁ khādeyyuṁ||
udakañce nissāya tiṭṭheyya ye udakanissitā pāṇā te naṁ khādeyyuṁ||
ākāsañce nissāya tiṭṭheyya ye ākāsanissitā pāṇā te naṁ khādeyyuṁ.|| ||
Yaññad eva hi sā bhikkhave gāvī niccammā nissāya nissāya tiṭṭheyya ye tannissitā tannissitā pāṇā te naṁ khādeyyuṁ||
Evam eva khvāhaṁ bhikkhave phassāhāro daṭṭhabbo ti vadāmi.|| ||
14 Phasse bhikkhave āhāre pariññāte tisso vedanā pāriññātā honti||
tīsu vedanāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttariṁ karaṇīyanti vadāmi.|| ||
15 Kathañca bhikkhave manosañcetanāhāro daṭṭhabbo.|| ||
16 Seyyathāpi bhikkhave aṅgārakāsu sādhikaporisā puṇṇā aṅgārānaṁ vitacchikānaṁ vītadhūmānaṁ||
Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikkūlo||
tam enaṁ dve balavanto purisā nānābāhāsu gahetvā tam aṅgārakāsum upakaḍḍheyyuṁ||
atha kho bhikkhave tassa purisassa ārakāvassa cetanā ārakā patthanā ārakā paṇidhi.|| ||
17 Taṁ kissa hetu?|| ||
Evaṁ hi bhikkhave tassa purisassa hoti.|| ||
Imaṁ cāhaṁ aṅgārakāsuṁ papatissāmi tato nidānaṁ maraṇaṁ vā nigacchāmi maraṇamattaṁ vā dukkhanti.|| ||
Evam eva khvāhaṁ bhikkhave manosañcetanāhāro daṭṭhabbo ti vadāmi|| ||
18 Manosañcetanāya bhikkhave āhāre pariññāte tisso taṇhā pariññātā honti||
tīsu taṇhāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi uttariṅkaraṇīyanti vadāmi.|| ||
19 Kathañca bhikkhave viññāṇāhāro daṭṭhabbo.|| ||
20 Seyyathāpi bhikkhave coram āgucāriṁ gahetvā rañño dasseyyuṁ||
Ayante deva coro āgucārī||
imassa yaṁ icchitaṁ taṁ daṇḍam paṇehīti||
tam enam rājā evaṁ vadeyya||
Gacchatha bho imaṁ purisaṁ pubbaṇhasamayaṁ sattisatena hanathāti||
tam enaṁ pubbaṇhasamayaṁ sattisatena hareyyuṁ.|| ||
21 Atha rājā majjhantikaṁ samayaṁ evaṁ vadeyya.|| ||
Ambho kathaṁ so purisoti.|| ||
Tatheva deva jīvatīti||
tam eṇam rājā evam vadeyya.|| ||
Gacchatha bho tam purisaṁ majjhantikasamayaṁ sattisatena hanathāti||
tam enaṁ majjhantikasamayaṁ sattisatena haneyyuṁ.|| ||
22 Atha rājā sāyaṇhasamayaṁ evaṁ vadeyya.|| ||
Ambho kathaṁ so puriso ti.|| ||
Tatheva deva jīvatīti||
tam enaṁ rājā evaṁ vadeyya.|| ||
Gacchatha bho tam purisaṁ sāyaṇhasamayaṁ sattisatena hanathāti||
tam enaṁ sāyaṇhasamayaṁ sattisatena haneyyuṁ.|| ||
23 Taṁ kim maññatha bhikkhave||
Api nu so puriso divasaṁ tīhi sattisatehi haññamāno tato nidānaṁ dukkham domanassam {paṭisaṁvediyethāti}.|| ||
Ekissa pi bhante sattiyā haññamāno tato nidānaṁ dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvediyetha ko pana vādo tīhi sattisatehi haññayamāno ti.|| ||
24 Evam eva khvāhaṁ bhikkhave viññāṇāharo daṭṭhabbo ti vadāmi.|| ||
25 Viññāṇe bhikkhave āhāre pariññāte nāmarūpam pariññātaṁ hoti||
nāmarūpe pariññāte arivasāvakassa natthi kiñci uttariṅkaraṇīyanti vadāmīti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
64. Atthirāgo
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Cattāro me bhikkhave āhārā bhūtānaṁ vā sattānam ṭhitiyā sambhavesinaṁ vā anuggahāya.|| ||
3 Katame cattāro.|| ||
Kabaliṅkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā phasso dutiyo manosañcetanā tatiyā viññānaṁ catutthaṁ.|| ||
Ime kho bhikkhave cattāro āhārā bhūtānaṁ vā sattānam ṭhitiyā sambhavesinaṁ vā anuggahāya.|| ||
4 Kabaliṅkāre ce bhikkhave āhāre atthi rāgo atthi nandi atthi taṇhā patiṭṭhitaṁ tattha viññāṇaṁ virūḷhaṁ.|| ||
Yattha patiṭṭhitaṁ viññāṇaṁ virūḷhaṁ||
atthi tattha nāmarūpassa avakkanti||
Yattha atthi nāmarūpassa avakkanti atthi tattha saṅkhārāṇaṁ vuddhi||
Yattha atthi saṅkhārānaṁ vuddhi atthi tattha āyatiṁ punabbhavābhinibbatti||
Yattha atthi āyatiṁ punabbhavābhinibbatti atthi tattha āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ||
Yattha atthi āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ sasokantam bhikkhave sadaraṁ saupāyāsanti vadāmi.|| ||
5 Phasse ce bhikkhave āhāre||
pe|| ||
6 Manosañcetanāya ce bhikkhave āhāre||
pe|| ||
7 Viññāṇe ce bhikkhave āhāre atthi rāgo atthi nandi atthi taṇhā patiṭṭhitaṁ tattha viññāṇaṁ virūḷhaṁ.|| ||
Yattha patiṭṭhitaṁ viññāṇaṁ virūḷhaṁ atthi tattha nāmarūpassa avakkanti||
Yattha atthi nāmarūpassa avakkanti atthi tattha saṅkhārānaṁ vuddhi||
Yattha atthi saṅkhārānaṁ vuddhi atthi tattha āyatiṁ punabbhavābhinibatti||
Yattha atthi āyatiṁ punabbhavābhinibbatti atthi tattha āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ||
Yattha atthi āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ sasokantaṁ sadaraṁ saupāyāsanti vadāmi.|| ||
8 Seyyathāpi bhikkhave rajako vā cittakāro vā sati rajanāya va lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjeṭṭhāya vā suparimaṭṭhe vā phalake bhittiyā vā dussapaṭṭe vā itthirūpam vā purisarūpaṁ vā abhinimmineyya sabbaṅgapaccaṅgaṁ||
9 Evam eva kho bhikkhave kabaliṅkāre ce āhāre atthi rāgo atthi nandi atthi taṇhā patiṭṭhitam tattha viññāṇaṁ virūḷhaṁ.|| ||
Yattha patiṭṭhitaṁ viññāṇaṁ virūḷham atthi tattha nāmarūpassa avakkanti||
Yattha atthi nāmarupassa avakkanti atthi tattha saṅkhārānam vuddhi||
Yattha atthi saṅkhārānam vuddhi atthi tattha āyatiṁ punabbhavābhinibbatti||
Yattha atthi āyatiṁ punabbhavābhinibbatti atthi tattha āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ||
Yattha atthi āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ sasokantaṁ bhikkhave sadaraṁ saupāyāsan ti vadāmi.|| ||
10 Phassa ce bhikkhave āhāre||
pe|| ||
11 Manosañcetanāya ce bhikkhave āhāre||
pe|| ||
12 Viññāne ce bhikkhave āhāre atthi rāgo atthi nandi atthi taṇhā patiṭṭhitaṁ tattha viññāṇaṁ virūḷhaṁ.|| ||
Yattha patiṭṭhitaṁ viññānaṁ {virūḷhaṁ} atthi tattha nāmarūpassa avakkanti||
Yattha atthi nāmarūpassa avakkanti atthi tattha saṅkhārānaṁ vuddhi||
Yattha atthi saṅkhāranaṁ vuddhi atthi tattha āyatiṁ punabbhavābhinibbatti||
Yattha atthi āyatiṁ punabbhavābhinibbatti atthi tattha āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ||
Yattha atthi āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ sasokanti bhikkhave sadaram saupāyāsanti vādāmi.|| ||
13 Kabaliṅkāre ce bhikkhave āhāre natthi rāgo natthi nandi natthi taṇhā appatiṭṭhitaṁ tattha viññāṇaṁ avirūḷhaṁ.|| ||
Yattha appatiṭṭhitaṁ viññāṇam {avirūḷhaṁ} natthi tattha nāmarūpassa avakkanti||
Yattha natthi nāmarūpassa avakkanti natthi tattha saṅkhārānaṁ vuddhi||
Yattha natthi saṅkhārānam vuddhi natthi tattha āyatim punabbhavābhinibbatti||
Yattha natthi āyatiṁ punabbhavābhinibbatti natthi tattha āyatim jātijarāmaraṇaṁ||
Yattha natthi āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ asokantaṁ bhikkhave adaraṁ anupāyāsanti vadāmi.|| ||
14 Phasse ce bhikkhave āhāre||
pe|| ||
15 Manosañcetanāya ce bhikkhave||
pe|| ||
16 Viññāṇe ce bhikkhave āhāre natthi rāgo natthi nandi natthi taṇhā appatiṭṭhitaṁ tattha viññāṇam avirūḷham.|| ||
Yattha appatiṭṭhitaṁ viññāṇam avirūḷhaṁ natthi tattha nāmarūpassa avakkanti||
Yattha natthi nāmarūpassa avakkanti natthi tattha saṅkhārānaṁ vuddhi||
Yattha natthi saṅkhārānaṁ vuddhi natthi tattha āyatim punabbhavābhinibbatti||
Yattha natthi āyatim punabbhavābhinibbatti natthi tattha āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ||
Yattha natthi āyatiṁ jātijarāmaraṇam asokantam bhikkhave adaram anupāyāsanti vadāmi.|| ||
17 Seyyathāpi bhikkhave kuṭāgāraṁ vā kuṭāgārasālā vā||
uttarāya vā dakkhiṇāya vā pācīnāya vā vātapānā||
suriye uggacchante vātapānena rasmi pavisitvā kvassa patiṭṭhitāti.|| ||
Pacchimāya bhante bhittiyanti.|| ||
18 Pacchimā ce bhikkhave bhitti nāssa kvāssa patiṭṭhitā ti.|| ||
Pathaviyaṁ bhante ti.|| ||
19 Pathavī ce bhikkhave nāssa kvāssa patiṭṭhitā ti.|| ||
Āpasmiṁ bhante ti.|| ||
20 Āpo ce bhikkhave nāssa kvāssa patiṭṭhitā ti.|| ||
Appatiṭṭhitā bhante ti.|| ||
21 Evam eva kho bhikkhave kabaliṅkāre ce bhikkhave āhāre natthi rāgo natthi nandi natthi taṇhā||
pe|| ||
22 Phasse ce bhikkhave āhāre||
pe|| ||
23 Manosañcetanāya ce bhikkhave āhāre||
pe|| ||
24 Viññāṇe ce bhikkhave āhāre natthi rāgo natthi nandi natthi taṇhā appatiṭṭhitaṁ tattha viññāṇaṁ {avirūḷhaṁ}.|| ||
Yattha appatiṭṭhitam viññāṇam avirūḷham natthi tattha nāmarūpassa avakkanti||
Yattha natthi nāmarūpassa avakkanti natthi tattha saṅkhārānaṁ vuddhi||
Yattha natthi saṅkhārānaṁ vuddhi natthi tattha āyatiṁ punabbhavābhinibbatti||
Yattha natthi āyatiṁ punabbhavābhinibbatti natthi tattha āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ||
Yattha natthi āyatiṁ jātijarāmaraṇaṁ asokantam bhikkhave adaram anupāyāsanti vadāmi.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
65. Nagaram
1 Sāvatthi.|| ||
2 Pubbe me bhikkhave sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etad ahosi.|| ||
Kicchaṁ vatāyaṁ loko āpanno jāyati ca jīyate ca mīyati ca cavati ca upapajjati ca||
atha ca panimassa dukkhassa nissaraṇaṁ na pajānāti jarāmaraṇassa||
Kudāssu nāma imassa dukkhassa nissaraṇaṁ paññāyissati jarāmaraṇassā ti.|| ||
3 Tassa mayham bhikkhave etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho sati jarāmaraṇaṁ hoti kimpaccayā jarāmaraṇanti.|| ||
4 Tassa mayhaṁ bhikkhave yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo.|| ||
Jātiyā kho sati jarāmaraṇaṁ hoti||
jātipaccayā jarāmaraṇanti.|| ||
5 Tassa mayham bhikkhave etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho sati jāti hoti||
bhavo hoti||
upādānaṁ hoti||
taṇhā hoti||
vedanā hoti||
phasso hoti||
saḷāyatanaṁ hoti||
nāmarūpaṁ hoti||
kimpaccayā nāmarūpanti.|| ||
6 Tassa mayham bhikkhave yonīso manasikārā ahu paññāya ābhisamayo||
viññāṇe kho sati nāmarūpaṁ hoti viññāṇapaccayā nāmarūpanti.|| ||
7 Tassa mayham bhikkhave etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho sati viññāṇaṁ hoti kiṁpaccayā viññāṇanti.|| ||
8 Tassa mayham bhikkhave yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo.|| ||
Nāmarūpe kho sati viññāṇaṁ hoti nāmarūpapaccayā viññāṇanti|| ||
9 Tassa mayham bhikkhave etad ahosi.|| ||
Paccudāvattati kho idaṁ viññāṇaṁ nāmarūpamhā nāparaṁ gacchati||
ettāvatā jīyetha vā jāyetha vā māyetha vā cavetha vā upapajjetha vā yad idam nāmarūpapaccayā viññāṇaṁ||
viññāṇapaccayā nāmarūpaṁ||
nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ||
saḷāyatanapaccayā phasso||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
10 Samudayo samudayo ti kho me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.|| ||
11 Tassa mayham bhikkhave etad ahosi.|| ||
Kiṁhi nu kho asati jarāmaraṇaṁ na hoti||
kissa nirodhā jarāmaraṇanirodho ti.|| ||
12 Tassa mayhaṁ bhikkhave yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
Jātiyā kho asati jarāmaraṇaṁ na hoti||
jātinirodhā jarāmaraṇanirodho ti.|| ||
13 Tassa mayham bhikkhave etad ahosi.|| ||
Kimhi nu kho asati jāti na hoti ||bhavo na hoti||
upādānaṁ na hoti||
taṇhā na hoti||
vedanā na hoti||
phasso na hoti||
sāḷāyatanaṁ na hoti||
nāmarūpaṁ na hoti||
kissa nirodhā nāmarūpanirodhoti.|| ||
14 Tassa mayham bhikkhave yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
viññāṇe kho asati nāmarupaṁ na hoti||
viññāṇanirodhā nāmarūpanirodhoti|| ||
15 Tassa mayham bhikkhave etad ahosi||
Kimhi nu kho asati viññāṇaṁ na hoti||
kissa nirodhā viññāṇanirodhoti.|| ||
16 Tassa mayham bhikkhave yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo||
nāmarūpe kho asati viññāṇaṁ na hoti nāmarupanirodhā viññāṇanirodhoti.|| ||
17 Tassa mayhaṁ bhikkhave etad ahosi.|| ||
Adhigato kho myāyaṁ maggobodhāya yad idaṁ nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho||
Viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho||
nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho||
saḷāyatananirodhā phassanirodho||
pe|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.|| ||
18 Nirodho nirodhoti kho me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.|| ||
19 Seyyathāpi bhikkhave puriso araññe pavane caramāno passeyya purāṇam maggam purāṇañjasaṁ pubbakehi manussehi anuyātaṁ||
so tam anugaccheyya tam anugacchanto passeyya purāṇaṁ nagaraṁ purāṇam rājadhāniṁ pubbakehi manussehi ajjhāvutthaṁ ārāmasampannaṁ vanasampannaṁ pokkharaṇisampannam uddāpavantaṁ ramaṇīyaṁ|| ||
20 Atha kho so bhikkhave puriso rañño vā rājamahāmattassa vā ārocceyya.|| ||
Yagghe bhante jāneyyāsi||
aham addasam araññe pavane caramāno purāṇaṁ maggaṁ purāṇañjasaṁ pubbākehi manussehi anuyātam tam anuggacchiṁ||
tam anugacchanto addasaṁ purāṇam nagaraṁ purāṇaṁ rājadhāniṁ pubbakehi maṇussehi ajjhāvutthaṁ ārāmasampannaṁ vanasampannaṁ pokkharaṇisampannam uddāpavantaṁ ramaṇīyam||
tam bhante nagaram māpehīti|| ||
21 Atha kho bhikkhave rājā vā rājamahāmatto vā taṁ nagaram māpeyya||
tad assa nagaram aparena samayena iddhaṁ ceva phitaṁ ca bahujanam ākiṇṇamanussam vuddhivepullappattaṁ.|| ||
Evam eva khvāham bhikkhave addasaṁ purāṇaṁ maggaṁ purāṇañjasaṁ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyātaṁ.|| ||
22 Katamo ca so bhikkhave purāṇamaggo purāṇañjaso pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāto.|| ||
Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathāpi sammadiṭṭhi||
pe||
sammāsamādhi.|| ||
Ayaṁ kho so bhikkhave purāṇamaggo purāṇañjaso pubbakehi sammāsaṁbuddhehi anuyāto.|| ||
Tam anugacchiṁ||
tam anugacchanto jarāmaraṇaṁ abbhaññāsiṁ||
jarāmaraṇasamudayam abbhaññāsiṁ||
jarāmaraṇasamudayam abbhaññāsiṁ||
jarāmaraṇanirodham abbhaññāsiṁ||
jarāmaraṇanirodhagāminim paṭipadam abbhaññāsim.|| ||
23-31 Tam anugacchiṁ||
tam anugacchanto jātim abbhaññāsiṁ||
pe|| ||
bhavam abbhaññāsiṁ||
pe|| ||
upādānam abbhaññāsiṁ||
pe|| ||
taṇham abbhaññāsim||
pe|| ||
vedanam abbhaññāsiṁ||
pe|| ||
phassam abbhaññāsiṁ||
pe|| ||
saḷāyatanam abbhaññāsiṁ||
pe|| ||
nāmarūpam abbhaññāsiṁ||
pe|| ||
viññāṇam abbhaññāsiṁ||
pe|| ||
32 Tam anugacchiṁ||
tam anugacchanto saṅkhāre abbhaññāsiṁ||
saṅkhārasamudayam abbhaññāsiṁ||
saṅkhāranirodham abbhaññāsiṁ||
saṅkhāranirodhagāminiṁ paṭipadam abbhaññāsiṁ.|| ||
33 Tad abhiññāya ācikkhiṁ bhikkhūnaṁ bhikkhunīnaṁ upāsakānam upāsikānam||
tayidam bhikkhave brahmacariyam iddhaṁ ceva phītaṁ ca vitthārikaṁ bahujaññaṁ puthubhūtam yāvadeva manussehi suppakāsitanti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
66. Sammasam
1 Evaṁ me sutam||
Ekam samayam Bhagavā Kurusu viharati Kammāsadammam nāma Kurūnam nigamo.|| ||
2 Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi Bhikkhavo ti.|| ||
Bhadante ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
3 Bhagavā etad avoca.|| ||
Sammasatha no tumhe bhikkhave antaraṁ sammasanti.|| ||
4 Evaṁ vutte aññataro bhikkhu Bhagavantaṁ etad avoca.|| ||
Ahaṁ kho bhante sammasāmi antaraṁ sammasanti.|| ||
5 Yathā katham pana tvam bhikkhu sammasasi antaram sammasanti.|| ||
6 Atha kho so bhikkhu vyākāsi||
[Yathā so bhikkhu vyākāsi] na so bhikkhu Bhagavato cittam ārādhesi.|| ||
7 Evaṁ vutte āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca.|| ||
Etassa Bhagavā kālo etassa Sugata kālo yaṁ Bhagavā antaraṁ sammasaṁ bhāseyya||
Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti.|| ||
8 Tena hānanda suṇātha sādhukaṁ manasi karotha bhāsissāmīti.|| ||
Evam bhanti ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
9 Bhagavā etad avoca.|| ||
Idha bhikkhave bhikkhu sammasamāno sammasati antaraṁ sammasaṁ.|| ||
Yaṁ kho idam anekavidhaṁ nānappakārakaṁ dukkhaṁ loke uppajjati jarāmaraṇam||
[idam kho dukkhanidānaṁ kiṁsamudayaṁ kiñjātikam kimpabhavaṁ||
kismiṁ sati jarāmaraṇaṁ hoti||
kismiṁ asati jarāmaraṇaṁ na hotīti||
so sammasamāno evaṁ jānāti.|| ||
Yaṁ kho idam anekavidhaṁ nānappakārakaṁ dukkhaṁ loke uppajjati jarāmaraṇaṁ ||] idaṁ kho dukkham upadhinidānaṁ upadhisamudayaṁ upadhijātikaṁ upadhipabhavaṁ||
upadhismiṁ sati jarāmaraṇaṁ hoti upadhismiṁ asati jarāmaraṇaṁ na hotīti||
so jarāmaraṇaṁ ca pajānāti||
jarāmaraṇasamudayām ca pajānāti||
jarāmaraṇanirodhaṁ ca pajānāti||
Yā ca jarāmaraṇanirodhasāruppagāminī paṭipadā tañ ca pajānāti.|| ||
Tathā paṭipanno ca hoti anudhammacārī.|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu sabbaso sammādukkhakkhayāya paṭipanno jarāmaraṇanirodhāya.|| ||
10 Athāparaṁ sammasamāno sammasati antaraṁ sammasaṁ||
upadhi panāyaṁ kiṁnidāno kiṁsamudayo kiñjātiko kiṁpabhavo||
kismiṁ sati upadhi hoti kismiṁ asati [upadhi] na hotīti.|| ||
So sammasamāno evaṁ jānāti.|| ||
Upadhi taṇhānidāno taṇhāsamudayo taṇhāpabhavo taṇhāya sati upadhi hoti taṇhāya asati upadhi na hotīti||
so upadhiñca pajānāti upadhisamudayañca pajānāti upadhinirodhañca pajānati||
yā ca upadhinirodhasāruppagāminī paṭipadā tañca pajānāti.|| ||
Tathā paṭipanno ca hoti anudhammacārī.|| ||
Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu sabbaso sammādukkhakkhayāya paṭipanno upadhinirodhāya.|| ||
11 Athāparaṁ sammasamāno sammasati antaraṁ sammasaṁ.|| ||
Taṇhā panāyaṁ kattha uppajjamānā uppajjati kattha nivisamānā nivisatīti.|| ||
So sammasamāno evaṁ pajānāti.|| ||
Yaṁ kho kiñci loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivisamānā nivisati||
Kiñca loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ||
Cakkhuṁ loke piyarūpaṁ sātarūpam etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivisamānā nivisati.|| ||
[Evaṁ peyyālo].|| ||
12 Sotaṁ loke piyarūpaṁ sātarupam||
pe|| ||
13 Ghānaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ||
pe|| ||
14 Jivhā loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ||
pe|| ||
15 Kāyo loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ||
pe|| ||
16 Mano loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ etthesā taṇhā uppajjamāna uppajjati ettha nivisamānā nivisati|| ||
17 Ye hi keci bhikkhave atītam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpam taṁ niccato addakkhuṁ sukhato addakkhuṁ attato addakkhuṁ ārogyato addakkhuṁ khemato addakkhum te taṇhaṁ vaḍḍhesuṁ.|| ||
18 Ye taṇham vaḍḍhesuṁ te upadhiṁ vaḍḍhesuṁ||
ye upadhiṁ vaḍḍhesuṁ te dukkhaṁ vaḍḍhesuṁ||
ye dukkhaṁ vaḍḍhesuṁ te na parimucciṁsu jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimucciṁsu dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
19 Ye pi hi keci bhikkhave anāgatam addhānaṁ samaṇā va brāhmaṇā vā yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ taṁ niccato dakkhinti||
sukhato dakkhinti||
attato dakkhinti||
ārogyato dakkhinti||
khemato dakkhinti||
te taṇham vaḍḍhessanti.|| ||
20 Ye taṇhaṁ vaḍḍhissanti ...
[At this point the source-file I have skips to page 115. Rather than scan the pages again I have borrowed them from my version of the BJT and have proofread them against the PTS hard copy. I have deviated from the PTS hard copy only in that I have retained the expanded text, the phrase and line breaks and any corrections approved of in the 2nd edition of Volume 1 of the PTS hard copy.]
te upadhiṁ vaḍḍhessanti,||
ye upadhiṁ vaḍḍhessanti,||
te dukkhaṁ vaḍḍhessanti;||
ye dukkhaṁ vaḍḍhessanti;||
te na parimuccissanti jātiyā jarāmāraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi,||
na parimuccissanti dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
21. Ye pi hi keci bhikkhave,||
etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ,||
taṁ niccato passanti,||
sukhato passanti,||
attato passanti,||
ārogyato passanti,||
khemato passanti,||
te taṇhaṁ vaḍḍhenti.|| ||
22. Ye taṇhaṁ vaḍḍhenti,||
te upadhiṁ vaḍḍhenti;||
ye upadhiṁ vaḍḍhenti,||
te dukkhaṁ vaḍḍhenti;||
ye dukkhaṁ vaḍḍhenti,||
te na parimuccanti jātiyā jarāmāraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi||
na parimuccanti dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
[110] 23. Seyyathā pi bhikkhave, āpānīyakaṁso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno,||
so ca kho visena saṅsaṭṭho.|| ||
Atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammā pareto kilanto tasito pipāsito||
tam enaṁ evaṁ vadeyyuṁ:|| ||
'Ayaṁ te ambho purisa,||
āpānīyakaṁso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno,||
so ca kho visena sampanno,||
sace ākaṅkhasi piva pivato hi kho taṁ chādissati vaṇṇena pi gandhena pi rasena pi,||
pītvā ca pana tato nidānaṁ māraṇaṁ vā nigacchasi,||
māraṇamattaṁ vā dukkhan' ti.|| ||
So taṁ āpānīyakaṁsaṅ sahasā apaṭisaṅkhā piveyya,||
na paṭinissajjeyya||
so tato nidānaṁ māraṇaṁ vā nigaccheyya,||
māraṇamattaṁ vā dukkhaṁ.|| ||
24. Evam eva kho bhikkhave, ye keci atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ,||
taṁ niccato addakkhuṁ,||
sukhato addakkhuṁ,||
attato addakkhuṁ,||
ārogyato addakkhuṁ,||
khemato addakkhuṁ,||
te taṇhaṁ vaḍḍhesuṁ.|| ||
Ye taṇhaṁ vaḍḍhesuṁ,||
te upadhiṁ vaḍḍhesuṁ;||
ye upadhiṁ vaḍḍhesuṁ,||
te dukkhaṁ vaḍḍhesuṁ;||
ye dukkhaṁ vaḍḍhesuṁ,||
te na parimucciṁsu jātiyā jarā māraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi,||
na parimucciṁsu dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
25. Ye pi hi keci bhikkhave, anāgatam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ,||
taṁ niccato dakkhinti,||
sukhato dakkhinti||
attato dakkhinti,||
ārogyato dakkhinti,||
khemato dakkhinti,||
te taṇhaṁ vaḍḍhessanti.|| ||
Ye taṇhaṁ vaḍḍhessanti,||
te upadhiṁ vaḍḍhessanti,||
ye upadhiṁ vaḍḍhessanti,||
te dukkhaṁ vaḍḍhessanti;||
ye dukkhaṁ vaḍḍhessanti;||
te na parimuccissanti jātiyā jarāmāraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi,||
na parimuccissanti dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
26. Etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ,||
taṁ niccato passanti,||
sukhato passanti,||
attato passanti,||
ārogyato passanti,||
khemato passanti,||
te taṇhaṁ vaḍḍhenti.|| ||
27. Ye taṇhaṁ vaḍḍhenti,||
te upadhiṁ vaḍḍhenti;||
ye upadhiṁ vaḍḍhenti,||
te dukkhaṁ vaḍḍhenti;||
ye dukkhaṁ vaḍḍhenti,||
te na parimuccanti jātiyā jarāmāraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi||
na parimuccanti dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
28. Ye ca kho keci bhikkhave,||
atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmbaṇā vā yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ,||
taṁ aniccato addakkhuṁ,||
dukkhato addakkhuṁ,||
anattato addakkhuṁ,||
rogato addakkhuṁ,||
bhayato addakkhuṁ||
te taṇhaṁ pajahiṁsu.|| ||
Ye taṇhaṁ pajahiṁsu,||
te upadhiṁ pajahiṁsu;||
ye upadhiṁ pajahiṁsu,||
te dukkhaṁ pajahiṁsu;||
ye dukkhaṁ pajahiṁsu,||
te parimucciṁsu jātiyā jarāya māraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi||
parimucciṁsu dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
29. Ye pi hi keci bhikkhave,||
anāgatam addhānaṁ samaṇā [111] vā brāhmaṇā vā yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ,||
taṁ aniccato dakkhinti,||
dukkhato dakkhinti,||
anattato dakkhinti,||
rogato dakkhinti,||
bhayato dakkhinti||
te taṇhaṁ pajahissanti.|| ||
30. Ye taṇhaṁ pajahissanti,||
te dukkhaṁ pajahissanti;||
ye dukkhaṁ pajahissanti,||
te dukkhaṁ pajahissanti;||
ye dukkhaṁ pajahissanti,||
te parimuccissanti jātiyā jarā māraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi||
parimuccissanti dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
31. Ye pi hi keci bhikkhave,||
etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṁ loko piyarūpaṁ sātarūpaṁ,||
taṁ aniccato passanti,||
dukkhato passanti,||
anattato passanti,||
rogato passanti,||
bhayato passanti,||
te taṇhaṁ pajahanti.|| ||
32. Ye taṇhaṁ pajahanti,||
te upadhiṁ pajahanti;||
ye upadhiṁ pajahanti,||
te dukkhaṁ pajahanti;||
ye dukkhaṁ pajahanti,||
te parimuccanti jātiyā jarāya māraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi,||
parimuccanti dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
33. Seyyathā pi bhikkhave, āpānīyakaṁso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno,||
so ca kho visena saṅsaṭṭho.|| ||
Atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghamma pareto kilanto tasito pipāsito||
tam enaṁ vadeyyuṁ:|| ||
'Ayaṁ te ambho purisa,||
āpānīyakaṁso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno,||
so ca kho visena saṅsaṭṭho||
sace ākaṅkhasi piva,||
pivato hi kho taṁ chādissati vaṇṇena pi gandhena pi rasena pi||
pivitvā ca tato nidānaṁ māraṇaṁ vā nigacchasi,||
māraṇamattaṁ vā dukkhan ti.|| ||
34. Atha kho bhikkhave, tassa purisassa evam assa:|| ||
'Sakkā kho me ayaṁ surāpipāsitā pānīyena vā vinetuṁ,||
dadhimaṇḍakena vā vinetuṁ,||
matthaloṇikāya vā vinetuṁ,||
loṇasovīrakena vā vinetuṁ||
na tvevāhaṁ taṁ piveyyaṁ,||
yaṁ mama assa dīgha-rattaṁ ahitāya dukkhāyā' ti.|| ||
So taṁ āpānīyakaṁsaṁ paṭisaṅkhā na piveyya,||
paṭi- [112] nissajjeyya.|| ||
So tato nidānaṁ na māraṇaṁ vā nigaccheyya,||
māraṇamattaṁ vā dukkhaṁ.|| ||
35. Evam eva kho bhikkhave,||
ye hi keci atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmbaṇā vā yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ,||
aniccato addakkhuṁ,||
dukkhato addakkhuṁ,||
anattato addakkhuṁ,||
rogato addakkhuṁ,||
bhayato addakkhuṁ||
te taṇhaṁ pajahiṁsu.|| ||
36. Ye taṇhaṁ pajahiṁsu,||
te upadhiṁ pajahiṁsu;||
ye upadhiṁ pajahiṁsu,||
te dukkhaṁ pajahiṁsu;||
ye dukkhaṁ pajahiṁsu,||
te parimucciṁsu jātiyā jarāyamāraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi||
parimucciṁsu dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
37. Ye pi hi keci bhikkhave,||
anāgatam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṁ loke piyarūpaṁ sātarūpaṁ,||
taṁ aniccato dakkhinti,||
dukkhato dakkhinti,||
anattato dakkhinti,||
rogato dakkhinti,||
bhayato dakkhinti||
te taṇhaṁ pajahissanti.|| ||
38. Ye taṇhaṁ pajahissanti,||
te dukkhaṁ pajahissanti;||
ye dukkhaṁ pajahissanti,||
te dukkhaṁ pajahissanti;||
ye dukkhaṁ pajahissanti,||
te parimuccissanti jātiyā jarā māraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi||
parimuccissanti dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
39. Etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṁ loko piyarūpaṁ sātarūpaṁ,||
taṁ aniccato passanti,||
dukkhato passanti,||
anattato passanti,||
rogato passanti,||
bhayato passanti,||
te taṇhaṁ pajahanti.|| ||
40. Ye taṇhaṁ pajahanti,||
te upadhiṁ pajahanti;||
ye upadhiṁ pajahanti,||
te dukkhaṁ pajahanti;||
ye dukkhaṁ pajahanti,||
te parimuccanti jātiyā jarāya māraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi,||
parimuccanti dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
Chaṭṭhaṁ|| ||
67. Nlakalapiyaṁ
1 Ekaṁ samayaṁ āyasmā ca Sāriputto āyasmā ca Mahākoṭṭhito Bārāṇasiyaṁ viharanti Isipatane Migadāye.|| ||
2 Atha kho āyasmā Mahā-Koṭṭhito sāyaṇhasamayaṁ patisallāṇā vuṭṭhito yenāyasmā Sāriputto ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā āyasmatā Sāriputtena saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
3 Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Mahā-Koṭṭhito āyasmantaṁ Sāriputtaṁ etad avoca:|| ||
"Kinnu kho āvuso Sāriputta,||
sayaṅkataṁ jarāmaraṇaṁ,||
parakataṁ jarāmaraṇaṁ,||
[113] sayaṅkatañ ca parakatañ ca jarāmaraṇaṁ,||
udāhu asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ jarāmaraṇan" ti?|| ||
4 Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkataṁ jarāmaraṇaṁ na parakataṁ jarā-maraṇaṁ na sayaṅkatañ ca parakatañ ca jarāmaraṇaṁ nāpi asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca samuppannaṁ jarāmaraṇaṁ api ca jātipaccayā jarāmaraṇanti.|| ||
5 Kin nu kho āvuso Sāriputta,||
sayaṅkatā jāti,||
parakatā jāti,||
sayaṅkatā ca paraṅkatā ca jāti,||
udāhu asayaṅkārā aparaṅkārā adhiccasamuppannā jātī ti?|| ||
6 Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkatā jāti na parakatā jāti,||
na sayaṅkatā ca paraṅkatā ca jāti nāpi asayaṅkārā aparaṅkārā adhiccasamuppannā jāti apica bhava-paccayā jātī ti.|| ||
7-18 Kinnu kho āvuso Sāriputta,||
sayaṅkato bhavo,||
parakato bhavo,||
sayaṅkato ca parakato ca bhavo,||
udāhu asayaṅkāro aparaṅkāro adhicca-samuppanno bhavo ti?|| ||
Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkato bhavo na parakato bhavo.|| ||
Na sayaṅkato ca parakato ca bhavo.|| ||
Nāpi asayaṅkāro aparaṅkāro adhicca-samuppanno bhavo.|| ||
Api ca upādāna-paccayā bhavo ti.|| ||
Kin nu kho āvuso Sāriputta,||
sayaṅkataṁ upādānaṁ,||
parakataṁ upādānaṁ,||
sayakatañca parakatañ ca upādānaṁ,||
udāhu asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ nāmarūpanti?|| ||
Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkataṁ upādānaṁ.|| ||
Parakataṁ upādānaṁ.|| ||
Na parakataṁ upādānaṁ.|| ||
Na sayaṅkatañ ca parakatañ ca upādānaṁ.|| ||
Nāpi asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ upādānaṁ.|| ||
Api ca taṇhāpaccayā upādānanti.|| ||
Kin nu kho āvuso Sāriputta,||
sayaṅkatā taṇhā,||
parakatā taṇhā,||
sayaṅkatā ca parakatā ca taṇhā,||
udāhu asayaṅkārā aparaṅkārā adhiccasamuppannā taṇhā'ti?|| ||
Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkatā taṇhā,||
na parakatā taṇhā,||
na sayaṅkatā ca parakatā ca taṇhā.|| ||
Nāpi asayaṅkārā aparaṅkārā adhiccasamuppannā taṇhā.|| ||
Api ca vedanāpaccayā taṇhā'ti.|| ||
Kin nu kho āvuso Sāriputta,||
sayaṅkatā vedanā,||
parakatā vedanā,||
sayaṅkatā ca parakatā ca vedanā,||
udāhu asayaṅkārā aparaṅkārā adhiccasamuppannā vedanā'ti.|| ||
Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkatā vedanā,||
na parakatā vedanā,||
na sayaṅkatā ca parakatā ca vedanā.|| ||
Nāpi asayaṅkārā aparaṅkārā adhiccasamuppannā vedanā.|| ||
Api ca phassa-paccayā vedanā'ti.|| ||
Kin nu kho āvuso Sāriputta,||
sayaṅkato phasso,||
parakato phasso,||
sayaṅkato ca parakato ca phasso.|| ||
Udāhu asayaṅkāro aparaṅkāro adhiccasamuppano phasso'ti.|| ||
Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkato phasso,||
na parakato phasso,||
na sayaṅkato ca parakato ca phasso.|| ||
Nāpi asayaṅkāro aparaṅkāro adhicca-samuppanno phasso.|| ||
Api ca saḷāyatanapaccayā phasso'ti.|| ||
Kin nu kho āvuso Sāriputta,||
sayaṅkataṁ saḷāyatanaṁ,||
parakataṁ saḷāyatanaṁ,||
sayakatañca parakatañ ca saḷāyatanaṁ,||
udāhu asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ saḷāyatananti?|| ||
Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkataṁ saḷāyatanaṁ,||
na parakataṁ saḷāyatanaṁ,||
na sayaṅkataṁ ca parakataṁ ca saḷāyatanaṁ,||
nāpi asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ saḷāyatanaṁ.|| ||
Api ca nāmarūpapaccayā saḷāyatananti.|| ||
19 Kin nu kho āvuso Sāriputta,||
sayaṅkataṁ nāmarūpaṁ,||
parakataṁ nāmarūpaṁ,||
sayaṅkatañ ca parakatañ ca nāmarūpaṁ,||
udāhu asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ nāmarūpanti?|| ||
20 Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkataṁ nāmarūpaṁ.|| ||
Na parakataṁ nāmarūpaṁ.|| ||
Na sayaṅkatañ ca parakatañ ca nāmarūpaṁ.|| ||
Nāpi asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ nāmarūpaṁ.|| ||
Api ca viññāṇapaccayā nāmarūpanti.|| ||
21 Kin nu kho āvuso Sāriputta,||
sayaṅkataṁ viññāṇaṁ,||
parakataṁ viññāṇaṁ,||
sayaṅkatañ ca parakatañ ca viññāṇaṁ,||
udāhu asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ viññāṇanti?|| ||
22. Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayakataṁ viññāṇaṁ.|| ||
Parakataṁ viññāṇaṁ,||
na sayaṅkatañ ca parakatañ ca viññāṇaṁ.|| ||
Nāpi asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ viññāṇaṁ.|| ||
Api ca nāmarūpapaccayā viññāṇanti.|| ||
[114] 23 Idān'eva kho mayaṁ āyasmato Sāriputtassa bhāsitaṁ evaṁ ājānāma:|| ||
"Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkataṁ nāmarūpaṁ,||
na parakataṁ nāmarūpaṁ,||
na sayaṅkatañ ca parakatañ ca nāmarūpaṁ,||
nā pi asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ nāmarūpaṁ.|| ||
Api ca viññāṇapaccayā nāmarūpan ti.|| ||
24 Idān'eva pana mayaṁ āyasmato Sāriputtassa bhāsitaṁ evaṁ ājānāma:|| ||
"Na kho āvuso Koṭṭhika,||
sayaṅkataṁ viññāṇaṁ,||
parakataṁ viññāṇaṁ,||
na sayaṅkatañ ca parakatañ ca viññāṇaṁ,||
nā pi asayaṅkāraṁ aparaṅkāraṁ adhicca -||
samuppannaṁ viññāṇaṁ.|| ||
Api ca nāmarūpapaccayā viññāṇan ti.|| ||
25 Yathā katham pan'āvuso Sāriputta,||
imassa bhāsitassa attho daṭṭhabbo ti?|| ||
Ten'āvuso upamaṁ te karissāmi upamāya pi idh'ekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṁ ājānanti.|| ||
26 Seyyathā pi āvuso,||
dve naḷakalāpiyo aññam aññaṁ nissāya tiṭṭheyyuṁ,||
evam eva kho āvuso,||
nāmarūpapapaccayā viññāṇa,||
viññāṇapapaccayā nāmarūpa,||
nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṁ,||
saḷāyatanapaccayā phasso,||
phassa-paccayā vedanā,||
vedanāpaccayā taṇhā,||
taṇhāpaccayā upādānaṁ,||
upādānapaccayā bhavo,||
bhavapaccayā jāti,||
jātipaccayā jarā-maraṇaṁ,||
soka-parideva-dukkha-domanass'-upāyāsā sambhavanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.|| ||
Tāsañ ce āvuso,||
naḷakalāpīnaṁ ekaṁ apakaḍḍheyya,||
ekā papateyya,||
aparañce apakaḍḍheyya,||
aparā papateyya.|| ||
Evam eva kho āvuso,||
nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho,||
viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho,||
nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho,||
saḷāyatananirodhā phassanirodho,||
phassanirodhā vedanānirodho,||
vedanānirodhā taṇhānirodho,||
taṇhānirodhā upādānanirodho,||
upādānanirodhā bhavanirodho,||
bhavanirodhā jātinirodho,||
jātinirodhā jarā-maraṇaṁ,||
soka-parideva-dukkha-domanass'-upāyāsā nirujjhanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī'ti.|| ||
27 Acchariyaṁ āvuso Sāriputta,||
abbhutaṁ āvuso Sāriputta,||
yāva subhāsitañ cidaṁ āyasmatā Sāriputtena.|| ||
Idaṁ ca pana mayaṁ āyasmato Sāriputtassa bhāsitaṁ imehi chattiṁsāya vatthūhi anumodāma.|| ||
28 Jarāmaraṇassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti [115] alaṁ vacanāya.|| ||
Jarāmaraṇassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Jarāmaraṇassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū'ti alaṁ vacanāya.|| ||
29-38 Jātiyā ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū'ti alaṁ vacanāya.|| ||
Jātiyā ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū'ti alaṁ vacanāya.|| ||
Jātiyā ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū'ti alaṁ vacanāya.|| ||
Bhavassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Bhavassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Bhavassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Upādānassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Upādānassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Upādānassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Taṇhāya ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Taṇhāya ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Taṇhāya ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Vedanāya ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Vedanāya ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Vedanāya ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Phassassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Phassassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Phassassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Saḷāyatanassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Saḷāyatanassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Saḷāyatanassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Nāmarūpassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Nāmarūpassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Nāmarūpassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Viññāṇassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Viññāṇassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Viññāṇassa ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Saṅkhārānaṁ ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Saṅkhārānaṁ ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Saṅkhārānaṁ ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
39 Avijjāya ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṁ deseti,||
'Dhammakathiko bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Avijjāya ce āvuso,||
bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,||
'Dhammānudhammapaṭipanno bhikkhū' ti alaṁ vacanāya.|| ||
Avijjāya ce āvuso,||
bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti,||
'Diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū' ti alaṁ vacanāyāti.|| ||
Sattamaṁ|| ||
68. Kosambī
1 Ekaṁ samayaṁ āyasmā ca Mūsīlo āyasmā ca Saviṭṭho āyasmā ca Nārado āyasmā ca Ānando Kosambīyaṁ viharanti Ghositārāme.|| ||
I
2 Atha kho āyasmā Saviṭṭho āyasmantaṁ kho Mūsīlaṁ etad avoca:|| ||
Aññatreva āvuso Mūsīla,||
saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā atthāyasmato Mūsilassa paccattam eva ñāṇaṁ jāti-paccayā jarāmaraṇanti?|| ||
3 Aññatreva āvuso Saviṭṭha,||
saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakhantiyā aham etaṁ jānāmi aham etaṁ passāmi jāti-paccayā jarāmaraṇa"nti.|| ||
4 Aññatreva āvuso Musīla saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussayā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhijjhānakhantiyā atthāyasmato Musīlassa paccattam eva ñānaṁ Bhavapaccayā jātīti||
pe|| ||
5 Upādānapaccayā bhavo||
pe|| ||
6 Taṇhāpaccayā upādānanti||
pe|| ||
7 Vedanāpaccayā taṇhāti||
pe|| ||
8 Phassapaccayā vedanāti.||
pe|| ||
9 Saḷāyatanapaccayā phassoti.||
pe|| ||
10 Nāmarūpapaccayā saḷāyatananti.||
pe|| ||
11 Viññāṇapaccayā nāmarūpanti.||
pe|| ||
12 Saṅkhārapaccayā viññāṇanti.||
pe|| ||
13 Avijjāpaccayā saṅkhārāti|| ||
14 Aññatreva āvuso Saviṭṭha saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra ditthinijjhānakhantiyā aham etaṁ jānāmi aham etam passāmi Avijjāpaccayā saṅkhārāti.|| ||
15 Aññatreva āvuso Musīla saddhāya||
pe|| aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā atthāyasmato Musīlassa paccattam eva ñāṇaṁ Jātinirodhā jarāmaraṇanirodhoti.|| ||
16 Aññatreva āvuso Saviṭṭha saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakhantiyā aham etaṁ jānāmi aham etam passāmi Jātinirodhā jarāmaraṇanirodhoti.|| ||
17 Aññatreva āvuso Musīla saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakhantiyā atthāyasmato Musīlassa paccattam eva ñāṇaṁ Bhavanirodhā jātinirodhoti.|| ||
18-24 Upādānanirodhā bhavanirodhoti.|| ||
pe||
Taṇhānirodhā upādānanirodhoti.|| ||
pe||
Vedanānirodhā taṇhānirodhoti.|| ||
pe||
Phassanirodhā vedanānirodhoti.|| ||
pe||
Saḷāyatananirodhā phassanirodhoti.|| ||
pe||
Nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho ti.|| ||
pe||
Viññānanirodhā namarūpanirodhoti|| ||
pe||
Saṅkhāranirodhā viññāṇanirodhoti.|| ||
pe||
[Avijjānirodhā saṅkhāranirodhoti||]|| ||
25 Aññatreva āvuso Saviṭṭha saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakhantiyā aham etaṁ jānāmi aham etam passāmi Avijjānirodhā saṅkhāranirodhoti.|| ||
26 Aññatreva āvuso Musīla saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakhantiyā atthāyasmato Musīlassa paccattam eva ñāñaṁ Bhavanirodho nibbānam ti.|| ||
27 Aññatreva āvuso Saviṭṭha saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākaraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakhantiyā aham etaṁ jānāmi aham etaṁ passāmi Bhavanirodho nibbānam ti.|| ||
28 Tenāyasmā Musīlo arahaṁ khīṇāsavoti.|| ||
29 Evaṁ vutte āyasmā Musīlo tuṇhī ahosīti.|| ||
II
30 Atha kho āyasmā Nārado āyasmantam Saviṭṭham etad avoca.|| ||
Sādhāvuso Saviṭṭha aham etaṁ pañhaṁ labheyyaṁ||
mam etam pañhaṁ puccha||
aham te etaṁ pañham vyākarissāmīti.|| ||
31 Labha taṁ āyasmā Nārada etaṁ pañhaṁ||
pucchāmaham āyasmantaṁ Nāradam etam pañhaṁ vyākarotu ca me āyasmā Nārado etaṁ pañhaṁ.|| ||
32-57 Aññatreva āvuso Nārada saddhayā- -Aham etaṁ jaṇāmi aham etam passāmi Bhavanirodho nibbānanti.|| ||
58 Tenāyasmā Nārado arahaṁ khīṇāsavo ti.|| ||
59 Bhavanirodho nibbānanti kho me āvuso yathā bhūtaṁ sammapaññāya sudiṭṭhaṁ na camhi arahaṁ khīṇāsavo.|| ||
60 Seyyathāpi āvuso kantāramagge udapāno||
tatra nevassa rajjunā udakavārako.|| ||
Atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito||
so taṁ udapānam olokeyya||
tassa udakanti hi kho ñāṇam assa na ca kāyena phusitvā vihareyya.|| ||
61 Evam eva kho āvuso bhavanirodho nibbānanti yathā bhūtaṁ sammapaññāya sudiṭṭham na camhi arahaṁ khīṇāsavoti.|| ||
III
62 Evaṁ vutte āyasmā Ānando āyasmantaṁ Saviṭṭham etad avoca.|| ||
Evaṁvādī tvaṁ āvuso Saviṭṭha āyasmantam Nāradaṁ kiṁ vadesīti.|| ||
63 Evaṁvādāham āvuso Ānanda āyasmantam Naradaṁ na kiñci vadāmi aññatra kalyāṇā aññatra kusalāti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
69. Upayanti
1 Evaṁ me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Tatra kho.|| ||
3 Mahāsamuddo bhikkhave upayanto mahānadiyo upayāpeti||
mahānadiyo upayantiyo kunnadiyo upayāpenti||
kunnadiyo upayantiyo mahāsobbhe upayāpenti||
mahāsobbhā upayantā kusobbhe upayāpenti.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave avijjā upayantī saṅkhāre upayāpeti||
saṅkhārā upayantā viññāṇam upayāpenti||
viññāṇaṁ upayantaṁ nāmarūpam upayāpeti||
nāmarūpam upayantam saḷāyatanam upayāpeti||
saḷāyatanam upayantaṁ phassam upayāpeti||
phasso upayanto vedanam upayāpeti||
vedanā upayantī taṇham upayāpeti||
taṇhā upayantī upādānam upayāpeti||
upādānam upayantam bhavam upayāpeti||
bhavo upayanto jātim upayāpeti||
jāti upayanti jarāmaraṇam upayāpeti.|| ||
5 Mahāsamuddo bhikkhave apayanto mahānadiyo apayāpeti||
mahānadiyo apayantiyo kunnadiyo apayāpenti||
kunnadiyo apayantiyo mahāsobbhe apayāpenti||
mahāsobbhā apayantā kusobbhe apayāpenti.|| ||
6 Evam eva kho bhikkhave avijjā apayantī saṅkhāre apayāpeti||
saṅkhārā apayantā viññāṇaṁ apayāpenti||
viññāṇam apayantam nāmarūpam apayāpeti||
nāmarupaṁ apayantam saḷāyatanam apayāpeti||
saḷāyatanam apayantam phassam apayāpeti||
phasso apayanto vedanam apayāpeti||
vedanā apayantī taṇhaṁ apayāpeti||
taṇhā apayantī upādānam apayāpeti||
upādānam apayantam bhavam apayāpeti||
bhavo apayanto jātim apayāpeti||
jāti apayantī jarāmaraṇam apayāpetīti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
70. Susīmo
1 Evam me sutaṁ||
ekam samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane kalandakanivāpe.|| ||
I
2 Tena kho pana samayena Bhagavā sakkato hoti gurukato mānikato pūjito apacito lābhī cīvara-piṇḍapāta-senāsanagilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
3 Bhikkhusaṅgho pi sakkato hoti gurukato mānito pūjito apacito lābhī cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccayabhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
4 Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apūjitā||
na apacitā na lābhino cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccaya-bhesajja-parikkārānaṁ.|| ||
II
5 Tena kho pana samayena Susīmo paribbājako Rājagahe pativasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṁ.|| ||
6 Athā kho Susīmassa paribbājakassa parisā Susīmaṁ paribbājakam etad avocuṁ.|| ||
Ehi tvaṁ āvuso Susīma samaṇe Gotame brahmacariyaṁ cara||
tvaṁ dhammaṁ pariyāpuṇitvā amhe vācessasi||
taṁ mayaṁ dhammaṁ pariyāpuṇitvā gihīnaṁ bhāsissāma||
Evam mayam pisakkatā bhavissāma gurukatā mānitā pūjitā apacitā lābhino cīvarapiṇḍapāta-senāsana-gilānapaccaya-bhesajja-parikkhārāṇanti.|| ||
7 Evam āvuso ti kho Susīmo paribbājako sakāya parisāya paṭisuṇitvā yenāyasmā Ānando tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmatā Ānandena saddhim sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyam vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
III
8 Ekam antaṁ nisinno kho Susīmo paribbājako āyasmantam Ānandam etad avoca.|| ||
Icchāmaham āvuso Ānanda imasmiṁ dhammavinaye brahmacariyaṁ caritunti.|| ||
9 Atha kho āyasmā Ānando Susīmam paribbājakam ādāya yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
10 Ekam antām nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca.|| ||
Ayaṁ bhante Susīmo paribbājako evam āha.|| ||
Icchāmaham āvuso Ānanda imasmiṁ dhammavinaye brahmacariyaṁ caritunti.|| ||
11 Tena hānanda Susīmaṁ pabbājethāti.|| ||
12 Alattha kho Susīmo paribbājako Bhagavato santike pabbajjam alattha upasampadaṁ.|| ||
13 Tena kho pana samayena sambahulehi bhikkhūhi Bhagavato santike aññā vyākatā hoti.|| ||
Khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyā ti pajanāmāti.|| ||
IV
14 Assosi kho āyasmā Susīmo.|| ||
Sambahulehi kira bhikkhūhi Bhagavato santike aññā vyākatā|| ||
Khīnā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ katam karaṇīyaṁ nāparam itthattāyāti pajānāmāti.|| ||
15 Atha kho āyasmā Susīmo yena te bhikkhū tenupasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā tehi bhikkhūhi saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
16 Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Susīmo te bhikkhū etad avoca.|| ||
Saccaṁ kira āyasmantehi Bhagavato santike aññā vyākatā||
khīnā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthatāyāti pajānāmāti.|| ||
Evam āvusoti.|| ||
17 Api pana tumhe āyasmanto evaṁ jānantā evam passantā anekavihitaṁ iddhividhaṁ paccanubhotha||
eko pi hutvā bahudhā hotha||
bahudhā pi hutvā eko hotha||
āvibhāvaṁ tirobhāvaṁ tirokuḍḍam tiropākāram tiropabbatam asajjamānā gacchatha seyyathāpi ākāse||
pathaviyaṁ pi ummujja nimmujjaṁ karotha seyyathāpi udake||
udake pi abhijjamāne gacchatha seyyathāpi pathaviyaṁ||
ākāse pi pallaṅkena khamatha seyyathāpi pakkhīsakuṇo||
ime pi candimasuriye evam mahiddhike evam mahānubhāve pāṇinā parimasatha parimajjatha||
yāva Brahmalokāpi kāyena vasam vattethāti.|| ||
No hetam āvuso.|| ||
18 Api pana tumhe āyasmanto evaṁ jānantā evaṁ passantā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusakāya ubho sadde suṇātha dibbe ca mānuse ca ye dūre santike cāti.|| ||
No hetam āvuso.|| ||
19 Api pana tumhe āyasmanto evaṁ jānantā evam passantā parasattānaṁ parapuggalānam cetasā ceto paricca pajānātha||
sarāgaṁ vā cittam sarāgaṁ cittanti pajānātha||
vītarāgaṁ vā cittaṁ vītarāgaṁ cittanti pajānātha||
sadosaṁ vā cittaṁ vītadosaṁ cittanti pajānātha||
samohaṁ vā cittaṁ samohaṁ cittanti pajānātha||
vītamohaṁ vā cittaṁ vītamohaṁ cittanti pajānāthā||
saṅkhittaṁ vā cittaṁ saṅkhittaṁ cittanti pajānātha||
vikkhittaṁ vā cittaṁ vikkhittaṁ cittanti pajānātha||
mahaggataṁ vā cittam mahaggataṁ cittanti pajānātha||
amahaggatam vā cittam amahaggataṁ cittanti pajānātha||
sa-uttaraṁ vā cittaṁ sa-uttaraṁ cittanti pajānātha||
anuttaraṁ vā cittam anuttaraṁ cittanti pajānātha||
samāhitaṁ vā cittaṁ samāhitaṁ cittanti pajānātha||
asamāhitaṁ vā cittaṁ asamāhitaṁ cittanti pajānātha||
vimuttaṁ vā cittaṁ vimuttaṁ cittanti pajānātha||
avimuttam vā cittam avimuttaṁ cittanti pajānāthāti.|| ||
No hetam āvuso.|| ||
20 Api pana tumhe āyasmanto evaṁ pajānantā evaṁ passantā anekavihitaṁ pubbenivāsaṁ anussaratha||
seyyathīdam ekam pi jātim dve pi jātiyo tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pañca pi jātiyo dasam pi jātiyo vīsaṁ pi jātiyo tiṁsam pi jātiyo||
cattārisam pi jātiyo paññāsam pi jātiyo jātisatam pi jātisahassam pi jātisatasahassam pi||
aneke pi saṁvaṭṭakappe aneke pi vivaṭṭakappe aneke pi {saṁvaṭṭavivaṭṭakappe}||
Amutrāsiṁ evaṁ nāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto||
so tato cuto amutra udapādiṁ||
tatrāpāsiṁ evaṁ nāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhaduk{khapaṭisaṁvedī} evam āyupariyanto||
so tato cuto idhupapannoti||
Iti sākāraṁ sa-uddesaṁ anekavihitaṁ pubbenivāsam anussarathāti.|| ||
No hetam āvuso.|| ||
21 Api pana tumhe āyasmanto evaṁ jānantā evaṁ passantā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānussakena satte passatha||
cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammupage satte pajānātha.|| ||
Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānam upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā||
te kāyassa bhedā paraṁ maraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ uppannā.|| ||
Ime vata bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritenā samannāgatā ariyānam anupavādakā sammadiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā||
te kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokam upapannā ti.|| ||
Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passatha||
cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammupage satte pajānāthāti.|| ||
No hetam āvuso.|| ||
22 Api pana tumhe āyasmanto evaṁ jānantā evaṁ passantā ye te santā vimokkhā atikamma rūpe āruppā te kāyena phusitvā viharathāti.|| ||
No hetam āvuso.|| ||
23 Ettha dāni āyasmanto idaṁ ca veyyākaraṇam imesaṁ ca dhammānam asamāpatti [idan te āvuso api pana tumhe āyasmanto evaṁ jānantā evam passantā ye te santā vimokhā atikamma rūpe āruppā te kāyena passitvā viharathāti.|| ||
No hetam āvuso.|| ||
Ettha dāni āyasmanto idañca veyyākaraṇam imesañcadhammānaṁ asamāpatti]||
24 Idan no āvuso.|| ||
25 Kathanti.|| ||
Paññāvimuttā kho mayaṁ āvuso Susīmāti.|| ||
26 Na khvāham imassa āyasmantānam saṅkhittena bhāsitassa vitthārena attham ājānāmi||
sādhu me āyasmanto tathā bhāsantu yathāham imassa āyasmantānaṁ saṅkhittena bhāsitassa vitthārena attham ājāneyyanti.|| ||
27 Ājāneyyāsi vā tvaṁ āvuso Susīma na vā tvam ājāneyyāsi||
atha kho paññāvimuttā mayanti.|| ||
V
28 Atha kho āyasmā Susīmo uṭṭhāyāsanā yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antam nisīdi|| ||
29 Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Susīmo yāvatako tehi bhikkhūhi saddhiṁ ahosi kathāsallāpo||
taṁ sabbaṁ Bhagavato ārocesi|| ||
30 Pubbe kho Susīma dhammaṭṭhitiñāṇaṁ pacchā nibbāṇe ñāṇanti.|| ||
31 Na khvāham bhante imassa Bhagavato saṅkhittena bhāsitassa vitthārena attham ājānāmi||
sādhu me bhante Bhagavā tathā bhāsatu yathāham imassa Bhagavato saṅkhittena bhāsitassa vitthārena attham ājāneyyan ti.|| ||
32 Ājāneyyāsi vā tvaṁ Susīma na vā tvaṁ ājāneyyāsi atha kho dhammaṭṭhitiñānaṁ pubbe pacchā nibbāne ñāṇaṁ.|| ||
Taṁ kiṁ maññasi Susīma Rūpaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vāti.|| ||
Aniccaṁ bhante.|| ||
33 Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vāti.|| ||
Dukkhaṁ bhante.|| ||
Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ kallaṁ nu taṁ samanupassitum||
Etam mama eso hamasmi eso me attāti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
34 Vedanā niccā vā aniccā vā ti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
pe|| ||
35 Saññā niccā vā aniccā vā ti.|| ||
Aniccā bhante|| ||
pe|| ||
36 Saṅkhārā niccā vā aniccā vā ti.|| ||
Aniccā bhante|| ||
pe|| ||
37 Viññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā ti.|| ||
Aniccaṁ bhante.|| ||
Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā ti.|| ||
Dukkham bhante.|| ||
Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ kallaṁ nu tam samanupassituṁ||
Etam mama eso hamasmi eso me attāti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
38 Tasmātiha Susīma yaṁ kiñci rūpam atītānāgatapaccuppannam ajjhattaṁ vā bahiddhā vā oḷārikaṁ sukhumaṁ vā hīnaṁ vā paṇītaṁ vā yaṁ dūre santike vā sabbam rūpaṁ netam mama neso ham asmi na me so attāti||
Evam etam yathābhūtaṁ sammappaññāya daṭṭhabbaṁ.|| ||
39 Yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā||
pe|| ||
40 Yā kāci saññā||
pe|| ||
41 Ye keci saṅkhārā atītānāgatapaccuppannā ajjhattā vā bahiddhā vā oḷārikā vā sukhumā vā hīnā vā paṇītā vā||
ye dūre santike vā sabbe saṅkhārā netaṁ mama neso hamasmi na me so attā ti||
pe|| ||
42 Yaṁ kiñci viññāṇaṁ atītānāgatapaccuppannaṁ.
ajjhattaṁ vā bahiddhā vā oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā hīnaṁ vā paṇītaṁ vā||
yam dūre santike vā sabbaṁ viññāṇaṁ netaṁ mama neso hamasmi na me so attāti evam etaṁ yathābhūtaṁ sammappaññāya daṭṭhabbaṁ.|| ||
43 Evaṁ passaṁ Susīma sutavā ariyasāvako rūpasmim pi nibbindati||
vedanāya pi||
saññāya pi||
saṅkhāresu pi||
viññāṇasmiṁ pi nibbindati.|| ||
Nibbindaṁ virajjati||
virāgā vimuccati||
vimuttasmiṁ vimuttam iti ñāṇaṁ hoti||
khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyam nāparam itthattāyāti pajānāti.|| ||
Jātipaccayā jarāmaraṇanti Susīma passasīti.|| ||
Evam bhante.|| ||
44 Bhavapaccayā jātīti Susīma passasīti||
Evam bhante.|| ||
45 Upādānapaccayā bhavoti Susīma passasīti.|| ||
Evaṁ bhante.|| ||
46 Taṇhāpaccayā upādānanti Susīma passasīti.|| ||
Evam bhante.|| ||
47 Vedanāpaccayā taṇhāti||
phassapaccayā vedanāti||
saḷāyatanapaccayā phasso ti||
nāmarūpapaccayā saḷāyatananti||
viññāṇapaccayā nāmarūpanti||
saṅkhārapaccayā viññāṇanti||
avijjāpaccayā saṅkhārāti Susīma passasīti.|| ||
Evam bhante.|| ||
48 Jātinirodhā jarāmaraṇanirodhoti Susīma passasīti.|| ||
Evam bhante.|| ||
49 Bhavanirodhā jātinirodhoti Susīma passasīti.|| ||
Evam bhante.|| ||
50 Upādānanirodhā bhavanirodhoti||
taṇhānirodhā upādānā nirodhoti||
phassanirodhā vedanānirodhoti||
saññānirodhā phassanirodhoti||
nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodhoti||
viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho ti||
saṅkhāranirodā viññāṇanirodhoti||
avijjānirodhā saṅkhāranirodhoti Susīma passasīti.|| ||
Evam bhante.|| ||
51 Api pana tvaṁ Susīma evaṁ jānanto evaṁ passanto anekavihitam iddhividhaṁ paccanubhosi.|| ||
Eko pi hutvā bahudhā hosi bahudhā pi hutvā eko hosi||
āvibhāvaṁ tirobhāvaṁ tirokuḍḍaṁ tiropākāraṁ tiropabbataṁ asajjamāno gacchasi seyyathāpi ākāse||
pathāviyam pi ummujja nimmujjaṁ karosi seyyathāpi udake||
udakepi abhijjamāne gacchasi seyyathāpi pithiviyam||
ākāse pi pallaṅkena khamasi seyyathāpi pakkhisakuṇo.|| ||
Ime pi candimasūriye evam mahiddhike evam mahānubhāve pāṇinā parimasasi parimajjasi||
yāva brahmalokāpi kāyena vasam vattesīti.|| ||
No hetaṁ bhante.|| ||
52 Api pana tvaṁ Susīma evaṁ jānanto evam passanto dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusakāya ubho sadde suṇāsi dibbe ca mānuse ca ye dūre santike cāti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
53 Api pana tvaṁ Susīma {evaṁ} jānanto evam passanto parasattānam parapuggalānaṁ cetasā ceto paricca parijānati||
sarāgaṁ vā cittaṁ sarāgaṁ cittanti pajānāsi||
pe||
avimuttaṁ vā cittam avimuttaṁ cittanti pajānāsi.|| ||
Vimuttaṁ vā cittam vimuttaṁ cittanti pajānāsīti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
54 Api pana tvaṁ Susīma evam jānanto evam passanto anekavihitaṁ pubbenivāsam anussarasi||
seyyathīdaṁ ekam pi jātim||
pe|| Iti sākāram sa-uddesam anekavihitaṁ pubbenivāsam anussarasīti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
55 Api pana tvaṁ Susīma evaṁ jānanto evam passanto dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānussakena satte passasi cavamāne||
pe|| yathā kammūpage satte pajānāsīti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
56 Api pana tvaṁ Susīma evaṁ jānanto evam passanto ye te santā vimokkhā atikamma rūpe āruppā te kāyena phusitvā viharasīti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
57 Ettha dāni Susīma idāñca veyyākaraṇam imesaṁ ca dhammānam asamāpatti idam no Susīma katanti.|| ||
VI
58 Atha kho āyasmā Susīmo Bhagavato pādesu sirasā nipatitvā Bhagavantam etad avoca.|| ||
Accayo mam bhante accagamā yathā bālaṁ yathā mūḷhaṁ yathā akusalaṁ||
Svāham evam svākhyāte dhammavinaye dhammatthena ko pabbajito||
tassa me bhante Bhagavā accayam accayato paṭigaṇhātu āyatiṁ samparāyāti.|| ||
59 Taggha tvam Susīma accayo accagamā yathā bālaṁ yathā mūḷhaṁ yathā akusalaṁ||
yo tvaṁ evaṁ svākhyāte dhammavinaye dhammatthena ko pabbajito.|| ||
60 Seyyathāpi Susīma coram āgucāriṁ gahetvā rañño dasseyyum||
ayaṁ te deva coro āgucārī imassayam icchasi taṁ daṇḍaṁ paṇehīti||
tam enaṁ rājā evam vadeyya Gacchatha bho imam purisaṁ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṁ gāḷhabandhanaṁ bandhitvā khuramuṇḍaṁ kāritvā kharassarena paṇavena rathiyāya rathiyam siṅghāṭakena siṅghāṭakam pariṇetvā dakkhiṇena dvāreṇa nikkhametvā dakkhiṇato nagarassa sīsaṁ chindathāti||
Tam enaṁ rañño purisā daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṁ gāḷhabandhanaṁ bandhitvā khuramuṇḍaṁ karitvā kharassarena paṇavena rathiyāya rathiyaṁ siṅghāṭakena siṅghātakam parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato nagarassa sīsaṁ chindeyyuṁ.|| ||
61 Taṁ kiṁ maññasi Susīma||
Api nu so puriso tato nidānaṁ dukkhaṁ domanassam {paṭisaṁvediyethā} ti.|| ||
Evam bhante.|| ||
62 Yaṁ kho so {Susīma} puriso tato nidānaṁ dukkhaṁ domanassaṁ {paṭisaṁvediyetha} [vā na vā paṭisaṁvediyetha] yā evaṁ svākhyāte dhammavinaye dhammatthena kassa pabbajā ayaṁ tato dukkhavipākatarā ca kaṭukavipākatarā ca||
api ca vinipātāya {saṁvattati}||
63 Yato ca kho tvaṁ Susīma accayam accayato disvā yathādhammaṁ paṭikarosi||
taṁ te mayam paṭigaṇhāma||
vuddhi hesā Susīma ariyassa vinaye yo accayam accayato disvā yathādhammaṁ paṭikaroti āyatiṁ ca {saṁvaram} āpajjatīti.|| ||
Dasamam.|| ||
Mahāvaggo sattamo.|| ||
Tass'uddānaṁ.|| ||
Dve Assutavatā vuttā||
Puttamaṁsena cāparaṁ||
Atthirāgo ca Nagaram||
Sammasaṁ Naḷākālāpiyaṁ||
Kosambī Upayantica||
Dasamo Susīmena cāti|| ||
Chapter VIII: Samaṇa-Brāhmaṇa Vagga
71.
Evaṁ me sutam||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Tatra kho Bhagavā||
pe|| voca.|| ||
3 Ye hi keci bhikkhave samaṇā va brāhmaṇā vā jarāmaraṇaṁ na pajānanti||
jarāmaraṇasamudayam na pajānanti||
jarāmaraṇanirodhaṁ na pajānanti||
jarāmaraṇanirodhagāminim paṭipadaṁ na pajānanti||
Na me te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu va brāhmaṇasammatā||
na ca pana te āyasmanto sāmaññatthaṁ vā brāhmaññatthaṁ vā diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.|| ||
4 Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā va jarāmaraṇam pajānanti||
la||
paṭipadaṁ pajānanti||
te kho me bhikkhave samaṇā va brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā||
te capanāyasmanto sāmaññatthaṁ ca brāhmaññatthaṁ ca diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.|| ||
Suttanto eko.|| ||
72-80.
Sāvatthi.|| ||
Jātiṁ na pajānanti||
pe|| ||
Bhavaṁ na pajānanti||
pe|| ||
Upādānaṁ na pajānanti||
pe|| ||
Taṇhaṁ na pajānanti||
pe|| ||
Vedanaṁ na pajānanti||
pe|| ||
Phassaṁ na pajānanti||
pe|| ||
Saḷāyatanaṁ na pajānanti||
pe|| ||
Nāmarūpaṁ na pajānanti||
pe|| ||
Viññāṇaṁ na pajānanti||
pe||||
81.
Saṅkhāre na pajānanti||
saṅkhārasamudayam na pajānanti||
saṅkhāranirodhaṁ na pajānanti||
saṅkhāranirodhagāminiṁ paṭipadaṁ na pajānanti||
pe|| ||
Pajānanti||
pe|| ||
Sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.|| ||
Ekādasamam.|| ||
Samaṇabrāhmaṇa-vaggo aṭṭhamo.|| ||
Tass'uddānaṁ.|| ||
Paccayekādasā vuttā||
catusaccavibhajjanā||
Samaṇabrāhmaṇavaggo||
nidāne bhavati aṭṭhamaṁ.|| ||
Ayaṁ vaggassa uddānaṁ.|| ||
Buddho Āhāra Dasabalaṁ||
Kaḷāraṁ Gahapati pañcamam||
Rukkhavaggo Mahāvaggo||
Aṭṭhamam Samaṇa-brāhmaṇanti.|| ||
Chapter IX: Antara-Peyyālaṁ
Sāvatthiyam viharati.|| ||
82. Satthā
1 Jarāmaraṇaṁ bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ jarāmaraṇe yathābhūtaṁ ñāṇāya satthā pariyesitabbo||
jarāmaraṇasamudayaṁ ajānatā apassatā yathābhūtaṁ jarāmaraṇasamudaye yathābhūtaṁ ñāṇāya satthā pariyesitabbo||
jarāmaraṇanirodham ajānatā apassatā yathābhūtaṁ jarāmaraṇanirodhe yathābhūtaṁ ñāṇāya satthā pariyesitabbo||
jarāmaraṇanirodhagāminiṁ patipadam ajānatā apassatā yathābhūtaṁ jarāmaraṇanirodhagaminiyā paṭipadāya yathābhūtaṁ ñāṇāya satthā pariyesitabbo ti.|| ||
Suttanto eko.|| ||
Sabbesam evam peyyālo||
2 Jātim bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ||
pe.|| ||
3 Bhavaṁ bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ||
pe.|| ||
4 Upādānaṁ bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ||
pe.|| ||
5 Taṇhaṁ bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ||
pe.|| ||
6 Vedanā bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ||
pe.|| ||
7 Phassaṁ bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ||
pe.|| ||
8 Saḷāyatanaṁ bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ||
pe|| ||
9 Nāmarūpaṁ bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ||
pe|| ||
10 Viññānam bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ||
pe|| ||
11 Saṅkhāre bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ saṅkhāresu yathābhūtaṁ ñāṇāya satthā pariyesitabbo||
saṅkhārasamudayam ajānatā apassatā yathābhūtaṁ saṅkhārasamudaye yathābhūtaṁ ñāṇāya satthā pariyesitabbo||
saṅkhāranirodhaṁ ajānatā apassatā yathābhūtaṁ saṅkharanirodhe yathābhūtaṁ ñāṇāya satthā pariyesitabbo||
saṅkhāranirodhagāminipaṭipadaṁ ajānatā apassatā yathābhūtaṁ saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya yathābhūtaṁ ñāṇāya satthā pariyesitabbo ti.|| ||
Sabbesam catusaccikaṁ katabbaṁ.|| ||
83. Sikkhā
Jarāmaraṇaṁ bhikkhave ajānatā apassatā yathābhūtaṁ jarāmaraṇe yathābhūtaṁ ñāṇāya sikkhā karaṇīya|| ||
Evam peyyālo catusaccikam kātabbaṁ (-)||
84. Yogo
°yogo karaṇīyo||
(1-11)
85. Chando
°chando karanīyo||
(1-11)
86. Ussoḷhī
°ussoḷhi karanīyo||
(1-11)
87. Appaṭivāni
°appaṭivānī karaṇīyā||
(1-11)
88. Atappam
°ātappaṁ karaṇīyaṁ||
(1-11)
89. Viriyam
°viriyaṁ karaṇīyaṁ||
(1-11)
90. Sātaccam
°sātaccaṁ karaṇīyaṁ|||
(1-11)
91. Sati
°sati karaṇīyā||
(1-11)
92. Sampajaññaṁ
°sampajaññaṁ karaṇīyaṁ||
(1-11)
93. Appamādo
°appamādo karaṇīyo ti.||
(1-11)|| ||
Antarapeyyālaṁ|| ||
Tass'uddānam.|| ||
Satthā Sikkhā ca Yogo ca||
Chando Ussoḷhī pañcamī Appativānī Ātappaṁ||
Viriyaṁ Sātaccaṁ vuccati||
Sati ca Sampajaññañca||
Appamādena dvādasāti||
Suttantā antarapeyyālā niṭṭhitā||
Pare te dvādasa honti||
suttā dvattiṁsasatāni||
Catusaccena te vuttā||
peyyāla-antaramhi ye||
Antarapeyyāle hi uddānaṁ samattaṁ.|| ||
Book II
Abhisamaya Saṁyutta
1. Nakhasikhā
1 Evaṁ me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyam viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Atha kho Bhagavā parittaṁ nakhasikhāyaṁ paṁsuṁ āropetvā bhikkhū āmantesi.|| ||
Taṁ kiṁ maññathā bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ yo cāyam mayā paritto nakhasikhāyaṁ paṁsu āropito ayaṁ vā mahāpathavīti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaraṁ yad idaṁ mahāpathavī||
appamattako nakhasikhāyam Bhagavatā paritto paṁsu āropito||
neva satimaṁ kalam upeti na sahassimaṁ kalam upeti na satasahassimaṁ kalam upeti mahāpathaviṁ upanidhāya Bhagavatā paritto nakhasikhāyaṁ paṁsu āropito ti.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etad eva bahutaraṁ dukkhaṁ yad idaṁ parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇaṁ appamattakam avasiṭṭham||
neva satimaṁ kalam upeti na sahassimaṁ kalam upeti na satasahassimaṁ kalam upeti purimaṁ dukkhakkhandhaṁ parikkhīṇaṁ pariyādinnaṁ upanidhāya yad idam sattakkhattuṁ paramatā|| ||
5 Evam mahatthiyo kho bhikkhave dhammābhisamayo evam mahatthiyo dhammacakkhupaṭilābhoti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
2. Pokkharaṇī
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave pokkharaṇī paññāsayojanāni āyāmena paññāsayojanāni vitthārena paññāsayojanāni ubbedhena puṇṇā udakassa samatittikā kākapeyyā||
tato puriso kusaggena udakaṁ uddhareyya.|| ||
Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave katamaṁ nu kho bahutaraṁ yaṁ vā kusaggena udakam ubbhataṁ yaṁ vā pokkharaṇiyā udakanti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaraṁ yad idam pokkharaṇiyā udakam appamattakaṁ kusaggena udakam ubbhatam||
neva satimaṁ kalam upeti na sahassimaṁ kalam upeti na satasahassimam kalam upeti pokkharaṇiyā udakam upanidhāya kusaggena udakam ubbhatanti.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etad eva bahutaraṁ dukkhaṁ||
yad idaṁ parikkhīṇaṁ pariyādinnaṁ appamattakam avasiṭṭhaṁ||
neva satimaṁ kalam upeti na sahassimaṁ kalam upeti na satasahassimaṁ kalam upeti purimaṁ dukkhakkhandhaṁ parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇaṁ upanidhāya yad idaṁ sattakkhattuṁ paramatā.|| ||
5 Evam mahatthiyo kho bhikkhave dhammābhisamayo||
evam mahatthiyo dhammacakkhupaṭilābhoti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
3. Sambhejja udaka (1)
1 Sāvatthiyam viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave yatthimā mahānadiyo saṁsandanti samenti||
seyyathidam Gaṅgā Yamunā Aciravatī Sarabhū Mahī||
tato puriso dve vā ti vā udakaphusitāni uddhareyya.|| ||
Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ yāni vā dve vā ti vā udakaphusitāni ubbhatāni yam vā sambhejja udakan ti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaraṁ yad idaṁ sambhejja udakam||
appamattakāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni||
neva satimaṁ kalam upenti na sahassimaṁ kalam upenti na satasahassimaṁ kalam upenti sambhejja udakam upanidhāya dve vā tīni vā udakaphusitāni ubbhatānīti.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave||
pe|| ||
Tatiyam.|| ||
4. Sambhejja udaka (2)
2 Seyyathāpi bhikkhave yatthimā mahānadiyo saṁsandanti samenti||
seyyathīdaṁ Gaṅgā Yamunā Aciravatī Sarabhū Mahī||
tam udakaṁ parikkhayaṁ pariyādānaṁ gaccheyya ṭhapetvā dve vā tīṇi vā udakaphusitāni.|| ||
Tam kiṁ maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ yaṁ vā sambhejja udakaṁ parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇaṁ||
yāni vā dve vā tīṇi vā udakaphusitāni avasiṭṭhānīti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaram sambhejja udakaṁ yad idaṁ parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇaṁ||
appamattakāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni avasiṭṭhāni||
neva satimam kalam upenti na sahassimam kalaṁ na satasahassimaṁ kalam upenti sambhejjaudakam parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇaṁ upanidhāya dve vā ti vā udakaphusitāni avasiṭṭhānī ti||
4 Evam eva kho bhikkhave||
pe.|| ||
Catutthaṁ||
5. Pathavī (1)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave puriso mahāpathaviyā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhipeyya.|| ||
Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ||
yā vā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhittā||
yā vā mahāpathavīti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaraṁ yad idaṁ mahāpathavī appamattikā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhittā||
neva satimam kalam upenti na sahassimam upenti na sasasahassimaṁ kalam upenti mahāpathavim upanidhāya satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhittāti.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave||
pe|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
6. Pathavī (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave mahāpathavī parikkhāyaṁ pariyādānaṁ gaccheyya ṭhapetvā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā.|| ||
Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ||
yaṁ vā mahāpathaviyā parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇaṁ yā vā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā avasiṭṭhāti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaraṁ mahāpathaviyā yad idam parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇaṁ||
appamattikā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā avasiṭṭhā||
neva satimaṁ kalam upenti na sahassimaṁ kalam upenti na satasahassimaṁ kalam upenti mahāpathaviyā parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇam upanidhāya satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā avasiṭṭhā ti.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave||
pe|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
7. Samudda (1)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave puriso mahāsamuddato dve vā ti vā udakaphusitāni uddhareyya.|| ||
Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
Katamaṁ nu kho bahutaraṁ||
yāni vā dve vā ti vā udakaphusitāni ubbhatāni yaṁ vā mahāsamudde udakanti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaraṁ yad idaṁ mahāsamudde udakam||
appamattakāni dve vā ti vā udakaphusitāni ubbhatāni||
neva satimaṁ kalam upenti na sahassimaṁ kalam upenti na satasahassimaṁ kalam upenti mahāsamudde udakam upanidhāya dve vā ti vā udakaphusitāni ubbhatānīti|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave||
pe|| ||
Sattamaṁ.|| ||
8. Samudda (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave mahāsamuddo parikkhāyaṁ pariyādānaṁ gaccheyya ṭhapetvā dve vā ti vā udakaphusitāni.|| ||
Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
Katamaṁ nu kho bahutaraṁ yaṁ vā mahā-samudde udakaṁ parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇaṁ yāni vā dve vā ti vā udakaphusitāni avasīṭṭhānīti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaraṁ mahāsamudde udakaṁ yad idaṁ parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇaṁ||
appamattakāni dve vā ti vā udakaphusitāni avasiṭṭhāni||
neva satimaṁ kalam upenti na sahassimaṁ kalam upenti na satasahassimam kalaṁ upenti mahāsamudde udakaṁ parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇam upanidhāya dve vā ti vā udakaphusitāni avasiṭṭhānīti.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave||
pe|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
9. Pabbatupama (1)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave puriso Himavato pabbatarājassa satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhippeyya.|| ||
Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
Katamaṁ nu kho bahutaraṁ yā vā satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā yo vā Himavā pabbatarājāti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaraṁ yad idaṁ Himavā pabbatarājā||
appamattikā satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā||
neva satimaṁ kalam upenti na sahassimam kalam upenti na satasahassinaṁ kalam upenti Himavantaṁ pabbatarājānam upanidhāya satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā ti.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave||
pe.|| ||
Navamaṁ.|| ||
10. Pabbatupama (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave Himavā pabbatarājā parikkhayam pariyādānaṁ gaccheyya ṭhapetvā satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā.|| ||
Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
Katamaṁ nu kho bahutaraṁ||
yaṁ vā Himavato pabbatarājassa parikkhīnaṁ pariyādiṇṇam yā vā satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhā ti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaraṁ Himavato pabbatarājassa yad idam parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇam||
appamattikā satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhā||
neva satimaṁ kalam upenti na sahassimaṁ kalam upenti na satasahassimaṁ kalam upenti Himavato pabbatarājassa parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇam upanidhāya satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhā ti.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etad eva bahutaraṁ dukkhaṁ yad idaṁ {parikkhīṇaṁ} pariyādinnaṁ appamattakam avasiṭṭhaṁ||
neva satimaṁ kalam upeti na sahassimaṁ kalam upeti na satasahassimaṁ kalam upeti purimaṁ dukkhakkhandham parikkhīṇaṁ pariyādiṇṇam upanidhāya yad idaṁ sattakkhattum paramatā||
5 Evam mahatthiyo kho bhikkhave dhammābhisamayo evam mahatthiyo dhammacakkhupatilābho ti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
11. Pabbatupama (3)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave puriso Sinerussa pabbatarājassa satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhipeyya.|| ||
Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
Katamaṁ nu kho bahutaraṁ||
yā vā satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā yo vā Sineru pabbatarājāti.|| ||
3 Etad eva bhante bahutaraṁ yad idaṁ Sineru pabbatarājā||
appamattikā satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā||
neva satimaṁ kalam upenti na sahassimam kalam upenti na satasahassimaṁ kalam upenti Sinerupabattarājānam upanidhāya satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā ti.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa adhigamam upanidhāya aññatitthiya-samaṇa-brāhmaṇa-paribbājakānaṁ adhigamo neva satimaṁ kalam upeti na sahassimaṁ kalam upeti na satasahassimam kalam upeti.|| ||
5 Evam mahādhigamo bhikkhave diṭṭhisampanno puggalo evam mahābhiññoti.|| ||
Abhisamaya-saṁyuttaṁ niṭṭhitaṁ.|| ||
Tassa uddānaṁ.|| ||
Nakasikhā Pokkharanī||
Sambhejja udake ca dve||
Dve Pathavī dve Samuddā||
Tayo ca Pabbatūpamā ti.|| ||
Book III
Dhātu Saṁyutta
Chapter I: Nānatta Vagga
(Section I Ajjhatta-pañcakaṁ)
1. Dhātu
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātunānattaṁ vo bhikkhave desissāmi||
tam suṇātha sādhukaṁ manasi karotha||
bhāsissāmīti.|| ||
Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosum.|| ||
3 Bhagavā etad avoca.|| ||
Katamañ ca bhikkhave dhātunānattam||
4 Cakkhudhātu rūpadhātu cakkhuviññāṇadhātu||
Sotaḍhātu saddadhātu sotaviññāṇadhātu||
Ghānadhātu gandhadhātu ghānaviññāṇadhātu||
Jivhādhātu rasadhātu jivhāviññāṇadhātu||
Kāyadhātu poṭṭhabbadhātu kāyaviññāṇadhātu||
Manodhātu dhammadhātu manoviññāṇadhātu.|| ||
Idam vuccati bhikkhave dhātunānattanti.|| ||
Pathamam.|| ||
2. Samphassam
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātunānattaṁ bhikkhave paṭicca uppajjati phassanānattaṁ.|| ||
3 Katamañca bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
4 Cakkhudhātu sotadhātu ghānadhātu jivhādhātu kāyadhātu manodhātu.|| ||
Idaṁ vuccati bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
5 Katamañ ca bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati phassanānattam||
6 Cakkhudhātum bhikkhave paṭicca uppajjati cakkhusamphasso||
Sotadhātum paṭicca.|| ||
Ghānadhātum paṭicca|| ||
Jivhādhātuṁ paṭicca.|| ||
Kāyadhātuṁ paṭicca.|| ||
Manodhātum paṭicca uppajjati manosamphasso.|| ||
7 Evaṁ kho bhikkhave dhātunānattaṁ paṭicca uppajjati phassanānattanti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
3. No ce tam
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātunānattaṁ bhikkhave paṭicca uppajjati phassanānattaṁ||
no phassanānattaṁ paṭicca uppajjati dhātunānattaṁ.|| ||
3 Katamañ ca bhikkhave dhātunānattam.|| ||
4 Cakkhudhātu||
pe|| ||
Manodhātu.|| ||
Idaṁ vuccati bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
5 Kathañ ca bhikkhave dhātunānattaṁ paṭicca uppajjati phassanānattaṁ||
no phassanānattam paṭicca uppajjati dhātunattam.|| ||
6 Cakkhudhātum bhikkhave paṭicca uppajjati cakkhusamphasso||
no cakkhusamphassam paṭicca uppajjati cakkhudhātu||
pe|| ||
Manodhātum paṭicca uppajjati manosamphasso||
no manosamphassam paṭicca uppajjati manodhātu.|| ||
7 Evaṁ kho bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati phassanānattam||
no phassanānattam paṭicca uppajjati dhātunānattanti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
4. Vedanā (1)
1 Sāvatthiyam viharati.|| ||
2 Dhātunānattam bhikkhave paṭicca uppajjati phassanānattaṁ||
phassanānattam paṭicca uppajjati vedanānānattaṁ.|| ||
3 Katamañ ca bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
4 Cakkhudhātu||
pe|| ||
Manodhātu||
pe|| ||
Idam vuccati bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
5 Kathañca bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati phassanānattam||
phassanānattam paṭicca uppajjati vedanānānattaṁ.|| ||
6 Cakkhudhātum bhikkhave paṭicca uppajjati cakkhusamphasso||
cakkhusamphassam paṭicca uppajjati cakkhusamphassajā vedanā.|| ||
Manodhātum paṭicca uppajjati manosamphasso||
manosamphassam paṭicca uppajjati manosamphassajā vedanā.|| ||
7 Evaṁ kho bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati phassanānattam||
phassanānattam paṭicca uppajjati vedanānānattanti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
5. Vedanā (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātunānattaṁ bhikkhave paṭicca uppajjati phassanānattaṁ||
phassanānattam paṭicca uppajjati vedanānattaṁ||
No vedanānattam paṭicca uppajjati phassanānattaṁ||
no phassanānattam paṭicca uppajjati dhātunānattaṁ.|| ||
3 Katamañca bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
Cakkhudhātu||
pe|| ||
Manodhātu||
pe|| ||
Idaṁ vuccati bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
4 Kathañca bhikkhave dhātunānattam paticca uppajjati phassanānattam||
phassanānattam paṭicca uppajjati vedanānānattam||
No vedanānānattam paticca uppajjati phassanānattaṁ||
no phassanānattam paṭicca uppajjati phātunānattaṁ.|| ||
5-9 Cakkhudhātum bhikkhave paṭicca uppajjati cakkhusamphasso||
cakkhusamphassam paṭicca uppajjati cakkhusamphassajā vedanā||
No cakkhusamphassajaṁ vedanam paṭicca uppajjati cakkhusamphasso||
no cakkhusamphassam paṭicca uppajjati cakkhudhātu||
pe|| ||
10 Manodhātum paṭicca uppajjati manosamphasso||
manosamphassam paṭicca uppajjati manosamphassajā vedanā||
No manosamphassajaṁ vedanam paṭicca uppajjati manosamphasso||
no manosamphassam paṭicca uppajjati manodhātu.|| ||
11 Evaṁ kho bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati phassanānattaṁ||
phassanānattam paṭicca uppajjati vedanānattam.|| ||
No vedanānattam paṭicca uppajjati phassanānattaṁ||
no phassanānattam paṭicca uppajjati dhātunānattanti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
(Section II Bāhira-pañcakam)
6. Samphassam
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātunānattam vo bhikkhave desissāmi||
tam suṇātha||
pe|| ||
3 Katamañca bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
Rūpadhātu saddadhātu gandhadhātu rasadhātu phoṭṭhabbadhātu dhammadhātu.|| ||
4 Idaṁ vuccati bhikkhave dhātunānattanti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
7. Saññā
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dhātunānattam bhikkhave paṭicca uppajjati saññānānattaṁ||
saññānānattam paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṁ||
saṅkappanānattam paṭicca uppajjati chandanānattaṁ||
chandanānattam paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṁ||
pariḷāhanānattam paṭicca uppajjati pariyesanānānattaṁ|| ||
3 Katamañca bhikkhave dhātunānattam||
Rūpadhātu||
pe.|| ||
Dhammadhātu.|| ||
Idaṁ vuccati bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
4 Kathañca bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati saññānanattam||
saññānānattam paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṁ||
saṅkappanānattam paṭicca uppajjati chandanānattaṁ||
chandanānattam paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṁ||
pariḷāhanānattam paticca uppajjati pariyesanānānattaṁ.|| ||
5-9 Rūpadhātuṁ bhikkhave paṭicca uppajjati rūpasaññā||
rūpasaññam paṭicca uppajjati rūpasaṅkappo||
rūpasaṅkappaṁ paṭicca uppajjati rūpachando||
rūpachandam paṭicca uppajjati||
rūpapariḷāho||
rūpapariḷāham paṭicca uppajjati||
rūpapariyesanā||
pe|| ||
10 Dhammadhātum paṭicca uppajjati dhammasaññā||
dhammasaññam paṭicca uppajjati dhammasaṅkappo||
dhammasaṅkappam paṭicca uppajjati dhammachando||
dhammachandam paṭicca uppajjati dhammapariḷāho||
dhammaparīḷāham paṭicca uppajjati dhamma pariyesanā.|| ||
11 Evam kho bhikkhave dhātunānattaṁ paṭicca uppajjati saññānānattaṁ||
saññānānattam paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṁ||
saṅkappanānattaṁ paṭicca uppajjati chandanānattaṁ||
chandanānattam paṭicca uppajjati chandanānattam||
chandanānattam paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṁ||
pariḷāhanānattam paṭicca uppajjati pariyesanānānattanti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
8. No ce tam
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātunānattam bhikkhave paticca uppajjati saññānānattaṁ||
saññānānattam paṭicca uppajjati||
pe|| ||
pariyesanānānattaṁ.|| ||
3 No pariyesanānānattam paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṁ||
no pariḷāhanānattaṁ paṭicca uppajjati chandanānattaṁ||
no chandanānattam paṭicca uppajjati saṅkappanānattam||
na saṅkappanānattam paṭicca uppajjati dhātunānattaṁ.|| ||
4-9 Katamañca bhikkhave dhātunānattam.|| ||
Rūpadhātu||
pe|| ||
dhammadhātu.|| ||
Idaṁ vuccati bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
10 Kathañca bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati saññānānattaṁ||
saññānānattam paṭicca uppajjati||
pe.|| ||
pariyesanānānattaṁ|| ||
No pariyesanānānattaṁ paṭicca uppajjati parilahanānattami no pariḷāhanānattam paṭicca uppajjati chandanānattam||
no chandanānattaṁ paṭicca uppajjati saṅkappanānattam||
no saṅkappanānattam paṭicca uppajjati saññānattaṁ||
no saññānānattam paṭicca uppajjati dhātunānattaṁ.|| ||
11 Rūpadhātum bhikkhave paṭicca uppajjati rūpasaññā||
[rūpasaññaṁ paṭicca uppajjati rūpasaṅkappo||
rūpasaṅkappaṁ paṭicca uppajjati rūpachando rūpachandaṁ paṭicca uppajjati rūpapariḷāho rūpapariḷāhaṁ paticca uppajjati rūpapariyesanā.|| ||
No rūpapariyesanaṁ paṭicca uppajjati rūpapariḷāho||
no rūpapariḷāhaṁ paṭicca uppajjati rupāchando||
no rūpachandaṁ paṭicca uppajjati rūpasaññā||
rūpasaññaṁ paṭicca uppajjati no rūpasaṅkappo||
no rūpasaṅkappaṁ paticca uppajjati rūpasaññā||
no rūpasaññam paṭicca uppajjati rūpadhātu.|| ||
12 Saddadhātum paṭicca||
pe|| ||
13 Gandhadhātuṁ paṭicca||
pe|| ||
14 Rasadhātum paṭicca||
pe|| ||
15 Poṭṭhabbadhātuṁ paṭicca||
pe||]||
16 Dhammadhātum paṭicca uppajjati dhammasaññā||
dhammasaññaṁ paṭicca uppajjati||
pe|| ||
dhammapariyesanā.|| ||
No dhammapariyesanaṁ paṭicca uppajjati dhammapariḷāho||
no dhammapariḷāham paṭicca uppajjati dhammachando||
no dhammachandam paṭicca uppajjati dhammasaṅkappo||
no dhammasaṅkappam paṭicca uppajjati dhammasaññā||
no dhammasaññaṁ paṭicca uppajjati dhammadhātu.|| ||
17 Evaṁ kho bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati saññānānattaṁ||
saññānānattam paṭicca uppajjati||
pe||
pariyesanānānattaṁ.|| ||
No pariyesanānānattaṁ paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṁ||
no pariḷāhanānattaṁ paṭicca uppajjati chandanānattaṁ||
no chandanānattaṁ paṭicca uppajjati saṅkappanānattam||
no saṅkappanānattaṁ paṭicca uppajjati saññānānattam||
no saññānānattam paṭicca uppajjati dhātunānattanti.|| ||
Aṭṭhamaṁ||
9. Phassa (1)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātunānattam bhikkhave paṭicca uppajjati saññānānattam||
saññānānattam paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṁ||
saṅkappanānattam paṭicca uppajjati phassanānattaṁ||
phassanānattam paticca uppajjati vedanānānattaṁ||
vedanānānattam paṭicca uppajjati chandanānattaṁ||
chandanānattaṁ paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṁ||
pariḷāhanānattam paṭicca uppajjati pariyesanānānattam||
pariyesanānānattaṁ paṭicca uppajjati lābhanānattaṁ.|| ||
3 Katamañ ca bhikkhave dhātunānattam.|| ||
Rūpadhātu||
pe.|| ||
dhammadhātu.|| ||
Idaṁ vuccati bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
4 Kathañ ca bhikkhave dhātunānattam paticca uppajjati saññānānattam||
saññānānattam paṭicca uppajjati||
pe.|| ||
lābhanānattam.|| ||
5 Rūpadhātum bhikkhave paṭicca uppajjati rūpasaññā||
rūpasaññam paticca uppajjati rūpasaṅkappo||
rūpasaṅkappam paṭicca uppajjati rūpasamphasso||
rūpasamphassam paṭicca uppajjati rūpasamphassajā vedanā||
rūpasamphassajaṁ vedanam paṭicca uppajjati rūpachando||
rūpachandam paṭicca uppajjati rūpapariḷāho||
rūpapariḷāham paṭicca uppajjati rūpalābho.|| ||
pe|| ||
6 Saddadhātum paṭicca||
pe|| ||
7 Gandhadhātum paṭicca||
pe|| ||
8 Rasadhātum paṭicca||
pe|| ||
9 Poṭṭhabbadhātum paṭicca||
pe|| ||
10 Dhammadhātum paṭicca uppajjati dhammasaññā||
dhammasaññam paṭicca uppajjati dhammasaṅkappo||
dhammasaṅkappam paṭicca uppajjati dhammasamphasso||
dhammasamphassam paṭicca uppajjati dhammasamphassajā vedanā||
dhammasamphassajaṁ vedanam paṭicca uppajjati dhammachando||
dhammachandam paṭicca uppajjati dhammapariḷāho||
dhammapariḷāham paṭicca uppajjati dhammapariyesanā||
dhammapariyesanam paṭicca uppajjati dhammalābho.|| ||
11 Evaṁ kho bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati saññānānattaṁ||
saññānānattam paṭicca uppajjati||
la||
pariyesanānānattaṁ||
pariyesanānānattam paṭicca uppajjati lābhānānattaṁ.|| ||
Navamaṁ.|| ||
10. Phassa (2)
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātunānattam bhikkhave paṭicca uppajjati saññānānattam||
saññānānattam paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṁ||
phassa||
vedanā||
chanda||
pariḷāha||
pariyesanānānattam paṭicca uppajjati lābhanānattaṁ||
No lābhanānattam paṭicca uppajjati pariyesanānānattaṁ||
no pariyesanānānattam paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṁ||
no pariḷāhanānattaṁ paṭicca uppajjati||
pe|| ||
chanda||
vedanā||
phassa||
saṅkappa||
saññānānattaṁ||
no saññānānattam paṭicca uppajjati dhātunānattaṁ.|| ||
3 Katamañca bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
Rūpadhātu||
pe.|| ||
Dhammadhātu.|| ||
Idaṁ vuccati bhikkhave dhātunānattaṁ.|| ||
4 Kathañca bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati saññānānattaṁ||
saññānānattam paṭicca uppajjati saṅkappanānattam||
phassa||
vedanā||
chanda||
pariḷāho||
pariyesanā||
lābha||
No lābhanānattam paṭicca uppajjati pariyesanānanattaṁ||
no pariyesanānānattaṁ paṭicca uppajjati pariḷāha||
chanda||
vedanā||
phassa||
no saṅkappanānattam paṭicca uppajjati saññānānattam||
no saññānānattam paṭicca uppajjati dhātunānattaṁ.|| ||
5 Rūpadhātum bhikkhave paticca uppajjati rūpasāññā||
la||
6 Saddadhātum paṭicca||
pe|| ||
7 Gandhadhatuṁ paṭicca||
pe|| ||
8 Rasadhātum paṭicca||
pe|| ||
9 Poṭṭhabbadhātum paṭicca||
pe|| ||
10 Dhammadhātum paṭicca uppajjati dhammasaññā||
dhammasaññam paṭicca uppajjati||
pe|| ||
dhammapariyesanā||
dhammapariyesanam paṭicca uppajjati dhammalābho||
No dhammalābhaṁ paṭicca uppajjati dhammapariyesanā||
no dhammapariyesanam paṭicca uppajjati dhammapariḷāho||
no dhammapariḷāham paṭicca uppajjati dhammachando||
no dhammachandam paṭicca uppajjati dhammasamphassajā vedanā||
no dhammasamphassajaṁ vedanam paṭicca uppajjati dhammasamphasso||
no dhammasamphassam paṭicca uppajjati dhammasaṅkappo||
no dhammasaṅkappam paṭicca uppajjati dhammasaññā||
no dhammasaññam paṭicca uppajjati dhammadhātu.|| ||
Evaṁ kho bhikkhave dhātunānattam paṭicca uppajjati saññānānattaṁ||
saññānānattaṁ paṭicca uppajjati||
pe||
saṅkappa||
phassa||
vedanā||
chanda||
pariḷāha||
pariyesanā||
lābha||
No lābhanānattam paṭicca uppajjati pariyesanānānattaṁ||
no pariyesanānānattaṁ paṭicca uppajjati pariḷāhanānattam||
no pariḷāhanānattam paṭicca uppajjati chandanānattaṁ||
no chandanānattaṁ paṭicca uppajjati vedanānānattam||
no vedanānānattam paṭicca uppajjati phassanānattaṁ||
no phassanānattam paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṁ||
no saṅkappanānattaṁ paṭicca uppajjati saññānānattam||
no saññānānattam paṭicca uppajjati dhātunānattanti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Nānattavaggo pathamo.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Dhātu Samphassañca No-ce-taṁ||
Vedanā apare duve||
Etam Ajjhattapañcakaṁ||
Dhātu Saññā No-ce-taṁ||
Phassena apare duve||
Etam Bāhira-pañcakanti.|| ||
Chapter II: Dutiyo Vagga
11. Sattimā
1 Sāvatthiyaṁ viharatī.|| ||
2 Sattimā bhikkhave dhātuyo.|| ||
Katama satta.|| ||
Ābhādhātu subhadhātu ākāsānañcāyatanadhātu viññāṇañcāyatanadhātu ākiñcaññāyatanadhātu nevasaññānāsaññāyatanadhātu saññāvedayitanirodhadhātu.|| ||
Imā kho bhikkhave satta dhātuyoti.|| ||
3 Evaṁ vutte aññataro bhikkhu Bhagavantam etad avoca.|| ||
Yā cāyam bhante ābhādhātu yā ca subhadhātu yā ca ākāsānañcāyatanādhātu yā ca viññāṇañcāyatanadhātu yā ca ākiñcaññāyatanadhātu yā ca nevasaññānāsaññāyatanadhātu yā ca saññāvedayitanirodhadhātu.|| ||
Imā nu kho bhante dhātuyo kim paṭicca paññāyantīti.|| ||
4 Yāyam bhikkhu ābhādhātu ayaṁ dhātu andhakāram paṭicca paññāyati.|| ||
5 Yāyam bhikkhu subhadhātu ayaṁ dhātu asubham paṭicca paññāyati||
6 Yāyam bhikkhu ākāsānañcāyatanadhātu ayaṁ dhātu rūpam paṭicca paññāyati.|| ||
7 Yāyam bhikkhu viññāṇañcāyatanadhātu ayaṁ dhātu ākāsānañcāyatanaṁ paṭicca paññāyati.|| ||
8 Yāyam bhikkhu ākiñcaññāyatanadhātu ayaṁ dhātu viññāṇañcāyatanam paṭicca paññāyati||
9 Yāyam bhikkhu nevasaññānāsaññāyatanadhātu ayaṁ dhātu ākiñcaññāyatanam paṭicca paññāyati||
10 Yāyaṁ bhikkhu saññāvedayitanirodhadhātu ayaṁ dhātu nirodhaṁ paṭicca paññāyatīti.|| ||
11 Yā cāyam bhante ābhādhātu yā ca subhadhātu yā ca ākāsānañcāyatana dhātu yā ca viññāṇañcāyatanadhātu yā ca ākiñcaññāyatanadhātu yā ca nevasaññānāsaññāyatanadhātu yā ca saññāvedayitanirodhadhātu||
imā nu kho bhante dhātuyo kathaṁ samāpatti pattabbāti.|| ||
12 Yā cāyam bhikkhu ābhādhātu yā ca subhadhātu yā ca ākāsanañcāyatanadhātu yā ca viññāṇāñcāyatanadhātu yā ca ākiñcaññāyatanadhātu||
imā dhātuyo saññāsamāpatti pattabbā.|| ||
13 Yāyam bhikkhu nevasaññānāsaññāyatanadhātu ayaṁ dhātu saṅkhārāvasesasamāpatti pattabbā.|| ||
14 Yāyam bhikkhu saññāvedayitanirodhadhātu ayam dhātu nirodhasamāpatti pattabbā ti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
12. (2) Sanidānaṁ
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Sanidānam bhikkhave uppajjati kāmavitakko no anidānaṁ||
sanidānam uppajjati vyāpādavitakko no anidānaṁ||
sanidānam uppajjati vihiṁsāvitakko no anidānaṁ.|| ||
3 Kathañca bhikkhave sanidānam uppajjati kāmavitakko no anidānaṁ||
sanidānam uppajjati vyāpādavitakko no anidānaṁ||
sanidānam uppajjati vihiṁsāvitakko no anidānaṁ|| ||
4 Kāmadhātum bhikkhave paṭicca uppajjati kāmasaññā||
kāmasaññam paṭicca uppajjati kāmasaṅkappo||
kāmasaṅkappam paṭicca uppajjati kāmachando||
kāmacandam paṭicca uppajjati kāmapariḷāho||
kāmapariḷāham paṭicca uppajjati kāmapariyesanā||
kāmapariyesanam bhikkhave pariyesamāno assutavā puthujjano tīhi ṭhānehi micchāpaṭipajjati kāyena vācāya manasā.|| ||
5 Vyāpādadhātum bhikkhave paṭicca uppajati vyāpādasaññā||
vyāpādasaññaṁ paṭicca uppajjati vyāpādasaṅkappo.|| ||
Vyāpādachando||
vyāpādapariḷāho||
vyāpādapariyesanā||
vyāpādapariyesanaṁ bhikkhave pariyesamāno assutavā puthujjano tīhi ṭhānehi micchāpaṭipajjati kāyena vācāya manasā.|| ||
6 Vihiṁsādhātum bhikkhave paṭicca uppajjati vihiṁsasaññā||
pe|| ||
Vihiṁsāsaṅkappo||
vihiṁsāchando||
vihiṁsāpariḷāho||
vihiṁsāpariyesanā||
vihiṁsāpariyesanaṁ bhikkhave pariyesamāno assutavā puthujjano tīhi ṭhānehi micchāpaṭipajjati kāyena vācāya manasā||
7 Seyyathāpi bhikkhave puriso ādittaṁ tiṇukkaṁ sukkhe tiṇadāye nikhippeyya||
no ce hatthehi ca pādehi ca khippam eva nibbāpeyya||
evañhi bhikkhave ye tiṇakaṭṭhanissitā pāṇā te anayavyasanaṁ āpajjeyyuṁ|| ||
8 Evam eva kho bhikkhave yo hi koci samaṇo vā brāhmaṇo vā uppannam visamagatam saññam na khippam eva pajahati vinodeti vyantikaroti anabhāvaṁ gameti||
so diṭṭhe ceva dhamme dukkhaṁ viharati savighātam sa-upāyasam sapariḷāham||
kāyassa ca bhedā param maranā duggatiṁ pāṭikaṅkhā.|| ||
9 Sanidānam bhikkhave uppajjati nekkhammavitakko no anidānaṁ||
sanidānaṁ uppajjati avyāpādavitakko no anidānaṁ||
sanidānam uppajjati avihiṁsāvitakko no anidānaṁ.|| ||
10 Kathañ ca bhikkhave sanidānam uppajjati nekkhammavitakko no anidānam||
sanidānam upajjati avyāpādavitakko no anidānaṁ||
sanidānam uppajjati avihiṁsāvitakko no anidānaṁ.|| ||
11 Nekkhammadhātum bhikkhave paṭicca uppajjati nekkhammasaññā||
nekkhammasaññam paṭicca uppajjati nekkhammasaṅkappo||
nekkhammasaṅkappam paṭicca uppajjati nekkhammachando.|| ||
Nekkhammachandaṁ paṭicca uppajjati nekkhammapariḷāho||
nekkhammapariḷāham paṭicca uppajjati nekkhammapariyesanā||
nekkhammapariyesanaṁ bhikkhave pariyesamāno sutavā ariyasāvako tīhi ṭhānehi sammāpaṭipajjati kāyena vācāya manasā.|| ||
12 Avyāpādadhātum bhikkhave paṭicca uppajjati avyāpādasaññā||
pe|| avyāpādasaṅkappo||
avyāpādachando||
avyāpādapariḷāho||
avyāpādapariyesanā||
avyāpādapariyesanaṁ bhikkhave pariyesamāno sutavā ariyasāvako tīhi ṭhānehi sammāpaṭipajjati kāyena vācāya manasā|| ||
13 Avihiṁsādhātum bhikkhave paṭicca uppajjati avihiṁsāsaññā||
avihiṁsāsaññaṁ paṭicca uppajjati avihiṁsāsaṅkappo||
avihiṁsāsaṅkappam paṭicca uppajjati avihiṁsāchando||
avihiṁsāchandam paṭicca uppajjati avihiṁsāpariḷāho||
avihiṁsāpariḷāham paṭicca uppajjati avihiṁsāpariyesanā||
avihiṁsāpariyesanam bhikkhave pariyesamāno sutavā ariyāsavako tīhi ṭhānehi sammāpaṭipajjati kāyena vācāya manasā.|| ||
14 Seyyathāpi bhikkhave puriso ādittaṁ tiṇukkaṁ sukkhe tiṇadāye nikkhipeyya||
tam enaṁ hatthehi ca pādehi ca khippam eva nibbāpeyya||
evaṁ hi bhikkhave ye tiṇakaṭṭhanissitā pāṇā te na anayavyasanam āpajjeyyuṁ.|| ||
15 Evam eva kho bhikkhave yo hi koci samaṇo vā brāhmaṇo vā uppannam visamagataṁ saññaṁ khippam eva pajahati vinodeti vyantikaroti anabhāvaṁ gameti||
so diṭṭhe ceva dhamme sukham viharati avighātam anupāyāsam apariḷāham||
kāyassa ca bhedā param maraṇā sugatiṁ paṭikaṅkhāti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
13. Giñjakāvasatha
1 Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Ñātikehi viharati Giñjakāvasathe.|| ||
2 Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi Bhikkhavo ti.|| ||
Bhante ti te bhikkhu Bhagavato paccassosuṁ|| ||
3 Bhagavā etad avoca.|| ||
Dhātuṁ bhikkhave paṭicca uppajjati saññā uppajjati diṭṭhi uppajjati vitakko ti.|| ||
4 Evam vutte āyasmā saddho Kaccāyano Bhagavantam etad avoca.|| ||
Yāyam bhante diṭṭhi asammāsambuddhesu Sammāsambuddho ti ayam nu kho bhante diṭṭhi kim paṭicca paññāyatīti.|| ||
5 Mahatī kho esā Kaccāyana dhātu yad idam avijjādhātu.|| ||
6 Hīnaṁ Kaccāyana dhātuṁ paṭicca uppajjati hīnā saññā hīnā diṭṭhi hīno vitakko hīnā cetanā hīnā patthanā hīno paṇidhi hīno puggalo hīnā vācā||
hīnam ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānikaroti||
hīnā tassa uppattīti vadāmi.|| ||
7 Majjhimaṁ Kaccāyana dhātum paṭicca upajjati majjhimā saññā majjhimā diṭṭhi majjhimo vitakko majjhimā cetanā majjhimā patthanā majjhimo paṇidhi majjhimo puggalo majjhimā vācā||
majjhimam ācikkhati deseti paññāpeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānikaroti||
majjhimā tassa uppattīti vadāmi.|| ||
8 Paṇītaṁ Kaccāyana dhātum paṭicca uppajjati paṇītā saññā paṇītā diṭṭhi paṇīto vitakko paṇītā cetanā paṇītā patthanā paṇīto paṇidhi paṇīto puggalo paṇītā vācā||
paṇītam ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānikaroti||
paṇītā tassa uppattīti vadāmīti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
14. Hīnādhimutti
1 Sāvatthiyaṁ viharati||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
Kalyānādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
3 Atītam pi bhikkhave addhānam dhātuso va sattā saṁsandiṁsu samiṁsu.|| ||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandiṁsu samiṁsu.|| ||
Kalyāṇādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saṁsandiṁsu samiṁsu.|| ||
4 Anāgatam pi bhikkhave addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandissanti samessanti||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandissanti samessanti.|| ||
Kalyāṇādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandissanti samessanti.|| ||
5 Etarahi bhikkhave paccuppannam addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
Kalyāṇādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
15. Kammam
1 Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati Gijjhakūṭe pabbate.|| ||
2 Tena kho pana samayena āyasmā pi kho Sāriputto sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ Bhagavato avidūre caṅkamati.|| ||
3 Āyasmā pi kho Mahā-Moggallāno sambahulehi bhikkhūhi saddhim Bhagavato avidūre caṅkamati.|| ||
4 Āyasmā pi kho Mahā-Kassapo sambahulehi bhikkhūhi saddhim Bhagavato avidūre caṅkamati.|| ||
5 Āyasmā pi kho Anuruddho sambahulehi||
°caṅkamati.|| ||
6 Āyāsmā pi kho Puṇṇo Mantāniputto sambahulehi||
caṅkamati|| ||
7 Āyasmā pi kho Upāli sambahulehi||
caṅkamati.|| ||
8 Āyasmā pi kho Ānando sambahulehi||
caṅkamati.|| ||
9 Devadatto pi kho sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ Bhagavato avidūre caṅkamati.|| ||
10 Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi.|| ||
Passatha no tumhe bhikkhave Sāriputtaṁ sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ caṅkamantanti.|| ||
Evam bhante.|| ||
Sabbe kho ete bhikkhave bhikkhū mahāpaññā.|| ||
11 Passatha no tumhe bhikkhave Moggalānam sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ caṅkamantanti.|| ||
Evam bhante||
Sabbe pi kho ete bhikkhave bhikkhū mahiddhikā.|| ||
12 Passatha no tumhe bhikkhave Kassapam sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ caṅkamantanti.|| ||
Evam bhante.|| ||
Sabbe pi kho ete bhikkhave bhikkhū dhutavādā.|| ||
13 Passatha no tumhe bhikkhave Anuruddhaṁ sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ caṅkamantanti.|| ||
Evam bhante||
Sabbe pi kho ete bhikkhave bhikkhū dibbacakkhukā.|| ||
14 Passatha no tumhe bhikkhave Puṇṇaṁ Mantāniputtaṁ sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ caṅkamantanti.|| ||
Evam bhante.|| ||
Sabbe kho ete bhikkhave bhikkhū dhammakathikā.|| ||
15 Passatha no tumhe bhikkhave Upāliṁ sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ caṅkamantanti.|| ||
Evam bhante||
Sabbe kho ete bhikkhave bhikkhū vinayadharā.|| ||
16 Passatha no tumhe bhikkhave Ānandam sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ caṅkamantanti.|| ||
Evaṁ bhante.|| ||
Sabbe kho ete bhikkhave bhikkhū bahussutā.|| ||
17 Passatha no tumhe bhikkhave Devadattaṁ sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ caṅkamantanti.|| ||
Evam bhante.|| ||
Sabbe kho ete bhikkhave bhikkhū pāpicchā|| ||
18 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Hinādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhim saṁsandanti samenti.|| ||
Kalyāṇādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
19 Atītam pi bhikkhave addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandiṁsu samiṁsu.|| ||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandiṁsu samiṁsu.|| ||
Kālyānādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhim saṁsandiṁsu samiṁsu.|| ||
20 Anāgatam pi bhikkhave addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandissanti samessanti.|| ||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehī saddhim saṁsandissanti samessanti||
Kalyāṇādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandissanti samessanti.|| ||
21 Etarahi pi bhikkhave paccuppannam addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhim saṁsandanti samenti.|| ||
Kalyāṇādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
Pañcamam.|| ||
16. Sagātha
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
I
2 Dhātuso va bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Hīnādhimuttikā hīnāmuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
3 Atītam pi bhikkhave addhānam dhātuso va sattā saṁsandiṁsu samiṁsu||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandiṁsu samiṁsu.|| ||
4 Anāgatam pi bhikkhave addhānam dhātuso va sattā saṁsandissanti samessanti.|| ||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandissanti samessanti.|| ||
5 Etarahi pi bhikkhave paccuppannam addhānam dhātuso va sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
6 Seyyathāpi bhikkhave pi gūtho gūthena saṁsandati sameti||
muttam muttena saṁsandati sameti||
kheḷo kheḷena saṁsandati sameti||
pubbo pubbena saṁsandati sameti||
lohitam lohitena saṁsandati sameti.|| ||
Evam eva kho bhikkhave dhātuso va sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
7 Atītam pi addhānaṁ||
pe|| ||
8 Anāgatam pi addhānaṁ||
pe|| ||
9 Etarahi pi paccuppannam addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Hīnādhimuttikā hīnādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
II
10 Dhātuso va bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Kalyāṇādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
11 Atītam pi bhikkhave addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandiṁsu samiṁsu.|| ||
Kalyāṇādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandiṁsu samiṁsu|| ||
12 Anāgatam pi bhikkhave addhānaṁ||
pe.|| ||
13 Etarahi pi bhikkhave paccuppannam addhānam dhātuso va sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Kalyāṇādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
14 Seyyathāpi bhikkhave khīraṁ khīrena saṁsandati sameti||
telaṁ telena saṁsandati sameti||
sappi sappinā saṁsandati sameti||
madhuṁ madhunā saṁsandati sameti||
phāṇitaṁ phaṇitena saṁsandati sameti||
Evam eva kho bhikkhave dhātuso va sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Kalyāṇādhimuttikā kalyānādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
15 Atītam pi addhānaṁ||
pe|| ||
16 Anāgatam pi addhānam||
pe|| ||
17 Etarahi pi paccuppannam addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Kalyaṇādhimuttikā kalyāṇādhimuttikehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
18 Idam avoca Bhagavā||
idaṁ vatvā ca Sugato athāparam etad avoca satthā.|| ||
Saṁsaggā vanatho jāto||
asaṁsaggena chijjati||
parittam dārum āruyha||
yathā sīde mahaṇṇave||
Evaṁ kusītam āgamma||
sādhujīvī pi sīdati||
tasmā tam parivajjeyya||
kusītaṁ hīnaviriyaṁ||
Pavivittehi ariyehi||
pahitattehi jhāyīhi||
niccam āraddhaviriyehi||
paṇḍitehi sahāvaseti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
17. Asaddha
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
I
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
3 Asaddhā asaddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
ahirikā ahirikehi saddhim saddhiṁ saṁsandanti samenti||
anottāpino anottāpīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
appassutā appassutehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
kusītā kusītehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
muṭṭhasatino muṭṭhasatīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
4 [Saddhā saddhehi saddhim saṁsandanti samenti||
hirimanā hirimanehi saddhiṁ saṁsandanti damenti||
ottāpino ottāpīhi saddhiṁ-||
bahussutā bahussutehi saddhimo||
āraddhaviriyā āraddhaviriyehi saddhiṁ-||
upaṭṭhitasatino upaṭṭhitasatīhi saddhimo||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.]|| ||
5 Atītaṁ pi bhikkhave addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandiṁsu samiṁsu.|| ||
6 Asaddhā asaddhehi saddhiṁ saṁsandiṁsu samiṁsu||
ahirikā ahirikehi saddhiṁ saṁsandiṁsu samiṁsu||
anottāpino anottāpīhi saddhiṁ-||
appassutā appassutehi saddhiṁ-||
kusītā kusītehi saddhiṁ-||
muṭṭhasatino muṭṭhasatīhi saddhiṁ-||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ saṁsandhiṁsu samiṁsu.|| ||
6 [sic] Anāgatam pi bhikkhave addhānam dhātuso va sattā saṁsandissanti samessanti.|| ||
Asaddhā asaddhehi saddhiṁ saṁsandissanti samessanti||
ahirikā ahirikehi saddhiṁ-||
anottāpino anottāpīhi saddhiṁ||
pe||
appassutā appassutehi saddhiṁ||
pe||
kusītā kusītehi saddhiṁ||
pe||
muṭṭhasatino muṭṭhasatīhi saddhiṁ||
pe||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ saṁsandissanti samessanti.|| ||
7 Etarahi pi bhikkhave paccuppannam addhānam dhātuso va sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Asaddhā asaddhehi saddhim saṁsandanti samenti||
ahirikā ahirikehi saddhiṁ||
pe||
anottāpino anottāpīhi saddhim||
pe||
appassutā appassutehi saddhim||
pe||
kusītā kusītehi saddhim||
pe||
muṭṭhasatino muṭṭhasatīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
II
8 Dhātuso va bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Saddhā saddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
hirimanā hirimanehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
ottāpino ottāpīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
bahussutā bahussutehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
āraddhaviriyā āraddhaviriyehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
upaṭṭhitasatino upaṭṭhitasatīhi saddhiṁ samandanti samenti||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
9 Atītaṁ pi bhikkhave addhānaṁ||
pe|| ||
10 Anāgatam pi bhikkhave addhānaṁ||
pe|| ||
11 Etarahi pi bhikkhave paccuppannam addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandanti samenti||
Saddhā saddhehi saddhim||
pe||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
18. Asaddhamūlakāpañca
1 Sāvatthi.|| ||
I
2 Dhātuso va bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Asaddhā asaddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
ahirikā ahirikehi saddhiṁ||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ.|| ||
Saddhā saddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
hirimanā hirimanehi saddhiṁ||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
3 Atītam pi bhikkhave addhānam dhātuso va sattā saṁsandiṁsu samiṁsu||
pe|| ||
4 Anāgatam pi bhikkhave addhānaṁ dhātuso va sattā saṁsandissanti samessanti.|| ||
5 Etarahi pi bhikkhave paccuppannam addhānam dhātuso va sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Asaddhā asaddhehi saddhim||
ahirikā ahirikehi saddhiṁ||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ.|| ||
Saddhā saddhehi saddhiṁ||
hirimanā hirimanehi saddhiṁ||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
Ekam|| ||
II
6 Dhātuso va bhikkhave sattā saṁsandanti samenti||
Evam vitthāretabbaṁ.|| ||
Asaddhā asaddhehi saddhim saṁsandanti samenti||
anottāpino anottāpīhi saddhiṁ||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ.|| ||
Saddhā saddhehi saddhiṁ||
ottāpino ottāpīhi saddhiṁ||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
7 Atītam pi||
pe|| ||
8 Anāgatam pi||
pe|| ||
9 Etarahi paccuppannam addhānamo.|| ||
Dve|| ||
III
10 Asaddhā asaddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
appassutā appassutehi saddhiṁ||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ.|| ||
Saddhā saddhehi saddhiṁ||
bahussutā bahussutehi saddhiṁ||
paññavanto paññavantehi saddhim saṁsandanti samentīti.|| ||
11 Atītam pi||
pe||
12 Anāgatam pi||
pe|| ||
13 Etarahi paccuppannam addhānam||
pe|| ||
Tīṇi.|| ||
IV
14 Dhātuso bhikkhave||
pe||
Asaddhā asaddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
kusītā kusītehi saddhiṁ||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ||
Saddhā saddhehi saddhiṁ||
āraddhaviriyā āraddhaviriyehi saddhiṁ||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
15 Atītam pi|| ||
16 Anāgatam pi|| ||
17 Etarahi paccuppannam addhānamo samentīti.|| ||
Cattāri|| ||
V
18 Asaddhā asaddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
muṭṭhasatino muṭṭhasatīhi saddhiṁ||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ.|| ||
Saddhā saddhehi saddhiṁ||
uppaṭṭhitasatino upaṭṭhitasatīhi saddhiṁ||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
19 Atītam pi|| ||
20 Anāgatam pi|| ||
21 Etarahi paccuppannam addhānaṁ- samentīti.|| ||
Pañca.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
19. Ahirikamūlakā cattāro
1 Sāvatthi.|| ||
I
2 Dhātuso||
pe|| ||
Ahirikā ahirikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
anottāpino anottapīhi saddhiṁ||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ.|| ||
Hirimanā hirimanehi saddhiṁ||
ottāpino ottāpīhi saddhiṁ||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
Atītam pi||
Anāgatam pi||
Paccuppannam addhānaṁ- samentīti.|| ||
Ekaṁ.|| ||
II
3 Ahirikā ahirikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
appassutā appassutehi saddhimo||
duppaññā duppaññehi saddhimo.|| ||
Hirimanā hirimanehi saddhiṁ-||
bahussutā bahussutehi saddhiṁ- paññavanto paññavantehi saddhim saṁsandanti samenti.|| ||
Dve.|| ||
III
4 Ahirikā ahirikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
kusītā kusītehi saddhiṁ||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ-.|| ||
Hirimanā hirimanehi saddhiṁ-||
āraddhaviriyā āraddhaviriyehi saddhiṁ-||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti|| ||
Tīṇi.|| ||
IV
5 Ahirikā ahirikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
muṭṭhasatinomuṭṭhasatīhi saddhiṁ-||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ-.|| ||
Hirimanā hirimanehi saddhiṁ-||
upaṭṭhitasatino upaṭṭhitasatīhi saddhiṁ||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
6-8 Atītam pi||
Anāgatam pi||
Etarahi paccuppannam addhānamo samenti.|| ||
Cattāri.|| ||
Navamaṁ.|| ||
20. Anotappamūlakā tīni
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Anottāpino anottāpīhi saddhim||
appassutā appassutehi saddhiṁ-||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ-.|| ||
Ottāpino ottāpīhi saddhimo||
bahussutā bahussutehi saddhiṁ-||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
Ekaṁ.|| ||
3-5 Atītam pi||
Anāgatam pi||
Etarahi paccuppannam addhānaṁ- samentīti.|| ||
Ekaṁ.|| ||
6 Anottāpino anottāpīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
Kusītā kusītehi saddhiṁ-||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ-.|| ||
Ottāpino ottāpīhi saddhiṁ-||
āraddhaviriyā āraddhaviriyehi saddhiṁ-||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
7-9 Atītam pi||
Anāgatam pi||
Etarahi paccuppannam addhanaṁ.|| ||
Dve.|| ||
10 Anottāpino anottāpīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
muṭṭhasatino muṭṭhasatīhi saddhiṁ-.|| ||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ-.|| ||
Ottāpino ottāpīhi saddhimo||
upaṭṭhitasatino upaṭṭhitasatīhi saddhiṁ-||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
11-13 Atītam pi||
Anāgatam pi.|| ||
Paccuppannam addhānamo samentīti.|| ||
Tīṇi.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
21. Appassutena dve
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Appassutā appassutehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
kusītā kusītehi saddhiṁ-||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ-.|| ||
Bahussutā bahussutehi saddhiṁ-||
āraddhaviriyā āraddhaviriyehi saddhiṁ-||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
3-5 Atītam pi.|| ||
Anāgatam pi.|| ||
Etarahi paccuppannam addhānaṁ- samentīti.|| ||
Ekaṁ.|| ||
6 Appassutā appassutehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
muṭṭhasatino muṭṭhasatīhi saddhiṁ-||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ-.|| ||
Bahussutā bahussutehi saddhiṁ-||
upaṭṭhitasatino upaṭṭhitasatīhi saddhiṁ||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
7-9 Atītam pi||
Anāgatam pi||
Etarahi paccuppannam addhānaṁ- samentīti.|| ||
Dve.|| ||
Ekādasamam.|| ||
22. Kusītam
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
Kusītā kusītehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
muṭṭhasatino muṭṭhasatīhi saddhiṁ-||
duppaññā duppaññehi saddhimo.|| ||
Āraddhaviriyā āraddhaviriyehi saddhiṁ||
upaṭṭhitasatino upaṭṭhitasatīhi saddhimo||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
3-5 Atītam pi.|| ||
Anāgatam pi.|| ||
Etarahi paccuppannam addhānaṁ samentīti.|| ||
Ekaṁ.|| ||
Dvādasamaṁ.|| ||
Dutiyo vaggo.|| ||
[Sabbattha atītānāgatapaccuppannaṁ kātabbam.|| ||
Tass'uddānam:|| ||
Sattimā Sanidānañca||
Giñjakāvasathena ca||
Hinādhimutti ca Kammaṁ||
Sagātha Asaddha sattamaṁ||
Asaddhamūlakā pañca||
Cattāro ahirikamūlakā||
Anottappamūlakātīṇi||
Dve Appassutena ca Kusītaṁ||
Ekakā vuttā suttantā||
tīni pañcavakā suttaṁ||
bāvīsati vuttā suttā||
Dutiyo vaggo pavuccatīti.|| ||
Chapter III: Kammapatha Vagga
23. Asamāhita
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
3 Asaddhā asaddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
ahirikā ahirikehi saddhiṁ-||
anottāpino anottāpīhi saddhiṁ-||
asamāhitā asamāhitehi saddhiṁ-||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
4 Saddhā saddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
hirimanā hirimanehi saddhiṁ-||
ottāpino ottāpīhi saddhiṁ-||
samāhitā samāhitehi saddhiṁ-||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
24. Dussilya
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
3 Asaddhā asaddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
ahirikā ahirikehi saddhiṁ-||
anottāpino anottāpīhi saddhiṁ-||
dussīlā dussīlehi saddhiṁ-||
duppaññā duppaññehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
4 Saddhā saddhehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
hirimanā hirimanehi saddhiṁ-||
ottāpino ottāpīhi saddhimo||
sīlavanto sīlavantehi saddhiṁ-||
paññavanto paññavantehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
25. Pañcasikkhāpadāni
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
3 Pāṇātipātino pāṇātipātīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
adinnādāyino adinnadāyīhi saddhiṁ-||
kāmesu micchācārino kāmesu micchācārīhi saddhiṁ-||
musāvādino musāvādīhi saddhiṁ-||
surāmerayamajjapamādaṭṭhāyino surāmerayamajjapamādaṭṭhāyīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
4 Pāṇātipātā paṭiviratā pāṇātipātā paṭiviratehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
adinnādānā paṭiviratā adinnādānā paṭiviratehi saddhiṁ-||
Kāmesu micchācārā paṭiviratā kāmesu micchācārā paṭiviratehi saddhiṁ-||
musāvādā paṭiviratā musāvādā paṭiviratehi saddhiṁ-||
surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratehi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
26. Sattakammapathā
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
3 Pāṇātipātino pāṇātipātīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
adinnādāyino adinnadāyīhi saddhiṁ-||
kāmesu micchācārino kāmesu micchācārīhi saddhiṁ-||
musāvādino musāvādīhi saddhiṁ-||
pisuṇavācā pisuṇavācehi saddhiṁ-||
samphappalāpino samphappalāpīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
4 Pāṇātipātā paṭiviratā||
adinnādānā paṭiviratā||
kāmesu micchācārā paṭiviratā||
musāvādā paṭiviratā||
pisuṇavācāya paṭiviratā pisuṇavācāya paṭiviratehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
pharusavācāya paṭiviratā pharusavācāya paṭiviratehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
samphappalāpā paṭiviratā samphappalāpā paṭiviratehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
27. Dasakammapatha
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
3 Pāṇātipātino pāṇātipātihi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
ādinnādāyino||
pe|| kāmesu micchācārino||
musāvādino||
pisuṇavācā||
pharusavācā||
samphappalāpino samphappalāpīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
abhijjhāluno abhijjhālūhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
vyāpannacittā vyāpannacittehi saddhiṁ||
micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
4 Paṇātipātā paṭiviratā pāṇātipātāpaṭiviratehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
adinnādānā paṭiviratā||
kāmesu micchācārā paṭiviratā||
musāvādā paṭiviratā||
pisuṇavācāya paṭiviratā||
pharusavācāya paṭiviratā||
samphappalāpā paṭiviratā samphappalāpā paṭiviratehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
anabhijjhāluno anabhijjhālūhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
avyāpannacittā avyāpannacittehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
28. Aṭṭhaṅgiko
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
3 Micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
micchāsaṅkappā||
pe|| micchāvācā||
pe|| micchākammantā||
pe|| micchā-ājīvā||
pe|| micchāvāyāmā||
pe||
micchāsatino||
pe|| micchāsamādhino||
micchāsamādhīhi saddhim saṁsandanti samenti.|| ||
4 Sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
sammāsaṅkappā||
sammāvācā||
sammākammantā||
sammā-ājīvā||
sammāvāyāmā||
sammāsatino||
sammāsamādhino sammāsamādhīhi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
29. Dasaṅga
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dhātuso bhikkhave sattā saṁsandanti samenti.|| ||
3 Micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
micchāsaṅkappā||
micchāvācā||
micchākammantā||
micchā-ājīvā||
micchāvāyāmā||
micchāsatino||
micchāsamādhino micchāsamādhīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti|| ||
Micchāñāṇino micchāñāṇīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
micchāvimuttino micchāvimuttīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti.|| ||
4 Sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikehi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
sammāsaṅkappā||
sammāvācā||
sammākammantā||
sammā-ājīvā||
sammāvāyāmā||
sammāsatino||
sammāsamādhino.|| ||
Sammāñāṇino sammāñāṇīhi saddhiṁ saṁsandanti samenti||
sammāvimuttino sammāvimuttīhi saddhiṁ saṁsandanti samentīti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
Sabbattha atītānāgatapaccuppannaṁ kātabbaṁ.|| ||
Sattannaṁ suttantānam uddānaṁ.|| ||
Asamāhitaṁ {Dussīlyaṁ}||
Pañcasikkhāpadāni ca||
Sattakammapathā vuttā||
Dasakammapathena ca||
Chaṭṭham Aṭṭhaṅgiko vutto||
Dasaṅgena ca sattamam.|| ||
Kammapathavaggo tatiyo.|| ||
Chapter IV: Catuttha Vagga
30. Catasso
1 Ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Catasso imā bhikkhave dhātuyo.|| ||
Katamā catasso.|| ||
Pathavīdhātu||
āpodhātu||
tejodhātu||
vāyodhātu.|| ||
Imā kho bhikkhave catasso dhātuyo ti.|| ||
Pathamam.|| ||
31. Pubbe
1 Sāvatthi.|| ||
2 Pubbe me bhikkhave sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etad ahosi.|| ||
3 Ko nu kho pathavīdhātuyā assādo ko ādinavo kiṁ nissaraṇaṁ||
ko āpodhātuyā assādo ko ādīnavo kiṁ nissaraṇaṁ||
ko tejodhātuyā assādo ko ādīnavo kiṁ nissaraṇaṁ||
ko vāyodhātuyā assādo ko adīnavo kim nissaraṇanti.|| ||
4 Tassa mayhaṁ bhikkhave etad ahosi.|| ||
5 Yaṁ kho pathavīdhātum paṭicca uppajjati sukhaṁ somanassaṁ||
ayam pathavīdhātuyā assādo.|| ||
Yaṁ pathavīdhātuyā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā||
ayam pathavīdhātuyā ādīnavo||
Yaṁ pathavīdhātuyā chandarāgavinayo chandarāgappahānaṁ||
idam pathavīdhātuyā nissaraṇaṁ.|| ||
6 Yam āpodhātum paṭicca||
pe|| ||
7 Yaṁ tejodhātum paṭicca||
pe|| ||
8 Yaṁ vāyodhātum paṭicca uppajjati sukhaṁ somanassaṁ||
ayaṁ vāyodhātuyā assādo.|| ||
Yaṁ vāyodhatuyā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā||
ayaṁ vāyodhātuyā ādīnavo.|| ||
Yaṁ vāyodhātuyā chandarāgavinayo chandarāgappahānaṁ||
idaṁ vāyodhātuyā nissaraṇaṁ.|| ||
9 Yāva kivañcāham bhikkhave imāsaṁ catunnam dhātūnaṁ evam assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṁ na abbhaññāsiṁ||
neva tāvāham bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhiṁ abhisambuddhoti paccaññāsiṁ.|| ||
10 Yato cakkvāham bhikkhave imāsaṁ catunnaṁ dhātūnam evam assādañ ca assādato ādīnavañ ca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṁ abbhaññāsiṁ||
athāham bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhim abhisambuddhoti paccaññāsiṁ.|| ||
11 Ñāṇañca pana me dassanam udapādi Akuppā me cetovimutti ayam antimā jāti natthi dāni punabbhavoti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
32. Acarim
1 Sāvatthi.|| ||
2 Pathavīdhātuyāhaṁ bhikkhave assādapariyesanaṁ acariṁ.|| ||
Yo pathavīdhatuyā assādo tad ajjhagamaṁ||
yāvatā pathavīdhātuyā assādo paññāya me so sudiṭṭho.|| ||
3 Pathavīdhātuyāham bhikkhave ādinavapariyesanaṁ acariṁ||
Yo pathavīdhātuyā ādīnavo tad ajjhagamam||
yāvatā pathavīdhātuyā ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.|| ||
4 Pathavīdhātuyāham bhikkhave nissaraṇapariyesaṇaṁ acariṁ.|| ||
Yaṁ pathavīdhātuyā nissaraṇaṁ tad ajjhagamaṁ yāvatā pathavīdhātuyā nissaraṇaṁ paññāya me taṁ sudiṭṭhaṁ.|| ||
5-7 Āpodhātuyāham bhikkhave||
pe|| ||
8-10 Tejodhātuyāham bhikkhave||
pe|| ||
11 Vāyodhātuyāham bhikkhave assādapariyesanaṁ acariṁ||
Yo vāyodhātuyā assādo tad ajjhagamaṁ||
yāvatā vāyodhatuyā assādo paññāya me so sudiṭṭho.|| ||
12 Vāyodhātuyāham bhikkhave ādīnavapariyesanaṁ acariṁ.|| ||
Yo vāyodhātuyā ādīnavo tad ajjhagamaṁ||
yāvatā vāyodhātuyā ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.|| ||
13 Vāyodhātuyāhaṁ bhikkhave nissaraṇapariyesanam acariṁ.|| ||
Yaṁ vāyodhātuyā nissaraṇaṁ tad ajjhagamaṁ||
yāvatā vāyodhātuyā nissaraṇam paññāya me taṁ sudiṭṭhaṁ.|| ||
14 Yāva kīvañcāham bhikkhave imāsaṁ catunnaṁ dhātūnaṁ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṁ na abbhaññāsiṁ||
neva tāvāham bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhim abhisambuddhoti paccaññāsiṁ.|| ||
15 Yato ca khvāham bhikkhave imāsaṁ catunnaṁ dhātūnam assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato {nissaraṇañca} nissaraṇato yathābhūtam abbhaññāsiṁ||
athāham bhikkhave sadevake loke samāra ke sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhim abhisambuddhoti paccaññāsiṁ.|| ||
16 Ñāṇañca pana me dassanam udapādi||
Akuppā me cetovimutti||
ayam antimā jāti||
natthidāni punabbhavoti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
33. Yo no cedam
1 Sāvatthi.|| ||
2 No cedam bhikkhave pathavīdhātuyā assādo abhavissa||
nayidaṁ sattā pathavīdhātuyā sārajjeyyuṁ.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave atthi pathavīdhātuyā assādo||
tasmā sattā pathavīdhātuyā sārajjanti.|| ||
3 No cedaṁ bhikkhave pathavīdhatuyā ādīnavo abhavissa||
nayidaṁ sattā pathavīdhātuyā nibbindeyyuṁ.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave atthi pathavīdhātuyā ādīnavo||
tasmā sattā pathavīdhātuyā nibbindanti.|| ||
4 No cedam bhikkhave pathavīdhātuyā nissaraṇam abhavissa||
nayidaṁ sattā pathavīdhātuyā nissareyyuṁ.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave atthi pathavīdhātuyā nissaraṇaṁ||
tasmā sattā pathavīdhātuyā nissaranti.|| ||
5-7 No cedaṁ bhikkhave āpodhātuyā assādo abhavissa||
pe.|| ||
8-10 No cedam bhikkhave tejodhātuyā||
pe|| ||
11 No cedam bhikkhave vāyodhātuya assādo abhavissa||
nayidaṁ sattā vāyodhātuyā sārajjeyyuṁ.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave atthi vāyodhātuyā assādo||
tasmā sattā vāyodhātuyā sārajjanti.|| ||
12 No cedaṁ bhikkhave vāyodhātuyā ādīnavo abhavissa||
nayidaṁ sattā vāyodhātuyā nibbindeyyuṁ.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave atthi vāyodhātuyā ādīnavo||
tasmā sattā vāyodhātuyā nibbindanti.|| ||
13 No cedam bhikkhave vāyodhātuyā nissaraṇam abhavissa||
nayidaṁ sattā vāyodhātuyā nissareyyuṁ.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave atthi vāyodhātuyā nissaraṇaṁ||
tasmā sattā vāyodhātuyā nissaranti.|| ||
14 Yāva kīvañcime bhikkhave sattā imāsaṁ catunnam dhātūnaṁ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṁ na abbhaññaṁsu||
neva tāvime bhikkhave sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭṭhā visaṁyuttā vippayuttā vimariyādikatena cetasā vihariṁsu.|| ||
15 Yato ca kho bhikkhave sattā imāsaṁ catunnaṁ dhātūnam assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtam abbhaññaṁsu||
atha bhikkhave sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭṭhā visaṁyuttā vippayuttā vimariyādikatena cetasā viharantīti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
34. Dukkha
1 Sāvatthi.|| ||
2 Pathavīdhātu ce hidaṁ bhikkhave ekantadukkhā abhavissa dukkhānupatitā dukkhāvakkantā anavakkantā sukhena||
nayidam sattā pathavīdhātuyā sārajjeyyuṁ.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave pathavīdhātusukhā sukhānupatitā sukhāvakkantā anavakkantā dukkhena||
tasmā sattā pathavīdhātuyā sārajjanti.|| ||
3 Āpodhātu ce hidaṁ bhikkhave||
pe|| ||
4 Tejodhātu ce hidaṁ bhikkhave||
pe|| ||
5 Vāyodhātu ce hidam bhikkhave ekantadukkhā abhavissa dukkhānupatitā dukkhāvakkantā anavakkantā sukhena||
na yidam sattā vāyodhātuyā sārajjeyyuṁ.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave vāyodhātu sukhā sukhānupatitā sukhāvakkantā anavakkantā dukkhena||
tasmā sattā vāyodhātuyā sārajjanti.|| ||
6 Pathavīdhātu ce hidaṁ bhikkhave ekantasukhā abhavissa sukhānupatitā sukhāvakkantā anavakkantā dukkhena||
na yidaṁ sattā pathavīdhātuyā nibbindeyyuṁ.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave pathavīdhātu dukkhā dukkhānupatitā dukkhāvakkantā anavakkantā sukhena||
tasmā sattā pathavīdhātuyā nibbindanti.|| ||
7 Āpodhātu ce hidam bhikkhave||
pe|| ||
8 Tejodhātu ce hidaṁ bhikkhave||
pe|| ||
9 Vāyodhātu ce hidaṁ bhikkhave ekantasukhā abhavissa sukhānupatitā sukhāvakkantā anavakkantā dukkhena||
nayidam sattā vāyodhātuyā nibbindeyyuṁ.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave vāyodhātu dukkhā dukkhānupatitā dukkhāvakkantā anavakkantā sukhena||
tasmā sattā vāyodhātuyā nibbindantīti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
35. Abhinandam
1 Sāvatthi.|| ||
I
2 Yo bhikkhave pathavīdhātum abhinandati dukkhaṁ so abhinandati||
Yo dukkham abhinandati aparimutto so dukkhasmā ti vadāmi|| ||
3 Yo āpodhātum abhinandati||
pe|| ||
4 Yo tejodhātum abhinandati||
pe|| ||
5 Yo vāyodhātum abhinandati dukkhaṁ so abhinandati||
Yo dukkham abhinandati aparimutto so dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
II
6 Yo ca kho bhikkhave pathavīdhātuṁ nābhinandati dukkhaṁ so nābhinandati||
yo dukkhaṁ nābhinandati parimutto so dukkhasmāti vadāmi.|| ||
7 Yo āpodhātuṁ||
pe|| ||
8 Yo tejodhātuṁ||
pe|| ||
9 Yo vāyodhātum nābhinandati dukkhaṁ so nābhinandati||
yo dukkhaṁ nābhinandati parimutto so dukkhasmā ti vadāmi.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
36. Uppādo
1 Sāvatthi.|| ||
2 Yo bhikkhave pathavīdhātuyā uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṁ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo.|| ||
3 Yo āpodhātuyā||
pe|| ||
4 Yo tejodhātuyā||
pe|| ||
5 Yo vāyodhātuyā uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṁ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo.|| ||
6 Yo ca kho bhikkhave pathavīdātuyā nirodho vūpasamo atthagamo dukkhasseso nirodho rogānaṁ vūpasamo jarāmaraṇassa atthagamo.|| ||
7 Yo āpodhātuyā||
pe|| ||
8 Yo tejodhātuyā||
pe|| ||
9 Yo vāyodhātuyā nirodho vūpasamo atthagamo dukkhasseso nirodho rogānaṁ vūpasamo jarāmaraṇassa atthagamo ti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
37. Samaṇabrāhmaṇa (1)
1 Sāvatthi.|| ||
2 Catasso imā bhikkhave dhātuyo.|| ||
Katame catasso.|| ||
Pathavīdhātu||
āpodhātu||
tejodhātu||
vāyodhātu.|| ||
3 Ye hi keci bhikkhave samaṇāvā brāhmaṇā vā imāsaṁ catunnaṁ dhātūnaṁ assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ na pajānanti||
na me te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā||
na ca pana te āyasmantā sāmaññattaṁ vā brahmaññatthaṁ vā diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.|| ||
4 Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imāsaṁ catunnam dhātūnaṁ assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ pajānanti||
te ca kho me bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu va brāhmaṇasammatā||
te ca panāyasmantā sāmaññatthaṁ ca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
38. Samaṇabrāhmaṇa
1 Sāvatthi.|| ||
2 Catasso imā bhikkhave dhātuyo.|| ||
Katamā catasso.|| ||
Pathavīdhātu||
āpodhātu||
tejodhātu||
vāyodhātu.|| ||
3 Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imāsaṁ catunnaṁ dhātunaṁ samudayañ ca atthagamān ca assādañ ca ādīnavañ ca nissaraṇañ ca yathābhūtaṁ na pajānantī ti vitthāretabbam||
4 Pajānanti||
pe|| sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
39. Samaṇa brāhmaṇa (2)
1 Sāvatthi.|| ||
2 Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā pathavīdhātuṁ na pajānanti||
pathavīdhātusamudayaṁ na pajānanti||
pathavīdhātunirodhaṁ na pajānanti||
pathavīdhātunirodhagāminiṁ paṭipadaṁ na pajānanti||
pe.|| ||
3 Āpodhātuṁ na pajānanti||
pe|| ||
4 Tejodhātuṁ na pajānanti||
pe|| ||
5 Vāyodhātuṁ na pajānanti||
vāyodhātusamudayaṁ na pajānanti||
vāyodhātunirodhagāminiṁ paṭipadaṁ na pajānanti||
na me te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā||
na ca pana te āyasmantā sāmaññattaṁ vā brahmaññattaṁ vā diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.|| ||
6 Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā pathavīdhātum pajānanti||
pathavīdhatusamudayam pajānanti||
pathavīdhātunirodhaṁ pajānanti||
pathavīdhātunirodhagāminiṁ paṭipadaṁ pajānanti|| ||
7 Āpodhātum pajānanti|| ||
8 Tejodhātum pajānanti|| ||
9 Vāyodhātum pajānanti||
vāyodhātusamudayam pajānanti||
vāyodhātunirodhaṁ pajānanti||
vāyodhātunirodhagāminiṁ paṭipadam pajānanti||
te ca kho me bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā va samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā||
te ca panāyasmanto sāmaññatthañ ca brahmaññatthañ ca diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Catuttha-vaggo.|| ||
Tass'uddānam:|| ||
Catasso Pubbe Acariṁ||
Yo-no-cedam Dukkhena ca||
Abhinandañ ca Uppādo||
Tayo Samaṇabrāhmaṇāti.|| ||
Dhātu-saṁyuttaṁ tatiyaṁ samattaṁ.|| ||
Book IV
Anamatagga Saṁyutta
Chapter I: Paṭhama Vagga
1. Tiṇakaṭṭham
1 Evaṁ me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi Bhikkhavo ti.|| ||
Bhadante ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
3 Bhagavā etad avoca.|| ||
Anamataggāyaṁ bhikkhave saṁsāro pubbākoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattānaṁ taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvataṁ saṁsarataṁ.|| ||
4 Seyyathāpi bhikkhave purisoyaṁ imasmiṁ Jambudīpe tiṇakaṭṭhasākhā palāsaṁ tacchetvā ekajjhaṁ saṁharitvā caturaṅgulaṁ caturaṅgulaṁ ghaṭikaṁ karitvā nikkhippeyya||
Ayaṁ me mātā tassā me mātu ayam mātā ti.|| ||
Apariyādinnā ca bhikkhave tassa purisassa mātu mātaro assu||
atha imasmiṁ Jambudīpe tiṇakaṭṭhasākhā palāsaṁ parikkhayam pariyādānaṁ gaccheyya.|| ||
5 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyaṁ bhikkhave saṁsāro pubbakoṭi na pannāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattānaṁ taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvataṁ saṁsarataṁ.|| ||
6 Evaṁ dīgharattam vo bhikkhave dukkham paccanubhūtam tibbam paccanubhūtaṁ vyasanaṁ paccanubhūtaṁ kaṭasi vaḍḍhitā.|| ||
7 Yāvañcidam bhikkhave alam eva sabbasaṅkhāresu nibbindituṁ alaṁ virajjituṁ alaṁ vimuccitunti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
2. Pathavī
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbākoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānam sattānam taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvataṁ saṁsarataṁ||
3 Seyyathāpi bhikkhave puriso imaṁ mahāpathaviṁ kolaṭṭhimattaṁ kolaṭṭhimattaṁ mattikāgulikaṁ karitvā nikkhippeyya||
Ayaṁ kho me pitā tassa me pitu ayam pitā ti.|| ||
Apariyādinnā bhikkhave tassa purisassa pitu pitaro assu||
athāyam mahāpathavī parikkhayam pariyādānaṁ gaccheyya.|| ||
4 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbakoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattānaṁ taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvataṁ saṁsarataṁ||
5 Evaṁ dīgharattaṁ kho bhikkhave dukkhaṁ paccanubhūtaṁ tibbam paccanubhūtaṁ vyasanaṁ paccanubhūtaṁ kaṭasi vaḍḍhitā.|| ||
6 Yāvañcidam bhikkhave alam eva sabbasaṅkhāresu nibbinditum alaṁ virajjituṁ alaṁ vimuccitunti Dutiyam.|| ||
3. Assu
Sāvatthi.|| ||
pe|| ||
2 Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbākoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattānam taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvataṁ saṁsarataṁ.|| ||
3 Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
Katamaṁ nu kho bahutaraṁ||
yaṁ vā vo iminā dīghena addhunā sandhāvataṁ saṁsarataṁ amanāpasampayogā manāpavippayogā kandantānaṁ rodantānaṁ assupasanaṁ paggharitaṁ yaṁ vā catūsu mahāsamuddesu udakanti.|| ||
4 Yathā kho mayam bhante Bhagavatā dhammaṁ desitam ājānāma||
etad eva bhante bahutaraṁ yaṁ no iminā dīghena addhunā sandhāvataṁ saṁsarataṁ amanāpasampayogā manāpavippayogā kandantānaṁ rodantānaṁ assupasannam paggharitaṁ na tveva catūsu mahāsamuddesu udakanti|| ||
5 Sādhu sādhu bhikkhave sādhu kho me tumhe bhikkhave evam dhammaṁ desitam ājānātha.|| ||
6 Etad eva bhikkhave bahutaraṁ yaṁ vo iminā dīghena adhunā sandhāvataṁ saṁsārataṁ amanāpasampayogā manāpavippayogā kandantānaṁ rodantānam assupasannaṁ paggharitaṁ na tveva catūsu mahāsamuddesu udakam.|| ||
7 Dīgharattaṁ vo bhikkhave mātumaraṇam paccānubhūtam|| ||
8 Puttamaraṇaṁ paccanubhūtam.|| ||
9 Dhītumaraṇam paccanubhūtaṁ.|| ||
10 Ñātivyasanam paccanubhūtaṁ.|| ||
11 Bhogavyasanam paccanubhūtam.|| ||
12 Dīgharattam vo bhikkhave rogavyasanam paccanubhūtaṁ||
tesaṁ vo rogavyasanam paccanubhontānam amanāpasaṁyogā manāpavippayogā kandantānaṁ rodantānam assupasannaṁ paggharitaṁ na tveva catūsu mahāsamuddesu udakaṁ.|| ||
13 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro||
pe|| ||
14 Yāvañcidam bhikkhave alam eva saṅkhāresu nibbindituṁ alaṁ virajjitum alaṁ vimuccitunti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
4. Khīram
1 Sāvatthi.|| ||
2 Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbākoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattānaṁ taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvataṁ saṁsarataṁ.|| ||
3 Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave.|| ||
Katamaṁ nu kho bahutaraṁ||
yaṁ vā vo iminā dīghena addhunā sandhāvataṁ saṁsarataṁ mātuthaññam pītam yaṁ vā catūsu mahāsamuddesu udakanti|| ||
4 Yathā kho mayam bhante Bhagavatā dhammaṁ desitam ājānāma||
etad eva bhante bahutaram yaṁ no iminā dīghena addhunāsandhāvatam saṁsarataṁ mātuthaññaṁ pītam||
na tveva catūsu mahāsamuddesu udakanti.|| ||
5 Sādhu sādhu bhikkhave sādhu kho me tumhe bhikkhave evaṁ dhammaṁ desitam ājānātha.|| ||
6 Etad eva bhikkhave bahutaram yaṁ vo iminā dīghena addhunā sandhāvataṁ saṁsarataṁ mātuthaññam pītam||
na tveva catūsu mahāsamuddesu udakaṁ.|| ||
7 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggam bhikkhave saṁsāro||
pe||
alaṁ vimuccitunti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
5. Pabbata
1 Sāvatthi||
pe||
ārāme.|| ||
2 Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā||
pe|| ||
3 Ekam antam nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca.|| ||
Kiṁva dīgho nu kho bhante kappoti.|| ||
4 Dīgho kho bhikkhu kappo||
so na sukaro saṅkhātum||
ettakāni vassāni iti vā ettakāni vassasatāni iti vā ettakāni vassasahassāni iti vā ettakāni vassasata sahassāni iti vā ti.|| ||
5 Sakkā pana bhante upamā kātunti.|| ||
6 Sakkā bhikkhū ti Bhagava avoca.|| ||
Seyyathāpi bhikkhu mahāselo pabbato yojanam āyāmena yojanaṁ vitthārena yojanam ubbedhena acchiddo asusiro ekaghano||
tam enam puriso vassasatassa vassasatassa accayena kāsikena vatthena sakiṁ sakiṁ parimajjeyya||
khippataraṁ kho so bhikkhu mahāselo pabbato iminā upakkamena parikkhayam pariyādānaṁ gaccheyya na tveva kappo.|| ||
7 Evam dīgho bhikkhu kappo||
evaṁ dīghānam kho bhikkhu kappānam neko kappo saṁsito nekaṁ kappasataṁ saṁsitam nekaṁ kappasahassaṁ saṁsitaṁ nekaṁ kappasata-sahassaṁ saṁsitaṁ|| ||
8 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyam bhikkhu saṁsāro pe||
alaṁ vimuccitunti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
6. Sāsapā
1 Sāvatthi.|| ||
2 Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā||
pe|| ||
3 Ekam antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca.|| ||
Kiṁ va dīgho nu kho bhante kappoti.|| ||
4 Dīgho kho bhikkhu kappo||
so na sukaro saṅkhātuṁ||
ettakāni vassāni iti vā||
pe|| ettakāni vassasatasahassāni iti vā ti|| ||
5 Sakkā pana bhante upamā kātunti.|| ||
6 Sakkā bhikkhūti Bhagavā avoca||
Seyyathāpi bhikkhu āyasaṁ nagaraṁ yojanam āyāmena yojanaṁ vitthārena yojanam ubbedhena puṇṇaṁ sāsapānaṁ cuḷikābaddhaṁ||
tato puriso vassasatassa vassasatassa accayena ekam ekaṁ sāsapam uddhāreyya||
khippataraṁ kho so bhikkhu mahā sāsaparāsi iminā upakkamena parikkhayaṁ pariyādānaṁ gaccheyya na tveva kappo.|| ||
7 Evaṁ dīgho kho bhikkhu kappo||
evaṁ dīghānaṁ kho bhikkhu kappānaṁ neko kappo saṁsito nekaṁ kappasataṁ saṁsitaṁ nekaṁ kappasahassaṁ saṁsitaṁ nekaṁ kappasatasahassaṁ saṁsitaṁ.|| ||
8 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyam bhikkhu saṁsāro||
pe||
alaṁ vimuccitunti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
7. Sāvakā
1 Sāvatthiyaṁ viharati||
2 Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā||
pe|| ||
3 Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ.|| ||
Kiṁva bahukā nu kho bhante kappā abbhatītā atikkantāti.|| ||
4 Bahukā kho bhikkhave kappā abbhatītā atikkantā||
te na sukarā saṅkhātuṁ||
ettakā kappā iti vā||
ettakāni kappasatāni iti vā ettakāni kappasahassāni iti vā ettakāni kappasatasahassāni iti vā ti.|| ||
5 Sakkā pana bhante upamā kātunti.|| ||
6 Sakkā bhikkhave ti Bhagavā avoca||
Idhassu bhikkhave cattāro sāvakā vassasatāyukā vassasatajīvino||
te divase divase kappasatasahassam anussareyyuṁ||
anussaritā va bhikkhave tehi kappā assu.|| ||
Atha te cattāro sāvakā vassasatāyukā vassasatajīvino vassasatassa accayena kālaṁ kareyyuṁ.|| ||
7 Evaṁ bahukā kho bhikkhave kappā abbhatītā atikkantā||
te na sukarā saṅkhātum||
ettakā kappā iti vā ettakāni kappasatāni iti va ettakāni kappasahassāni iti vā ettakāni kappasatasahassāni iti vā.|| ||
8 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro||
pe|| alaṁ vimuccitunti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
8. Gaṅgā
1 Rājagahe Veḷuvane.|| ||
2 Atha kho aññataro brāhmaṇo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
pe|| ||
3 Ekam antaṁ nisinno kho so brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca.|| ||
Kiṁ va bahukā nu kho bho Gotama kappā abbhatītā atikkantā ti.|| ||
4 Bahukā kho brāhmaṇa kappā abbhatītā atikkantā||
te na sukarā saṅkhātum||
ettakā kappā iti vā ettakāni kappasatāni iti vā ettakāni kappasahassāni iti vā ettakāni kappasatasahassāni iti vā ti.|| ||
5 Sakkā pana bho Gotama upamā kātunti.|| ||
6 Sakkā brāhmaṇāti Bhagavā avoca.|| ||
Seyyathāpi brāhmaṇa yato cāyaṁ Gaṅgā nadī pahoti||
yattha ca makāsamuddam appeti||
yā ca tasmiṁ antare vālikā sā na sukarā saṅkhātuṁ ettakā vālikā iti vā ettakāni vālikasatāni iti vā ettakāni vālikāsahassāni iti vā ettakāni vālikasatasahassāni iti vā.|| ||
7 Ato bahutarā kho brāhmaṇa kappā abbhatītā atikkantā||
te na sukarā saṅkhātuṁ ettakā kappā iti vā ettakāni kappasatāni iti vā ettakāni kappasahassāni iti vā ettakāni kappasatasahassāni iti vā.|| ||
8 Taṁ kissa hetuṁ.|| ||
Anamataggāyam brāhmaṇa {saṁsāro} pubbakoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattānaṁ taṇhāsaṅyojanānam sandhāvataṁ saṁsarataṁ.|| ||
9 Evam dīgharattaṁ kho brāhmaṇa dukkham paccanubhūtam tibbaṁ paccanubhūtaṁ vyasanaṁ paccanubhūtaṁ kaṭasi vaḍḍhitā||
yāvañcidam brāhmaṇa alam eva sabbasaṅkhāresu nibbinditum alaṁ virajjituṁ alaṁ vimuccitunti.|| ||
10 Evaṁ vutte so brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca.|| ||
Abhikkantam bho Gotama abhikkantam bho Gotama||
pe||
Upāsakam mam bhavaṁ Gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupeṭaṁ saraṇaṁ gatanti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
9. Daṇḍo
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbākoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattānam taṇhāsaṅyojanānam sandhāvataṁ saṁsarataṁ||
pe|| ||
3 Seyyathapi bhikkhave daṇḍo upari vehāsaṁ khitto sakimpi mūlena nipatati sakim pi majjhena nipatati sakim pi aggena nipatati||
evam eva kho bhikkhave avijjānīvaraṇā sattā taṇhāsaṅyojanā sandhāvantā saṁsarantā sakim pi asmā lokā paraṁ lokam gacchanti||
sakim pi parasmā lokā imaṁ lokam āgacchanti.|| ||
4 Taṁ kissa hetu||
Anamataggāyaṁ bhikkhave {saṁsāro}||
la||
alaṁ vimuccitunti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
10. Puggala
1 Bhagavā Rājagahe Gijjhakūṭe pabbate.|| ||
2 Tatra.|| ||
voca.|| ||
3 Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro||
pe|| ||
4 Ekapuggalassa bhikkhave kappaṁ sandhāvato saṁsarato siyā evam mahā aṭṭhikaṅkalo aṭṭhipuñjo aṭṭhirāsi||
yathāyam Vepullo pabbato sace saṁhārako assa sambhatañca na vinasseyya.|| ||
5 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro||
pe|| ||
alaṁ vimuccitunti.|| ||
6 Idam avoca Bhagavā||
idaṁ vatvāna Sugato athāparam etad avoca satthā.|| ||
Ekassekena kappena||
puggalassaṭṭhisañcayo||
siyā pabbatasamo rāsi||
iti vuttam mahesinā ||1||
So kho panāyam akkhāto||
Vepullo pabbato mahā||
uttaro Gijjhakūṭassa||
Magadhānam giribbajo ||2||
Yato ariyasaccāni||
sammappaññāya passati||
dukkhaṁ dukkhasamuppādaṁ||
dukkhassaca atikkamaṁ ||3||
Ariyaṭṭhaṅgikam maggaṁ||
dukkhūpasamagāminaṁ||
sasattakkhattuṁ paramaṁ||
sandhāvitvāna puggalo||
dukkhassantakaro hoti||
sabbasaṅyojanakkhayā ti|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Pathamo vaggo.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Tiṇakaṭṭhaṁ ca Pathavī||
Assa Khīraṁ ca Pabbataṁ||
Sāsapā Sāvakā Gaṅgā||
Daṇḍo ca Puggalenā ti.|| ||
Chapter II: Dutiyo Vagga
11. Duggataṁ
1 Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Tatra kho.|| ||
3 Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbākoṭi napaññāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattānaṁ taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvataṁ saṁsarataṁ.|| ||
4 Yaṁ bhikkhave passeyyātha duggataṁ durūpetaṁ niṭṭham ettha gantabbam Amhehi pi evarūpaṁ paccanubhūtaṁ iminā dīghena addhunā ti.|| ||
5 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyaṁ bhikkhave {saṁsāro}||
pe|| ||
alaṁ vimuccitunti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
12. Sukhitam
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro||
pe|| ||
3 Yam bhikkhave passeyyātha sukhitaṁ sajjitaṁ niṭṭham ettha gantabbaṁ Amhehi pi evarūpam paccanubhūtaṁ iminā dīghena addhunāti|| ||
4 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbākoṭi na paññāyati||
pe.|| ||
alām vimuccitunti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
13. Tiṁsamattā
1 Rājagahe viharati Veḷuvane.|| ||
2 Atha kho tiṁsamattā Paveyyakā bhikkhū sabbe araññakā sabbe piṇḍapātikā sabbe paṁsukūlikā sabbe tecīvarikā sabbe sasaṅyojanā yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
3 Atha kho Bhagavato etad ahosi.|| ||
Ime kho tiṁsamattā Pāveyyakā bhikkhū sabbe araññakā sabbe piṇḍapātika sabbe paṁsukūlikā sabbe tecīvarikā sabbe sasaṅyojanā||
yaṁ nūnāham imesaṁ tathādhammaṁ deseyyaṁ yathā nesaṁ imasmiṁ yeva āsane anupādāya āsavehi cittāni vimucceyyanti.|| ||
4 Atha ko Bhagavā bhikkhū āmantesi.|| ||
Bhikkhavo ti.|| ||
Bhadante ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
5 Bhagavā etad avoca.|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbākoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattānaṁ taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvataṁ saṁsarataṁ.|| ||
6 Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave.|| ||
Katamaṁ nu kho bahutaraṁ||
Yam vā vo iminā dīghena addhunā sandhāvataṁ saṁsarataṁ sīsacchinnānaṁ lohitam pasannam paggharitam||
yam vā catūsu mahāsamuddesu udakanti.|| ||
7 Yathā kho mayam bhante Bhagavatā dhammaṁ desitaṁ ājānāma||
etad eva bhante bahutaraṁ yaṁ no iminā dīghena addhunā sandhāvataṁ saṁsaratam sīsacchinnānaṁ lohitam pasannam paggharitaṁ||
na tveva catūsu mahāsamuddesu udakanti.|| ||
8 Sādhu sādhu bhikkhave sādhu kho me tumhe bhikkhave evaṁ dhammaṁ desitam ājānātha.|| ||
9 Etad eva bhikkhave bahutaraṁ yaṁ vo iminā dīghena addhunā sandhāvataṁ saṁsarataṁ sīsacchinnānaṁ lohitaṁ pasannaṁ paggharitaṁ na tveva catūsu mahāsamuddesu udakaṁ.|| ||
pe.|| ||
10 Dīgharattaṁ vo bhikkhave gunnaṁ sataṁ gobhūtānam sīsacchinnānaṁ lohitaṁ pasannam paggharitaṁ na tveva catūsu mahāsamuddesu udakaṁ||
la||
11 Dīgharattaṁ vo bhikkhave mahisānaṁ sataṁ mahisabhūtānaṁ sīsacchinnānaṁ lohitaṁ pasannam paggharitaṁ||
pe|| ||
12 Dīgharattaṁ vo bhikkhave urabbhānam sataṁ urabbhabhūtānam||
pe|| ||
13 ajānaṁ sataṁ ajabhūtanam||
pe|| ||
14 migānaṁ sataṁ migabhūtānam||
pe|| ||
15 kukkuṭānaṁ sataṁ kukkuṭabhūtānam||
pe|| ||
16 sūkarāṇaṁ sataṁ sūkarabhūtānaṁ||
pe|| ||
17 Dīgharattaṁ vo bhikkhave corā gāmaghātā ti gahetvā sīsacchinnānaṁ lohitam pasannam paggharitaṁ||
pe|| ||
18 Dīgharattaṁ vo bhikkhave corā pāripantakā ti gahetvā sīsacchinnānam lohitaṁ pasannam paggharitaṁ||
pe.|| ||
19 Dīgharattaṁ vo bhikkhave corā paradārikā ti gahetvā sīsacchinnānaṁ lohitaṁ pasannaṁ paggharitaṁ||
na tveva catūsu mahāsamuddesu udakaṁ.|| ||
20 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro||
pe|| alaṁ vimuccitunti.|| ||
21 Idam avoca Bhagava||
attamanā te bhikkhū Bhagavato bhāsitam abhinandun ti.|| ||
22 Imasmim ca pana veyyākaraṇasmiṁ bhaññamāne tiṁsamattānam Pāveyyakānam bhikkhūnam anupādāya āsavehi cittāni vimucciṁsūti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
14. Mātā
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro||
pe|| ||
3 Na so bhikkhave satto sulabharūpo||
yo na mātābhūtapubbo iminā dīghena addhunā.|| ||
4 Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro||
pe|| alam vimuccitunti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
15. Pitā
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Anamataggāyaṁ bhikkhave saṁsāro||
[Sabbesam evam peyyālo].|| ||
3 Na so bhikkhave satto sulabharūpo yo na pitābhūtapubbo||
la.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
16. Bhātā
1 Sāvatthiyam viharati.|| ||
2 Na so bhikkhave satto sulabharūpo yo na bhātābhūtapubbo||
pe|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
17. Bhagini
1 Sāvatthi.|| ||
2 Na so bhikkhave satto sulabharūpo yo na bhaginibhūtapubbo||
pe|| ||
Sattamaṁ.|| ||
18. Putto
1 Sāvatthi.|| ||
2 Na so bhikkhave satto sulabharūpo yo na puttabhūtapubbo||
pe|| ||
Aṭṭhamam.|| ||
19. Dhītā
Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbakoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattānaṁ taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvataṁ saṁsarataṁ||
Na so bhikkhave satto sulabharūpo yo na dhītābhūtapubbo iminā dīghena addhunā.|| ||
Taṁ kissa hetu?|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbakoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṁ sattāhaṁ taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvatam saṁsarataṁ.|| ||
Evaṁ dīgharattaṁ vo bhikkhave dukkham paccanubhūtaṁ tibbaṁ paccanubhūtaṁ vyasanaṁ paccanubhūtaṁ kaṭasivaḍḍhitā||
Yavaṁ cidam bhikkhave alam eva sabbasaṅkhāresu nibbindituṁ alam virajjituṁ alam vimuccitunti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
20. Vepullapabbatam
1 Ekaṁ samayam Bhagavā Rājagahe viharati Gijjhakūṭe pabbate.|| ||
2 Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi||
pe|| ||
3 Bhagavā etad avoca.|| ||
Anamataggāyam bhikkhave saṁsāro pubbākoṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānam sattānam taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvatam saṁsarataṁ.|| ||
4 Bhūtapubbam bhikkhave imassa Vepulassa pabbatassa Pācīnavaṁso tveva samaññā udapādi.|| ||
Tena kho pana bhikkhave samayena manussānaṁ Tivarā tveva samaññā udapādi|| ||
Tivarānam bhikkhave manussānam cattārisaṁ vassasahassāni āyuppamāṇam ahosi.|| ||
Tivarā bhikkhave manussā Pācīnavaṁsaṁ pabbataṁ catuhena ārohanti catuhena orohanti.|| ||
5 Tena kho pana bhikkhave samayena Kakusandho bhagavā arahaṁ sammāsambuddho loke uppanno hoti.|| ||
Kakusandhassa bhikkhave bhagavato arahato sammāsambuddhassa Vidhura-Sajīvaṁ nāma sāvakayugam ahosi aggaṁ bhaddayugaṁ.|| ||
6 Passatha bhikkhave sā cevimassa pabbatassa samaññā antarahitā||
te ca manussā kālaṅkatā||
so ca Bhagavā parinibbuto.|| ||
7 Evam aniccā bhikkhave saṅkhārā evam addhuvā bhikkhave saṅkhārā evam anassāsikā bhikkhave saṅkhārā||
yāvaṁ cidaṁ bhikkhave alam eva sabbasaṅkhāresu nibbindituṁ alaṁ virajjituṁ alaṁ vimuccituṁ.|| ||
8 Bhūtapubbaṁ bhikkhave imassa Vepulassa pabbatassa Vaṅkako tveva samaññā udapādi.|| ||
Tena kho pana bhikkhave samayena manussānaṁ Rohitassā tveva samaññā udapādi.|| ||
Rohitassānam bhikkhave manussānam tiṁsavassasahassāni āyuppamāṇam ahosi.|| ||
Rohitassā bhikkhave manussā Vaṅkakam pabbatam tīhena arohanti tīhena orohanti.|| ||
9 Tena kho pana bhikkhave samayena Koṇāgamano bhagavā arahaṁ sammāsambuddho loke uppanno hoti.|| ||
Koṇāgamanassa bhikkhave bhagavato arahato sammāsambuddhassa Bhiyyo-Suttaraṁ nāma sāvakayugam ahosi aggam bhaddayugaṁ.|| ||
10 Passatha bhikkhave||
sā cevimassa pabbatassa samaññā antarahitā te ca manussā kālaṅkatā so ca Bhagavā parinibbuto||
Evam aniccā bhikkhave saṅkhārā||
pe||
alaṁ vimuccituṁ.|| ||
11 Bhūtapubbam bhikkhave imassa Vepullassa pabbatassa Supasso tveva samaññā udapādi.|| ||
Tena kho pana bhikkhave samayena manussānaṁ Suppiyā tveva samaññā udapādi||
Suppiyānam bhikkhave manussānaṁ vīsati vassasahassani āyuppamāṇam ahosi.|| ||
Suppiyā bhikkhave manussā Supassaṁ pabbataṁ dvīhena ārohanti dvīhena orohanti.|| ||
12 Tena kho pana samayena Kassapo bhagavā arahaṁ sammāsambuddho loke uppanno hoti||
Kassapassa bhikkhave bhagavato arahato sammāsambuddhassa TissaBhāradvājaṁ nāma sāvakayugam ahosi aggam bhaddayugaṁ.|| ||
13 Passatha bhikkhave||
Sā cevimassa pabbatassa samaññā antarahitā te ca manussā kālaṅkatā so ca Bhagavā parinibbuto.|| ||
14 Evam aniccā bhikkhave saṅkhārā evam addhuvā bhikkhave saṅkhārā||
pe||
alaṁ vimuccituṁ.|| ||
15 Etarahi kho pana bhikkhave imassa Vepullassa pabbatassa Vepullo tveva samaññā udapādi.|| ||
Etarahi kho pana bhikkhave imesam manussānaṁ Māgadhakā tveva samaññā udapādi.|| ||
Māgadhakānam bhikkhave manussānam appakam āyuppamāṇam parittaṁ lahukaṁ||
yo ciraṁ jīvati so vassasatam appaṁ vā bhiyyo.|| ||
Māgadhakā bhikkhave manussā Vepullam pabbatam muhuttena ārohanti muhuttena orohanti.|| ||
16 Etarahi kho panāham bhikkhave arahaṁ sammāsambuddho loke uppanno||
mayham kho pana bhikkhave Sāriputta-Moggallānaṁ nāma sāvakayugam aggam bhaddayugaṁ.|| ||
17 Bhavissati bhikkhave so samayo||
yā ayañ cevimassa pabbatassa samaññā antaradhāyissati||
ime ca manussā kālaṁ karissanti ahañ ca parinibbāyissāmi.|| ||
18 Evam aniccā bhikkhave saṅkhārā evam addhuvā bhikkhave saṅkhārā evam anassāsikā bhikkhave saṅkhārā||
Yāvaṁ cidaṁ bhikkhave alam eva sabbasaṅkhāresu nibbindituṁ alaṁ virajjituṁ alaṁ vimuccitun ti.|| ||
19 Idam avoca Bhagavā||
idaṁ vatvāna Sugato athāparam etad avoca satthā.|| ||
Pācīnavaṁso Tivarānaṁ||
Rohitassānaṁ Vaṅkako||
Suppiyānam Supassā ti||
Māgadhānaṁ ca Vepullo ||1||
Aniccāvata saṅkhārā||
Uppāda-vayadhammino||
Uppajjitvā nirujjhanti||
Tesaṁ vūpasamo sukho ti ||2|||| ||
Dasamaṁ.|| ||
Dutiyo vaggo|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Duggataṁ Sukhitaṁ ceva||
Tiṁsa Mātā Pitena ca||
Bhāta Bhaginī Putto ca||
Dhītā Vepullapabbataṁ.|| ||
Anamatagga-saṁyuttaṁ catuttham.|| ||
Book V
Anamatagga Saṁyutta
1. Santuṭṭhaṁ
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Santuṭṭhāyam bhikkhave Kassapo itarītarena cīvarena||
Itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī||
na ca cīvarahetu anesanam appatirūpam āpajjati||
Aladdhā cīvaram na paritassati laddhā ca cīvaram agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati.|| ||
3 Santuṭṭhāyam bhikkhave Kassapo itarītarena piṇḍapātena.|| ||
Itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī||
na ca piṇḍapātahetu anesanam appaṭirūpaṁ āpajjati.|| ||
Aladdhā ca piṇḍapātaṁ na paritassati laddhā ca piṇḍapātaṁ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati.|| ||
4 Santuṭṭhāyam bhikkhave Kassapo itarītarena senāsanena.|| ||
Itarītarena senāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī||
na ca senāsanahetu anesanam appatirūpam āpajjati.|| ||
Aladdhā ca senāsanaṁ na paritassati laddhā ca senāsanam agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati.|| ||
5 Santuṭṭhāyam bhikkhave Kassapo itarītarena gilānapaccaya-bhesajja-parikkhārena.|| ||
Itarītaragilāna-paccayabhesajja-parikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī||
na ca gilānapaccaya-bhesajja-parikkhārahetu anesanam appatirūpam āpajjati.|| ||
Aladdhā ca gilānapaccaya-bhesajja-parikkhāraṁ na paritassati||
laddhā ca gilānapaccaya-bhesajjaparikkhāram agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvi nissaraṇapañño paribhuñjati.|| ||
6 Tasmā tiha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Santuṭṭhā bhavissāma itarītarena cīvarena itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādino||
na ca cīvarahetu anesanam appaṭirūpam āpajjissāma.|| ||
Aladdhā ca cīvaraṁ na paritassissāma||
laddhā ca cīvaram agadhitā amucchitā anajjhāpannā ādīnavadassāvino nissaraṇa-paññā paribhuñjissāma.|| ||
Evaṁ sabbaṁ kātabbaṁ.|| ||
Santuṭṭhā bhavissāma itarītarena piṇḍapātena||
pe|| ||
Santuṭṭhā bhavissāma itarītarena senāsanena||
pe|| ||
Santuṭṭhā bhavissāma itarītarena gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārena||
itarītara-gilānapaccaya-bhesajja-parikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādino||
na ca gilāna-paccaya-bhesajja-parikkārahetu anesanam appaṭirūpam āpajjissāma.|| ||
Aladdhā ca gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhāram na paritassissāma||
laddhā ca gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhāram agadhitā amucchitā anajjhāpannā ādīnavadassāvino nissaraṇapaññā paribhuñjissāma ti.|| ||
Evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbaṁ.|| ||
7 Kassapena vā hi vo bhikkhave ovadissāmi yo vā Kassapasadiso||
ovāditehi ca pana vo tathattāya paṭipajjitabbanti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
2. Anottāpi
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ āyasmā ca Mahākassapo āyasmā ca Sāriputto Bārāṇasīyam viharanti Isipatane Migadāye.|| ||
2 Atha kho āyasmā Sāriputto sāyaṇhasamayam patisallānā vuṭṭhito yenāyasmā Mahā-Kassapo tenupasaṅkami||
pe.|| ||
vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
3 Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Sāriputto āyasmantam Mahā-Kassapam etad avoca.|| ||
4 Vuccati hidam āvuso Kassapa anātāpī anottāpī abhabbo sambodhāya abhabbo nibbānāya abhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.|| ||
Ātāpī ca kho ottāpī bhabbo sambodhāya bhabbo nibbānāya bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamāyāti|| ||
5 Kittāvatā nu kho āvuso anātāpī hoti anottāpī abhabbo sambodhāya abhabbo nibbānāya abhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigāmāya.|| ||
Kittāvatā ca pana ātāpī hoti ottāpī bhabbo sambodhāya bhabbo nibbānāya bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigāmāyā ti.|| ||
I
6 Idhāvuso bhikkhu Anuppannā me pāpakā akusalā dhammā uppajjamānā anatthāya saṁvatteyyunti||
na ātappaṁ karoti.|| ||
Uppannā me pāpakā akusalā dhammā appahīyamānā anatthāya saṁvatteyyunti na ātappaṁ karoti.|| ||
Anuppannā me kusalā dhammā nuppajjamānā anatthāya saṁvatteyyunti na ātappaṁ karoti.|| ||
Uppannā me kusalā dhammā nirujjhamānā anatthāya saṁvatteyyunti na ātappaṁ karoti.|| ||
Evam kho āvuso anātāpī hoti.|| ||
II
7 Kathañcāvuso anottāpi hoti.|| ||
Idhāvuso bhikkhu Anuppannā me pāpakā akusalā dhammā uppajjamānā anatthāya saṁvatteyyunti na ottappati||
Uppannā me pāpakā akusalā dhammā appahīyamānā anatthāya saṁvatteyyunti na ottappati.|| ||
Anuppannā me kusalā dhammā nuppajjamānā anatthāya saṁvatteyyunti na ottappati.|| ||
Uppannā me kusalā dhammā nirujjhamānā anatthāya saṁvatteyyunti na ottappati||
Evam kho āvuso anottāpī hoti.|| ||
8 Evam kho āvuso anātāpī anottappī abhabbo sambodhāya abhabbo nibbānāya abhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.|| ||
III
9 Kathañ ca āvuso ātāpī hoti.|| ||
Idhāvuso bhikkhu Anuppannā me pāpakā akusalā dhammā uppajjamānā anatthāya saṁvatteyyunti ātappaṁ karoti.|| ||
Uppannā me pāpakā akusalā dhammā appahīyamānā anatthāya saṁvatteyyunti ātappaṁ karoti.|| ||
Anuppannā me kusalā dhammā||
pe|| ||
ātappaṁ karoti.|| ||
Evaṁ kho āvuso ātāpī hoti.|| ||
IV
10 Kathañcāvuso ottāpī hoti.|| ||
Idhāvuso bhikkhu Anuppannā me pāpakā akusalā dhammā uppajjamānā anatthāya saṁvatteyyunti ottappati.|| ||
Uppannā me pāpakā akusalā dhammā appahīyamānā anatthāya saṁvatteyyunti ottappati.|| ||
Anuppannā me kusalā dhammā nuppajjamānā anatthāya saṁvatteyyunti ottappati.|| ||
Uppannā me kusalā dhammā nirujjhamānā anatthāya saṁvatteyyunti ottappati.|| ||
Evam kho āvuso ottāpī hoti.|| ||
11 Evaṁ kho āvuso ātāpī ottāpī bhabbo sambodhāya bhabbo nibbānāya bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamāyā ti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
3. Candupamam
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Candupamā bhikkhave kulāni upasaṅkamatha||
apakasseva kāyam apakassa cittaṁ niccanavakā kulesu appagabbhā||
3 Seyyathāpi bhikkhave puriso jarūdapānaṁ vā olokeyya pabbatavisamaṁ vā nadīviduggaṁ vā apakasseva kāyam apakassa cittaṁ||
Evam eva kho bhikkhave candupamā kulāni upasaṅkamatha apakasseva kāyam apakassa cittaṁ niccanavakā kulesu appagabbhā.|| ||
Kassapo bhikkhave candupamo kulāni upasaṅkamati apakasseva kāyam apakassa cittaṁ niccanavako kulesu appagabbho.|| ||
4 Taṁ kim maññatha bhikkhave kathaṁrūpo bhikkhu arahati kulāni upasaṅkamitunti.|| ||
5 Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā bhagavannettikā bhagavaṁpaṭisaraṇā.|| ||
Sādhu vata bhante Bhagavantaṁ yeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho||
Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti.|| ||
6 Atha kho Bhagavā ākāse pāṇiṁ cālesi.|| ||
Seyyathāpi bhikkhave ayaṁ ākāse pāṇi na sajjati na gayhati na bajjhati||
Evam eva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhuno kulāni upasaṅkamato kulesu cittaṁ na sajjati na gayhati na bajjhati||
labhantu lābhakāmā puññakāmā karontu puññānīti.|| ||
7 Yathā sakena lābhena attamano hoti sumano||
evam paresaṁ lābhena attamano hoti sumano.|| ||
Evarūpo kho bhikkhave bhikkhu arahati kulāni upasaṅkamituṁ.|| ||
Kassapassa bhikkhave kulāni upasaṅkamato kulesu cittaṁ na sajjati na gayhati na bajjhati||
labhantu lābhakāmā puññakāmā karontu puññāñīti.|| ||
8 Yathā sakena lābhena attamano hoti sumano||
Evaṁ paresaṁ lābhena attamano hoti sumano.|| ||
[Evarūpo kho bhikkhave bhikkhu arahati kulāni upasaṅkamituṁ].|| ||
10 Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave.|| ||
Kathaṁrūpassa bhikkhuno aparisuddhā dhammadesanā hoti.|| ||
Kathaṁrūpassa bhikkhuno parisuddhā dhammadesanā hotīti.|| ||
11 Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā bhagavannettikā bhagavaṁpaṭisaraṇā||
Sādhu vata bhante Bhagavantaṁ yeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho||
Bhagavato sutvā bhikkhū dharessantīti.|| ||
12 Tena hi bhikkhave suṇātha sādhukaṁ manasi karotha bhāsissāmīti.|| ||
Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
Bhagavā etad avoca.|| ||
13 Yo hi koci bhikkhave bhikkhu evañcitto paresaṁ dhammaṁ deseti||
Aho vata me dhammaṁ suṇeyyuṁ||
sutvā ca dhammaṁ pasīdeyyuṁ||
pasannā ca me pasannā kāram kareyyunti.|| ||
Evarūpassa kho bhikkhave bhikkhuno aparisuddhā dhammadesanā hoti|| ||
14 Yo ca kho bhikkhave bhikkhu evaṁ citto paresaṁ dhammaṁ deseti||
Svākhyāto Bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattam veditabbo viññūhīti||
aho vata me dhammaṁ suṇeyyaṁ||
sutvāca dhammam ājāneyyuṁ||
ājānitvā ca pana tathattāya paṭipajjeyyunti.|| ||
Iti dhammasudhammataṁ paṭicca paresaṁ dhammaṁ deseti.|| ||
Kāruññaṁ paṭicca anudayam paticca anukampam upādāya paresaṁ dhammaṁ deseti.|| ||
Evarūpassa kho bhikkhave bhikkhuno parisuddhā dhammadesanā hoti.|| ||
15 Kassapo bhikkhave evañcitto paresaṁ dhammaṁ deseti.|| ||
Svākhyāto Bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko ehipassiko opanayiko paccattam veditabbo viññūhīti.|| ||
Aho vata me dhammaṁ suṇeyyuṁ||
sutvā ca pana dhammam ājāneyyuṁ||
ājānitvā ca pana tatthattāya paṭipajjeyyunti.|| ||
Iti dhammasudhammatam paṭicca anudayam paṭicca anukampam upādāya paresaṁ dhammaṁ deseti.|| ||
16 Kassapena vā hi vo bhikkhave ovadissāmi yo vā panassa kassapasadiso||
ovāditehi ca pana vo tathattāya paṭipajjitabbanti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
4. Kulupagam
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave.|| ||
Kathaṁrūpo bhikkhu arahati kulūpako hotuṁ||
Kathaṁrūpo bhikkhu na arahati kulūpako hotunti.|| ||
3 Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā||
pe|| ||
Bhagavā etad avoca.|| ||
4 Yo hi koci bhikkhave bhikkhu evañcitto kulāni upasaṅkamati.|| ||
Dentu yeva me mā adaṁsu||
bahukaññeva me dentu mā thokam||
paṇītaññeva me dentu mā lukhaṁ||
sīghaññeva me dentu mā dandham||
sakkaccaññeva me dentu mā asakkaccanti||
5 Tassa ce bhikkhave bhikkhuno evañcittassa kulāni upasaṅkamato na denti tena bhikkhu sandiyyati||
so tato nidānaṁ dukkhaṁ domanassam paṭisaṁvediyati||
thokaṁ denti no bahukaṁ||
pe|| ||
lukhaṁ denti no paṇītaṁ||
pe|| ||
dandham denti no sīghaṁ||
tena bhikkhu sandiyyati||
so tato nidānaṁ dukkhaṁ domanassaṁ {paṭisaṁvediyati}||
asakaccaṁ denti no sakkaccaṁ||
tena bhikkhu sandiyyati||
so tatonidānaṁ dukkhaṁ domanassaṁ {paṭisaṁvediyati}.|| ||
Evarūpo kho bhikkhave bhikkhu na arahati kudūpako hotuṁ.|| ||
6 Yo ca kho bhikkhave bhikkhu evañcitto kulāni upasaṅkamati||
Taṁ kutettha labbhā parakulesu dentu yeva me mā adaṁsu||
bahukaññeva me dentu mā thokaṁ||
paṇītaññeva me dentu mā lukhaṁ||
sīghaññeva me dentu mā dandhaṁ||
sakkaccaññeva me dentu mā asakkaccan ti.|| ||
7 Tassa ce bhikkhave bhikkhuno evañcittassa kulāni upasaṅkamato na denti||
tena bhikkhu na sandiyyati||
so na tato nidānaṁ dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvediyati||
thokam denti no bahukaṁ-||
lukhaṁ denti no paṇītaṁ-||
dandhaṁ denti no sīghaṁ-||
asakkaccaṁ denti no sakkaccaṁ||
tena bhikkhu na sandiyyati||
so na tato nidānaṁ dukkhaṁ domanassaṁ {paṭisaṁvediyati}.|| ||
Evarūpo kho bhikkhave bhikkhu arahati kulūpako hotuṁ.|| ||
8 Kassapo bhikkhave evañcitto kulāni upasaṅkamati||
Taṁ kutettha labbhā parakulesu dentu yeva me mā adaṁsu||
bahukaññeva me dentu mā thokaṁ||
paṇītaññeva me dentu mā lukhaṁ||
sīghaññeva me dentu mā dandhaṁ||
sakkacaññeva me dentu mā asakkaccanti.|| ||
9 Tassa ce bhikkhave Kassapassa evaṁ cittassa kulāni upasaṅkamato na denti||
tena Kassapo pi na sandiyyati||
so na tato nidānaṁ dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvediyati||
thokaṁ denti no bahukaṁ||
tena Kassapo na sandiyyati||
so na tato nidānam dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvediyati||
lukham denti no paṇītaṁ||
tena Kassapo na sandiyyati||
so na tato nidānaṁ dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvediyati||
dandhaṁ denti no sīghaṁ||
tena Kassapo na sandiyyati||
so na tato nidānaṁ dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvediyati.|| ||
asakkaccaṁ denti no sakkaccaṁ||
tena Kassapo no sandiyyati||
so na tato nidānam dukkhaṁ domanassaṁ paṭisaṁvediyati.|| ||
10 Kassapena vā hi bhikkhave ovadissāmi yo vā panassa kassapasadiso||
ovāditehi ca pana vo tathattāya paṭipajjitabbanti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
5. Jiṇṇaṁ
1 Evaṁ me sutam||
Rājāgahe Veḷuvane.|| ||
2 Atha kho āyasmā Mahā-Kassapo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
3 Ekam antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ Mahā-Kassapaṁ Bhagavā etad avoca.|| ||
Jiṇṇo si tvaṁ Kassapa garukāni ca te imāni sāṇāni paṁsukūlāni nibbasanāni||
tasmā ti ha tvaṁ Kassapa gahapatāni ceva cīvarāni dhārehi nimantanāni ca bhuñjāhi mama ca santike viharāhīti.|| ||
4 Ahaṁ kho bhante dīgharattam araññako ceva araññakattassa ca vaṇṇavādī||
piṇḍapātiko ceva piṇḍapātikattassa ca vaṇṇavādī||
paṁsukūliko ceva paṁsukūlikattassa vaṇṇavādī||
tecīvariko ceva tecīvarikattassa ca vaṇṇavādī||
appiccho ceva appicchatāya vaṇṇavādī||
santuṭṭho ceva santuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī||
pavivitto ceva pavivekassa ca vaṇṇavādī||
asaṁsaṭṭho ceva asaṁsaggassa ca vaṇṇavādī||
āraddhaviriyo ceva viriyārambhassa ca vaṇṇavādīti||
5 Kimpana tvaṁ Kassapa atthavasaṁ sampassamāno dīgharattaṁ araññako ceva araññakattassa vaṇṇavādi.|| ||
Evam peyyālo.|| ||
piṇḍapātiko ceva||
paṁsukūliko ceva||
tecīvariko ceva||
appiccho ceva||
santuṭṭho ceva||
pavivitto ceva||
asaṁsaṭṭho ceva||
āraddhaviriyo ceva viriyārambhassa ca vaṇṇavādīti.|| ||
6 Dve kvāham bhante atthavase sampassamāno dīgharattam araññako ceva araññakattassa ca vaṇṇavādī||
pe|| ||
piṇḍapātiko ceva||
paṁsukūliko ceva||
tecīvariko ceva||
apiccho ceva||
santuṭṭho ceva||
paviviṭṭo ceva||
asaṁsaṭṭho ceva||
āraddhaviriyo ceva viriyārambassa ca vaṇṇavādī.|| ||
7 Attano ca diṭṭhadhammasukhavihāraṁ sampassamāno pacchimaṁ ca janatam anukampamāno appevanāma pacchimā janatā diṭṭhanugatiṁ āpajjeyyuṁ||
Ye kira te ahesuṁ buddhānubuddhasāvakā te dīgharattaṁ araññakā ceva ahesuṁ araññakattassa ca vaṇṇavādino||
pe|| piṇḍapātikā ceva ahesuṁ||
paṁsukūlikā ceva ahesuṁ||
tecīvarikā ceva ahesuṁ||
appicchā ceva ahesuṁ||
santuṭṭhā ceva ahesuṁ||
pavivittā ceva ahesuṁ||
asaṁsaṭṭhā ceva ahesuṁ||
āraddhaviriyā ceva ahesuṁ||
viriyārambhassa ca vaṇṇavādino ti||
te tathattāya paṭipajjissanti||
tesaṁ tam bhavissati dīgharattaṁ hitāya sukhāya.|| ||
8 Ime khvāham bhante dve atthavase sampassamāno dīgharattam araññako ceva araññakattassa ca vaṇṇavādī||
piṇḍapātiko ceva||
paṁsukūliko ceva||
tecīvariko ceva||
appiccho ceva||
santuṭṭho ceva||
pavivitto ceva asaṁsattho ceva||
āraddhaviriyo ceva viriyārambhassa ca vaṇṇavādīti.|| ||
9 Sādhu sādhu Kassapa||
bahujanahitāya kira tvaṁ Kassapa paṭipanno bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṁ.|| ||
10 Tasmātiha tvaṁ Kassapa sāṇāni ceva paṁsukūlikāni dhārehi nibbasanāni||
piṇḍapatāya ca carāhi araññe ca viharāhīti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
6. Orādo (1)
1 Rājagahe Veḷuvane.|| ||
2 Atha kho āyasmā Mahā-Kassapo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
pe.|| ||
3 Ekam antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ Mahā-Kassapaṁ Bhagavā etad avoca.|| ||
Ovada Kassapa bhikkhū||
karohi Kassapa bhikkhūnaṁ dhammikathaṁ ahaṁ vā Kassapa bhikkhū ovadeyyaṁ tvaṁ vā ahaṁ vā bhikkhūnaṁ dhammikathaṁ kareyyaṁ tvaṁ vāti|| ||
4 Dubbacā kho bhante etarahi bhikkhū dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgatā akkhamā apadakkhiṇaggāhino anusāsaniṁ||
Idhāhaṁ bhante addasaṁ Bhaṇḍaṁ ca nāma bhikkhuṁ Ānandassa saddhivihāriṁ Abhiñjikaṁ ca nāma bhikkhuṁ Anuruddhassa saddhivihāriṁ aññamaññaṁsu tena accāvadante||
Ehi bhikkhu ko bahutaraṁ bhāsissati||
ko sundarataram bhāsissati||
ko cirataram bhāsissatīti.|| ||
5 Atha kho Bhagavā aññataraṁ bhikkhum āmantesi.|| ||
Ehi tvam bhikkhu||
mama vacanena Bhaṇḍaṁ ca bhikkhum Ānandassa saddhivihāriṁ Abhijikaṁ ca bhikkhum Anuruddhassa saddhivihārim āmantehi Satthā āyasmante āmantetī ti.|| ||
6 Evam bhante ti kho so bhikkhu Bhagavato patissutvā yena te bhikkhū tenupasaṅkami||
Upasaṅkamitvā te bhikkhū etad avoca||
Satthā āyasmante āmantetīti.|| ||
7 Evam āvuso ti kho te bhikkhum paṭissutvā yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu|| ||
8 Ekam antaṁ nisinne kho te bhikkhū Bhagavā etad avoca.|| ||
Saccaṁ kira tumhe bhikkhave aññamaññaṁsu tena accāvadatha||
Ehi bhikkhu||
ko bahutaram bhāsissati ko sundarataram bhāsissati ko cirataram bhāsissatīti.|| ||
Evam bhante.|| ||
9 Kiṁ nu kho me tumhe bhikkhave evaṁ dhammaṁ desitaṁ ājānātha.|| ||
Etha tumhe bhikkhave aññamaññaṁsu tena accāvadatha||
Ehi bhikkhu||
ko bahutaram bhāsissati ko sundarataram bhāsissati ko cirataram bhāsissatīti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
10 No ce kira me tumhe bhikkhave evaṁ dhammaṁ desitam ājānātha||
atha kiñcarahi tumhe moghapurisā kiṁ jānantā kiṁ passantā evaṁ svākkhāte dhammavinaye pabbajitā samānā aññamaññaṁsu tena accāvadatha.|| ||
Ehi bhikkhu||
ko bahutaraṁ bhāsissati ko sundarataram bhāsissati ko cirataraṁ bhāsissatīti.|| ||
11 Atha kho te bhikkhū Bhagavato pādesu sirasā nipatitvā Bhagavantam etad avocuṁ.|| ||
Accayo no bhante accayamā yathā bāle yathā mūḷhe yathā akusale||
ye mayam evaṁ svākkhāte dhammavinaye pabbajitā samānā aññamaññaṁsu tena accāvadimha||
Ehi bhikkhu||
ko bahutaram bhāsissati ko sundarataram bhāsissati ko cirataraṁ bhāsissatīti.|| ||
Tesanno bhante Bhagavā accayam accayato paṭigaṇhātu āyatiṁ saṁvarāyā ti.|| ||
12 Taggha tumhe bhikkhave accayo accayamā yathā bāle yathā mūḷhe yathā akusale||
ye tumhe evaṁ svākhāte dhammavinaye pabbajitā samānā aññamaññaṁsu tena accāvadittha||
Ehi bhikkhu||
ko bahutaraṁ bhāsissati ko sundarataram bhāsissati ko cirataraṁ bhāsissatīti.|| ||
Yato ca kho tumhe bhikkhave accayam accayato disvā yathādhammaṁ paṭikarotha||
taṁ vo mayaṁ paṭigaṇhāma.|| ||
13 Vuddhi hesā bhikkhave ariyassa vinaye yo accayaṁ accayato disvā yathādhammaṁ paṭikaroti āyatiṁ ca saṁvaram āpajjatīti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
7. Ovādo (2)
1 Rajagahe viharati Veḷuvane.|| ||
2 Atha kho āyasmā Mahā-Kassapo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
pe|| ||
3 Ekam antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantam Mahā-Kassapam Bhagavā etad avoca.|| ||
Ovada Kassapa bhikkhū||
karohi Kassapa bhikkhūnaṁ dhammikathaṁ ahaṁ vā Kassapa bhikkhū ovadeyyaṁ tvaṁ vā||
ahaṁ vā bhikkhūnaṁ dhammikathaṁ kareyyaṁ tvaṁ vāti.|| ||
4 Dubbacā kho bhante etarahi bhikkhū dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgatā akkhamā apadakkhinaggāhino anusāsaniṁ.|| ||
5 Yassa kassaci bhante saddhā natthi kusalesu dhammesu||
hiri natthi kusalesu dhammesu||
ottappaṁ natthi kusalesu dhammesu||
viriyaṁ natthi kusalesu dhammesu||
paññā natthi kusalesu dhammesu||
tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.|| ||
6 Seyyathāpi bhante kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāyateva vaṇṇena hāyati maṇḍalena hāyati ābhāya hāyati ārohapariṇāhena||
evam eva kho bhante yassa kassaci saddhā natthi kusalesu dhammesu||
pe||
hiri natthi||
ottappaṁ natthi||
viriyaṁ natthi||
paññā natthi kusalesu dhammesu||
tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāni yeva pātikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.|| ||
7 Asaddho purisapuggalo ti bhante parihānam etaṁ||
ahiriko purisapuggalo ti bhante parihānaṁ etaṁ||
anottāpi purisapuggalo ti bhante parihānam etaṁ||
kusīto purisapuggalo ti bhante parihānam etaṁ||
duppañño purisapuggalo ti bhante||
pe||
kodhano||
purisapuggalo ti||
pe.|| ||
upanāhī purisapuggalo ti bhante parihānam etaṁ||
Na santi bhikkhū ovādakāti bhante parihānam etaṁ.|| ||
8 Yassa kassaci bhante saddhā atthi kusalesu dhammesu||
hiri atthi kusalesu dhammesu||
ottappam atthi kusalesu dhammesu||
viriyam atthi kusalesu dhammesu||
paññā atthi kusalesu dhammesu||
tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni.|| ||
9 Seyyathāpi bhante juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati||
vaḍḍhateva vaṇṇena vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhati ābhāya vaḍḍhati ārohapariṇāhena||
evaṁ eva kho bhante yassa kassaci saddhā atthi kusalesu dhammesu||
pe||
hiri atthi||
la||
ottappam atthi||
viriyam atthi||
paññā atthi kusalesu dhammesu||
tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati||
vuddhi yeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni.|| ||
10 Saddho purisapuggalo ti bhante aparihānam etaṁ||
Hirimā purisapuggalo ti bhante aparihānam etaṁ||
ottāpī purisapuggalo ti bhante aparihānaṁ etaṁ||
āraddhaviriyo purisapuggalo ti bhante aparihānam etaṁ||
paññavā purisapuggalo ti bhante aparihānam etaṁ||
akkodhano purisapuggalo ti bhante aparihānam etaṁ||
anupanāhī purisapuggalo ti bhante aparihānam etaṁ||
Santi bhikkhū ovādakāti bhante aparihānam etan ti.|| ||
11 Sādhu sādhu Kassapa||
yassa kassaci Kassapa saddhā natthi kusalesu dhammesu||
pe|| ||
hiri natthi||
la||
ottappaṁ natthi||
viriyam natthi||
paññā natthi kusalesu dhammesu||
tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati||
hāni yeva paṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.|| ||
12 Seyyathāpi Kassapa kālapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati||
hāyateva vaṇṇena||
pe.|| ||
hāyati ārohapariṇāhena||
Evam eva kho Kassapa yassa kassaci saddhā natthi||
kusalesu dhammesu||
pe|| hiri natthi||
ottappaṁ natthi||
viriyaṁ natthi||
paññā natthi kusalesu dhammesu||
tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati||
hāni yeva pātikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.|| ||
13 Asaddho purisapuggalo ti Kassapa parihānam etaṁ||
ahiriko||
pe|| anottāpi||
kusīto||
duppañño||
kodhano||
upanāhī purisapuggalo ti Kassapa parihānam etaṁ||
Na santi bhikkhū ovādakāti Kassapa parihānam etaṁ.|| ||
13 [sic] Yassa kassaci Kassapa saddhā atthi kusalesu dhammesu||
la||
hiri atthi||
ottappaṁ atthi||
viriyaṁ atthi||
paññā atthi kusalesu dhammesu||
tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuddhi yeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammessu.|| ||
14 Seyyathāpi Kassapa juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati||
vaḍḍhateva vaṇṇena vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhati ābhāya vaḍḍhati ārohapariṇāhena||
evam eva kho Kassapa kassaci saddhā atthi kusalesu dhammesu||
hiri atthi||
ottappam atthi||
viriyam atthi||
paññā atthi kusalesu dhammesu||
tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati||
vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni|| ||
15 Saddho purisapuggaloti Kassapa aparihānam etaṁ||
hirimā||
pe|| ||
ottāpī||
āraddhaviriyo||
paññavā||
akkodhano||
anupanāhī purisapuggalo ti Kassapa aparihānam etaṁ||
Santi bhikkhū ovādakāti Kassapa parihānam etan ti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
8. Ovādo (3)
1 Rājagahe Kalandakanivāpe.|| ||
2 Atha kho āyasmā Mahā-Kassapo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
pe|| ||
3 Ekam antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ Mahā-Kassapam Bhagavā etad avoca.|| ||
Ovada Kassapa bhikkhū karohi Kassapa bhikkhūnaṁ dhammikathaṁ||
ahaṁ vā.
Kassapa bhikkhūnaṁ ovadeyyaṁ tvaṁ vā||
ahaṁ vā bhikkhūnaṁ dhammikathaṁ kareyyaṁ tvaṁ vāti.|| ||
4 Dubbacā kho bhante etarahi bhikkhū dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgatā akkhamā apadakkhiṇaggāhino anusāsananti.|| ||
5 Tathā hi pana Kassapa pubbe therā bhikkhū araññākā ceva ahesuṁ||
araññakattassa ca vaṇṇavādino||
piṇḍapātikā ceva ahesuṁ piṇḍapātikattassa ca vaṇṇavādino||
paṁsukūlikā ceva ahesuṁ paṁsukūlikattassa ca vaṇṇavādino||
tecīvarikā ceva ahesuṁ tecīvarikattassa ca vaṇṇavādino||
appicchā ceva ahesuṁ appicchatāya ca vaṇṇavādino||
santuṭṭhā ceva ahesuṁ santuṭṭhiyā ca vaṇṇavādino||
pavivittā ceva ahesuṁ pavivekassa ca vaṇṇavādino||
asaṁsaṭṭhā ceva ahesuṁ asaṁsaggassa ca vaṇṇavādino||
āraddhaviriyā ceva ahesuṁ viriyārambhassa ca vaṇṇavādīno.|| ||
6 Tatra yo hoti bhikkhu araññako ceva araññakattassa ca vaṇṇavādī||
piṇḍapātiko ceva piṇḍapātikassa ca vaṇṇavādī||
paṁsukūliko ceva paṁsukūlikattassa ca vaṇṇavādī||
tecīvariko ceva tecīvarikattassa ca vaṇṇavādī||
appiccho ceva appicchatāya ca vaṇṇavādī||
santuṭṭho ceva santuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī||
pavivitto ceva pavivekassa ca vaṇṇavādī||
asaṁsaṭṭho ceva asaṁsaggassa ca vaṇṇavādī||
āraddhaviriyo ceva viriyārambhassa ca vaṇṇavādī||
taṁ therā bhikkhū āsanena nimantenti.|| ||
Ehi bhikkhu ko nāmayaṁ bhikkhu bhaddako vatāyaṁ bhikkhu sikkhākāmo vatāyaṁ bhikkhu||
ehi bhikkhu idam āsanaṁ nisīdāhīti.|| ||
7 Tatra Kassapa navānaṁ bhikkhūnam evaṁ hoti.|| ||
Yo kira so hoti bhikkhu āraññako ceva āraññakattassa ca vaṇṇavādī||
pe|| ||
piṇḍapātiko ceva||
paṁsukūliko ceva||
tecīvariko ceva||
appiccho ceva||
santuṭṭho ceva||
pavivitto ceva||
asaṁsaṭṭho ceva||
āraddhaviriyo ceva viriyārambhassa ca vaṇṇavādī||
taṁ therā bhikkhū āsanena nimantenti||
Ehi bhikkhu||
ko nāmāyaṁ bhikkhu bhaddako vatāyam bhikkhu sikkhākāmo vatāyam bhikkhu||
ehi bhikkhu idam āsanam nisīdāhī ti.|| ||
Te tathattāya paṭipajjanti||
tesan taṁ hoti dīgharattaṁ hitāya sukhāya.|| ||
8 Etarahi pana Kassapa therā bhikkhū na ceva āraññakā na ca āraññakattassa vaṇṇavādino||
na ceva piṇḍapātikā na ca piṇḍapātikattassa vaṇṇavādino||
na ceva paṁsukūlikā na ca paṁsukūlikattassa vaṇṇavādino||
na ceva tecīvarikā na ca tecīvarikattassa vaṇṇavādino||
na ceva appicchā na ca appicchatāya vaṇṇavādino||
na ceva santuṭṭhā na ca santuṭṭhiyā vaṇṇavādino||
na ceva pavivittā na ca pavivekassa vaṇṇavādino||
na ceva asaṁsaṭṭhā na ca asaṁsaggassa vaṇṇavādino||
na ceva āraddhaviriyā na ca viriyārambhassa vaṇṇavādino.|| ||
9 Tatra yo hoti bhikkhu ñāto yasassī lābhī cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccaya-bhesajja-parikkhārānam||
taṁ therā bhikkhū āsanena nimantenti.|| ||
Ehi bhikkhu||
ko nāmāyaṁ bhikkhu bhaddako vatāyaṁ bhikkhu sabrahmacārikāmo vatāyaṁ bhikkhu||
ehi bhikkhu idaṁ āsanaṁ nisīdāhīti.|| ||
10 Tatra Kassapa navānaṁ bhikkhūnaṁ evaṁ hoti.|| ||
Yo kira so hoti bhikkhu ñāto yasassī lābhī cīvara-piṇḍapātasenāsana-gilānapaccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ||
taṁ therā bhikkhū nimantenti.|| ||
Ehi bhikkhu||
ko nāmāyaṁ bhikkhu bhaddako vatāyaṁ bhikkhu sabrahmacārikāmo vatāyam bhikkhu||
ehi bhikkhu idam āsanaṁ nisīdāhīti.|| ||
Te tathattāya paṭipajjanti||
tesan taṁ hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya.|| ||
Yañhi taṁ Kassapa sammāvadamāno vadeyya Upaddutā brahmacārī brahmacārūpaddavena abhibhavanā brahmacārī brahmacārabhibhavanenāti||
evaṁhi taṁ Kassapa sammā vadamāno vadeyya Upaddutā brahmacārī brahmacārūpaddavena abhibhavanā brahmacārī brahmacārabhibhavanenāti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
9. Jhānābhiññā
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savecāraṁ vivekajaṁ pītisukham pathamaṁ jhānam upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicaraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ pathamaṁ jhānam upasampajja viharati.|| ||
3 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattam sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkam avicāram samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānam upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati vitakkavicārānaṁ vūpasamā||
pe|| dutiyam jhānam upasampajja viharati||
4 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharāmi sato ca sampajāno sukhañ ca kāyena {paṭisaṁvedemi}||
yan tam ariyā ācikkhanti Upekkhako satimā sukhavihārīti||
tatiyaṁ jhānam upāsampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati||
pe|| ||
tatiyajjhānaṁ upasampajja viharati.|| ||
5 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānam atthagamā adukkham asukham upekkhā sati parisuddhiṁ catutthaṁ jhānam upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati sukhassa ca pahānā||
pe|| ||
catutthaṁ jhānam upasampajja viharati.|| ||
6 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā patighasaññānam atthagamā nānattasaññānam amanasikārā ananto ākāso ti ākāsanañcāyatanam upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā||
pe|| ||
Ākāsānāñcāyatanam upasampajja viharati.|| ||
7 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi||
sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma anantam viññāṇanti viññāṇañcāyatanam upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati||
pe|| ||
viññāṇañ cāyatanaṁ upasampajja viharati.|| ||
8 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi||
sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanam upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati||
pe|| ākiñcaññāyātanam upasampajja viharati.|| ||
9 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanam upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati||
pe|| ||
nevasaññānāsaññāyatanam upasampajja viharati.|| ||
10 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi||
sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodham upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave||
pe|| ||
saññāvedayitanirodham upasampajja viharati.|| ||
11 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi anekavidham iddhividham paccanubhomi.|| ||
Eko pi hutvā bahudhāhomi||
bahudhā pi hutvā eko homi||
āvibhāvaṁ tirobhāvaṁ tirokuḍḍaṁ tiropākāraṁ tiropabbatam asajjamāno gacchāmi seyyathāpi ākāse||
pathaviyāpi ummujja nimujjaṁ kāromi seyyathāpi udake||
udake pi abhijjamāne gacchāmi seyyathāpi pathaviyaṁ||
ākāse pi pallaṅkena caṅkamāni seyyathāpi pakkhisakuṇo.|| ||
Ime pi candimasūriye evam mahiddhike evam mahānubhāve pāṇinā parimasāmi parimajjāmi||
yāva brahmalokā pi kāyena vasaṁ vattemi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati anekavidham iddhividhaṁ paccanubhoti||
pe|| ||
Yāva brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti.|| ||
12 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmidibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusakena ubho sadde suṇāmi dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati dibbāya sotadhātuyā||
pe|| ||
dūre santike ca.|| ||
14 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi parasattānam parapuggalānam cetasā ceto paricca pajānāmi||
sarāgaṁ vā cittam sarāgaṁ cittanti pajānāmi||
vītarāgam vā cittaṁ vītarāgaṁ cittanti pajānāmi||
sadosaṁ vā cittaṁ||
pe|| ||
vītadosaṁ vā cittaṁ||
pe|| ||
samohaṁ vā cittaṁ||
pe|| ||
vītamohaṁ vā cittam||
pe|| ||
saṅkhittam vā cittam||
pe|| ||
vikkhittaṁ vā cittaṁ||
pe|| ||
mahaggatam vā cittaṁ||
pe|| ||
amahaggataṁ vā cittaṁ||
pe|| ||
sa-uttaraṁ vā cittam||
pe.|| ||
anuttaraṁ vā cittaṁ||
pe|| ||
samāhitaṁ vā cittaṁ||
pe.|| ||
asamāhitaṁ vā cittaṁ||
pe|| ||
vimuttaṁ vā cittaṁ||
pe.|| ||
avimuttaṁ va cittaṁ avimuttaṁ cittanti pajānāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati parasattānaṁ parapuggalānaṁ cetasā ceto paricca pajānāti||
sarāgaṁ vā cittaṁ sarāgacittanti pajānāti||
pe|| ||
avimuttaṁ vā cittaṁ avimuttaṁ cittanti pajānāti.|| ||
15 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi anekavihitam pubbenivāsaṁ anussarāmi||
seyyathīdaṁ||
ekam pi jātiṁ dve pi jātiyo tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pañca pi jātiyo dasa pi jātiyo vīsam pi jātiyo tiṁsam pi jātiyo cattārīsam pi jātiyo paññāsam pi jātiyo jātisatam pi jātisahassam pi jātisatasahassam pi||
aneke pi saṁvaṭṭakappe aneke pi vivaṭṭakappe aneke pi saṁvattavivaṭṭakappe||
amutrāsim evaṁnāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto||
so tato cuto amutra udapādi||
tatrāvāsiṁ evaṁnāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁ-sukhadukkhapaṭisaṁvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhupapanno ti||
iti sākāraṁ sa-uddesam anekavihitam pubbenivāsam anussarāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati anekavihitam pubbenivāsam anussarati||
seyyathīdaṁ||
ekam pi jātiṁ||
pe.|| ||
iti sākāraṁ sa-uddesam anekavihitam pubbenivāsam anussarati.|| ||
16 Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi||
cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammupage satte pajānāmi.|| ||
Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacī duccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānam upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā paraṁ maraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayam upapannā.|| ||
Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā||
te kāyassa bhedā paraṁmaraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannāti.|| ||
Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammupage satte pajānāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne||
pe|| ||
yathākammupage satte pajānāti.|| ||
17 Ahañca bhikkhave āsavānaṁ khayā anāsavam cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
10. Upassayam
1 Evam me sutam||
ekaṁ samayaṁ āyasamā Kassapo Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
I
2 Atha kho āyasmā Ānando pubbaṇhasamayam nivāsetvā pattacīvaram ādāya yenāyasmā Mahā-Kassapo tenupasaṅkami|| ||
3 Upasaṅkamitvā āyasmantam Mahā-Kassapam etad avoca.|| ||
Āyāma bhante Kassapa yena aññataro bhikkhunupassayo tenupasaṅkissāmāti.|| ||
Gaccha tvam āvuso Ānanda bahukicco tvam bahukaraṇīyoti.|| ||
4 Dutiyam pi kho āyasmā Ānando āyasmantam MahāKassapam etad avoca.|| ||
Āyāma bhante Kassapa yena aññataro bhikkhunupassayo tenupasaṅkissāmā ti.|| ||
Gaccha tvaṁ āvuso Ānanda bahukicco tvaṁ bahukaraṇīyo ti.|| ||
5 Tatiyam pi kho āyasmā Ānando āyasmantaṁ MahāKassapam etad avoca.|| ||
Āyāma bhante Kassapa yena aññataro bhikkhunupassayo tenupasaṅkissāmā ti.|| ||
6 Atha kho āyasmā Mahā-Kassapo pubbaṇhasamayaṁ nivasetvā pattacīvaram ādāya āyasmatā Ānandena pacchā samaṇena yena aññataro bhikkhunupassayo tenupasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||
II
7 Atha kho sambahulā bhikkhuniyo yenāyasmā MahāKassapo tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Mahā-Kassapaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
8 Ekam antaṁ nisinnā kho tā bhikkhuniyo āyasmā Mahā-Kassapo dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṁsesi.|| ||
9 Atha kho āyasmā Mahā-Kassapo tā bhikkhuniyo dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.|| ||
10 Atha kho Thullatissā bhikkhunī anattamanā anattamanavācaṁ nicchāresi.|| ||
Kim pana ayyo Mahā-Kassapo ayyassa Ānandassa vedehamunino sammukhā dhammam bhāsitabbam maññati||
seyyathāpi nāma sūcivānijako sūcikārassa santike sūcim vikketabbam maññeyya||
evam eva ayyo Mahā-Kassapo ayyassa Ānandassa vedehamunino sammukhā dhammam bhāsitabbam maññātīti.|| ||
11 Assosi kho āyasmā Mahā-Kassapo Thullatissāya bhikkhuniyā imaṁ vācam bhāsamānāya.|| ||
III
12 Atha kho āyasmā Mahā-Kassapo āyasmantam Ānandam etad avoca.|| ||
Kiṁ nu kho āvuso Ānanda||
ahaṁ sucivāṇijako tvam sucikāro udāhu ahaṁ sucikāro tvaṁ sucivāṇijakoti.|| ||
Khamatha bhante Kassapa bālo mātugāmo ti.|| ||
13 Āgamehi tvam āvuso Ānanda mā te saṅgho uttariupaparikkhi.|| ||
Tam kim maññasi āvuso Ānanda.|| ||
14 Api nu tvam Bhagavato sammukhā bhikkhusaṅghe upanīto.|| ||
Aham bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukham pathamaṁ jhānam upasampajja viharāmi.|| ||
Ānando pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukham pathamam jhānam upasampajja viharatīti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
15 Ahaṁ kho āvuso Bhagavato sammukhā bhikkhusaṅghe upanīto.|| ||
Ahaṁ bhikkhave yāvadeva ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukham pathamaṁ jhānam upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave yāvadeva ākaṅkhati vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi||
pe|| ||
pathamam jhānam upasampajja viharatī ti.|| ||
16-29 Navannam anupubbavihārasamāpattinaṁ pañcannam abhiññānam evam peyyālo.|| ||
30 Taṁ kim maññasi āvuso Ānanda api nu tvaṁ Bhagavato sammukhā bhikkhusaṅghe upanīto.|| ||
Aham bhikkhave āsavānam khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmi.|| ||
Ānando pi bhikkhave āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
31 Aham kho āvuso Bhagavato sammukhā bhikkhusaṅghe upanīto.|| ||
Aham bhikkhave āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmi.|| ||
Kassapo pi bhikkhave āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti.|| ||
32 Sattaratanaṁ vā āvuso nāgam aḍḍhaṭṭharatanaṁ vā tālapattikāya chādetabbam maññeyya yo me cha abhiññā chādetabbaṁ maññeyyāti.|| ||
IV
33 Cavittha pana Thullatissā bhikkhunī brahmacāriyamhā ti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
11. Cīvaram
1 Ekaṁ samayam āyasmā Mahā-Kassapo Rājagahe viharati Veḷuvane kalandakanivāpe.|| ||
I
2 Tena kho pana samayena āyasmā Ānando Dakkhiṇāgirismiṁ cārikaṁ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhim.|| ||
3 Tena kho pana samayena āyasmato Ānandassa tiṁsamattā saddhivihārino bhikkhū sikkhaṁ paccakkhāya hīnāyāvattā bhavanti yebhuyyena kumārabhūtā.|| ||
II
4 Atha kho āyasmā Ānando Dakkhiṇāgirismiṁ yathābhirantam cārikaṁ caritvā yena Rājagahaṁ Veḷu vanaṁ kalandakanivāpo yenāyasmā Mahā-Kassapo tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Mahākassapam abhivādatvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
5 Ekam antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantam Ānandam āyasmā Mahā-Kassapo etad avoca.|| ||
Kati nu kho āvuso Ānanda atthavase paṭicca Bhagavatā kulesu tikabhojanaṁ paññattanti.|| ||
6 Tayo kho bhante Kassapa atthavase paṭicca Bhagavatā kulesu tikabhojanam paññattaṁ||
dummaṅkūnam puggalānaṁ niggahāya pesalānam bhikkhūnam phāsuviharāya mā papicchā pakkhaṁ nissāya saṅgham bhindeyyuṁ kulānuddayatāya cā.|| ||
Ime kho bhante Kassapa tayo atthavase paṭicca Bhagavatā kulesu ti tikabhojanam paññattanti.|| ||
7 Atha kiñcarahi tvam āvuso Ānanda imehi navehi bhikkhūhi indriyesu aguttadvārehi bhojane amattaññūhi jāgariyam ananuyuttehi saddhiṁ cārikaṁ carasi||
sassaghātam maññe carasi kulupaghātam maññe carasi.|| ||
Olujjati kho te āvuso Ānanda parisā palujjanti kho te āvuso navappāyā||
navāyaṁ kumārako mattam aññāsīti.|| ||
8 Api me bhante Kassapa sirasmiṁ phalitāni jātāni||
atha ca pana mayam ajjāpi āyasmato Mahā-Kassapassa kumārakavādā na muñcamāti.|| ||
9 Tathā hi pana tvam āvuso Ānanda imehi navehi bhikkhūhi indriyesu aguttadvārehi bhojāne amataññūhi jāgariyam ananuyuttehi saddhiṁ cārikaṁ carasi||
sassaghātam maññe carasi kulupaghātam maññe carasi||
Olujjati kho te āvuso Ānanda parisā palujjanti kho te āvuso navappāyā.|| ||
Na vāyaṁ kumārako mattam aññāsīti.|| ||
III
10 Assosi kho Thullanandā bhikkhunī||
ayyena kira Mahā-Kassapena ayyo Ānando vedehamuni kumārakavādena apasādito ti|| ||
11 Atha kho Thullanandā bhikkhunī anattamanā anattamanavācaṁ nicchāresi.|| ||
Kimpana ayyo Mahā-Kassapo aññatitthiyapubbo samāno ayyam Ānandaṁ vedehamuniṁ kumārakavādena apasādetabbam maññatīti.|| ||
12 Assosi kho āyasmā Mahā-Kassapo Thullanandāya bhikkhuniyā imaṁ vācam bhāsamānāya.|| ||
13 Atha kho āyasmā Mahā-Kassapo āyasmantam Ānandam etad avoca.|| ||
Tagghāvuso Ānanda Thullanandāya bhikkhuniyā sahasā appaṭisaṅkhā vācā bhāsitā||
yato ham āvuso kesamassum ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyam pabbajito nābhijānāmi aññaṁ satthāram uddisitum aññatra tena Bhagavatā arahatā sammāsambuddhena.|| ||
14 Pubbe me āvuso agārikabhūtassa sato etad ahosi.|| ||
Sambādho gharāvāso rajāpatho abbhokāso pabbajjā||
na yidaṁ sukaraṁ agāram ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇam ekantaparisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ brahmacariyaṁ carituṁ.|| ||
Yaṁ nunāhaṁ kesamassuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyam pabbajjeyyanti.|| ||
15 So khvāham āvuso aparena samayena paṭapilotikānaṁ saṅghāṭiṁ karitvā||
ye loke arahanto te uddissa kesamassum ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyam pabbaji.|| ||
16 So evam pabbajito samāno addhānamaggapaṭipanno addasaṁ Bhagavantam antarā ca Rājagaham antarā ca Nāḷandam Bahuputte cetiye nisinnam||
disvāna me etad ahosi.|| ||
Satthāraṁ ca vatāham passeyyaṁ Bhagavantam eva passeyyaṁ||
Sugataṁ ca vatāham passeyyaṁ Bhagavantam eva passeyyaṁ||
Sammāsambuddhaṁ ca vatāham passeyyam Bhagavantam eva passeyyan ti.|| ||
17 So khvāham āvuso tattheva Bhagavato pādesu sirasā nipatitvā Bhagavantam etad avocaṁ.|| ||
Satthā me bhante Bhagavā||
sāvako ham asmīti.|| ||
18 Evaṁ vutte maṁ āvuso Bhagavā etad avoca.|| ||
Yo kho Kassapa evaṁ sabbaṁ cetasā samannāgatam sāvakam ajānaññeva vadeyya Jānāmīti||
apasaññeva vadeyya Passāmīti||
muddhā pi tassa vipateyya.|| ||
Aham kho pana Kassapa jānaññeva vadāmi Jānāmīti||
passaññeva vadāmi Passamīti.|| ||
19 Tasmā ti ha te Kassapa evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Tibbaṁ hirottappam paccupaṭṭhitaṁ bhavissati theresu navesu majjhimesūti||
evañhi te Kassapa sikkhitabbaṁ.|| ||
20 Tasmā ti ha te Kassapa evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Yaṁ kiñci dhammaṁ sussāmi kusalūpasañhitam sabbaṁ tam aṭṭhikatvā manasi karitvā sabbaṁ cetasā samannāharitvā ohitasoto dhammaṁ suṇissamīti||
Evañhi te Kassapa sikkhitabbaṁ.|| ||
21 Tasmā ti ha te Kassapa evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Sātasahagatā ca me kāyagatā sati na vijahissatīti||
Evañhi te Kassapa sikkhitabbanti.|| ||
22 Atha kho maṁ āvuso Bhagavā iminā ovādena ovaditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.|| ||
23 Satthāhaṁ eva khvāham āvuso sāṇo raṭṭhapiṇḍam bhuñjiṁ||
aṭṭhamiyā aññā udapādi.|| ||
24 Atha kho āvuso Bhagavā maggā okkamma yena aññataraṁ rukkhamūlaṁ tenupasaṅkami.|| ||
25 Atha khvāham āvuso paṭapilotikānaṁ saṅghātiṁ catugguṇaṁ paññāpetvā Bhagavantam etad avocaṁ.|| ||
Idha bhante Bhagavā nisīdatu yam mamassa dīgharattaṁ hitāya sukhāyāti.|| ||
26 Nisīdi kho āvuso Bhagavā paññatte āsane.|| ||
27 Nisajja kho mam āvuso Bhagavā etad avoca.|| ||
Mudukā kho tyāyaṁ Kassapa paṭapilotikānaṁ saṅghāṭīti.|| ||
Paṭigaṇhātu me bhante Bhagavā paṭapilotikānaṁ saṅghāṭiṁ anukampaṁ upādāyāti.|| ||
28 Dhāressasi pana me tvaṁ Kassapa sāṇāni paṁsukūlāni nibbasanānīti.|| ||
Dhāressāmāham bhante Bhagavato sāṇāni paṁsukulāni nibbasanānīti.|| ||
29 So khvāham āvuso paṭapilotikānaṁ saṅghātiṁ Bhagavato pādāsi||
aham pana Bhagavato sāṇāni paṁsukūlāni nibbasanāni paṭipajjiṁ.|| ||
30 Yañhi taṁ āvuso sammāvadamāno vadeyya Bhagavato putto oraso mukhato jāto dhammajo dhammanimmito dhammadāyādo patiggahitāni sānāni paṁsukūlāni nibbasanānīti||
mamantaṁ sammāvadamaño vadeyya Bhagavato putto oraso mukhato jāto dhammajo dhammanimmito dhammadāyādo paṭiggahitāni sāṇāni paṁsukūlāni nibbasanānīti.|| ||
31 Ahaṁ kho āvuso yāvadeva ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāram vivekajam pītisukham pathamaṁ jhānam upasampajja viharāmi||
32-46 Aham kho āvuso yāvadeva ākaṅkhāmi||
pe|| ||
navannam anupubbavihārasamāpattinaṁ pañcannam abhiññānam evam peyyālo.|| ||
47 Ahaṁ kho āvuso āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmi.|| ||
48 Sattaratanaṁ vā āvuso nāgam aḍḍhaṭṭharatanaṁ vā tālapattikāya chādetabbam maññeyya yo me cha abhiññā chādetabbaṁ maññeyyāti.|| ||
IV
49 Cavittha pana Thullanandā bhikkhunī brahmacariyamhāti.|| ||
Ekādasamaṁ.|| ||
12. Paraṁmaraṇaṁ
1 Ekaṁ samayaṁ āyasmā Mahā-Kassapo āyasmā ca Sāriputto Bārāṇasiyaṁ viharanti Isipatane Migadāye.|| ||
2 Atha kho āyasmā Sāriputto sāyaṇhasamayaṁ paṭisallāṇā vuṭṭhito yenāyasmā Mahā-Kassapo tenupasaṅkami||
pe.|| ||
vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
3 Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā Sāriputto āyasmantam Mahā-Kassapam etad avoca.|| ||
Kiṁ nu kho āvuso Kassapa hoti tathāgato parammaraṇā ti.|| ||
Avyākataṁ kho āvuso Bhagavatā hoti tathāgato parammaraṇāti.|| ||
4 Kim panāvuso na hoti tathāgato parammaraṇā ti.|| ||
Evam pi kho āvuso avyākataṁ Bhagavatā na hoti tathāgato parammaraṇā ti.|| ||
5 Kiṁ nu kho āvuso hoti ca na hoti ca tathāgato paraṁmaraṇā ti.|| ||
Avyākataṁ kho evam āvuso Bhagavatā hoti ca na hoti ca tathāgato paraṁmaraṇā ti.|| ||
6 Kim panāvuso neva hoti na na hoti tathāgato paraṁmaraṇā ti.|| ||
Evam pi kho āvuso avyākataṁ Bhagavatā neva hoti na na hoti tathāgato paraṁmaraṇā ti.|| ||
7 Kasmā cetam āvuso avyākataṁ Bhagavatā ti.|| ||
Na hetam āvuso atthasañhitam nādibrahmacāriyakaṁ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbāṇāya {saṁvattati}||
tasmā tam avyākatam Bhagavatā ti.|| ||
8 Atha kiṁ carahāvuso vyākataṁ Bhagavatāti.|| ||
Idaṁ dukkhanti kho āvuso vyākataṁ Bhagavatā ayaṁ dukkhasamudayo ti vyākataṁ Bhagavatā ayaṁ dukkhanirodha ti vyākātam Bhagavatā ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti vyākataṁ Bhagavatā ti.|| ||
9 Kasmā cetaṁ āvuso byākataṁ Bhagavatā ti.|| ||
Etañhi āvuso atthasañhitam ādibrahmacariyakam etaṁ nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati||
tasmā taṁ vyākataṁ Bhagavatā ti.|| ||
Dvādasamaṁ.|| ||
13. Saddhammapatirūpakam
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Atha kho āyasmā Mahā-Kassapo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam adhivādetvā ekam antaṁ nisīdi||
3 Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Mahā-Kassapo Bhagavantam etad avoca.|| ||
Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena pubbe appatarāni ceva sikkhāpadāni ahesuṁ||
bahutarā ca bhikkhū aññāya saṇṭhahiṁsu.|| ||
Ko pana bhante hetu ko paccayo yenetarahi bahutarāni ceva sikkhāpadāni appatarā ca bhikkhū aññāya saṇṭhahantīti.|| ||
4 Evañhetaṁ Kassapa hoti||
sattesu hāyamānesu saddhamme antaradhāyamāne bahutarāni ceva sikkhāpadāni honti||
appatarā ca bhikkhū aññāya saṇṭhahanti.|| ||
5 Na tāva Kassapa saddhammassa antaradhānaṁ hoti yāva na saddhammapaṭirūpakaṁ loke uppajjati||
yato ca kho Kassapa saddhammapaṭirūpakaṁ loke uppajjati atha saddhammassa antaradhānaṁ hoti.|| ||
6 Seyyathāpi Kassapa na tāva jātarūpassa antaradhānaṁ hoti yāva na jātarūpapatirūpakaṁ loke uppajjati||
yato ca kho Kassapa jātarūpapaṭirūpakam loke uppajjati atha jātarūpassa antaradhānaṁ hoti.|| ||
7 Evam eva kho Kassapa na tāva saddhammassa antaradhānaṁ hoti yāva na saddhammapatirūpakaṁ loke uppajjati||
yato ca kho Kassapa saddhammapatirūpakam loke uppajjati atha saddhammassa antaradhānaṁ hoti.|| ||
8-11 Na kho Kassapa pathavīdhātu saddhammam antaradhāpeti||
nā āpodhātu||
pe||
na tejodhātu||
pe|| ||
na vayodhātu saddhammam antaradhāpeti.|| ||
12 Atha kho idheva te uppajjanti moghapurisā ye imaṁ saddhammaṁ antaradhāpenti.|| ||
13 Seyyathāpi Kassapa nāvā ādikeneva opilavati na kho Kassapa evaṁ saddhammassa antaradhānaṁ hoti.|| ||
14 Pañca kho me Kassapa okkamaniyā dhammā saddhammassa sammosāya antaradhānāya {saṁvattanti}.|| ||
Katame pañca.|| ||
15 Idha Kassapa bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo satthari agāravā viharanti appaṭissā||
dhamme agāravā viharanti appaṭissā||
saṅghe agāravā viharanti appaṭissā||
sikkhāya agāravā viharanti appaṭissā||
samādhismiṁ agāravā viharanti appaṭissā.|| ||
Ime kho Kassapa pañca okkamaniyā dhammā saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṁvattanti.|| ||
16 Pañca kho me Kassapa dhammā saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṁvattanti.|| ||
Katame pañca.|| ||
17 Idha Kassapa bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo satthari sagāravā viharanti sappaṭissā||
dhamme sagāravā viharanti sappaṭissā||
saṅghe sagāravā viharanti sappaṭissā||
sikkhāya sagāravā viharanti sappaṭissā||
samādhismiṁ sagāravā viharanti sappaṭissā.|| ||
18 Ime kho Kassapa pañca dhammā saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṁvattantī ti.|| ||
Terasamaṁ.|| ||
Kassapa-samyuttaṁ samattaṁ.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Santuṭṭhañ ca Anottāpi||
Candopamam Kulupagaṁ||
Jiṇṇam tayo ca Ovādā Jhānabhiññā Upassayaṁ||
Cīvaram Parammaraṇaṁ||
Saddhammapaṭirūpakanti.|| ||
Book VI
Lābhasakkāra Saṁyutta
Chapter I: Paṭhama Vagga
1. Dāruno
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati||
pe|| ārāme.|| ||
2 Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi||
pe||||
Bhagavā etad avoca.|| ||
3 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko kaṭuko pharuso antarāyiko anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.|| ||
4 Tasmā ti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Uppannaṁ lābhasakkārasilokaṁ pajahissāma na ca no uppanno lābhasakkārasiloko cittam pariyādāya ṭhassatīti.|| ||
6 Evaṁhi vo bhikkhave {sikkhitabbanti}.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
2. Baḷisam
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko kaṭuko pharuso antarāyiko anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave baḷisiko āmisagatam baḷisaṁ gambhīre udakarahade pakkhipeyya||
tam enam aññataro āmisacakkhumaccho gileyya||
Evañhi so bhikkhave maccho gilitabaḷiso bāḷisikassa anayam āpanno vyasanam āpanno yathākāmakaraṇīyo bāḷisikassa.|| ||
4 Bāḷisiko ti kho bhikkhave Mārassetaṁ pāpimato adhivacanaṁ||
baḷisanti kho bhikkhave lābhasakkārasilokassetam adhivacanaṁ.|| ||
5 Yo hi koci bhikkhave bhikkhu uppannam lābhasakkārasilokam assādeti nikāmeti||
ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu gilitabaḷiso Mārassa anayam āpanno vyasanam āpanno yathākāma karaṇīyo pāpimato.|| ||
6 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko kaṭuko pharuso antarāyiko anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.|| ||
7 Tasmāti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbam.|| ||
Uppannaṁ lābhasakkārasilokaṁ pajahissama||
na ca no uppanno lābhasakkārasiloko cittam pariyādāya ṭhassatīti.|| ||
8 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
3. Kumma
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| adhigamāya.|| ||
3 Bhūtapubbam bhikkhave aññatarasmiṁ udakarahade mahākummakulaṁ ciranivāsi ahosi.|| ||
4 Atha kho bhikkhave aññataro kummo aññataraṁ kummam etad avoca.|| ||
Mā kho tvaṁ tāta kumma etaṁ padesam agamāsīti.|| ||
5 Agamāsi kho bhikkhave so kummo tam padesam||
tam enaṁ luddo papatāya vijjhi.|| ||
6 Atha kho bhikkhave so kummo yena so kummo tenupasaṅkami.|| ||
7 Addasā kho bhikkhave so kummo taṁ kummaṁ dūrato va āgacchantaṁ.|| ||
Disvāna taṁ kummam etad avoca.|| ||
Kacci tvaṁ tāta kumma na tam padesam āgamāsīti.|| ||
Agamāsiṁ khvāhaṁ tāta kumma tam padesanti.|| ||
8 Kacci panāsi tāta kumma akkhato anupahato ti.|| ||
Akkhato kho mhi tāta kumma anupahato||
atthi ca me idaṁ suttakaṁ piṭṭhito piṭṭhito anubandhanti.|| ||
9 Tagghasi tāta kumma khato taggha upahato||
Etena hi te tāta kumma luddakena pitaro ca pitāmahā ca anayam āpannā vyasanam āpannā.|| ||
Gaccha dāni tvaṁ tāta kumma na dāni tvam amhākanti.|| ||
10 Luddo ti kho bhikkhave Mārassetam pāpimato ādhivacanaṁ||
papatāti kho bhikkhave lābhasakkārasilokassetam adhivacanam||
suttakanti kho bhikkhave nandirāgassetam adhivacanam.|| ||
11 Yo hi koci bhikkhave bhikkhu uppannaṁ lābhasakkārasilokam assādeti nikāmeti||
ayam vuccati bhikkhave bhikkhu giddho papatāya anayam āpanno vyasanam āpanno yathākāmakaranīyo pāpimato.|| ||
12 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
13 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
4. Dīghalomi
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruno bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| adhigamāya.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave dīghalomikā eḷakā kaṇṭakagahanam paviseyya sā tatra tatra sajjeyya tatra tatra gaṇheyya tatra tatra bajjheyya tatra tatra anayavyasanaṁ āpajjeyya|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave idhekacco bhikkhulābhasakkārasilokena abhibhūto pariyādiṇṇacitto pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya pavisati||
so tatra tatra sajjati tatra tatra gayhati tatra tatra bajjhati tatra tatra anayavyasanam āpajjati.|| ||
5 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
6 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
5. Piḷhika (or Miḷhaka?)
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
adhigamāya.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave piḷhakā gūthādī gūthapurā puṇṇā gūthassa||
pūrato cassa mahā gūthapuñjo.|| ||
4 Sā tena aññā piḷhakā atimaññeyya Ahaṁ hi gūthādī gūthapūrā puṇṇā gūthassa||
pūrato ca myāyam mahā gūthapuñjo ti.|| ||
5 Evam eva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu lābhasakkārasilokena abhibhūto pariyādiṇṇacitto pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya pavisati||
So tattha bhuttāvī ca hoti yāvad attho nimantito ca svātanāya||
piṇḍapāto cassa pūro.|| ||
6 So ārāmaṁ gantvā bhikkhugaṇassa majjhe vikatthati Bhuttāvī camhi yāvad attho nimantito camhi svātanāya||
piṇḍapāto ca myāyam pūro||
lābhī camhi cīvara-piṇḍapātasenāsana-gilānapaccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Ime pana aññe bhikkhū appapuññā appesakkhā na lābhino cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya bhesajjaparikkhārānanti.|| ||
7 So tena lābhasakkārasilokena abhibhūto pariyādiṇṇacitto aññe pesale bhikkhū atimaññati.|| ||
Tañhi tassa bhikkhave moghapurisassa hoti dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya.|| ||
8 Evaṁ dāruno kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
9 Evañhi kho bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
6. Asani
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| adhigamāya.|| ||
3 Kim bhikkhave asanivicakkaṁ taṁ sekham appattamānasam lābhasakkārasiloko anupāpuṇāti||
4 Asanivicakkanti kho bhikkhave lābhasakkārasilokassetam adhivacanaṁ.|| ||
5 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
6 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
7. Diṭṭhaṁ
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| adhigamāyā.|| ||
3 Kam bhikkhave diṭṭhagatena [visallena] sallena vijjhanti taṁ sekkham appattamānasaṁ lābhasakkārasiloko anupāpuṇāti.|| ||
4 Sallanti kho bhikkhave lābhasakkārasilokassetam adhavacanaṁ.|| ||
5 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
6 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti||
Sattamaṁ.|| ||
8. Siṅgālo
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| adhigamāya.|| ||
3 Assuttha no tumhe bhikkhave rattiyā paccusasamayaṁ siṅgālassa vassamānassāti.|| ||
Evam bhante.|| ||
4 Eso kho bhikkhave jarasiṅgālo ukkaṇṇakena nāma rogajātena puṭṭho neva suññāgāragato ramati||
na rukkhamūlagato ramati na ajjhokāsagato ramati||
yena yena gacchati yattha yattha tiṭṭhati yattha yattha nisīdati yattha nipajjati tattha tattha anayavyasanam āpajjati.|| ||
5 Evam eva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu lābhasakkārasilokena abhibhūto pariyādiṇṇacitto neva suññāgāragato ramati||
na rukkhamūlagato ramati na ajjhokāsagato ramati||
yena yena gacchati yattha yattha tiṭṭhati yattha yattha nisīdati yattha yattha nipajjati tattha tattha anayavyasanam āpajjati.|| ||
6 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
7 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
9. Verambā
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| adhigamāya.|| ||
3 Upari bhikkhave ākāse verambā nāma vātā vāyanti.|| ||
Tattha yo pakkhī gacchati tam enaṁ verambā vātā khipanti||
tassa verambavātakhittassa aññeneva pādā gacchanti aññena pakkhā gacchanti||
aññena sisaṁ gacchati aññena kāyo gacchati.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu lābhasakkārasilokena abhibhūto pariyādiṇṇacitto pubbaṇhasamayam nivāsetvā pattacīvaram ādāya gāmaṁ nigamam vā piṇḍāya pavisati arakkhitena kāyena arakkhitena vācāya arakkhitena cittena anupaṭṭhitāya satiyā asaṁvutehi indriyehi.|| ||
5 So tattha passati mātugāmam dunnivatthaṁ vā duppārutaṁ vā||
tassa mātugāmam disvā dunnivattham vā duppārutam vā rāgo cittam anuddhaṁseti.|| ||
So rāgānuddhaṁsitena cittena sikkham paccakkhāya hīnāyāvattati||
tassa aññe cīvaraṁ haranti aññe pattaṁ haranti aññe nisīdanaṁ haranti aññe sucigharaṁ haranti||
verambavātakhittassa va sakuṇassa.|| ||
6 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
7 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Navāmaṁ.|| ||
10. Sagāthakam
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
adhigamāya.|| ||
3 Idhāham bhikkhave ekaccaṁ puggalam passāmi sakkārena abhibhūtaṁ pariyādiṇṇacittaṁ kāyassa bhedā parammaraṇā apāyam duggatiṁ vinipātaṁ nirayam upapannaṁ|| ||
4 Idha panāham bhikkhave ekaccam puggalaṁ passāmi asakkārena abhibhūtam pariyādiṇṇacittaṁ kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatim vinipātaṁ nirayam upapannam.|| ||
5 Idha panāham bhikkhave ekaccaṁ puggalam passāmi sakkārena ca āsakkārena ca tadubhayena abhibhūtam pariyādiṇṇacittam kāyassa bhedā parammaraṇā apāyam duggatiṁ vinipātaṁ nirayam upapannaṁ.|| ||
6 Evam dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
7 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
8 Idam avoca Bhagavā||
idam vatvāna Sugato athāparam avoca satthā.|| ||
Yassa sakkariyamānassa||
Asakkārena cūbhayam||
Samādhi na vikampati||
Appamādaviharino ||1||
Taṁ jhāyinaṁ sātatikaṁ||
Sukhumaṁ diṭṭhivipassakaṁ||
Upādānakkhayārāmam||
Āhu sappuriso itīti ||2|||| ||
Dasamaṁ.|| ||
Vaggo pathamo.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Dāruṇo Bālisaṁ Kummaṁ||
Dīghalomi ca Miḷhakaṁ||
Asani Diṭṭhaṁ Siṅgālaṁ||
Verambena Sagāthakanti||
Chapter II: Dutiya Vagga
11. Pāti (1)
1 Sāvatthi||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
adhigamāya.|| ||
3 Idhāham bhikkhave ekaccam puggalam evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi||
na cāyam āyasmā suvaṇṇapatiyā pi rūpiyacuṇṇa-paripuṇṇāya hetu sampajānamusā bhāseyyā ti.|| ||
4 Tam enam passāmi aparena samayena lābhasakkārasilokena abhibhūtam pariyādiṇṇacittaṁ sampajānamusā bhāsantaṁ.|| ||
5 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
6 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Pathamam.|| ||
12. Pāti (2)
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
3 Idāham bhikkhave ekaccam puggalam evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi||
na cāyam āyasmā rūpiyapātiyāpi suvaṇṇacuṇṇaparipūrāya hetu sampajānamusā bhāseyyāti.|| ||
4 Tam enaṁ passāmi aparena samayena lābhasakkārasilokena abhibhūtam pariyādiṇṇacittaṁ sampajānamusā bhāsantaṁ.|| ||
5 Evam dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
6 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
13-20. Suvaṇṇanikkha — Janapadakalyāṇī
1 Sāvatthi.|| ||
2 Idhāham bhikkhave ekaccaṁ puggalam evam cetasā ceto paricca pajānāmi||
na cāyam āyasmā|| ||
13
Suvaṇṇanikkhassa pi hetu||
tīṇi pe|| ||
14
Suvaṇṇanikkhasatassa pi hetu||
cattāri pe|| ||
15
Siṅginikkhassa pi hetu||
pañca||
pe|| ||
16
Siṅginikkhasatassa pi hetu||
cha|| ||
17
Pathaviyā pi jātarūpaparipurāya hetu||
satta|| ||
18
Āmisa kiñcikkha hetu pi||
aṭṭha|| ||
19
Jīvita hetu pi|| ||
20
Janapadakalyāṇiyā pi hetu bhaseyyāti sampajānamusā bhāseyyāti.|| ||
3 Tam enam passāmi aparena samayena lābhasakkārasilokena abhibhūtam pariyādiṇṇacittaṁ sampajānamusā bhāsantam.|| ||
4 Evam dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
5 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Dutiyo vaggo.|| ||
Tassuddānaṁ.|| ||
Dve Pāti dve Suvaṇṇā ca||
Siṅgīhi apare duve||
Pathavī Kiñcikkha Jīvitaṁ||
Janapadakalyāṇiyā dasā ti.|| ||
Chapter III: Tatiya Vagga
21. Mātugāmo
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe||||
3 Na tassa bhikkhave mātugāmo eko ekassa cittam pariyādāya tiṭṭhati yassa lābhasakkārasiloko cittam pariyādāya tiṭṭhati||
pe|| ||
4 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
5 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
22. Kalyāṇī
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
3 Na tassa bhikkhave janapadakalyāṇi ekā ekassa cittam pariyādāya tiṭṭhati||
yassa lābhasakkārasiloko cittam pariyādāya tiṭṭhati.|| ||
4 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
5 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Dutiyaṁ||
23. Putto
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
3 Saddhā bhikkhave upāsikā ekaputtakaṁ piyam manāpaṁ evam sammā āyācamānā āyāceyya.|| ||
Tādiso tāta bhavāhi yādiso Citto ca gahapati Hatthako ca āḷavako ti.|| ||
4 Esā bhikkhave tulā etam pamāṇaṁ mama sāvakānaṁ upāsakānaṁ yad idam Citto gahapati Hatthako ca āḷavako.|| ||
5 Sace kho tvam tāta agārasmā anagāriyaṁ pabbajasi||
tādiso tāta bhavāhi yādiso Sāriputta-Moggalānā ti.|| ||
6 Esā bhikkhave tulā etam pamānaṁ mama sāvakānam bhikkhūnaṁ yadidaṁ Sāriputta-Moggalānā.|| ||
7 Mā ca kho tvaṁ tāta sekham appamattamānasam lābhasakkārasiloko anupāpuṇātūti.|| ||
Taṁ ce bhikkhave bhikkhuṁ sekham appattamānasaṁ lābhasakkārāsiloko anupāpuṇāti||
so tassa hoti antarāyāya.|| ||
8 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
9 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
24. Ekadhītu
Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
3 Saddhā bhikkhave upāsikā ekam dhītaraṁ piyaṁ manāpam evaṁ sammā āyācamānā āyāceyya.|| ||
Tādisā āyye bhavāhi yādisā Khujjuttarā ca upāsikā Veḷukaṇḍakiyā ca Nandamātāti.|| ||
4 Esā bhikkhave tulā etam pamāṇaṁ mama sāvikānam upāsikānam yadidam Khujjuttarā ca upāsikā Veḷukaṇḍakiyā ca Nandamātā.|| ||
5 Sa ce kho tvam ayye agārasmā anagāriyam pabbajasi||
tādisā āyye bhavāhi yādisā Khemā ca bhikkhunī Uppalavaṇṇā cāti.|| ||
6 Esā bhikkhave tulā etam pamāṇaṁ mama sāvikānaṁ bhikkhunīnaṁ yadidaṁ Khemā ca bhikkhunī Uppalavaṇṇā ca||
7 Mā ca kho tvam ayye sekham appamattamānasam lābhasakkārasiloko anupāpuṇātūti.|| ||
8 Taṁ ce bhikkhave bhikkhuniṁ sekham appattamānasaṁ lābhasakkārasiloko anupāpuṇāti||
so tassā hoti antarāyāya|| ||
9 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
10 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
25. Samaṇabrāhmaṇā (1)
1 Sāvatthi.|| ||
2 Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā lābhasakkhārasilokassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ na pajānanti||
evaṁ kātabbam.|| ||
3 Pajānanti||
sayam abhiññā sacchi katvā upasampajja viharantīti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
26. Samaṇabrāhmaṇā (2)
1 Sāvatthi.|| ||
2 Ye hi keci bhikkhave samaṇā va brāhmaṇā vā lābhasakkārasilokassa samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañcanissaraṇañca yāthābhūtaṁ napajānanti.|| ||
Evam kātabbam.|| ||
3 Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā lābhasakkārasilokassa samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtam pajānanti||
sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
27. Samaṇabrāhmaṇā (3)
1 Sāvatthi.|| ||
2 Ye hi keci bhikkhave samaṇā va brāhmaṇā vā lābhasakkārasilokasamudayaṁ na pajānanti||
lābhasakkārasiloka nirodham na pajananti||
lābhasakkārasilokanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ na pajānanti||
Evam kātabbam|| ||
3 Pajānanti||
sayam abhiññā sacchikātvā upasampajja viharantīti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
28. Chavi
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
3 Lābhasakkārasiloko bhikkhave chaviṁ chindati||
chaviṁ chetvā cammaṁ chindati||
cammaṁ chetvā maṁsaṁ chindati||
maṁsaṁ chetvā nahāruṁ chindati||
nahāruṁ chetvā aṭṭhiṁ chindati||
aṭṭhiṁ chetvā aṭṭhimiñjaṁ āhacca tiṭṭhati.|| ||
4 Evaṁ dāruno kho bhikkhave lābhasakkarāsiloko||
pe.|| ||
5 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
29. Rajin
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
3 Lābhasakkārasiloko bhikkhave chaviṁ chindati||
chaviṁ chetvā cammaṁ chindati||
cammaṁ chetvā maṁsaṁ chindati||
maṁsaṁ chetvā-nahāruṁ chindati||
nahāruṁ chetvā aṭṭhiṁ chindati||
aṭṭhiṁ chetvā aṭṭhimiñjam āhacca tiṭṭhati.|| ||
4 Seyyathāpi bhikkhave balavā puriso daḷhāya vālarajjuyā jaṅghaṁ veṭhetvā ghaṁseyya||
sā chaviṁ chindeyya||
chaviṁ chetvā cammam chindeyya||
cammaṁ chetvā maṁsaṁ nahārum chetvā aṭṭhiṁ chindeyya||
aṭṭhiṁ chetvā aṭṭhimiñjam āhacca tiṭṭheyya.|| ||
5 Evam eva kho bhikkhave lābhasakkārasiloko chaviṁ chindati||
chaviṁ chetvā cammaṁ chindati||
cammaṁ chetvā maṁsaṁ chindati||
maṁsaṁ chetvā nahāruṁ chindati||
nahāruṁ chetvā aṭṭhiṁ chindati||
aṭṭhiṁ chindati||
aṭṭhiṁ chetvā atthimiñjam āhacca tiṭṭhati.|| ||
6 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
7 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
30. Bhikkhu
1 Sāvatthi.|| ||
2 Yo bhikkhave bhikkhu arahaṁ khīnāsavo tassa pāhaṁ lābhasakkārasilokam antarāyāya vadāmīti.|| ||
3 Evaṁ vutte āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca.|| ||
Kissa pana bhante khīṇāsavassa bhikkhuno lābhasakkārasiloko antarāyāyāti.|| ||
4 Yā hissa sā Ānanda akuppā cetovimutti nāhaṁ tassa lābhasakkārasilokam antarāyāya vadāmi.|| ||
5 Ye ca khvāssa Ānanda appamattassa ātāpino pahitattassa viharato diṭṭhadhammasukhavihārādhigatā tesāhaṁ assa lābhasakkārasilokam antarāyāya vadāmi.|| ||
6 Evaṁ dāruṇo kho Ānanda lābhasakkārasiloko kaṭuko pharuso antarāyiko anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.|| ||
7 Tasmā ti hānanda evaṁ sikkhitabbaṁ||
uppannaṁ lābhasakkārasilokaṁ pajahissāma na ca no uppanno lābhasakkārasiloko cittam pariyādāya ṭhassatīti.|| ||
8 Evañ hi vo Ānanda sikkhitabbanti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Tatiyo vaggo.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Mātugāmo ca Kalyāṇī||
Putto ca Ekadhītu ca||
Samaṇabrāhmaṇā tīṇi||
Chavi Rajjuca Bhikkhunāti.|| ||
Chapter IV: Catuttha Vagga
31. Chindi
1 Sāvatthi|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloso||
pe||||
3 Lābhasakkārasiloko abhibhūto pariyādiṇṇacitto bhikkhave Devadatto saṅghaṁ bhindati.|| ||
4 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
5 oSikkhitabbanti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
32. Mūla
1 Sāvatthi|| ||
2 Dāruno kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
3 Lābhasakkārasilokena abhibhūtassa pariyādiṇṇa-cittassa bhikkhave Devadattassa kusalamūla samucchedam agamā.|| ||
4 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
5 Sikkhitabbanti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
33. Dhammo
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
3 Lābhasakkārasilokena abhibhūtassa pariyādiṇṇa-cittassa bhikkhave Devadattassa kusalo dhammo samucchedam agamā.|| ||
4 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
5 °Sikkhitabbanti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
34. Sukko
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruno bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
3 Lābhasakkārasilokena abhibhūtassa pariyādiṇṇa-cittassa bhikkhave Devadattassa sukko dhammo samucchedam agamā.|| ||
4 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
5 Sikkhitabbanti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
35. Pakkanta
1 Ekam samayam Bhagavā Rājagahe viharati Gijjhakūṭe pabbate acirapakkante Devadatte.|| ||
2 Tatra kho Bhagavā Devadattam ārabbha bhikkhū āmantesi.|| ||
3 Attavadhāya bhikkhave Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi||
parābhavāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi.|| ||
4 Seyyathāpi bhikkhave kadalī attavadhāya phalaṁ deti parābhavāya phalaṁ deti||
Evam eva kho bhikkhave attavadhāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi||
parābhavāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi.|| ||
5 Seyyathāpi bhikkhave veḷu attavadhāya phalaṁ deti parābhavāya phalaṁ deti||
Evam eva kho bhikkhave attavadhāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi, parābhavāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi.|| ||
6 Seyyathāpi bhikkhave naḷo attavadhāya phalaṁ deti pārabhavāya phalaṁ deti||
Evam eva kho bhikkhave attavadhāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi||
parābhavāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi.|| ||
7 Seyyathāpi bhikkhave assatarī attavadhāya gabbhaṁ gaṇhāti parābhavāya gabbhaṁ gaṇhāti||
Evam eva kho bhikkhave attavadhāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi||
parābhavāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi.|| ||
8 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe|| ||
9 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
10 Idam avoca Bhagavā||
idam vatvāna Sugato athāparam etad avoca satthā.|| ||
Phalaṁ ve kadaliṁ hanti||
Phalaṁ veluṁ phalaṁ naḷam||
Sakkāro kāpurisaṁ hanti||
gabbho assatariṁ yathāti.|| ||
Pañcamam.|| ||
36. Ratha
1 Rājagahe viharati Veḷuvane kalandakanivāpe.|| ||
2 Tena kho pana samayena Devadattassa Ajātasattukumāro pañcahi rathasatehi sāyampātam upaṭṭhānaṁ gacchati||
pañca ca thālipākasatāni bhattābhihāro abhihariyati.|| ||
3 Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
4 Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ.|| ||
Devadattassa bhante Ajātasattukumāro pañcahi rathasatehi sāyaṁpātam upaṭṭhānaṁ gacchati||
pañca ca thālipākasatāni bhattābhihāro abhihariyatīti.|| ||
5 Mā bhikkhave Devadattassa lābhasakkārasilokam pihāyittha||
yāva kīvañca bhikkhave Devadattassa Ajātasattukumāro pañcahi rathasatehi sāyaṁpātam upaṭṭhānaṁ gamissati||
pañca ca thālipākasatāni bhattābhihāro āhariyissati||
hāni yeva bhikkhave Devadattassa paṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.|| ||
6 Seyyathāpi bhikkhave caṇḍassa kukkurassa nāsāya pittam bhindeyyuṁ||
evañhi so kukkuro bhiyyosomattāya caṇḍataro assa||
Evam eva bhikkhave yāva kīvañca Devadattassa Ajātasattukumāro pañcahi rathasatehi sāyaṁ pātam upaṭṭhānaṁ gamissati||
pañca ca thālipākasatāni bhattābhihāro āhariyissati||
hāni yeva bhikkhave Devadattassa pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.|| ||
7 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko||
pe.|| ||
8 Evānhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
37. Mātari
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko kaṭuko pharuso antarāyiko anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.|| ||
3 Idhāhaṁ bhikkhave ekaccam puggalam evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi||
na cāyam āyasmā mātu pi hetu sampajānamusā bhāseyyāti.|| ||
Tam enam passāmi aparena samayena lābhasakkārasilokena abhibhūtam pariyādiṇṇacittaṁ sampajānamusā bhāsantaṁ.|| ||
4 Evam dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko kaṭuko pharuso antarāyiko anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.|| ||
5 Tasma ti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Uppannaṁ lābhasakkārasilokaṁ pajahissāma na ca no uppanno lābhasakkāra siloko cittam pariyādāya ṭhassatīti.|| ||
6 Evañ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Sattamam.|| ||
38-43. Pitā — Bhātā — Bhagini — Puttā — Dhītā — Pajāpati
1 Sāvatthi.|| ||
2 Dāruṇo bhikkhave lābhasakkārasiloko kaṭuko pharuso antarāyiko anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.|| ||
3 Idhāham bhikkhave ekaccam puggalam evaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi||
nacāyam āyasmā||
38 () pitu pi hetu||
vitthāretabbaṁ||
pe|| ||
39
bhātu pi hetu||
pe|| ||
40
bhaginiyā pi hetu||
pe|| ||
41
puttassa pi hetu||
pe|| ||
42
dhītuyā pi hetu||
pe|| ||
43
pajāpatiyā pi hetu sampajānamusā bhāseyyāti.|| ||
Tam enam passāmi aparena samayena lābhasakkārasilokena abhibhūtaṁ pariyādiṇṇacittaṁ sampajānāmusā bhāsantaṁ.|| ||
4 Evaṁ dāruṇo kho bhikkhave lābhasakkārasiloko kaṭuko pharuso antarāyiko anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.|| ||
5 Tasmā ti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbam.|| ||
Uppannaṁ lābhasakkārasilokam pajahissāma||
na ca no uppanno lābhasakkārasiloko cittam pariyādāya ṭhassatīti.|| ||
6 Evañhi vo bhikkhave sikkhittabbanti.|| ||
Catuttho vaggo.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Chindi Mūlam Dhammo Sukko Pakkanta Ratha Mātari||
Pitā Bhātā ca Bhaginī||
Puttā Dhītā Pajāpatīti.|| ||
Lābhasakkāra saṁyuttaṁ.|| ||
Book VII
Rāhula Saṁyutta
Chapter I: Paṭhama Vagga
1. Cakkhu
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Atha kho āyasmā Rāhulo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
3 Ekaṁ antaṁ nisinno kho āyasmā Rāhulo Bhagavantam etad avoca.|| ||
Sādhu me bhante Bhagavā dhammaṁ desetu yam ahaṁ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti.|| ||
4 Taṁ kim maññasi Rāhula.|| ||
Cakkhuṁ niccaṁ vā aniccam vāti.|| ||
Aniccam bhante.|| ||
Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vāti|| ||
Dukkham bhante||
Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ Etam mama eso ham asmi eto me attā ti.|| ||
No hetam bhante||
Evam peyyālo.|| ||
5 Sotaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā ti.|| ||
Aniccam bhante.|| ||
6 Ghānaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā ti.|| ||
Aniccam bhante.|| ||
7 Jivhā niccā vā aniccā vā ti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
8 Kāyo nicco vā anicco vā ti.|| ||
Anicco bhante.|| ||
9 Mano nicco vā anicco vā ti.|| ||
Anicco bhante.|| ||
Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā ti|| ||
Dukkham bhante.|| ||
Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ kallaṁ nu tam samanupassituṁ Etam mama eso ham asmi eso me attāti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
10 Evam passaṁ Rāhula sutavā āriyasāvako cakkhusmim pi nibbindati||
sotasmim pi nibbindati||
ghānasmim pi nibbindati||
jivhāya pi nibbindati||
kāyasmim pi nibbindati||
manasmim pi nibbindati.|| ||
11 Nibbindaṁ virajjati||
virāgā vimuccati||
vimuttasmim vimuttam iti ñāṇaṁ hoti.|| ||
Khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyāti pajānātīti.|| ||
12 Etena peyyālena dasasuttantā kātabbā.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
2. Rūpam
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kiṁ maññasi Rāhula.|| ||
Rūpā niccā vā aniccā vāti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
3-6 Saddā||
pe|| ||
Gandhā||
pe|| ||
Rasā||
pe|| Poṭṭhabbā||
pe.|| ||
7 Dhammā niccā vā aniccā vāti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
8 Evam passaṁ Rāhula sutavā ariyasāvako rūpesu pi nibbindati||
Saddesu pi||
Gandhesu pi||
Rasesu pi||
Phoṭṭhabbesu pi||
Dhammesu pi nibbindati.|| ||
9 Nibbindaṁ virajjati||
pe|| ||
pajānātīti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
3. Viññāṇaṁ
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kiṁ maññasi Rāhula.|| ||
Cakkhuviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vāti.|| ||
Aniccam bhante.|| ||
3-6 Sotaviññāṇam||
Ghānaviññāṇam||
Jivhāviññāṇam||
Kāyaviññāṇaṁ|| ||
7 Manoviññāṇam niccaṁ vā aniccaṁ vāti.|| ||
Aniccaṁ bhante.|| ||
8 Evam passaṁ Rāhula sutavā ariyasāvako cakkhuviññāṇasmim pi nibbindati||
Sotaviññāṇasmim pi nibbindati||
Ghānaviññāṇasmim pi.|| ||
Jivhāviññāṇasmim pi.|| ||
Kāyaviññāṇasmim pi.|| ||
Manoviññāṇasmim pi nibbindati.|| ||
9 Nibbindaṁ virajjati||
pe|| pajānātīti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
4. Samphasso
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kiṁ maññasī Rāhula.|| ||
Cakkhusamphasso nicco vā anicco vāti||
Anicco bhante.|| ||
3-7 Sotasamphasso||
Ghānasamphasso||
Jivhāsamphasso||
kāyasamphasso||
Manosamphasso nicco vā anicco vāti.|| ||
Anicco bhante.|| ||
8 Evam passaṁ Rāhula sutavā ariyasāvako cakkhusamphassasmim pi nibbindati||
sotasamphassasmim pi||
ghānasamphassasmim pi||
jivhāsamphassasmiṁ pi||
kāyasamphassasmim pi||
manosamphassasmim pi nibbindati.|| ||
9 Nibbindaṁ virajati||
pe|| ||
pajānātīti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
5. Vedanā
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kim maññasi Rāhula.|| ||
Cakkhusamphassajā vedanā niccā vā aniccā vāti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
3-6 Sotasamphassajā vedanā||
Ghānasamphassajā vedanā||
Jivhāsamphassajā vedanā||
Manosamphassajā vedā niccā vā aniccāvāti||
Aniccā bhante.|| ||
7-8 Evam passaṁ Rāhula sutavā ariyasāvako cakkhusamphassajāya vedanāya pi nibbindati||
sota||
ghāna||
jivhā||
kāya||
manosamphassajāya vedanāya nibbindati||
pe|| pajānātīti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
6. Saññā
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kim maññasi Rāhula.|| ||
Rūpasaññā niccā vā aniccā vāti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
3-7 Saddasaññā||
Gandhasaññā||
Rasasaññā||
Poṭṭhabbasaññā||
Dhammasaññā niccā vā aniccā vāti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
8-9 Evam passaṁ Rāhula sutavā ariyasāvako rūpasaññāya pi nibbindati||
saddasaññāya pi||
gandhasaññāya pi||
rasasaññāya pi||
poṭṭhabbasaññāya pi||
dhammasaññāya pi nibbindati||
pe|| pajānātīti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
7. Sañcetanā
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kim maññasi Rāhula.|| ||
Rūpasañcetanā niccā vā aniccā vāti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
3-7 Saddasañcetanā||
Gandhasañcetanā||
Rasasañcetanā||
Poṭṭhabbasañcetanā||
Dhammasañcetanā niccā vā aniccā vāti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
8-9 Evam passaṁ Rāhula sutavā āriyasāvako rūpasañcetanāya pi nibbindati||
saddasañcetanāya pi||
gandhasañcetanāya pi||
rasasañcetanāya pi poṭṭhabbasañcetanāya pi nibbindati||
dhammasañcetanāya pi nibbindati||
pe||
pajānātīti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
8. Taṇhā
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kim maññasi Rāhula.|| ||
Rūpataṇhā niccā vā aniccā vāti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
3-7 Saddataṇhā||
Gandhataṇhā||
Rasataṇhā||
Poṭṭhabbataṇha||
Dhammataṇhā ṇiccā vā aniccā vāti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
8-9 Evam passaṁ Rāhula sutavā ariyasāvako rūpataṇhāya pi nibbindati||
saddataṇhāya pi||
gandhataṇhāya pi||
rasataṇhāya pi||
phoṭṭhabbataṇhāya pi||
dhammataṇhāya pi nibbindati||
pe|| pajānātīti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
9. Dhātu
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kim maññasi Rāhula.|| ||
Pathavīdhātu niccā vā aniccā vāti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
3-7 Āpodhātu||
Tejodhātu||
Vāyodhātu||
Ākāsadhātu||
Viññāṇadhātu niccā vā aniccā vā ti.|| ||
Aniccā||
bhante.|| ||
8-9 Evam passam Rāhula sutavā ariyasāvako pathavīdhātuyā pi nibbindati||
āpodhātuyā pi||
tejodhātuyā pi||
vāyodhātuyā pi||
ākāsadhātuyā pi||
viññāṇadhātuyā pi nibbindati||
pe|| ||
pajānātīti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
10. Khandha
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kim maññasi Rāhula.|| ||
Rūpam niccaṁ vā aniccaṁ vā ti.|| ||
Aniccam bhante.|| ||
3-6 Vedanā||
Saññā||
Saṅkhārā||
Viññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā ti.|| ||
Aniccam bhante.|| ||
7 Evam passaṁ Rāhula sutavā ariyasāvako rūpasmiṁ pi nibbindati||
vedanāya pi nibbindati||
saṅkhāresu pi nibbindati||
viññāṇasmim pi nibbindati.|| ||
8 Nibbindaṁ virajjati||
virāgā vimuccati||
vimuttasmiṁ vimuttamiti ñāṇaṁ hoti.|| ||
Khīṇā jāti||
vusitaṁ brahmacariyaṁ||
kataṁ karaṇīyaṁ||
nāparam itthattāyāti pajānātīti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Pathamo vaggo.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Cakkhu Rūpañca Viññāṇaṁ
Samphasso Vedanāya ca.
Saññā Sañcetanā Taṇhā||
Dhātu Khandhena te dasāti.|| ||
Chapter II: Dutiya Vagga
11. Cakkhu
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho āyasmā Rāhulo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantam Rāhulaṁ Bhagavā etad avoca.|| ||
3 Taṁ kim maññasi Rāhula.|| ||
Cakkhuṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā ti.|| ||
Aniccam bhante.|| ||
4 Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukham vāti.|| ||
Dukkhaṁ bhante.|| ||
5 Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ kallaṁ nu tam samanupassituṁ Etam mama eso ham asmi eso me attā ti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
6-17 Sotaṁ||
Ghānam||
Jivhā||
Kāyo|| ||
18 Mano nicco va anicco vā ti.|| ||
Anicco bhante|| ||
19 Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vā tam sukhaṁ vā ti.|| ||
Dukkham bhante.|| ||
20 Yam panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ kallaṁ nu tam samanupassituṁ Etam mama eso ham asmi eso me attāti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
21 Evam passaṁ Rāhula sutavā ariyasāvako cakkhusmim pi nibbindati||
sotasmim pi||
ghānasmim pi||
jivhāya pi||
kāyasmim pi||
manasmim pi nibbindati.|| ||
22 Nibbindaṁ virajjati||
virāgā vimuccati||
vimuttasmiṁ vimuttamiti ñāṇaṁ hoti.|| ||
Khīṇā jāti vusitaṁ brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ||
nāparam itthattāyāti pajānātīti.|| ||
Etena peyyālena dasasuttantā kātabbā.|| ||
Pathamaṁ||
12-20.
1 Sāvatthi.|| ||
2 Taṁ kim maññasi Rāhula.|| ||
(2) Rūpam
Rūpā niccā va aniccā vā ti.|| ||
Aniccā bhante.|| ||
6-20 Saddā||
Gandhā||
Rasā||
Phoṭṭhabbā||
Dhammā.|| ||
13. Viññānaṁ
3-20 Cakkhuviññāṇaṁ||
sotaviññāṇaṁ||
ghānaviññāṇaṁ||
jivhāviññāṇaṁ||
kāyaviññaṁ||
manoviññāṇaṁ.|| ||
14. Samphasso
3-30 Cakkhusamphasso||
sotasamphasso||
ghānasamphasso||
jivhāsamphasso||
kāyasamphasso||
manosamphasso.|| ||
15. Vedanā
3-20 Cakkhusamphassajā vedanā||
sotasamphassajā vedanā||
ghānasamphassajā vedanā||
jivhāsamphassajā vedanā||
kāyasamphassajā vedanā||
manosamphassajā vedanā||
16. Saññā
3-20 Rūpasaññā||
saddasaññā||
gandhasaññā||
rasasaññā||
poṭṭhabbasaññā||
dhammasaññā.|| ||
17. Sañcetanā
3-20 Rūpasañcetanā||
saddasañcetanā||
gandhasañcetanā||
rasasañcetanā||
poṭṭhabbasañcetanā||
dhammasañcetanā||
18. Taṇhā
3-20 Rūpataṇhā||
saddataṇhā||
gandhataṇhā||
rasataṇhā||
poṭṭhabbataṇhā||
dhammataṇhā.|| ||
19. Dhātu
3-20 Pathavīdhātu.|| ||
āpodhātu||
tejodhātu||
vāyodhātu||
ākāsadhātu||
viññāṇadhātu.|| ||
20. Khandha
3-17 Rūpaṁ||
vedanā||
saññā||
saṅkhārā||
viññāṇam niccaṁ vā aniccaṁ vāti.|| ||
Aniccam bhante||
pe|| ||
21-22 Evam passaṁ Rāhula||
pe||
nāparam itthattāyāti pajānātīti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
21. Anusaya
1 Sāvatthi.|| ||
2 Atha kho āyasmā Rāhulo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
Upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Rāhulo Bhagavantam etad avoca.|| ||
3 Kathaṁ nu kho bhante jānato katham passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāra-mamaṅkāra-mānānusayā na hontīti.|| ||
4 Yaṁ kiñci Rāhula rūpam atītānāgatapaccuppannam ajjhattaṁ vā bahiddhā vā oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā hīnaṁ vā paṇītaṁ vā yaṁ dūre santike vā||
sabbaṁ rūpaṁ netaṁ mama neso ham asmi na me so attāti.|| ||
Evam etaṁ yathābhūtaṁ sammappaññāya passati.|| ||
Yā kāci vedanā||
yā kāci saññā||
ye keci saṅkhārā||
yaṁ kiñci viññāṇaṁ atītānāgatapaccuppannam ajjhattaṁ vā bahiddhā vā oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā hīnaṁ vā paṇītam vā yam dūre santike vā||
sabbaṁ viññāṇaṁ netam mama nesoham asmi na me so attāti evam etaṁ yathābhūtaṁ sammappaññāya passati.|| ||
5 Evam kho Rāhula jānato evam passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāra-mānānusayā na hontīti.|| ||
Ekādasamaṁ.|| ||
22. Apagatam
1 Sāvatthi.|| ||
2 Atha kho āyasmā Rāhulo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Rāhulo Bhagavantam etad avoca.|| ||
3 Kathaṁ nu kho bhante jānato katham passato imasmiñca viññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkara-mamaṅkāra-mānāpagataṁ mānasaṁ hoti vidhāsamatikkantaṁ santaṁ suvimuttanti.|| ||
4 Yaṁ kiñci Rāhula rūpam atītānāgatapaccuppannam ajjhattaṁ vā bahiddhā vā oḷarikaṁ vā sukhumaṁ vā hīnaṁ vā paṇītaṁ vā yaṁ dūre santike vā sabbaṁ rūpaṁ netaṁ mama neso ham asmi na me so attāti.|| ||
Evam etam yathābhūtaṁ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti.|| ||
Pañcannam khandhānam evam kāttabbam|| ||
5 Yā kāci vedanā|| ||
6 Yā kāci saññā|| ||
7 Ye keci saṅkhārā|| ||
8 Yaṁ kiñci viññāṇaṁ ātītānāgatapaccuppannam ajjhattaṁ vā bahiddhā vā oḷārikaṁ vā sukhumaṁ vā hīnaṁ vā paṇītaṁ vā yaṁ dūre santike vā||
sabbaṁ viññāṇaṁ netam mama neso ham asmi na me so attāti.|| ||
Evam etaṁ yathābhūtaṁ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti.|| ||
9 Evaṁ kho Rāhula jānato evam passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāra-mānāpagataṁ mānasam hoti vidhāsamatikkantaṁ santaṁ suvimuttanti.|| ||
Dvādasamaṁ.|| ||
Rāhula-Saṁyuttaṁ.|| ||
Dutiyo vaggo|| ||
Tass'uddānam:|| ||
Cakkhu Rūpañca Viññāṇaṁ||
Samphasso Vedanāya ca||
Saññā Sañcetanā Taṇhā||
Dhātu Khandhena te dasa||
Anusayāpagatañ ceva||
Vaggo tena vuccatīti.|| ||
Book VIII
Rāhula Saṁyutta
Chapter I: Paṭhama Vagga
1. Aṭṭhīpesi
1 Evaṁ me sutaṁ||
ekam samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane kalandakanivāpe.|| ||
2 Tena kho pana samayena āyasmā ca Lakkhaṇo āyasmā ca Mahā-Moggallāno Gijjhakūṭe pabbate viharanti.|| ||
3 Atha kho āyasmā Mahā-Moggallāno pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya yenāyasmā Lakkhaṇo tenupasaṅkami.|| ||
4 Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Lakkhaṇam etad avoca.|| ||
āyāmāvuso Lakkhaṇa Rājagahaṁ piṇḍāya pavisissāmāti.|| ||
Evam āvuso ti kho āyasmā Lakkhaṇo āyasmato MahāMoggallānassa paccassosi||
5 Atha kho Āyasmā Mahā-Moggallāno Gijjhakūṭā pabbatā orohanto aññatarasmiṁ padese sitaṁ pātvākāsi.|| ||
6 Atha kho āyasmā Lakkhaṇo āyasmantaṁ MahāMoggallānam etad avoca.|| ||
Ko nu kho āvuso Moggalāna hetu ko paccayo sitassa pātukammāyāti.|| ||
Akālo kho āvuso Lakkhaṇa etassa pañhassa||
Bhagavato maṁ santike etam pañham pucchāti.|| ||
7 Atha kho āyasmā ca Lakkhaṇo āyasmā ca MahāMoggalāno Rājagahe piṇḍāya caritvā pacchābhattam piṇḍapātapatikkantā yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu|| ||
8 Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Lakkhaṇo āyasmantam Mahā-Moggalānam etad avoca.|| ||
Idhāyasmā Mahā-Moggalāno Gijjhakūtā pabbatā orohanto aññatarasmim padese sitaṁ pātvākāsi.|| ||
Ko nu kho āvuso Moggalāna hetu ko paccayo sitassa pātukammāyāti.|| ||
9 Idhāham āvuso Gijjhakuṭā pabbatā orohanto addasaṁ aṭṭhikasaṅkhalikaṁ vehāsaṁ gacchantaṁ||
tam enaṁ gijjhāpi kākā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā phāsuḷantarikāhi vitacchenti vibhajenti sāssudam aṭṭassaraṁ karoti|| ||
10 Tassa mayhaṁ āvuso etad ahosi.|| ||
Acchariyaṁ vata bho abbhutaṁ vata bho||
evarūpo pi nāma satto bhavissati [evarupo pi nāma yakkho bhavissati] evarūpo pi nāma attabhāvapaṭilābho bhavissatīti|| ||
11 Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi.|| ||
Cakkhubhūtā bhikkhave sāvakā viharanti||
ñāṇabhūtā vata bhikkhave sāvakā viharanti||
yatra hi nāma sāvako evarūpaṁ ñassati vā dakkhati vā sakkhiṁ vā karissati.|| ||
12 Pubbe pi me so bhikkhave satto diṭṭho ahosi||
apicāham na vyākāsiṁ.|| ||
Ahañcetaṁ vyākareyyam pare ca me na saddaheyyuṁ||
ye me na saddaheyyuṁ||
tesaṁ tam assa dīgharattam ahitāya dukkhāya.|| ||
13 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe goghāṭako ahosi||
so tassa kammassa vipākena bahūni vassāni bahūni vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni niraye pacitvā tasseva kammassa vipākāvasesena evarūpam attabhāvapaṭilābhaṁ {paṭisaṁvediyatīti}|| ||
Pathamaṁ.|| ||
Sabbesaṁ suttantānam eseva peyyālo.|| ||
2. Gāvaghāṭaka
1 Idhāham āvuso Gijjhakuṭā pabbatā orohanto addasaṁ maṁsapesiṁ vehāsam gacchantaṁ||
tam enaṁ gijjhā pi dhaṅkā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajenti||
sāssudam aṭṭassaraṁ karoti.|| ||
2 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe goghāṭako||
pe.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
3. Piṇḍasakuṇiyam
1 Idhāhaṁ āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṁ maṁsapiṇḍam vehāsaṁ gacchantaṁ||
tam enaṁ||
pe||
2 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe sākuṇiko ahosi.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
4. Nicchavorabbhi
1 Idhāham āvuso||
la||
addasaṁ nicchaviṁ purisaṁ||
pe||
vitacchenti vibhajenti||
so sudaṁ aṭṭassaram karoti.|| ||
2 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe orabbhiko ahosi.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
5. Asi-sūkariko
1 Idhāham āvuso Gijjhakuṭā pabbatā orohanto addasaṁ asilomam purisaṁ vehāsaṁ gacchantaṁ||
Tassa te asi uppatitvā uppatitvā tasseva kāye nipatanti||
so suḍam aṭṭassaraṁ karoti.|| ||
2 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe sūkariko ahosi.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
6. Satti-māgavi
1 Idhāham āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṁ sattilomam purisaṁ vehāsaṁ gacchantaṁ||
tassa tā sattiyo uppatitvā uppatitvā tasseva kāye nipatanti||
so sudam aṭṭassaraṁ karoti.|| ||
2 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe māgaviko ahosi.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
7. Usu-kāraṇiyo
1 Idhāhaṁ āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasam usulomam purisaṁ vehāsaṁ gacchantaṁ||
tassa te usū uppatitvā tasseva kāye nipatanti||
so sudaṁ aṭṭassaraṁ karoti.|| ||
2 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe kāraṇiko ahosi.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
8. Sūci-sārathi
1 Idhāham āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasam sūcilomam purisaṁ vehāsaṁ gacchantaṁ||
tassa tā sūciyo uppatitvā uppatitvā tasseva kāye nipatanti||
so sudaṁ aṭṭassaraṁ karoti.|| ||
2 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe sūcako ahosi.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
9. Sūcako
1 Idhāhaṁ āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṁ sūcilomam purisaṁ vehāsaṁ gacchantaṁ.|| ||
2 Tassa tā sūciyo sīse pavisitvā mukhato nikkhamanti||
mukhe pavisitvā urato nikkhamanti||
ure pavisitvā udarato nikkhamanti||
udare pavisitvā urūhi nikkhamanti||
urūsu pavisitvā jaṅghāhi nikkhamanti||
jaṅghāsu pavisitvā pādehi nikkhamanti.|| ||
So sudam aṭṭassaraṁ karoti.|| ||
3 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe sūcako ahosi.|| ||
Navamaṁ.|| ||
10. Aṇḍabharī-Gāmakuṭako
1 Idhāham āvuso Gijjhakūtā pabbatā orohanto addasaṁ kumbhaṇḍam purisaṁ vehāsaṁ gacchantaṁ.|| ||
2 So gacchanto pi teva aṇḍe khandhe āropetvā gacchati||
nisīdanto pi tesveva aṇḍesu nisīdati|| ||
3 Tam enam gijjha pi dhaṅkā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajenti.|| ||
So sudam aṭṭassaram karoti.|| ||
4 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe gāmakūṭo ahosi.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
Vaggo pathamo.|| ||
Tass'uddānaṁ.|| ||
Aṭṭhipesi ubho Gāvaghātakā||
Piṇḍasākuniyaṁ Nicchavorabbhi||
Asica sūkariko Satti-māgavi||
Usu ca kāraṇiyo Suci-sārathi||
Yo ca Sabbiyati-sūcako hi so||
Aṇḍabhārī ahu gāmakuṭako cāti.|| ||
Chapter II: Dutiya Vagga
11. Kupe nimuggo paradāriko
1 Evam me sutaṁ||
Ekaṁ samayaṁ Rājagahe Veḷuvane.|| ||
2 Idhāham āvuso Gijjhakuṭā pabbatā orohanto addasaṁ purisaṁ gūthakūpe sasīsakaṁ nimuggaṁ.|| ||
3 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe pāradāriko ahosi.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
12. Gūthakhādi -- Duṭṭhabrāhmaṇo
1 Idhāham āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṁ purisaṁ gūthakūpe nimuggaṁ ubhohi hatthehi gūtham khādantaṁ.|| ||
2 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe brāhmaṇo ahosi||
so Kassapassa sammāsambuddhassa pāvacane bhikkhusaṅghaṁ bhattena nimantetvā doṇiyā gūthassa pūrāpetvā etad avoca.|| ||
Aho bhonto yāvadatthaṁ bhuñjantu ceva harantu cāti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
13. Nicchavitthi-aticārini
1 Idhāham āvuso Gijjhakuṭā pabbatā orohanto addasaṁ nicchaviṁ itthiṁ vehāsaṁ gacchantiṁ||
tam enaṁ gijjhā pi dhaṅkā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajenti.|| ||
Sāsudaṁ aṭṭassaraṁ karoti.|| ||
2 Esā bhikkhave itthi imasmiññeva Rājagahe aticārinī ahosi.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
14. Maṅgulitthi ikkhanitthi
1 Idhāham āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasam itthiṁ duggandhim maṅguliṁ vehāsaṁ gacchantiṁ||
Tam enaṁ gijjhāpi dharikāpi kulalāpi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajenti.|| ||
Sāsudam aṭṭassaram karoti.|| ||
2 Esā bhikkhave itthi imasmiññeva Rājagahe ikkhanikā ahosi.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
15. Okilini-Sapattaṅgārakokiri
1 Idhāham āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasam itthim uppakkaṁ okiliniṁ okiriṇiṁ vehāsaṁ gacchantim.|| ||
Sāsudaṁ aṭṭassaraṁ karoti.|| ||
2 Esā bhikkhave itthi Kaliṅgarañño aggamahesī ahosi||
sā issāpakatā sapattim aṅgārakaṭāhena okiri.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
16. Sīsachinno-coraghātako
1 Idhāham āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasam asīsakaṁ kavandhaṁ vehāsam gacchantaṁ||
tassa ure akkhīni ceva honti mukhañ ca.|| ||
2 Tam enaṁ gijjhāpi dhaṅkā pi kulalāpi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajenti||
So sudam aṭṭassaraṁ karoti||
3 Eso bhikkhave satto imasmiññeva Rājagahe Hāriko nāma coraghātako ahosi.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
17. Bhikkhu
1 Idhāham āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṁ bhikkhuṁ {vehāsaṁ} gacchantaṁ.|| ||
2 Tassa saṅghāṭī pi ādittā sampajjalitā sajotibhūtā||
patto pi āditto sampajjalito sajotibhūto||
Kāyabandhanam pi ādittaṁ sampajjalitaṁ sajotibhūtaṁ||
Kāyo pi āditto sampajjalito sajotibhūto.|| ||
So sudaṁ aṭṭassaraṁ karoti.|| ||
3 Eso bhikkhave bhikkhu Kassapassa sammāsambuddhassa pāvacane pāpabhikkhu ahosi.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
18. Bhikkhunī
1 Addasaṁ bhikkhuniṁ vehāsaṁ gacchantiṁ|| ||
2 Tassā saṅghāṭi pi ādittā||
pe|| ||
3 pāpabhikkhunī ahosi.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
19. Sikkhamānā
1 Addasaṁ sikkhamānaṁ vehāsaṁ gacchantiṁ|| ||
2 Tassā saṅghaṭi pi ādittā||
pe|| ||
3 pāpasikkhamānā ahosi.|| ||
Navamaṁ||
20. Sāmaṇera
1 Addasaṁ sāmaṇeraṁ vehāsaṁ gacchantaṁ.|| ||
2-3 Tassa saṅghāti pi ādittā||
pe|| ||
pāpasāmaṇero ahosi.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
21. Sāmaṇeriyo
1 Idhāham āvuso Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṁ sāmaṇeriṁ vehāsaṁ gacchantiṁ.|| ||
2 Tassā saṅghāṭi pi ādittā sampajjalitā sajotibhūtā||
patto pi āditto sampajjalito sajotibhūto||
kāyabandhanaṁ pi ādittaṁ sampajjalitam sajotibhūtaṁ||
kāyo pi āditto sampajjalito sajotibhūto.|| ||
Sāsudam aṭṭassaraṁ karoti.|| ||
3 Tassa mayham āvuso etad ahosi.|| ||
Acchariyaṁ vata bho abbhutaṁ vata bho||
evarūpo pi nāma satto bhavissati||
evarūpo pi nāma yakkho bhavissati||
evarūpo pi nāma attabhāvapaṭilābho bhavissatīti.|| ||
4 Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi.|| ||
Cakkhubhūtā vata bhikkhave sāvakā viharanti||
ñāṇabhūtā vata bhikkhave sāvakā viharanti||
yatra hi nāma sāvako evarūpaṁ ñassati vā dakkhati vā sakkhiṁ vā karissati||
5 Pubbe pi me sā bhikkhave sāmaṇerī diṭṭhā ahosi||
apicāhaṁ na vyākasiṁ||
ahañce taṁ vyākareyyaṁ pare ca me na saddaheyyuṁ||
ye me na saddaheyyuṁ tesaṁ tam assa dīgharattaṁ ahitāya dukkhāya.|| ||
6 Esā bhikkhave sāmaṇerī Kassapassa sammāsambuddhassa pāvacane pāpasāmanerī ahosi||
sā tassa kammassa vipākena bahūni vassāni bahūni vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni niraye pacitvā tasseva kammassa vipākāvasesena evarūpaṁ attabhāvapaṭilābhaṁ paṭisaṁvediyatīti.|| ||
Dutiyo vaggo.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Kūpe nimuggo hi so pāradāriko||
Guthakhādi ahu duṭṭhabrāhmano||
Nicchavitthi aticārinī āhu||
Maṅgulitthi ahu ikkhinitthi yā||
Okilinī sapattaṅgārokirī||
Sīsacchinno ahu coraghātako||
Bhikkhu Bhikkhunī Sikkhamānā Sāmaṇero||
Atha Sāmaṇeriyo Kassapassa vinayasmiṁ pabbajjuṁ||
Pāpakammaṁ kariṁsu tāvadeti.|| ||
Lakkhaṇa-saṁyuttaṁ.|| ||
Book IX
Opamma Saṁyutta
1. Kūṭam
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme||
2 Tatra kho Bhagavā etad avoca.|| ||
3 Seyyathāpi bhikkhave kūṭāgārassa yā kāci gopānasiyo sabbā tā kūṭaṅgamā kūṭasamosaraṇā||
kūṭasamugghātā||
sabbā tā samugghātaṁ gacchanti.|| ||
4 Evam eva bhikkhave ye keci akusalā dhammā sabbe te avijjāmūlakā avijjāsamosaraṇā||
avijjāsamugghātā||
sabbe te samugghātaṁ gacchanti.|| ||
5 Tasmāti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Appamattā viharissāmāti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
2. Nakhasikhaṁ
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho Bhagavā parittaṁ nakhasikhāyam paṁsum āropetvā bhikkhū āmantesi.|| ||
3 Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave.|| ||
Katamaṁ nu kho bahutaraṁ yo cāyaṁ mayā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito||
yā cāyam mahāpathavīti.|| ||
4 Etad eva bhante bahutaraṁ yad idam mahā pathavī||
appamattako yam Bhagavatā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito||
saṅkham pi na upeti upanidhim pi na upeti kalabhāgam pi na upeti mahāpathavim upanidhāya Bhagavatā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito ti|| ||
5 Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye manussesu paccājāyanti||
atha kho ete yeva bahutarā sattā ye aññatra manussehi paccājāyanti.|| ||
6 Tasmā ti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Appamattā viharissāmāti.|| ||
Evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbaṁ.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
3. Kulam
1 Sāvatthi.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave yāni kānici kulāni bahutthikāni appapurisāni tāni suppadhaṁsiyāni honti corehi kumbhatthenakehi||
3 Evam eva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhuno mettā cetovimutti abhāvitā abahulikatā||
so suppadhaṁsiyo hoti amanussehi.|| ||
4 Seyyathāpi bhikkhave yāni kānici kulāni appitthikāni bahupurisāni tāni duppadhaṁsiyāni honti corehi kumbhatthenakehi||
5 Evam eva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhuno mettā cetovimutti bhavitā bahulikatā||
so duppadhaṁsiyo hoti amanussehi.|| ||
6 Tasmā tiha bhikkhave evam sikkhitabbaṁ.|| ||
Mettā no cetovimutti bhāvitā bhavissati||
bahulikatā yānikatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhāti.|| ||
Evaṁ vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
4. Ukkā
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Yo bhikkhave pubbaṇhasamayam ukkhāsatam dānaṁ dadeyya||
yo majjhantikasamayam ukkhāsataṁ dānaṁ dadeyya||
yo vā sāyaṇhasamayam ukkhāsataṁ dānam dadeyya||
yo vā pubbaṇhasamayaṁ antamaso gadduhanamattam pi mettacittam bhāveyya||
yo vā majjhantikasamayam antamaso gadduhanamattam pi mettacittaṁ bhāveyya||
yo vā sāyaṇhasamayaṁ antamaso gadduhanamattam pi mettacittaṁ bhāveyya||
idaṁ tato mahapphalataraṁ.|| ||
3 Tasmā ti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Mettā no cetovimutti bhāvitā bhavissati||
bahulikatā yānikatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhāti.|| ||
Evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Catutthaṁ.|| ||
5. Satti
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave satti tiṇhaphalā||
atha puriso āgaccheyya.|| ||
Aham imaṁ sattiṁ tiṇhaphalaṁ pāṇinā vā muṭṭhinā vā patileṇissāmi patikoṭṭissāmi pativaṭṭessāmīti||
3 Tam kiṁ maññatha bhikkhave||
bhabbo nu kho so puriso amuṁ sattiṁ tiṇhaphalaṁ pāṇinā vā muṭṭhinā vā patileṇetuṁ patikoṭṭetum pativaṭṭetunti.|| ||
No hetam bhante.|| ||
4 Taṁ kissa hetu?|| ||
Asu hi bhante satti tiṇhaphalā na sukarā pāṇinā vā muṭṭhinā vā patileṇetum patikoṭṭetuṁ pativaṭṭetuṁ||
yāvad eva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assāti.|| ||
5 Evam eva kho bhikkhave yassa kassaci [bhikkhuno] mettā cetovimutti bhāvitā bahulikatā yānikatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā.|| ||
Tassa ce amanusso cittam khipitabbam maññeyya||
atha kho svedha amanusso kilamathassa vighātassa bhāgī assa.|| ||
6 Tasmātiha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Mettā no cetovimutti bhāvitā bhavissati bahulikatā yānikatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhāti.|| ||
Evaṁ hi kho bhikkhave sikkhitabban ti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
6. Dhanuggaho
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Seyyathāpi bhikkhave cattāro daḷhadhammā dhanuggahā sikkhitā katahatthā katupāsanā catuddisā ṭhitā assu|| ||
3 Atha puriso āgaccheyya.|| ||
Ahaṁ imesaṁ catunnaṁ daḷhadhammānaṁ dhanuggahānaṁ sikkhitānaṁ katahatthānaṁ katupāsanānaṁ catuddisā kaṇḍe khitte appatiṭṭhite pathaviyaṁ gahetvā āharissāmīti.|| ||
4 Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave||
javano puriso paramena javena samannāgato ti alam vacanāyā ti.|| ||
5 Ekassa ce pi bhante daḷhadhammassa dhanuggahassa sikkhitassa katahatthassa katupāsanassa kaṇḍaṁ khittam appatiṭṭhitaṁ pathaviyaṁ gahetvā āhareyya||
javano puriso paramena javena samannāgato ti alaṁ vacanāya.|| ||
Ko pana vādo catunnaṁ daḷhadhammānam dhanuggahānaṁ sikkhitānaṁ katahatthānaṁ katupāsanānanti.|| ||
6 Yathā ca bhikkhave tassa purisassa javo||
yathā ca candimasūriyānaṁ javo tato sīghataro.|| ||
Yathā ca bhikkhave tassa purisassa javo yathā ca candimasuriyānaṁ javo yathā ca yā devatā candimasuriyānam purato dhāvanti tāsaṁ devatānaṁ javo||
tato sīghataraṁ āyusaṅkhārā khīyanti|| ||
7 Tasmāti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Appamattā viharissāmāti.|| ||
Evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Chaṭṭhaṁ.|| ||
7. Aṇi
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Bhūtapubbam bhikkhave Dasārahānam Ānako nāma mudiṅgo ahosi.|| ||
3 Tassa Dasārahā Ānake ghaṭite aññaṁ āṇiṁ odahiṁsu||
ahu kho so bhikkhave samayo yaṁ Ānakassa mudiṅgassa porāṇaṁ pokkharaphalakam antaradhāyi||
āṇisaṅghāṭo va avasissi.|| ||
4 Evam eva kho bhikkhave bhavissanti bhikkhū anāgatam addhānaṁ.|| ||
5 Ye te suttantā Tathāgatabhāsitā gambhīrā gambhīratthā lokuttarā suññatapaṭisaṁyuttā||
tesu bhaññamānesu na sussusissanti||
na sotaṁ odahissanti||
na aññācittaṁ upaṭṭhāpessanti||
na ca te dhamme uggahetabbam pariyāpuṇitabbaṁ maññissanti.|| ||
6 Ye pana te suttantā kavikatā kāveyyā cittakkharā cittavyañjanā bāhirakā sāvakabhāsitā||
tesu bhaññamānesu sussusissanti sotaṁ odahissanti aññācittam upaṭṭhāpessanti||
te dhamme uggahetabbaṁ pariyāpuṇitabbaṁ maññissanti.|| ||
Evam eva tesam bhikkhave suttantānaṁ Tathāgatabhāsitānaṁ gambhīrānaṁ gambhīratthānaṁ lokuttarānaṁ suññatapaṭisaññuttānam antaradhānaṁ bhavissati.|| ||
7 Tasmātiha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Ye te suttantā Tathāgatabhāsitā gambhīrā gambhīratthā lokuttarā suññatapaṭisaññuttā||
tesu bhaññamānesu sussusissāma sotam odahissāma aññācittam upaṭṭhāpessāma||
te ca dhamme uggahetabbaṁ pariyāpuṇitabbaṁ maññissāmāti.|| ||
Evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Sattamaṁ.|| ||
8. Kaliṅgaro
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Mahāvane Kuṭāgārasālāyaṁ.|| ||
2 Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi Bhikkhavo ti.|| ||
Bhadante ti te bhikkhū Bhagavato paccassossuṁ.|| ||
Bhagavā etad avoca.|| ||
3 Kaliṅgarūpadhānā bhikkhave etarahi Licchavī viharanti appamattā ātāpino upāsanasmiṁ|| ||
Tesam rājā Māgadho Ajātasattu vedehiputto na labhati otāraṁ na labhati ārammaṇam.|| ||
4 Bhavissanti bhikkhave anāgatam addhānaṁ Licchavī sukhumālā mudutaluṇahatthapādā||
te mudukā suseyyā sutulabimbohanāsu yāva sūriyuggamanā seyyaṁ kappessanti.|| ||
Tesaṁ rājā Māgadho Ajātasattu vedehiputto lacchati otāraṁ lacchati ārammaṇaṁ.|| ||
5 Kaliṅgarūpadhānā bhikkhave etarahi bhikkhū viharanti appamattā ātāpino padhānasmiṁ.|| ||
Tesam Māro pāpimā na labhati otāraṁ na labhati ārammanaṁ.|| ||
6 Bhavissanti bhikkhave anāgatam addhānam bhikkhū sukhumālā mudutaluṇahatthapādā||
te mudukā suseyyā sutūlabimbohanāsu yāva sūriyuggamanā seyyaṁ kappessanti.|| ||
Tesam Māro pāpimā lacchati otāram lacchati ārammaṇam.|| ||
7 Tasmā ti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Kaliṅgarūpadhānā viharissāma appamattā ātāpino padhānasminti.|| ||
Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Aṭṭhāmaṁ.|| ||
9. Nāgo
1 Sāvatthiyam ārāme.|| ||
2 Tena kho pana samayena aññataro navo bhikkhu ativelaṁ kulāni upasaṅkamati||
tam enaṁ bhikkhū evam āhaṁsu.|| ||
Māyasmā ativelaṁ kulāni upasaṅkamīti.|| ||
3 So bhikkhu vuccamāno evam āha.|| ||
Ime hi nāma therā bhikkhū kulāni upasaṅkamitabbaṁ maññissanti||
kim aṅgaṁ panāhanti.|| ||
4 Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
pe|| ||
nisīdiṁsu||
5 Ekam antam nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ.|| ||
Idha bhante aññataro navo bhikkhu ativelaṁ kulāni upasaṅkamati||
tam enaṁ bhikkhū evam āhaṁsu Māyasmā ativelaṁ kulāni upasaṅkamīti.|| ||
So bhikkhu bhikkhūhi vucamāno evam āha||
Ime hi nāma therā bhikkhū kulāni upasaṅkamitabbaṁ maññissanti||
kim aṅgaṁ panāhan ti.|| ||
6 Bhūtapubbaṁ bhikkhave araññāyatane mahāsarasi taṁ nāgā upanissāya viharanti||
te taṁ sarasiṁ ogāhetvā soṇḍāya bhisamulālaṁ abbhuggahetvā suvikkhālitaṁ vikkhāletvā akaddamaṁ saṅkharitvā ajjhoharanti.|| ||
Tesan taṁ vaṇṇāya ceva hoti balāya ca||
na ca tatonidānaṁ maraṇaṁ vā nigacchanti maraṇamattaṁ vā dukkhaṁ.|| ||
7. Tesaññeva kho pana bhikkhave mahānāgānaṁ anusikkhamānā taruṇā bhiṅkacchāpā taṁ sarasim ogāhetvā bhisamulālam abbhuggahetvā na suvikkhālitaṁ vikkhāletvā sakaddamaṁ saṅkharitvā ajjhoharanti.|| ||
Tesaṁ taṁ neva vaṇṇāya ceva hoti na balāya||
tato nidānaṁ maraṇaṁ vā nigacchanti maraṇamattaṁ vā dukkhaṁ.|| ||
8 Evam eva kho bhikkhave idha therā bhikkhū pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya pavisanti.|| ||
Te tattha dhammaṁ bhāsanti||
tesam gihī pasannā kāraṁ karonti||
te taṁ lābham agadhitā amucchitā anajjhāpannā ādīnavadassāvino nissaraṇapaññā paribbhuñjanti.|| ||
Tesaṁ taṁ vaṇṇāya ceva hoti balāya ca||
na ca tatonidānaṁ maraṇaṁ vā nigacchatali maraṇattam vā dukkhaṁ.|| ||
9 Tesaññeva kho pana bhikkhave therānaṁ bhikkhūnam anusikkhamānā navā bhikkhū pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya gāmam vā nigamaṁ vā piṇḍāya pavisanti.|| ||
10 Te tattha dhammaṁ bhāsanti||
tesam gihī pasannā kāraṁ karonti||
te taṁ lābhaṁ gadhitā mucchitā ajjhāpannā anādīnavadassāvino anissaraṇapaññā paribhuñjanti.|| ||
Tesaṁ taṁ neva vaṇṇāya hoti na balāya||
te tatonidānaṁ maraṇaṁ vā nigacchanti maraṇamattaṁ va dukkaṁ.|| ||
11 Tasmā ti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbam.|| ||
Agadhitā amucchitā anajjhāpannā ādīnavadassāvino nissaraṇapaññā lābhaṁ paribhuñjissāmā ti.|| ||
Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
10. Bilāro
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu ativelaṁ kulesu cārittam āpajjati||
tam enaṁ bhikkhū evam āhaṁsu.|| ||
Māyasmā ativelaṁ kulesu cārittam āpajjīti.|| ||
3 So bhikkhu bhikkhūhi vuccamāno na viramati.|| ||
4 Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
pe|| Bhagavantam etad avocuṁ.|| ||
5 Idha bhante aññataro bhikkhu ativelaṁ kulesu cārittam āpajjati||
tam enaṁ bhikkhū evam āhaṁsu Māyasmā ativelaṁ kulesu cārittam āpajjīti.|| ||
So bhikkhūhi vuccamāno na viramatīti.|| ||
6 Bhūtapubbaṁ bhikkhave biḷāro sandhisamalasaṅkaṭīre ṭhito ahosi mudumūsiṁ maggayamāno.|| ||
Yadāyam mudumūsī gocarāya pakkamissati tattheva naṁ gahetvā khādissāmīti.|| ||
7 Atha kho so bhikkhave mudumūsī gocarāya pakkami||
tam enaṁ biḷāro gahetvā sahasā saṅkharitvā ajjhohari.|| ||
Tassa mudumūsī antam pi khādi antaguṇam pi khādi||
so tatonidānaṁ maraṇaṁ pi nigacchati maraṇamattam pi dukkhaṁ|| ||
8 Evam eva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya gāmaṁ va nigamam va piṇḍāya pavisati arakkhiteneva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhitena cittena anupaṭṭhitāya satiyā asaṁvutehi indriyehi.|| ||
9 So tattha passati mātugāmaṁ dunnivatthaṁ vā duppārutaṁ vā||
tassa mātugāmaṁ disvā dunnivatthaṁ vā duppārutaṁ vā rāgo cittaṁ anuddhaṁseti||
so rāgānuddhaṁsena cittena maraṇaṁ vā nigacchati maraṇamattaṁ vā dukkhaṁ.|| ||
10 Maraṇañhetam bhikkhave ariyassa vinaye yo sikkham paccakkhāya hināyāvattati||
maraṇamattañhetaṁ bhikkhave dukkhaṁ yadidam aññataraṁ saṅkiliṭṭham āpattim āpajjati||
yathārūpāya āpattiyā vuṭṭhānaṁ paññāyati.|| ||
11 Tasmātiha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṁvutehi indriyehi gāmaṁ vā nigamaṁ vā piṇḍāya pavisissāmāti.|| ||
Evañ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Dasamaṁ.|| ||
11. Siṅgālaka
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Assuttha no tumhe bhikkhave rattiyā paccusasamayaṁ siṅgālassa vassamānassāti.|| ||
Evam bhante.|| ||
3 Eso kho bhikkhave jarasiṅgālo ukkaṇṇakena nāma rogajātena phuṭṭho||
So yena yena icchati tena tena gacchati||
yattha yattha icchati tattha tattha tiṭṭhati||
yattha yattha icchati tattha tattha nisīdati||
yattha yattha icchati attha tattha nippajjati||
sītako pi naṁ vāto upavāyati.|| ||
4 Sādhu khvassa bhikkhave yam idhekacco sakyaputtiyapatiñño evarūpaṁ pi attabhāvapatilābhaṁ paṭisaṁvediyetha.|| ||
5 Tasmā ti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Appamattā viharissāmāti.|| ||
6 Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Ekādasamaṁ.|| ||
12. Siṅgālaka
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Assuttha no tumhe bhikkhave rattiyā paccusasamayam siṅgālassa vassamānassāti.|| ||
Evam bhante.|| ||
3 Siyā kho bhikkhave tasmiṁ jarasiṅgāle yā kāci kataññutā kataveditā||
na tveva idhekacce sakyaputtiyapaṭiññe pi yā kāci kataññutā kataveditā.|| ||
4 Tasmā ti ha bhikkhave evaṁ sikkhitabbaṁ.|| ||
Kataññuno bhavissāma katavedino||
amhesu appakam pi kataṁ mā nassisatīti.|| ||
Evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.|| ||
Dvādasamaṁ.|| ||
Opamma saṁyuttam.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Kūṭaṁ Nakhasikhaṁ Kulaṁ||
Ukkā Satti Danuggaho||
Aṇi Kaliṅgaro Nāgo||
Biḷāro dve Siṅgālakā ti.|| ||
Book X
Bhikkhu Saṁyutta
1. Kolito
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Tatra kho āyasmā Mahā-Moggalāno bhikkhū āmantesi.|| ||
Āvuso bhikkhaveti.|| ||
Āvuso ti kho te bhikkhū āyasmato Mahā-Moggallānassa paccassosuṁ.|| ||
3 Āyasmā Maha-Moggallāno etad avoca.|| ||
Idha mayhaṁ āvuso rahogatassa patisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi.|| ||
Ariyo tuṇhībhāvo ariyo tuṇhībhāvo ti vuccati.|| ||
Katamo nu kho ariyo tuṇhībhāvo ti.|| ||
4 Tassa mayham āvuso etad ahosi.|| ||
Idha bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattam sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvaṁ avitakkam avicāraṁ samādhijam pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānam upasampajja viharati.|| ||
Ayaṁ vuccati ariyo tuṇhībhāvoti.|| ||
5 So khvāham āvuso vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvam avitakkam avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānam upasampajja viharāmi||
tassa mayhaṁ āvuso iminā vihārena viharato vitakkasahagatā saññā manasikārā samudācaranti.|| ||
6 Atha kho mam āvuso Bhagavā iddhiyā upasaṅkamitvā etad avoca.|| ||
Moggallāna Moggallāna mā brāhmaṇa ariyaṁ tuṇhībhāvam pamādo||
Ariye tuṇhībhāve cittaṁ saṇṭhāpehi||
ariye tuṇhibhāve cittaṁ ekodiṁ karohi||
ariye tuṇhibhāve cittaṁ samādahāti.|| ||
7 So khvāham āvuso aparena samayena vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvam avitakkam avicāraṁ samādhijaṁ pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānam upasampajja viharāmi||
Yaṁ hi taṁ āvuso sammāvadamāno vadeyya|| ||
Satthārā anuggahito sāvako mahābhiññatam patto ti||
mamantaṁ sammāvadamāno vadeyya satthārā anuggahito sāvako mahābhiññataṁ patto ti.|| ||
Pathamaṁ.|| ||
2. Upatisso
1 Sāvatthi nidānaṁ.|| ||
2 Tatra kho āyasmā Sāriputto bhikkhū āmantesi||
Āvuso bhikkhave ti.|| ||
Āvuso ti kho te bhikkhū āyasmato Sāriputtassa paccassosuṁ.|| ||
3 Āyasmā Sāriputto etad avoca.|| ||
Idha mayham āvuso rahogatassa paṭisallīnassa etaṁ cetaso parivitakko udapādi.|| ||
Atthi nu kho taṁ kiñci lokasmiṁ||
yassa me vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti.|| ||
3 [sic] Tassa mayham āvuso etad ahosi.|| ||
Natthi kho taṁ kiñci lokasmiṁ||
yassa me vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti.|| ||
4 Evaṁ vutte āyasmā Ānando āyasmantaṁ Sāriputtam etad avoca.|| ||
Satthu pi te āvuso Sāriputta vipariṇamaññathābhāvā nuppajjeyyuṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti.|| ||
5 Satthu pi kho me āvuso Sāriputta vipariṇāmaññathābhavā nuppajjeyyuṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā||
Api ca me evam assa mā mahesakkho vata bho satthā antarahito mahiddhiko mahānubhāvo||
Sa ce hi Bhagavā ciraṁ dīgham addhānaṁ tiṭṭheyya tad assa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti.|| ||
6 Tathā hi panāyasmato Sāriputtassa dīgharattaṁ ahaṅkāra-mamaṅkāra-mānānusayā susamūhatā.|| ||
7 Tasmā āyasmato Sāriputtassa satthu pi vipariṇāmaññathābhāvā nuppajjeyyuṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti.|| ||
Dutiyaṁ.|| ||
3. Ghaṭo
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
2 Tena kho pana samayena āyasmā ca Sāriputto āyasmā ca Mahā-Moggalāno Rājagahe viharanti Veḷuvane Kalandakanivāpe ekavihāre.|| ||
3 Atha kho āyasmā Sāriputto sāyaṇhasamayaṁ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā Mahā-Moggallāno tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmatā Mahā-Moggallānena saddhiṁ sammodi||
sammodanīyam kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
4 Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Sāriputto āyasmantaṁ Mahā-Moggallānam etad avoca.|| ||
Vippasannāni kho te āvuso Moggalāna indriyāni||
parisuddho mukhaveṇṇo pariyodāto||
santena nunāyasmā Mahā-Moggallāno ajja vihārena vihāsiti.|| ||
Oḷārikena khvāhaṁ āvuso ajja vihārena vihāsiṁ||
api ca me ahosi dhammikathāti.|| ||
5 Kena saddhiṁ panāyasmato Mahā-Moggalānassa ahosi dhammikathāti.|| ||
Bhagavatā kho me āvuso saddhim ahosi dhammikathāti.|| ||
6 Dūre kho āvuso Bhagavā etarahi Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Kiṁ nu kho āyasmā Mahā-Moggallāno Bhagavantam iddhiyā upasaṅkami||
udāhu Bhagavā āyasmantaṁ Mahā-Moggallānaṁ iddhiyā upasaṅkamīti.|| ||
7 Na khvāham āvuso Bhagavantam iddhiyā upasaṅkamiṁ||
na pi maṁ Bhagavā iddhiyā upasaṅkami.|| ||
Api ca me yāvatā Bhagavā ettāvatā dibbacakkhu visujjhi dibbā ca sotadhātu||
Bhagavato pi yāvatāhaṁ ettavatā dibbacakkhu visujjhi dibbā ca sotadhātūti.|| ||
8 Yathā katham panāyasmato Mahā-Moggallānassa Bhagavatā saddhiṁ ahosi dhammikathāti.|| ||
9 Idhāham āvuso Bhagavantam etad avocaṁ.|| ||
Āraddhaviriyo āraddhaviriyoti bhante vuccati||
kittāvatā nu kho bhante āraddhaviriyo hotīti.|| ||
10 Evaṁ vutte āvuso mam Bhagavā etad avoca.|| ||
Idha Moggallāna bhikkhu āraddhaviriyo viharati||
kāmaṁ taco ca nahāru ca aṭṭhi ca avasussatu||
sarīre upasussatu maṁsalohitaṁ.|| ||
Yaṁ tam purisathāmena purisaviriyena purisaparakkamena pattabbaṁ||
na taṁ apāpuṇitvā viriyassa saṇṭhānam bhavissatīti.|| ||
Evaṁ kho Moggallāna āraddhaviriyo hotīti.|| ||
11 Evam eva kho me āvuso Bhagavatā saddhim ahosi dhammikathāti.|| ||
12 Seyyathāpi āvuso Himavato pabbatarājassa parittā pāsāṇasakkharā yāvadeva upanikkhepanamattāya||
evam eva kho mayaṁ āyasmato Mahā-Moggallānassa yāvad eva upanikkhepanamattāya||
Āyasmā hi Mahā-Moggallāno mahiddhiko mahānubhāvo ākaṅkhamāno kappaṁ tiṭṭheyyāti.|| ||
13 Seyyathāpi āvuso mahatiyā loṇaghaṭāya parittā loṇasakkharā yāvadeva upanikkhepanamattāya||
evam eva mayaṁ āyasmato Sāriputtassa yāvad eva upanikkhepanamattāya.|| ||
14 Āyasmā hi Sāriputto Bhagavatā anekapariyāyena thomito vaṇṇito pasaṭṭho.|| ||
Sāriputto va paññāya||
sīlenupasamena ca||
So pi pāraṅgato bhikkhu||
eso paramo siyāti.|| ||
15 Iti hete ubho mahānāgā aññamaññaṁ subhāsitaṁ sulapitaṁ samanumodiṁsūti.|| ||
Tatiyaṁ.|| ||
4. Navo
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Tena kho pana samayena aññataro navo bhikkhu pacchābhattam piṇḍapātapaṭikkanto vihāram pavisitvā appossukko tunhībhūto saṅkāsāyati||
na bhikkhūnaṁ veyyāvaccam karoti cīvarakārasamaye.|| ||
3 Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
4 Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ.|| ||
Idha bhante aññataro navo bhikkhu pacchābhattam piṇḍapātapaṭikkanto vihāram pavisitvā appossukko tuṇhībhūto saṅkasāyati||
na bhikkhūnaṁ veyyāvaccaṁ karoti cīvarakārasamaye ti.|| ||
5 Atha kho Bhagavā aññataram bhikkhum āmantesi.|| ||
Ehi tvam bhikkhu mama vacanena tam bhikkhum āmantehi Satthā tam āvuso āmantetīti.|| ||
6 Evam bhanteti kho so bhikkhu Bhagavato paṭissutvā yena so bhikkhu tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā tam bhikkhum etad avoca.|| ||
Satthā tam āvuso āmantetīti.|| ||
7 Evam āvuso ti kho so bhikkhu tassa bhikkhuno paṭissutvā yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
8 Ekam antaṁ nisinnaṁ kho tam bhikkhum Bhagavā etad avoca.|| ||
Saccaṁ kira tvaṁ bhikkhu pacchābhattam piṇḍapātapaṭikkanto vihāraṁ pavisitvā appossukko tuṇhībhūto saṅkasāyasi||
na bhikkhūnaṁ veyyāvaccaṁ karosi cīvarakārasamayeti.|| ||
Aham pi kho bhante sakaṁ kiccaṁ karomīti.|| ||
9 Atha kho Bhagavā tassa bhikkhuno cetasā cetoparivitakkam aññāya bhikkhū āmantesi.|| ||
Mā kho tumhe bhikkhave etassa bhikkhuno vijjhāyittha||
Eso kho bhikkhave bhikkhu catunnaṁ jhānānam abhicetasikānaṁ diṭṭhadhammasukhavihārānaṁ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī.|| ||
Yassacatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyam pabbajanti||
tadanuttaraṁ brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭhevadhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti.|| ||
10 Idam avoca Bhagavā||
idaṁ vatvāna Sugato athāparam etad avoca satthā.|| ||
Nayidaṁ sithilam ārabbha||
na yidam appena thāmasā||
nibbānam adhigantabbaṁ||
sabbadukkhapamocanaṁ ||1||
Ayaṁ ca daharo bhikkhu||
ayam uttamapuriso||
dhāreti antimaṁ dehaṁ||
jetvā Māraṁ savāhananti|| ||
Catutthaṁ.|| ||
5. Sujāto
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho āyasmā Sujāto yena Bhagavā tenupasaṅkami.|| ||
3 Addasā kho Bhagavā ayasmantaṁ Sujātaṁ dūrato va āgacchantaṁ.|| ||
Disvāna bhikkhū āmantesi.|| ||
4 Ubhayenevāyam bhikkhave kulaputto sobhati vata.|| ||
Yañ ca abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato.|| ||
Yassa catthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyam pabbajanti||
tad anuttaram brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti.|| ||
5 Idam avoca Bhagavā||
pe||
satthā.|| ||
Sobhati vatāyaṁ bhikkhu||
ujubhūtena cetasā||
vippayutto visaññutto||
anupādāya nibbūto||
dhāreti antimaṁ dehaṁ||
jetvā Māraṁ savāhananti.|| ||
Pañcamaṁ.|| ||
6. Bhaddi
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho āyasmā Lakuṇṭakabhaddiyo yena Bhagavā tenupasaṅkami.|| ||
3 Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ Lakuṇṭakabhaddiyam dūrato va āgacchantaṁ.|| ||
Disvāna bhikkhū amantesi.|| ||
4 Passatha no tumhe bhikkhave etam bhikkhum āgacchantaṁ dubbaṇṇaṁ duddassikam okoṭimakam bhikkhūnam paribhūtarūpanti.|| ||
Evaṁ bhante.|| ||
5 Eso kho bhikkhave bhikkhu mahiddhiko mahānubhāvo||
na ca sā samāpatti sulabharūpā yā tena bhikkhunā asamāpannapubbā||
Yassa catthāya kulaputtā sammad eva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti||
tad anuttaram brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti.|| ||
6 Idam avoca Bhagavā||
pe||
satthā.|| ||
Haṁsā koñcā mayūrā ca||
hatthiyo pasadā migā||
Sabbe sīhassa bhāyanti||
natthi kāyasmiṁ tulyatā ||1||
Evam eva manussesu||
daharo ce pi paññavā||
So hi tattha mahā hoti||
neva bālo sarīravāti|| ||
Chaṭṭham.|| ||
7. Visākho
1 Evam me sutaṁ||
ekaṁ samayaṁ Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Mahāvane kuṭāgārasalāyaṁ.|| ||
2 Tena kho pana samayena āyasmā Visākho pañcālaputto upaṭṭhānasālāyaṁ bhikkhū dhammikāya kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṁseti||
poriyā vācāya vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā pariyāpannāya anissitāya.|| ||
3 Atha kho Bhagavā sāyaṇha samayam paṭisallānā vuṭṭhito yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||
4 Nisajja kho Bhagavā bhikkhū āmantesi.|| ||
Ko nu kho bhikkhave upaṭṭhānasālāyam bhikkhū dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṁseti poriyā vācāya vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā pariyāpannāya anissitāyā ti.|| ||
5 Āyasmā bhante Visākho pañcālaputto upaṭṭhānasālāyaṁ bhikkhū dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṁseti poriyā vācāya vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā pariyāpannāya anissitāyāti.|| ||
6 Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Visākham pañcālaputtam āmantesi.|| ||
Sādhu sādhu Visākha||
sādhu kho tvaṁ Visākha bhikkhū dhammiyā kathāya sandassesi||
pe||
atthassa viññāpaniyā pariyāpannāya anissitāyā ti.|| ||
7 Idam avoca Bhagavā||
Idaṁ vatvāna Sugato athāparam etad avoca satthā.|| ||
No bhāsamānaṁ jānanti||
missam bālehi paṇḍitaṁ||
bhāsamānañca jānanti||
desentam amatam padam ||1||
Bhāsaye jotaye dhammam||
paggaṇhe isinaṁ dhajaṁ||
subhāsitadhajā isayo||
dhammo hi isinaṁ dhajo ti ||2|||| ||
Sattamaṁ.|| ||
8. Nando
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho āyasmā Nando Bhagavato mātucchāputto ākoṭitāni paccākoṭitāni cīvarāni pārupitvā akkhīni añjetvā accham pattaṁ gahetvā yena Bhagavā tenupasaṅkami.|| ||
2 Upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antam nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnam kho āyasmantaṁ Nandam Bhagavā etad avoca.|| ||
3 Na kho te taṁ Nanda patirūpaṁ kulaputtassa saddhā agārasmā anagāriyaṁ pabbajitassa||
yaṁ tvam ākoṭitāni paccākoṭitāni cīvarāni pārupeyyāsi akkhīni ca añjeyyāsi acchañca pattaṁ dhāreyyāsi.|| ||
Evaṁ kho te Nanda paṭirūpaṁ kulaputtassa saddhā agārasmā anagāriyam pabbajitassa||
yaṁ tvaṁ araññako ca assasi||
piṇḍapātiko ca paṁsukuliko ca||
kāmesu ca anapekkho vihareyyasīti.|| ||
4 Idam avoca Bhagavā||
pe|| satthā.|| ||
Kadāhaṁ Nandam passeyyaṁ||
Araññaṁ paṁsukūlikam||
Aññātuñchena yāpentaṁ||
Kāmesu anapekkhinanti|| ||
5 Atha kho āyasmā Nando aparena samayena āraññako ca piṇḍapātiko ca paṁsukūliko ca kāmesu ca anapekkho vihāsīti.|| ||
Aṭṭhamaṁ.|| ||
9. Tisso
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho āyasmā Tisso Bhagavato pitucchāputto yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi dukkhī dummano assūni pavattayamāno.|| ||
3 Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Tissam etad avoca.|| ||
Kiṁ nu kho tvaṁ Tissa ekam antaṁ nisinno dukkhī dummano assūni pavattayamāno ti.|| ||
4 Tathā hi pana mam bhante bhikkhū samantā vācāya sannitodakena sañjambharim akaṁsūti.|| ||
5 Tathā hi pana tvaṁ Tissa vattā no ca vacanakkhamo.|| ||
6 Na kho te taṁ Tissa paṭirūpam kulaputassa saddhā agārasmā anagāriyam pabbajitassa yaṁ tvam vattā no vacanakkhamo.|| ||
Etaṁ kho te Tissa paṭirūpaṁ kulaputtassa saddhā agārasmā anagāriyam pabbajitassa yaṁ tvaṁ vattā assa vacanakkhamo cā ti.|| ||
7 Idam avoca Bhagavā||
idaṁ vatvāna Sugato athāparam etad avoca satthā.|| ||
Kiṁ nu kujjhasi mā kujjhi||
Akodho Tissa te varaṁ.||
Kodhamānamakkhavinayatthamhi||
Tissa brahmacariyaṁ vussatīti.|| ||
Navamaṁ.|| ||
10. Theranāmo
1 Ekaṁ samayam Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
2 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Theranāmako ekavihārī ceva hoti ekavihārassa ca vaṇṇavādī.|| ||
So eko gāmam piṇḍaya pavisati||
eko patikkamati eko raho nisīdati eko caṅkamaṁ adhiṭṭhāti.|| ||
3 Atha sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
4 Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ.|| ||
Idha bhante aññataro bhikkhu Theranāmako ekavihārī ekavihārassa ca vaṇṇavāditi.|| ||
5 Atha kho Bhagavā aññataraṁ bhikkhum āmantesi.|| ||
Ehi tvam bhikkhu mama vacanena Theram bhikkhum āmantehi||
Satthā tam āvuso Thera āmantetīti.|| ||
Evaṁ bhante ti kho so bhikkhu Bhagavato paṭissutvā yenāyasmā Thero tenupasaṅkami.|| ||
6 Upasaṅkhamitvā āyasmantaṁ Theram etad avoca.|| ||
Satthā tam āvuso Thera amantetīti.|| ||
Evam āvuso ti kho āyasmā Thero tassa bhikkhuno paṭissutvā yena Bhagavā tenupasaṅkami.|| ||
7 Upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
8 Ekam antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ Theram Bhagavā etad avoca.|| ||
Saccaṁ kira tvaṁ Thera ekavihārī ekavihārassa ca vaṇṇavādīti.|| ||
Evaṁ bhante.|| ||
9 Yathā kathaṁ pana tvaṁ Thera ekavihārī ekavihārassa ca vaṇṇavādīti.|| ||
10 Idhāham bhante eko gāmaṁ piṇḍāya pavisāmi||
eko paṭikkamāmi||
eko raho nisīdāmi||
eko caṅkamanaṁ adhiṭṭhāmi||
Evaṁ khvāhaṁ bhante ekavihārī ekavihārassa ca vaṇṇavādīti.|| ||
10 [sic] Attheso Thera ekavihāro neso natthīti vadāmi.|| ||
Api ca Thera yathā ekavihāro vitthārena paripuṇṇo hoti taṁ suṇāhi sādhukaṁ manasi karohi bhāsissāmīti.|| ||
Evam bhante ti kho||
pe||
11 Kathañ ca Thera ekavihāro vitthārena paripuṇṇo hoti.|| ||
Idha Thera yaṁ atītaṁ tam pahīnaṁ||
yam anāgataṁ tam paṭinissaṭṭhaṁ||
paccuppannesu ca attabhāvapaṭilābhesu chandarāgo suppaṭivinīto.|| ||
Evaṁ kho Thera ekavihāro vitthārena paripuṇṇo hotīti.|| ||
12 Idam avoca Bhagava||
idaṁ vatvāna Sugato athāparam etad avoca satthā.|| ||
Sabbābhibhuṁ sabbaviduṁ sumedham||
sabbesu dhammesu anupalittaṁ ||1||
Sabbañjahaṁ taṇhakkhaye vimuttaṁ||
tam ahaṁ naram ekavihārīti [brūmīti]||2||
Dasamaṁ.|| ||
11. Kappino
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho āyasmā Maha-Kappino yena Bhagavā tenupasaṅkami.|| ||
3 Addasā kho Bhagavā āyasmantam Mahā-Kappinaṁ dūrato va āgacchantaṁ.|| ||
4 Disvāna bhikkhū āmantesi.|| ||
Passatha no tumhe bhikkhave etam bhikkhum āgacchantaṁ odātakaṁ tanukaṁ tuṅganāsikanti.|| ||
Evam bhante.|| ||
5 Eso kho bhikkhave bhikkhu mahiddhiko mahānubhāvo.|| ||
Na ca sā samāpatti sulabharūpā yā tena bhikkhunā asamāpannapubbā.|| ||
Yassa catthāya kulaputtā sammad eva agārasmā anagāriyam pabbajanti||
tad anuttaram brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchi katvā upasampajja viharatīti.|| ||
6 Idam avoca Bhagavā||
idaṁ vatvā ca Sugato athāparam etad avoca satthā.|| ||
Khattiyo settho jane tasmiṁ||
ye gottapaṭisārino||
Vijjācaraṇa sampanno||
so settho devamānuse ||1||
Divā tapati ādicco||
rattiṁ ābhāti candimā||
Sannaddho khattiyo tapati||
jhāyi tapati brāhmaṇo||
Atha sabbamahorattiṁ||
Buddho tapati tejasāti ||2|||| ||
Ekādasamaṁ.|| ||
12. Sahāya
1 Sāvatthiyaṁ viharati.|| ||
2 Atha kho dve bhikkhū sahāyakā āyasmato MahāKappinassa saddhivihārikā yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu.|| ||
3 Addasā kho Bhagavā te bhikkhū dūrato va āgacchante.|| ||
4 Disvāna bhikkhū āmantesi.|| ||
Passatha no tumhe bhikkhave ete dve bhikkhū sahāyake āgacchante Kappinassa saddhivihārino ti.|| ||
Evam bhante.|| ||
5 Ete kho te bhikkhū mahiddhikā mahānubhāvā.|| ||
Na ca sā samāpatti sulabharūpā yā tehi bhikkhūhi asamāpannapubbā.|| ||
Yassa catthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti||
tad anuttaram brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchi katvā upasampajja viharanti.|| ||
6 Idam avoca Bhagavā.|| ||
Idaṁ vatvāna Sugato athāparam etad avoca satthā.|| ||
Sahāyā vatime bhikkhū||
cīrarattaṁ sametikā||
sameti nesaṁ saddhammo||
dhamme buddhappavedite.|| ||
Suvinītā Kappinena||
dhamme ariyappavedite ||1||
dhārenti antimaṁ dehaṁ||
jetvā Māraṁ savāhananti ||2||
Dvādasamaṁ.|| ||
[Nidāna-vaggo niṭṭhito]|| ||
Bhikkhu-saṁyuttaṁ samattaṁ.|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Kolito Upatisso ca||
Ghaṭo cāpi pavuccati||
Navo Sujāto Bhaddhī ca||
Visākho Nando Tisso ca||
Theranāmo ca Kappino||
Sahāyena ca dvādasāti|| ||
Nidānavaggo saṁyuttako|| ||
Tass'uddānaṁ:|| ||
Nidānābhisamaya Dhātu||
Anamataggena Kassapaṁ||
Sakkāra -- Rāhula -- Lakkhaṇo.||
Opamma -- Bhikkhunā vaggo dutiyo tena vuccatī ti.|| ||
Nidāna-vagga-saṁyuttaṁ samattaṁ.|| ||
[Dasabalaselappabbhavā nibbānamahāsamuddapariyantā atthaṅgamasalilā jinavacananadī ciraṁ vahatū ti --]
