Samyutta Nikaya Masthead


[Home]  [Sutta Indexes]  [Glossology]  [Site Sub-Sections]

 


 

Saṁyutta-Nikāya of the Sutta-Pitaka
Part V. Mahā-Vagga

Based on the edition by M. Léon Feer, London: Pali Text Society 1898.

NOTE: A version of this volume, corrected by William Pruitt assisted by K.R. Norman, was published in 2008. It appears to have retained the page breaks of the 1898 edition. This Volume inconsistantly incorporates some of the changes made in the corrected edition.

This work is © Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015

This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
For details see Terms of Use.

Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989—1996

 

NOTICE: These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting.

ALTERATIONS: Superficial re-formatting of headers, sutta titles, and page numbers adding 'ids,' and tag changes to make the file conform to HTML 5 standards. The lower-case mg [ṁ] has been substituted throughout for the lowercase m-underdot [ṁ]; the lower-case ng [ṅ] has been substituted throughout for the lowercase n-overdot [º]. Content straddling page breaks has been moved to the preceding page. The notice of this change that appeared in the originals has been deleted. In order to fascilitate word search, all annotations have been remove, and the line breaks of the printed edition have been converted into floating text. Otherwise the internal text of the suttas remains untouched.

 


[1]

Saṁyutta-Nikāya
V. Mahā Vaggo

Book I

Magga Saṁyutta

Namo tassa bhagavato arahato sammā sambuddhassa

Chapter I: Avijjā Vaggo

1. Avijjā

1. Evam me sutaṁ ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapindikassa ārāme|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi Bhikkhavo ti|| ||

Bhadante ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ|| ||

Bhagavā etad avoca|| ||

3. Avijjā bhikkhave pubbaṅgamā akusalānaṁ dhammānam samāpattiyā anudeva ahirikam anottappaṁ|| ||

Avijjāgatassa bhikkhave aviddasuno micchādiṭṭhi pahoti||
micchādiṭṭhissa micchāsaṅkappo pahoti||
micchāsaṅkappassa micchāvācā pahoti||
micchāvācassa micchākammanto pahoti||
micchākammantassa micchāājīvo pahoti||
micchāājīvassa micchāvāyāmo pahoti||
micchāvāyāmassa micchāsati pahoti||
micchāsatissa micchāsamādhi pahoti|| ||

4. Vijjā ca kho bhikkhave pubbaṅgamā kusalānaṁ dhammānaṁ samāpattiyā anudeva hirottappaṁ|| ||

Vijjāgatassa bhikkhave viddasuno sammādiṭṭhi pahoti

[page 002]

sammādiṭṭhissa sammāsaṅkāppo pa°||
sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti||
sammāvācassa sammākammanto pahoti||
sammākammantassa sammāājīvo pahoti||
sammāājīvassa sammāvāyāmo pahoti||
sammāvāyāmassa sammāsati pahoti||
sammāsatissa sammāsamādhi pahotī ti|| ||

 


 

2. Upaḍḍham

1. Evam me sutaṁ ekaṁ samayam Bhagavā Sakyesu viharati Sakkaraṁ nāma Sakyānaṁ nigamo|| ||

2. Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca||
Upaḍḍham idam bhante brahmacariyassa yad idaṁ kalyāṇamittatā kalyānasahāyatā kalyāṇasampavaṅkatā ti|| ||

3. Mā hevam Ānanda mā hevam Ānanda|| ||

Sakalam eva hidam Ānanda brahmacariyaṁ yad idaṁ kalyāṇamittatā kalyāṇasahāyatā kalyāṇasampavaṅkatā|| ||

Kalyāṇamittassetam Ānanda bhikkhuno pāṭikaṅkham kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvessati ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bahulīkarissati|| ||

4. Kathañcānanda bhikkhu kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko ariyam atthaṅgikam maggam bahulīkaroti|| ||

Idhānanda bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
sammāsaṅkappam bhāveti vivekanissitam ... pe ... sammāvācam bhāveti||
sammākammantam bhāveti||
sammāājīvam bhāveti||
sammāvāyāmam bhāveti||
sammāsatim bhāveti||
sammāsamādhim bhāveti vivekanissitam virāganissitam nirodhanissitam vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho Ānanda bhikkhu kalyāṇamitto kalyaṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko ariyam aṭṭhaṅgikaṁ maggam bhāveti ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bahulīkaroti|| ||

[page 003]

5. Tad aminā petam Ānanda pariyāyena veditabbaṁ||
yathā sakalam evidam brahmacariyaṁ yad idam kalyāṇamittatā kalyāṇasahāyatā kalyānasampavaṅkatā|| ||

Mamaṁ hi Ānanda kalyāṇamittam āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti||
jarādhammā sattā jarāya parimuccanti||
maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti||
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti|| ||

Iminā kho etam Ānanda pariyāyena veditabbaṁ yathā sakalam evidam brahmacariyaṁ yad idaṁ kalyāṇamittatā kalyāṇasahāyatā kalyāṇasampavaṅkatā ti|| ||

 


 

3. Sāriputto

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Atha kho āyasmā Sāriputto yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antam nisīdi|| ||

Ekam antam nisinno kho āyasmā Sāriputto Bhagavantam etad avoca|| ||

Sakalam evidam bhante brahmacariyaṁ yad idam kalyāṇamittatā kalyāṇasahāyatā kalyāṇasampavaṅkatā ti|| ||

3. Sādhu sādhu Sāriputta||
sakalam evidam Sāriputta brahmacariyaṁ yad idaṁ kalyāṇamittatā kalyāṇasahāyatā kalyāṇasampavaṅkatā ti|| ||

Kalyāṇamittassetaṁ Sāriputta bhikkhave pātikaṅkhaṁ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvessati ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bahulīkarissati|| ||

4. Kathañca Sāriputta bhikkhu kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bahulīkaroti|| ||

Idha Sāriputta bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitam nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmim ... pe ...||
sammāsamādhim bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ

[page 004]

Evaṁ kho Sāriputta bhikkhu kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bahulīkaroti|| ||

5. Tad aminā petam Sāriputta pariyāyena veditabbaṁ||
yathā sakalam evidam brahmacariyaṁ yadidaṁ kalyāṇamittatā kalyāṇasahāyatā kalyāṇasampavaṅkatā|| ||

Mamaṁ hi Sāriputta kalyānamittam āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti||
jarādhammā sattā jarāya parimuccanti||
maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti||
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti|| ||

Iminā kho etaṁ Sāriputta pariyāyena veditabbaṁ||
yathā sakalam evidam brahmacariyaṁ yad idaṁ kalyāṇamittatā kalyāṇasahāyatā kalyāṇasampavaṅkatā ti|| ||

 


 

4. Brāhmaṇo

1. Sāvatthi nidānaṁ|| ||

2. Atha kho āyasmā Ānando pubbaṇhasmayam nivāsetvā pattacīvaram ādāya Sāvatthim piṇḍāya pāvisi|| ||

3. Addasā kho āyasmā Ānando Jānusoṇiṁ brāhmaṇaṁ sabbasetena vaḷavābhirathena Sāvatthiyā niyyāyantaṁ||
setā sudam assā yuttā honti setālaṅkārā seto ratho setaparivāro setā rasmiyo setā patodalaṭṭhi setaṁ chattaṁ setaṁ uṇhīsaṁ setāni vatthāni setā upāhanā||
setāya sudaṁ vālavījaniyā vījīyati|| ||

Tam enaṁ jano disvā evam āha||
Brahmaṁ vata bho yānam brahmayānarūpaṁ vata hoti|| ||

4. Atha kho āyasmā Ānando Sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchābhattam piṇḍapātapaṭikkanto yena Bhagavā tenupasaṅkami

[page 005]

upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi||
Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca|| ||

Idhāham bhante pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Sāvatthim piṇḍāya pāvisiṁ||
addasaṁ khoham bhante Jānusoniṁ brāhmaṇaṁ sabbasetena vaḷavābhirathena Sāvatthiyā niyyāyantam||
setā sudam assā yuttā honti setālaṅkarā seto ratho setaparivāro setā rasmiyo setā patodalaṭṭhi setaṁ chattaṁ setam uṇhīsaṁ setāni vatthāni setā upāhanā setāya sudam vālavījaniyā vījiyyati||
tam enaṁ jano disvā evam āha||
Brahmaṁ vata bho yānaṁ brahmayānarūpaṁ vata hoti||
sakkā nu kho bhante imasmim dhammavinaye brahmayānam paññāpetun ti|| ||

Sakkā Ānandāti Bhagavā avoca|| ||

Imasseva kho etam Ānanda ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacanam brahmayānaṁ iti pi dhammayānam iti pi anuttaro saṅgāmavijayo iti pi|| ||

5. Sammādiṭṭhi Ānanda bhāvitā bahulīkatā rāgavinayapariyosānā hoti||
dosavinayapariyosānā hoti||
mohavinayapariyosānā hoti|| ||

Sammāsaṅkappo Ānanda bhāvito bahulīkato rāgavinayapariyosāno hoti||
dosavinayapariyosāno hoti||
mohavinayapariyosāno hoti|| ||

Sammāvācā Ānanda bhāvitā bahulīkatā rāgavinayapāriyosānā hoti||
dosa ... pe ...||
mohavinayapariyosānā hoti|| ||

Sammākammanto Ānanda bhāvito bahulīkato rāgavinayapariyosāno hoti||
dosa ... pe ...||
mohavinayapariyosāno hoti|| ||

Sammāājīvo Ānanda bhāvito bahulīkato rāgavinayapariyosāno hoti||
dosa ... pe ...||
mohavinayapariyosāno hoti|| ||

Sammāvāyāmo Ānanda bhāvito bahulīkato rāgavinayapariyosāno hoti||
dosa ... pe ...||
mohavinayapariyosāno hoti|| ||

Sammāsati Ānanda bhavitā bahulīkatā rāgavinayapariyosānā hoti||
dosa ... pe ...||
mohavinayapariyosānā hoti||
Sammāsamādhi Ānando bhāvito bahulīkato rāgavinayapariyosāno hoti

[page 006]

dosa ... pe ...||
mohavinayapariyosāno hoti|| ||

Iminā kho etam Ānanda pariyāyena veditabbaṁ||
yathā imassevetam ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacanam brahmayānam iti pi dhammayānam iti pi anuttaro saṅgāmavijayo iti pīti|| ||

Idam avoca Bhagavā||
idaṁ vatvā sugato athāparam etad avoca satthā|| ||

Yassa saddhā ca paññā ca||
dhammā yuttā sadā dhuraṁ||
hirī īsā mano yottaṁ||
sati ārakkasārathi|| ||

Ratho sīlaparikkhāro||
jhānakkho cakkaviriyo||
upekkhā dhurasamādhi||
anicchā parivāraṇaṁ|| ||

Abyāpādo avihiṁsā||
viveko yassa āvudhaṁ||
titikkhā dhammasannāho||
yogakkhemāya vattati|| ||

Etad attaniyam bhūtaṁ||
brahmayānaṁ anuttaraṁ||
niyyanti dhīrā lokamhā||
aññadatthu jayaṁ jayanti|| ||

 


 

5. Kimattha

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu ... pe ... eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

3. Eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ|| ||

Idha no bhante aññatitthiyā paribbājakā amhe evam pucchanti||
Kimatthi yam āvuso samaṇe Gotame brahmacariyam vussatī ti|| ||

Evam puṭṭhā mayam bhante tesam aññatitthiyānam paribbājakānam evam vyākaroma|| ||

Dukkhassa kho āvuso pariññattam Bhagavati brahmacariyaṁ vussatī ti||
kacci mayam bhante evam puṭṭhā evam vyākaramānā vuttavādino ceva Bhagavato homa na ca Bhagavantam abhūtena abbhacikkhāma||
dhammassa cānudhammaṁ vyākaroma

[page 007]

na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṁ ṭhānaṁ āgacchatīti|| ||

4. Taggha tumhe bhikkhave evam puṭṭhā evam vyākaramāṇā vuttavādino ceva me hotha||
na ca mam abhūtena abbhācikkhatha||
dhammassa cānudhammaṁ vyākarotha||
na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṁ ṭhānam āgacchati|| ||

Dukkhassa hi bhikkhave pariññattam mayi brahmacariyaṁ vussati|| ||

Sace vo bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evam puccheyyuṁ|| ||

Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etassa dukkhassa pariññāyāti||
evam puṭṭhā tumhe bhikkhave tesam aññatitthiyānam paribbājakānam evaṁ vyakareyyātha||
Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etassa dukkhassa pariññāyāti|| ||

5. Katamo ca bhikkhave maggo katamā paṭipadā etassa dukkhassa pariññāya|| ||

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdam||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi||
ayam bhikkhave maggo ayam paṭipadā etassa dukkhassa pariññāyāti|| ||

6. Evam puṭṭhā tumhe bhikkhave tesam aññatitthivānam paribbājakānam evam vyākareyyāthāti|| ||

 


 

6. Aññataro bhikkhu 1

1. Sāvatthi nidānaṁ|| ||

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkami ... pe ...|| ||

3. Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Brahmacariyam brahmacariyanti bhante vuccati||
katamaṁ nu kho bhante brahmacariyam katamam brahmacariyapariyosānan ti|| ||

Ayam eva kho bhikkhu ariyo {aṭṭhaṅgiko} maggo brahmacariyaṁ||
seyyathīdaṁ||
Sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi

[page 008]

Yo kho bhikkhu rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo||
idam brahmacariyapariyosānan ti|| ||

 


 

7. Aññataro bhikkhu 2

1. Sāvatthi nidānaṁ|| ||

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā ten’ upasaṅkami||
upasaṅkamitvā ... pe ...|| ||

3. Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Rāgavinayo dosavinayo mohavinayo ti bhante vuccati||
kissa nu kho etam bhante adhivacanaṁ rāgavinayo dosavinayo mohavinayo ti|| ||

Nibbānadhātuyā kho etam bhikkhu adhivacanam rāgavinayo dosavinayo mohavinayoti||
āsavānaṁ khayo tena vuccatī ti|| ||

4. Evam vutte so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Amatam amatan ti bhante vuccati|| ||

Katanaṁ nu kho bhante amataṁ||
katamo amatagāmimaggo ti|| ||

Yo kho bhikkhu rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo||
idaṁ vuccati amataṁ|| ||

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo amatagāmimaggo||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhī ti|| ||

 


 

8. Vibhaṅgo

1. Sāvatthi nidānam|| ||

2. Ariyaṁ vo bhikkhave aṭṭhaṅgikaṁ maggaṁ desissāmi vibhajissāmi||
taṁ sunātha sādhukam manasi karotha bhāsissāmī ti|| ||

Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ||
Bhagavā etad avoca|| ||

3. Katamo bhikkhave ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

4. Katamā ca bhikkhave sammādiṭṭhi|| ||

Yaṁ kho bhikkhave dukkhe ñāṇaṁ dukkhasamudaye ñāṇam dukkhanirodhe ñāṇaṁ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñaṇaṁ

[page 009]

ayaṁ vuccati bhikkhave sammādiṭṭhi|| ||

5. Katamo ca bhikkhave sammāsaṅkappo|| ||

Yo kho bhikkhave nekkhammasaṅkappo abyāpādasaṅkappo avihiṁsāsaṅkappo||
ayaṁ vuccati bhikkhave sammāsaṅkappo|| ||

6. Katamā ca bhikkhave sammāvācā|| ||

Yā kho bhikkhave musāvādāveramaṇī pisuṇāya vācāya veramaṇī pharusāya vācāya veramaṇī samphappalāpā veramaṇī||
ayaṁ vuccati bhikkhave sammāvācā|| ||

7. Katamo ca bhikkhave sammākammanto|| ||

Yā kho bhikkhave pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī abrahmacariyā veramaṇī||
ayaṁ vuccati bhikkhave sammākammanto|| ||

8. Katamo ca bhikkhave sammāājīvo|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako micchāājīvaṁ pahāya sammāājīvena jīvitaṁ kappeti||
ayaṁ vuccati sammāājīvo|| ||

9. Katamo ca bhikkhave sammāvāyamo|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaṁ pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānaṁ anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabbhati cittam paggaṇhāti padahati||
Uppannānam pāpakānam akusalānaṁ dhammānam pahānāya chandaṁ janeti ... pe ... Anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānam uppādāya chandaṁ janeti ... pe ... Uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabbhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave sammāvāyāmo|| ||

10. Katamā ca bhikkhave sammāsati|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyanupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhādomanassaṁ||
vedanāsu vedanānupassi viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhādomanassaṁ||
citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhādomanassaṁ

[page 010]

dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave sammāsati|| ||

Katamo ca bhikkhave sammāsamādhi|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicāraṁ vivekajaṁ pītisukham pathamaṁ jhānam upasampajja viharati|| ||

Vitakkavicārāṇaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhavam avitakkam avicāraṁ samādhijam pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānam upasampajja viharati|| ||

Pītiyā ca virāgā ca upekhako ca viharati||
sato ca sampajāno sukhañ ca kāyena paṭisaṁvedeti||
yan tam ariyā ācikkhanti upekhako satimā sukhavihārīti tatiyaṁ jhānam upasampajja viharati|| ||

Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānam atthagamā adukkhamasukham upekhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānam upasampajja viharati|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave sammāsamādhī ti|| ||

 


 

9. Suka

1.2. Sāvatthi|| ||

Seyyathā pi bhikkhave sālisukaṁ vā yavasukam vā micchāpaṇihitam hatthena vā pādena vā akkantam hatthaṁ vā pādaṁ vā bhindissati lohitaṁ vā uppādessatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati||
taṁ kissa hetu||
micchā paṇihitattā bhikkhave sukassa|| ||

Evam eva kho bhikkhave so vata bhikkhu micchāpaṇihitāya diṭṭhiyā micchāpaṇihitāya maggabhāvanaya avijjaṁ bhindissati vijjam uppādessati nibbānaṁ sacchikarissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati||
taṁ kissa hetu||
micchāpaṇihitattā bhikkhave diṭṭhiyā|| ||

3. Seyyathā pi bhikkhave sālisukaṁ vā yavasukaṁ vā sammāpaṇihitaṁ hatthena vā pādena vā akkantam hatthaṁ vā pādaṁ vā bhindissati||
lohitaṁ vā uppādessatīti thānam etam vijjati||
tam kissa hetu||
sammāpaṇihitattā bhikkhave sukassa

[page 011]

Evam eva kho bhikkhave so vata bhikkhu sammāpaṇihitāya diṭṭhiyā sammāpaṇihitāya maggabhāvanāya avijjaṁ bhindissati vijjam uppādessati nibbānaṁ sacchikarissatī ti ṭhānam etaṁ vijjati||
taṁ kissa hetu||
sammāpaṇihitattā bhikkhave diṭṭhiyā|| ||

4. Kathañca bhikkhave bhikkhu sammāpaṇihitāya diṭṭhiyā sammāpaṇihitāya maggabhāvanāya avijjam bhindati vijjam uppādeti nibbānam sacchikarotī ti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti vivekanissitam virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ ceso bhikkhave bhikkhu sammāpaṇihitāya diṭṭhiyā sammāpaṇihitāya maggabhāvanāya avijjam bhindati vijjam uppādeti nibbānam sacchikarotī ti|| ||

 


 

10. Nandiya

1.2. Sāvatthi|| ||

Atha kho Nandiyo paribbājako yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi||
sammodānīyaṁ kathaṁ sārānīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

3. Ekaṁ antaṁ nisinno kho Nandiyo paribbājako Bhagavantam etad avoca|| ||

Kati nu kho bho Gotama dhammā bhāvitā bahulīkatā nibbānagamā honti nibbānaparāyanā nibbānapariyosānā ti|| ||

4. Aṭṭhime kho Nandiya dhammā bhāvitā bahulīkatā nibbānagamā honti nibbānaparāyanā nibbānapariyosānā||
katame aṭṭha||
seyyathīdaṁ sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Ime kho Nandiya aṭṭha dhammā bhāvitā bahulīkatā nibbānagamā honti nibbānaparayanā nibbānapariyosānā ti|| ||

5. Evaṁ vutte Nandiyo paribbājako Bhagavantam etad avoca|| ||

Abhikkantam bho Gotama abhikkantam bho Gotama

[page 012]

... pe ... upāsakam mam bhavaṁ Gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti|| ||

Avijjāvaggo paṭhamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Avijjā ca Upaḍḍhañca||
Sāriputto ca Brāhmaṇo||
Kimatthiyo dve Bhikkhu||
Vibhaṅgo Sūka Nandiyoti|| ||

 


 

Chapter II. Vihāra Vaggo

11. Vihāra 1

1. Sāvatthi nidānaṁ|| ||

2. Icchāmaham bhikkhave aḍḍhamāsam paṭisalliyituṁ||
namhi kenaci upasaṅkamitabbo aññatra ekena piṇḍapātanīhārakenāti|| ||

Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paṭissutvā nāssudha koci Bhagavantam upasaṅkamati aññatra ekena piṇḍapātanīhārakena|| ||

3. Atha kho Bhagavā tassa aḍḍhamāsassa accayena paṭisallānā vuṭṭhito bhikkhū āmantesi|| ||

Yena svāham bhikkhave vihārena paṭhamābhisambuddho viharāmi||
tassa padesena vihāsiṁ|| ||

4. So evam pajānāmi micchādiṭṭhipaccayā pi vedayitaṁ||
sammādiṭṭhipaccayā pi vedayitaṁ ... pe ... micchāsamādhipaccayā pi vedayitaṁ||
sammāsamādhipaccayā pi vedayitaṁ|| ||

Chandapaccayā pi vedayitaṁ||
vitakkapaccayā pi vedayitaṁ||
saññāpaccayā pi vedayitaṁ|| ||

5. Chando ca avūpasanto hoti||
vitakko ca avūpasanto hoti||
saññā ca avūpasantā hoti||
tappaccayā vedayitaṁ|| ||

[Chando ca vūpasanto hoti||
vitakkā ca avūpasantā honti saññā ca avūpasantā honti

[page 013]

tappaccayā pi vedayitaṁ|| ||

Chando ca vūpasanto hoti||
vitakkā ca vūpasantā honti||
saññā ca avūpasantā honti||
||] Chando ca vūpasanto hoti||
vitakko ca vūpasanto hoti||
saññā ca vūpasantā hoti||
tappaccayā vedayitaṁ|| ||

6. Appattassa pattiyā atthi āyāmaṁ|| ||

tasmim pi ṭhāne anuppatte tappaccayā pi vedayitan ti|| ||

 


 

12. Vihāra 2

1.2. Sāvatthi|| ||

Icchāmāham bhikkhave temāsam patisalliyituṁ|| ||

3. Atha kho Bhagavā tassa temāsassa accayena paṭisallāṇā vuṭṭhito bhikkhū āmantesi|| ||

Yena svāham bhikkhave vihārena pathamābhisambuddho viharāmi tassa padesena vihāsiṁ|| ||

4. So evam pajānāmi micchādiṭṭhipaccayā vedayitaṁ||
micchādiṭṭhivūpasamapaccayā vedayitaṁ||
sammādiṭṭhipaccayā vedayitaṁ||
sammādiṭṭhivūpasamapaccayā vedayitaṁ||
... pe ...
micchāsamādhipaccayā pi vedayitaṁ||
micchāsamādhivūpasamapaccayā pi vedayitaṁ||
sammāsamādhipaccayā pi vedayitaṁ||
sammāsamādhivūpasamapaccayā pi vedayitaṁ||
chandapaccayā pi vedayitaṁ||
Chandavūpasamapaccayā p vedayitaṁ||
vitakkapaccayā pi vedayitaṁ||
vitakkavūpasamapaccayā pi vedayitaṁ||
saññāpaccayā pi vedayitaṁ||
saññāvūpasamapaccayā pi vedayitaṁ|| ||

5. Chando ca avūpasanto hoti vitakko ca avūpasanto hoti||
saññā ca avūpasantā hoti tappaccayā pi vedayitaṁ||
[Chando ca vūpasanto hoti vitakkā ca avūpasantā honti saññā ca avūpasantā honti tappaccayā pi vedayitaṁ||
Chando ca vūpasanto hoti vitakkā ca vūpasantā honti saññā ca avūpasantā honti tappaccayā pi vedayitam]

[page 014]

chando ca vūpasanto hoti vitakko ca vūpasanto hoti saññā ca vūpasantā hoti tappaccayā vedayitaṁ|| ||

6. Appattassa pattiyā atthi āyāmam||
tasmiṁ ṭhāne anuppatte tappaccayā pi vedayitan ti|| ||

 


 

13. Sekho

1. Sāvatthi|| ||

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkami ... pe ...|| ||

3. Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Sekho sekho ti bhante vuccati|| ||

Kittāvatā nu kho bhante sekho hotī ti|| ||

4. Idha [bhikkhave] bhikkhu sekhāya sammādiṭṭhiyā sammannāgato hoti ... pe ... sekhena sammāsamādhinā samannāgato hoti|| ||

Ettāvatā kho bhikkhu sekho hotī ti|| ||

 


 

14. Uppāde 1

1. Sāvatthi|| ||

2. Aṭṭhime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā anuppannā uppajjanti nāññatra Tathāgatassa pātubhāvā arahato sammāsambuddhassa|| ||

3. Katame aṭṭha|| ||

Seyyathīdaṁ sammādiṭṭhi ... pe ...||
sammāsamādhi|| ||

Ime kho bhikkhave aṭṭha dhammā bhāvitā bahulīkatā anuppannā uppajjanti nāññatra Tathāgatassa pātubhāvā arahato sammāsambuddhassā ti|| ||

 


 

15. Uppāde 2

1. Sāvatthi|| ||

2. Aṭṭhime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā anuppannā uppajjanti||
nāññatra sugatavinayā|| ||

3. Katame aṭṭha|| ||

Seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... || ||

[page 015]

sammāsamādhi|| ||

Ime kho bhikkhave aṭṭha dhammā bhāvitā bahulīkatā anuppannā uppajjanti||
nāññatra sugatavinayā ti|| ||

 


 

16. Parisuddha 1

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca ... pe ...|| ||

3. Aṭṭhime bhikkhave dhammā parisuddhā pariodātā anaṅgaṇā vigatupakkilesā anuppannā uppajjanti nāññatra Tathāgatassa pātubhāvā arahato sammāsambuddhassa|| ||

4. Katame aṭṭha|| ||

Seyyathīdaṁ sammādiṭṭhi ... pe ...||
sammāsamādhi|| ||

Ime kho bhikkhave aṭṭha dhammā parisuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatuppakilesā anuppannā uppajjanti nāññatra Tathāgatassa pātubhāvā arahato sammāsambuddhassā ti|| ||

 


 

17. Parisuddha 2

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca ... pe ...|| ||

3. Aṭṭhime bhikkhave dhammā parisuddhā- -uppajjanti nāññatra sugatavinayā|| ||

4. Katame aṭṭha|| ||

Seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ...||
sammāsamādhi|| ||

Ime kho bhikkhave aṭṭha dhammā parisuddhā- -uppajjanti nāññatra sugatavinayā ti|| ||

 


 

18. Kukkuṭārāma 1

1. Evam me sutaṁ ekaṁ samayam āyasmā ca Ānando āyasmā ca Bhaddo Pāṭaliputte viharanti Kukkuṭārāme|| ||

2. Atha kho āyasmā Bhaddo sāyaṇhasamayam paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā Ānando tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmatā Ānandena saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

3. Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Bhaddo āyasmantam Ānandam etad avoca|| ||

Abrahmacariyaṁ abrahmacariyanti āvuso Ānanda vuccati||
katamaṁ nu kho āvuso abrahmacariyan ti|| ||

[page 016]

Sādhu sādhu āvuso Bhadda bhaddako te āvuso Bhadda ummaggo bhaddakam paṭibhānaṁ kalyāṇī paripucchā|| ||

4. Evaṁ hi tvam āvuso Bhadda pucchasi|| ||

Abrahmacariyam abrahmacariyanti āvuso Ānanda vuccati||
katamaṁ nu kho āvuso abrahmacariyan ti|| ||

Evam āvuso ti|| ||

5. Ayam eva kho āvuso aṭṭhaṅgiko micchāmaggo abrahmacariyaṁ||
seyyathīdam||
Micchādiṭṭhi ... pe ... micchāsamādhī ti|| ||

 


 

19. Kukkuṭārama 2

1.2. Pāṭaliputtanidānaṁ|| ||

3. Brahmacariyam brahmacariyan ti āvuso Ānanda vuccati||
katamaṁ nu kho āvuso brahmacariyam katamam brahmacariyapariyosānan ti|| ||

Sādhu sādhu kho āvuso Bhadda bhaddako kho ti āvuso Bhadda ummaggo bhaddakam paṭibhānam kalyāṇī paripucchā|| ||

4. Evaṁ hi tvam āvuso Bhadda pucchasi Brahmacariyam brahmacariyan ti āvuso Ānanda vuccati||
katamaṁ nu kho āvuso brahmacariyaṁ katamam brahmacariyapariyosānan ti|| ||

Evam āvuso ti|| ||

5. Ayam eva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo brahmacariyaṁ|| ||

seyyathīdaṁ||
Sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Yo kho āvuso rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo||
imam brahmacariyapariyosānan ti|| ||

 


 

20. Kukkuṭārama 3

1.2. Pāṭaliputtanidānaṁ|| ||

3. Brahmacariyam brahmacariyan ti āvuso vuccati||
katamaṁ nu kho āvuso brahmacariyaṁ||
katamo brahmacārī||
katamam brahmacariyapariyosānan ti|| ||

[page 017]

Sādhu sādhu āvuso Bhadda||
bhaddako kho te āvuso Bhadda ummaggo bhaddakam paṭibhānaṁ kalyāṇī paripucchā|| ||

4. Evaṁ hi tvam āvuso Bhadda pucchasi|| ||

Brahmacariyam brahmacariyanti āvuso Ānanda vuccati||
katamaṁ nu kho āvuso brahmacariyaṁ||
katamo brahmacārī||
katamam brahmacariyapariyosānan ti|| ||

Evaṁ āvuso ti|| ||

5. Ayam eva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo brahmacariyaṁ||
seyyathīdaṁ||
Sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Yo kho āvuso iminā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena samannāgato ayaṁ vuccati brahmacārī|| ||

Yo kho āvuso rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo||
idam brahmacariyapariyosānan ti|| ||

Imesam tiṇṇaṁ suttantantānam ekanidānaṁ|| ||

Vihāravaggo dutiyo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Dve Vihārā ca Sekho ca||
Uppādā apare duve||
Parisuddhena dve vuttā Kukkuṭārāmena tayo ti|| ||

 


 

Chapter III. Micchatta Vaggo

21. Micchattam

1.2. Sāvatthinidānaṁ|| ||

3. Micchatañ ca vo bhikkhave desissāmi sammattañ ca||
taṁ suṇātha|| ||

[page 018]

4. Katamañ ca bhikkhave micchattaṁ|| ||

Seyyathīdaṁ||
micchādiṭṭhi ... pe ... micchāsamādhi|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave micchattaṁ|| ||

5. Katamañ ca bhikkhave sammattam|| ||

Seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave sammattan ti|| ||

 


 

22. Akusalam dhammam

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca|| ||

3. Akusale ca vo bhikkhave dhamme desissāmi kusale ca dhamme||
tam suṇātha|| ||

4. Katame ca bhikkhave akusalā dhammā||
seyyathīdaṁ||
Micchādiṭṭhi ... pe ... micchāsamādhi|| ||

Ime vuccanti bhikkhave kusalā dhammā ti|| ||

5. Katame- -kusalā dhammā- -Sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Ime- -kusalā dhammā ti|| ||

 


 

23. Paṭipadā 1

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca|| ||

3. Micchāpaṭipadañca vo bhikkhave desissāmi sammāpaṭipadañca||
taṁ suṇātha|| ||

4. Katamā ca bhikkhave micchāpaṭipadā|| ||

Seyyathīdaṁ||
micchādiṭṭhi ... pe ... micchāsamādhi|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave micchāpaṭipadā|| ||

5. Katamā ca bhikkhave sammāpaṭipadā|| ||

Seyyathīdam||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave sammāpaṭipadā ti|| ||

 


 

24. Patipadā 2

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca|| ||

3. Gihino vāham bhikkhave pabbajitassa vā micchāpaṭipadaṁ na vaṇṇemi|| ||

4. Gihi vā bhikkhave pabbajito vā micchāpaṭipanno micchāpaṭipattādhikaraṇahetu nārādhako hoti ñāyaṁ dhammaṁ kusalaṁ

[page 019]

Katamā ca bhikkhave micchāpaṭipadā||
Seyyathīdaṁ||
micchādiṭṭhi ... pe ... micchāsamādhi|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave micchāpaṭipadā|| ||

Gihino vāham bhikkhave pabbajitassa vā micchāpaṭipadaṁ na vaṇṇemi|| ||

5. Gihivā bhikkhave pabbajito vā micchāpaṭipanno micchāpaṭipattādhikaraṇahetu nārādhako hoti ñāyaṁ dhammaṁ kusalaṁ|| ||

6. Gihino vāhaṁ bhikkhave pabbajitassa vā sammāpaṭipadaṁ vaṇṇemi|| ||

7. Gihi vā bhikkhave pabbajito vā sammāpaṭipanno sammāpaṭipattādhikaraṇahetu ārādhako hoti ñāyaṁ dhammaṁ kusalaṁ|| ||

Katamā ca bhikkhave sammāpaṭipadā||
seyyathīdam||
sammādiṭṭhi||
pa [-pe] sammāsamādhi|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave sammāpaṭipadā|| ||

Gihino vāham bhikkhave pabbajitassa vā sammāpaṭipadaṁ vaṇṇemi|| ||

8. Gihi vā bhikkhave pabbajito vā sammāpaṭipanno sammāpaṭipattādhikaraṇahetu ārādhako hoti ñāyaṁ dhammaṁ kusalan ti|| ||

 


 

25. Asappurisa 1

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca|| ||

2. Asappurisañ ca vo bhikkhave desissāmi sappurisañ ca||
taṁ suṇātha|| ||

4. Katamo ca bhikkhave asappuriso|| ||

Idha bhikkhave ekacco micchādiṭṭhiko hoti||
micchāsaṅkappo micchāvāco micchākammanto micchāājīvo micchāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi|| ||

Ayam vuccati bhikkhave asappuriso|| ||

5. Katamo ca bhikkhave sappuriso|| ||

Idha bhikkhave ekacco sammādiṭṭhiko hoti||
sammāsaṅkappo sammāvāco sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi

[page 020]

Ayaṁ vuccati bhikkhave sappuriso ti|| ||

 


 

26. Asappurisa 2

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca|| ||

3. Asappurisañ ca vo bhikkhave desissāmi asappurisena asappurisatarañ cā||
sappurisañ ca vo bhikkhave desissāmi sappurisena sappurisatarañ ca||
taṁ suṇātha|| ||

4. Katamo ca bhikkhave asappuriso|| ||

Idha bhikkhave ekacco micchādiṭṭhiko hoti ... pe ... micchāsamādhi||
ayaṁ vuccati bhikkhave asappuriso|| ||

5. Katamo ca bhikkhave asappurisena asappurisataro|| ||

Idha bhikkhave ekacco micchādiṭṭhiko hoti ... pe ... micchāsamādhi micchāñāṇī micchāvimutti|| ||

Ayam vuccati bhikkhave asappurisena asappurisataro|| ||

6. Katamo ca bhikkhave sappuriso|| ||

Idha bhikkhave ekacco sammādiṭṭhiko hoti ... pe ... sammāsamādhi||
ayaṁ vuccati bhikkhave sappuriso|| ||

7. Katamo ca bhikkhave sappurisena sappurisataro|| ||

Idha bhikkhave ekacco sammādiṭṭhiko ... pe ... sammāsamādhi||
sammāñāṇī sammāvimutti|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave sappurisena sappurisataro ti|| ||

 


 

27. Kumbha

1.2. Sāvatthi|| ||

3. Seyyathā pi bhikkhave kumbho anādhāro suppavattiyo hoti sādhāro duppavattiyo hoti||
evam eva kho bhikkhave cittam anādhāraṁ suppavattiyaṁ hoti||
sādhāraṁ duppavattiyaṁ hoti|| ||

[page 021]

4. Ko ca bhikkhave cittassa ādhāro|| ||

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Ayaṁ cittassa ādhāro|| ||

5. Seyyathā pi bhikkhave kumbho anādhāro suppavattiyo hoti||
sādhāro duppavattiyo hoti||
evam eva kho bhikkhave cittam anādhāram suppavattiyam hoti||
sādhāram duppavattiyaṁ hotī ti|| ||

 


 

28. Samādhi

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca|| ||

3. Ariyaṁ vo bhikkhave sammāsamādhiṁ desissāmi saupanisaṁ saparikkhāraṁ||
taṁ suṇātha|| ||

4. Katamo ca bhikkhave ariyo sammāsamādhi sa upaniso saparikkhāro||
seyyathīdaṁ||
Sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo ° vācā °kammanto °ājīvo °āyāmo °sati|| ||

5. Yā kho bhikkhave imehi sattahaṅgehi cittassa ekaggatā saparikkhārā||
ayaṁ vuccati bhikkhave ariyo sammāsamādhi saupaniso iti pi||
saparikkhāro iti pī ti|| ||

 


 

29. Vedanā

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca|| ||

3. Tisso imā bhikkhave vedanā||
katamā tisso|| ||

Sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā|| ||

Imā kho bhikkhave tisso vedanā|| ||

4. Imāsaṁ kho bhikkhave tissannam vedanānam pariññāya ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo||
katamo ariyo aṭṭhaṅgiko maggo|| ||

Seyyathīdaṁ sammādiṭṭhi||
... pe ...||
sammāsamādhi

[page 022]

Imāsaṁ kho bhikkhave vedanānam pariññāya ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

30. Uttiya or Uttika

1.2. Sāvatthi|| ||

3. Atha kho āyasmā Uttiyo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
... pe ...|| ||

4. Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Uttiyo Bhagavantam etad avoca|| ||

Idha mayham bhante rahogatassa paṭisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi|| ||

Pañca kāmaguṇā vuttā Bhagavatā||
katame nu kho pañca kāmaguṇā Bhagavatā ti|| ||

5. Sādhu sādhu Uttiya||
pañcime kho Uttiya kāmaguṇā vuttā mayā|| ||

Katame pañca?|| ||

Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṁhitā rajanīyā||
sotaviññeyyā saddā||
ghānaviññeyyā gandhā||
jivhaviññeyyā rasā||
kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṁhitā rajanīyā|| ||

Ime kho Uttiya pañcakāmaguṇā vuttā mayā|| ||

6. Imesaṁ kho Uttiya pañcannaṁ kāmaguṇānam pahānāya ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo|| ||

Katamo ariyo aṭṭhāṅgiko maggo|| ||

Seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Imesaṁ kho Uttiya pañcannaṁ kāmaguṇānam pahānāya ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

Micchattavaggo tatiyo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Micchattam Akusalaṁ||
duve Paṭipadā pi ca||
dve Sappurisena Kumbho||
Samādhi Vedan-Uttiyenāti|| ||

[page 023]

 


 

Chapter IV. Paṭipatti Vaggo

31. Patipatti

1.2. Sāvatthinidānaṁ|| ||

Tatravoca|| ||

3. Micchāpaṭipattiñca vo bhikkhave desissāmi sammāpaṭipattiñca||
taṁ suṇātha|| ||

Katamā ca bhikkhave micchāpaṭipatti|| ||

Seyyathīdaṁ||
micchādiṭṭhi||
... pe ...||
micchāsamādhi|| ||

Ayam vuccati bhikkhave micchāpaṭipatti|| ||

4. Katamā ca bhikkhave sammāpaṭipatti|| ||

Seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi||
... pe ...||
sammāsamādhi|| ||

Ayam vuccati bhikkhave sammāpaṭipattī ti|| ||

 


 

32. Paṭipanno

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca|| ||

3. Micchāpaṭipannañ ca vo bhikkhave desissāmi sammāpaṭipannañ ca||
taṁ suṇātha|| ||

3. Katamo ca bhikkhave micchāpaṭipanno|| ||

Idha bhikkhave ekacco micchādiṭṭhiko hoti||
... pe ... micchāsamādhi|| ||

Ayam vuccati micchāpaṭipanno|| ||

4. Katamo ca bhikkhave sammāpaṭipanno|| ||

Idha bhikkhave ekacco sammādiṭṭhiko hoti ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave sammāpaṭipanno ti|| ||

 


 

33. Viraddho

1.2. Sāvatthi|| ||

3. Yesaṁ kesañci bhikkhave ariyo aṭṭhaṅgiko maggo viraddho||
viraddho tesam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo sammādukkhakkhayagāmī|| ||

Yesaṁ kesañci bhikkhave ariyo aṭṭhaṅgiko maggo āraddho||
āraddho tesam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo sammādukkhakkhayagāmī|| ||

[page 024]

4. Katamo ca bhikkhave ariyo aṭṭhaṅgiko maggo|| ||

Seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Yesaṁ kesañci bhikkhave ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo viraddho||
viraddho tesam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo sammādukkhakkhayagāmī||
Yesaṁ kesañci bhikkhave ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo āraddho||
āraddho tesam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo sammadukkhakkhayagāmī ti|| ||

 


 

34. Pāraṅgama

1.2. Sāvatthi|| ||

3. Aṭṭhime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā apārāpāraṅgamanāya saṁvattanti|| ||

Katame aṭṭha|| ||

Seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Ime kho bhikkhave aṭṭha dhammā bhāvitā bahulīkatā apārāpāraṁ gamanāya saṁvattantī ti|| ||

4. Idam avoca Bhagavā||
idaṁ vatvā Sugato athāparaṁ etad avoca satthā|| ||

Appakā te manussesu||
ye janā pāragāmino||
athāyam itarā pajā||
tīram evānudhāvati|| ||

Ye ca kho sammadakkhāte||
dhamme dhammānuvattino||
te janā pāram essanti||
maccudheyyaṁ suduttaraṁ|| ||

Kaṇhaṁ dhammam vippahāya||
kaṇham bhāvetha paṇḍito||
Okā anokam āgamma||
viveke yattha dūramam|| ||

Tatrābhiratiṁ iccheyya||
hitvā kāme akiñcano||
pariyodapeyya attānaṁ||
{cittakilesehi}10 paṇḍito|| ||

Yesaṁ sambodhiyaṅgesu||
sammācittaṁ subhāvitaṁ||
ādānapaṭinissagge||
anupādāya ye ratā|| ||

Khīṇāsavā jutimanto||
te loke parinibbutā ti|| ||

[page 025]

 


 

35. Sāmaññam 1

1.2. Sāvatthi|| ||

3. Sāmaññañca vo bhikkhave desissāmi sāmaññaphalāni ca||
taṁ suṇātha|| ||

4. Katamañ ca bhikkhave sāmaññaṁ|| ||

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo|| ||

Seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave sāmaññaṁ|| ||

5. Katamāni ca bhikkhave sāmaññaphalāni|| ||

Sotāpattiphalaṁ sakadāgāmiphalam anāgāmiphalam arahattaphalaṁ|| ||

Imāni vuccanti bhikkhave sāmaññaphalānī ti|| ||

 


 

36. Sāmaññam 2

1.2. Sāvatthi|| ||

3. Sāmaññañca vo bhikkhave desissāmi sāmaññatthañ ca||
taṁ suṇātha|| ||

4. Katamañ ca bhikkhave sāmaññaṁ||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave sāmaññaṁ|| ||

5. Katamo ca bhikkhave sāmaññattho||
yo kho bhikkhave rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo||
ayaṁ vuccati bhikkhave sāmaññattho ti|| ||

 


 

37. Brahmaññaṁ 1

1.2. Sāvatthi|| ||

3. Brahmaññañ ca vo bhikkhave desissāmi brahmaññaphalāni ca||
taṁ suṇātha|| ||

4. Katamañ ca kho bhikkhave brahmaññaṁ||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdam||
sammādiṭṭhiti ... pe ...||
sammāsamādhi|| ||

Idam vuccati bhikkhave brahmaññaṁ|| ||

5. Katamāni ca bhikkhave brahmaññaphalāni|| ||

Sotāpattiphalaṁ sakadāgamiphalam anāgāmiphalam arahattaphalaṁ

[page 026]

Imāni vuccanti bhikkhave brahmaññaphalānī ti|| ||

 


 

38. Brahmaññaṁ 2

1.2. Sāvatthi|| ||

3. Brahmaññañ ca vo bhikkhave desissāmi brahmāññatthañ ca||
taṁ suṇātha|| ||

4. Katamañ ca bhikkhave brahmaññaṁ||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdaṁ||
sammāsamādhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave brahmaññaṁ|| ||

5. Katamo ca bhikkhave brahmaññattho|| ||

Yo kho bhikkhave rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo||
ayaṁ vuccati bhikkhave brahmaññattho ti|| ||

 


 

39. Brahmacariyaṁ 1

1.2. Sāvatthi|| ||

3. Brahmacariyañ ca vo bhikkhave desissāmi||
brahmacariyaphalāni ca||
taṁ suṇātha|| ||

4. Katamañ ca bhikkhave brahmacariyaṁ||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhiti ... pe ...||
sammāsamādhi|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave brahmacariyaṁ|| ||

5. Katamāni ca bhikkhave brahmacariyaphalāni|| ||

Sotāpattiphalaṁ sakadāgāmiphalaṁ anāgāmiphalam arahattaphalaṁ|| ||

Imāni vuccanti bhikkhave brahmacariyaphalānīti|| ||

 


 

40. Brahmacariyaṁ 2

1.2. Sāvatthi|| ||

3. Brahmacariyaṁ ca vo bhikkhave desissāmi brahmacariyatthañ ca|| ||

taṁ suṇātha|| ||

4. Katamañ ca bhikkhave brahmacariyaṁ||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhiti ... pe ...|| ||
sammāsamādhi|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave brahmacariyaṁ|| ||

[page 027]

5. Katamo ca bhikkhave brahmacariyattho||
Yo kho bhikkhave rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave brahmacariyatthoti|| ||

Paṭipattivaggo catuttho|| ||

Sabbam eva Sāvatthinidānaṁ|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Paṭipatti Patipanno ca||
Viraddhañ ca Pāraṅgamā||
Sāmaññena dve vuttā||
Brahmaññā aparo duve||
Brahmacariyena dve vuttā||
Vaggo tena pavuccatī ti|| ||

 


 

Aññatitthiya Peyyālo

41. Virāga

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Atha kho sambahulā bhikkhū- °etad avocuṁ|| ||

3. Sace vo bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evam puccheyyuṁ|| ||

Kim atthi yam āvuso samaṇe Gotame brahmacariyaṁ vussatī ti||
evam puṭṭhā tumhe bhikkhave tesam aññatitthiyānam paribbājakānam evam vyākareyyātha|| ||

Rāgavirāgatthaṁ kho āvuso Bhagavati brahmacariyaṁ vussatī ti|| ||

4. Sace pana vo bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evam puccheyyuṁ|| ||

Atthi panāvuso atthi paṭipadā rāgavirāgāyā ti||
evam puṭṭhā tumhe bhikkhave tesam añña- parib- evam vyākareyyātha|| ||

Atthi kho avuso maggo atthi paṭipadā rāgavirāgāyāti|| ||

5. Katamo ca bhikkhave maggo katamā ca paṭipadā rāgavirāgāya

[page 028]

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi||
... pe ...||
sammāsamādhi|| ||

Ayam bhikkhave maggo ayam paṭipadā rāgavirāgāyāti||
evam puṭṭhā tumhe bhikkhave tesam añña- parib- evam vyākareyyāthā ti|| ||

 


 

42. Saṁyojanam

2. Sace vo bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evam puccheyyuṁ|| ||

Kim atthi yam āvuso samaṇe Gotame brahmacariyam vussatī ti||
evam puṭṭhā tumhe bhikkhave tesam añña- parib- evam vyākareyyatha|| ||

Saṁyojanapahānatthaṁ kho āvuso Bhagavati brahmacariyaṁ vussatī ti ... pe ...|| ||

 


 

43. Anusayam

2. °anusayasamugghāṭanatthaṁ kho avuso Bhagavati brahmacariyaṁ vussatī ti||
... pe ...|| ||

 


 

44. Addhānam

2. °addhānapariññatthaṁ kho avuso Bhagavati {brahmacariyaṁ} vussatī ti ... pe ...|| ||

 


 

45. Asavakhaya

2. °āsavānaṁ khayatthaṁ kho āvuso Bhagavati brahmacariyaṁ vussatī ti|| ||

 


 

46. Vijjāvimutti

2. °vijjāvimuttiphalasacchikiriyatthaṁ kho āvuso Bhagavati brahmacariyaṁ vussatī ti||
... pe ...|| ||

 


 

47. Nāṇam

2. °ñāṇadassanatthaṁ kho āvuso Bhagavati brahmacariyam vussatī ti||
... pe ...|| ||

[page 029]

 


 

48. Anupādāya

2. Sa ce vo bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evam puccheyyuṁ|| ||

Kim atthi yam āvuso samaṇe Gotame brahmacariyaṁ vussatī ti||
evam puṭṭhā tumhe bhikkhave tesam añña- pari- evam vyākareyyātha|| ||

Anupādāparinibbānatthaṁ kho avuso Bhagavati brahmacariyaṁ vussatī ti|| ||

3. Sace pana vo bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evam puccheyyuṁ|| ||

Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā anupādāparinibbānāyā ti||
evam puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṁ añña- parib- evaṁ vyākareyyātha|| ||

Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā anupādāparinibbānāyā ti|| ||

4. Katamo ca bhikkhave maggo katamā ca paṭipadā anupādāparinibbānāya|| ||

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdaṁ|| ||

Sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Ayam bhikkhave maggo ayam paṭipadā anupādāparinibbāyā ti|| ||

Evam puṭṭhā tumhe bhikkhave tesam aññatitthiyānam paribbājakānam evam vyākareyyāthā ti|| ||

Aññatitthiya-peyyālo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Virāga-Saṁyojanaṁ Anusaya||
Addhānam Āsavakhayā||
Vijjāvimutti Ñāṇañca||
Anupādāya aṭṭhamī|| ||

 


 

Suriyassa Peyyālo

Sabbaṁ Sāvatthinidānam|| ||

I. Viveka-Nissitaṁ

49. Kalyāṇamittatā

2. Suriyassa bhikkhave udayato etam pubbaṅgamam etam pubbanimittaṁ yad idam aruṇuggaṁ||
evam eva kho bhikkhave bhikkhuno ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa uppādāya etam pubbaṅgamam etam pubbanimittaṁ yad idam kalyāṇamittatā

[page 030]

3. Kalyāṇamittassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkham ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvessati a° a° maggam bahulīkarissati|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto ariyam aṭṭhaṅgikaṁ maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu kalyānamitto ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° abahulīkarotī ti|| ||

 


 

50. Sīlam

2. Suriyassa bhikkhave udayato etam pubbaṅgamam etam pubbanimittaṁ yad idam aruṇuggaṁ||
evam eva kho bhikkhave bhikkhuno ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa uppādāya etam pubbaṅgamam etam pubbanimittam yad idam sīlasampadā|| ||

3. Sīlasampannassetam bhikkhave bhikkhuno patikaṅkhamti ... pe ...|| ||

 


 

51. Chanda

2. °yad idaṁ chandasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

52. Atta

2. °yad idam attasampadāti ... pe ...|| ||

 


 

53. Diṭṭhi

2. °yad idaṁ diṭṭhisampadāti ... pe ...|| ||

 


 

54. Appamāda

2. °yad idam appamādasampadā ... pe ... || ||

[page 031]

 


 

55. Yoniso

2. Suriyassa bhikkhave udayato etam pubbaṅgamaṁ etam pubbanimittaṁ yad idam aruṇuggam||
evam eva kho bhikkhave bhikkhuno ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa uppādāya etam pubbaṅgamam etam pubbanimittaṁ yad idam yonisomanasikārasampadā|| ||

3. Yonisomanasikārasampannassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ ariyam aṭṭhaṅgikam bhāvessati a° amaggam bahulīkarissati|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu yonisomanasikārasampanno ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitam virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmim||
... pe ...
sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu yonisomanasikārasampanno ariyam atthaṅgikam maggam bhāveti a° a° bahulīkaroti|| ||

 


 

II. Rāgavinaya

56. Kalyāṇamittatā 2

2. Suriyassa bhikkhave udayato° ... pe ... yad idaṁ kalyāṇamittatā|| ||

3. Kalyāṇamittassetaṁ bhikkhave- ... pe ...bahulīkarissati|| ||

Kathañ ca bhikkhave ... pe ... maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti rāgavinayapariyosānaṁ dosavinayapariyosānam mohavinayapariyosānam ... pe ... sammāsamādhim bhāveti rāga° dosa° mohavinayapariyosānaṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkarotī ti|| ||

 


 

57. Sīla 2

2. Suriyassa bhikkhave udayato ... pe ... yad idaṁ sīlasampadā ... pe ...|| ||

[page 032]

 


 

58. Chando 2

2. °yad idaṁ Chandasampadā ... pe ...|| ||

 


 

59. Atta 2

2. °yad {idam} attasampadā ... pe ...|| ||

 


 

60. Diṭṭhi 2

2. °yad idaṁ diṭṭhisampadā ... pe ...|| ||

 


 

61. Appamāda 2

2. °yad {idam} appamādasampadāti ... pe ...|| ||

 


 

62. Yoniso 2

2. °yad idaṁ yoniso manasikārasampadā|| ||

3. Yonisomanasikārasampannassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkham ... pe ... maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti rāgavinayapariyosānaṁ dosavinayapariyosānam mohavinayapariyosānam ... pe ... sammāsamādhim bhāveti rāgavinaya- dosavinaya- mohavinayapariyosānaṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu yonisomanasikārasampanno ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° a° bahulīkarotī ti|| ||

Suriyassa peyyālo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Kalyāṇamittaṁ Sīlañca||
Chando ca Attasampadā||
Diṭṭhi ca Appamādo ca||
Yoniso bhavati sattamaṁ|| ||

 


 

Ekadhamma Peyyālo I

1. Sāvatthinidānam|| ||

Viveka-Nissitaṁ

63. Kalyāṇamittam 1

2. Ekadhammo bhikkhave bahupakāro ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa uppādāya|| ||

Katamo ekadhammo|| ||

Yad idaṁ kalyānamittatā|| ||

[page 033]

3. Kalyāṇamittassetam bhikkhave bhikkhuno paṭikaṅkhaṁ ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvessati a° a° maggam bahulīkarissati|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto a° a° maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhiṁ bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitam nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
... pe ...||
sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodha nissitaṁ vossaggapariṇamiṁ|| ||

Evam kho bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° amaggam bahulīkarotī ti|| ||

 


 

64. Sīlam 1

2. Ekadhammo bhikkhave bahupakāro ariyassa aṭṭhaṅgikassa uppādāya|| ||

Katamo ca ekadhammo||
yad idaṁ sīlasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

65. Chanda 1

2. °yad {idaṁ} chandasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

66. Atta 1

2.°yad idam attasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

67. Diṭṭhi 1

2.°yad {idaṁ} diṭṭhisampadā||
... pe ...|| ||

 


 

68. Appamāda 1

2.°yad idam appamādasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

69. Yoniso 1

2.°yad idaṁ yonisomanasikārasampadā|| ||

3. Yonisomanasikārasampannassetam bhikkhave bhikkhun opātikaṅkham ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvessati a° a° maggam bahulīkarissati|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu yonisomanasikārasampanno ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bahulīkaroti

[page 034]

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti... pe ...||
sammāsamadhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu yonisomanasikārasampanno ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkarotī ti|| ||

 


 

II. Rāgavinaya

70. Kalyāṇamittatā 2

1. Sāvatthi|| ||

2. Ekadhammo bhikkhave bahupakāro ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa uppādāya|| ||

Katamo ekadhammo||
yad idaṁ kalyāṇamittatā|| ||

4. (sic) Kalyāṇamittassetam bhikkhave° °maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti rāgavinayapariyosānaṁ dosavinayapariyosānam mohavinayapariyosānaṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti rāga° dosa° mohavinayapariyosānaṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkarotī ti|| ||

 


 

71. Sīla 2

2. °yad idaṁ sīlasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

72. Chanda 2

2. °yad idaṁ chandasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

73. Atta 2

2. °yad idam attasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

74. Diṭṭhi 2

2. °yad idaṁ diṭṭhisampadā||
... pe ...|| ||

[page 035]

 


 

75. Appamāda 2

2. °yad idam appamādasampadāti ... pe ...|| ||

 


 

76. Yoniso 2

2. °yad idaṁ yonisomanasikārasampadā|| ||

3. Yonisomanasikārasampamassetam bhikkhave°||
... pe ...||
°maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti||
... pe ...||
sammādiṭṭhim bhāveti rāgavinayapariyosānaṁ dosa° mohavinayapariyosānaṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave yonisomanasikārasampanno ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bahulīkarotī ti|| ||

{Ekadhammapeyyālaṁ}|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Kalyāṇamittaṁ Sīlañca||
Chando ca Attasampadā||
Diṭṭhi ca Appamādo ca||
Yoniso bhavati sattamaṁ|| ||

 


 

Ekadhamma Peyyālo II

1. Sāvatthinidānam|| ||

I. Vivekanissitaṁ°

77. Kalyāṇamittam 1

2. Nāham bhikkhave aññam ekadhammam pi samanupassāmi||
yena anuppanno vā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo uppajjati||
uppanno vā a° a° maggo bhāvanāpāripūrim gacchati||
yathayidam bhikkhave kalyāṇamittatā|| ||

3. Kalyāṇamittassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkham a° a° maggam bhāvessati a° a° maggam bahulīkarissati|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto a° amaggam bhāveti a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

[page 036]

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti viveka- virāganirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto a° a° maggam bhāveti a° amaggam bahulīkarotī ti|| ||

 


 

78. Sīla 1

2. Nāham bhikkhave aññam ekadhammam pi samanupassāmi-||
... pe ...||
°yathayidam bhikkhave sīlasampadāti ... pe ...|| ||

 


 

79. Chanda 1

2. °yathayidaṁ bhikkhave chandasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

80. Atta 1

2. °yathayidam bhikkhave attasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

81. Diṭṭhi 1

2. °yathayidam bhikkhave diṭṭhisampadāti ... pe ...|| ||

 


 

82. Appamāda 1

2. °yathayidam bhikkhave appamādasampadāti ... pe ...|| ||

 


 

83. Yoniso 1

2. °yathayidam bhikkhave yonisomanasikārasampadā|| ||

3. Yonisomanasikārasampannassetam bhikkhave bhikkhuno pātikaṅkhaṁ ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvessati a° amaggam bahulīkarissati|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ ... pe ... sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ||
... pe ...||
sammāsamādhim bhāveti viveka° viraga° nirodhanissitam vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu yonisomanasikārasampanno a° a° maggam bhāveti a° amaggam bahulīkarotī ti|| ||

[page 037]

 


 

II. Rāgavinaya

84. Kalyāṇamittatā 2

2. Nāham bhikkhave aññam ekadhammaṁ samanupassāmi-||
... pe ...||
°yathayidam bhikkhave kalyāṇamittatā|| ||

3. Kalyāṇamittassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ|| ||
maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti rāgavinayapariyosānaṁ dosavinayapariyosānaṁ mohavinayapariyosānaṁ ... pe ... sammāsammādhim bhāveti rāga||
dosa||
mohavinayapariyosānaṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu kalyaṇamitto a° a° maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkarotī ti|| ||

 


 

85. Sīla 2

2. Nāham bhikkhave aññam ekadhammam pi samanupassāmi- ... pe ...°yathayidam bhikkhave sīlasampadā||
... pe ...|| ||

 


 

86. Chanda 2

2. °yathayidam bhikkhave chandasampadāti ... pe ...|| ||

 


 

87. Atta 2

2. °yathayidam bhikkhave attasampadāti ... pe ...|| ||

 


 

88. Diṭṭhi 2

2. °yathayidam bhikkhave diṭṭhi sampadāti ... pe ...|| ||

 


 

89. Appamāda 2

2. °yathayidam bhikkhave appamādasampadāti ... pe ...|| ||

 


 

90. Yoniso 2

2. °yathayidam bhikkhave yonisomanasikārasampadā|| ||

3. Yonisomanasikārasampannassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ°||
... pe ...||
a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

[page 038]

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti rāgadosa- mohavinayapariyosānam ... pe ... sammāsamādhim bhāveti rāga° dosa° mohavinayapariyosānaṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu yonisomanasikārasampanno a° a° maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkarotī ti|| ||

Ekadhammapeyyālo|| ||

Uddānaṁ:

Kalyāṇamittaṁ Sīlañca||
Chando ca Attasampadā||
Diṭṭhi ca Appamādo ca||
Yoniso bhavati sattamaṁ|| ||

 


 

Gaṅgā Peyyālo

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

Viveka Nissitaṁ

91. Pācīna 1

2. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ ... pe ...||
sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggaparināmim|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu a° amaggam bhāvento a° a° bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāroti|| ||

 


 

92. Pācīna 2

2. Seyyathā pi bhikkhave Yamunā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā||
evam eva kho bhikkhave ... pe ... || ||

[page 039]

 


 

93. Pācīna 3

2. Seyyathā pi bhikkhave Acīravatī nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā||
evam eva kho bhikkhaveti ... pe ...|| ||

 


 

94. Pācīna 4

2. Seyyathā pi bhikkhave Sarabhū nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā||
evam eva kho bhikkhave||
... pe ...|| ||

 


 

95. Pācīna 5

2. Seyyathā pi bhikkhave Mahī nadī pacīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā||
evam eva kho bhikkhave||
... pe ...|| ||

 


 

96. Pācīna 6

2. Seyyathā pi bhikkhave yā kāci mahānadiyo||
seyyathīdaṁ Gaṅgā Yamunā Acīravatī Sarabhū Mahī||
sabbā tā pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā||
evam eva kho bhikkhave||
bhikkhu ... pe ... nibbānapabbhāro ti|| ||

 


 

97. Samudda 1

2. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī samuddaninnā samuddapoṇa samuddappabbhārā||
Evam eva kho bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

 


 

98. Samudda 2

2. Seyyathā pi bhikkhave Yamunā nadī°|| ||

 


 

99. Samudda 3

2. Seyyāthāpi bhikkhave Acīravatī nadī°|| ||

[page 040]

 


 

100. Samudda 4

2. Seyyathā pi bhikkhave Sarabhū nadī°|| ||

 


 

101. Samudda 5

2. Seyyathā pi bhikkhave Mahī nadī°|| ||

 


 

102. Samudda 6

2. Seyyathā pi bhikkhave yā kāci mahānadiyo||
seyyatthīdaṁ Gaṅgā Yamunā Acīravatī Sarabhū Mahī||
sabbā tā samuddaninnā samuddapoṇā samuddapabbhārā||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu° °nibbānapabbhāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu- a° a° maggam bahulīkaronto nibbānapoṇo nibbānaninno hoti nibbānapabbhāro ti|| ||

Gaṅgāpeyyālo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Cha pācīnato ninnā||
Cha ninnā ca samuddato||
Ete dve cha dvādasa honti||
peyyālī tena vuccatī ti||
Gaṅgāpeyyalī pācīnaninnā pācīnamaggi||
Vivekanissitaṁ dvādasakī paṭhamakī|| ||

 


 

II. Rāgavinaya

103—108. Pācīna 1—6

109—114. Samudda 1—6

3. Idha° °bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti rāgavinayapariyosānam dosa° mohavinayapariyosānaṁ°|| ||

Rāgavinayadvādasakī dutiyakī samuddaninnan ti|| ||

[page 041]

 


 

III. Amatogadha

115—120. Pācīna 1—6

121—126. Samudda 1—6

3. Idha° °bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti amatogadham amataparāyanam amatapariyosānaṁ-|| ||

Amatogadham dvādasakī tatiyakī|| ||

 


 

IV. Nibbānannino

127—132. Pācīna 1—6

133—138. Samudda 1—6

3. Idha° °bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti nibbānaninnaṁ nibbānapoṇam nibbānapabbāram||
evam kho bhikkhave bhikkhu ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvento° °bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro ti|| ||

Gaṅgāpeyyālī

Tass'uddānaṁ:|| ||

Cha pācīnato ninnā||
cha ninnā ca samuddato||
Ete dve cha dvādasā honti||
Vaggo tena pavuccatī tiNibbānaninno dvādasakī||
catutthakī chaṭṭhānavakī|| ||

 


 

Chapter V. Appamāda Vaggo

139. Tathāgata

I. Viveka°

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Yāvatā bhikkhave sattā apadā vā dvipadā vā catuppadā vā bahuppadā vā rūpino vā arūpino vā saññino vā asaññino vā nevasaññināsaññino vā

[page 042]

Tathāgato tesam aggam akkhāyati arahaṁ sammāsambuddho||
evam eva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā||
appamādo tesaṁ dhammānam aggam akkhāyati|| ||

3. Appamattassetam bhikkhave bhikkhuno paṭikaṅkhaṁ ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvessati a° a° maggam bahulīkarissati|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu appamatto ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitam vossaggaparināmim ... pe ... sammāsamādhim bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

5. Evam eva kho bhikkhave bhikkhu appamatto ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkarotīti|| ||

Uparitiṇṇaṁ suttānaṁ vitthāretabbanti|| ||

II. Rāgavinaya

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti rāgavinayapariyosānaṁ dosavinayapariyosānaṁ mohavinayapariyosānaṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti rāgavinaya- dosavinaya- mohavinayapariyosānaṁ|| ||

[page 043]

III. Amata°

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti amatogadham amataparāyanam amatapariyosānaṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti amatogadham amataparāyanam amatapariyosānaṁ|| ||

IV. (Nibbāna°)

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti nibbānaninnaṁ nibbānapoṇam nibbānapabbhāraṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti nibbānaninnaṁ nibbānapoṇam nibbānapabbhāraṁ|| ||

 


 

140. Padam (I-IV)

1. Sāvatthi|| ||

2. Seyyathā pi bhikkhave yāni kānici jaṅgamānaṁ pāṇānam padajātāni sabbāni tāni hatthipade samodhānaṁ gacchanti||
hatthipadaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam mahantattena||
evam eva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā||
appamādo tesaṁ dhammānam aggam akkhāyati|| ||

3. Appamattassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvessati a° a° maggam bahulīkarissati ... pe ...|| ||

 


 

141. Kūṭam (I-IV)

1. Sāvatthi|| ||

2. Seyyathā pi bhikkhave kūṭāgārassa yā kāci gopānasiyo||
sabbā tā kūṭaṅgamā kūṭaninnā kūṭasamosaraṇā||
kūṭaṁ tāsam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave|| ||

Yathā heṭṭhimasuttantam evaṁ vitthāretabbaṁ|| ||

[page 044]

 


 

142. Mūlam (I-IV)

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci mūlagandhā||
kāḷānusāriyaṁ tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave||
... pe ...|| ||

 


 

143. Sāro (I-IV)

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci sāragandhā||
lohitacandanaṁ tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave||
... pe ...|| ||

 


 

144. Vassikam (I-IV)

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci pupphagandhā||
vassikaṁ tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave||
... pe ...|| ||

 


 

145. Rājā (I-IV)

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci kuṭṭarājāno sabbe te rañño cakkavattissa anuyantā bhavanti tesaṁ rājā cakkavatti aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave||
... pe ...|| ||

 


 

146. Canda (I-IV)

2. Seyyathā pi bhikkhave yā kāci tārakarūpānam pabhā||
sabbā tā candimāpabhāya kalaṁ nāgghanti soḷasiṁ||
candappabhā tāsam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave||
... pe ...|| ||

 


 

147. Suriya (I-IV)

2. Seyyathā pi bhikkhave saradasamaye viddhe vigatavalāhake deve ādicco nabham abbhussukkamāno sabbam ākāsagatam tamagatam abhivihacca bhāsate ca tapate ca virocati ca||
evam eva kho bhikkhave||
... pe ...|| ||

[page 045]

 


 

148. Vattham (I-IV)

2. Seyyathā pi bhikkhave yāni kānici tantāvutānaṁ vatthānaṁ||
kāsikaṁ vatthaṁ tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave ye keci kusalā dhammā sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā||
appamādo tesam dhammānam aggam akkhāyati||
3. Appamattassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkham ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvessati a° a° maggam bahulīkarissatī ti|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu appamatto ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ virāga- nirodha- nissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
... pe ...
sammāsamādhim bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitam nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

5. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu appamatto ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bahulīkarotī ti|| ||

Appamādavaggo pañcamo|| ||

Sabbam eva sāvatthinidānaṁ|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Tathāgatam Padaṁ Kūṭam||
Mūlaṁ Sāro ca Vassikaṁ||
Rājā Candima-Suriyā ca||
Vatthena dasamam padaṁ||
Yad api Tathāgataṁ tad api vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

Chapter VI. Balakaranīya Vaggo

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

149. Balam

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci balakaraṇīyā kammantā karīyanti||
sabbe te pathaviṁ nissāya pathaviyam patiṭṭhāya evam eva te balakaraṇīya kammantā karīyanti

[page 046]

Evam eva kho bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya a° a° maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitam virāganissitam nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
... pe ...||
sammāsamādhim bhāveti viveka- virāganirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ|| ||

Evaṁ kho abhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya a° a° maggam bhāveti||
a° a° maggam bahulīkarotī ti|| ||

Paragaṅgāpeyyālīvaṇṇiyato paripuṇṇasuttan ti vitthāramaggī|| ||

 


 

150. Bījā

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci bījagāmā bhūtagāmā vuddhim viruḷhim vepullaṁ āppajjanti||
sabbe te pathaviṁ nissāya pathaviyam patiṭṭhāya evam ete bījagāmā bhūtagāmā vuddhim virūḷhim vepullam āpajjanti||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu sīlam nissāya sīle patiṭṭhāya ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullam pāpuṇāti dhammesu|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto vuddhiṁ {virūḷhiṁ} vepullam pāpuṇāti dhammesu|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti viveka- virāganirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ

[page 047]

evam kho bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya a° a° bhāvento a° abahulīkaronto vuddhiṁ {virūḷhiṁ vepullam} papuṇāti dhammesū ti|| ||

 


 

151. Nāgo

2. Himavantam bhikkhave pabbatarājaṁ nissāya nāgā kāyaṁ vaḍḍhenti balam gāhenti|| ||

Te tattha kāyaṁ vaḍḍhetvā balam gāhetvā kusubbhe otaranti||
kusubbhe otaritvā mahāsobbhe otaranti||
mahāsobbhe otaritvā kunnadiyo otaranti||
kunnadiyo otaritvā mahānadiyo otaranti||
mahānadiyo otaritvā mahāsamuddaṁ sāgaram otaranti||
te tattha mahantataṁ vepallatam āpajjanti kāyena|| ||

3. Evam eva kho bhikkhave bhikkhu sīlam nissāya sīle patiṭṭhāya ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvento a° amaggam bahulīkaronto mahantatam vepullatam pāpuṇāti dhammesu|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvento ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bahulīkaronto mahantataṁ vepullatam pāpuṇāti dhammesu|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti||
sammāsamādhim bhāveti viveka° viraga° nirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvento aa- maggaṁ bahulīkaronto mahantatam vepullatam pāpuṇāti dhammesū ti|| ||

 


 

152. Rukkho

2. Seyyathā pi bhikkhave rukkho pācīnaninno pācī napoṇo pācīnapabbhāro||
so mūlechinno katamena papātena papateyyāti|| ||

[page 048]

Yena bhante ninno yena poṇo yena pabbhāro ti|| ||

3. Evam eva kho bhikkhave bhikkhu ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti viveka° ... pe ...
sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evam eva kho bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro ti|| ||

 


 

153. Kumbho

2. Seyyathā pi bhikkhave kumbho nikkujjo vamateva udakaṁ no paccāvamati||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto vamateva pāpake akusale dhamme no paccāvamati|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto vamateva pāpake akusale dhamme no paccāvamati|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti viveka°||
... pe ...
sammāsamādhim bhaveti viveva- virāga- nirodhanisitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
evaṁ kho bhikkhave bhikkhu a° amaggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto vamateva pāpake akusale dhamme no paccāvamatī ti|| ||

 


 

154. Sukiya

2. Seyyathā pi bhikkhave sālisūkaṁ vā yavasūkaṁ vā sammāpaṇihitaṁ hatthena vā pādena vā akkantaṁ hatthaṁ vā pādaṁ vā chijjati lohitaṁ vā uppādessatī ti ṭhānam etam vijjati|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

sammāpaṇihitattā bhikkhave sūkassa|| ||

[page 049]

3. Evam eva kho so vata bhikkhu sammāpaṇihitāya maggabhāvanāya avijjam chijjati vijjam uppādessati nibbānaṁ sacchikarissatīti||
ṭhānam etaṁ vijjati||
taṁ kissa hetu||
sammāpaṇihitattā bhikkhave diṭṭhiyā|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu sammāpaṇihitāya diṭṭhiyā sammāpaṇihitāya maggabhāvanāya avijjam bhindati vijjam uppādeti nibbānam sacchikaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti viveka- virāganirodhanissitam vossaggaparināmiṁ||
evaṁ kho bhikkhave bhikkhu sammāpaṇihitāya diṭṭhiyā sammāpaṇihitāya maggabhāvanāya avijjam bhindati vijjam uppādeti nibbānam sacchikarotī ti|| ||

 


 

155. Ākāsa

2. Seyyathā pi bhikkhave ākāse vividhā vātā vāyanti||
puratthimā pi vātā vāyanti||
pacchimā pi vātā vāyanti||
uttarā pi vātā vāyanti||
dakkhiṇā pi vātā vāyanti||
sarajā pi vātā vāyanti||
arajā pi vātā vāyanti||
sītā pi vātā vāyanti||
uṇhāpi vātā vāyanti||
parittā pi vātā vāyanti||
adhimattā pi vātā vāyanti|| ||

3. Evam eva kho bhikkhave bhikkhuno ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvayato a° a° maggam bahulīkaroto cattāro pi satipaṭṭhānā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti||
cattāro pi sammappadhānā°||
cattāro pi iddhipādā||
pañca pi indriyāni°||
pañca pi balāni°||
satta pi bojjhaṅgā bhāvanā pāripūriṁ gacchanti|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhuno a° a° bhāvayato a° a° maggam bahulīkaroto cattāro pi satipaṭṭhānā||
cattāro pi sammappadhānā||
cattāro pi iddhipādā||
pañca pi indriyāni||
pañca pi balāni||
satta pi bojjhaṅgā bhāvanā pāripūrim gacchanti|| ||

4. Idha bhikkhu bhikkhave sammādiṭṭhim bhāveti ... pe ... sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhuno a° a maggam bhāvayato ā- a° maggam bahulīkaroto cattāro pi satipaṭṭhānā

[page 050]

cattaro pi sammappadhānā||
cattāro pi iddhipādā||
pañca pi indriyāni||
pañca pi balāni||
satta pi bojjhaṅgā bhāvanā paripūrim gacchantī ti|| ||

 


 

156. Megha 1

2. Seyyathā pi bhikkhave gimhānam pacchime māse uggataṁ rajojallaṁ tam enam mahā akālamegho ṭhānaso antaradhāpeti vūpasameti|| ||

Evam eva kho bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto uppannuppānne pāpake akusale dhamme thānaso antaradhāpeti vūpasameti|| ||

Kathañca pana bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto uppannuppanne pāpake akusale dhamme thānaso antaradhāpeti vūpasameti|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti||
... pe ...||
sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
evaṁ kho bhikkhave bhikkhu a° amaggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto uppannuppanne pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpeti vūpasametīti|| ||

 


 

157. Megha 2

2. Seyyathā pi bhikkhave uppannam mahāmegham tam evam mahāvāto antarāyeva antaradhāpeti vūpasameti||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu a° a° aṭṭhaṅgikam maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto uppannuppanne pāpake akusale dhamme antarāyeva antaradhāpeti vūpasameti|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto uppannuppanne pāpake akusale dhamme antarāyeva antaradhāpeti vūpasameti|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhiṁ bhāveti||
... pe ...||
sammāsamāddhiṁ bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ

[page 051]

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto uppannuppanne pāpake akusale dhamme antarāyeva antaradhāpeti vūpasametī ti|| ||

 


 

158. Nāvā

2. Seyyathā pi bhikkhave sāmuddikāya nāvāya vettabandhanabandhāya chamasāni udake pariyenāya hemantikena thalam ukkhittāya vātātapaparetāni bandhanāni tāni pāvussakena meghena abhippavuṭṭhāni appakasireneva paṭipassambhanti pūtikāni bhavanti||
evam eva kho bhikkhave bhikkhuno a° a° maggam bhāvayato a° a° maggam bahulīkaroto appakasireneva saṅyojanāni paṭipassambhanti pūtikāni bhavanti|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhuno a° a° maggam bhāvayato a° a° maggam bahulīkaroto appakasireneva saṅyojanāni paṭipassambhanti pūtikāni bhavanti|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti ... pe ... Sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhuno a° a° maggam bhāvayato a° a° maggam bahulīkaroto appakasireneva saṅyojanāni paṭipassambhanti pūtikāni bhavantī ti|| ||

 


 

159. Āgantukā

2. Seyyathā pi bhikkhave āgantukāgāraṁ tattha puratthimāya pi disāya āgantvā vāsaṁ kappenti||
pacchimāya pi disāya āgantvā vāsaṁ kappenti||
uttarāya pi disāya āgantvā vāsam kappenti||
dakkhiṇāya pi āgantvā disāya vāsaṁ kappenti||
khattiyā pi āgantvā vāsaṁ kappenti||
brāhmaṇā pi āgantvā vāsaṁ kappenti

[page 052]

vessā pi āgantvā vāsaṁ kappenti||
suddā pi āgantvā vāsaṁ kappenti|| ||

Evam eva kho bhikkhave bhikkhu ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto ye dhammā abhiññā pariññeyyā te dhamme abhiññā parijānāti ... pe ... ye dhammā abhiññā pahātabbā te dhamme abhiññā pajahati||
ye dhammā abhiññā sacchikātabbā te dhamme abhiññā sacchikaroti||
ye dhammā abhiññā bhāvetabbā te dhamme abhiññā bhāveti|| ||

3. Katame ca bhikkhave dhammā abhiññā pariññeyyā||
pañcupādānakkhandhā tissa vacaniyaṁ||
katāme pañca||
seyyathīdaṁ||
Rūpupādānakkhandho||
la [pe] viññāṇupādānakkhandho|| ||

Ime kho bhikkhave dhammā abhiññā pariññeyyā|| ||

4. Katame ca bhikkhave dhammā abhiññā pahātabbā|| ||

Avijjā ca bhavataṇhā ca ime bhikkhave dhammā abhiññā pahātabbā|| ||

5. Katame ca bhikkhave dhammā abhiññā sacchikātabbā||
vijjā ca vimutti ca ime bhikkhave dhammā abhiññā sacchikātabbā|| ||

6. Katame ca bhikkhave dhammā abhiññā bhāvetabbā||
samatho ca vipassanā ca ime bhikkhave dhammā abhiññā bhāvetabbā|| ||

7. Kathañca bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bahulīkaronto ye dhammā abhiññā pariññeyyā te dhamme abhiññā parijānāti||
... pe ...||
ye dhammā abhiññā bhāvetabbā te dhamme abhiññā bhāveti|| ||

8. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti||
... pe ...||
sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto ye dhammā abhiññā pariññeyyā te dhamme abhiññā parijānāti ... pe ... ye dhammā abhiñña pahātabbā te dhamme abhiññā pajahati||
ye dhammā abhiññā sacchikātabbā te dhamme abhiññā sacchikaroti

[page 053]

ye dhammā abhiññā bhāvetabbā te dhamme abhiññā bhāvetī ti|| ||

 


 

160. Nadī

2. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā||
atha mahā janakāyo āgaccheyya kuddālapiṭakam ādāya Mayam imaṁ Gaṅgaṁ nadim pacchāninnaṁ karissāma pacchāpoṇam pacchāpabbhāranti|| ||

Taṁ kim māññatha bhikkhave||
api nu so mahājanakāyo Gaṅgaṁ nadim pacchāninnaṁ kāreyya pacchāpoṇam pacchāpabbhāran ti|| ||

No hetam bhante|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Gaṅgā bhante nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbharā||
sā na sukarā pacchāninnaṁ kātum pacchāpoṇam pacchāpabbhāraṁ||
yāvadeva pana so mahā janakāyo kilamathassa vighātassa bhāgī assā ti|| ||

3. Evam eva kho bhikkhave bhikkhum ariyam aṭṭhaṅgikam maggam bhāventam ariyam a° maggam bahulīkarontam rājāno vā rājamahāmattā vā mittā vā amaccā vā ñāti vā sālohitā vā bhogehi abhihaṭṭhum pavāreyyuṁ|| ||

Ehambho purisa kiṁ te ime kāsāvā anudahanti kim muṇḍo kapālam anusañcarasi||
ehi hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassa puññāni ca karohī ti|| ||

So vata bhikkhave bhikkhu a° amaggam bhāvento a° a° maggam bahulīkaronto sikkham paccakkhāya hīnāyāvattissati||
netam ṭhānaṁ vijjati|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Yañhitam bhikkhave cittaṁ dīgharattaṁ vivekaninnaṁ vivekapoṇam vivekapabbhāram taṁ vata hīnāyāvattissatī ti netam ṭhānam vijjati|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkaroti|| ||

[page 054]

4. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti viveka- virāganirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu a° a° maggam bhāveti a° a° maggam bahulīkarotī ti|| ||

Yad api balakaraṇīyaṁ tad api vitthāretabbaṁ|| ||

Balakaraṇīyavaggo chaṭṭho|| ||

Balaṁ Bījañca Nāgoca||
Rukkho Kumbhena Sūkiyā||
Ākāsena ca dve Meghā||
Nāvā Āgantukā Nadīti|| ||

 


 

Chapter VII. Esana Vaggo

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

161. Esanā

(I. Abhiññā)

2. Tisso imā bhikkhave esanā||
katamā tisso|| ||

Kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā|| ||

Imā kho bhikkhave tisso esanā|| ||

Imāsam kho bhikkhave tissannam esanānam abhiññāya ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo||
katamo ariyo aṭṭhaṅgiko maggo|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ||
... pe ...||
sammāsamādhim bhāveti viveka- virāganirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Imāsaṁ kho bhikkhave tissannam esanānam abhiññāya ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

4—5. °sammāsamādhim bhāveti rāga° dosa° mohapariyosānaṁ|| ||

6—7. °sammāsamāḍhim bhāveti amatogadham amataparāyanaṁ amatapariyosānam||

[page 055]

8—9. °sammāsamādhim bhāveti nibbānaninnam nibbānapoṇam nibbānapabbhāraṁ°|| ||

(II. Pariññā)

10—17. Tisso imā bhikkhave esanā||
katamā tisso|| ||

Kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā||
imā kho bhikkhave tisso esanā|| ||

Imāsaṁ kho bhikkhave tissannam esanānam pariññāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti||
... pe ...|| ||

Yad api abhiññā tad api pariññāya vitthāretabbaṁ|| ||

(III. Parikkhaya)

18—25. Tisso imā bhikkhave esanā||
katamā tisso|| ||

Kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā||
imā kho bhikkhave tisso esanā|| ||

Imāsaṁ kho bhikkhave tissannam esanānam pari-k-khayāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

Yad api abhiññā tad api pari-k-khayāya vitthāretabbaṁ|| ||

(IV. Pahāna)

26—33. tisso imā bhikkhave esanā|| ||

Katamā tisso?|| ||

Kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā||
imā kho bhikkhave tisso esanā|| ||

Imāsam kho bhikkhave tissannam esanānam pahānāya [pe] ||
ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

Yad api abhiññā tad api pahānāya vitthāretabbaṁ|| ||

[page 056]

 


 

162. Vidhā (I-IV)

[2—33] Tisso imā bhikkhave vidhā||
katamā tisso|| ||

Seyyo ham asmīti vidhā||
Sadiso ham asmīti vidhā||
Hīno ham asmīti vidhā|| ||

Imā kho bhikkhave tisso vidhā|| ||

Imāsaṁ kho bhikkhave tissannaṁ vidhānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo|| ||

katamo ariyo aṭṭhaṅgiko maggo|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti ... pe ...||
sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitam vossaggapariṇāmim|| ||

Imāsaṁ kho bhikkhave tissannaṁ vidhānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

Yathā esanā evam vitthāretabbā|| ||

 


 

163. Āsavo (I-IV)

[2—33] Tayo me bhikkhave āsavā||
katame tayo|| ||

Kāmāsavo bhavāsavo avijjāsavo|| ||
ime kho bhikkhave tayo āsavā|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave tiṇṇannam āsavānam abhiññāya pariññāyapari-k-khayāya pahānāya ... pe ...ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

164. Bhavo (I-IV)

[2—33] Tayo me bhikkhave bhavā||
katame tayo|| ||

Kāmabhavo rūpabhavo arūpabhavo||
ime kho bhikkhave tayo bhavā|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave tiṇṇannam bhavānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

165. Dukkhatā (I-IV)

[2—33] Tisso imā bhikkhave dukkhatā||
katamā tisso|| ||

Dukkhadukkhatā saṅkhāradukkhatā vipariṇāmadukkhatā||
imā kho bhikkhave tisso dukkhatā|| ||

Imāsaṁ kho bhikkhave tissannam dukkhatānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

[page 057]

 


 

166. Khilā (I-IV)

[2—33] Tayo me bhikkhave khi... pe ...||
katame tayo|| ||

Rāgo khilo doso khilo moho khilo||
ime kho bhikkhave tayo khilā|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave tiṇṇannam khilānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

167. Malam (I-IV)

[2—33] Tīṇimāni bhikkhave malāni||
katamāni tīṇi|| ||

Rāgo malam doso malam moho malam||
imāni kho bhikkhave tīṇi malāni|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave tiṇṇannam malānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya||
... pe ...
ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

168. Nighā (I-IV)

1. Sāvatthi|| ||

[2—33] Tayo me bhikkhave nighā||
katame tayo|| ||

Rāgo nigho doso nigho moho nigho||
ime kho bhikkhave tayo nighā|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave tiṇṇannam nighānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ||... pe ...
ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

169. Vedanā (I-IV)

1. Sāvatthi|| ||

[2—33] Tisso ima vedanā.|| ||

Katamā tisso?|| ||

Sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā||
imā kho bhikkhave tisso vedanā|| ||

Imāsaṁ kho bhikkhave tissannaṁ vedanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

170. Taṇhā (viveka°) (I-IV)

1. Sāvatthi|| ||

[page 058]

[2—3] Tisso imā bhikkhave taṇhā||
katamā tisso|| ||

Kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā||
imā kho bhikkhave tisso taṇhā|| ||

Imāsaṁ kho bhikkhave tissannam taṇhānaṁ abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo||
katamo ariyo aṭṭhaṅgiko maggo|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekaviraga° nirodhanissittaṁ vossaggapariṇāmiṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitam vossaggapariṇamiṁ|| ||

Imāsaṁ kho bhikkhave tissannam taṇhānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

170. Tasinā or Taṇhā 2—4 (Rāgavinaya°) (I-IV)

[4—33] Tisso imā bhikkhave tasinā ... pe ...Imāsaṁ kho bhikkhave tissannaṁ tasinānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... rāgavinaya- dosavimaya- mohavinayapariyosānam ... pe ... amatogadham amataparāyanam amatapariyosānam ... pe ... nibbānaninnaṁ nibbānapoṇaṁ nibbānapabbhāraṁ|| ||

Imāsaṁ kho bhikkhave tissannam tasinānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ...ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

Esanavaggo sattamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Esanā Vidhā Āsavo||
Bhavo Dukkhatā Khi... pe ...||
Malaṁ Nigho ca Vedanā||
Dve Taṇhā Tasināya cāti|| ||

[page 059]

 


 

Chapter VIII. Ogha Vaggo

1. Sāvatthinidānam|| ||

171. Ogho

2. Cattāro me bhikkhave oghā|| ||

Katame cattāro?|| ||

Kāmogho bhavogho diṭṭhogho avijjogho||
ime kho bhikkhave cattāro oghā|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave catunnam oghānam abhiññāya pariññaya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

3—33. Yathā esanā evaṁ vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

172. Yogo

2—33. Cattāro me bhikkhave yogā||
katame cattāro|| ||

Kāmayogo bhavayogo diṭṭhiyogo avijjāyogo||
imekho bhikkhave cattāro yogā|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave catunnaṁ yogānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya||
... pe ...||
ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

173. Upādānam

2—33. Cattārimāni bhikkhave upādānāni||
Katamāni cattāri|| ||

Kāmupādānaṁ diṭṭhupādānaṁ sīlabbatupādānam attavādupādānaṁ||
imāni kho bhikkhave cattāri upādānāni|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave catunnam upādānānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

174. Ganthā

2—33. Cattāro me bhikkhave ganthā||
katame cattāro|| ||

Abhijjhā kāyagantho||
byāpādo kāyagantho||
sīlabbataparāmāso kāyagantho||
idaṁ saccābhiniveso kāyagantho|| ||

[page 060]

ime kho bhikkhave cattāro ganthā|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave catunnam ganthānam abhiññāya pariññaya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

175. Anusayā

2—33. Sattime bhikkhave anusayā||
katame satta|| ||

Kāmarāgānusayo paṭighānusayo diṭṭhānusayo vicikicchānusayo mānānusayo bhavarāgānusayo avijjānusayo|| ||

Ime kho bhikkhave satta anusayā|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave sattannam anusayānaṁ abhiññāya pari-k-khayāya pahānāya||
... pe ...
ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

176. Kāmaguṇa

2—33. Pañcime bhikkhave kāmaguṇā||
katame pañca|| ||

Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā||
sotaviññeyyā saddā ... pe ... ghānaviññeyyā gandhā ... pe ... jivhāviññeyyā rasā ... pe ... kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā|| ||

Ime kho bhikkhave pañca kāmaguṇā|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ kāmaguṇānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam a° a° maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

177. Nivaraṇāni

2—3. Pañcimāni bhikkhave nivaraṇāni||
katamānipañca|| ||

Kāmacchandanīvaraṇaṁ vyāpādanīvaraṇaṁ thīnamiddhanīvaraṇam addhaccakukkuccanīvaraṇaṁ vicikicchānīvaraṇaṁ||
imāni kho bhikkhave pañca nīvaraṇāni|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannaṁ nīvaraṇānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

178. Khandā

2—33. Pañcime bhikkhave upādānakkhandhā||
katame pañca||
seyyathīdaṁ|| ||

Rūpūpādanakkhando vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhando saṅkhārūpādānakkhandho {viññāṇūpādānakkhando}

[page 061]

ime kho bhikkhave pañcūpādānakkhandhā|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam upādānakkhandhānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ... ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

179. Orambhāgiya

2—33. Pañcimāni bhikkhave orambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso kāmacchando byāpādo||
imāni kho bhikkhave pañcorambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Imesam kho bhikkhave pañcannam orambhāgiyānaṁ saṁyojānanam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ... pe ...ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

 


 

180. Uddhambhāgiya

2. Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā||
imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo||
katamo a° a° maggo|| ||

3—17. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti vivekanissitaṁ ... pe ... sammāsamādhim bhāveti viveka- virāganirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ayam a° amaggo bhāvetabbo ti|| ||

Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī||
... pe ...|| ||

18. Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā||
imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni {saṅyojanāni}|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññaya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya a° a° maggo bhāvetabbo

[page 062]

katamo a° amaggo|| ||

19—33. Idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhim bhāveti||
... pe ...
sammāsamādhim bhāveti rāgavinaya- dosavinaya- mohavinayapariyosānam||
amatogadham amataparāyanaṁ amatapariyosānaṁ||
nibbānaninnaṁ nibbānapoṇam nibbānapabbhāraṁ|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddambhāgiyānam saṅyojanānam abhiññāya parikkhāya pahānāya ayam ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvetabbo ti|| ||

Oghavaggo aṭṭhamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Ogho Yogo Upādānaṁ||
Ganthaṁ Anusayena ca||
Kāmaguṇā Nīvaraṇaṁ||
Khandhā Oruddhambhāgiyāti|| ||

Magga-Saṁyuttaṁ pathamaṁ|| ||

[page 063]

 


 

Book II

Bojjhaṅga Saṁyutta

Chapter I. Pabbata Vaggo

1. Himavantaṁ

1.2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca|| ||

3. Himavantam bhikkhave pabbatarājānaṁ nissāya nāgā kāyaṁ vaḍḍhenti balaṁ gāhenti||
te tattha kāyaṁ vaḍḍhetvā balaṁ gāhetvā kussubbhe otaranti||
kusubbhe otaritvā mahāsobbhe otaranti||
mahāsobbhe otaritvā kunnadiyo otaranti||
kunnadiyo otaritvā mahānadiyo otaranti||
mahānadiyo otaritvā mahāsamuddasāgaram otaranti|| ||

Te tattha mahantatam vepullatam āpajjanti kāyena|| ||

4. Evam eva kho bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya satta bojjhaṅge bhāvento satta bojjhaṅge bahulīkaronto mahantatam vepullatam pāpuṇāti dhammesu|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya satta bojjhaṅge bhāvento satta bojjhaṅge bahulīkaronto mahantataṁ vepullataṁ pāpuṇāti dhammesu|| ||

5. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitaṁ virāga- nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||

[page 064]

dhammavicayasambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... viriyasambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... viriyasambojjhaṅgam bhāveti ... pe ...|| ||
pītisambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... passaddhisambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... samādhisambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... {upekhāsambojjhaṅgam} bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmim|| ||

6. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya sattabojjhaṅge bhāvento satta bojjhaṅge bahulīkaronto mahantataṁ vepullatam pāpuṇāti dhammesū ti|| ||

 


 

2. Kāya

1.2. Sāvatthi|| ||

I.

3. Seyyathā pi bhikkhave ayaṁ kāyo āhāraṭṭhitiko āhāram paticca tiṭṭhati anāhāro no tiṭṭhati||
evam eva kho bhikkhave pañcanīvaraṇā āhāraṭṭhitikā āhāram paṭicca tiṭṭhanti||
anāhārā no tiṭṭhanti|| ||

4. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāya uppannassa vā kāmacchandassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave subhanimittam||
tattha ayonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāya uppannassa vā kamacchandassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

5. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā byāpādassa uppādāya uppannassa vā byāpādassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave paṭighanimittam||
tattha ayoniso manasikārabahulīkāroayam āhāro anuppannassa vā byāpādassa uppādāya uppannassa vā byāpādassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

6. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā thīnamiddhassa uppādāya uppannassa vā thīnamiddhassa bhiyyobhāvaya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave arati tandi vijambhitā bhattasammado cetaso ca līnattaṁ||
tattha ayonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā thīnamiddhassa uppādāya uppannassa vā thīnamiddhassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

[page 065]

7. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā uddhaccakukkuccassa uppādāya uppannassa vā uddhaccakukkuccassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave cetaso avūpasamo||
tattha ayonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā uddhaccakukkuccassa uppādāya uppannassa vā uddhaccakukkuccassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

8. Ko ca bhikkhave āhāro anuppanāya vā vicikicchāya uppādāya uppannāya vā vicikicchāya bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave vicikicchaṭṭhāniyā dhammā tattha ayonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anupannāya vā vicikicchāya uppādāya uppannāya vā vicikicchāya bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

9. Seyyathā pi bhikkhave ayaṁ kāyo āhāraṭṭhitiko āhāram paṭicca tiṭṭhati anāhāro no tiṭṭhati||
evam eva kho bhikkhave ime pañca nīvaraṇā āhāraṭṭhitikā āhāram paṭicca tiṭṭhanti anāhārā no tiṭṭhanti|| ||

II.|| ||

10. Seyyathā pi bhikkhave ayaṁ kāyo āhāraṭṭhitiko āhāram paṭicca tiṭṭhati anāhāro no tiṭṭhati||
evam eva kho bhikkhave satta bojjhaṅgā āhāraṭṭhitikā āhāram paṭicca tiṭṭhanti anāhārā no tiṭṭhanti|| ||

11. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā satisambojjhaṅgassa uppādāyā uppannassa vā satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave satisambojjaṅgaṭṭhaniyā dhammā||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā satisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

[page 066]

12. Ko ca bhikkhave āhāro anupannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave kusalākusalā dhammā||
sāvajjā navajjā dhammā||
hīnapaṇītā dhammā||
kaṇhasukkasappatibhāgā dhammā||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā dhammavicayasambhojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

13. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave ārambhadhātu nikkamadhātu parakkamadhātu||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

14. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā pītisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā pītisambojjhaṅgassa bhāvānāya pāripuriyā|| ||

Atthi bhikkhave pītisambhojjhaṅgaṭṭhāniyā dhammā||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā pīti° uppādāya uppannassa vā pīti- bhāvanāya pāripūriyā|| ||

15. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave kāyapassaddhi cittapasaddhi||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā passadhi° °ssa uppādaya uppannassa vā passadhi° °ssa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

16. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā samādhi- -ssa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave samathanimittam avyagganimittaṁ||
tatthayonisomanasikārabahulīkāro ayaṁ āhāro anuppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā samādhi- -ssa bhāvanāya pāripuriyā|| ||

[page 067]

17. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā upekhāsambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā upekhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave upekhāsambojjhaṅgaṭṭhāniyā dhammā||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā upekhāsambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā upekhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

18. Seyyathā pi bhikkhave ayaṁ kāyo āhāraṭṭhitiko āhāram paṭicca tiṭṭhati anāhāro no tiṭṭhati||
evam eva kho bhikkhave ime satta bojjhaṅgā āhāratiṭṭhikā āhāram paṭicca tiṭṭhanti anāhārā no tiṭṭhantī ti|| ||

 


 

3. Sīla

2. Ye te bhikkhave bhikkhū sīlasampannā samādhisampannā paññāsampannā vimuttisampannā vimuttiññāṇadassanasampannā||
dassanam pāham bhikkhave tesam bhikkhūnam bahukāram vadāmi|| ||

3. Savanam pāham bhikkhave tesam bhikkhūnam bahukāram vadāmi|| ||

Upasaṅkamanam pāham bhikkhave tesam bhi° bahukāraṁ vadāmi|| ||

Payirūpāsanam pāham bhikkhave tesaṁ bhi° bahukāraṁ vadāmi|| ||

Anussatim pāham bhikkhave tesam bhi° bahukāraṁ vadāmi|| ||

Anupabbajjam pāham bhikkhave tesam bhikkhūnam bahukāraṁ vadāmi|| ||

4. Taṁ kissa hetu|| ||

Tathārūpānam bhikkhave bhikkhūnam dhammaṁ sutvā dvayena vūpakāsena vūpakaṭṭho viharati kāyavūpakāsena ca cittavūpakāsena ca||
so tathā vūpakaṭṭho viharanto taṁ dhammam anussarati anuvitakketi|| ||

5. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu tathā vūpakaṭṭho viharanto taṁ dhammam anussarati anuvitakketi||

[page 068]

satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye tassa bhikkhuno āraddho hoti|| ||

Satisambojjhaṅgaṁ yasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

So tathā sato viharanto taṁ dhammam paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṁsam āpajjati|| ||

6. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu tathā sato viharanto taṁ dhammam paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṁsam āpajjati||
dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye tassa bhikkhuno āraddho hoti|| ||

Dhammavicayasambojjhaṅgaṁ yasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhavanā pāripūriṁ gacchati||
tassa taṁ dhammam paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṁsam āpajjato āraddhaṁ hoti viriyam asallīnam|| ||

7. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhuno taṁ dhammam paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṁsam āpajjato āraddham hoti viriyam asallīnaṁ||
viriyasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti|| ||

Viriyasambojjhaṅgaṁ yasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
viriyasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūrim gacchati||
āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā|| ||

8. Yasmim samaye bhikkhave bhikkhuno āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā||
pītisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti|| ||

Pītisambojjhaṅgaṁ yasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
pītisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

Pītimanassa kāyo pi passambhati cittam pi passambhati|| ||

9. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhuno pītimanassa kāyo pi passambhati cittam pi pāssambhati||
passaddhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti|| ||

Passaddhisambojjhaṅgaṁ yasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
passaddhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūrim gacchati

[page 069]

Passaddhakāyassa sukhaṁ hoti||
sukhino cittaṁ samādhiyati|| ||

10. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṁ samādhiyati||
samādhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhuno āraddho hoti||
samādhisambojjhaṅgaṁ yasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
samādhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

So tathā samāhitam cittaṁ sādhukam ajjhupekkhitā hoti|| ||

11. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu tathāsamāhitaṁ cittaṁ sādhukam ajjhupekkhitā hoti||
upekhāsambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
upekhāsambojjhaṅgaṁ yasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
upekhāsambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

12. Evam bhāvitesu kho bhikkhave sattasu bojjhaṅgesu evam bahulikatesu satta phalā sattānisaṁsā pātikaṅkhā|| ||

Katame satta phalā sattānisaṁsā|| ||

13. Diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti||
no ce diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti||
atha maraṇakāle aññam ārādheti|| ||

14. No ce diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti no ce maraṇakāle aññam ārādheti||
atha pañcannam orambhāgiyānaṁ {saṅyojanānam} parikkayā antarāparinibbāyī hoti|| ||

15. No ce diṭṭheva dhamme patihacca aññam ārādheti||
no ce maraṇakāle aññam ārādheti||
no ce pañcannam orambhāgiyānam saṅyojanānam pari-k-khayā antarāparinibbāyī hoti||
atha pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā upahacca parinibbāyī hoti|| ||

16. No ce diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti||
no ce maraṇakāle aññam āradheti||
no ce pañcannam orambhāgiyānaṁ saṁyojānam pari-k-khayā antarāparinibbāyī hoti

[page 070]

no ce pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā upahacca parinibbāyī hoti||
atha pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti|| ||

17. No ce diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti||
no ce maraṇakāle aññam ārādheti||
no ce pañcannam orambhāgiyānam saṅyojanānam pari-k-khayā antarāparinibbhāyī hoti||
no ce pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā upahacca parinibbāyī hoti||
no ce pañcannam orambhāgiyānam saṅyojanānam pari-k-khayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti||
atha pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā sasaṅkhāraparinibbāyī hoti|| ||

18. No ce diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti||
no ce maraṇakāle aññam ārādheti||
no ce pañcannam orambhāgiyānam saṅyojanānam pari-k-khayā antarāparinibbāyī hoti||
no ce pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā upahacca parinibbāyī hoti||
no ce pañcanam saṅyojanānam pari-k-khayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti||
no ce pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā sasaṅkhāraparinibbāyī hoti||
atha pañcannam orambhāgiyānam saṅyojanānam pari-k-khayā uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhagāmī|| ||

19. Evam bhāvitesu kho bhikkhave sattasu bhojjhaṅgesu evam bahulīkatesu ime satta phalā sattānisaṁsā pāṭikaṅkhā ti|| ||

 


 

4. Vatta

1. Ekaṁ samayam āyasmā Sāriputto Sāvatthiyam viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme|| ||

2. Tatra kho āyasmā Sāriputto bhikkhū amantesi Āvuso bhikkhaveti|| ||

[page 071]

Āvuso ti te bhikkhū āyasmato Sāriputtassa paccassosuṁ|| ||

Āyasmā Sāriputto etad avoca|| ||

3. Sattime āvuso bojjhaṅgā||
katame satta||
satisambojjhaṅgo||
dhammavicaya°||
viriya°||
pīti°||
passaddhi°||
samādhi°||
upekhāsambojjhaṅgo||
ime kho āvuso satta bojjhaṅgā|| ||

4. Imesaṁ khvāham āvuso sattannam bojjhaṅgānaṁ yena yena bojjhaṅgena ākaṅkhāmi pubbaṇhasamayaṁ viharituṁ tena tena bojjhaṅgena pubbaṇhasamayaṁ viharāmi|| ||

Yena yena bojjhaṅgena ākaṅkhāmi majjhantikaṁ samayaṁ viharituṁ||
tena tena bojjhaṅgena majjhantikaṁ samayaṁ viharāmi|| ||

Yena yena bojjhaṅgena ākaṅkhāmi sāyanhasamayaṁ viharitum||
tena tena bojjhaṅgena sāyanhasamayaṁ viharāmi|| ||

5. Satisambojjhaṅgo iti ce me āvuso hoti||
Appamāṇo ti me hoti||
Susamāraddho ti me hoti||
tiṭṭhantaṁ ca naṁ Tiṭṭhatīti pajānāmi|| ||

Sa ce pi me cavati Idappaccayā me cavatīti pajānāmi|| ||

6—10. ti ... pe ...|| ||

11. Upekhāsambojjhaṅgo iti ce me āvuso hoti||
Appamāṇo ti me hoti||
Susamāraddho ti me hoti||
tiṭṭhantaṁ ca naṁ Tiṭṭhatīti pajānāmi|| ||

Sa ce pi me cavati Idappaccayā me cavatīti pajānāmi|| ||

12. Seyyathā pi āvuso rañño vā rājamahāmattassa vā nānārattānaṁ dussānam dussakaraṇḍako pūro assa||
so yaññadeva dussayugam ākaṅkheyya pubbaṇhasamayam pārupituṁ||
taṁ tad eva dussayugam pubbaṇhasamayam pārupeyya|| ||

Yaññad eva dussayuham ākaṅkheyya majjhantikaṁ samayam pārupituṁ||
tan tad eva dussayugam majjhantikaṁ samayam pārupeyya|| ||

Yaññadeva dussayugam ākaṅkheyya sāyaṇhasamayam pārupituṁ||
tan tad eva dussayugam sāyanhasamayam pārupeyya|| ||

[page 072]

13. Evam eva khvāham āvuso imesaṁ sattannam bojjhaṅgānaṁ yena yena bojjhaṅgena ākaṅkhāmi pubbaṁhasamayam viharituṁ||
tena tena bojjhaṅgena pubbaṇhasamayaṁ viharāmi|| ||

Yena yena- omajjhantikaṁ samayaṁ viharāmi||
Yena yena- osāyaṇhasamayaṁ viharāmi|| ||

14. Satisambojjhaṅgo iti ce me āvuso hoti Appamāno ti me hoti- ocavatīti pajānāmi|| ||

15—19. ti ... pe ...|| ||

20. Upekhāsambhojjhaṅgo- -Idappaccayā me cavatīti pajānāmīti|| ||

 


 

5. Bhikkhu

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkhami||
... pe ...||
Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Bojjhaṅgā bojjhaṅgā ti bhante vuccatīti||
Kittāvatā nu kho bhante bojjhaṅgāti vuccantīti|| ||

Bodhāya saṁvattantīti kho bhikkhu tasmā bojjhaṅgā ti vuccanti|| ||

3. Idha bhikkhu bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitam vossaggaparināmiṁ||
... pe ...||
upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossagapariṇamiṁ|| ||

4. Tassime satta bojjhaṅge bhāvayato kāmāsavā pi cittaṁ vimuccati||
bhavāsavā pi cittaṁ vimuccati||
avijjāsavā pi cittaṁ vimuccati||
Vimuttasmiṁ vimuttamhīti||
ñāṇaṁ hoti||
khīṇā jāti vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyāti pajānāti|| ||

5. Bodhāya saṁvattantī ti kho bhikkhu tasmā bojjhaṅgā ti vuccantī ti|| ||

[page 073]

 


 

6. Kuṇḍali

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Sākete viharati Añcanavane Migadāye|| ||

2. Atha kho Kuṇḍaliyo paribbājako yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyam vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Kuṇḍaliyo paribbājako Bhagavantam etad avoca|| ||

3 Aham asmi bho Gotama ārāmanisādi parisāvacaro||
tassa mayham bho Gotama pacchābhattam bhuttapātarāsassa ayam ācāro hoti||
ārāmena ārāmam uyyānena uyyānam anucaṅkamāmi anuvicarāmi||
so tattha passāmi eke samaṇabrāhmaṇe itivādapamokkhānisaṁsaṁ ceva katham kathente upārambhānisaṁsañ ca||
bhavaṁ pana Gotamo kimānisaṁso viharatīti|| ||

Vijjāvimuttiphalānisaṁso kho Kuṇḍaliya tathāgato viharatīti|| ||

4. Katame pana bho Gotama dhammā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttim paripūrentīti|| ||

Satta kho Kuṇḍaliya sambojjhaṅgā bhāvitā bahulikatā vijjāvimuttim paripūrentī ti|| ||

5. Katame pana bho Gotama dhammā bhāvitā bahulīkatā sattabojjhaṅge paripūrentī ti|| ||

Cattāro kho Kuṇḍaliya satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā sattabojjhaṅge paripūrentī ti|| ||

6. Katame pana bho Gotama dhammā bhāvitā bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūrentī ti|| ||

Tīṇi kho Kuṇḍaliya sucaritāni bhāvitāni bahulīkatāni cattāro satipaṭṭhāne paripūrentīti|| ||

7. Katame pana bho Gotama dhammā bhāvitā bahulīkatā tiṇi sucaritāni paripūrentīti|| ||

[page 074]

Indriyasaṁvaro kho Kuṇḍaliya bhāvito bahulīkato tīni sucaritāni paripūrentīti|| ||

Katham bhāvito ca Kuṇḍaliya indriyasaṁvaro katham bahulīkato tīni sucaritāni paripūreti|| ||

8. Idha Kuṇḍaliya bhikkhu cakkhunā rūpaṁ disvā manāpaṁ nābhijjhati nābhihaṁsati na rāgaṁ janeti||
tassa ṭhito ca kāyo hoti ṭhitaṁ cittaṁ ajjhattaṁ susaṇṭhitaṁ suvimuttaṁ|| ||

Cakkhunā kho paneva rūpaṁ disvā amanāpaṁ na maṅku hoti||
apatiṭṭhitacitto ādīnamānaso avyāpannacetaso||
tassa ṭhito ca kāyo hoti ṭhitaṁ cittam ajjhattaṁ susaṇṭhitam suvimuttaṁ|| ||

9—12. Puna ca paraṁ Kuṇḍaliya bhikkhu sotena saddam sutvā||
... pe ...||
ghaneṇa gandhaṁ ghāyitvā||
... pe ...||
jivhāya rasaṁ sāyitvā||
... pe ...||
kāyena phoṭṭhabbaṁ phusitvā||
... pe ...|| ||

13. Manasā dhammaṁ viññāya manāpaṁ nābhijjhati nābhihaṁsati na rāgaṁ janeti||
tassa ṭhito va kāyo hoti ṭhitaṁ cittam ajjhattaṁ susaṇṭhitaṁ suvimuttaṁ|| ||

Manasā kho paneva dhammaṁ viññāya amanāpaṁ na maṅku hoti||
apatiṭṭhitacitto ādīnamanaso avyāpannacetaso||
tassa ṭhito va kāyo hoti ṭhitaṁ cittam ajjhattaṁ susaṇṭhitaṁ suvimuttaṁ|| ||

14. Yato kho Kuṇḍaliya bhikkhuno cakkhunā rūpam disvā manāpāmanāpesu rūpesu ṭhito ca kāyo hoti ṭhitaṁ cittam ajjhattaṁ susaṇṭhitam suvimuttam||
sotena saddaṁ sutvā||
... pe ...||
ghānena gandhaṁ ghāyitvā||
... pe ...jivhāya rasaṁ sāyitvā||
... pe ...||
kāyena poṭṭhabbam phusitvā||
... pe ...||
manasā dhammaṁ viññāya manāpāmanāpesu dhammesu ṭhito ca kāyo hoti ṭhitaṁ cittaṁ ajjhattaṁ susaṇṭhitam suvimuttaṁ

[page 075]

evam bhāvito kho Kuṇḍaliya indriyasaṁvaro evam bahulīkato tīni sucaritāni paripūreti|| ||

15. Katham bhāvitāni ca Kuṇḍaliya tīṇi sucaritāni katham bahulīkatāni cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti|| ||

Idha Kuṇḍaliya khikkhu kāyaduccaritam pahāya kāyasucaritam bhāveti||
vacīduccaritam pahāya vacīsucaritam bhaveti||
manoduccaritam pahāya manosucaritam bhāveti|| ||

Evam bhāvitāni kho Kuṇḍaliya tīṇi sucaritāni evam bahulīkatāni cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti|| ||

16. Katham bhāvitā ca Kuṇḍaliya cattāro satipaṭṭhānā katham bahulīkatā sattabojjhaṅge paripūrenti|| ||

Idha Kuṇḍaliya bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
vedanāsu||
... pe ...||
citte||
... pe ...||
dhamme dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Evam bhāvitā kho Kuṇḍaliya cattāro satipaṭṭhānā evam bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti|| ||

17. Katham bhāvitā ca Kuṇḍaliya satta bojjhaṅgā katham bahulīkatā vijjāvimuttim paripūrenti|| ||

Idha Kuṇḍaliya bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti viveka- virāganirodanissitaṁ vossaggaparināmiṁ ... pe ... upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ|| ||

Evam bhāvitā kho Kuṇḍaliya satta bojjhaṅgā evam bahulīkatā vijjāvimuttiṁ paripūrentīti|| ||

18. Evaṁ vutte Kuṇḍaliyo paribbājako Bhagavantam etad avoca|| ||

Abhikkantam bho Gotama ... pe ... pāṇupetam saraṇaṁ gatan ti|| ||

 


 

7. Kūṭa

3. Seyyathā pi bhikkhave kūṭāgārassa yā kāci gopānasiyo sabbā tā kūṭaninnā kūṭapoṇā kūṭapabbhārā||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu satta bojjhaṅge bhāvento satta bojjhaṅge bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

[page 076]

4. Kathañ ca bhikkhave bhikkhu satta bojjhaṅge bhāvento satta bojjhaṅge bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo o pabbhāro|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgaṁ bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
... pe ...||
upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu satta bojjhaṅge bhāvento satta bojjhaṅge bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāroti|| ||

 


 

8. Upavāna

1. Ekaṁ samayaṁ āyasmā ca Upavāṇo āyasmā ca Sāriputto Kosambīyaṁ viharanti Ghositārāme|| ||

2. Atha kho āyasmā Sāriputto sāyānhasamayam paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā Upavāṇo tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmatā Upavāṇena saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ sarāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Sāriputto āyasmantam Upavāṇam etad avoca|| ||

3. Jāneyya nu kho āvuso Upavāṇa bhikkhu Paccattaṁ yonisomanasikārā evaṁ susamāraddhā me sattabojjhaṅgā phāsuvihārāya {saṁvattantīti}|| ||

4. Jāneyya kho āvuso Sāriputta bhikkhu Paccattaṁ yonisomanasikārā evam sūsamāraddhā me satta bojjhaṅgā phāsuvihārāya {saṁvattantīti}|| ||

Satisambojjhaṅgam āvuso bhikkhu ārambhamāno va janāti|| ||

Cittañ ca me suvimuttam thīnamiddhañca me susamūhataṁ uddhaccakukkuccañ ca me suppaṭivinītaṁ āraddhañca me viriyam aṭṭhikatvā manasikaromi no ca līnan ti ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgam āvuso bhikkhu ārambhamāno va jānāti Cittañ ca me suvimuttaṁ thīnamiddhañ ca me susamūhatam uddhaccakukuccañ ca me suppaṭivinītam āraddhañ ca me viriyam aṭṭhikatvā manasīkaromi no ca līnan ti

[page 077]

Evaṁ kho āvuso Sāriputta jāneyya Paccattam yonisomanasikārā evaṁ susamāraddhā me satta bojjhaṅgā phāsuvihārāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

9. Uppannā (or Uppāda) 1

2. Sattime bhikkhave bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā anuppannā uppajjanti||
naññatra Tathāgatassa pātubhāvā arahato sammāsambuddhassa|| ||

Katame satta?|| ||

3. Satisambojjhaṅgo ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgo|| ||

Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā anuppannā uppajjanti||
nāññatra Tathāgatassa pātubhāvā arahato sammāsambuddhassā ti|| ||

 


 

10. Uppannā (or Uppāda) 2

2. Sattime bhikkhave bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā anuppannā uppajjanti||
nāññatra Sugatavinayā|| ||

Katame satta?|| ||

3. Satisambojjhaṅgo ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgo|| ||

Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā anuppannā uppajjanti||
nāññatra Sugatavinayāti|| ||

Pabbatavaggo pathamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Himavantaṁ Kāyaṁ Sīlaṁ||
Vattam Bhikkhu ca Kuṇḍali||
Kūṭañca Upavāṇañca||
Uppannā apare duveti|| ||

[page 078]

 


 

Chapter II. Gilāna Vaggo

11. Pāṇā

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci pāṇā cattāro iriyāpathe kappenti kālena gamanam kālena ṭhānaṁ kālena nisajjaṁ kālena seyyam||
sabbe te pathaviṁ nissāya pathaviyam patiṭṭhāya evam ete cattāro iriyāpathe kappenti||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya satta bojjhaṅge bhāveti satta bojjhaṅge bahulīkaroti|| ||

3. Kathañca bhikkhave bhikkhu silaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya satta bojjhaṅge bhāveti satta bojjhaṅge bahulīkaroti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
... pe ...||
upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu sīlam nissāya sīle patiṭṭhāya satta bojjhaṅge bhāveti satta bojjhaṅge bahulīkarotī ti|| ||

 


 

12. Suriyassa upamā 1

2. Suriyassa bhikkhave udayato etam pubbaṅgamam etam pubbanimittam yad idam aruṇuggam||
evam eva kho bhikkhave bhikkhuno sattannam bojjhaṅgānam uppādāya etam pubbaṅgamam etam pubbanimittaṁ yad idaṁ kalyāṇamittatā|| ||

Kalyaṇamittassetam bhikkhave bhikkhuno pātikaṅkham satta bojjhaṅge bhāvessati satta bojjhaṅge bahulīkarissati|| ||

3. Kathañca bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto satta bojjhaṅge bhāveti satta- bahulīkaroti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitam ... pe ...||
upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitam vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto satta bojjhaṅge bhāveti satta bhojjhaṅge bahulīkarotīti

[page 079]

 


 

13. Suriyassa upamā 2

2. Suriyassa bhikkhave udayato etam pubbaṅgamam etam pubbanimittaṁ yadidam aruṇuggam||
evam eva kho bhikkhave bhikkhuno sattannam bojjhaṅgānam uppādāya etam pubbaṅgamam etam pubbanimittaṁ yad idaṁ yonisomanasikāro|| ||

Yonisomanasikārasampannessetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ satta bojjhaṅge bhāvessati satta bojjhaṅge bahulīkarissati|| ||

3. Kathañca bhikkhave bhikkhu yoniso manasikārasampanno satta bojjhaṅge bhāveti sattabojjhaṅge bahulīkaroti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti||
... pe ...||
upekhāsambojjhaṅgam bhāveti vivekavirāga- nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu yonisomanasikārasampanno satta bojjhaṅge bhāveti sattabojjhaṅge bahulīkarotī ti|| ||

 


 

14. Gilanā 1

1. Evaṁ me sutaṁ ekaṁ samayam Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe|| ||

2. Tena kho pana samayena āyasmā Mahā-Kassapo pipphalīguhāyam viharati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno|| ||

3. Atha kho Bhagavā sāyaṇhasamayam paṭisallāṇā vuṭṭhito yenāyasmā Mahā-Kassapo tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisidi|| ||

4. Nisajja kho Bhagavā āyasmantam Mahā-Kassapam etad avoca|| ||

Kacci te Kassapa khamanīyam kacci yāpanīyaṁ kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no abhikkamanti paṭikkamo sānaṁ paññāyati no abhikkamo ti|| ||

[page 080]

Na me bhante khamanīyaṁ na me yāpanīyaṁ bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paṭikammanti abhikkamo sānam paññāyati no patikkamo ti|| ||

4. Sattime Kassapa bojjhaṅgā mayā sammad akkhātā bhāvitā bahulīkatā abhiññāya sambodhāya nibbānāya samvattanti||
katame satta|| ||

Satisambojjhaṅgo kho Kassapa mayā sammad akkhāto bhāvito bahulīkato abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgo kho Kassapa mayā sammad akkhāto bhāvito bahulīkato abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati|| ||

Ime kho Kassapa satta bojjhaṅgā mayā sammad akkhātā bhāvitā bahulīkatā abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattantī ti|| ||

Taggha Bhagava bojjhaṅgā taggha Sugata bojjhaṅgā ti|| ||

5. Idam avoca Bhagavā||
attamano āyasmā Mahā-Kassapo Bhagavato bhāsitam abhinandi||
vuṭṭhāhi ca āyasmā Mahā-Kassapo tamhā ābādhā|| ||

Tathā pahīno cāyasmato Mahā-Kassapassa so ābhādho ahosī ti|| ||

 


 

15. Gilanā 2

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe|| ||

2. Tena kho pana samayena āyasmā Mahā-Moggalāno Gijjhakūṭe pabbate viharati ābhādhiko dukkhito bāḷhagilāno|| ||

3—5. Atha kho Bhagavā sāyanhasamayam paṭisallānā vuṭṭhito- -Tathā pahīno cāyasmato MahāMoggalānassa so ābādho ahosīti|| ||

[page 081]

 


 

16. Gilanā 3

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe|| ||

2. Tena kho pana samayena Bhagavā ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno|| ||

3. Atha kho āyasmā Mahā-Cundo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antam nisīdi|| ||

4. Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantam Mahā-Cundam Bhagavā etad avoca|| ||

Paṭibhantu taṁ Cunda bojjhaṅgā ti|| ||

5. Sattime bhante bojjhaṅgā Bhagavatā sammad akkhātā bhāvitā bahulīkatā abhiññāya sambodāya nibbānāya {saṁvattanti}||
katame satta|| ||

Satisambojjhaṅgo kho bhante Bhagavatā sammadakkhāto bhāvito bahulīkato abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgo kho bhante Bhagavatā sammadakkhāto bhāvito bahulīkato abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati|| ||

Ime kho bhante satta bojjhaṅgā Bhagavatā sammadakkhātā bhāvitā bahulīkatā abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattantīti|| ||

Taggha Cunda bojjhaṅgā taggha Cunda bojjhaṅgā ti|| ||

6. Idam avocāyasmā Mahā-Cundo samanuñño satthā āhosi||
vuṭṭhāhi ca Bhagavā tamhā ābādhā|| ||

Tathā pahīno ca Bhagavato so ābādho ahosīti|| ||

 


 

17. Pāraṅgāmi or Aparam

2. Sattime bhikkhave bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā apārāpāraṅgamanāya {saṁvattanti}||
katame satta|| ||

Satisambojjhaṅgo ... pe ...||
Upekhāsambojjhaṅgo|| ||

Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā apārāpāraṅgamanāya saṁvattantī ti|| ||

3. Idam avoca||

[page 082]

Appakā te manussesu... pe ...||
Te loke parinibbutā ti|| ||

 


 

18. Viraddho or Āraddho

2. Yesaṁ kesañci bhikkhave satta bojjhaṅgā viraddhā||
viraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī|| ||

Yesaṁ kesañci bhikkhave satta bojjhaṅgā āraddhā||
āraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī|| ||

Katame satta?|| ||

Satisambojjhaṅgo|| ||

... pe ...||
Upekhāsambojjhaṅgo|| ||

3. Yesaṁ kesañci bhikkhave ime satta bojjhaṅgā viraddhā||
viraddho tesam ariyo maggo sammā dukkhakkhayagāmī|| ||

Yesaṁ kesañci bhikkhave ime satta bojjhaṅgā āraddhā||
āraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhagāmī ti|| ||

 


 

19. Ariyo

2. Sattime bhikkhave bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā ariyā niyyānikā niyyanti takkarassa sammādukkhakkhayāya||
katame satta|| ||

Satisambojjhaṅgo ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgo|| ||

Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā ariyā niyyānikā niyyanti takkarassa sammādukkhakkhayāyāti|| ||

 


 

20. Nibbidā

2. Sattime bhikkhave bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattanti||
katame satta|| ||

Satisambojjhaṅgo ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgo|| ||

Ime kho bhikkhave satta bojjhāṅgā bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattantī ti|| ||

[page 083]

Gilānavaggo dutiyo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Pāṇā Suriyūpamā dve||
Gilānā apare tayo||
Pāraṅgāmī Viraddho ca||
Ariyo Nibiddāya cāti|| ||

 


 

Chapter III. Udāyi Vaggo

21. Bodhanā

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā ekām antaṁ nisīdi|| ||

3. Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Bojjhaṅgā bojjhaṅgāti bhante vuccanti|| ||

Kittāvatā nu kho bhante Bhojjhaṅgā ti vuccantī ti|| ||

Bodhāya saṁvattantīti kho bhikkhu||
tasmā Bhojjhaṅgāti vuccanti|| ||

3. Idha bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti||
... pe ...||
{Upekhāsambojjhaṅgam} bhāveti vivekanissitam virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇamiṁ|| ||

4. Bodhāya saṁvattantī ti kho bhikkhu tasmā Bojjhaṅgā ti vuccantī ti|| ||

 


 

22. Desanā

2. Satta vo bhikkhave bojjhaṅge desissāmi tam suṇātha|| ||

Katame ca bhikkhave satta bojjhaṅgā|| ||

Satisambojjhaṅgo||
... pe ...||
Upekhāsambojjhaṅgo|| ||

Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā ti|| ||

[page 084]

 


 

23. Ṭhānā

2. Kāmarāgaṭṭhāniyānam bhikkhave dhammānam manasikārabahulīkārā anuppanno ceva kāmacchando uppajjati uppanno ca kāmacchando bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

3. Byāpādaṭṭhāniyānam bhikkhave dhammānam manasikārabahulīkārā anuppanno ceva byāpādo uppajjati||
uppanno ca byāpado bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

4. Thīnamiddhaṭṭhāniyānam bhikkhave dhammānam manasikārabahulīkārā anuppannañ ceva thīnamiddham uppajjati||
uppannañca thīnamiddham bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

5. Uddhaccakukkaccaṭṭhāniyānam bhikkhave dhammānam manasikārabahulīkārā anuppannañ ceva uddhaccakukkuccam uppajjati||
uppannañ ca uddhaccakukkuccam bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

6. Vicikicchāṭṭhāniyānam bhikkhave dhammānam manasikārabahulīkārā anuppannā ceva vicikicchā uppajjati||
uppannā ca vicikicchā bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

7. Satisambojjhaṅgaṭṭhāniyānam bhikkhave dhammānam manasikārabahulīkārā anuppanno ceva satisambojjhaṅgo uppajjati||
upanno ca satisambojjhaṅgo bhāvanā pāripūriṁ gacchati ... pe ...|| ||

8. Upekhāsambojjhaṅgaṭṭhāniyānam bhikkhave dhammānam manasikārabahulīkārā anuppanno ceva upekhāsambojjhaṅgo uppajjati||
uppanno ca upekhāsambojjhaṅgo bhāvanā pāripūrim gacchatī ti|| ||

 


 

24. Ayoniso

2. Ayoniso bhikkhave manasikaroto anuppanno ceva kāmacchando uppajjati||
uppanno ca kāmacchando bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati||

[page 085]

3. Anuppanno ceva byāpādo uppajjati||
uppanno ca byāpādo bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

4. Anuppannaṁ ceva thīnamiddham uppajjati||
uppannañca thīnamiddham bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

5. Anuppannaṁ ceva uddhaccakukkaccam uppajjati||
uppannaṁ ca uddhaccakukkuccam bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

6. Anuppannā ceva vicikicchā uppajjati||
uppannā ca vivikicchā bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

7. Anuppanno ceva satisambojjhaṅgo nuppajjati uppano ca satisambojjhaṅgo nirujjhati ... pe ... Anuppanno ceva upekhāsambojjhaṅgo nuppajjati||
uppanno ca upekhāsambojjhaṅgo nirujjhati|| ||

8. Yoniso ca kho bhikkhave manasikaroto anuppanno ceva kāmacchando nuppajjati||
uppanno ca kāmacchando pahīyati|| ||

9. Anuppanno ceva byāpādo nuppajjati||
uppanno ca byāpādo pahīyati|| ||

10. Anuppannañ ceva thīnamiddhaṁ nuppajjati||
uppannaṁ ca ṭhīnamiddham pahīyati|| ||

11. Anuppannañ ceva uddhaccakukkuccaṁ nuppajjati||
uppannañca uddhaccakukkuccam pahīyati|| ||

12. Anuppannā ceva vicikicchā nuppajjati||
uppannā ca vicikicchā pahīyati|| ||

13. Anuppanno ceva satisambojjhaṅgo uppajjati||
uppanno ca satisambojjhaṅgo bhāvanā pāripūriṁ gacchati||
... pe ...|| || anuppanno ceva upekhāsambojjhaṅgo uppajjati||
uppanno ca upekhāsambojjhaṅgo bhāvanā pāripūriṁ gacchatī ti|| ||

 


 

25. Aparihāni

2. Satta vo bhikkhave aparihāniye dhamme desissāmi||
taṁ suṇātha|| ||

[page 086]

3. Katame ca bhikkhave satta aparihāniyā dhammā||
yad idam satta bojjhaṅgā|| ||

Katame satta?|| ||

Satisambojjhaṅgo ... pe ... upekhāsambojjhaṅgo|| ||

Ime kho bhikkhave satta aparihāniyā dhammā ti|| ||

 


 

26. Khayo

2. Yo bhikkhave maggo yā paṭipadā taṇhakkhayāya saṁvattati||
tam maggaṁ tam paṭipadam bhāvetha|| ||

3. Katamo ca bhikkhave maggo katamā ca paṭipadā taṇhakkhayāya {saṁvattati}||
yadidaṁ satta bojjhaṅgā||
katame satta|| ||

Satisambojjhaṅgo ... pe ... upekhāsambojjhaṅgo ti|| ||

4. Evaṁ vutte āyasmā Udāyi Bhagavantam etad avoca||
Katham bhāvitā nu kho bhante satta bojjhaṅgā katham bahulīkatā taṇhakkhayāya saṁvattantīti|| ||

5. Idha Udāyi bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossagaparināmiṁ vipulaṁ mahaggatam appamāṇam abyāpajjhaṁ||
tassa {satisambojjhaṅgam} bhāvayato viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇamiṁ vipulam mahaggatam appamāṇam abyāpajjhaṁ taṇhā pahīyati|| ||

tanhāya pahānā kammam pahīyati||
kammassa pahānā dukkham pahīyati|| ||

6—11. ti ... pe ...|| ||

12. Upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitam vossaggapariṇāmim vipulam mahaggatam appamāṇam abyāpajjhaṁ||
tassa upekhāsambojjhaṅgam bhāvayato viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ vipulam mahaggatam appamāṇam abyāpajjhaṁ taṇhā pahīyati

[page 087]

taṇhāya pahānā kammam pahīyati||
kammassa pahānā dukkham pahīyati|| ||

13. Iti kho Udāyi taṇhakkhayā kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo ti|| ||

 


 

27. Nirodho

2. Yo bhikkhave maggo yā paṭipadā taṇhānirodhāya saṁvattati||
tam {maggaṁ} tam paṭipadam bhāvetha|| ||

3. Katamo ca bhikkhave maggo katamā ca patipadā taṇhānirodhāya {saṁvattati}||
yad idaṁ satta bojjhaṅgā|| ||

Katame satta?|| ||

Satisambojjhaṅgo ... pe ... upekkāsambojjhaṅgo|| ||

4. Katham bhāvitā ca bhikkhave satta bojjhaṅgā katham bahulīkatā taṇhānirodhāya saṁvattanti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti||
viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇamiṁ ... pe ...||
upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

5. Evam bhāvitā kho bhikkhave satta bojjhaṅgā evam bahulīkatā taṇhānirodhāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

28. Nibbedho

2. Nibbedhabhāgiyaṁ vo bhikkhave maggaṁ desissāmi||
taṁ suṇātha|| ||

3. Katamo ca bhikkhave nibbedhabhāgiyo maggo|| ||

Yad idam satta bojjhaṅgā||
katame sattā||
Satisambojjhaṅgo ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgo ti|| ||

4. Evam vutte āyasmā Udāyi Bhagavantam etad avoca|| ||

Katham bhāvitā nu kho bhante satta bojjhaṅgā katham bahulīkatā nibbedhāya saṁvattantī ti|| ||

5. Idha Udāyi bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vipulam mahaggatam appamāṇam abyāpajjham

[page 088]

so satibojjhaṅgam bhāvitena cittena anibbiddhapubbam appadālitapubbam lobhakkhandham nibbijjhati padāleti||
anibbhiddhapubbam appadālitapubbam dosakkhandham nibbijjhati padāleti||
anibbiddhapubbam appadālitapubbam mohakkhandham nibbijjhati padāleti ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgam bhāveti vivekavirāga- nirodhanissitām vipulam mahaggatam appamāṇam abyāpajjhaṁ||
So upekhāsambojjhaṅgam bhāvitena anibbiddhapubbam appadālitapubbaṁ lobhakkhandham nibbijjhati padāleti||
anibbiddhapubbam appadālitapubbaṁ dosakkhandham nibbijjhati padāleti||
anibbiddhapubbam appadālitapubbam mohakkhandhaṁ nibbijjhati padāleti|| ||

6. Evam bhāvitā kho Udāyi satta bojjhaṅgā evam bahulīkatā nibbedhāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

29. Ekadhamma

2. Nāham bhikkhave aññam ekadhammam pi samanupassāmi yo evam bhāvito bahulīkato saṅyojaniyānaṁ dhammānam pahānāya saṁvattati||
yathayidam bhikkhave satta bojjhaṅgā||
katame satta|| ||

Satisambojjhaṅgo||
... pe ...||
Upekhāsambojjhaṅgo|| ||

3. Katham bhāvitā ca bhikkhave satta bojjhaṅgā katham bahulīkatā saṅyojaniyānam dhammānam pahānāya saṁvattanti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitaṁ||
... pe ...||
Upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evam bhāvitā kho bhikkhave satta bojjhaṅgā evam bahulīkatā saṅyojaniyānaṁ dhammānam pahānāya saṁvattanti|| ||

[page 089]

4. Katame ca bhikkhave saṅyojaniyā dhammā|| ||

Cakkhum bhikkhave saṅyojaniyo dhammo|| ||

Etthete uppajjanti saṅyojanavinibandhā ajjhosānā||
Jivhāsaṅyojaniyo dhammo||
etthete uppajjanti saṅyojanavinibandhā ajjhosānā|| ||

Manosaṅyojaniyo dhammo||
etthete uppajjanti saṅyojanavinibandhā ajjhosānā|| ||

Ime vuccanti bhikkhave saṅyojaniyā dhammā ti|| ||

 


 

30. Udāyi

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Sumbhesu viharati Setakam nāma Sumbhānam nigamo|| ||

2. Atha kho āyasmā Udāyi yena Bhagavā tenupasaṅkami||
... pe ...|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Udāyi Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Acchariyam bhante abbhutam bhante yāva bahukatañca me bhante Bhagavati pemañca gāravo ca hiri ca ottappañca||
Ahaṁ hi bhante pubbe agārikabhūto samāno abahukato ahosiṁ dhammena||
abahukato saṅghena||
so khvāham bhante Bhagavati pemañca gāravañca hiriṁ ca ottapañca sampassamāno agārasmā anagāriyam pabbajito||
tassa me Bhagavā dhammaṁ desesi|| ||

Iti rūpam iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthagamo|| ||

Iti vedanā||
... pe ...||
Iti saññā||
Iti saṅkhārā||
Iti viññāṇaṁ iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthagamo ti|| ||

4. So khvāham bhante suññāgāragato imesam pañcupādānakkhandhānam ukkujjāvakujjam samparivattento Idaṁ dukkhanti yathā bhūtam abbhaññāsiṁ||
Ayaṁ dukkhasamudayo ti yathābhūtam abbhaññāsim

[page 090]

Ayaṁ dukkhanirodho ti yathābhūtam abbhaññāsiṁ||
Ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam abbhaññāsiṁ|| ||

5. Dhammo ca me bhante abhisamito maggo ca paṭiladdho||
yo me bhāvito bahulīkato tathā tathā viharantam tathattāya upanessati||
yathāham Khīnā jāti vusitam brahmacariyaṁ nāparam itthattāyāti pajānissāmi||
Satisambojjhaṅgo me bhante paṭiladdho||
yo me bhāvito bahulīkato tathā tathā viharantam tathattāya upanessati yathāham Khīnājati- -itthattāyāti pajānissāmi ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgo kho me bhante pariladdho||
yo me bhāvito bahulīkato tathā tathā viharantam tathattāya upanessati||
yathāham Khīnā jāti- -itthattāyati pajānissāmi|| ||

Ayaṁ kho me bhante maggo paṭiladdho||
yo me bhāvito bahulīkato tathā tathā viharantam tathattāya upanessati yathāhaṁ Khīnā jati- -nāparam itthattāyāti pajānissāmī ti|| ||

6. Sādhu sādhu Udāyi eso hi te Udāyi maggo paṭiladdho||
yo te bhāvito bahulīkato tathā tathā viharantam tathattāya upanessati||
yathā tvaṁ Khiṇā jāti vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyā ti pajānissāmī ti|| ||

Udāyivaggo tatiyo|| ||

Tassa uddānaṁ:|| ||

Bodhanā Desānā Ṭhānā||
Ayoniso cāparihāni||
Khayo Nirodho Nibbedho||
Ekadhammo Udāyinā ti|| ||

[page 091]

 


 

Chapter IV. Nīvaraṇa Vaggo

31. Kusalā 1

2. Ye keci bhikkhave dhammā kusalākusalabhāgiyā kusalapakkhikā||
sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā||
appamādo tesaṁ dhammānam aggam akkhāyati|| ||

3. Appamattassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ satta bojjhaṅge bhāvessati||
satta bojjhaṅge bahulīkarissati|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu appamatto satta bojjhaṅge bhāveti||
satta bojjhaṅge bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitaṁ ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgam bhāveti vivekavirāga- nirodhanissitaṁ vossaggapariṇamiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu appamatto satta bojjhaṅge bhāveti||
sattabojjhaṅge bahulīkarotī ti|| ||

 


 

32. Kusalā 2

2. Ye keci bhikkhave dhammā kusalākusalabhāgiyā kusalapakkhikā||
sabbe te yoniso manasikāramūlakā yonisomanasikārasamosaraṇā||
yonisomanasikāro tesaṁ dhammānam aggam akkhāyati|| ||

3. Yoniso manāsikārasampannassetam bhikkhave bhikkhuno pātikaṅkhaṁ sattabojjhaṅge bhāvessati sattabojjhaṅge bahulīkarissati|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu yonisomanasikārasampanno sattabojjhaṅge bhāveti sattabojjhaṅge bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitaṁ ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu yonisomanasikārasampanno satta bojjhaṅge bhāveti satta- bahulīkaroti|| ||

[page 092]

 


 

33. Kilesa 1

2. Pañcime bhikkhave jātarūpassa upakkilesā||
Yehi upakkilesehi upakkiliṭṭham jātarūpaṁ na ceva mudu hoti||
na ca kammaniyaṁ na ca pabhassaram pabhāṅgu ca na ca sammā upeti kammāya|| ||

Katame pañca?|| ||

3. Ayo bhikkhave jātarūpassa upakkileso||
yena upakkilesena upakkiliṭṭhaṁ jātarūpaṁ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṁ na ca pabhassaram pabhaṅgu ca na ca sammā upeti kammāya|| ||

4. Loham bhikkhave jātarūpassa upakkileso||
yena upakkilesena uppakkiliṭṭham jātarūpaṁ||
... pe ...|| ||

5. Tipu bhikkhave jātarūpassa upakkileso||
... pe ...|| ||

6. Sīsam bhikkhave jātarūpassa upakkileso||
... pe ...|| ||

7. Sajjhum bhikkhave jātarūpassa upakkileso yena upakkilesena uppakkiliṭṭham jātarūpam na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṁ na ca pabhassaram pabhaṅgu ca na ca sammā upeti kammāya|| ||

8. Ime kho bhikkhave pañca jātarūpassa uppakkilesā yehi {upakkilesehi} uppakkiliṭṭhaṁ jātarūpaṁ na ceva mudu hoti||
na ca kammaniyaṁ na ca pabhassaram pabhaṅgu ca na ca sammā upeti kammāya|| ||

Evam eva kho bhikkhave pañcime cittassa upakkilesā|| ||

yehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṁ cittaṁ na ceva mudu hoti||
na ca kammaniyaṁ na ca pabhassaram pabhaṅgu ca na ca sammā samādhiyati āsavānaṁ khayāya|| ||

Katame pañca?|| ||

9. Kāmacchando bhikkhave cittassa upakkileso||
yena upakkilesena upakkiliṭṭhaṁ cittaṁ na ceva mudu hoti na ca kammaniyam na ca pabhassaraṁ pabhaṅgu ca na ca sammā sammādhiyati āsavānaṁ khayāya|| ||

10—13. ... pe ...|| ||

[page 093]

14. Ime kho bhikkhave pañca cittassa upakkilesā||
yehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṁ cittam na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṁ na ca pabhassaram pabhaṅgu ca na ca sammā samādhiyati āsavānaṁ khayāyā ti|| ||

 


 

34. Kilesa 2

2. Sattime bhikkhave bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattanti||
katame satta|| ||

3. Satibojjhaṅgo bhikkhave anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattati ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgo bhikkhave anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anuppakileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattati|| ||

4. Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchiriyāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

35. Yoniso 1

2. Ayoniso bhikkhave manasikaroto anuppanno ceva kāmacchando uppajjati||
uppanno ca kāmacchando bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

3. Anuppanno ceva byāpādo uppajjati||
uppanno ca byāpādo bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

4. Anuppannaṁ ceva thīnamiddham uppajjati||
uppannaṁ ca thīnamiddham bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

5. Anuppannañceva uddhaccakukkuccam uppajjati||
uppannañca uddhaccakukkuccam bhiyyobhāvāya vepullāya {saṁvattati}|| ||

[page 094]

6. Ayoniso ca bhikkhave manasikaroto anuppannā ceva vicikicchā uppajjati||
uppannā ca vicikicchā bhiyyobhāvāya vepullāya saṁvattati|| ||

 


 

36. Yoniso 2

2. Yoniso ca kho bhikkhave manasikaroto anuppanno ceva satisambojjhaṅgo uppajjati||
uppanno ca satisambojjhaṅgo bhāvanā pāripūrim gacchati||
... pe ...||
anuppanno ceva upekhāsambojjhāṅgo uppajjati||
uppanno ca {upekhāsambojjhaṅgo} bhāvanā pāripūriṁ gacchatīti|| ||

 


 

37. Vuddhi (or Aparihāni?)

2. Sattime bhikkhave bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vuddhiyā aparihānāya saṁvattanti|| ||

Katame satta?|| ||

3. Satisambojjhaṅgo ... pe ... upekhāsambojjhaṅgo|| ||

4. Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vuddhiyā aparihānāya saṁvattantīti|| ||

 


 

38. Āvaraṇa-Nīvaraṇa (or Nīvaraṇāvaraṇa)

2. Pañcime bhikkhave āvaraṇā nīvaraṇā cetaso uppakkilesā paññāya dubbalīkaraṇā|| ||

Katame pañca?|| ||

3. Kāmacchando bhikkhave āvaraṇo nīvaraṇo cetaso upakkileso paññāya dubbalīkaraṇo||
Byāpādo bhikkhave āvaraṇo nīvaraṇo cetaso uppakkileso paññāya dubbalīkaraṇo|| ||

Thīnamiddham bhikkhave āvaraṇaṁ nīvaraṇaṁ cetaso upakkilesam paññāya dubbalīkaraṇaṁ||
Uddhaccakukkuccam bhikkhave āvaraṇaṁ nīvaraṇaṁ cetaso upakkilesam paññāya dubbalīkaraṇaṁ

[page 095]

Vicikicchā bhikkhave āvaranā nīvaraṇā cetaso uppakkilesā paññāya dubbalīkaraṇā|| ||

4. Ime kho bhikkhave pañca āvaranā nīvaraṇā cetaso upakkilesā paññāya dubbulīkaraṇā|| ||

5. Sattime bhikkhave bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anuppakkilesā bhavitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattanti|| ||

Katame satta?|| ||

6. Satisambojjhaṅgo bhikkhave anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjavimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattati ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgo bhikkhave anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anuppakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattati|| ||

7. Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇa cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattanti|| ||

8. Yasmim bhikkhave samaye ariyasāvako aṭṭhiṁ katvā manasikatvā sabbacetaso sammannāharitvā ohitasoto dhammaṁ suṇāti||
imassa pañca nīvaraṇā tasmiṁ samaye na honti||
satta bojjhaṅgā tasmiṁ samaye bhāvanā pāripūriṁ gacchanti|| ||

9. Katame pañca nīvaraṇā tasmiṁ samaye na honti|| ||

Kāmacchandanīvaraṇaṁ tasmiṁ samaye na hoti|| ||

Byāpādanīvaraṇam ... pe ...Thīnamiddhanivaraṇaṁ tasmiṁ samaye na hoti|| ||

Uddhaccakukkuccanīvaraṇaṁ tasmiṁ samaye na hoti|| ||

Vicikicchānīvaraṇaṁ tasmiṁ samaye na hoti|| ||

Imassa pañca nīvaraṇā tasmiṁ samaye na honti.|| ||

10. Katame satta bojjhaṅgā tasmiṁ samaye bhāvanā pāripūriṁ gacchanti|| ||

Satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhāvanā pāripūriṁ gacchati||
... pe ...|| ||

Upekhāsambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhāvanā pāripūrim gacchati|| ||

[page 096]

11. Yasmiṁ bhikkhave samaye ariyasāvako aṭṭhiṁ katvā manasi katvā sabbacetaso samannāharitvā ohitasoto dhammaṁ suṇāṭi||
imassa pañca nīvaraṇā tasmiṁ samaye na honti||
ime satta bojjhaṅgā tasmiṁ samaye bhāvanā pāripūriṁ gacchantī ti|| ||

 


 

39. Rukkham

2. Santi bhikkhave mahārukkhā aṇubījā mahākāyā rukkhānaṁ ajjhārūhā||
ye hi rukkhā ajjhāruḷhā obhaggavibhaggā vipatitā senti|| ||

3. Katame ca bhikkhave mahārukkhā aṇubījā mahākāyā rukkhānam ajjhārūhā ye hi rukkhānam ajjhārūḷhā obhaggavibhaggā vipatitā senti|| ||

Seyyathīdam assattho nigrodho pilakkho udumbaro kacchako kapitthako|| ||

Ime kho te bhikkhave mahārukkhā aṇubījā mahākāyā rukkhānam ajjhārūhā ye hi rukkhā ajjhārūḷha obhaggavibhaggā vipatitā senti|| ||

4. Evam eva kho bhikkhave idhekacco kulaputto yādisake kāme ohāya agārasmā anāgāriyam pabbajito hoti||
so tādisakehi vā kāmehi tato vā pāpiṭṭhatarehi obhaggavibhaggo vipatito seti|| ||

5. Pañcime bhikkhave āvaraṇā nīvaraṇā cetaso ajjhārūhā paññāya dubbalīkaraṇā|| ||

Katame pañca?|| ||

Kāmacchando bhikkhave āvaraṇo nīvaraṇo cetaso ajjhārūho paññāya dubbalīkaraṇo|| ||

Byāpādo bhikkhave āvaraṇo nīvaraṇo cetaso ajjhārūho paññāya dubbalīkaraṇo|| ||

Thīnamiddham bhikkhave āvaraṇaṁ nīvaraṇaṁ cetaso ajjhārūham paññāya dubbalīkaraṇaṁ|| ||

Uddhaccakukkuccam bhikkhave āvaraṇam nīvaraṇam cetaso ajjhārūhaṁ paññāya dubbalīkaraṇaṁ|| ||

Vicikicchā bhikkhave āvaraṇā nīvaraṇā ajjhārūhā paññaya dubbalīkaraṇā|| ||

Ime kho bhikkhave pañca āvaranā nīvaraṇā cetaso ajjhārūhā paññāya dubbalīkaraṇā

[page 097]

6. Sattime bhikkhave bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anajjhārūhā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattanti||
katame satta|| ||

Satisambojjhaṅgo bhikkhave anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anajjhārūho bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattati||
... pe ...|| ||

Upekhāsambojjaṅgo bhikkhave anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anajjārūho bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattati|| ||

Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anajjhārūhā bhāvitā bahulīkatā vijjavimuttiphalasacchikiriyāya saṁvatta tī ti|| ||

 


 

40. Nīvaraṇaṁ

2. Pañcime bhikkhave nīvaraṇā andhakaraṇā acakkhukaraṇā aññāṇakaraṇā paññānirodhikā vighātapakkhiyā anibbānasaṁvattanikā|| ||

Katame pañca?|| ||

Kāmacchandanīvaraṇam bhikkhave andhakaraṇam āññāṇakaraṇam acakkhukaraṇam paññānirodhikaṁ vighātapakkhiyam anibbāna{saṁvattanikaṁ}||
Byāpādanīvaraṇam bhikkhave ||... pe ...||
Thīnamiddhanīvaraṇam bhikkhave ||... pe ...||
Uddhaccakukkuccanīvaraṇam bhikkhave ||... pe ...|| ||

Vicikicchānīvaraṇam bhikkhave andhakaraṇam acakkhukaraṇam aññāṇakaraṇam aññānirodhikaṁ vighātapakkhiyam anibbānasaṁvattanikaṁ|| ||

Ime kho bhikkhave pañcanīvaraṇā andhakaraṇā acakkhukaraṇā aññāṇakaraṇā paññānirodhikā vighātapakkhiyā anibbānasaṁvattanikā|| ||

3. Sattime bhikkhave bojjhaṅgā cakkhukaraṇā ñāṇakaraṇā paññāvuddhiyā avighātapakkhiyā nibbānasaṁvattanikā|| ||

Katame satta?|| ||

Satisambojjhaṅgo bhikkhave cakkhukaraṇo ñāṇakaraṇo paññāvuddhiyo avighātapakkhiyo nibbānasaṁvattaniko||
... pe ...|| ||

Upekhāsambojjhaṅgo bhikkhave cakkhukaraṇo ñāṇakaraṇo paññāvuddhiyo avighātapakkhiyo nibbānasaṁvattaniko|| ||

Ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā cakkhukaraṇā ñaṇakaraṇā paññavuddhiyā avighātapakkhiyā nibbānasaṁvattanikāti

[page 098]

Nīvaraṇavaggo catuttho|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Dve Kusalā Kilesā ca||
Dve Yoniso ca Vuddhi ca||
Āvaraṇo Aparihāni||
Nīvaraṇavaraṇa Rukkhaṁ||
Nīvaraṇañca te dasāti|| ||

 


 

Chapter V. Cakkavatti Vaggo

41. Vidhā

1. Sāvatthi nidānaṁ|| ||

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā tisso vidhā pajahiṁsu||
sabbe te satannam bojjhaṅgānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

Ye hi keci bhikkhave anāgatam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā tisso vidhā pajahissanti||
sabbe te sattannam bojjhaṅgānam bhavitattā bahulīkatattā|| ||

Ye hi keci bhikkhave etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā tisso vidhā pajahanti||
sabbe te sattannam bojjhaṅgānam bhavitattā bahulīkatattā|| ||

3. Katamesaṁ sattannaṁ bojjhaṅgānaṁ|| ||

Satisambojjhaṅgassa ... pe ... upekhāsambojjhaṅgassa||
4. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā tisso vidhā pajahiṁsu||
... pe ...||
pajahissanti||
... pe ...||
pajahanti||
sabbe te imesaññeva sattannam bojjhaṅgānam bhāvitattā bahulīkatattā ti|| ||

[page 099]

 


 

42. Cakkavatti

2. Rañño bhikkhave cakkavattissa pātubhāvā sattannam ratanānam pātubhāvo hoti|| ||

Katamesaṁ sattannaṁ|| ||

3. Cakkaratanassa pātubhāvo hoti||
hatthiratanassaassaratanassa||
maṇiratanassa||
itthiratanassa||
gahapatiratanassa-||
parināyakaratanassa pātubhāvo hoti|| ||

Rañño bhikkhave cakkavattissa pātubhāvā imesaṁ sattannam ratanānam pātubhāvo hoti|| ||

4. Tathāgatassa bhikkhave pātubhāvā arahato sammāsambuddhassa sattannam bojjhaṅgaratanānam pātubhāvo hoti|| ||

Katamesaṁ sattannaṁ|| ||

5. Satisambojjhaṅgaratanassa pātubhāvo hoti||
... pe ...|| ||

Upekhāsambojjhaṅgaratanassa pātubhavo hoti|| ||

Tathāgatassa bhikkhave pātubhāvā arahato sammāsambuddhassa imesaṁ sattannam bojjhaṅgaratanānaṁ pātubhāvo hoti ti|| ||

 


 

43. Māro

2. Mārasenapamaddanaṁ vo bhikkhave maggaṁ desissāmi||
taṁ suṇātha|| ||

3. Katamo ca bhikkhave mārasenapamaddano maggo||
yadidam satta bojjhaṅgā|| ||

Katame satta?|| ||

Satisambojjhaṅgo||
pa-pe|| ||

Upekhāsambojjhaṅgo|| ||

Ayaṁ kho bhikkhave mārasenapamaddano maggo ti|| ||

 


 

44. Duppañño

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkami|| ... pe ...|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Duppañño eḷamūgo duppañño eḷamūgo ti bhante vuccati||
kittāvatā nu kho bhante Duppañño eḷamūgo ti vuccatī ti|| ||

4. Sattannaṁ kho bhikkhu bojjhaṅgānam abhāvitattā abahulīkatattā duppañño eḷamūgo ti vuccati|| ||

Katamesaṁ sattannaṁ?|| ||

[page 100]

Satisambojjhaṅgassa ... pe ... Upekhāsambojjhaṅgassa|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhu sattannaṁ bhojjhaṅgānam abhāvitattā abahulīkatattā Duppañño eḷamūgo ti vaccatī ti|| ||

 


 

45. Paññavā

3. Paññavā aneḷamūgo paññavā aneḷamūgo ti bhante vuccati||
Kittāvatā nu kho bhante paññavā anelamūgoti vuccatī ti|| ||

4. Sattannaṁ kho bhikkhu bojjhaṅgānam bhāvitattā bahulīkatattā Paññavā aneḷamūgo ti vuccati|| ||

Katamesaṁ sattannaṁ?|| ||

Satisambojjhaṅgassa||
... pe ...|| ||

Upekhāsambojjaṅgassa|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhu sattannam bojjhaṅgānam bhāvitattā bahulīkatattā Paññavā aneḷamūgo ti vuccatī ti|| ||

 


 

46. Daliddo

3. Daliddo daliddo ti bhante vuccati||
kittāvatā nu kho bhante Daliddo ti vuccatī ti|| ||

4. Sattannaṁ kho bhikkhu bojjhaṅgānam abhāvitattā abahulīkatattā Daliddo ti vuccati|| ||

Katamesam sattannaṁ?|| ||

Satisambojjhaṅgassa||
... pe ...|| ||

Upekhādambojjhāṅgassa|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhu sattannam bojjhaṅgānam abhāvitattā abahulīkatattā Daliddo ti vuccatī ti|| ||

 


 

47. Adaliddo

3. Adaliddo adaliddo ti bhante vuccati||
kittāvatā nu kho bhante Adaliddo ti vuccatī ti|| ||

4. Sattannaṁ kho bhikkhu bojjhaṅgānam bhāvitattā bahulīkatattā Adaliddo ti vuccati|| ||

Katamesaṁ sattannaṁ?|| ||

Satisambojjhaṅgassa||
... pe ...|| ||

Upekhāsambojjhaṅgassa|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhu sattanam bojjhaṅgānām bhāvitattā bahulīkatattā Adaliddo ti vuccatī ti|| ||

[page 101]

 


 

48. Ādicco

2. Adiccassa bhikkhave udayato etam pubbaṅgamaṁ etam pubbanimittam yadidam aruṇuggaṁ||
evam eva kho bhikkhave bhikkhuno sattannam bhojjhaṅgānam uppādāya etam pubbaṅgamam etam pubbanimittaṁ yad idaṁ kalyāṇamittatā|| ||

3. Kalyāṇamittassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ satta bojjhaṅge bhāvessati||
satta bojjhaṅge bahulīkarissati|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto satta bojjhaṅge bhāveti- -bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitaṁ ... pe ... upekhāsambojjhaṅgam bhāveti vivekavirāga- nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto sattabojjhaṅge bhāveti sattabojjhaṅge bahulīkarotī ti|| ||

 


 

49. Aṅga

2. Ajjhattikam bhikkhave aṅgan ti karitvā nāññam ekaṅgam pi samanupassāmi sattannam bojjhaṅgānam uppādāya||
yathayidam bhikkhave yonisomanasikāro|| ||

3. Yonisomanasikarasampannassetam bhikkhave bhikkhuno pātikaṅkhaṁ satta bojjhaṅge bhāvessati- bahulīkarissati|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu yoniso manasikārasampanno satta bojjhaṅge bhāveti satta bojjhaṅge bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitaṁ ... pe ... upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitam vossaggapariṇāmiṁ|| ||

5. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu yoniso manasikārasampanno sattabojjhaṅge bhāveti||
satta bojjhaṅge bahulī karotī ti|| ||

[page 102]

 


 

50. Aṅga 2

2. Bāhiram bhikkhave aṅgan ti kāritvā nāññam ekaṅgam pi samanupassāmi||
sattannam bojjhaṅgānam uppādāya||
yathayidam bhikkhave kalyāṇamittatā|| ||

3. Kalyāṇamittassetam bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ satta bojjhaṅge bhāvessati- bahulīkarissati|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto satta bojjhaṅge bhāveti -bahulīkaroti|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitaṁ||
... pe ...||
upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ|| ||

5. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto sattabojjhaṅge bhāveti- bahulīkarotī ti|| ||

Cakkavattivaggo pañcamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Vidhā Cakkavatti Māro||
Duppañño Paññavena ca||
Daliddo Adaliddo ca||
Ādicco Aṅgena te dasā ti|| ||

 


 

Chapter VI. Bojjaṅgasākaccaṁ

Sāvatthi nidānaṁ|| ||

51. Ahāra

2. Pañcannaṁ ca bhikkhave nīvaraṇānam sattannañca bojjhaṅgānam āhārañca anāhārañca desissāmi||
taṁ suṇātha|| ||

I. Āhāro Nīvaraṇāṁ

3. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāya uppannassa vā kāmacchandassa bhiyyobhāvāya vepullāya

[page 103]

Atthi bhikkhave subhanimittaṁ||
tattha ayonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāya uppannassa vā kāmacchandassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

4. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā byāpādassa uppādāya uppannassa vā byāpādassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave paṭighanimittaṁ||
tattha ayonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā byāpādassa uppādāya uppannassa vā byāpādassa bhiyyo bhāvaya vepullāya|| ||

5. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā thīnamiddhassa upādāya uppannassa vā thīnamiddhassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhan arati tandivijambhitā bhattasammado cetaso ca līnattam||
tattha ayonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā thīnamiddhassa uppādāya uppannassa vā thīnamiddhassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

6. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā uddhaccakukkuccassa uppādāya uppannassa vā uddhaccakukkuccassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave cetaso avūpasamo||
tattha ayoniso manasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā uddhaccakukkuccassa uppādāya uppannassa vā uddhaccakukkuccassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

7. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannāya vā vicikicchāya uppādāya uppannāya vā vicikicchāya bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave vicikicchāṭṭhāniyā dhammā||
tattha ayoniso manasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannāya vā vicikicchāya uppādāya uppannāya vā vicikicchāya bhiyyobhāvanāya vepullāya|| ||

II. Āhāro Bojjhaṅgānaṁ

8. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā satisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave satisambojjhaṅgaṭṭhāniyā dhammā

[page 104]

tattha yoniso manasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā satisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

9. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya paripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave kusalākusalā dhammā sāvajjānavajjā dhammā hīnapaṇītā dhammā kaṇhasukkasappaṭibbāgā dhammā||
tattha yonisomanasikārabahulikāro ayam āhāro anuppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

10. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave ārambhadhātu nikkamadhātu parakkamadhātu||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

11. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā pītisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave pītisambojjhaṅgaṭṭhāniyā dhammā||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā pītisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

12. Ko ca bhi- āhāro anuppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya parīpūriyā|| ||

Atthi bhi- kāyapassaddhi cittapassaddhi||
tattha yoniso manasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

[page 105]

13. Ko ca bhi- āhāro anuppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripuriyā|| ||

Atthi bhi- samathanimittam avyagganimittam||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

14. Ko ca bhikkhave āhāro anuppannassa vā upekhasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā upekhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya paripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave upekhāsambojjhaṅgaṭṭhaniyā dhammā||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam āhāro anuppannassa vā upekhāsambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā upekhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

III. Anāhāro Nīvaraṇānaṁ

15. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāya uppannassa vā kāmacchandassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave asubhanimittam||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam anāhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāya uppannassa vā kāmacchandassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

16. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā byāpādassa uppādāya uppannassa vā byāpādassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave mettācetovimutti||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam anāhāro anuppannassa vā byāpādassa uppādāya uppannassa vā byāpādassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

17. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā thīnamiddhassa uppādāya uppannassa vā thīnamiddhassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave ārambhadhātu nikkamadhātu parakkamadhātu||
tattha yoniso manasikāra bahulīkāro ayam anāhāro anuppannassa vā thīnamiddhassa uppādāya uppannassa vā thīnamiddhassa bhiyyobhāvāya vepullāya

[page 106]

18. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā uddhaccakukkuccassa uppādāya uppannassa vā uddhaccakukkuccassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave cetaso vūpasamo||
tattha yoniso manasikārabahulīkāro ayam anāhāro anuppannassa vā uddhaccakukkuccassa uppādāya uppannassa vā uddhaccakukkuccassa bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

19. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannāya vā vicikicchāya uppādāya uppannāya vā vicikicchāya bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

Atthi bhikkhave kusalākusalā dhammā sāvajjānavajjā dhammā hīnapaṇītā dhammā kaṇhasukkasappaṭibhāgā dhammā||
tattha yonisomanasikārabahulīkāro ayam anāhāro anuppannāya vā vicikicchāya uppādāya uppannāya vā vicikicchāya bhiyyobhāvāya vepullāya|| ||

IV. Anāhāro Bojjhaṅgānaṁ

20. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā satisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave satisambojjhaṅgaṭṭhāniyā dhammā||
tattha amanasikārabahulīkāro ayam anāhāro anuppannassa vā satisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

21. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthibhikkhave kusalākusalā dhammā sāvajjānavajjā dhammā hīnapaṇītā dhammā kaṇhasukkasappaṭibhāgā dhammā||
tattha amanasikārabahulīkāro ayam anāhāro anuppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

22. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā

[page 107]

Atthi bhikkhave ārambhadhātu nikkamadhātu parakkamadhātu||
tattha amanasikārabahulīkāro ayam anāharo anuppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā viriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

23. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā pītisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave pītisambojjhaṅgaṭṭhāniyā dhammā||
tattha amanasikārabahulīkaro ayam anāhāro anuppannassa vā pītisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

24. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāyapāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave kāyapassaddhi cittapassaddhi||
tattha amanasikārabahulīkāro ayam anāhāro anuppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

25. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave samathanimittam abyagganimittam||
tattha amanasikārabahulīkāro ayam anāhāro anuppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

26. Ko ca bhikkhave anāhāro anuppannassa vā upekhāsambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā upekhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā|| ||

Atthi bhikkhave upekhāsambojjhaṅgaṭṭhāniyā dhammā||
tattha amanasikārabahulīkāro ayam anāhāro anuppannassa vā upekhāsambojjhaṅgassa uppādāya uppannassa vā uppekhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā ti|| ||

[page 108]

 


 

52. Pariyāya

2. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Sāvatthim piṇḍaya pavisiṁsu|| ||

3. Atha kho tesam bhikkhūnam etad ahosi|| ||

Atippago kho tāva Sāvatthiyam piṇḍāya carituṁ||
yaṁ nuna mayaṁ yena aññatitthiyānam ārāmo tenupasaṅkamayyemā ti|| ||

4. Atha kho te bhikkhū yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodiṁsu||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

Eka-m-antaṁ nisinne kho te bhikkhū aññatitthiyā paribbājakā etad avocuṁ|| ||

5. Samaṇo āvuso Gotamo sāvakānam evaṁ dhammaṁ deseti||
Etha tumhe bhikkhave pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe sattabojjhaṅge yathābhūtam bhāvethāti|| ||

Mayam pi kho āvuso sāvakānam evaṁ dhammaṁ desema||
Etha tumhe āvuso pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe satta bojjhaṅge yathābhūtam bhāvethāti|| ||

Idha no āvuso ko viseso ko adhippāyo||
kiṁ nānākaraṇaṁ samaṇassa vā Gotamassa amhākaṁ vā yadidam dhammadesanāya vā dhammadesanam anusāsaniyā vā anusāsanin ti|| ||

6. Atha kho te bhikkhū tesam aññatitthiyānam paribbajakānam bhāsitaṁ neva abhinandiṁsu nappaṭikkosiṁsu||
anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṁsu|| ||

Bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṁ ājānissāmāti|| ||

7. Atha kho te bhikkhū Sāvatthiyaṁ piṇḍaya caritvā pacchābhattaṁ piṇḍapātapatikkantā yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

[page 109]

8. Eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ|| ||

Idha mayam bhante pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Sāvatthim piṇḍaya pavisimha||
tesaṁ no bhante amhākam etad ahosi||
Atippago kho tāva Sāvatthiyam piṇḍāya carituṁ yaṁ nuna mayaṁ yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkameyyāmā ti|| ||

Atha kho mayam bhante yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkamimha||
upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodimha||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdimha||
Eka-m-antaṁ nisinne kho amhe bhante te aññatitthiyā paribbājakā etad avocuṁ|| ||

9. Samaṇo āvuso Gotamo sāvakānam evam dhammaṁ deseti -anusāsaniyā vā anusāsaninti|| ||

10. Atha kho mayam bhante tesam aññatitthiyānam paribbājakānam bhāsitaṁ neva abhinandimha na paṭikkosimha||
anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyasanā pakkamimha Bhagavato santike etassa bhāsitassa attham ājānissāmāti|| ||

11. Evaṁ vādino bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evam assu vacaniyā|| ||

Atthi panāvuso pariyāyo yam pariyāyam āgamma pañca nīvaraṇā dasa honti||
satta bojjhaṅgā catuddasā ti|| ||

Evam puṭṭhā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā na ceva sampāyissanti uttariñca vighātam āpajjissanti|| ||

12. Tam kissa hetu|| ||

Yathā tam bhikkhave avisayasmiṁ||
nāhaṁ tam bhikkhave passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sasamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yo imesam pañhānaṁ veyyākaraṇena cittam ārādheyya aññatra tathāgatena vā Tathāgatasāvakena vā ito vā pana sutvā|| ||

[page 110]

I. Pañca Dasa Honti

13. Katamo ca bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma pañca nīvaraṇā dasa honti|| ||

14. Yad api bhikkhave ajjhattam kāmacchando tad api nīvaraṇaṁ||
yad api bahiddhā kāmacchando tad api nīvaraṇaṁ Kāmacchandanīvaraṇaṁ ti iti hidam uddesam āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayaṁ hoti|| ||

15. Yad api bhikkhave ajjhattam byāpādo tadapi nīvaraṇaṁ||
yad api bahiddhā byāpādo tad api nīvaraṇam Byāpādanīvaraṇan ti iti hidam uddesaṁ āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayaṁ hoti|| ||

16. Yad api bhikkhave thīnaṁ tad api nīvaraṇam||
yadapi middham tad api nīvaranaṁ Thīnamiddhanīvaraṇam ti iti hidam uddesam āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayaṁ hoti|| ||

17. Yad api bhikkhave uddhaccaṁ tad api nīvaraṇaṁ yad api kukkuccaṁ tad api nīvaraṇam Uddhacca kukkucca nīvaraṇan ti iti hidam uddesam āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayaṁ hoti|| ||

18. Yad api bhikkhave ajjhattam dhammesu vicikicchā tad api nīvaraṇaṁ||
yad api bāhiddhā dhammesu vicikicchā tad api nīvaraṇam Vicikicchānīvaraṇan ti Iti hidam uddesam āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayaṁ hoti|| ||

19. Ayam kho bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma pañca nīvaraṇā dasa honti|| ||

II. Satta Catuddasa Honti

20. Katamo ca bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma satta bojjhaṅgā catuddasa honti|| ||

21. Yad api bhikkhave ajjhattam dhammesu sati tad api satisambojjhaṅgo||
yad api bahiddhā dhammesu sati tad api satisambojjhaṅgo Satisambojjhaṅgo ti iti hidam uddesam āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayaṁ hoti|| ||

[page 111]

22. Yad api bhikkhave ajjhattaṁ dhammesu paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṁsam āpajjati tad api dhammavicayasambojjhaṅgo|| ||

Yad api bahiddhā dhammesu paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṁsam āpajjati||
tad api dhammavicayasambojjhaṅgo Dhammavicayasambojjhaṅgo ti iti hidam uddesaṁ āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayaṁ hoti|| ||

23. Yad api bhikkhave kāyikaṁ viriyaṁ tad api viriyasambojjhaṅgo||
yad api cetasikaṁ viriyaṁ tad api viriyasambojjhaṅgo Viriyasambojjhaṅgo ti iti hidam uddesam āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayaṁ hoti|| ||

24. Yad api bhikkhave savitakkasavicārā pīti tad api pītisambojjhaṅgo||
yad api avitakka avicārā pīti tad api pītisambojjhaṅgo Pītisambojjhaṅgo ti iti hidam uddesam āgacchati||
tad aminā petam parīyāyena dvayaṁ hoti|| ||

25. Yad api bhikkhave kāyapassaddhi tad api passaddhisambojjhaṅgo||
yad api cittapassaddhi tad api passaddhisambojjhaṅgo Passaddhisambojjhaṅgo ti iti hidam uddesam āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayam hoti|| ||

26. Yad api bhikkhave savitakko savicāro samādhi tad api samādhisambojjhaṅgo||
yad api avitakko avicāro samādhi tad api samādhisambojjhaṅgo Samādhisambojjhaṅgo ti iti hi uddesam āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayaṁ hoti|| ||

27. Yad api bhikkhave ajjhattam dhammesu upekhā tad api upekhāsambojjhaṅgo||
yad api bahiddhā dhammesu upekhā tad api upekhāsambojjhaṅgo Upekhāsambojjhaṅgo ti iti hidam uddesam āgacchati||
tad aminā petam pariyāyena dvayaṁ hoti|| ||

28. Ayaṁ kho bhikkhave pariyāyo||
yam pariyāyam āgamma satta bojjhaṅgā catuddasā ti|| ||

[page 112]

 


 

53. Aggi

2. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Sāvatthiṁ piṇḍaya pavisiṁsu|| ||

3—10. Pariyāyasuttasadisaṁ|| ||

11. Evam vādino bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evam assu vacanīyā|| ||

Yasmim āvuso samaye līnaṁ cittaṁ hoti||
katamesaṁ tasmiṁ samaye bojjhaṅgānam akālo bhāvanāya||
katamesaṁ tasmiṁ samaye bojjhaṅgānam kālo bhāvanāya|| ||

Yasmim panāvuso samaye uddhataṁ cittaṁ hoti||
katamesaṁ tasmiṁ samaye bojjhaṅgānam akālo bhāvanāya||
katamesam tasmiṁ samaye bojjhaṅgānaṁ kālo bhāvanāyā ti|| ||

Evam puṭṭhā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā na ceva sampāyissanti uttariṁ ca vighātam āpajjissanti|| ||

12. Tam kissa hetu|| ||

Yathā tam bhikkhave avisayasmiṁ|| ||

Nāhaṁ tam bhikkhave passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sasamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yo imesam pañhānaṁ veyyakāraṇena cittam ārādheyya aññatra tathāgatena vā Tathāgatasāvakena vā ito vā pana sutvā|| ||

I. Akālo

13. Yasmiṁ bhikkhave samaye līnaṁ cittaṁ hoti||
akālo tasmiṁ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya||
akālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya akālo upekhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Līnam bhikkhave cittam tam etehi dhammehi dussamuṭṭhāpayaṁ hoti|| ||

14. Seyyathā pi bhikkhave puriso parittam aggim ujjāletukāmo assa||
So tattha allāni ceva tiṇāni pakkhipeyya allāni ca gomayāni pakkhipeyya allāni ca kaṭṭhani pakkhipeyya udakavātañca dadeyya paṁsukāna ca okireyya bhabbo nu kho so puriso parittam aggim ujjāletuṁ

[page 113]

No hetam bhante|| ||

Evam eva kho bhikkhave yasmiṁ samaye līnaṁ cittam hoti||
akālo tasmiṁ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya||
akālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya||
akālo upekhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

līnam bhikkhave cittaṁ tam etehi dhammehi dussamuṭṭhāpayaṁ hoti|| ||

II. Kālo|| ||

15. Yasmiṁ ca kho bhikkhave samaye līnaṁ cittaṁ hoti||
kālo {tasmiṁ} samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya kālo viriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya kālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya|| ||

Tam kissa hetu||
līnaṁ bhikkhave cittaṁ tam etehi dhammehi susamuṭṭhāpayaṁ hoti|| ||

16. Seyyathā pi bhikkhave puriso parittam aggim ujjāletukāmo assa||
so tattha sukkhāni ceva tiṇāni pakkhipeyya sukkhāni gomayāni pakkhipeyya sukkhāni kaṭṭhāni pakkhipeyya||
mukhavātañca dadeyya na ca paṁsukena okireyya||
bhabbo nu kho so puriso parittam aggim ujjāletun ti|| ||

Evam bhante|| ||

Evaṁ eva kho bhikkhave yasmiṁ samaye līnaṁ cittaṁ hoti||
kālo tasmiṁ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya||
kālo viriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya||
kālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

līnaṁ bhikkhave cittaṁ tam etehi dhammehi susamuṭṭhāpayaṁ hoti|| ||

III. Akālo|| ||

17. Yasmim bhikkhave samaye uddhataṁ cittaṁ hoti||
akālo tasmiṁ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya||
akālo viriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya||
akālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya

[page 114]

Taṁ kissa hetu?|| ||

Uddhatam bhikkhave cittaṁ tam etehi dhammehi duvūpasamayaṁ hoti|| ||

18. Seyyathā pi bhikkhave puriso mahantam aggikhandhaṁ nibbāpetukāmo assa||
so tattha sukkhāni ceva teṇāni pakkhipeyya sukkhāni gomayāni pakkhipeyya sukkhānī ca kaṭṭhāni pakkhipeyya mukhavātañca dadeyya na ca paṁsukena okireyya||
bhabbo nu kho so puriso mahantam aggikhandhaṁ nibbāpetun ti|| ||

No hetam bhante|| ||

Evam eva kho bhikkhave yasmiṁ samaye uddhataṁ cittaṁ hoti||
akālo tasmiṁ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya||
akālo {viriyasambojjhaṅgassa} bhāvanāya||
akālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

uddhatam bhikkhave cittaṁ tam etehi dhammehi duvūpasamayam hoti|| ||

IV. Kālo|| ||

19. Yasmiṁ ca kho bhikkhave samaye uddhataṁ cittaṁ hoti||
kālo tasmiṁ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya||
kālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya||
kālo upekhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

uddhatam bhikkhave cittaṁ tam etehi dhammehi suvūpasamayaṁ hoti|| ||

20. Seyyathā pi bhikkhave puriso mahantam aggikhandhaṁ nibbāpetukāmo assa||
so tattha allāni ceva tiṇāni pakkhipeyya allāni ca gomayāni pakkhipeyya- allāni ca kaṭṭhāni pakkhipeyya udakavātañ ca dadeyya||
paṁsukena ca okireyya||
bhabbo nu kho so puriso mahantam aggikhandhaṁ nibbāpetunti|| ||

Evam bhante||
Evam eva kho bhikkhave yasmim samaye uddhataṁ cittaṁ hoti

[page 115]

kālo tasmiṁ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya||
kālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya||
kālo upekhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

uddhatam bhikkhave cittaṁ tam etehi dhammehi suvūpasamayaṁ hoti|| ||

21. Satim ca kvāham bhikkhave sabbatthikaṁ vadāmīti|| ||

 


 

54. Mettam

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Koliyesu viharati Haliddavasaṇaṁ nāma Koliyānaṁ nigamo|| ||

2. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Haliddavasanam piṇḍāya pavisiṁsu|| ||

3. Atha kho tesam bhikkhūnam etad ahosi||
Atippago kho tāva Haliddavasane piṇḍāya carituṁ||
yaṁ nuna mayaṁ yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkameyyāmā ti|| ||

4. Atha kho te bhikkhū yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhim sammodiṁsu||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārānīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

Eka-m-antaṁ nisinne kho te bhikkhū te aññatitthiyā paribbājakā etad avocuṁ|| ||

5. Samaṇo āvuso Gotamo sāvakānam evaṁ dhammaṁ deseti|| ||

Etha tumhe bhikkhave pañcanīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṁ disam pharitvā viharatha||
tathā dutiyaṁ tathā tatiyam tathā catutthaṁ||
iti uddham adho tīriyaṁ sabbādhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokam mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharatha

[page 116]

Karuṇāsahagatena cetasā ekaṁ disam pharitvā viharatha||
tathā dutiyam tathā tatiyaṁ tathā catutthaṁ||
iti uddhaṁ adho tiriyam sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokam karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharatha|| ||

Muditāsahagatena cetasā ekaṁ disam pharitvā viharatha||
tathā dutiyaṁ tathā tatiyaṁ tathā catuttham||
iti uddham adho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokam muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhenā pharitvā viharatha|| ||

Upekhāsahagatena cetasā ekaṁ disam pharitvā viharatha||
tathā dutiyam tathā tatiyaṁ tathā catuttham iti uddham adho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokam upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharathā ti|| ||

6. Mayam pi kho āvuso sāvakānam evaṁ dhammaṁ desema|| ||

Etha tumhe āvuso pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṁ disam pharitvā viharatha||
... pe ...||
Karunā sahagatena cetasā||
Muditāsahagatena cetasā||
Upekhāsahagatena cetasā ekaṁ disam pharitvā viharatha||
tathā dutiyaṁ tathā tatiyaṁ tathā catutthaṁ||
iti uddham adho tiriyam sabbadhi sabbattatāya sabbāvantam lokam upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharathā ti|| ||

7. Idha no āvuso ko viseso ko adhippāyo so kiṁ nānākaraṇaṁ samaṇassa Gotamassa amhākaṁ vā yadidam dhammadesanāya vā dhammadesanam anusāsaniyā anusāsaninti

[page 117]

Atha kho te bhikkhū tesam aññatitthiyānam paribbājakānaṁ bhāsitaṁ neva abhinandiṁsu na paṭikkosiṁsu||
anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṁsu Bhagavato santike etassa bhāsitassa attham ājānissāmāti|| ||

8. Atha kho te bhikkhū Haliddavasane piṇḍāya caritvā pacchābhattam piṇḍapātapaṭikkantā yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ|| ||

9. Idha mayam bhante pubbaṇhasamayam nivāsetvā pattacīvaram ādāya Haliddavasanam piṇḍāya pavisimha||
tesaṁ no bhante amhākam etad ahosi||
Atippago kho tāva Haliddavasane piṇḍāya carituṁ||
yan nuna mayam yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkameyyāmāti|| ||

Atha kho mayam bhante yena aññatitthiyānam paribbājakānam ārāmo tenupasaṅkamimha||
... pe...||
tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṁ sammodimha||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdimha||
Eka-m-antaṁ nisinne kho amhe bhante te aññatitthiyā paribbājakā etad avocuṁ|| ||

Samaṇo āvuso Gotamo sāvakānam evaṁ dhammaṁ deseti||
Etha tumhe bhikkhave pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṁ disam pharitvā viharatha||
... pe ...||
karuṇāsahagatena cetasā||
muditāsahagatena cetasā||
upekhāsahagatena cetasā ekaṁ disam pharitvā viharatha||
tathā dutiyaṁ tathā tatiyaṁ tathā catutthaṁ||
iti uddham adho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokam upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharathā ti

[page 118]

Mayam pi kho āvuso sāvakānam evaṁ dhammaṁ desema||
Etha tumhe āvuso pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṁ disaṁ pharitvā viharatha ... pe ... karuṇāsahagatena cetasā||
muditāsahagatena cetasā||
upekhāsahagatena cetasā ekaṁ disam pharitvā viharatha||
tathā dutiyam tathā tatiyam tathā catutthaṁ||
iti uddham adho tiriyaṁ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṁ lokam upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharathā ti|| ||

Idha no āvuso ko viseso ko adhippāyo so kiṁ nānākaraṇaṁ samaṇassa vā Gotamassa amhākaṁ vā yad idaṁ dhammadesanāya vā dhammadesanam anusāsaniyā vā anusāsaninti|| ||

Atha kho mayam bhante tesam aññatitthiyānam paribbājakānam bhāsitam neva abhinandimha na paṭikkosimha||
anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamimha Bhagavato santika etassa bhāsitassa attham ājānissāmāti|| ||

10. Evaṁ vādino bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evam assu vacanīyā|| ||

Kathambhāvitā panāvuso mettācetovimutti kiṅgātikā hoti kimparamā kimphalā kim pariyosānā|| ||

Katham bhāvitā panāvuso karuṇācetovimutti kiṅgatikā hoti kimparamā kimphalā kimpariyosānā|| ||

Katham bhāvitā panāvuso muditācetovimutti||
kimpariyosanā|| ||

Katham bhāvitā panāvuso upekhācetovimutti° °kim pariyosānā ti|| ||

Evam puṭṭhā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā na ceva sampāyissanti uttariñca vighātam āpajjissanti|| ||

11. Taṁ kissa hetu?|| ||

Yathā tam bhikkhave avisayasmim|| ||

Nāhaṁ tam bhikkhave passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sasamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yo imesam pañhānaṁ veyyākaraṇena cittam ārādheyya aññatra Tathāgatena vā Tathāgatasāvakena vā ito vā pana sutvā|| ||

[page 119]

12. Kathambhāvitā ca bhikkhave mettācetovimutti kiṅgatikā hoti kimparamā kimphalā kimpariyosānā|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu mettāsahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... mettāsahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitam vossaggapariṇāmiṁ|| ||

So sace ākaṅkhati Appatikkūle paṭikkūlasaññī vihareyyanti||
paṭikkūlasaññī tattha viharati|| ||

Sa ce ākaṅkhati Paṭikkūle appaṭikkūlasaññī vihareyyanti||
appaṭikkūlasaññī tattha viharati|| ||

Sace ākaṅkhati Appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyyanti||
paṭikkūlasaññī tattha viharati|| ||

Sace ākaṅkhati Paṭikkūle ca appaṭikkūle ca appaṭikkulasaññī vihareyyanti appaṭikkūlasaññī tattha viharati|| ||

Sace ākaṅkhati Appaṭikkūlañca {paṭikkūlañca} tad ubhayam abhinivajjetvā upekha ko vihareyyaṁ sato sampajāno ti||
upekhako tattha viharati sato sampajano|| ||

Subhaṁ vā kho pana vimokkham upasampajja viharati||
subhaparamāham bhikkhave mettācetovimuttiṁ vadāmi|| ||

Idha paññassa bhikkhuno uttariṁ vimuttim apaṭivijjhato|| ||

13. Kathambhāvitā ca bhikkhave karuṇācetovimutti kiṅgatikā hoti kimparamā kimphalā kimpariyosānā|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu karuṇasahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti||
... pe ...||
karunāsahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

So sace ākaṅkhati Appaṭikkūle paṭikkuḷasaññī vihareyyanti||
paṭikkūlasaññī tattha viharati ... pe ...|| ||
Sace ākaṅkhati Appaṭikkūlañca paṭikkūlañca tad ubhayam abhinivajjetvā upekhako vihareyyaṁ sato sampajāno ti||
upekhako tattha viharati sato sampajāno|| ||

Sabbaso vā pana rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññanam atthagamā nānattasaññānam amanasikārā Ananto ākāso ti ākāsanañcāyatanam upasampajja viharati||
ākāsānañcāyatanaparamāham bhikkhave karuṇācetovimuttiṁ vadāmi|| ||

[page 120]

Idha paññassa bhikkhuno uttariṁvimuttim apaṭivijjhato|| ||

14. Kathaṁbhāvitā ca bhikkhave muditācetovimutti kiṅgatikā hoti kimparamā kimpariyosānā|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu muditāsahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti||
... pe ...||
muditāsahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka- virāgā- nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmim|| ||

So sace ākaṅkhati Appaṭikkūle paṭikkūlasaññī vihareyyanti||
paṭikkūlasaññī tattha viharati||
... pe ...||
sa ce ākaṅkhati Appaṭikkūlañca patikkūlañca tad ubhayam abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṁ sato sampajāno ti||
upekkhako tattha viharati sato sampajāno|| ||

Sabbaso vā pana ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma Anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanam upasampajja viharati||
viññāṇañcāyatanaparamāham bhikkhave muditācetovimuttiṁ vadāmi|| ||

Idha paññassa bhikkhuno uttariṁvimuttim apaṭivijjhato|| ||

15. Kathambhāvitā ca bhikkhave upekhācetovimutt kiṅgātikā hoti kimparamā kimphalā kimpariyosānā|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu upekhāsahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitam vossaggapariṇāmim||
... pe ...||
upekhāsahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇamiṁ|| ||

So sace ākaṅkhati Appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyyanti||
paṭikūlasaññī tattha viharati||
Sace ākaṅkhati Paṭikūle appaṭikūlasaññī vihareyyanti||
appaṭikūlasaññī tattha viharati|| ||

Sace ākaṅkhati Appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyyanti||
paṭikkūlasaññī tattha viharati||
Sace ākaṅkhati Paṭikūle ca appaṭikkūle ca appatikkūlasaññī vihareyyanti||
appaṭikkūlasaññī tattha viharati||
Sace ākaṅkhati Appatikkūlañca paṭikkūlañca tad ubhayam abhinivajjetvā upekhako vihareyyaṁ sato sampajāno ti||
upekhako tattha viharati sato sampajāno|| ||

[page 121]

Sabbaso vā pana viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma Natthi kiñcīti akiñcaññāyatanam upasampajja viharati|| ||

Ākiñcaññāyatanaparamāham bhikkhave upekhācetovimuttiṁ vadāmi|| ||

Idha paññassa bhikkhuno uttariṁvimuttim apaṭivijjhato ti|| ||

 


 

55. Sāṅgarava

1. Sāvatthi|| ||

2. Atha kho Saṅgāravo brāhmaṇo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyam vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Saṅgāravo brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Ko nu kho bho Gotama hetu ko paccayo yenekadā dīgharattam sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā||
ko pana bho Gotama hetu ko paccayo yenekadā dīgharattam asajjhāyakatā pi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā ti|| ||

I.|| ||

4. {Yasmiṁ} kho brāhmaṇa samaye kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena||
uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṁ yathābhūtaṁ na pajānāti attattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtam na pajānāti na passati||
parattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
ubhayattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
dīgharattam sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

Seyyathā pi brāhmaṇa udapatto saṁsaṭṭho lākhāya vā haliddiyā vā niliyā vā mañjeṭṭhāya va vā||
tattha cakkhumā puriso sakam mukhanimittam paccavekkhamāno yathābhūtaṁ na jāneyya na passeyya||
evam eva kho brāhmaṇa yasmiṁ samaye kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena||
uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇam yāthābhūtaṁ nappajānati||
attattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ na jānāti na passati

[page 122]

parattham pi||
ubhayattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
dīgharattam sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

5. Puna ca param brāhmaṇa yasmiṁ samaye byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena||
uppannassa ca byāpadassa nissaraṇaṁ yathābhūtaṁ na pajānāti||
attattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
parattham pi||
... pe ...||
ubhayattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
dīgharattaṁ sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

Seyyathā pi brāhmaṇa udapatto agginā santatto ukkaṭṭhito usmudakajāto||
tattha cakkhumā puriso sakaṁ mukhanimittam paccavekkhamāno yathābhūtaṁ na jāneyya na passeyya||
evam eva kho brāhmaṇa yasmiṁ samaye byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena||
uppannassa ca byāpādassa nissaraṇam yathābhūtam nappajānāti||
attattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtam na jānāti na passati||
parattham pi||
... pe ...||
ubhayattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
dīgharattaṁ sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

6. Puna ca param brāhmaṇa yasmiṁ samaye thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thīnamiddhaparetena||
uppannassa ca thīnamiddhassa nissaraṇaṁ yathābhūtam nappajānāti||
attattham pi° °na jānāti na passati||
parattham pi||
... pe ...||
ubhayattham pi° °na passati||
dīgharattam sajjhāyakatā pi mantā na patibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

Seyyathā pi brāhmaṇa udapatto sevālapaṇakapariyonaddho||
tattha cakkhumā puriso sakam mukhanimittam paccavekkhamāno yathābhūtaṁ na jāneyya na passeyya

[page 123]

evam eva kho brāhmaṇa yasmim samaye thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thīnamiddhaparetena||
uppannassa ca thīnamiddhassa nissaraṇaṁ yathābhūtaṁ nappajānāti||
attattham pi tasmiṁ samaye na jānāti na passati||
parattham pi||
... pe ...||
ubhayattham pi° °na passati||
dīgharattaṁ sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

7. Puna ca param brāhmaṇa yasmiṁ samaye uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena||
uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṁ yathābhūtaṁ nappajānāti||
attattham pi° °na pajānāti na passati||
parattham pi||
... pe ...||
ubhayattham pi° °na jānāti na passati||
dīgharattam sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

Seyyathā pi brāhmaṇa udapatto vāterito calito bhanto ūmijāto||
tattha cakkhumā puriso sakam mukhanimittam paccavekkhamāno yathābhūtaṁ na jāneyya na passeyya||
evam eva kho brāhmaṇa yasmiṁ samaye uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena||
uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇam- -nappajānāti||
attattham pi° °na jānāti na passati parattham pi||
... pe ...||
ubhayattham pi° °na jānāti na passati||
dīgharattam sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

8. Puna ca param brāhmaṇa yasmiṁ samaye vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikiccāparetena||
uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṁ yathābhūtaṁ nappajānāti||
attattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
parattham pi ... pe ... ubhayattham pi ... pe ... dīgharattam sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

Seyyathā pi brāhmaṇa udapatto āvilo luḷito kalalībhūto andhakāre nikkhitto||
tattha cakkhumā puriso sakam mukhanimittam paccavekkhamāno yathābhūtaṁ na jāneyya na passeyya

[page 124]

evam eva kho brāhmaṇa yasmiṁ samaye vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena||
uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇam yathābhūtam na pajānāti||
attattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtam na pajānāti na passati||
parattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
ubhayattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
dīgharattaṁ sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

9. Ayaṁ kho brāhmaṇa hetu ayam paccayo yenekadā dīgharattaṁ sajjhāyakatā pi mantā na paṭibhanti pageva asajjhāyakatā|| ||

II.

10. Yasmiṁ ca kho brāhmaṇa samaye na kāmarāgapariyuṭṭhena cetasā viharati na kāmarāgaparetena||
uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṁ yathābhūtam pajānāti||
attattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtam jānāti passati||
parattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtam jānāti passati||
ubhayattam pi tasmiṁ samaye yathābhūtam jānāti passati||
dīgharattam asajjhāyakatā pi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā|| ||

Seyyathā pi brāhmaṇa udapatto asaṁsaṭṭho lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjeṭṭhāya vā||
tattha cakkhumā puriso sakam mukhanimittam paccavekkhamāno yathābhūtaṁ jāneyya passeyya||
evam eva kho brāhmaṇa yasmiṁ samaye na kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati na kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṁ yathābhūtam pajānāti||
... pe ...|| ||

11. Puna ca° °yasmiṁ samaye na byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati°||
°sajjhāyakatā|| ||

Seyyathā pi brāhmaṇa udapatto na agginā santatto ukkaṭṭhīto na usmudakajāto||
tattha cakkhumā puriso passeyya

[page 125]

Evam eva kho brāhmaṇa yasmiṁ samaye na byāpadāpariyuṭṭhitena cetasā viharati° ... °pageva sajjhāyakatā|| ||

12. Puna° ... °yasmiṁ samaye na thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati° ... °pageva sajjhāyakatā|| ||

Seyyāthapi brāhmaṇa udapatto na sevālapaṇakapariyonaddho||
tattha cakkhumā puriso° ... °evam eva kho brāhmaṇa yasmiṁ samaye na thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati° ... °pāgeva sajjhāyakatā|| ||

13. Puna° ... °yasmiṁ samaye na uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena vetasā viharati° ... °sajjhāyakatā|| ||

Seyyathā pi brāhmaṇa udapatto na vāteriṭo na calito na bhanto na ūmijāto||
tattha cakkhumā puriso° ...°Evam eva kho brāhmaṇa yasmiṁ samaye na uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati° ... °sajjhāyakatā|| ||

14. Puna ca° ... °yasmiṁ samaye na vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati na vicikicchāparetena||
uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇam yathābhūtam pajānāti||
attattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ jānāti passati||
parattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtam pajānāti passati||
ubhayattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtam pajānāti passati||
dīgharattam asajjhāyakatā pi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā|| ||

Seyyathā pi brāhmaṇo udapatto accho vippasanno anāvilo āloke nikkhitto||
tattha cakkhumā puriso sakam mukhanimittam paccavekkhamāno yathābhūtam pajāneyya||
passeyya ||: evam eva kho brāhmaṇa yasmiṁ samaye na vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati na vicikicchāparetena||
uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṁ yathābhūtam pajānāti||
attattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtaṁ jānāti passati||
ubhayattham pi tasmiṁ samaye yathābhūtam jānāti passati||
dīgharattam asajjhāyakatā pi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā|| ||

[page 126]

15. Ayaṁ kho brāhmaṇa hetu ayam paccayo yenekadā dīgharattam asajjhāyakatā pi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā|| ||

16. Sattime brāhmaṇa bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattanti||
katame satta|| ||

Satisambojjhaṅgo kho brāhmaṇa anāvarano anīvarano cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattati||
... pe ...||
upekhāsambojjhaṅgo kho brāhmaṇa aṇāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattati|| ||

Ime kho brāhmaṇa satta bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṁvattantī ti|| ||

17. Evaṁ vutte Sāṅgāravo brāhmaṇo Bhagavantaṁ etad avoca|| ||

Abhikkantam bho Gotama||
... pe ...||
upāsakam mam bhavaṁ Gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetam Buddhaṁ saranaṁ gatan ti|| ||

 


 

56. Abhayo

1. Evam me sutam Ekam samayam Bhagavā Rājagahe viharati Gijjhakūṭe pabbate|| ||

2. Atha kho Abhayo rājakumāro yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Ekam antam nisinno kho Abhayo rājakumāro Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Pūraṇo bhante Kassapo evam āha|| ||

Natthi hetu natthi paccayo aññaṇāya adassanāya ahetu apaccayo aññānaṁ adassanaṁ hoti|| ||

Natthi hetu natthi paccayo ñāṇāya dassanāya ahetu apaccayo ñāṇaṁ dassanaṁ hoti|| ||

Idha Bhagavā kim āhāti|| ||

4. Atthi rājakumāra hetu atthi paccayo aññaṇāya adassanāya sahetu sapaccayo aññāṇam adassaṇam hoti|| ||

[page 127]

Atthi rājakumāra hetu atthi paccayo ñānāya dassanāya sahetu sapaccayo ñānaṁ dassanaṁ hotī ti|| ||

I.

5. Katamo pana bhante hetu katamo paccayo aññānāya adassanāya||
kathaṁ sahetu sapaccayo aññānam adassanaṁ hotī ti|| ||

6. Yasmiṁ kho rājakumāra samaye kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena||
uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇam yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
ayam pi kho rājakumāra hetu ayam paccayo aññāṇaya adassanāya||
evam pi sahetu sapaccayo aññānaṁ adassanaṁ hoti|| ||

7. Puna ca param rājakumāra yasmiṁ samaye byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetenati ... pe ...|| ||

8. Thīnamiddhapariyuṭṭhitenati ... pe ...|| ||

9. Uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitenati ... pe ...|| ||

10. Vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena||
uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṁ yathābhūtaṁ na jānāti na passati||
ayam pi kho rājakumāra hetu ayam paccayo aññaṇāya adassanāya|| ||

Evam pi sahetu sapaccayo aññāṇam adassanaṁ hoti|| ||

11. Ko nāmāyam bhante dhammapariyāyo ti|| ||

Nīvaraṇā nāmete rājakumārā ti|| ||

Taggha Bhagavā nīvaraṇā taggha Sugata nīvaraṇā||
eka-m-ekena pi kho bhante nīvaraṇena abhibhūto yathābhūtaṁ na jāneyya na passeyya||
ko pana vādo pañcahi nīvaraṇehi|| ||

II.|| ||

12. Katamo pana bhante hetu katamo paccayo ñāṇāya dassanāya||
kathaṁ sahetu sapaccayo nānam dassanaṁ hotī ti|| ||

[page 128]

13. Idha rājakumāra bhikkhu satisambojjaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇamiṁ||
so satisambojjhaṅgam bhāvitena cittena yathābhūtaṁ jānāti passati||
ayam pi kho rājakumāra hetu ayam paccayo ñāṇāya dassanāya||
evam pi sahetu sappaccayo ñānaṁ dassanaṁ hoti|| ||

14—18. Puna ca paraṁ rājakumāra bhikkhu||
... pe ...|| ||

19. Upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
so upekhāsambojjhaṅgam bhāvitena cittena yathābhūtaṁ jānāti passati||
ayam pi kho rājakumāra hetu ayam paccayo ñānāya dassanāya||
evaṁ sahetu sappaccayo ñāṇam dassanaṁ hotī ti|| ||

20. Ko nāmāyam bhante dhammapariyāyo ti|| ||

Bojjhaṅgānāmete rājakumārāti|| ||

Taggha Bhagavā bojjhaṅgā taggha Sugata bojjhaṅgā|| ||

eka-m-ekena pi kho bhante bojjhaṅgena samannāgato yathābhūtam jāneyya passeyya||
ko pana vādo sattahi bojjhaṅgehi|| ||

Yo pi me bhante Gijjhakūṭam pabbatam ārohantassa kāyakilamatho cittakilamatho so pi me paṭipassaddho||
dhammo ca me abhisameto ti|| ||

Uddānam bhavati|| ||

Āhāra Pariyāy-Aggi||
Mettaṁ Saṅgāravena ca||
Abhayo pucchito pañhaṁ||
Gijjhakūṭamhi pabbate ti||
Bojjhaṅgasaṁyuttassa Bojjhaṅgasākaccaṁ chaṭṭham|| ||

[page 129]

 


 

Chapter VII. Ānāpāna Vaggo

57. Aṭṭhika

I. Mahapphala-Mahanisaṁsā

1. Sāvatthi|| ||

2. Aṭṭhikasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā|| ||

3. Katham bhāvitā ca bhikkhave aṭṭhikasaññā katham bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu aṭṭhikasaññāsahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ ... pe ...aṭṭhikasaññāsahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

5. Evam bhavitā kho bhikkhave aṭṭhikasannā evam bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsāti|| ||

II. Aññāsativā

2. Aṭṭhikasaññāya bhikkhave bhāvitāya bahulīkatāya dvinnam phalānam aññataram phalam pāṭikaṅkhaṁ diṭṭheva dhamme aññā||
sati vā upādisese anāgāmitā|| ||

3. Katham bhāvitāya ca kho bhikkhave aṭṭhikasaññāya katham bahulīkatāya dvinnam phalānam aññataraṁ phalam pāṭikaṅkhaṁ diṭṭheva dhamme aññā||
sati vā upādisese anāgamitā|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu aṭṭhikasaññāsahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... aṭṭhikasaññāsahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

5. Evam bhāvitāya kho bhikkhave aṭṭhikasaññāya evam bahulīkatāya dvinnam phalānam aññataram phalam pāṭikaṅkham diṭṭheva dhamme aññā||
sati vā upādisese anāgāmitā|| ||

[page 130]

III. Mahato Attha

2. Aṭṭhikasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahato atthāya saṁvattati|| ||

3. Katham bhāvitā ca bhikkhave aṭṭhikasaññā katham bahulīkatā mahato atthāya saṁvattati|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu aṭṭhikasaññāsahagatam satisambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... aṭṭhikasaññāsahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ|| ||

5. Evam bhāvitā kho bhikkhave aṭṭhikasaññā evam bahulīkatā mahato atthāya saṁvattatī ti|| ||

IV. Mahato Yogakkhema

2. Aṭṭhikasannā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahato yogakkhemāya saṁvattati|| ||

3. Katham bhāvitā ca bhikkhave aṭṭhikasaññā katham bahulīkatā mahato yogakkhemāya saṁvattati|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu aṭṭhikasaññāsahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... aṭṭhikasaññāsahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmim|| ||

5. Evam bhāvitā kho bhikkhave aṭṭhikasaññā evam bahulīkatā mahato yogakkhemāya saṁvattatī ti|| ||

V. Mahato Saṁvega

2. Aṭṭhikasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahato saṁvegāya saṁvattati|| ||

3. Katham bhāvitā ca bhikkhave aṭṭhikasaññā katham bahulīkatā mahato saṁvegāya saṁvattati|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu aṭṭhikasaññāsahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... aṭṭhikasaññāsahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

5. Evam bhāvitā kho bhikkhave aṭṭhikasaññā evam bahulīkatā mahato saṁvegāya {saṁvattatī} ti|| ||

[page 131]

VI. Phāsuvihāra

2. Aṭṭhikasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahato phāsuvihārāya saṁvattati|| ||

3. Katham bhāvitā ca bhikkhave aṭṭhikasaññā katham bahulīkatā mahato phāsuvihārāya saṁvattati|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu aṭṭhikasaññāsahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... aṭṭhikasaññāsahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

5. Evam bhāvitā kho bhikkhave aṭṭhikasaññā evam bahulīkatā mahato phāsuvihārāya {saṁvattatī} ti|| ||

 


 

58. Puḷavaka

I-VI. Puḷavakasaññā bhikkhave bhāvitā||
... pe ...|| ||

 


 

59. Viniḷaka

I-VI. Vinīlakasaññā bhikkhave bhāvitā|| ||

 


 

60. Vicchiddaka

I-VI. Vicchiddakasaññā bhikkhave|| ||

 


 

61. Uddhumātaka

I-VI. Uddhumātakasaññā bhikkhave|| ||

 


 

62. Mettā

I-VI. Mettā bhikkhave bhāvitā.|| ||

 


 

63. Karuṇā

I-VI. Karuṇā bhikkhave bhāvitā|| ||

 


 

64. Muditā

I-VI. Muditā bhikkhave bhāvitā.|| ||

 


 

65. Upekhā

I-VI. Upekhā bhikkhave bhāvitā|| ||

[page 132]

 


 

66. Anāpāna

I-VI. Ānāpānasati bhikkhave bhāvitā|| ||

Tatr'uddānaṁ:|| ||

Aṭṭhika Puḷavaka Vinīlakam||
Vicchiddakam Uddhumātena pañcamam||
Mettā Karuṇā Muditā Upekhā||
Ānāpānena te dasā ti|| ||

Bojjhaṅgasaṁyuttassa Ānāpānavaggo sattamo|| ||

 


 

Chapter VIII. Nirodha Vaggo

67. Asubha

I-VI. Asubhasaññā bhikkhave|| ||

 


 

68. Maraṇa

Maraṇasaññā bhikkhave|| ||

 


 

69. Patikkūla

I-VI. Āhāre paṭikkūlasaññā bhikkhave|| ||

 


 

70. Anabhirati (or Sabbaloke)

I-VI. Sabbaloke anabhiratisaññā bhikkhave|| ||

 


 

71. Anicca

I-VI. Aniccasaññā bhikkhave|| ||

 


 

72. Dukkha

Anicce dukkhasaññā bhikkhave|| ||

[page 133]

 


 

73. Anatta

Dukkhe anattasaññā bhikkhave|| ||

 


 

74. Pahāna

I-VI. Pahānasaññā bhikkhave|| ||

 


 

75. Virāga

I-VI. Virāgasaññā bhikkhave||
... pe ...|| ||

 


 

76. Nirodha

I. Mahapphalaṁ Mahānisaṁsa

2. Nirodhasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā|| ||

3. Katham bhavitā ca bhikkhave nirodhasaññā-|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu nirodhasaññāsahagataṁ-|| ||

5. Evam bhāvitā kho bhikkhave°|| ||

II. Aññā Sativā

2. Nirodhasaññāya bhikkhave bhavitāya bahulīkatāya dvinnam phalānamo|| ||

3. Katham bhāvitāya bhikkhave nirodhasaññāya|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu nirodhasaññāsahagataṁ|| ||

5. Evam bhāvitāya kho bhikkhave° °anāgāmitāti|| ||

III. IV. V. VI.
Mahato Attha - Yogakkhama - Saṁvega - Phāsuviharā

2. Nirodhasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahato atthāya saṁvattati||
mahato yogakkhemāya saṁvattati||
mahato saṁvegāya saṁvattati||
mahato phāsuvihārāya saṁvattati|| ||

3. Katham bhāvitā ca bhikkhave nirodhasaññākatham bahulīkatā mahato atthāya saṁvattati

[page 134]

mahato yogakkhemāya saṁvattati||
mahato saṁvegāya saṁvattati||
mahato phāsuvihārāya {saṁvattati}|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu nirodhasaññāsahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti ... pe ... nirodhasaññasahagatam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ|| ||

Evam bhāvitā kho bhikkhave nirodhasaññā evam bahulīkatā mahato atthāya saṁvattati||
mahato yogakkhemāya saṁvattati||
mahato saṁvegāya saṁvattaṭi||
mahato phāsuviharāya saṁvattati|| ||

Tatr'uddānaṁ:|| ||

Asubha-Marana-Āhāre||
Paṭikkūla Anabhiratena||
Anicca Dukkha Anatta Pahānam||
Virāgaṁ Nirodhena te dasā ti|| ||

Bojjhaṅgasaṁyuttassa Nirodhavaggo aṭṭhamo|| ||

 


 

Chapter IX Gaṅgā Peyyālo (Viveka°)

77.

2. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī pacīnaninnā-evam eva kho bhikkhave bhikkhu sattabojjhaṅge bhāvento-bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitam vossaggaparināmiṁ||
Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu° °nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbāro ti|| ||

 


 

Chapter IX Gaṅgā Peyyālo (Viveka°)

78-88. Yāva esanāpāli vitthāretabbāti

[page 135]

Uddānaṁ:|| ||

Cha Pācīnato ninnā||
Cha ninnā ca Samuddato||
Dve te cha dvādasa honti||
Vaggo tena vuccatī ti||
Gaṅgāpeyyālo navamo|| ||

 


 

Chapter X Appamāda Vaggo (Viveka°)

89-98

Yāvatā bhikkhave sattā apadā vā dvipadā vā catuppadā vā bahuppadā vā ti vitthāretabbaṁ|| ||

[Uddānam]|| ||

Tathāgatam Padaṁ Kūṭam||
Mūlaṁ Sāro ca Vassikaṁ||
Rājā Candimasuriyā||
Vatthena dasamam padam|| ||

Appamādavagge Bojjhaṅgasaṁyuttassa bojjhaṅgavasena vittāretabbaṁ|| ||

Bojjhaṅgassa saṁyuttassa appamādavāggo dasamo|| ||

 


 

Chapter XI Balakaraṇīya Vaggo (Viveka°)

99-100

Seyyathā pi bhikkhave ye keci balakaraṇīyā kammantā kayirantī ti vitthāretabbaṁ|| ||

Balakaraṇīyavaggo bojjhaṅgasaṁyuttassa bojjhaṅgavasena vitthāretabbo|| ||

[page 136]

[Uddānaṁ]|| ||

Balam Bījañca Nāgo ca||
Rukkha-Kumbhena Sukiriyā||
Ākāsena ca dve Meghā||
Nāvā Āgantukā Nadīti|| ||

Balakaraṇīyavaggo ekādasamo|| ||

 


 

Chapter XII Esanā Vaggo (Viveka°)

101-110

Tisso imā bhikkhave esanā|| ||

Katamā tisso?|| ||

Kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanāti vitthāretabbaṁ|| ||

Bojjhaṅgasaṁyuttassa esanā peyyālaṁ vivekanissitato vitthāretabbaṁ|| ||

[Uddānaṁ]|| ||

Esanā Vidhā Āsavo||
Bhavo ca Dukkhatā tisso||
Khīlam Malaṁ ca Nigho ca||
Vedanā Tanhā-Tasena cāti|| ||

Esanā vaggo dvādasamo|| ||

 


 

Chapter XIII Ogha Vaggo (Viveka°)

111-119

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Cattāro me bhikkhave oghā.|| ||

Katame satta?|| ||

Kāmogho bhavogho diṭṭhogho avijjoghoti||
vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

120 Uddhambhāgiyāni

2. Pañcimani bhikkhave uddhambhāgiyani saṅyojanāni.|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā

[page 137]

Imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññaya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya satta bojjhaṅgā bhāvetabbā||
Katame satta|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti||
... pe ...
upekhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhave bhikkhu pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ime satta bojjhaṅgā bhavetabbā ti|| ||

[Uddānam]|| ||

Ogho Yogo Upādānaṁ||
Gandhā Anusayena ca||
Kāma Guṇā Nīvaraṇā||
Khandhā Oruddhambhāgiyānīti|| ||

Oghavaggo terasamo|| ||

 


 

Chapter XIV Gaṅgā Peyyālaṁ (Rāgavinaya°)

121

2. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī pācinaninnā°||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu° °nibbānupabbhāro|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu sattabojjhaṅge bhāvento° °nibbānapabbhāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti||
... pe ...
upekhā sambojjhaṅgam bhāveti ragavinaya° dosavinaya mohavinayapariyosānaṁ||
evaṁ kho bhikkhave bhāvento° °nibbānapabbhāro|| ||

[page 138]

 


 

122-132

evam rāgavinayapariyosānaṁ yāva esanāpāli vitthāre tabbaṁ|| ||

[Uddānaṁ]|| ||

Cha pācīnato ninnā||
Cha ninnā ca samuddato||
Dve te cha dvādasa honti||
Vaggo tena pavuccati|| ||

Bojjhaṅgasaṁyuttassa Gaṅgāpeyyālam rāgavasena vitthāretabbaṁ|| ||

Vaggo cuddasamo|| ||

 


 

Chapter XV Appamāda Vaggo (Rāgavinaya°)

133-142

Tathāgatam Padaṁ Kūṭaṁ||
Mūlaṁ Sārena Vassikaṁ|| ||

Rājā Candimasuriyo ca||
Vatthena dasamam padaṁ|| ||

Bojjhaṅgasaṁyuttassa Appamādavaggo rāgavasena vitthāretabbo ... pe ...Pannarasamo|| ||

 


 

Chapter XVI Balakaraṇīya Vaggo (Rāgavinaya°)

143-154

Balaṁ Bījañca Nāgo ca||
Rukkha Kumbhena Sukiyaṁ||
Ākāsena ca dve Meghā||
Nāvā Agantukā Nadī|| ||

Bojjhaṅgasaṁyuttassa Balakaraṇīyavaggo rāgavasena vitthāretabbo|| ||

Soḷasamo

[page 139]

 


 

Chapter XVII Esanā Vaggo (Rāgavinaya°)

154-164

Esanā Vidhā Āsavo||
Bhavo ca Dukkhatā tisso||
Khilam Malaṁ ca Nīgho ca||
Vedanā Taṇhā-Tasena ca|| ||

Bojjhaṅgasaṁyuttassa Esanāvaggo rāgavinayavasena vitthārānaki|| ||

Sattarasamo

 


 

Chapter XVIII Ogha Vaggo (Rāgavinaya°)

165-174

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Cattāro me bhikkhave oghā|| ||

Katame cattāro?|| ||

Kamogho bhavogho diṭṭhogo avijjhogo ti||
vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

175. Uddhambhāgiyāni

2. Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni||
Katamāni pañca|| ||

Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā|| ||

Imāni kho pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānam saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya satta bojjhaṅgā bhāvetabbā||
Katame satta|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgamti ... pe ...||
upekhāsambojjhaṅgam bhāveti rāgavinaya- dosavinayamohavinayapariyosānaṁ||
amatogadham amataparāyanam amatapariyosānaṁ||
nibbānaninnaṁ nibbānapoṇaṁ nibbānapabbhāram|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyanam saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ime satta bojjhaṅgā bhāvetabbāti|| ||

[page 140]

[Uddānaṁ]|| ||

Ogho Yogo Upādānaṁ||
Gandhā Anusayena ca||
Kāmaguṇā Nīvaraṇā||
Khandhā Oruddhambhāgiyānīti||
Rāgavinayapariyosāna||
dosavinaya pariyosāna||
mohavinayapariyosānavasena vaggo veditabbo||
Bojjhaṅgasaṁyuttassa Oghavaggo|| ||

Yadapi Maggasaṁyuttam vitthāretabbam||
tadapi Bojjhaṅgasaṁyuttaṁ vitthāretabbaṁ|| ||

Bojjhaṅgasaṁyuttaṁ samattaṁ|| ||

[page 141]

 


 

Book III

Satipaṭṭhāna Saṁyutta

Chapter I. Ambapāli Vaggo

1. Ambapāli

1. Evam me sutaṁ Ekam Samayam Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Ambapālivane|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

Bhikkhavoti|| ||

Bhadante ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ|| ||

Bhagavā etad avoca|| ||

3. Ekāyano ayam bhikkhave maggo sattānaṁ visuddhiyā sokaparidevānaṁ samatikkamāya dukkhadomanassānaṁ atthagamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya||
yad idaṁ cattāro satipaṭṭhānā||
Katame cattāro|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyanupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam|| ||

Vedanāsu vedānupassī viharati||
ātāpī sampajāno°|| ||

Citte cittānupassī viharati||
ātāpī sampajāno-|| ||

Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vinneyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

5. Ekāya no ayam bhikkhave maggo sattānaṁ visuddhiyā sokaparidevānaṁ samatikkamāya dukkhadomanassānam atthagamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya||
yad idam cattāro satipaṭṭhānā ti|| ||

6. Idam avoca Bhagavā||
attamanā te bhikkhū Bhagavato bhāsitam abhinanduṁ|| ||

[page 142]

 


 

2. Sato

1. Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Ambapālivane|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi||
... pe ...||
3. Sato bhikkhave bhikkhu vihareyya sampajāno||
ayam vo amhākam anusāsanī|| ||

4. Kathañca bhikkhave bhikkhu sato hoti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Vedanāsu||
... pe ...||
Citte||
... pe ...||
Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu sato hoti|| ||

5. Kathañca bhikkhave bhikkhu sampajāno hoti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti ālokite vilokite sampajānakārī hoti||
sammiñjite pasārite sampajānakārī hoti||
saṅghāṭi patta-cīvara-dhāraṇe sampajānakārī hoti||
asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti||
uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti||
gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tunhībhāve sampajānakārī hoti|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu sampajāno hoti|| ||

6. Sato bhikkhave bhikkhu vihareyya sampajāno||
ayaṁ vo amhākam anusāsanī ti|| ||

 


 

3. Bhikkhu

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme|| ||

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā ... pe ...eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Sādhu me bhante Bhagavā saṅkhittena dhammaṁ desetu||
yam aham Bhagavato dhammaṁ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyaṁ ti evam eva panidhekacce moghapurisā mañceva ajjhesanti dhamme ca bhāsite mam eva anubandhitabbam maññantī ti

[page 143]

Desetu me bhante Bhagavā saṅkhittena dhammaṁ desetu Sugato saṅkhittena dhammam||
appeva nāmāham Bhagavato bhāsitassa atthaṁ jāneyyam appeva nāmāham Bhagavato bhāsitassa dāyādo assan ti|| ||

Tasmātiha tvam bhikkhu ādim eva visodehi kusalesu dhammesu||
ko cādikusalānaṁ dhammānaṁ sīlam ca suvisuddhaṁ diṭṭhi ca ujukā||
yato kho te bhikkhu sīlañ ca suvisuddham bhavissati diṭṭhi ca ujukā||
tato tvam bhikkhu sīlam nissāya sīle patiṭṭhāya cattāro satipaṭṭhāne tividhena bhāveyyāsi||
kātame cattāro|| ||

5. Idha tvam bhikkhu ajjhattaṁ vā kāye kāyānupassī viharāhi||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharāhi||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||
ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharāhi||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjadomanassaṁ|| ||

Ajjhattaṁ vā vedanāsu||
bahiddhāvā vedanāsu||
ajjhattabahiddhā vā vedanāsu vedanānupassī viharāhi||
... pe ...||
Ajjhattaṁ citte||
bahiddhā citte||
ajjhattabahiddhā citte cittānupassī viharāhi||
... pe ...||
Ajjhattaṁ vā dhammesu||
bahiddhā vā dhammesu||
ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharāhi||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjādomanassaṁ|| ||

5. Yato kho tvam bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya ime cattāro satipaṭṭhāne evaṁ tividhena bhāvessasi||
tato tuyham bhikkhu yā ratti vā divaso vā āgamissati vuddhi yeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihānīti|| ||

6. Atha kho so bhikkhu Bhagavato bhāsitam abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyasanā Bhagavantam abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi

[page 144]

7. Atha kho so bhikkhu eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammad eva agārasmā anagāriyam pabbajanti tad anuttaram brahmacariyapariyosānam diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sachikatvā upasampajja vihāsi|| ||

Khīṇā jāti vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyam nāparam itthattāyāti abhiññāsi|| ||

8. Aññataro ca pana so bhikkhu arahatam ahosīti|| ||

 


 

4. Sallam

1. Evam me sutam Ekaṁ samayam Bhagavā Kosalesu viharati Sālāyam brāhmaṇagāme|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi||
... pe ...||
etad avoca|| ||

3. Ye te bhikkhave bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṁ dhammavinayaṁ||
te ve bhikkhave bhikkhū catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvanāya samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

4. Etha tumhe āvuso kāye kāyānupassino viharatha||
ātāpino sampajānā ekodibhūtā vippasannacittā samāhitā ekaggacittā kāyassa yathābhūtaṁ ñāṇāya|| ||

Vedanāsu vedanānupassino viharatha||
ātāpino sampajānā ekodibhūtā vippasannacittā samāhitā ekaggacittā vedanānaṁ yathābhutaṁ ñāṇāya|| ||

Citte cittānupassino viharatha||
ātāpino sampajānā ekodibhūtā vippassannacittā samāhitā ekaggacittā cittassa yathābhūtaṁ ñāṇāya|| ||

Dammesu dhammānupassino viharatha||
ātāpino sampajānā ekodibhūtā vippasannacittā samāhitā ekaggacittā dhammānaṁ yathābhutaṁ ñāṇāya|| ||

[page 145]

5. Ye pi te bhikkhave bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṁ yogakkhemam patthayamānā viharanti||
te pi kāye kāyānupassino viharanti||
ātāpino sampajānā ekodibhūtā vippasannacittā samāhitā ekaggacittā kāyassa pariññāya|| ||

Vedanāsu vedanānupassino viharanti... pe ...||
vedanānam pariññāya|| ||

Citte cittānupassino viharanti||
... pe ...||
cittassa pariññāya|| ||

Dhammesu dhammānupassino viharanti ātāpino sampajānā ekodibhūtā vippasannacittā samāhitā ekaggacittā dhammānaṁ pariññāya|| ||

6. Ye pi te bhikkhave bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṅyojanā sammadaññā vimuttā||
te pi kāye kāyanupassino viharanti||
ātāpino sampajānā ekodibhūtā vippasannacittā samāhitā ekaggacittā kāyena visaṁyuttā|| ||

Vedanāsu vedanānupassino viharanti||
... pe ...||
vedanāhi visaṁyuttā|| ||

Citte ... pe ...||
cittena visaṁyuttā|| ||

Dhammesu dhammānupassino viharanti||
ātāpino sampajānā ekodibhūtā vippasannacittā samāhitā ekaggacittā dhammehi visaṁyuttā|| ||

7. Ye pi te bhikkhave bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṁ dhammavinayaṁ||
te ve bhikkhave bhikkhū imesaṁ satipaṭṭhānānam bhāvanāya samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā ti|| ||

 


 

5. Kusalarāsi

1—2. Sāvatthi||
Tatra kho Bhagavā etad avoca|| ||

3. Akusalarāsī ti bhikkhave vadamāno pañcanīvaraṇe sammāvadamāno vadeyya||
kevalo hāyam bhikkhave akusalarāsi yad idam pañcanīvaraṇā|| ||

Katame pañca?|| ||

[page 146]

4. Kāmacchandanīvaraṇaṁ||
byāpādanīvaraṇaṁ||
thīnamiddhanīvaraṇam||
uddhaccakukkuccanīvaraṇaṁ||
vicikicchānīvaraṇaṁ|| ||

Akusalarāsīti bhikkhave vadamāno ime pañca nīvaraṇe sammāvadamāno vadeyya||
kevalo hāyam bhikkhave akusalarāsi yad idam pañcanīvaraṇā|| ||

5. Kusalarāsī ti bhikkhave vadamāno cattāro satipaṭṭhāne sammāvadamāno vadeyya||
kevalo hāyam bhikkhave kusalarāsi yad idam cattāro satipaṭṭhānā||
katame cattaro|| ||

6. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Vedanāsu|| ||

Citte|| ||

Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Kusalarāsī ti bhikkhave vadamāno ime cattāro satipaṭṭhāne sammāvadamāno vadeyya||
kevalo hāyam bhikkhave kusalarāsi yad idam cattāro satipaṭṭhānā ti|| ||

 


 

6. Sakuṇagghi

3. Bhūtapubbam bhikkhave sakuṇagghi lāpam sakuṇam sahasā ajjhapattā aggahesi|| ||

4. Atha kho bhikkhave lāpo sakuṇo sakuṇagghiyā hariyamāno evam paridevasi||
Mayam evamha alakkhikā mayam appapuññā ye mayam agocare carimha paravisaye||
sacejja mayaṁ gocare careyyāma sake pettike visaye||
na myāyam sakuṇagghi alambhavissa yad idaṁ yuddhāyā ti|| ||

Ko pana te lāpa gocaro sako pettiko visayo ti|| ||

Yad idam naṅgalakaṭṭhakaraṇam leḍḍuṭṭhānanti|| ||

[page 147]

5. Atha kho bhikkhave sakuṇagghi sake bale apatthaddhā sake bale asaṁvadamānā lāpam sakuṇaṁ pamuñci|| ||

Gaccha kho tvaṁ lāpa tatra pi me gantvā na mokkhasī ti|| ||

6. Atha kho bhikkhave lāpo sakuṇo naṅgalakaṭṭhakaraṇam leḍḍuṭṭhānaṁ gantvā mahantaṁ leḍḍum abhirūhitvā sakuṇagghim vadamāno aṭṭhāsi|| ||

Ehi kho dāni me sakuṇagghi||
Ehi kho dāni me sakuṇagghī ti|| ||

7. Atha kho bhikkhave sakunagghi sake bale apatthaddhā sake bale asaṁvadamānā ubho pakkhe sannāyha lāpaṁ sakuṇaṁ sahasā ajjhapattā|| ||

Yadā kho bhikkhave aññāsi lāpo sakuṇo Bahuṁ āgatā kho myāyam sakunagghīti||
atha tasseva leḍḍussa antaram paccupādi|| ||

Atha kho bhikkhave sakuṇagghi tattheva uram paccatālesi|| ||

8. Evaṁ hi tam bhikkhave hoti yo agocare carati paravisaye|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave mā agocare carittha paravisaye||
agocare bhikkhave caratam paravisaye lacchati Māro otāraṁ lacchati Māro ārammaṇaṁ|| ||

9. Ko ca bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo||
yad idam pañca kāmaguṇā||
katame pañca|| ||

10. Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṁhitā rajanīyā||
Sotaviññeyyā saddā||
... pe ...||
Ghānaviññeyyā gandhā||
Jivhāviññeyyā rasā||
Kāyaviññeyyā poṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṁhitā rajanīyā|| ||

Ayaṁ bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo|| ||

11. Gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye||
Gocare bhikkhave carataṁ sake pettike visaye na lacchati Māro otāram na lacchati Māro ārammanaṁ|| ||

[page 148]

12. Ko ca bhikkhave bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo||
yad idaṁ cattāro satipaṭṭhānā|| ||

Katame cattāro?|| ||

13. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyanupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ayam bhikkhave bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo ti|| ||

 


 

7. Makkaṭo

3. Atthi bhikkhave Himavato pabbatarājassa duggā visamā desā||
yattha neva makkaṭānaṁ cāri na manussānaṁ|| ||

4. Atthi bhikkhave Himavato pabbatarājassa duggā visamā desā||
yattha makkaṭānaṁ hi kho cāri na manussānaṁ|| ||

5. Atthi Himavato pabbatarājassa samā bhūmibhāgā ramanīyā||
yattha makkaṭānañceva cāri manussānañ ca|| ||

Tatra bhikkhave luddā makkaṭavīthīsu lepam oḍḍenti makkaṭānam bādhanāya|| ||

Tatra bhikkhave ye te makkaṭā abālajātikā alolajātikā te taṁ lepaṁ disvā ārakā parivajjanti|| ||

Yo pana so hoti makkaṭo bālajātiko lolajātiko||
so tam lepam upasaṅkamitvā hatthena gaṇhāti||
so tattha bajjhati|| ||

Hattham mocessāmīti dutiyena hatthena gaṇhāti||
so tattha bajjhati|| ||

Ubho hatthe mocessāmīti pādena gaṇhāti so tattha bajjhati|| ||

Ubho hatthe mocessāmīti pādam cā ti dutiyena pādena gaṇhāti so tattha bajjhati|| ||

Ubho hatthe mocessāmi pāde cā ti tuṇḍena gaṇhāti so tattha bajjhati|| ||

6. Evaṁ hi so bhikkhave makkaṭo pañcoḍḍito thunam seti anayam āpanno byasanam āpanno yathākāmakaraṇīyo luddassa

[page 149]

Tam enam bhikkhave luddo vijjhitvā tasmiṁ yeva kaṭṭhakataṅgāre avasajjetvā yena kāmam pakkamati|| ||

7. Evaṁ hi tam bhikkhave hoti yo agocare carati paravisaye||
tasmā ti ha bhikkhave mā agocare carittha paravisaye||
agocare bhikkhave caratam paravisaye lacchati Māro otāraṁ lacchati Māro ārammanaṁ|| ||

8. Ko ca bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo|| ||

Yad idam pañcakāmaguṇā||
katame pañca|| ||

9. Cakkhu viññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā||
... pe ...||
Kāyaviññeyyā poṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā||
kāmūpasaṁhitā rajanīyā|| ||

Ayam bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo|| ||

10. Gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye||
Gocare bhikkhave carataṁ sake pettike visaye na lacchati Māro otāram na lacchati Māro ārammaṇaṁ|| ||

11. Ko ca bhikkhave bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo|| ||

Yad idaṁ cattāro satipaṭṭhānā||
katame cattāro|| ||

12. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ayam bhikkhave bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo ti|| ||

 


 

8. Sūdo

I.

Seyyathā pi bhikkhave bālo avyatto akusalo sūdo rājānam vā rājamahāmattānaṁ vā nānāccayehi sūpehi paccupaṭṭhito assa||
ambilaggehi pi tittakaggehi pi kaṭukaggehi pi madhuraggehi pi khārikehi pi akhārikehi pi loṇikehi pi aloṇikehi pi|| ||

[page 150]

4. Sa kho so bhikkhave bālo avyatto akusalo sūdo sakassa bhattassa nimittaṁ na uggaṇhati||
Idam vā me ajja bhattasūpeyyaṁ ruccati||
imassa vā abhiharati||
imassa vā bahuṁ gaṇhāti||
imassa vā vaṇṇam bhāsati|| ||

Ambilaggaṁ vā me ajja bhattasūpeyyaṁ ruccati||
ambilaggassa vā abhiharati||
ambilaggassa vā bahuṁ gaṇhāti||
ambilaggassa vā vaṇṇam bhāsati|| ||

Tittakaggaṁ vā me ajja Kaṭukaggaṁ vā me ajja||
Madhuraggaṁ vā me ajja||
Khārikaṁ vā me ajja||
Akhārikaṁ vā me ajja||
Loṇikaṁ vā me ajja||
Aloṇikaṁ vā me ajja bhattasūpeyyaṁ ruccati||
aloṇikassa vā abhiharati||
aloṇikassa vā bahuṁ gaṇhāti aloṇikassa vā vaṇṇam bhāsatī ti|| ||

5. Sa kho so bhikkhave bālo avyatto akusalo sūdo na ceva lābhī hoti acchādanassa||
na lābhī vetanassa na lābhī abhihārānaṁ|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Tathā hi so bhikkhave bālo avyatto akusalo sūdo sakassa bhattassa nimittaṁ na ugganhāti|| ||

6. Evam eva kho bhikkhave idhekacco bālo avyatto akusalo bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
tassa kāye kāyānupassino viharato cittaṁ na samādhiyati upakkilesā na pahiyyanti||
so taṁ nimittam na uggaṇhāti||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassi viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
tassa dhammesu dhammānupassino viharato cittaṁ na samādhiyati upakkilesā na pahiyyanti||
so tam nimittaṁ na uggaṇhāti|| ||

7. Sa kho so bhikkhave bālo avyatto akusalo bhikkhu na ceva lābhī diṭṭheva dhamme sukhavihārānaṁ||
na lābhī satisampajaññassa

[page 151]

Tam kissa hetu?|| ||

Tathā hi so bhikkhave bālo avyatto akusalo bhikkhu sakassa cittassa nimittaṁ na uggaṇhāti|| ||

II.

8. Seyyathā pi pi bhikkhave paṇḍito vyatto kusalo sūdo rājānaṁ vā rājamahāmattānaṁ vā nānāccayehi sūpehi paccupaṭṭhito assa||
ambilaggehi pi tittakaggehi pi kaṭukaggehi pi madhuraggehi pi khārikehi pi akhārikehi pi loṇikehi pi aloṇikehi pi|| ||

Sa kho so bhikkhave paṇḍito vyatto kusalo sūdo sakassa bhattassa nimittam uggaṇhāti||
Idam vā me ajja bhattasupeyyaṁ ruccati||
imassa vā abhiharati||
imassa vā bahuṁ gaṇhāti||
imassa vā vaṇṇaṁ bhāsati|| ||

Ambilaggaṁ vā me ajja bhattasūpeyyaṁ ruccati ambilaggassa vā abhiharati||
ambilaggassa vā bahum gaṇhāti||
ambilaggassa vā vaṇṇam bhasati||
Tittakaggaṁ vā ma ajja||
Kaṭukaggaṁ vā me ajja||
Madhuraggaṁ vā me ajja||
Khārikaṁ vā me ajja||
Akhārikaṁ vā me ajja||
Loṇikaṁ vā me ajja||
Aloṇikaṁ vā me ajja bhattasūpeyyaṁ ruccati||
aloṇikassa vā abhiharati||
aloṇikassa vā bahuṁ gaṇhāti||
aloṇikassa vā vaṇṇam bhāsatī ti|| ||

9. Sa kho bhikkhave paṇḍito vyatto kusalo sūdo lābhī ceva hoti acchādanassa lābhī vetanassa lābhi abhihārānaṁ||
taṁ kissa hetu|| ||

Tathā hi so bhikkhave paṇḍito vyatto kusalo sūdo sakassa bhattassa nimittam uggaṇhāti|| ||

10. Evam eva kho bhikkhave idhekacco paṇḍito vyatto kusalo bhikkhu kāye kāyanupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
tassa kāye kāyānupassino viharato cittaṁ samādhiyati upakkilesā pahīyanti

[page 152]

so taṁ nimittam uggaṇhāti||
Vedanāsu||
... pe ...||
Citte||
... pe ...||
Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
tassa dhammesu dhammānupassino viharato cittaṁ samādhiyati upakkilesā pahīyanti||
so taṁ nimittam uggaṇhāti|| ||

11. Sa kho so bhikkhave paṇḍito vyatto kusalo bhikkhu lābhī ceva hoti diṭṭheva dhamme sukhavihārānaṁ lābhī hoti satisampajaññassa||
taṁ kissa hetu|| ||

Tathā hi so bhikkhave paṇḍito vyatto kusalo bhikkhu sakassa cittassa nimittam uggaṇhātī ti|| ||

 


 

9. Gilāno

1. Ekam me sutaṁ Ekam samayam Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Beluvagāmake|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

Etha tumhe bhikkhave samantā Vesāliyā yathā mittaṁ yathā sandiṭṭhaṁ yathā sambhattaṁ vassam upetha gacchatha idhevāham Beluvagāmake vassam upagacchamīti|| ||

Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paṭissutvā samantā Vesāliyā yathā mittam yathā sandiṭṭham yathā sambhattaṁ vassam upagañchuṁ||
Bhagavā pana tattheva Beluvagāmake vassam upagañchi|| ||

3. Atha kho Bhagavato vassupagatassa kharo ābādho uppajji||
bāḷhā vedanā vattanti māraṇantikā||
tatra sudam Bhagavā sato sampajāno adhivāsesi avihaññamāno|| ||

4. Atha kho Bhagavato etad ahosi||
Na kho pana me tam paṭirūpaṁ yo ham anāmantetvā upaṭṭhāke anapaloketvā bhikkhusaṅgham parinibbāyeyyaṁ||
yan nūnāham imam ābādham viriyena patipaṇāmetvā jīvitasaṅkhāram adhiṭṭhāya vihareyyanti

[page 153]

Atha kho Bhagavā tam ābādhaṁ viriyena patipaṇāmetvā jīvitasaṅkhāram adhiṭṭhāya vihāsi|| ||

5. Atha kho Bhagavā gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā vihārā nikkhāmitvā vihārapacchā chāyāyam paññatte āsane nisīdi|| ||

6. Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nīsīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca|| ||

Diṭṭhā bhante khamanīyam diṭṭhā bhante Bhagavato yāpanīyaṁ||
api me bhante madhurakajāto viya kāyo||
disā pi me na pakkhāyanti||
dhammā pi maṁ na paṭibbanti Bhagavato gelāññena|| ||

Api ca me bhante ahosi kācid eva assāsamattā||
na tāva Bhagavā parinibbāyissati||
na tāva Bhagavā bhikkhusaṅgham ārabbha kiñcid eva udāharatī ti|| ||

7. Kim pana dāni Ānanda bhikkhusaṅgho mayi paccāsiṁsati||
desito Ānanda mayā dhammo anantaram abāhiraṁ katvā|| ||

Natthānanda Tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhi||
yassa nūnānanda evam assa Aham bhikkhusaṅgham pariharissāmīti vā Mamuddesiko bhikkhusaṅgho ti vā so nūnānanda bhikkhusaṅgham ārabbha kiñcid eva udāhareyya|| ||

Tathāgatassa kho Ānanda na evam hoti||
Aham bhikkhusaṅgham pariharissamī ti vā Mamuddesiko bhikkhusaṅgho ti vā sakim Ānanda Tathāgato bhikkhusaṅgham ārabbha kiñcid eva udāharissati|| ||

8. Etarahi kho panāham Ānanda jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto asītiko me vasso vattati|| ||

Seyyathā pi Ānanda jarasakaṭam vedhamissakena yāpeti||
evam eva kho Ānanda vedhamissakena maññe Tathāgatassa kāyo yāpeti|| ||

[page 154]

9. Yasmiṁ Ānanda samaye Tathāgato sabbanimittānam amanasikārā ekaccānam vedanānaṁ nirodhā animittam cetosamādhim upasampajja viharati||
phāsutaram Ānanda tasmiṁ samaye Tathāgatassa kāyo hoti|| ||

Tasmā ti hānanda attadīpā viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā|| ||

Kathañcānanda bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo|| ||

10. Idhānanda bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam|| ||

Evaṁ kho Ānanda bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññāsaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo|| ||

11. Ye hi keci Ānanda etarahi vā mamaccaye vā attadīpā viharissanti attasaraṇā anaññasaraṇā dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā||
tamatagge me te Ānanda bhikkhū bhavissanti ye keci sikkhākāmā ti|| ||

 


 

10. Bhikkhunivāsako

1. Sāvatthi|| ||

2. Atha kho āyasmā Ānando pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya yena aññataro bhikkhunupassayo tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi|| ||

2. Atha kho sambahulā bhikkhuniyo yenāyasmā Ānando tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā āyasmantam Ānandam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnā kho tā bhikkhuniyo āyasmantam Ānandam etad avocuṁ|| ||

3. Idha bhante Ānanda sambahulā bhikkhuniyo catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā viharantiyo uḷāram pubbenāparam visesaṁ sampajānantī ti|| ||

[page 155]

Evam etam bhaginiyo evam etam bhaginiyo||
yo hi koci bhaginiyo bhikkhu vā bhikkhunī vā catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacitto viharati||
tassetam pāṭikaṅkham uḷāram pubbenāparaṁ visesaṁ sampajānissatī ti|| ||

4. Atha kho āyasmā Ānando tā bhikkhuniyo dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṁsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi|| ||

5. Atha kho āyasmā Ānando Sāvatthiyam piṇḍāya caritvā pacchābhattam piṇḍapātapaṭikkanto yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca|| ||

Idhāham bhante pubbaṇhasamayam nivāsetvā pattacīvaram ādāya yena aññataro bhikkhunupassayo tenupasaṅkamiṁ||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṁ|| ||

Atha kho bhante sambahulā bhikkhuniyo yenāhaṁ tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā mam abhivādetvā ekam antam nisīdiṁsu||
eka-m-antaṁ nisinnā kho bhante tā bhikkhuniyo mam etad avocuṁ|| ||

Idha bhante Ānanda sambahulā bhikkhuniyo catusu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā viharantiyo uḷaram pubbenāparam visesaṁ sampajānantī ti|| ||

Evam vuttāham bhante tā bhikkhuniyo etad avocuṁ||
Evam etam bhaginiyo evam etam bhaginiyo yo hi koci bhaginiyo bhikkhu va bhikkhunī vā catusu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacitto viharati||
tassetam pāṭikaṅkham uḷāram pubbenāparaṁ visesaṁ sañjānissatī ti|| ||

6. Evam etam Ānanda evam etaṁ||
yo hi koci Ānanda bhikkhu vā bhikkhunī vā catusu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacitto viharati||
tassetam pāṭikaṅkham uḷāram pubbenāparam visesaṁ sañjānissatī ti|| ||

Katamesu catusu?|| ||

7. Idhānanda bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam|| ||

[page 156]

Tassa kāye kāyanupassino viharato kāyārammano vā uppajjati kāyasmim pariḷāho cetaso vā līnattam bahiddhā vā cittaṁ vikkhipati|| ||

Tenānanda bhikkhunā kismiñcid eva pasādaniye nimitta cittam paṇidahitabbam||
tassa kismiñcid eva pasādaniye nimitte cittam paṇidahato pāmujjaṁ jāyati||
pamuditassa pīti jāyati||
pītimanassa kāyo passambhati||
passaddhakāyo sukhaṁ vedayati||
sukhino cittaṁ samādhiyati|| ||

So iti paṭisañcikkhati||
Yassa khvāhaṁ atthāya cittam paṇidahiṁ so me attho abhinipphanno handa dāni paṭisaṁharāmī ti||
So paṭisaṁharati ceva na ca vitakketi na ca vicāreti||
Avitakkomhi avicāro ajjhattaṁ satimā sukhamasmī ti pajānāti|| ||

8—9. Puna ca param Ānanda vedanāsu||
citte|| ||

10. Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
tassa dhammesu dhammānupassino viharato dhammārammaṇo vā uppajjati kāyasmiṁ pariḷāho cetaso vā līnattam bahiddhā vā cittaṁ vikkhipati|| ||

Tenānanda bhikkhunā kismiñcid eva pasādaniye nimitte cittam paṇidahitabbaṁ||
tassa kimiñcid eva pasādaniye nimitte cittam paṇidahato pāmujjaṁ jāyati||
pamūditassa pīti jāyati||
pītimanassa kāyo passambhati||
passaddhakāyo sukhaṁ vedayati||
sukhino cittaṁ samādhiyati||
so iti paṭisañcikkhati||
Yassa khvāham atthāya cittam paṇidahiṁ||
so me attho abhinipphanno||
handa dāni paṭisaṁharāmīti|| ||

So paṭisaṁharati ceva na ca vitakketi na ca vicāreti||
Avitakkomhi avicāro ajjhattaṁ satimā sukhamasmī ti pajānāti|| ||

11. Evaṁ kho Ānanda paṇidhāya bhāvanā hoti|| ||

12. Kathañcānanda apaṇidhāya bhāvanā hoti|| ||

[page 157]

13. Bahiddhā Ānanda bhikkhu cittam apaṇidhāya Apaṇihitam me bahiddhā cittan ti pajānāti|| ||

Atha pacchāpure asaṅkhittaṁ vimuttam Apaṇihitan ti pajānāti|| ||

Atha ca pana kāye kāyānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā sukhamasmī ti pajānāti|| ||

14. Bahiddhā Ānanda bhikkhu cittam apanidhāya Apaṇihitam me bahiddhā cittan ti pajānāti|| ||

Atha pacchāpure asaṅkhittam vimuttam Apaṇihitanti pajānāti|| ||

Atha ca pana vedanāsu vedanānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā Sukham asmī ti pajānāti|| ||

15. Bahiddhā Ānanda bhikkhu cittam apaṇidhāya Apaṇihitam me bahiddhā cittan ti pajānati|| ||

Atha pacchāpure asaṅkhittam vimuttam Apaṇihitanti pajānāti|| ||

Atha pana citte cittānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā sukhamasmīti pajānāti|| ||

16. Bahiddhā Ānanda bhikkhu cittam apanidhāya apaṇihitam me bahiddhā cittanti pajānāti|| ||

Atha pacchāpure asaṅkhittaṁ vimuttam Apaṇihitanti pajānāti|| ||

Atha ca pana dhammesu dhammānupassī viharāmi||
ātāpī sampajāno satimā sukhamasmīti pajānāti|| ||

17. Evaṁ kho Ānanda apaṇidhāya bhāvanā hoti|| ||

18. Iti kho Ānanda desitā mayā paṇidhāya bhāvanā desitā apaṇidhāya bhāvanā|| ||

Yam Ānanda satthārā karaṇīyam sāvakānaṁ hitesinā anukampakena anukampam upādāya||
kataṁ vo tam mayā|| ||

Etāni Ānanda rukkhamūlāni etāni suññāgārāni nijjhāyathānanda mā pamādattha ma pacchāvippatisārino ahuvattha||
ayaṁ vo amhākam anusāsanī ti|| ||

19. Idam avoca Bhagavā||
attamano āyasmā Ānando Bhagavato bhāsitam abhinandī ti|| ||

[page 158]

Tatr'uddānam:|| ||

Ambapālivaggo pathamo|| ||

Ambapāli Sato Bhikkhu||
Sāllam Kusalarāsi ca||
Sakunagghi Makkaṭo Sūdo||
Gilāno Bhikkhuni-vāsakoti|| ||

 


 

Chapter II. Nālanda Vaggo

11. Mahāpuriso

1. Sāvatthi-nidānaṁ|| ||

2. Atha kho āyasmā Sāriputto yena Bhagavā tenupa saṅkami||
upasaṅkamitvā ... pe ...Ekam antam nisinno kho āyasmā Sāriputto Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Mahāpuriso mahāpuriso ti bhante vuccati||
Kittāvatā nu kho bhante mahāpuriso hotī ti|| ||

Vimuttacittattā kho haṁ Sāriputta Mahāpuriso ti vadāmi||
avimuttacittattā No mahāpuriso ti vadāmi|| ||

Kathañ ca Sāriputta vimuttacitto hoti|| ||

4. Idha Sāriputta bhikkhu kāye kāyanupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam||
tassa kāye kāyānupassino viharato cittaṁ virajjati vimuccati anupādāya āsavehi|| ||

Vedanāsu|| ||

Citte|| ||

Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
tassa dhammesu dhammānupassino viharato cittaṁ virajjati vimuccati anupādāya āsavehi|| ||

5. Evaṁ kho Sāriputta vimuttacitto hoti|| ||

Vimuttacittattā kho haṁ Sāriputta Mahāpuriso ti vadāmi||
avimuttacittattā No mahāpuriso ti vadāmī ti|| ||

[page 159]

 


 

12. Nālandam

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Nālandāyaṁ viharati Pāvārikambavane|| ||

2. Atha kho āyasmā Sāriputto yena Bhagavā tenupasarikami||
upasaṅkamitvā||
... pe ...||
Ekam antam nisinno kho āyasmā Sāriputto Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Evam pasanno ham bhante Bhagavati||
Na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā Bhagavatā bhiyyo bhiññataro yad idaṁ sambodhiyan ti|| ||

Uḷārā kho tyāyaṁ Sāriputta āsabhi vācā bhāsitā ekaṁso gahito sīhanādo nadito|| ||

Evam pasanno ham bhante Bhagavati na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā Bhagavatā bhiyyo bhiññataro yad idaṁ sambodhiyan ti|| ||

4. Kinnu te Sāriputta ye te ahesum atītam addhānam arahanto sammāsambuddhā||
sabbe te bhagavanto cetasā cetopariccaviditā||
Evaṁsīlā te bhagavanto ahesuṁ iti vā||
Evaṁ dhammā te bhagavanto ahesuṁ iti vā||
Evam paññā te bhagavanto ahesum iti vā||
{Evaṁvihārino} te bhagavanto ahesuṁ iti vā Evaṁvimuttā te bhagavanto ahesum iti vā ti|| ||

No hetam bhante|| ||

5. Kim pana te Sāriputta ye te bhavissanti anāgatam addhānam arahanto sammāsambuddhā||
sabbe te bhagavanto cetasā cetopariccaviditā evaṁsilā te bhagavanto bhavissanti iti vā evaṁ dhammā te bhagavanto bhavissanti iti vā evampaññā te bhagavanto bhavissanti iti vā evaṁvihārino te bhagavanto bhavissanti iti vā||
evaṁvimuttā kho bhagavanto bhavissanti iti vā ti|| ||

[page 160]

No hetam bhante|| ||

6. Kim pana tyāhaṁ Sāriputta etarahi arahaṁ sammāsambuddho cetasā cetopariccavidīto||
evaṁsīlo bhagavā iti vā evaṁdhammo bhagavā iti vā evampañño bhagavā iti vā evaṁvihārī bhagavā iti vā evaṁvimutto bhagavā iti vā ti|| ||

No hetam bhante|| ||

7. Ettha ca te Sāriputta atītānāgatapaccuppannesu arahantesu sammāsambuddhesu cetopariyāyañāṇaṁ natthi||
atha kiñcarahi tayā Sāriputta ulārā āsabhi vācā bhāsitā ekaṁso gahito sīhanādo nadito||
Evam pasannoham bhante Bhagavati na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo va brāhmaṇo vā Bhagavato bhiyyo bhiññataro yadidaṁ sambodhiyan ti||
Na kho me tam bhante atītānāgatapaccuppannesu arahantesu sammāsambuddhesu cetopariyāyañāṇam atthi||
api ca dhammanvayo vidito|| ||

8. Seyyathā pi bhante rañño paccantimaṁ nagaram daḷhuddāpaṁ daḷhapākāratoraṇam ekadvāraṁ||
tatrassa dovāriko paṇḍito viyatto medhāvī aññātānaṁ nivāretvā ñātānam pavesetā|| ||

So tassa nagarassa samantā anupariyāya patham anukkamamāno na passeyya pākārasandhiṁ vā pākāravivaraṁ vā antamaso biḷāranissakkanamattam pi||
tassa evam assa||
Ye kho keci oḷarikā pāṇā imaṁ nagaram pavisanti vā nikkhamanti vā sabbe te iminā va dvārena pavisanti vā nikkhamanti vā ti|| ||

Evam eva kho me bhante dhammanvayo vidito|| ||

9. Ye pi te bhante ahesum atītam addhānaṁ arahanto sammāsambuddhā sabbe te bhagavanto pañcanīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catusu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā sattabojjhaṅge yathābhūtam bhāvetvā anuttaraṁ sammāsambodhim abhisambujjhiṁsu

[page 161]

Ye pi te bhante bhavissanti anāgatam addhānam arahanto sammāsambuddhā sabbe te bhagavanto pañcanīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catusu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā sattabojjhaṅge yathābhūtam bhāvetvā anuttaraṁ sammāsambodhim abhisambujjhissanti|| ||

Bhagavā pi bhante etarahi arahaṁ sammāsambuddho pañcanīvaraṇe pahāya cetaso uppakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catusu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacitto sattabojjhaṅge yathābhūtam bhāvetvā anuttaram sammāsambodhim abhisambuddhoti|| ||

10. Sādhu sādhu Sāriputta tasmā ti ha tvaṁ Sāriputta imam dhammapariyāyam abhikkhaṇam bhāseyyāsi bhikkhūnam bhikkhūnīnam upāsakānam upāsikānam||
yesam pi hi Sāriputta moghapurisānam bhavissati Tathāgate kaṅkhā vā vimati vā tesam pi mam dhammapariyāyam sutvā yā tesaṁ Tathāgate kaṅkhā vā vimati vā sā pahīyissatī ti|| ||

 


 

13. Cuṇḍo

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme|| ||

2. Tena kho pana samayena āyasmā Sāriputto Magadhesu viharati Nālagāmake||
ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno||
Cundo ca samaṇuddeso āyasmato Sāriputtassa upaṭṭhāko hoti|| ||

3. Atha āyasmā Sāriputto tena ābādhena parinibbāyi|| ||

4. Atha kho Cundo samaṇuddeso āyasmato Sāriputtassa pattacīvaram adāya yena Sāvatthi-Jetavanam Anāthapiṇḍikassa ārāmo yenāyasmā Ānando tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmantam Ānandam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Cundo samaṇuddeso āyasmantam Ānandam etad avoca

[page 162]

Āyasmā bhante Sāriputto parinibbuto idam assa pattacīvaranti|| ||

5. Atthi kho idam āvuso Cunda kathāpābhatam Bhagavantaṁ dassanāya||
āyāmāvuso Cunda yena Bhagavā tenupasaṅkamissāma||
upasaṅkamitvā Bhagavato etam attham ārocessāmāti|| ||

Evam bhante ti kho Cundo samaṇuddeso āyasmato Ānandassa paccassosi|| ||

6. Atha kho āyasmā ca Ānando Cundo ca samaṇuddeso yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nīsīdiṁsu|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca|| ||

Ayam bhante Cundo samaṇuddeso evam āha||
Āyasmā bhante Sāriputto parinibbuto idam assa pattacīvaran ti|| ||

Api ca me bhante madhurakajāto viya kāyo||
disā pi me na pakkhāyanti dhammā pi me na paṭibhanti āyasmā Sāriputto parinibbuto ti sutvā ti|| ||

7. Kinnu te Ānanda Sāriputto sīlakkhandhaṁ vā ādāya parinibbuto||
samādhikkhandhaṁ vā ādāya parinibbuto||
paññakkhandhaṁ vā ādāya parinibbuto||
vimuttikkhandhaṁ vā ādāya parinibbuto||
vimuttiññanadassanakkhandhaṁ vā ādāya parinibbuto ti|| ||

Na ca kho me tam bhante āyasmā Sāriputto sīlakkhandhaṁ vā ādāya parinibbuto ... pe ...vimuttiññāṇadassanakkhandhaṁ vā ādāya parinibbuto||
Api ca me bhante āyasmā Sāriputto ovādako ahosi otiṇṇo viññāpako sandassako samādapako samuttejako sampahaṁsako akilāsu dhammadesanāya anuggāhako sabrahmacārīnaṁ tam mayam āyasmato Sāriputtassa dhammojaṁ dhammabhogaṁ dhammānuggaham anussarāmāti|| ||

8. Nanu tam Ānanda mayā paṭigacceva akkhātaṁ sabbehi piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvo aññathābhāvo

[page 163]

tam kutettha Ānanda labbhā||
Yan taṁ jātam bhūtaṁ saṅkhatam palokadhammaṁ taṁ vata mā palujjīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

9. Seyyathā pi Ānanda mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato yo mahantataro khandho so palujjeyya||
evam eva kho Ānanda mahato bhikkhusaṅghassa tiṭṭhato sāravato Sāriputto parinibbuto taṁ kutettha Ānanda labbhā yan taṁ jātam bhūtaṁ saṅkhataṁ palokadhammaṁ taṁ vata mā palujjīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

10. Tasmā ti hānanda attadīpā viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā|| ||

Kathañcānanda bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo|| ||

11. Idhānanda bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Evaṁ kho Ānanda bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo|| ||

12. Ye hi keci Ānanda etarahi vā mamaccaye vā attadipā viharissanti attasaraṇā anaññasaraṇā dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā||
tamatagge pete Ānanda bhikkhū bhavissanti ye keci sikkhākāmā ti|| ||

 


 

14. Ceḷam

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Vajjīsu viharati Ukkacelāyaṁ Gaṅgāya nadiyā tīre mahatā bhikkhusaṅghena saddhim aciraparinibbutesu Sāriputta-Moggalānesu|| ||

2. Tena kho pana samayena Bhagavā bhikkhu-saṅghaparivuto ajjhokāse nisinno hoti|| ||

Atha kho Bhagavā tunhībhūtam bhikkhusaṅgham anuviloketvā bhikkhū āmantesi|| ||

[page 164]

3. Api myāyam bhikkhave parisā suññā viya khāyati||
parinibbutesu Sāriputta-Moggalānesu suññā me bhikkhave parisā hoti||
anapekkhā tassam disāyam hoti yassaṁ dīsāyaṁ Sāriputta-Moggalānā viharanti|| ||

4. Ye hi te bhikkhave ahesum atītamadhānam arahanto sammāsambuddhā||
tesam pi bhagavantānam etaparamam yeva sāvakayugam ahosi||
seyyathāpi mayhaṁ SāriputtaMoggalānā|| ||

Ye pi te bhikkhave bhavissanti anāgatam addhānam arahanto sammāsambuddhā||
tesam pi bhagavantānam etaparamaṁ yeva sāvakayugam bhavissati||
seyyathāpi mayhaṁ Sāriputta-Moggalānā|| ||

5. Acchariyam bhikkhave sāvakānam abbhutam bhikkhave sāvakānam satthu ca nāma sāsanakarā bhavissanti ovādapatikarā||
catunnaṁ ca parisānam piyā bhavissanti manāpā garū ca bhāvaniyā ca|| ||

Acchariyam bhikkhave Tathāgatassa abbhutam bhikkhave Tathāgatassa||
evarūpe pi nāma sāvakayuge parinibbute natthi Tathāgatassa soko vā paridevo vā||
tam kutettha bhikkhave labbhā||
yantaṁ jātaṁ bhūtaṁ saṅkhataṁ palokadhammaṁ taṁ vata ma palujjīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

6. Seyyathā pi bhikkhave mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato ye mahantatarā khandhā te palujjeyyuṁ||
Evam eva kho bhikkhave mahato bhikkhusaṅghassa tiṭṭhato sāravato Sāriputta-Moggalānā parinibbutā||
taṁ kutettha bhikkhave labbhā||
yan taṁ jātam bhūtam saṅkhatam palokadhammaṁ taṁ vata mā palujjīti||
netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

7. Tasmā ti ha bhikkhave attadīpā viharathā- -anaññasaraṇā|| ||

8. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī- -anaññasaraṇo|| ||

[page 165]

9. Ye hi keci bhikkhave etarahi vā mamaccaye vā attadīpā viharissanti- -tamatagge bhikkhave bhikkhu bhavissanti ye keci sikkhākāmā ti|| ||

 


 

15. Bāhiyo (or Bāhiko)

1. Sāvatthi nidanaṁ|| ||

2. Atha kho āyasmā Bāhiyo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā||
... pe ...||
eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Bāhiyo Bhagavantam etad avoca|| ||

Sādhu me bhante saṅkhittena dhammaṁ desetu||
yaṁ aham Bhagavato dhammaṁ sutvā eko vūpakaṭṭho apamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti||
Tasmā ti ha tvam Bāhiya ādim eva visodhehi kusalesu dhammesu|| ||

Ko cādi kusalānaṁ dhammānaṁ||
sīlañca suvisuddhaṁ diṭṭhi ca ujukā|| ||

3. Yato ca kho te Bāhiya sīlañca suvisuddham bhavissati diṭṭhi ca ujukā||
tato tvam Bāhiya sīlam nissāya sīle patiṭṭhāya cattāro satipaṭṭhāne bhāveyyāsi||
katame cattāro|| ||

4. Idha tvam Bāhiya kāye kāyānupassī viharāhi||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharāhi||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Yato kho tvam Bāhiya sīlam nissāya sīle patiṭṭhāya ime cattāro satipaṭṭhāne evam bhāvessasi||
tato {tuyham} Bāhiya yā ratti vā divaso vā āgamissasi||
vuddhi yeva paṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihānī ti|| ||

[page 166]

5. Atha kho āyasmā Bāhiyo Bhagavato bhāsitam abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā Bhagavantam abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi|| ||

6. Atha kho āyasmā Bāhiyo eko vupakaṭṭho apamatto ātāpī pahitatto viharanto na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyam pabbajanti tad anuttaram brahmacariyapariyosānaṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi||
Khīnā jāti vusitam brahmacariyam kataṁ karaṇīyaṁ nāparam ittatthāyā ti abbhaññāsi|| ||

7. Aññataro ca panāyasmā Bāhiyo arahatam ahosī ti|| ||

 


 

16. Uttiyo

1. Sāvatthi nīdānam|| ||

2—4. Atha kho āyasmā Uttiyo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
... pe ...||
tato tvam Uttiya gamissasi maccudheyyassa pāranti ... pe ...|| ||

5.6.7. Aññataro ca panāyasmā Uttiyo arahatam ahosī ti|| ||

 


 

17. Ariyo

1. Sāvatthi|| ||

2. Cattāro me bhikkhave satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā ariyā niyyānikā niyyanti takkarassa sammādukkhākkhayāya||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhadomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

[page 167]

4. Ime kho bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā ariyā niyyānikā niyyanti takkarassa sammādukkhakkhayāyā ti|| ||

 


 

18. Brahmā

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Uruvelāyaṁ viharati najjā Nerañjarāya tīre Ajapālanigrodhe pathamābhisambuddho|| ||

2. Atha kho Bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi|| ||

Ekāyano yam maggo sattānam visuddhiyā sokaparidevānam samatikkamāya dukkhadomanassānam atthagamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yad idaṁ cattāro satipaṭṭhānā||
katame cattāro|| ||

3. Kāye vā bhikkhu kāyānupassī vihareyya||
ātāpī sampajāno satimā vinneyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu vā bhikkhu||
Citte vā bhikkhu|| ||

Dhammesu vā bhikkhu dhammānupassī vihareyya||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ekāyano yam maggo sattānaṁ visuddhiyā sokaparidevānaṁ samatikkamāya dukkhadomanassānam atthagamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yadidaṁ cattāro satipaṭṭhānā ti|| ||

4. Atha kho Brahmā sahampati Bhagavato cetasā cetoparivitakkam aññāya seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāham pasāreyya pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya||
evam eva kho Brahmaloke antarahito Bhagavato purato pāturahosi|| ||

Atha kho Brahmā sahampati ekaṁsam uttarāsaṅgaṁ karitvā yena Bhagavā tenañjalim paṇāmetvā Bhagavantam etad avoca|| ||

5. Evam etam Bhagavā evam etaṁ Sugata||
ekāyano yam bhante maggo sattānaṁ visuddhiyā sokaparidevānam samatikkamāya dukkhadomanassānam atthagamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yadidaṁ cattāro satipaṭṭhānā

[page 168]

Katame cattāro?|| ||

Kāye vā bhante bhikkhu kāyanupassī vihareyya||
ātāpī sampajāno satimā||
vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu vā bhante bhikkhu||
Citte vā bhante bhikkhu||
Dhammesu vā bhante dhammānupassī vihareyya||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ekāyano yam bhante maggo sattānaṁ visuddhiyā sokaparidevānam samatikkamāya dukkhadomanassānam atthagamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yad idam cattāro satipaṭṭhānāti|| ||

6. Idam avoca Brahmā sahampati||
idaṁ vatvā Brahmā sahampati athāparam etad avoca|| ||

Ekāyanaṁ jātikhayantadassī||
Maggam pajānāti hitānukampi||
Etena maggena atariṁsu pubbe||
Tarissanti ye taranti ca oghan ti|| ||

 


 

19. Sedakam or Ekantaka(?)

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Sumbhesu viharati Sedakaṁ nāma Sumbhānaṁ nigamo|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

Bhūtapubbam bhikkhave caṇḍālavaṁsiko caṇḍālavaṁsam ussāpetvā Medakathālikam antevāsim āmantesi||
Ehi tvaṁ samma Medakathālike Caṇḍālavaṁsam abhirūhitvā mama uparikhandhe titthāhī ti||
Evam ācariyā ti kho bhikkhave Medakathālikā antevāsī Caṇḍālavaṁsikassa paṭissutvā Caṇḍālavaṁsam abhirūhitvā ācariyassa uparikhandhe aṭṭhāsi|| ||

3. Atha kho bhikkhave Caṇḍālavaṁsiko Medakathālikam antevāsim etad avoca||
Tvaṁ samma Medakathālike mamaṁ rakkha aham tvaṁ rakkhissāmi evaṁ mayam aññamaññaguttā aññamaññarakkhitā sippāni ceva dassessāma lābhañ ca lacchāma sotthinā ca caṇḍālavaṁsam orohissāmā ti

[page 169]

4. Evaṁ vutte bhikkhave Medakathālikā antevāsī Caṇḍālavaṁsikam etad avoca|| ||

Na kho panetam ācariya evam bhavissati||
tvam ācariya attānaṁ rakkha aham attanaṁ rakkhissāmi|| ||

Evam mayam attaguttā attarakkhitā sippāni ceva dassessāma lābhañca lacchāma sotthinā ca caṇḍalavaṁsā orohissāmā ti|| ||

So tattha ñāyo ti|| ||

5. Bhagavā avoca|| ||

Yathā Medakathālikā antevāsī ācariyam avoca||
Attānam bhikkhave rakkhissāmī ti satipaṭṭhānaṁ sevitabbaṁ||
Param rakkhissamā ti satipaṭṭhānaṁ sevitabbaṁ|| ||

Attānam bhikkhave rakkhanto paraṁ rakkhati||
paraṁ rakkhanto attānaṁ rakkhati|| ||

6. Kathañca bhikkhave attānam rakkhanto param rakkhati||
āsevanāya bhāvanāya bahulīkammena|| ||

Evaṁ kho bhikkhave attānaṁ rakkhanto paraṁ rakkhati|| ||

7. Kathañca bhikkhave paraṁ rakkhanto attānaṁ rakkhati||
khantiyā avihiṁsāya mettatāya anudayatāya|| ||

Evaṁ kho bhikkhave paraṁ rakkhanto attānaṁ rakkhati|| ||

8. Attānaṁ bhikkhave rakkhissāmī ti satipaṭṭhānaṁ sevitabbam||
Paraṁ rakkhissāmī ti satipaṭṭhānaṁ sevitabbaṁ||
attānam bhikkhave rakkhanto paraṁ rakkhati||
paraṁ rakkhanto attānaṁ rakkhatī ti|| ||

 


 

20. Janapada or Ekantaka(?)

1. Evam me sutam Ekaṁ samayam Bhagavā Sumbhesu viharati Sedakam nāma Sumbhānaṁ nigamo|| ||

[page 170]

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi||
... pe ...||
3. Seyyathā pi bhikkhave Janapadakalyāṇī janapadakalyāṇī ti kho bhikkhave mahājanakāyo sannipateyya||
Sā kho panassa janapadakalyāṇī paramapāsāvinī nacce paramapāsāvinī gīte||
Janapadakalyāṇī naccati gāyatīti kho bhikkhave bhiyyosomattāya mahā janakāyo sannipateyya|| ||

Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo tam enaṁ evaṁ vadeyyum||
Ayan te ambho purisa samatittiko telapatto antarena ca mahāsamajjam antarena ca janapadakalyāṇiṁ parihātabbo||
puriso ca te ukkhitāsiko piṭṭhito piṭṭhito anubandhissati yattheva naṁ thokam pi chaddessati tattheva te siro pātessatī ti|| ||

Taṁ kim maññatha bhikkhave||
api nu so puriso amum telapattam amanasikaritvā bahiddhā pamādam āhareyyāti|| ||

No hetam bhante|| ||

4. Upamā kho myāyam bhikkhave katā atthassa viññāpanāya||
ayaṁ cevettha attho||
Samatittiko telapatto ti kho bhikkhave kāyagatāya etaṁ satiyā adhivacanaṁ|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhave evam sikkhitabbaṁ|| ||

Kāyagatā sati no bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānikatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā ti||
Evaṁ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti|| ||

Nāḷandavaggo dutiyo

Tass'uddānaṁ:|| ||

[page 171]

Mahāpuriso Nāḷandam||
Cundo Celañca Bāhiyo||
Uttiyo Ariyo Brahmā||
Sedakaṁ Janapadena cā ti|| ||

 


 

Chapter III. Sīlaṭṭhiti Vaggo

21. Sīlam

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam āyasmā ca Ānando āyasmā ca Bhaddo Pāṭaliputte viharanti Kukkuṭārāme|| ||

2. Atha kho āyasmā Bhaddo sāyaṇhasamayam paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā Ānando tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmatā Ānandena saddhiṁ sammodi... pe ...||
āyasmantam Ānandam etad avoca|| ||

3. Yānimani āvuso Ānanda kusalāni sīlāni vuttāni Bhagavatā||
imāni kusalāni sīlāni kimatthiyāni vuttāni Bhagavatā ti||
Sādhu sādhu āvuso Bhadda||
bhaddako kho te āvuso Bhadda ummaggo bhaddakam paṭibhānam kalyāṇī paripucchā|| ||

Evaṁ hi tvam avuso Bhadda pucchasi||
Yānimāni āvuso Ānanda kusalāni sīlāni vuttāni Bhagavatā||
imāni kusalāni sīlāni kimatthiyāni vuttāni Bhagavatā ti|| ||

Evam āvuso ti|| ||

4. Yānimani āvuso Bhadda kusalāni sīlāni vuttāni Bhagavatā imāni kusalāni sīlāni yāvad eva catunnam satipaṭṭhānānam bhāvanāya vuttāni Bhagavatā||
katamesam catunnaṁ|| ||

5. Idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhadomanassaṁ|| ||

[page 172]

Yānimanī āvuso Bhadda kusalāni sīlāni vuttāni Bhagavatā||
imani kusalāni sīlāni yāvad eva imesaṁ catunaṁ satipaṭṭhānānam bhāvanāya vuttāni Bhagavatā ti|| ||

 


 

22. Ṭhiti

1. Taṁ yeva nidānaṁ|| ||

2. Ekam antam nisinnam° °etad avoca|| ||

3. Ko nu kho āvuso Ānanda hetu ko paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo na ciraṭṭhitiko hoti||
ko panāvuso hetu ko paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo ciraṭṭhitiko hotī ti|| ||

Sādhu sādhu āvuso Bhadda||
bhaddako kho te āvuso Bhadda ummaggo bhaddakam paṭibhānaṁ kalyaṇī paripucchā||
evaṁ hi tvam āvuso Bhadda pucchasi||
Ko nu kho āvuso Ānanda hetu ko paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo na ciraṭṭhitiko hoti||
ko panāvuso Ānanda hetu ko paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo ciraṭṭhitiko hotī ti|| ||

Evam āvuso ti|| ||

4. Catunnaṁ kho āvuso satipaṭṭhānānam abhāvitattā abahulīkatattā Tathāgate parinibbute saddhammo na ciraṭṭhitiko hoti||
Catunnaṁ ca kho āvuso satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā Tathāgate parinibbute saddhammo ciraṭṭhitiko hoti||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

5. Idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Imesaṁ kho āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam abhāvitattā abahulīkatattā tathāgate parinibbute saddhammo na ciraṭṭhitiko hoti||
imesaṁ ca kho āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā tathāgate parinibbute saddhammo ciraṭṭhitiko hotī ti|| ||

[page 173]

 


 

23. Parihānaṁ

1—2. Pāṭaliputte viharanti Kukkuṭārāme|| ||

3. Ko nu kho āvuso Ānanda hetu ko paccayo yena saddhammaparihānaṁ hoti||
ko nu kho āvuso Ānanda hetu ko paccayo yena saddhamma-aparihānaṁ hetu|| ||

Sādhu sādhu āvuso Bhadda||
bhaddhako kho te āvuso Bhadda ummaggo bhaddakam paṭibhānaṁ kalyāṇī paripucchā||
evaṁ hi tvam āvuso Bhadda pucchasi||
Ko nu āvuso hetu ko paccayo yena saddhammaparihānaṁ hoti||
ko panāvuso Ānanda hetu ko paccayo yena saddhammaaparihānaṁ hoti ti|| ||

Evam āvuso ti|| ||

4. Catunnaṁ kho āvuso satipaṭṭhānānam abhāvitattā abahulīkatattā saddhammaparihānaṁ hoti||
catunnaṁ ca kho āvuso satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā saddhamma-aparihānaṁ hoti||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

5. Idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Imesaṁ kho āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam abhāvitattā abahulīkatattā saddhammaparihānaṁ hoti||
imesaṁ kho āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā saddhamma-aparihānaṁ hotī ti|| ||

 


 

24. Suddhakam

1. Sāvatthinidānam|| ||

2. Cattāro me bhikkhave satipaṭṭhānā||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
ātāpi sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||

[page 174]

Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ime kho bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā ti|| ||

 


 

25. Brāhmaṇa

1. Evam me sutaṁ ekam samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme|| ||

2. Atha kho aññataro brāhmaṇo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho so brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Ko nu kho bho Gotama hetu ko paccayo yena Tathāgate parinibbute saddhammo na ciraṭṭhitiko hoti||
ko pana bho Gotama hetu ko paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo ciraṭṭhitiko hotī ti|| ||

4. Catunnaṁ kho brāhmaṇa satipatthānānam abhāvitattā. Idha brāhmaṇa bhikkhu kāye kāyānupassī- -domanassaṁ||
Imesaṁ kho brāhmaṇa catunnaṁ- -ciraṭṭhitiko hotī ti|| ||

6. Evaṁ vutte so brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca|| ||

Abhikkantam bho Gotama ... pe ... upāsakam mam bhavaṁ Gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatan ti|| ||

 


 

26. Padesam

1. Ekaṁ samayam āyasmā ca Sāriputto āyasmā ca Mahā-Moggalāno āyasmā ca Anuruddho Sākete viharanti Kanṭakīvane|| ||

2. Atha kho āyasmā ca Sāriputto āyasmā ca MahāMoggalāno sāyaṇhasamayam patisallāṇā vuṭṭhito yenāyasmā Anuruddho tenupasaṅkamiṁsa||
upasaṅkamitvā āyasmatā Anuruddhena saddhiṁ sammodiṁsu||
sammodanīyaṁ Kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu

[page 175]

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Sāriputto āyasmantam Anuruddham etad avoca|| ||

3. Sekho sekho ti āvuso Anuruddha vuccati||
kittāvatā nu kho āvuso Sekho ti hotī ti|| ||

Catunnam kho āvuso satipaṭṭhānānam padesaṁ bhāvitattā sekho hoti||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

4. Idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyyaloke abhijjhadomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Imesaṁ kho āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam padesam bhāvitattā sekho hotī ti|| ||

 


 

27. Samattam

1—2. Taṁ yeva nidānaṁ|| ||

Ekam antam- -Anuruddham etad avoca|| ||

3. Asekho asekho ti āvuso Anuruddha vuccati||
kittāvatā nu kho āvuso Asekho hotī ti|| ||

Catunnaṁ kho āvuso satipaṭṭhānānam samattam bhāvitattā asekho hoti|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?|| ||

4. Idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam|| ||

Imesaṁ kho āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānaṁ samattā bhāvitattā asekho hotī ti|| ||

 


 

28. Loko

1—2. Taṁ yeva nidānaṁ|| ||

Ekam antam nisinno-Anuruddham etad avoca|| ||

3. Katamesam āyasmā Anuruddha dhammānam bhāvitattā bahulīkatattā mahābhiññatam patto ti|| ||

[page 176]

Catunnaṁ āvuso satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā mahābhiññatam patto||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

4. Idhāham āvuso kāye kāyanupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhadomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammanupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Imesaṁ khvāham āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā mahabhiññatam patto|| ||

5. Imesaṁ ca panāham āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā sahassaṁ lokam abhijānāmīti|| ||

 


 

29. Sirivaḍḍho

1. Ekaṁ samayam āyasmā Ānando Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe|| ||

2. Tena kho pana samayena Sirivaḍḍho gahapati ābādhiko hoti||
dukkhito bāḷhagilāno|| ||

3. Atha kho Sirivaḍḍho gahapati aññataram purisam āmantesi||
Ehi tvam ambho purisa yenāyasmā Ānando tenupasaṅkama||
upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato Ānandassa pāde sirasā vanda||
Sirivaḍḍho bhante gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno||
so āyasmato Ānandassa pāde sirasā vandatī ti evañca vadeti||
Sādhu kira bhante āyasmā Ānando yena Sirivaḍḍhassa gahapatissa nivesanaṁ||
tenupasaṅkamatu anukampam upādāyāti|| ||

Evam bhante ti kho so puriso Sirivaḍḍhassa gahapatissa paṭissutvā yenāyasmā Ānando tenupasaṅkami|| ||

4. Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Ānandam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi||
eka-m-antaṁ nisinno kho so puriso āyasmantam Ānandam etad avoca||
Sirivaḍḍho bhante gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno||
so āyasmato Ānandassa pāde sirasā vandati||
evañca vadeti||
Sādhu kira bhante āyasmā Ānando yena Sirivaḍḍhassa gahapatissa nivesanaṁ tenupasaṅkamatu anukampam upādāyā ti|| ||

[page 177]

Adhivāsesi kho āyasmā Ānando tuṇhībhāvena|| ||

5. Atha kho āyasmā Ānando nivāsetvā pattacīvaram ādāya yena Sirivaḍḍhassa gahapatissa nivesanam upasaṅkami||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi|| ||

Nisajja kho āyasmā Ānando Sirivaḍḍham gahapatim etad avoca|| ||

6. Kacci te gahapati khamanīyaṁ kacci yāpanīyaṁ kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no abhikkamanti paṭikkamosānam paññāyati no abhikkamo ti|| ||

Na me bhante khamanīyaṁ na yāpanīyam bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paṭikkammanti abhikkamo sānam paññāyati no paṭikkamo ti|| ||

7. Tasmā ti ha te gahapati evaṁ sikkhitabbaṁ|| ||

Kāye kāyānupassī viharissāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharissāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassan ti|| ||

Evaṁ hi te gahapati sikkhitabban ti|| ||

8. Ye me bhante Bhagavatā cattāro satipaṭṭhānā desitā saṁvijjanti te dhammā mayi ahaṁ ca tesu dhammesu sandissāmi||
ahaṁ hi bhante kāye kāyānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

9. Yāni cimāni bhante Bhagavatā pañcorambhāgiyāni saṅyojanāni desitāni||
nāhaṁ tesaṁ kiñci attani appahīnaṁ samanupassāmī ti|| ||

10. Lādhā te gahapati||
suladdhaṁ te gahapati||
anāgāmiphalaṁ tayā gahapati vyākatan ti|| ||

[page 178]

 


 

30. Mānadinna

1. Taṁ yeva nidānaṁ|| ||

2. Tena kho pana samayena Mānadinno gahapati ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno|| ||

3—6. Atha kho Mānadinno gahapati aññataram purisam āmantesi ... pe ...|| ||

7. Evarūpāya cāham bhante dukkhāya vedanāya puṭṭho samāno kāye kāyānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

8. Yānicimāni bhante Bhagavatā pañcorambhāgiyani saṅyojanāni desitāni||
nāham bhante yaṁ kiñci attani appahīnaṁ samanupassāmīti|| ||

9. Lābhā te gahapati||
suladdhan te gahapati||
anāgāmiphalaṁ tayā gahapati vyākatan ti|| ||

Sīlavaggo tatiyo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Sīlaṁ Ṭhiti Parihānam Suddhakaṁ||
Brāhmaṇena ca Padesam||
Samattam Loko ca Sirivaḍḍho||
Mānadinnena te dasā ti|| ||

Satipaṭṭhāna-saṁyuttassa Sīlaṭṭhitivaggo tatiyo|| ||

 


 

Chapter IV. Anussuta Vaggo

31. Anussutam

1—2. Sāvatthi nidānam|| ||

3. Ayaṁ kāye kāyānupassanā ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi vijjā udapādi āloko udapādi

[page 179]

Sā kho panāyam kāye kāyanupassanā bhāvetabbā ti me bhikkhave||
bhavitā ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi vijjā udapādi āloko udapādi|| ||

4. Ayam vedanānupassanā ti-||
5. Ayaṁ citte cittānupassanā ti. Ayaṁ dhammesu dhammānupassanā ti-||
sā kho panāyaṁ dhammesu dhammānupassanā bhāvetabbā ti me bhikkhave||
bhāvitā ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi vijjā udapādi āloko udapādīti|| ||

 


 

32. Virāgo

1—2. Sāvatthiyaṁ|| ||

3. Cattāro me bhikkhave satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya {saṁvattanti}||
katame cattāro|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ime kho bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

33. Viraddho

3. Yesaṁ kesañci bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā viraddhā||
viraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī|| ||

[page 180]

4. Yesaṁ kesañci bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā āraddhā||
āraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī|| ||

Katame cattāro?|| ||

5. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
... pe ...||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Yesaṁ kesañci bhikkhave ime cattāro satipaṭṭhānā viraddhā||
viraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī|| ||

Yesaṁ kesañci bhikkhave ime cattāro satipaṭṭhānā āraddhā||
āraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī ti|| ||

 


 

34. Bhāvanā

1—2. Sāvatthiyam|| ||

3. Cattāro me bhikkhave satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā aparāparaṅgamanāya saṁvattanti||
katame cattāro|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
... pe ...||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ime kho bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā aparāparaṅgamanāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

35. Sato

1—2. Sāvatthi|| ||

3. Sato bhikkhave bhikkhu vihareyya sampajāno||
ayaṁ vo amhākam anusāsanī|| ||

4. Kathañca bhikkhave bhikkhu sato hoti||
Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyanupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam||
[pe]|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu sato hoti|| ||

5. Kathañca bhikkhave bhikkhu sampajāno hoti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhuno viditā vedanā uppajjanti||
viditā upaṭṭhahanti

[page 181]

viditā abbhatthaṁ gacchanti|| ||

Viditā vitakkā uppajjanti||
viditā upaṭṭhahanti||
viditā abbhattham gacchanti|| ||

Viditā saññā uppajjanti||
viditā upaṭṭhahanti||
viditā abbhatthaṁ gacchanti|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu sampajāno hoti|| ||

6. Sato bhikkhave bhikkhu vihareyya sampajāno||
ayaṁ vo amhākam anusāsanīti|| ||

 


 

36. Aññam

1—2. Sāvatthiyaṁ|| ||

3. Cattāro me bhikkhave satipaṭṭhānā||
katame cattāro|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
... pe ...||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammanupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam|| ||

Ime kho bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā|| ||

4. Imesaṁ kho bhikkhave catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhavitattā bahulīkatattā dvinnam phalānam aññataram phalam pāṭikaṅkhaṁ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitā ti|| ||

 


 

37. Chandam

1. Sāvatthiyaṁ|| ||

2. Cattāro me bhikkhave satipaṭṭhānā||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpi sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Tassa kāye kāyānupassino viharato yo kāyasmiṁ chando so pahīyati||
chandassa pahānāya amataṁ sacchikataṁ hoti|| ||

4. Vedanāsu° °yo vedanāsu chando so pahīyati||
chandassa pahānā amataṁ sacchikataṁ hoti|| ||

[page 182]

5. Citte- -yo cittamhi chando so pahīyati||
chandassa pahānā amataṁ sacchikataṁ hoti|| ||

6. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
tassa dhammesu dhammānupassino viharato yo dhammesu chando so pahīyati||
chandassa pahānā amatam sacchikataṁ hotī ti|| ||

 


 

38. Pariññāya

2. Cattāro me bhikkhave satipaṭṭhānā||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
tassa kāye kāyānupassino viharato kāyo pariññāto hoti||
kāyassa pariññātattā amataṁ sacchikataṁ hoti|| ||

4. Vedanāsu° vedanā pariññātā honti vedanānam pariññātattā amatam sacchikataṁ hoti|| ||

5. Citte° °cittam pariññātām hoti||
cittassa pariññātattā amataṁ sacchikataṁ hoti|| ||

6. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ.||
tassa dhammesu dhammānupassino viharato dhammā pariññātā honti||
dhammānam pariññātattā amataṁ sacchikatam hotī ti|| ||

 


 

39. Bhāvanā

2. Catunnam bhikkhave satipaṭṭhānānam bhāvanaṁ desissāmi||
taṁ suṇātha|| ||

Katamā ca bhikkhave catunnam satipaṭṭhānānam bhāvanā|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyanupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ

[page 183]

4 Ayam bhikkhave catunnam satipaṭṭhānānam bhāvanā ti|| ||

 


 

40. Vibhaṅga

2. Satipaṭṭhānañca vo bhikkhave desissāmi satipaṭṭhānabhāvanañca satipaṭṭhānabhāvanāgaminiñca paṭipadaṁ||
tam suṇātha|| ||

3. Katamañ ca bhikkhave satipaṭṭhānaṁ|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyanupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave satipaṭṭhānaṁ|| ||

4. Katamā ca bhikkhave satipaṭṭhānabhāvanā|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu samudayadhammānupassī kāyasmiṁ viharati||
vayadhammānupassī kāyasmiṁ viharati||
samudayavayadhammānupassī kāyasmim viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam|| ||

Samudayadhammānupassī vedanāsu viharati vayadhammānupassī vedanāsu viharati||
samudayavayadhammanupassī vedanāsu viharati|| ||

Tathā citte||
Dhammesu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave satipaṭṭhānabhāvanā|| ||

5. Katamā ca bhikkhave satipaṭṭhānabhāvanāgāminī patipādā|| ||

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdaṁ sammādiṭṭhi||
... pe ...||
sammāsamādhi|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave satipaṭṭhāna bhāvanāgāminī patipadā ti|| ||

Ananussuta-vaggo catuttho|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

[page 184]

Ananussutaṁ Virāgo ca||
Viraddho Bhāvanā Sato||
Aññam Chandam Pariññāya||
Bhāvanā {Vibhaṅgena} te dasāti|| ||

 


 

Chapter V. Amata Vaggo

41. Amatam

1. Sāvatthi|| ||

2. Catusu bhikkhave satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā viharatha||
mā vo amatam panassa||
katamesu catusu|| ||

3. Idha bhikkhave kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam|| ||

4. Imesu bhikkhave catusu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā viharatha||
mā vo amatam panassā ti|| ||

 


 

42. Samudayo

2. Catunnam bhikkhave satipaṭṭhānānam samudayañca atthagamañca desissāmi||
taṁ suṇātha|| ||

3. Ko ca bhikkhave kāyassa samudayo|| ||

Āhārasamudayā kāyassa samudayo||
āhāranirodhā kāyassa atthagamo|| ||

4. Phassasamudayā vedanānaṁ samudayo||
phassanirodhā vedanānam atthagamo|| ||

5. Nāmarūpasamudayā cittassa samudayo||
nāmarūpanirodhā cittassa atthagamo|| ||

6. Manasikārasamudayā dhammānam samudayo||
manasikāranirodhā dhammānam atthagamo ti|| ||

[page 185]

 


 

43. Maggo

1. Sāvatthi|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū amantesi|| ||

Ekam idāham bhikkhave samayam Uruvelāyaṁ viharāmi najjā Nerañjarāya tīre Ajapālanigrodhe pathamābhisambuddho|| ||

3. Tassa mayham bhikkhave rahogatassa paṭisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi||
Ekāyanvāyam maggo sattānaṁ visuddhiyā sokaparidevānam samatikkamāya dukkhadomanassānam atthagamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yad idaṁ cattāro satipaṭṭhānā||
katame cattāro|| ||

Kāye vā bhikkhu kāyānupassī vihareyya Vedanāsu vā bhikkhu vedanānupassī vihareyya||
Citte vā bhikkhu cittānupassī vihareyya||
Dhammesu vā bhikkhu dhammānupassī vihareyya||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Ekāyanvāyam maggo sattānam visuddhiyā sokaparidevānaṁ samatikkamāya dukkhadomanassānam atthagamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yad idaṁ cattāro satipaṭṭhānā ti|| ||

4. Atha kho bhikkhave Brahmā sahampati mama cetasā ceto parivitakkam aññāya||
seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjītaṁ vā bāham pasāreyya pasāritaṁ vā bāham sammiñjeyya||
evam eva Brahmaloke antarahito pi mama purato pātur ahosi|| ||

5. Atha kho bhikkhave Brahmā sahampati ekaṁsam uttarāsaṅgaṁ karitvā yenāham tenañjalim paṇametvā mam etad avoca||
Evam etam Bhagavā evam etaṁ Sugata||
ekāyanvāyam maggo sattānaṁ visuddhiyā sokaparidevānam samatikkamāya dukkhadomanassānam atthagamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yad idaṁ cattāro satipaṭṭhānā

[page 186]

Katame cattāro?|| ||

Kāye vā bhante bhikkhu kāyānupassī vihareyya||
Vedanāsu vā||
Citte vā||
Dhammesu vā bhante {bhikkhu} dhammānupassī vihareyya||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ekāyanvāyam bhante maggo sattānam visuddhiyā sokaparidavānaṁ samatikkamāya dukkhadomanassānaṁ atthagamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yad idaṁ cattāro satipaṭṭhānā ti|| ||

6. Idam avoca bhikkhave Brahmā sahampati||
idaṁ vatvā athāparam etad avoca|| ||

Ekāyanaṁ jātikhayantadassī||
maggam pajānāti hitānukampī||
Etena maggena ataṁsu pubbe||
tarissanti ye ca taranti oghan ti|| ||

 


 

44. Sato

1. Sāvatthiyaṁ|| ||

2. Sato bhikkhave bhikkhu vihareyya||
ayam vo amhākam anusāsanī|| ||

3. Kathañca bhikkhave {bhikkhu} sato hoti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu sato hoti|| ||

4. Sato bhikkhave bhikkhu vihareyya||
ayaṁ vo amhākam anusāsanī ti|| ||

 


 

45. Kusalarāsi

2. Kusalarāsī ti bhikkhave vadamāno cattāro satipaṭṭhāne sammāvadamāno vadeyya|| ||

Kevalo hāyam bhikkhave kusalarāsī yad idaṁ cattāro satipaṭṭhānā||
katame cattāro|| ||

[page 187]

3. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

4. Kusalarāsī ti bhikkhave vadamāno ime cattāro satipaṭṭhāne sammāvadamāno vadeyya|| ||

Kevalo hāyam bhikkhave kusalarāsī yad idaṁ cattāro satipaṭṭhānā ti|| ||

 


 

46. Pātimokkha

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkami ... pe ... Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Sādhu me bhante saṅkhittena dhammaṁ desetu yam aham Bhagavato dhammaṁ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti||
Tasmā ti ha tvam bhikkhu ādim eva visodhehi kusalesu dhammesu|| ||

Ko cādi kusalānaṁ dhammānaṁ|| ||

4. Idha tvam bhikkhu pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharāhi ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhasu sikkhāpadesu|| ||

Yato kho tvam bhikkhu pātimokkhasaṁvarasaṁvuto viharissasi ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhissasi sikkhāpadesu||
tato tvam bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya cattāro satipaṭṭhāne bhāveyyāsi||
katame cattāro|| ||

5. Idha tvam bhikkhu kāye kāyānupassī viharāhi||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharāhi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

6. Yato kho tvam bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya ime cattāro satipaṭṭhāne evam bhāvessasi||
tato tuyham bhikkhu yā ratti vā divāso vā āgamissati vuddhi yeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihānīti|| ||

7. Atha kho so bhikkhu Bhagavato bhāsitaṁ-|| ||

[page 188]

8. Atha kho so bhikkhu eko vūpakattho- -abbhaññāsi|| ||

9. Aññataro capana so bhikkhu arahatam ahosī ti|| ||

 


 

47. Du-c-caritam

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā ... pe ... pe|| ||

3. Sādhu me bhante Bhagavā saṅkhittena dhammaṁ desetu||
yam aham Bhagavato dhammaṁ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti|| ||

Tasmā ti ha tvam bhikkhu ādim eva visodhehi kusalesu dhammesu||
ko cādi kusalānaṁ dhammānaṁ|| ||

4. Idha tvam bhikkhu kāyaduccaritam pahāya kāyasucaritam bhāvessasi||
vacī-||
mano- sucaritam bhāvessasi|| ||

Yato kho tvam bhikkhu kāyaduccaritam pahāya kāyasucaritam bhāvessasi||
vacī-||
mano- -sucaritam bhāvessasi||
tato tvam bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya cattāro satipaṭṭhāne bhāvessasi||
katame cattāro|| ||

5. Idha tvam bhikkhu kāye kāyānupassī viharāhi||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharāhi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

6. Yato kho tvam bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya ime cattāro satipaṭṭhāne evam bhāvessasi||
tato tuyham bhikkhu yā ratti vā divaso vā āgamissati vuddhi yeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihānī ti|| ||

7—8. ||... pe ...|| ||

9. Aññataro ca pana so bhikkhu arahataṁ ahosī ti|| ||

[page 189]

 


 

48. Mittā

1. Sāvatthiyam|| ||

2. Ye bhikkhave anukampeyyātha||
ye ca sotabbam maññeyyuṁ mittā vā amaccā vā ñāti vā sālohitā vā||
te vo bhikkhave catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvanāya samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

4. Ye bhikkhave anukampeyyātha ye ca sotabbam maññeyyum mittā va amaccā vā ñati vā sālohitā vā||
te vo bhikkhave imesaṁ catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvanāya samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā ti|| ||

 


 

49. Vedanā

1. Sāvatthiyam|| ||

2. Tisso imā bhikkhave vedanā||
katamā tisso|| ||

Sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhāvedanā|| ||

Imā kho bhikkhave tisso vedanā|| ||

3. Imāsaṁ kho bhikkhave tissannaṁ vedanānaṁ pariññāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā||
katame cattāro|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

5. Imāsaṁ kho bhikkhave tissannaṁ vedanānam pariññāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā ti|| ||

 


 

50. Āsava

2. Tayo bhikkhave āsavā|| ||

Katame tayo?|| ||

Kāmāsavo||
bhavāsavo||
avijjāsavo|| ||

Ime kho bhikkhave tayo āsavā|| ||

[page 190]

3. Imesaṁ kho bhikkhave tiṇṇannam āsavānam pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā||
katame cattāro|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhave tiṇṇannam āsavānam pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā ti|| ||

Amatavaggo pañcamo|| ||

Tatrauddānam:|| ||

Amataṁ Samudayo Maggo||
Sato kusalarāsiyā||
Pāṭimokkhaṁ Du-c-caritaṁ||
Mittā Vedanā Āsavena cāti|| ||

 


 

Chapter VI. Gaṅga Peyyāla

51-62.

2. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī pācīnaninnā- -evam eva kho bhikkhave bhikkhu cattaro satipaṭṭhāne bhāvento-nibbānapubbhāro|| ||

3. Kathañca bhikkhave bhikkhu° °nibbānapabbhāro|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī° °abhijjhādomanassam||
vedanāsu||
citte||
dhammesu-|| ||

Evam eva kho bhikkhave bhikkhu° °nibbānapabbhāro ti|| ||

[Uddānaṁ]|| ||

Cha pācīnato ninnā||
cha ninnā ca samuddato||
Ete dve cha dvādasa honti||
vaggo tena pavuccati|| ||

Gaṅgapeyyāla satipaṭṭhānavasena vitthāretabbaṁ

[page 191]

 


 

Chapter VII. Appamāda Vaggo

63-72.

Tathāgata-Padam Kūṭa||
Mūlam Sārena Vassikaṁ||
Rājā Candima-Suriye ca||
Vatthena dasamam padam|| ||

Satipaṭṭhānavasena appamādavaggo satipaṭṭhāna-vitthāretabbo vaggo

 


 

Chapter VIII. Balakaranīya Vaggo

73-82.

Phalam Bījañca Nāgo ca||
Rukkham Kumbhena Sūriyyā||
Akāseṭṭhena vā Āgantukā Nadī||
Balakaraṇīya-vaggo|| ||

Satipaṭṭhānavasena vitthāretabbo vaggo|| ||

 


 

Chapter IX. Esana Vaggo

83-93.

Esanayo Vidhā Āsavā||
Dukkhatañca tisso Khi... pe ...
Mala ca Nigho ca Vedanā||
Taṇhāyenavā Esanavaggo|| ||

Satipaṭṭhānavasena vitthāretabbā— vaggo|| ||

 


 

Chapter X. Ogha Vaggo

93-102.

103. Uddhambhāgiyāni

2. Pañcimani bhikkhave uddhambhāgiyāni saṅyojanāni||
katamāni pañca||
Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā

[page 192]

Imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

3. Imesam kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānam saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā ||katame cattāro|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam||
Vedanāsu||
Citte||
Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

5. Imesam kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānam saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ime cattāro satipatthānā bhāvetabbāti|| ||

[Uddānam]|| ||

Ogho Yogo Upādānaṁ||
Gantha-Anusayena ca||
Kāmaguṇā Nīvaranaṁ||
Khandham Oruddhabhāgiyāni|| ||

Oghavaggo||
Satipaṭṭhānavasena vitthāretuvaggo|| ||

Yathā Maggasaṁyuttam vitthāritaṁ||
evam Satipaṭṭhānasamyuttaṁ vitthāretabbaṁ|| ||

Satipaṭṭhānasaṁyuttaṁ tatiyaṁ samattaṁ|| ||

[page 193]

 


 

Book IV

Indriya Saṁyutta

Chapter I. Suddhika Vaggo

1. Suddhikam

1—2. Sāvatthi|| ||

Tatra kho Bhagavā etad avoca|| ||

3. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyam|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyānī ti|| ||

 


 

2. Sota 1

3. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyam viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ|| ||

4. Yato kho bhikkhave ariyasāvako imesaṁ pañcannam indriyānam assādañca ādīnavañca nissaraṇaṁ ca yathābhūtam pajānati||
ayaṁ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

 


 

3. Sota 2

3. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyam ... pe ...paññindriyaṁ|| ||

4. Yato kho bhikkhave ariyasāvako imesam pañcannam indriyānaṁ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtam pajānāti

[page 194]

ayaṁ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

 


 

4. Araham 1

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ...paññindriyaṁ|| ||

3. Yato kho bhikkhave ariyasāvako imesam pañcannam indriyānam assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtam viditvā anupādā vimutto hoti||
ayam vuccati bhikkhave arahaṁ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohītabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṅyojano sammadaññā vimutto ti|| ||

 


 

5. Araham 2

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ...paññindriyaṁ|| ||

3. Yato kho bhikkhave bhikkhu imesam pañcannam indriyānam Samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtam viditvā anupādā vimutto hoti||
ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu arahaṁ khīṇāsavo-samadaññā vimutto ti|| ||

 


 

6. Samaṇabrāhmaṇā 1

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ||... pe ...||
paññindriyam|| ||

3. Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesam pañcannam indriyānaṁ samudayañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ nappajānanti na me te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā na ca panete āyasmanto sāmaññatthaṁ vā brahmaññatthaṁ vā diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti

[page 195]

4. Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesam pañcannam indriyānam {samudayañca} attha{gamañca} {assādañca} {ādinavañca} nissaranaṁ ca yathābhūtam pajānanti||
te kho me bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā te ca panāyasmanto sāmaññatthaṁ ca brahmaññatthaṁ ca diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī ti|| ||

 


 

7. {Samaṇabrāhmaṇā} 2

3. Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā saddhindriyaṁ nappajānanti saddhindriyasamudayaṁ nappajānanti saddhindriyanirodhaṁ nappajānanti saddhindriyanirodhagāminipaṭipadam nappajānanti ... pe ...Viriyindriyaṁ nappajānanti ... pe ...Satindriyam nappajānanti||
Samādhindriyaṁ nappajānanti||
Paññindriyaṁ nappajānanti paññindriyasamudayaṁ nappajānanti||
paññindriyanirodhaṁ nappajānanti paññindriyanirodhagāminipaṭipadam nappajānanti||
na me te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā {brāhmaṇesu} ca brāhmaṇasammatā||
na ca panete āyasmantā sāmaññatthaṁ vā brahmaññatthaṁ vā diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti|| ||

4. Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā saddhindriyam pajānanti saddhindriyasamudayam pajānanti saddhindriyanirodham pajānanti saddhindriyanirodhagāminipaṭipadam pajānanti||
{Viriyindriyam} pajānanti ... pe ...Satindriyam pajānanti||
samādhindriyam pajānanti ... pe ...||

[page 196]

paññindriyam pajānanti paññindriyasamudayam pajānanti||
paññindriyanirodham pajānanti||
paññindriyanirodhagāminipatipadam pajānanti||
te kho pana me bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā||
te ca panāyasmanto sāmaññatthaṁ ca brahmaññatthaṁ ca diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī ti|| ||

 


 

8. Daṭṭhabbam

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyam|| ||

3. Kattha ca bhikkhave saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ|| ||

Catusu sotāpattiyaṅgesu||
ettha saddhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ|| ||

4. Kattha ca bhikkhave viriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ|| ||

Catusu sammapadhānesu||
ettha viriyindriyaṁ daṭṭhabbaṁ|| ||

5. Kattha ca bhikkhave satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ|| ||

Catusu satipaṭṭhānesu||
ettha satindriyaṁ daṭṭhabbaṁ|| ||

6. Kattha ca bhikkhave samādhindriyaṁ daṭṭhabbaṁ|| ||

Catusu jhānesu||
ettha samādhindriyaṁ daṭṭhabbam|| ||

7. Kattha ca bhikkhave paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ|| ||

Catusu ariyasaccesu||
ettha paññindriyaṁ daṭṭhabbaṁ|| ||

8. Imāni kho bhikkhave pañcindriyānī ti|| ||

 


 

9. Vibhaṅga 1

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

3. Katamañ ca bhikkhave saddhindriyaṁ|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako saddho hoti||
saddahati Tathāgatassa bodhiṁ

[page 197]

Iti pi so Bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadhammasārathi satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā ti|| ||

Idam vuccati bhikkhave saddhindriyam|| ||

4. Katamañ ca bhikkhave viriyindriyaṁ|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako āraddhaviriyo viharati||
akusalānaṁ dhammānam pahānāya kusalānaṁ dhammānam upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu|| ||

Idam vuccati viriyindriyaṁ|| ||

5. Katamañ ca bhikkhave satindriyam|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakataṁ cirabhāsitam pi saritā anussaritā|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave satindriyaṁ|| ||

6. Katamañ ca bhikkhave samādhindriyam|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako vossaggārammanaṁ karitvā labhati samādhiṁ labhati cittassa ekaggataṁ|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave samādhindriyaṁ|| ||

7. Katamañ ca bhikkhave paññindriyaṁ|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako paññavā hoti||
Udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakhayagāminiyā|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave paññindriyam|| ||

8. Imāni kho bhikkhave pañcindriyānī ti|| ||

 


 

10. Vibhaṅga 2

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni||
katamāni pañca||
saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

3. Katamañ ca bhikkhave saddhindriyaṁ|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako saddho hoti saddahati Tathāgatassa bodhiṁ||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave samādhindriyaṁ|| ||

[page 198]

4. Katamañ ca bhikkhave viriyindriyam?|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako āraddhaviriyo viharati||
akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānam upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu||
so anuppannānam pāpakānam akusalānam dhammānam anuppādāya chandam janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati||
uppannānam pāpakānam akusalānam pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati anuppannānaṁ kusalānam dhammānam uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati||
uppannānaṁ kusalānam dhammānam ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave viriyindriyaṁ|| ||

5. Katamañ ca bhikkhave satindriyaṁ|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatam pi cirabhāsitam pi saritā anussaritā||
so kāye kāyānupassī viharati ... pe ...vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammanupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave satindriyaṁ|| ||

6. Katamañ ca bhikkhave samādhindriyaṁ|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako vossaggārammaṇaṁ karitvā labhati samādhim labhati cittassa ekaggataṁ||
So vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāram vivekajam pītisukham pathamajjhānam upasampajja viharati||
vitakkavicārānaṁ vūpasamā ... pe ... dutiyaṁ jhānaṁ||
tatiyaṁ jhānaṁ||
upasampajja viharati|| ||

Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānam atthagamā adukkham asukham upekhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati|| ||

Idam vuccati bhikkhave samādhindriyaṁ|| ||

[page 199]

7. Katannaṁ ca bhikkhave paññindriyaṁ|| ||

Idha bhikkhave ariyāsāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā||
so Idaṁ dukkhanti yathābhūtam pajānāti||
Ayaṁ dukkhasamudayo ti yathābhūtam pajānāti ... pe ...Ayaṁ dukkhanirodhagāminipatipadā ti yathā bhūtam pajānāti|| ||

8. Idaṁ vuccati bhikkhave paññindriyaṁ||
imāni kho bhikkhave pañcindriyānī ti|| ||

Suddhikavaggo pathamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Suddhikañ ceva dve Sotā||
Arahantā apare duve||
Samaṇabrāhmaṇā Daṭṭhabbam||
Vibhaṅgā apare duve ti|| ||

 


 

Chapter II. Mudatara Vaggo

11. Paṭilābho

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyam ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

3. Katamañ ca bhikkhave saddhindriyam||
Idha bhikkhave ariyasāvako saddho hoti||
saddahati Tathāgatassa bodhim||
Iti pi so Bhagavā arahaṁ sammāsambuddho ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave saddhindriyaṁ|| ||

4. Katamañ ca bhikkhave viriyindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave cattāro sammappadhāne ārabbha viriyam paṭilabhati|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave viriyindriyaṁ|| ||

[page 200]

5. Katamañ ca bhikkhave satindriyaṁ?|| ||

Yaṁ kho bhikkhave cattaro satipaṭṭhāne ārabbha satim paṭilabhati|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave satindriyaṁ|| ||

6. Katamañ ca bhikkhave samādhindriyaṁ?|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako vossaggārammaṇaṁ karitvā labhati samādhiṁ labhati cittassa ekaggataṁ|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave samādhindriyaṁ|| ||

7. Katamañ ca bhikkhave paññindriyaṁ?|| ||

Idha bhikkhave ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññaya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave paññindriyaṁ|| ||

8. Imāni kho bhikkhave pañcindriyānī ti|| ||

 


 

12. Saṅkhitta 1

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyam|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcindriyānaṁ samattā paripūrattā arahaṁ hoti||
tato mudutarehi anāgāmī hoti||
tato mudutarehi sakadāgāmī hoti||
tato mudutarehi sotāpanno hoti||
tato mudutarehi dhammānusārī hoti||
tato mudutarehi saddhānusārī hoti|| ||

 


 

13. Saṅkhitta 2

2. Pañcimāni bhikkhave {indriyāni}|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānaṁ samattā paripūrattā arahaṁ hoti-||
osaddhānusari hoti|| ||

4. Iti kho bhikkhave indriyavemattatā phalavemattatā hoti||
balavemattatā puggalavemattatā hoti|| ||

[page 201]

 


 

14. Saṅkhitta 3

2. Pañcimani bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānaṁ samattā paripūrattā arahaṁ hoti- -saddhānusārī hoti|| ||

4. Iti kho bhikkhave paripūram paripūrakārī ārādheti||
padesaṁ padesakārī ārādheti||
avañjhānitvevāham bhikkhave pañcindriyāni vadāmīti|| ||

 


 

15. Vitthāro 1

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānaṁ samattā paripūrattā arahaṁ hoti||
tato mudutarehi antarāparinibbāyī hoti||
tato mudutarehi upahacca parinibbāyī hoti||
tato mudutarehi asaṅkhāraparinibbāyī hoti||
tato mudutarehi sasaṅkhāraparinibbāyī hoti||
tato mudutarehi uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhagāmī||
tato mudutarehi sakadāgāmī hoti||
tato mudutarehi sotāpanno hoti||
tato mudutarehi dammānusārī hoti||
tato mudutarehi saddhānusārī hotīti|| ||

 


 

16. Vitthāro 2

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni||
Katamāni pañca|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānaṁ samattā paripūrattā arahaṁ hoti||
tato mudutarehi antarāparinibbāyī- -saddhānusārī hoti|| ||

4. Iti kho bhikkhave indriyavemattatā phaḷavemattatā hoti||
phalavemattatā puggalavemattatā hoti|| ||

[page 202]

 


 

17. Vitthāro 3

2. pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānaṁ samattā paripūrattā arahaṁ hoti||
tato mudatarehi antarāparinibbāyī- -saddhānusārī hoti|| ||

4. Iti kho bhikkhave paripūraṁ paripūrakārī ārādheti||
padesam padesakārī ārādheti avañjhānitvevāham bhikkhave pañcindriyāni vadamīti|| ||

 


 

18. Paṭipanno

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānaṁ samattā paripūrattā arahaṁ hoti||
tato mudutarehi arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanno hoti||
tato mudutarehi anāgāmī hoti||
tato mudutarehi anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno hoti||
tato mudutarehi sakadāgāmī hoti||
tato mudutarehi sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno hoti||
tato mudutarehi sotāpanno hoti||
tato mudutarehi sotāpattiphala sacchikiriyāya paṭipanno hoti|| ||

4. Yassa kho bhikkhave imāni pañcindriyāni sabbena sabbaṁ sabbathā sabbaṁ natthi||
tam aham Bāhiro puthujjanapakkhe ṭhito ti vadāmī ti|| ||

 


 

19. Upasanno

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkami ... pe ...Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Indriyasampanno indriyasampanno ti bhante vuccati||
kittāvatā nu kho bhante indriyasampanno hotīti|| ||

[page 203]

4. Idha bhikkhu bhikkhu saddhindriyam bhāveti upasamagāmiṁ sambodhagāmiṁ ... pe ...paññindriyam bhāveti upasamagāmiṁ sambodhagāmiṁ|| ||

5. Ettāvatā kho bhikkhu bhikkhu indriyasampanno hotīti|| ||

 


 

20. Āsavānaṁ khayo

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyām|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānam bhavitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī ti|| ||

Mudutaravaggo dutiyo

Tass'uddānaṁ:|| ||

Paṭilābho ca tayo Saṅkhittā||
Vitthārā apare tayo||
Paṭipanno cupasamo||
Āsavānaṁ khayo cime ti|| ||

 


 

Chapter III. Chaḷindriya Vaggo

21. Nabbhavo (or Ñānavā)

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyam ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

3. Yāva kīvañcāham bhikkhave imesam pañcannam indriyānaṁ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ na abbhaññāsiṁ||

[page 204]

neva tāvāham bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhim abhisambuddho ti paccaññāsiṁ|| ||

4. Yato ca khvāham bhikkhave imesam pañcannam indriyānam samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtam abbhaññāsiṁ||
atha khvāham bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake {sassamaṇabrāhmaṇiyā} pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhim abhisambuddho ti paccaññāsiṁ||
ñāṇañca pana me dassanam udapādi||
Akuppā me cetovimutti||
ayam antimā jāti natthidāni punabbhavo ti|| ||

 


 

22. Jīvita

2. Tīṇimāni bhikkhave indriyāni||
katamāni {tīṇi}|| ||

Itthindriyam purisindriyaṁ jīvitindriyaṁ|| ||

3. Imāni kho bhikkhave tīṇi indriyānī ti|| ||

 


 

23. Ñāya

2. Tīṇimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni {tīṇi}?|| ||

Anaññātaññassāmītindriyaṁ aññindriyam aññātāvindriyaṁ|| ||

3. Imāni kho bhikkhave tīṇi indriyānīti|| ||

 


 

24. Ekābhiññam (or Ekabījī)

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyam ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyani|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānaṁ samattā paripūrattā arahaṁ hoti||
tato mudutarehi antarāparinibbāyī hoti||
tato mudutarehi upahaccaparinibbāyī hoti||
tato mudutarehi asaṅkhāraparinibbāyī hoti||
tato mudutarehi sasaṅkhāraparinibbāyī hoti

[page 205]

tato mudutarehi uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhagāmī||
tato mudutarehi sakadāgāmī hoti||
tato mudutarehi ekabījī hoti||
tato mudutarehi kolaṅkolo hoti||
tato mudutarehi sattakkhattuparamo hoti||
tato mudutarehi dhammānusārī hoti||
tato mudutarehi saddhānusārī hotī ti|| ||

 


 

25. Suddhakam

2. Chayimāni bhikkhave indriyāni||
katamāni cha|| ||

Cakkhundriyaṁ sotindriyaṁ ghānindriyaṁ jivhindriyaṁ kāyindriyam manindriyaṁ|| ||

3. Imāni kho bhikkhave cha indriyānī ti|| ||

 


 

26. Soto or Sotāpanno

2. Cha yimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni cha?|| ||

Cakkhundriyaṁ||
... pe ...||
manindriyaṁ|| ||

3. Yato kho bhikkhave ariyasāvako imesaṁ channam indriyānaṁ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtam pajānāti||
ayaṁ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

 


 

27. Arahatā 1

2. Cha yimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni cha?|| ||

Cakkhundriyam ... pe ... manindriyaṁ|| ||

3. Yato kho bhikkhave bhikkhu imesaṁ channam indriyānaṁ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ viditvā anupādā vimutto hoti ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu arahaṁ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṅyojano samadaññā vimutto ti|| ||

 


 

28. Arahatā 2 or Buddho

2. Chayimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni cha?|| ||

Cakkhundriyam ... pe ... manindriyaṁ|| ||

[page 206]

3. Yāva kīvañcāham bhikkhave imesaṁ channam indriyānaṁ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtam na abbhaññāsiṁ||
neva- -abhisambuddhoti paccaññāsiṁ|| ||

Yato ca° °abbhaññasiṁ °abhisaṁbuddho ti paccaññāsiṁ||
ñaṇañca pana me dassanaṁ udapādi||
Akuppā me cetovimutti||
ayam antimājāti natthidāni punabbhavo ti|| ||

 


 

29. Samaṇabrāhmaṇā 1

2. Cha yimāni bhikkhave indriyāni||
katamāni cha|| ||

Cakkhundriyaṁ||
... pe ...||
manindriyaṁ|| ||

3. Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṁ channam indriyānaṁ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ nappajānanti||
na me te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā-upasampajja viharanti|| ||

4. Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā° pajānanti||
te kho me bhikkhave° °sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti|| ||

 


 

30. Samaṇabrāhmaṇā 2

3. Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā cakkhundriyaṁ nappajānanti||
cakkhundriyasamudayaṁ nappajānanti ... pe ...cakkhundriyanirodhagāminipaṭipadaṁ nappajānanti||
sotindriyaṁ||
ghānindriyaṁ||
jivhindriyaṁ||
kāyindriyaṁ||
manindriyaṁ nappajānanti||
manindriyasamudayaṁ nappajānanti||
manindriyanirodhaṁ nappajānanti||
manindriyanirodhagāminipatipadam nappajānanti||
na me te bhikkhave ... pe ... sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti|| ||

[page 207]

4. Ye ca kho keci bhikkhave samanā vā brāhmaṇā va cakkhundriyam pajānanti-||
te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā- -sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti|| ||

Chaḷindriyavaggo tatiyo

Tassa uddānaṁ|| ||

Nabbhavo Jīvita Ñāya||
Ekābhiññañca Suddhakam||
Soto dve Arahatā dve||
Samaṇa-Brāhmaṇena cā ti|| ||

 


 

Chapter IV. Sukhindriya (or Uppaṭi) Vaggo

31. Suddhikam

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni||
katamani pañca|| ||

Sukhindriyam dukkhindriyam somanassindriyaṁ domanassindriyam upekhindriyam|| ||

3. Imāni kho bhikkhave pañcindriyānī ti|| ||

 


 

32. Soto

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Sukhindriyaṁ dukkhindriyaṁ somanassindriyaṁ domanassindriyaṁ upekhindriyaṁ|| ||

3. Yato kho bhikkhave ariyasāvako imesam pañcannam indriyānaṁ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathabhūtam pajānāti||
ayaṁ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

[page 208]

 


 

33. Arahā

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Sukhindriyaṁ dukkhindriyaṁ somanassindriyaṁ domanassindriyam upekhindriyaṁ|| ||

3. Yato kho bhikkhave bhikkhu imesam pañcannam indriyānam samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṁ viditvā anupādā vimutto hoti||
ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu arahaṁ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṅyojano sammadaññā vimutto ti|| ||

 


 

34. Samaṇabrāhmaṇa 1

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Sukhindriyaṁ ... pe ...upekhindriyaṁ|| ||

3. Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṁ pañcannam indriyānaṁ samudayañca atthagamañca assādañca- -yathābhūtam nappajānanti- na ca panete- -viharanti|| ||

4. Ye hi keci- -pajjānanti||
te kho- -sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti|| ||

 


 

35. Samaṇabrāhmaṇa 2

2. {Pañcimāni} bhikkhave indriyāni- -upekhindriyaṁ|| ||

3. ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā sukhindriyaṁ nappajānanti sukhindriyasamudayaṁ nappajānanti||
sukhindriyanirodham nappajānanti||
sukhindriyanirodhagāminipaṭipadaṁ nappajānanti||
... pe ...||
upekhindriyaṁ nappajānanti||
upekhindriyasamudayaṁ nappajānanti||

[page 209]

upekhindriyanirodhagāminipatipadaṁ nappajānanti||
na me te- viharanti|| ||

4. Ye ca keci||
°pajānananti° te ca kho° °sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī ti|| ||

 


 

36. Vibhaṅga 1

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Sukhindriyaṁ ... pe ...upekhindriyaṁ|| ||

3. Katamañ ca bhikkhave sukhindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave kāyikaṁ sukhaṁ kāyikaṁ sātaṁ kāyasamphassajaṁ sukhaṁ sātaṁ vedayitaṁ||
idam vuccati bhikkhave sukhindriyaṁ|| ||

4. Katamañ ca bhikkhave dukkhindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave kāyikaṁ dukkhaṁ kāyikam asātaṁ kāyasamphassajaṁ dukkham asātaṁ vedayitaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave dukkhindriyaṁ|| ||

5. Katamañ ca bhikkhave somanassindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhu cetasikaṁ sukhaṁ cetasikaṁ sātam manosamphassajaṁ sukhaṁ sātaṁ vedayitaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave somanassindriyaṁ|| ||

6. Katamañ ca bhikkhave domanassindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave cetasikaṁ dukkhaṁ cetasikaṁ asātam manosamphassajaṁ dukkham asātaṁ vedayitaṁ||
idam vuccati bhikkhave domanassindriyaṁ|| ||

7. Katamañ ca bhikkhave upekhindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave kāyikaṁ vā cetasikaṁ vā neva sātaṁ nāsātaṁ vedayitaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave upekhindriyaṁ|| ||

8. Imāni kho bhikkhave pañcindriyānīti|| ||

 


 

37. Vibhaṅga 2

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Sukhindriyaṁ ... pe ...||
upekhindriyam|| ||

[page 210]

3. Katamañ ca bhikkhave sukhindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave kāyikaṁ sukhaṁ kāyikaṁ sātaṁ kāyasamphassajaṁ sukhaṁ sātaṁ vedayitaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave sukhindriyaṁ|| ||

4.5.6. Katamañ ca bhikkhave dukkhindriyaṁ ... pe ...|| ||

7. Katamañ ca bhikkhave upekhindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave kāyikaṁ vā cetasikaṁ vā neva sātaṁ nāsātaṁ vedayitaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave upekhindriyaṁ|| ||

8. Tatra bhikkhave yaṁ ca sukhindriyaṁ yaṁ ca somanassindriyaṁ sukhā sā vedanā daṭṭhabbā|| ||

Tatra bhikkhave yaṁ ca dukkhindriyam yaṁ ca domanassindriyaṁ dukkhā sā vedanā daṭṭhabbā|| ||

Tatra bhikkhave yadidam upekhindriyam adukkhamasukhā sā vedanā daṭṭhabbā|| ||

9. Imāni kho bhikkhave pañcindriyānīti|| ||

 


 

38. Vibhaṅga 3

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Sukhindriyam ... pe ...upekhindriyaṁ|| ||

3. Katamañ ca bhikkhave sukhindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave kāyikaṁ sukhaṁ kāyikaṁ sātaṁ kāyasamphassajaṁ sukhaṁ sātaṁ vedāyitaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave sukhindriyaṁ|| ||

4. Katamañ ca bhikkhave dukkhindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave kāyikaṁ dukkhaṁ kāyikam asātaṁ kāyasamphassajaṁ dukkham asātaṁ vedayitaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave dukkhindriyaṁ|| ||

5. Katamañ ca bhikkhave somanassindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave cetasikaṁ sukhaṁ cetasikaṁ sātaṁ manosamphassajaṁ sukhaṁ sātaṁ vedayitaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave somanassindriyaṁ|| ||

[page 211]

6. Katamañ ca bhikkhave domanassindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave cetasikaṁ dukkhaṁ cetasikaṁ asātam manosamphassajaṁ dukkham asātaṁ vedayitaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave domanassindriyaṁ|| ||

7. Katamañ ca bhikkhave upekhindriyaṁ|| ||

Yaṁ kho bhikkhave kāyikaṁ vā cetasikaṁ vā neva sātaṁ nāsātaṁ vedayitaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave upekhindriyaṁ|| ||

8. Tatra bhikkhave yaṁ ca sukhindriyaṁ yaṁ ca somanassindriyaṁ sukhā sā vedanā daṭṭhabbā|| ||

Tatra bhikkhave yaṁ ca dukkhindriyaṁ yaṁ ca domanassindriyaṁ dukkhā sā vedanā daṭṭhabbā|| ||

Tatra bhikkhave yadidam upekhindriyaṁ adukkhamasukhā sā vedanā daṭṭhabbā|| ||

9. Iti kho bhikkhave imāni pañcindriyāni pañca hutvā tīni honti||
tīni hutvā pañca honti pariyāyenā ti|| ||

 


 

39. Araṇi

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Sukhindriyaṁ dukkhindriyaṁ somanassindriyaṁ domanassindriyaṁ upekhindriyaṁ|| ||

3. Sukhavedaniyam bhikkhave phassam paṭicca uppajjati sukhindriyaṁ||
so sukhito va samāno Sukhito smīti pajānāti|| ||
tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitaṁ sukhavedaniyam phassam paṭicca Uppannaṁ sukhindriyaṁ taṁ nirujjhati taṁ vūpasammatīti pajānātīti|| ||

4. Dukkhavedaniyam bhikkhave phassam paṭicca uppajjati dukkhindriyam so dukkhito va samāno Dukkhito smīti pajānāti||
tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitaṁ taṁ dukkhavedaniyam phassam paṭicca Uppannaṁ dukkhindriyaṁ tam nirujjhati taṁ vūpasammatīti pajānāti

[page 212]

5. Somanassavedaniyaṁ bhikkhave phassam paṭicca uppajjati somanassindriyaṁ||
so sumano va samāno Sumano smīti pajānāti||
tasseva somanassa vedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitaṁ somanassavedaniyaṁ phassam paṭicca Uppannaṁ somanassindriyaṁ taṁ nirujjhati taṁ vūpasammatīti pajānāti|| ||

6. Domanassavedaniyam bhikkhave phassam paṭicca uppajjati domanassindriyaṁ||
so dummano va samāno dummano smīti pajānāti||
tasseva domanassavedaniyassa phassassa nirodhāyaṁ tajjaṁ vedayitam domanassavedaniyam phassam paṭicca Uppannam domanassindriyaṁ taṁ nirujjhati taṁ vūpasammatīti pajānāti|| ||

7. Upekhāvedaniyam bhikkhave phassam paṭicca uppajjati upekhindriyaṁ||
so upekhako va samāno Upekhako smīti pajānāti ||tasseva upekhāvedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitaṁ upekhāvedaniyam phassa paṭicca uppannam upekhindriyaṁ taṁ nirujjhati taṁ vūpasammatīti pajānāti|| ||

8. Seyyathā pi bhikkhave dvinnam kaṭṭhānaṁ saṅghaṭṭanā samodhānā usmā jāyati||
tejo abhinibbattati||
tesaṁ yeva kaṭṭhānaṁ nānābhāvā nikkhepā yā tajjā usmā sā nirujjhati sā vūpasammati|| ||

Evam eva kho bhikkhave sukhavedaniyam phassam paṭicca uppajjati sukhindriyaṁ||
so sukhito va samāno Sukhito smīti pajānāti||
tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitam sukhavedaniyam phassam paṭicca uppannami sukhindriyaṁ taṁ nirujjhati taṁ vūpasammatīti pajānāti

[page 213]

Dukkavedaniyam bhikkhave phassam paṭicca ... pe ... Somanassavedaniyaṁ||
Domanassavedaniyaṁ||
Upekhāvedaniyam bhikkhave phassam paṭicca uppajjati upekhindriyaṁ||
so upekhako va samāno Upekhako smīti pajānāti||
tasseva upekhāvedaniyassa phassassa nirodhā yaṁ tajjaṁ vedayitam upekhāvedaniyaṁ phassam paṭicca uppannam upekhindriyaṁ||
taṁ nirujjhati taṁ vūpasammatīti pajānātīti|| ||

 


 

40. Uppatika

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Dukkhindriyam domanassindriyam sukhindriyaṁ somanassindriyam upekhindriyaṁ|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati dukkhindriyaṁ||
so evam pajānāti Uppannaṁ kho me idam dukkhindriyaṁ||
taṁ ca kho sanimittaṁ sanidānaṁ sasaṅkhāraṁ sappaccayaṁ||
tañca animittam anidānaṁ asaṅkhāram appaccayaṁ dukkhindriyaṁ uppajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati||
so dukkhindriyañ ca pajānāti dukkhindriyasamudayañca pajānāti dukkhindriyanirodhañca pajānāti||
yattha cuppannaṁ dukkhindriyaṁ aparisesam nirujjhati||
tañca pajānāti|| ||

Kattha cuppannaṁ dukkhindriyam aparisesaṁ nirujjhati|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukham pathamam jhānam upasampajja viharati||
ettha cuppannaṁ dukkhindriyam aparisesaṁ nirujjhati|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu aññāsi dukkhindriyassa nirodhaṁ tathattāya cittam upasaṁhāsi|| ||

4. Idha pana bhikkhave bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati domanassindriyaṁ||

[page 214]

So evam pajānāti||
Uppannaṁ kho me idaṁ domanassindriyam||
tañca kho sanimittaṁ sanidānam sasaṅkhāraṁ sappaccayaṁ||
taṁ vata animittam anidānam asaṅkhāram appaccayaṁ domanassindriyam uppajjissatīti netaṁ thānaṁ vijjati||
so domanassindriyaṁ ca pajānāti domanassindriyasamudayañca pajānāti||
domanassindriyanirodhaṁ ca pajānāti||
yattha cuppannaṁ domanassindriyam aparisesaṁ nirujjhati tañca pajānāti|| ||

Kattha cuppannaṁ domanassindriyam aparisesaṁ nirujjhati|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvam avitakkam avicāraṁ samādhijam pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānam upasampajja viharati||
ettha cuppannaṁ domanassindriyaṁ aparisesaṁ nirujjhati|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu aññāsi domanassindriyassa nirodhaṁ tathattāya cittam upasaṁhāsi|| ||

5. Idha pana bhikkhave bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati sukhindriyaṁ||
so evam pajānāti||
Uppannaṁ kho me idam sukhindriyaṁ||
taṁ ca kho sanimittam sanidānaṁ sasaṅkhāraṁ sappaccayaṁ||
taṁ ca animittaṁ anidānam asaṅkhāram appaccayaṁ sukhindriyam uppajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati||
so sukhindriyaṁ ca pajānāti||
sukhindriyasamudayañca pajānāti||
sukhindriyanirodhañca pajānāti||
yattha cuppannaṁ sukhindriyaṁ aparisesam nirujjhati taṁ ca pajānāti|| ||

Kattha cuppannaṁ sukhindriyam aparisesaṁ nirujjhati|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu pītiyā ca virāgā upekhako ca viharati sato ca sampajāno||
sukhaṁ ca kāyena paṭisaṁvedeti||
yan tam ariyā ācikkhanti upekhako satimā sukhavihārīti||
tatiyaṁ jhānaṁ upasampajja viharati|| ||

Ettha cuppannaṁ sukhindriyam aparisesaṁ nirujjhati|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu aññāsi sukhindriyassa nirodhaṁ tathattāya cittam upasaṁhāsi|| ||

[page 215]

6. Idha pana bhikkhave bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati somanassindriyaṁ||
so evam pajānāti||
Uppannaṁ kho me idam somanassindriyaṁ||
taṁ ca kho sanimittaṁ sanidānaṁ sasaṅkhāraṁ sappaccayaṁ||
taṁ ca animittam anidānam asaṅkhāram appaccayaṁ somanassindriyam uppajjissatīti netaṁ ṭhānam vijjati||
so somanassindriyam pajānāti||
somanassindriyasamudayañca pajānāti||
somanassindriyanirodhañ ca pajānāti||
yattha cuppannaṁ somanassindriyam aparisesaṁ nirujjhati tañca pajānāti|| ||

Kattha cuppannam somanassindriyam aparisesaṁ nirujjhati|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānam atthagamā adukkhamasukham upekhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānam upasampajja viharati||
ettha cuppannaṁ somanassindriyam aparisesaṁ nirujjhati|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu aññāsi somanassindriyassa nirodhaṁ tathattāya cittam upasaṁhāsi|| ||

7. Idha bhikkhave bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati upekhindriyam||
so evam pajānāti||
Uppannaṁ kho me idam upekhindriyaṁ||
tañca kho sanimittam sanidānaṁ sasaṅkhāraṁ sappaccayaṁ||
tañca kho animittam anidānam asaṅkhāram appaccayam upekhindriyam uppajjissatīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati||
so upekhindriyaṁ ca pajānāti upekhindriyasamudayañca pajānāti||
upekhindriyanirodhañca pajānāti||
yattha cuppannam upekhindriyam aparisesam nirujjhati tañca pajānāti|| ||

Kattha cuppannam upekhindriyam aparisesaṁ nirujjhati|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṁ samatikkamma saññāvedayitanirodham upasampajja viharati||
ettha cuppannam upekhindriyam aparisesam nirujjhati|| ||

Āhaṁ vuccati bhikkhave bhikkhu aññāsi upekhindriyassa nirodhaṁ tathattāya cittam upasaṁhāsīti

[page 216]

Sukhindriyavaggo catuttho

Tassa uddānaṁ:|| ||

Suddhikañca Soto Arahaṁ||
Dve Samaṇabrāhmaṇā ca||
Vibhaṅgena tayo vuttā||
Araṇi Uppaṭikena cā ti|| ||

 


 

Jarā Vaggo

41. Jarā

1. Evam me sutaṁ Ekam samayam Bhagavā Sāvatthivaṁ viharati Pubbārāme Migāramātupāsāde|| ||

2. Tena kho pana samayena Bhagavā sāyaṇhasamayam paṭisallāṇā vuṭṭhito pacchātape nisinno hoti piṭṭhim otāpayamāno|| ||

3. Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā Bhagavato gattāni pāṇinā anomajjanto Bhagavantam etad avoca||
Acchariyam bhante abbhutam bhante na ceva dāni bhante Bhagavato tāva parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto sithilāni ca gattāni sabbāni baliyajātāni purato pabbhāro ca kāyo dissati ca indriyānam aññathattaṁ cakkhundriyassa sotindriyassa ghānindriyassa jivhindriyassa kāyindriyassā ti|| ||

[page 217]

4. Evaṁ hetam Ānanda hoti jarādhammo yobbaññe vyādhidhammo ārogye maraṇadhammo jīvite na ceva tāva parisuddho hoti chavivaṇṇo pariyodāto sithilāni ca honti gattāni sabbāni baliyajātāni purato pabbhāro ca kāyo||
dissati ca indriyānam aññathattaṁ cakkhundriyassa sotindriyassa ghānindriyassa ... pe ...kāyindriyassā ti|| ||

5. Idam avoca Bhagavā||
idaṁ vatvā ca sugato athāparam etad avoca satthā|| ||

Dhītaṁ jammī jare atthu||
dubbaṇṇakaraṇī jare||
tāva manoramaṁ vimbaṁ||
jarāya abhimadditaṁ|| ||

Yo pi vassasataṁ jīve||
so pi maccuparāyaṇo||
na kiñci parivajjeti||
sabbam evābhimaddatī ti|| ||

 


 

42. Uṇṇābho brāhmaṇo

1. Sāvatthi|| ||

2. Atha kho Uṇṇābho brāhmaṇo yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdi||
eka-m-antaṁ nisinno kho Uṇṇābho brāhmaṇo Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Pañcimāni bho Gotama indriyāni nānāvisayāni nānāgocarāni na aññam aññassa gocaravisayam paccanubhonti|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Cakkhundriyaṁ sotindriyaṁ ... pe ...||
kāyindriyaṁ

[page 218]

Imesaṁ nu kho bho Gotama pañcannam indriyānaṁ nānāvisayānaṁ nānāgocarānaṁ na aññamaññassa gocaravisayam paccanubhontānam kim patisaraṇam ko ca nesaṁ gocaravisayam paccanubhotī ti|| ||

4. Pañcimāni brāhmaṇa indriyāni nānāvisayāni nānāgocarāni na aññamaññassa gocaravisayaṁ paccanubhonti|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Cakkhundriyaṁ ... pe ...kāyindriyaṁ|| ||

Imesaṁ kho brāhmaṇa pañcannam indriyānam nānāvisayānaṁ nānāgocarānaṁ na aññamaññassa gocaravisayam paccanubhontānam mano paṭisaraṇam mano ca nesaṁ gocaravisayam paccanubhotī ti|| ||

5. Manassa pana bho Gotama kim paṭisaraṇanti|| ||

Manassa kho brāhmaṇa sati paṭisaraṇanti|| ||

6. Satiyā pana bho Gotama kim paṭisaraṇanti|| ||

Satiyā pana kho brāhmaṇa vimutti paṭisaraṇanti|| ||

7. Vimuttiyā pana bho Gotama kim paṭisaraṇanti|| ||

Vimuttiyā kho brāhmaṇa nibbānam paṭisaraṇanti|| ||

8. Nibbānassa pana bho Gotama kim paṭisaraṇanti|| ||

Ajjhaparam brāhmaṇa pañhaṁ nāsakkhi pañhassa pariyantaṁ gahetuṁ||
nibbānogadam hi brāhmaṇa brahmacariyaṁ vussati nibbānaparāyanaṁ nibbānapariyosānanti|| ||

9. Atha kho Uṇṇābho brāhmaṇo Bhagavato bhāsitam abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā Bhagavantam abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi|| ||

10. Atha kho Bhagavā acirapakkante Uṇṇābhe brāhmaṇe bhikkhū āmantesi|| ||

11. Seyyathā pi bhikkhave kuṭāgāre vā kuṭāgārasālāyaṁ vā pācīnavātapānā suriye uggacchante vātapānena rasmiyo pavisitvā kāya patiṭṭhitā ti|| ||

Pacchimāyam bhante bhittiyanti|| ||

[page 219]

12. Evam eva kho bhikkhave Uṇṇābhassa brāhmaṇassa Tathāgate saddhā niviṭṭhā mūlajātā patiṭṭhitā daḷhā asaṁhāriyā sāmaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā Mārena vā Brahmunā vā kenaci vā lokasmiṁ|| ||

Imamhi ce bhikkhave samaye Uṇṇābho brāhmaṇo kālaṁ kareyya natthi taṁ saṅyojanaṁ yena saṅyojanena saṁyutto Uṇṇābho brāhmaṇo puna imaṁ lokam āgaccheyyāti|| ||

 


 

43. Sāketo

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam Bhagavā Sākete viharati Añjanavane Migadāye|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi||
Atthi nu kho bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma yāni pañcindriyāni tāni pañcabalāni honti||
yāni pañcabalāni tāni pañcindriyāni hontī ti|| ||

Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā ... pe ...|| ||

3. Atthi bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma yāni pañcindriyāni tāni pañcabalāni honti||
yāni pañcabalāni tāni pañcindriyāni honti|| ||

Katamo ca bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma yāni pañcindriyāni tāni pañcabalāni honti||
yāni pañcabalāni tāni pañcindriyāni honti|| ||

4. Yam bhikkhave saddhindriyam taṁ saddhābalaṁ||
yaṁ saddhābalaṁ taṁ saddhindriyaṁ|| ||

Yam viriyindriyaṁ taṁ viriyabalaṁ||
yaṁ viriyabalaṁ taṁ viriyindriyaṁ||
... pe ...||
Yam paññindriyam taṁ paññābalaṁ||
yam paññābalaṁ tam paññindriyaṁ|| ||

5. Seyyathā pi bhikkhave nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbharā||
tassā majjhe dīpo||
Atthi bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma tassā nadiyā eko soto tv eva saṅkhyaṁ gacchati|| ||

Atthi pana bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma tassā nadiyā dve sotāni tv eva {saṅkhyaṁ} gacchanti|| ||

[page 220]

6. Katamo ca bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma tassā nadiyā eko soto tv eva saṅkhyaṁ gacchati|| ||

Yaṁ ca bhikkhave tassa dīpassa puratthimante udakaṁ yaṁ ca pacchimante udakaṁ|| ||

Ayaṁ kho bhikkhave||
... pe ...||
gacchati|| ||

7. Katamo ca bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma tassā nadiyā dve sotāni tv eva saṅkhyaṁ gacchanti||
yaṁ ca bhikkhave tassa dīpassa uttarante udakaṁ yañca dakkhiṇante udakaṁ|| ||

Ayaṁ kho bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma tassā nadiyā dve sotāni tv eva saṅkhyaṁ gacchanti|| ||

8. Evam eva kho bhikkhave||
yaṁ saddhindriyaṁ taṁ saddhābalaṁ||
yaṁ saddhābalaṁ taṁ saddhindriyaṁ||
... pe ...||
yam paññindriyaṁ tam paññābalaṁ||
yam paññābalaṁ tam paññindriyaṁ|| ||

9. Pañcannam bhikkhave indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī ti|| ||

 


 

44. Pubbakoṭṭhako

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Pubbakoṭṭhake|| ||

2. Tatra kho Bhagavā āyasmantam Sāriputtam āmantesi|| ||

3. Saddahāsi tvaṁ Sāriputta||
Saddhindriyam bhāvitaṁ bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amataparāyanaṁ amatapariyosānaṁ ... pe ... paññindriyam bhāvitam bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amataparāyanam amatapariyosānanti|| ||

[page 221]

4. Na khvāham ettha bhante Bhagavato saddhāya gacchāmi saddhindriyam ||... pe ...
paññindriyam bhāvitaṁ bahulīkatam amatogadham hoti||
amataparāyanam amatapariyosānaṁ|| ||

Yesaṁ hi tam bhante aññātam assa adiṭṭham aviditam asacchikatam aphusitam paññaya te tattha paresam saddhāya gaccheyyuṁ||
Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyam bhavitam bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amataparāyanam amatapariyosānaṁ|| ||

Yesañca kho etam bhante ñātaṁ diṭṭhaṁ viditaṁ sacchikatam phusitam paññāya nikkaṅkhā te tattha nibbicikiccā Saddhindriyaṁ||
... pe ...||
paññindriyam bhāvitam bahulīkatam amatogadham hoti amataparāyanam amatapariyosānaṁ|| ||

Mayhañca kho etam bhante ñātaṁ diṭṭhaṁ viditaṁ sacchikatam phusitam paññāya nikkaṅkhāham tattha paresaṁ nibbicikiccho||
Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ bhāvitam bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amataparāyanam amatapariyosānan ti|| ||

5. Sādhu sādhu Sāriputta||
Yesaṁ hi taṁ Sāriputta aññātam assa adiṭṭham aviditam asacchikatam aphussitam paññāya te tattha paresaṁ saddhāya gaccheyyuṁ||
Saddhindriyam bhāvitam bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amataparāyanam amatapariyosānaṁ ... pe ... paññindriyam bhāvitam bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amataparāyanam amatapariyosānaṁ||
Yesaṁ ca kho etaṁ Sāriputta ñataṁ diṭṭhaṁ viditaṁ sacchikatam phusitam paññāya nikkaṅkhā te tattha nibbicikicchā Saddhindriyam bhāvitam bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amataparayānam amatapariyosānaṁ

[page 222]

... pe ...paññindriyam bhāvitam bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amatapariyosānan ti|| ||

 


 

45. Pubbārāma 1

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Pubbārāme Migāramātupāsāde|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

Katinnaṁ nu kho bhikkhave indriyānam bhavitattā bahulīkatattā khīnāsavo bhikkhu aññaṁ vyākaroti|| ||

Khīṇā jāti vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyā ti pajānāmī ti|| ||

Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā||
... pe ...|| ||

3. Ekassa kho bhikkhave indriyassa bhāvitattā bahulīkatattā khīṇāsavo bhikkhu aññaṁ vyākaroti||
Khīnājāti-nāparam itthattāyā ti pajānāmī ti|| ||

Katamassa ekassa indriyassa|| ||

4. Paññāvato bhikkhave ariyasāvakassa tadanvayā saddhā saṇṭhāti||
tadanvayaṁ viriyaṁ saṇṭhāti||
tadanvayā sati saṇṭhāti||
tadanvayo samādhi saṇṭhāti|| ||

5. Imassa kho bhikkhave ekassa indriyassa bhāvitattā bahulīkatattā khīnāsavo bhikkhu aññaṁ vyākaroti|| ||

Khīnā jāti vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyāti pajānāmī ti|| ||

 


 

46. Pubbārāma 2

1. Taṁ yeva nidānam|| ||

2. Katinnaṁ nu kho bhikkhave indriyānam bhāvitattā bahulikatattā khīnāsavo bhikkhu aññam vyākaroti||
Khīnā jāti nāparam itthattāyāti pajānāmī ti|| ||

Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā||
... pe ...|| ||

[page 223]

3. Dvinnaṁ kho bhikkhave indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā khīṇāsavo bhikkhu aññaṁ vyākaroti||
Khīṇājāti-nāparam itthattāyati pajānāmīti||
katamesaṁ dvinnaṁ|| ||

4. Ariyāya ca paññāya ariyāya ca vimuttiyā|| ||

Yā hissa bhikkhave ariyā paññā tad assa pāññindriyaṁ||
yā hissa bhikkhave ariyā vimutti tad assa samādhindriyaṁ|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhave dvinnam indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā khīnāsavo bhikkhu aññaṁ vyākaroti||
Khīṇā jāti° °nāparam itthattāyāti pajānāmī ti|| ||

 


 

47. Pubbārāma 3

1. Tam eva nidānaṁ|| ||

2. Katinnam nu kho bhikkhave indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā khīṇāsavo bhikkhu aññaṁ vyākaroti||
Khīṇā jāti° °nāparam itthattāyā ti pajānāmī ti|| ||

Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā||
... pe ...|| ||

3. Catunnaṁ kho bhikkhave indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā khīṇāsavo bhikkhu aññaṁ vyakaroti||
Khīnā jāti° °nāparam itthattāyāti pajānāmīti|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?|| ||

4. Viriyindriyassa satindriyassa samādhindriyassa paññindriyassa|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhave catunnam indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā khīṇāsavo bhikkhu aññaṁ vyākaroti||
Khīnā jāti° °nāparam itthattāyā ti pajānāmī ti|| ||

 


 

48. Pubbārāma 4

1. Taṁ yeva nidānaṁ|| ||

2. Katinnaṁ kho bhikkhave indriyānam bhāvitattā- onāparam itthattāyāti pajānāmīti|| ||

Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā||
... pe ...|| ||

3. Pañcannaṁ kho bhikkhave indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā khīnāsavo bhikkhu aññaṁ vyākaroti||
Khīṇā jāti° °nāparam itthattāyāti pajānāmī ti|| ||

Katamesam pañcannaṁ/|| ||

[page 224]

4. Saddhindriyassa viriyindriyassa satindriyassa samādhindriyassa paññindriyassa|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā khīnāsavo bhikkhu aññaṁ vyākaroti||
Khīṇā jāti vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyāti pajānāmī ti|| ||

 


 

49. Piṇḍolo

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam Bhagavā Kosambīyaṁ viharati Ghositārāme|| ||

2. Tena kho pana samayena āyasmatā Piṇḍolabharadvājena aññā vyākatā hoti||
Khīṇā jāti vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karaṇīyaṁ nāparam itthattāyāti pajānāmī ti|| ||

3. Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupa.||
saṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu||
eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ|| ||

Āyasmatā bhante Piṇḍolabhāradvājena aññā vyākatā Khīnā jāti° °nāparam itthattāyāti pajānāmītī|| ||

Kiṁ nu kho bhante atthavasaṁ sampassamānena āyasmatā Piṇḍolabhāradvājena aññā vyākatā Khīṇā jāti° °nāparam itthattāyāti pajānāmī ti|| ||

4. Tiṇṇannam kho pana bhikkhave indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā Piṇḍolabhāradvājena bhikkhunā aññā vyākatā Khīṇā jāti° °nāparam itthattāyāti pajānāmī ti|| ||

Katamesaṁ tiṇṇānaṁ?|| ||

5. Satindriyassa samādhindriyassa paññindriyassa|| ||

6. Imesaṁ kho bhante tiṇṇannam bhāvitattā bahulīkatattā Piṇḍolabhāradvājena bhikkhunā aññā vyākatā||
Khīnā jāti° °nāparam itthattāyā ti pajānāmī ti|| ||

7. Imāni ca bhikkhave tīṇi indriyāni|| ||

Kiṁnantāni||
khayantāni|| ||

Kissa khayantāni||
jātijarāmaraṇassa|| ||

Jātijarāmaraṇaṁ khayan ti kho bhikkhave sampassamānena Piṇḍolabhāradvājena bhikkhunā aññā vyākatā

[page 225]

Khīṇā jāti vusitam brahmacariyaṁ kataṁ karāṇīyaṁ||
nāparam itthattāyā ti pajānāmī ti|| ||

 


 

50. Saddha or Āpaṇa

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam Bhagavā Aṅgesu viharati Āpanaṁ nāma Aṅgānaṁ nigamo|| ||

2. Tatra kho Bhagavā āyasmantam Sāriputtam āmantesi|| ||

Yo so Sāriputta ariyasāvako Tathāgate ekantagato abhippasanno||
api nu so Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā khaṅkheyya vā vicikiccheyya vā ti|| ||

3. Yoso bhante ariyasāvako Tathāgate ekantagato abhippasanno||
na so Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā kaṅkheyya vā vicikiccheyya vā|| ||

Saddhassa hi bhante ariyasāvakassa etam pāṭikaṅkhaṁ||
yam āraddhaviriyo viharissati akusalānaṁ dhammānam pahānāya kusalānaṁ dhammānam upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu|| ||

4. Yaṁ hissa bhante viriyaṁ tad assa viriyindriyam|| ||

Saddhassa hi bhante ariyasāvakassa āraddhaviriyassa etam pāṭikaṅkhaṁ||
yaṁ satimā bhavissati paramena satinepakkena samannāgato cirakatam pi cirabhāsitam pi saritā anussaritā|| ||

5. Yā hissa bhante sati tad assa satindriyaṁ|| ||

Saddhassa hi bhante ariyasāvakassa āraddhaviriyassa upaṭṭhitasatino etam pātikaṅkhaṁ||
yaṁ vossaggārammaṇaṁ karitvā labhissati samādhim labhissati cittassa ekaggataṁ|| ||

6. Yo hissa bhante samādhi tad assa samādhindriyaṁ|| ||

Saddhassa hi bhante ariyasāvakassa upaṭṭhitasatino samāhitacittassa etam pāṭikaṅkhaṁ

[page 226]

yam evam pajānissati Anamataggo kho saṁsāro pubbā koṭi na paññāyati||
avijjānīvaraṇānaṁ sattānaṁ taṇhāsaṅyojanānaṁ sandhāvatam saṁsarataṁ avijjāya tv eva tamokāyassa asesavirāganirodho santam etam padam phanitam etam padam yad idaṁ sabbasaṅkhārasamatho sabbupadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṁ|| ||

7. Yā hissa bhante paññā tad assa paññindriyaṁ||
Saddho so bhante ariyasāvako evam padahitvā padahitvā evaṁ saritvā saritvā evaṁ samādahitvā samādahitvā evam pajānitvā pajānitvā evam abhisaddahati||
Ime kho te dhammā ye me pubbe sutavā ahesuṁ||
te dānāham etarahi kāyena ca phusitvā viharāmi||
paññāyaca ativijjha passāmīti|| ||

8. Yā hissa bhante saddhā tad assa saddhindriyan ti|| ||

9. Sādhu sādhu Sāriputta|| ||

Yo so Sāriputta ariyasāvako Tathāgate ekantagato abhippasanno na so Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā kaṅkheyya vā vicikiccheyya vā|| ||

Saddhassa hi Sāriputta ariyasāvakassa etam pātikaṅkhaṁ||
yaṁ āraddhaviriyo viharissati akusalānaṁ dhammānam pahānāya kusalānam dhammānam upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu|| ||

10—13. Yaṁ hissa Sāriputta viriyam tad assa viriyindriyaṁ|| ||

Saddhassa hi Sāriputta ariyasāvakassa ... pe ...||
Saddho so Sāriputta ariyasāvako evam padahitvā padahitvā evam saritvā saritvā evaṁ samādahitvā samādahitvā evam pajānitvā pajānitvā evam abhisaddahati|| ||

Ime kho te dhammā ye me pubbe sutavā ahesuṁ||
te dānāham etarahi kāyena ca phusitvā viharāmi paññāya ca ativijjha passāmī ti

[page 227]

14. Yā hissa Sāriputta saddhā tad assa saddhindriyanti|| ||

Jarāvaggo pañcamo

Tassa uddānaṁ:|| ||

Jarā Uṇṇābho brāhmaṇo||
Sāketo Pubbakoṭṭhako||
Pubbārāme ca cattāri||
Piṇḍolo Saddhena te dasāti|| ||

 


 

Chapter VI. Vaggo Chaṭṭho

51. Sālam

1. Evam me sutaṁ Ekam samayam Bhagavā Kosalesu viharati sālāyaṁ brāhmaṇagāme|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi||
pe [pa]|| ||

3. Seyyathā pi bhikkhave ye keci tiracchānagatā pāṇā sīho migarājā tesam aggam akkhāyati yad idaṁ thāmena javena sūrena||
evam eva kho bhikkhave ye keci bodhapakkhiyā dhammā paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāya|| ||

Katame ca bhikkhave bodhipakkhiyā dhammā|| ||

4. Saddhiyindriyam bhikkhave bodhapakkhiyo dhammo tam bodhāya saṁvattati||
Viriyindriyam bodhapakkhiyo dhammo tam bodhāya saṁvattati|| ||

Satindriyam bodhapakkhiyo dhammo tam bodhāya saṁvattati||
Samādhindriyam bodhapakkhiyo dhammo tam bodhāya saṁvattati|| ||

Paññindriyam bodhapakkhiyo dhammo tam bodhāya saṁvattati|| ||

[page 228]

5. Seyyathā pi bhikkhave ye keci tiracchānagatā pāṇā sīho migarājā tesam aggam akkhāyati yad idaṁ thāmena javena sūrena||
evam eva kho bhikkhave ye keci bodhapakkhiyā dhammā paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāyāti|| ||

 


 

52. Mallikam

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Mallikesu viharati Uruvelakappaṁ nāma Mallikānaṁ nigamo|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

3. Yāva kīvañca bhikkhave ariyasāvakassa ariyañāṇaṁ na uppannaṁ hoti||
neva tāva catunnam indriyānam saṇṭhiti hoti||
neva tāva catunnam indriyānaṁ avaṭṭhiti hoti|| ||

Yato ca kho bhikkhave ariyasāvakassa ariyañāṇaṁ uppannaṁ hoti||
atha catunnam indriyānaṁ saṇṭhiti hoti||
atha catunnam indriyānam avaṭṭhiti hoti|| ||

4. Seyyathā pi bhikkhave yāva kīvañca kūṭāgārassa kūṭam na ussitaṁ hoti||
neva tāva gopānasīnaṁ saṇṭhiti hoti||
neva tāva gopānasīnam avaṭṭhiti hoti|| ||

Yato ca kho bhikkhave kūṭāgārassa kūṭam ussitaṁ hoti||
atha kho gopānasīnam saṇṭhiti hoti||
atha kho gopānasīnam avaṭṭhiti hoti|| ||

Evam eva kho bhikkhave yāva kīvañca ariyasāvakassa ariyaññāṇaṁ na uppannaṁ hoti||
neva tāva catunnam indriyānaṁ saṇṭhiti hoti||
neva tāva catunnam indriyānam avaṭṭhiti hoti|| ||

Yato ca kho bhikkhave ariyasāvakassa ariyañānam uppannaṁ hoti||
atha catunnam indriyānam ... pe ...avaṭṭhiti hoti|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?||

[page 229]

Saddhindriyassa viriyindriyassa satindriyassa samādhindriyassa|| ||

5. Paññāvato bhikkhave ariyasāvakassa tadanvayā saddhā saṇṭhāti||
tadanvayaṁ viriyaṁ saṇṭhāti||
tadanvayā sati saṇṭhāti||
tadanvayo samādhi saṇṭhātīti|| ||

 


 

53. Sekho

1. Evam me sutaṁ Ekam samayam Bhagavā Kosambīyaṁ viharati Ghositārāme|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

Atthi nu kho bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma sekho bhikkhu sekhabhūmiyaṁ ṭhito Sekhosmī ti pajāneyya||
asekho bhikkhu asekhabhūmiyaṁ ṭhito Asekhosmīti pajāneyyāti|| ||

Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā||
... pe ...|| ||

3. Atthi bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma sekho bhikkhu sekhabhūmiyaṁ ṭhito Sekhosmīti pajāneyya||
asekho bhikkhu asekhabhūmiyaṁ ṭhito Asekhosmīti pajāneyya|| ||

4. Katamo ca bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma sekho bhikkhu sekhabhūmiyaṁ ṭhito Sekho smīti pajānāti|| ||

Idha bhikkhave sekho bhikkhu Idaṁ dukkhan ti yathābhūtam pajānāti||
Ayam dukkhasamudayo ti ya° pa°||
Ayaṁ dukkhanirodho ti ya° pa°||
Ayam dukkhanirodhagāminī patipadā ti ya° pa°|| ||

Ayam pi kho bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma sekho bhikkhu sekhabhumiyaṁ ṭhito Sekhosmīti pajānāti|| ||

5. Puna ca param bhikkhave sekho bhikkhu iti paṭisañcikkhati|| ||

Atthi nu kho ito bahiddhā añño samaṇo vā brāhmaṇo vā yo evam bhūtaṁ tacchaṁ tathā dhammaṁ deseti yathā Bhagavā ti

[page 230]

so evam pajānāti||
Natthi kho ito bahiddhā añño samaṇo vā brāhmaṇo vā yo evam bhūtam taccham tathā dhammam deseti yathā Bhagavā ti|| ||

Ayam pi kho bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma sekho bhikkhu sekhabhūmiyaṁ ṭhito Sekhosmī ti pajānāti|| ||

6. Puna ca param bhikkhave sekho bhikkhu pañcindriyāni pajānāti||
saddhindriyam||
viriyo||
sati-||
samādhi-||
paññindriyam||
yaṁ gatikāni yam paramāni yam phalāni yam pariyosanāni na heva kho kāyena phusitvā viharati paññāya ca ativijjha passati|| ||

Ayam pi kho bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma sekho bhikkhu sekhabhūmiyaṁ ṭhito Sekhosmī ti pajānāti|| ||

7. Katamo ca bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma asekho bhikkhu asekhabhūmiyaṁ ṭhito Asekhosmīti pajānāti|| ||

Idha bhikkhave asekho bhikkhu pañcindriyāni pajānāti||
saddhindriyaṁ ... pe ...paññindriyaṁ||
yaṅgatikāni yamparamāni yamphalāni yampariyosanāni||
Kāyena ca phusitvā viharati paññāya ca ativijjha passati|| ||

Ayam pi kho bhikkhave pariyāyo yam pariyāyam āgamma asekho bhikkhu asekhabhūmiyaṁ ṭhito Asekho smīti pajānāti|| ||

8. Puna ca param bhikkhave asekho bhikkhu cha indriyāni pajānāti||
cakkhundriyaṁ sotindriyaṁ ghānindriyaṁ jivhindriyam kāyindriyam manindiyaṁ||
imāni kho cha indriyāni sabbena sabbam sabbathā sabbam aparisesā nirujjhissanti||
aññāni ca cha indriyāni na kuhiñci kismiñci uppajjissantī ti pajānāti|| ||

Ayam pi kho bhikkhave pariyāyo||
yam pariyāyam āgamma asekho bhikkhu asekhabhūmiyaṁ ṭhito Asekhosmī ti pajānātī ti|| ||

[page 231]

 


 

54. Pade

2. Seyyathāpī bhikkhave yāni kānici jaṅgalānam pāṇānam padajatāni sabbāni tāni hatthipade samodhānaṁ gacchanti||
hatthipadaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam mahantattena||
evam eva kho bhikkhave yāni kānici padāni bodhāya saṁvattanti paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yadidam bodhāya|| ||

3. Katamāni ca bhikkhave padāya bodhāya saṁvattanti|| ||

Saddhindriyam bhikkhave padaṁ tam bodhāya saṁvattati||
viriyindriyam-||
satindriyaṁ-||
samādhindriyaṁ-||
paññindriyam padaṁ tam bodhaya {saṁvattati}|| ||

4. Seyyathā pi bhikkhave yāni kānici jaṅgalānam pāṇānam padajatāni sabbāni tāni hatthipade samodhānam gacchanti||
hatthipadaṁ tesam aggam akkhayati yad idam mahantattena||
evam eva kho bhikkhave yāni kānici pādāni bodhāya saṁvattanti||
paññindriyam padaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāyā ti|| ||

 


 

55. Sāre

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci sāragandhā lohitacandanaṁ tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave ye keci bodhapakkhiyā dhammā paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāyā ti|| ||

3. Katame ca bhikkhave bodhapakkhiyā dhammā|| ||

Saddhindriyam bhikkhave bodhipakkhiyo dhammo tam bodhāya saṁvattati ... pe ...paññindriyaṁ bodhipakkhiyo dhammo tam bodhāya saṁvattati|| ||

4. Seyyathā pi bhikkhave ye keci sāragandhā lohitacandanamo -paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāyā ti|| ||

[page 232]

 


 

56. Patiṭṭhito

1. Sāvatthi|| ||

2. Ekadhamme patiṭṭhitassa bhikkhave bhikkhuno pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni|| ||

Katamasmim ekadhamme||
Appamāde|| ||

3. Katamo ca bhikkhave appamādo|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu cittaṁ rakkhati āsavesu ca sāsavesu ca dhammesu||
tassa cittaṁ rakkhato āsavesu ca sāsavesu ca dhammesu saddhindriyam pi bhāvanā pāripūriṁ gacchati... pe ...||
paññindriyam pi bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

4. Evam kho bhikkhave ekadhamme patiṭṭhitassa bhikkhuno pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitānī ti|| ||

 


 

57. Brahmā

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam Bhagavā Uruvelāyaṁ viharati najjā Nerañjarāya tīre Ajapālanigrodhe pathamābhisambuddho|| ||

2. Atha kho Bhagavato rahogatassa patisallīnassa evam cetaso parivitakko udapādi||
Pañcindriyāni bhāvitāni bahulīkatāni amatogadhāni honti amataparāyanāni amatapariyosānāni||
Katamāni pañca||
saddhindriyam bhāvitam bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amataparāyanam amatapariyosānaṁ||
viriyindriyaṁ||
satindriyaṁ||
samādhindriyam||
paññindriyam bhāvitam bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amataparāyanam amatapariyosānam||
imani pañcindriyāni bhāvitāni bahulīkatāni amatogadhāni honti amataparāyanāni amatapariyosānānī ti|| ||

3. Atha kho Brahmā sahampati Bhagavato cetasā cetoparivitakkam aññāya seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāham pasāreyya pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya||
evam eva Brahmaloke antarahito Bhagavato purato pātur ahosi|| ||

[page 233]

4. Atha kho Brahmā sahampati ekaṁsam uttarāsaṅgaṁ karitvā yena Bhagavā tenāñjalim paṇāmetvā Bhagavantam etad avoca|| ||

Evam etam Bhagavā evam etaṁ Sugata pañcindriyāni bhāvitāni bahulīkatāni amatogadhāni honti amataparāyanāni amatapariyosānāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyam bhāvitam bahulīkatam amatogadhaṁ hoti amataparāyanam amatapariyosānaṁ ... pe ... paññindriyam bhāvitamo -amatapariyosānaṁ|| ||

Imāni pañcindriyāni bhāvitāni bahulīkatāni amatogadhāni honti amataparāyanāni amatapariyosānāni|| ||

5. Bhūtapubbāham bhante Kassape {sammāsambuddhe} brahmacariyam acariṁ|| ||

Tatra pi mam evaṁ jānanti Sahako bhikkhu sahako bhikkhūti||
so khvāham bhante imesaṁ yeva pañcannam indriyānam bhavitattā bahulīkatattā kāmesu kāmacchandam virājetvā kāyassa bhedā param maraṇā sugatim brahmalokam upapanno||
tatra pi mam evaṁ jānanti Brahmā sahampati Brahmāsahampatī ti|| ||

6. Evam etam Bhagavā evam etaṁ Sugata aham etaṁ jānāmi aham etam passāmi yathā imāni pañcindriyāni bhāvitāni bahulīkatāni amatogadhāni honti amataparāyanāni amatapariyosanānī ti|| ||

 


 

58. Sūkarakhatā

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam Bhagavā Rājagahe viharati Gijjhakūṭe pabbate Sūkarakhatāyaṁ|| ||

2. Tatra kho Bhagavā āyasmantaṁ Sāriputtam āmantesi||
kiṁ nu kho Sāriputta atthavasaṁ sampassamāno khīṇāsavo bhikkhu Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā paramanipaccākāraṁ pavattamāno pavatteti|| ||

[page 234]

Anuttaraṁ hi bhante yogakkhemaṁ sampassamāno khīṇāsavo bhikkhu Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā paramanipaccākāram pavattamāno pavattetī ti|| ||

3. Sādhu sādhu Sāriputta anuttaraṁ hi Sāriputta yoyakkhemam sampassamāno khīṇāsavo bhikkhu Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā paramanipaccākāram pavattamāno pavattetī ti|| ||

4. Katamo ca Sāriputta anuttaro yogakkhemo yaṁ sampassamāno khīṇāsavo bhikkhu Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā paramanipaccākāram pavattamāno pavattetī ti|| ||

5. Idha bhante khīṇāsavo bhikkhu saddhindriyam bhāveti upasamagāmiṁ sambodhagāmim||
viriyindriyam||
satindriyaṁ||
samādhindriyam||
paññindriyam bhāveti upasamagāmiṁ sambodhagāmiṁ|| ||

Ayaṁ kho bhante anuttaro yogakkhemo yaṁ sampassamāno khīṇāsavo bhikkhu Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā paramanipaccākāram pavattamāno pavattetī ti|| ||

6. Sādhu sādhu Sāriputta||
eso hi Sāriputta anuttaro yogakkhemo yam sampassamāno khīnāsavo bhikkhu Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā paramanipaccākāram pavattamāno pavatteti|| ||

7. Katamo ca Sāriputta paramanipaccākāro yaṁ khīṇāsavo bhikkhu Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā paramanipaccākāram pavattamāno pavattetī ti|| ||

8. Idha bhante khīṇāsavo bhikkhu satthari sagāravo viharati sappatisso||
dhamme sagāravo viharati sappatisso||
saṅghe-||
sikkhāya-||
samādhismiṁ sagāravo viharati sappatisso|| ||

Ayaṁ kho bhante paramanipaccākāro yaṁ khīṇāsavo bhikkhu Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā paramanipaccākāram pavattamāno pavattetī ti|| ||

[page 235]

9. Sādhu sādhu Sāriputta||
eso hi Sāriputta paramanipaccākāro yaṁ khīṇāsavo bhikkhu Tathāgate vā Tathāgatasāsane vā paramanipaccākāram pavattamāno pavattetī ti|| ||

 


 

59. Uppāde 1

1. Sāvatthi|| ||

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni bhāvitāni bahulīkatāni anuppannāni uppajjanti nāññatra Tathāgatassa pātubhāvā arahato sammāsambuddhassa|| ||

3. Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyam paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyani bhāvitāni bahulīkatāni anuppannāni uppajjanti nāññatra Tathāgatassa pātubhāvā arahato sammāsambuddhassāti|| ||

 


 

60. Uppāde 2

1—2. Sāvatthi|| ||

Tatravoca|| ||

3. Pañcimāni bhikkhave indriyāni bhāvitāni bahulīkatāni anuppannāni uppajjanti naññatra sugatavinayā|| ||

4. Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ. samādhindriyam paññindriyam|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni bhāvitāni bahulīkatāni anuppannāni uppajjanti nāññatra sugatavinayā ti|| ||

Vaggo chaṭṭho|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Sālam Mallikaṁ Sekho ca||
Pade Sāre Patiṭṭhito||
Brahma Sūkarakhatāya||
Uppāde apare duve ti|| ||

[page 236]

 


 

Chapter VII. Bodhipakkhiya Vaggo

61. Saṁyojana

1. Sāvatthi|| ||

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni bhāvitāni bahulīkatāni saṅyojanānam pahānāya {saṁvattanti}|| ||

 


 

62. Anusaya

2. °anusayasamugghātāya saṁvattanti|| ||

 


 

63. Pariññā or Addhāna

2. °addhānapariññaya {saṁvattanti}|| ||

 


 

64. Āsavakkhaya

2. °āsavānaṁ khayāya {saṁvattanti}|| ||

3. Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni bhāvitāni bahulīkatāni saṅyojanānam pahānāya saṁvattanti anusayasamugghātāya saṁvattanti||
addhānapariññāya saṁvattantī ti||
āsavānaṁ khayāya saṁvattanti|| ||

 


 

65. Dve phalā

2. Pañcimāni bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyaṁ ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā dvinnam phalānam aññataram phalam pāṭikaṅkham diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitā ti|| ||

[page 237]

 


 

66. Sattānisaṁsā

2. Pañcimani bhikkhave indriyāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhindriyam ... pe ... paññindriyaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcindriyāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā satta phalā sattānisaṁsā patikaṅkhā||
katame satta phalā sattānisaṁsā|| ||

4. Diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti|| ||

No ce diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti||
atha maraṇakāle aññam ārādheti|| ||

No ce diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti|| ||

no ce maraṇa kāle aññam ārādheti||
atha pañcannam orambhāgiyānam saṅyojanānam pari-k-khayā antarāparinibbāyī hoti||
upahacca parinibbāyī hoti||
asaṅkhāraparinibbāyī hoti||
sasaṅkhāraparinibbāyī hoti||
uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhagāmī|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam indriyānam bhāvitattā bahulīkatattā ime satta phalā sattanisaṁsā paṭikaṅkhā ti|| ||

 


 

67. Rukkha 1

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci jambudīpakā rukkhā Jambu tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave ye keci bodhapakkhikā dhammā paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāya|| ||

3. Katame ca bhikkhave bodhapakkhikā dhammā|| ||

Saddindriyam bhikkhave bodhapakkhiko dhammo tam bodhāya saṁvattati||
viriyindriyaṁ||
satindriyaṁ||
samādhindriyaṁ||
paññindriyam bodhapakkhiko dhammo tam bodhāya saṁvattati|| ||

Seyyathā pi bhikkhave ye keci jambūdīpakā rukkhā jambu tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave ye keci bodhipakkhikā dhammā paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāyā ti|| ||

[page 238]

 


 

68. Rukkha 2

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci devānaṁ Tāvatiṁsānam rukkhā Pāricchattako tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave ye keci bodhapakkhikā dhammā paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāya|| ||

3. Katame ca bhikkhave bodhapakkhikā dhammā?|| ||

Saddhindriyam bhikkhave bodhapakkhiko dhammo tam bodhāya saṁvattati ... pe ...paññindriyam bodhapakkhiko dhammo tam bodhāya saṁvattati|| ||

Seyyathā pi bhikkhave ye keci devānaṁ Tāvatiṁsānaṁ rukkhā Pāricchattako tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave ye keci bodhapakkhikā dhammā paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāyā ti|| ||

 


 

69. Rukkha 3

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci Asurānam rukkhā Cittapāṭali tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave ye keci bodhapakkhikā dhammā paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāya|| ||

3. Katame ca bhikkhave bodhapakkhikā dhammā||
Saddhindriyam bhikkhave- -tam bodhāya saṁvattati ... pe ...paññindriyaṁ- -tam bodhāya saṁvattati|| ||

Seyyathā pi bhikkhave ye keci asurānam rukkhā Cittapāṭali tesam aggam akkhāyati||
evam eva- -paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāyā ti|| ||

 


 

70. Rukkha 4

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci Supaṇṇānaṁ rukkhā Kūṭasimbali tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave ye keci bodhapakkhikā dhammā paññindriyaṁ tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāya|| ||

[page 239]

3. Katame ca bhikkhave bodhapakkhikā dhammā|| ||

Saddhindriyam bhikkhave° °bodhāya saṁvattati ... pe ...||
paññindriyaṁ° °bodhāya saṁvattati|| ||

Seyyathā pi bhikkhave ye keci Supaṇṇānam rukkhā Kūṭasimbali tesam aggam akkhāyati||
evam eva kho bhikkhave ye keci bodhapakkhikā dhammā paññindriyam tesam aggam akkhāyati yad idam bodhāyā ti|| ||

Bodhipakkhiyavaggo sattamo

Tass'uddānaṁ:|| ||

Saṁyojanā Anusayā||
Pariññā Āsavakkhaya||
Dve Phalā caturo Rukkhā||
Vaggo tena pavuccatī ti|| ||

 


 

Chapter VIII. Gaṅgā Peyyāli (viveka°)

71. Viveka°

2. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā° °evam eva kho bhikkhu pañcindriyāni bhāvento-nibbānapabbhāro° kathaṁ ca° °nibbānapabbhāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu saddhindriyam bhāveti viveka° virāga° nirodh anissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
viriyindriyaṁ||
satindriyaṁ||
samādhindriyaṁ||
paññindriyam bhāveti viveka nissitaṁ° °vossaggapariṇāmim|| ||

4. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu° °nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro ti|| ||

[page 240]

 


 

72-82.

Yathā Maggasaṁyutte evam bhavati Indriyasaṁyutte|| ||

[Uddānaṁ]|| ||

Chā pācinato ninnā chā ninnā samuddato||
dve ca Gaṅgā dasā honti vaggo tena pavuccatī ti|| ||

Gaṅgāpeyyali Indriyavasena vitthāretabbā||
vaggo|| ||

 


 

Chapter IX. Appamāda Vaggo (viveka°)

83-92.

Tathāgatam Padaṁ Kūṭaṁ Mūla-Sārañca Vassikam Rājā Candima-Suriye ca Vatthena dasamam padaṁ|| ||

Appamādavaggo indriyavasena vitthārena vivekanissitakesu vitthāranake|| ||

 


 

Chapter X. Balakaraṇīya (viveka°)

93-104.

Balaṁ Bījaṁ va Nāgo ca Rukkha-kumbho ca Sūriyaṁ Akāse dve Meghā Nāvā Āgantakā Nadī|| ||

Balakaraṇīyavaggo Indriyasaṁyuttassa vivekanissitakesu vitthāretabbo vaggo|| ||

 


 

Chapter XI. Esanā Vaggo (viveka°)

105-117.

Esanā Vidha Āsavo Gavo Dukkhatā ca Tisso||
KhīlaMala-Nīgho ca Vedanā Taṇhāyenacāti|| ||

Esanavaggo Indriyasaṁyuttassa vivekanissitako vitthāranako vaggo|| ||

[page 241]

 


 

Chapter XII. Ogha Vaggo (viveka°)

118.

128. Uddhambhāgiya

2. Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Imesam kho bhikkhave— abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya pañcindriyāni bhāvetabbāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu saddhindriyam bhāveti vivekanissisaṁ° ... pe ... paññindriyam bhāveti vivekanissitaṁ°|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya imāni pañcindriyāni bhāvetabbānī ti|| ||

[Uddānam]|| ||

Ogha Yogo Upādānaṁ||
Ganthā Anusayena ca||
Kāmaguṇā Nīvaraṇaṁ||
Khandha Oruddhambhāgiyāni|| ||

Oghavaggo indriyasaṁyuttassa vivekanissitako suvitthānako vaggo|| ||

 


 

Chapter XIII. Gaṅgā Peyyāli (rāga°)

129.

2. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī-|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu saddhindriyam bhāveti rāgavinayapariyosānaṁ dosavinayapariyosānaṁ mohavinayapariyosānaṁ ... pe ... paññindriyaṁ° °evamo °bhikkhu° °hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

[page 242]

 


 

130-140.

[Uddānam]|| ||

Chā pācīnato ninnā||
chā ninnā samuddato||
dve ca Gaṅgā dasā honti||
vaggo tena pavuccati|| ||

Indriyasaṁyuttassa rāgavinayavasena vitthāretabbo vaggo|| ||

 


 

Chapter XIV. Appamāda Vaggo (Rāga°)

141-150.

 


 

Chapter XV. Balakaraṇīya Vaggo (Rāga°)

151-162.

 


 

Chapter XVI. Esanā Vaggo (Rāga°)

163-175.

 


 

Chapter XVII. Ogha Vaggo (Rāga°)

176-184.

 


 

185. Uddhambhāgiyani

2. Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni saṅyojanānaṁ|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Ruparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya pañcindriyāni bhāvetabbāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu saddhindriyam bhāveti rāgavinaya- dosavinaya- mohavinayapariyosānam viriyi- satisamādhi- paññindriyam bhāveti rāgavinaya- dosavinayamohavinayapariyosānaṁ

[page 243]

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññaya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya imāni pañca indriyāni bhāvetabbānīti|| ||

[Uddānaṁ]|| ||

Ogha Yogo Upādānaṁ Ganthā Anusayena ca||
Kāmaguṇā Nīvaraṇa-Khandhā Oruddhabhāgiyāni|| ||

Oghavaggo indriyasaṁyuttassa rāgavinayavasena vitthāretabbo|| ||

Indriya-saṁyuttaṁ catutthaṁ||

[page 244]

 


 

Book V

Sammappadhāna Saṁyutta

Chapter I. Gaṅga Peyyalī

1-12.

1—2. Sāvatthi|| ||

Tatra kho Bhagavā etad avoca|| ||

Cattāro me bhikkhave sammappadhānā||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānam pāpakānam akusalānaṁ dhammānam anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

4. Uppannānam pāpakānam akusalānaṁ dhammānam pahānāya chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

5. Anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānam uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

6. uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

7. Ime kho bhikkhave cattāro sammappadhānāti|| ||

8. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī pācīnaninnā pācinapoṇā pācīnapabbharā||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu cattāro samappadhāne bhāvento cattāro sammappadhāne bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

Kathañ ca bhikkhave bhikkhu cattāro sammappadhāne bhāvento- -bahulīkaronto nibbānaninno hoti-nibbānapabbhāro|| ||

[page 245]

9. Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānam pāpakānaṁ akusalānaṁ dhammānam anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

Uppannānam pāpakānam akusalānam dhammānam pahānāya chandam janeti- -padahati|| ||

Anuppannānaṁ kusalānam dhammānam uppādāya chandaṁ janeti- -padahati|| ||

Uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

10. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu cattāro sammappadhāne bhāvento- -bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro ti|| ||

[Uddānaṁ]|| ||

Cha pācinato ninnā||
Cha ninnā ca samuddato||
ete dve cha dvādasa honti||
vaggo tena pavuccatīti|| ||

Sammappadhānasaṁyuttassa Gaṅgāpeyyālī sammappadhānavasena vitthāretabbā|| || vaggo|| ||

 


 

Chapter II. Appamāda Vaggo

13-22.

Tathāgatam Padaṁ Kūṭam||
Mūḷam Sārena Vassikam||
Rājā Candimasuriyā Vatthena dasamaṁ padaṁ|| ||

Appamādavaggo sammappadhānavasena vitthāretabbo|| || vaggo|| ||

[page 246]

 


 

Chapter III. Balakaraṇīya Vaggo

23-34.

2. Seyyathā pi bhikkhave ye keci balakaraṇīyā kammantā kayiranti||
sabbe te pathaviṁ nissāya pathaviyam patiṭṭhāya||
evam ete balakaraṇīyā kammantā kayiranti|| ||

Evam eva kho bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya cattāro sammappadhāne bhāveti cattāro sammappadhāne bahulī karoti|| ||

3. Kathaṁ ca bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya cattāro samappadhāne bhāveti cattāro sammappadhāne bahulīkaroti|| ||

4—7. Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānam pāpakānam akusalānaṁ dhammānam anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati ... pe ...||
Uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānam ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

8. Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu sīlaṁ nissāya sīle patiṭṭhāya cattāro samappadhāne bhāveti cattāro sammappadhāne bahulīkarotī ti|| ||

[Uddānaṁ]|| ||

Bala Bījañca Nāgo ca Rukkha-Kumbhena Suriyaṁ||
Ākāsena dve Meghā Navā Āgantukā Nadī|| ||

Evam balakaraṇīyavaggo sammappadhānavasena vitthāretabbo|| ||

 


 

Chapter IV. Esanā Pāḷi

35-44.

2. Tisso imā bhikkhave esanā||
katamā tisso||
Kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā|| ||

Imā kho bhikkhave tisso esanā|| ||

[page 247]

3. Imāsaṁ kho bhikkhave tissannam esanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya cattāro sammappadhānā bhāvetabbā||
katame cattāro|| ||

4—7. Idha bhikkhave bhikkhu anupannānam ... pe ...||
uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ thitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāyā bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyaṁ ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

8. Imāsaṁ kho bhikkhave tissannam esanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ime cattaro sammappadhānā bhāvetabbā ti|| ||

Esanā Vidhā Āsavo Dukkhatañca Tisso||
Khilam Malaṁ ca Nīgho ca Vedanā Taṇhāyayenā ti|| ||

Esanavaggo sammappadhānavasena vitthāretabbo vaggo|| ||

 


 

Chapter V. Ogha Vaggo

45-53.

54. Uddhambhāgiyāni

2. Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā||
imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya cattāro samappadhānā bhāvetabbā|| ||

Katame cattāro?|| ||

4—7. Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaṁti ... pe ...|| ||
uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati

[page 248]

8. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ime cattāro sammappadhānā bhāvetabbā ti|| ||

[Uddānaṁ]|| ||

Ogho Yogo Upādānaṁ Ganthā Anussayena ca||
Kāmaguṇā Nīvaraṇaṁ Khandha Oruddhabhāgiyāni|| ||

Ogha-vaggo sammappadhānavasena vitthāretabbaṁ|| ||

Sammappadhānasaṁyuttam pañcamaṁ|| ||

[page 249]

 


 

Book VI

Bala Saṁyutta

Chapter I. Gaṅgā Peyyālī (viveka°)

1.

2. Pañcimāni bhikkhave balāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Saddhābalam viriyabalam satibalaṁ samādhibalaṁ paññābalam|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcabalānī ti|| ||

3. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbharā evam eva kho bhikkhave bhikkhu pañcabalāni bhāvento pañcabalāni bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu pañcabalāni bhāvento pañcabalāni bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu saddhābalam bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitam vossagganissitaṁ vossagga parināmiṁ||
viriyabalaṁ||
satibalaṁ||
samādhibalaṁ||
paññābalam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

4. Evam eva kho bhikkhave bhikkhu pañcabalāni bhāvento pañcabalāni bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro ti|| ||

[page 250]

 


 

1.

Tatra uddānaṁ1|| ||

Cha pācīnato ninnā||
cha ninnā samuddato||
dve ca Gaṅgā dasā honti||
vaggo tena pavuccati|| ||

Bala-Gagāpeyyalassa balavasena vitthāretabbā|| ||

 


 

Chapter II. Appamāda Vaggo (viveka°)

13-22.

Tathāgata-Padaṁ Kūṭaṁ||
Mūlaṁ Sārañca Vassikaṁ||
Rājā Candimasuriyo ca||
vatthena dasamam padaṁ|| ||

Appamādavaggo balasaṁyuttavasena vitthāretabbo vaggo|| ||

 


 

Chapter III. Bala Vaggo (viveka°)

23-34.

Balaṁ Bījañca Nāgo ca||
Rukkham Kumbhena Suriyam||
Akāsena dve Meghā Navā Agantukā Nadī|| ||

Balasaṁyuttavasena vitthāretabbo vaggo|| ||

 


 

Chapter IV. Esanā Vaggo (viveka°)

35-46.

Esanā Vidhā Āsavo||
Bhavo Dukkhatā ca Tisso||
Khīla Mala Nīgho ca Vedanā Taṇhayena cā ti|| ||

Esanavaggo balasaṁyuttavasena vitthāretabbo vaggo|| ||

[page 251]

 


 

Chapter V. Ogha Vaggo (viveka°)

47-55.

56. Uddhambhāgiyāni

2. Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā||
imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Imesamo abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya pañcabalāni bhāvetabbāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu saddhābalam bhāveti vivekavirāga- nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
viriyabalam||
satibalam||
samādhibalaṁ||
paññābalam bhāveti vivekanissitaṁ- -vossaggaparināmiṁ|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānam saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya imāni pañcabalāni bhāvetabbānī ti|| ||

[Uddānaṁ]|| ||

Ogho Yogo Upādānam Hatthā Anusayena ca||
Kāmaguṇā Nīvaraṇā Khandhā Oruddhambhāgiyāni|| ||

Oghavaggo balasaṁyuttavasena vitthāretabbo vaggo|| ||

 


 

Chapter VI. Gaṅgā Peyyālo (Rāga°)

57.

2. Pañcimāni bhikkhave balāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

3. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅga nadī pācīnaninnā -evam eva bhikkhave bhikkhu° °hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro

[page 252]

Kathañca bhikkhave bhikkhu° °hoti nibbānapoṇo °pabbhāro|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu saddhābalam bhāveti rāgavinaya- dosavinaya- mohavinayapariyosānaṁ||
evaṁ kho bhikkhave bhikkhu pañcabalāni bhāvento pañcabalāni bhāvento- -bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro ti|| ||

 


 

58-68.

[Uddānam]|| ||

Cha pācīnato ninnā samuddato dve ca Gaṅgā dasā honti vaggo tena pavuccati|| ||

Gaṅgāpeyyāla balasaṁyuttassa rāgavinayavasena vitthāretabbo vaggo|| ||

 


 

Chapter VII. Appamāda Vaggo (Rāga°)

69-78.

Tathāgatam Padam Kūṭam Mulam Sārañca Vassikaṁ||
Rājā Candimasuriyo ca Vatthena dasamam padaṁ|| ||

Appamādavaggo balasaṁyuttassa rāgavinayavasena vitthāretabbo|| ||

 


 

Chapter VIII. Bala Vaggo (Rāga°)

79-90.

Balaṁ Bījañca Nāgo ca Rukkham Kumbhena Suriyaṁ||
Ākāsena dve Meghā Navā Āgantukā Nadī|| ||

Balakaraṇīyavaggo balasaṁyuttassa rāgavinayavasena vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

Chapter IX. Esanā Vaggo (Rāga°)

91-100.

Esanā Vidhā Āsavo Bhavo Dukkhā ca Tisso ca||
Khila-Malañca Nīgho ca Vedanaṁ Taṇhāyena ca ti|| ||

Esanavaggo balasaṁyuttassa vasena vitthāretabbo vaggo|| ||

[page 253]

 


 

Chapter X. Ogha Vaggo (Rāga°)

101-109.

110. Uddhambhāgiyāni

2. Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave- -abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya pañcabalāni bhāvetabbāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu saddhābalam bhāveti ... pe ...|| ||
paññābalam bhāveti rāgavinaya- dosavinaya- mohavinayapariyosānaṁ|| ||

4. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānam saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya imāni pañcabalāni bhāvetabbānī ti|| ||

[Uddānaṁ]|| ||

Ogho Yogo Upādānaṁ Ganthā Anusayena ca||
Kāmaguṇā Nīvarana-Khandhā Oruddhabhāgiyāni|| ||

Oghavaggo balasaṁyuttassa vasena vitthāretabbo vaggo dasamo|| ||

Balasaṁyuttaṁ chaṭṭhaṁ|| ||

[page 254]

 


 

Book VII

Iddhipāda Saṁyutta

Chapter I. Cālāla Vaggo

1. Aparā

2. Cattāro me bhikkhave iddhipādā bhāvitā bahulīkatā aparāparaṁ gamanāya {saṁvattanti}||
Katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhipadhānasaṅkharasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
vīmaṁsasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādam bhāveti|| ||

Ime kho bhikkhave cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā aparāparaṅgamanāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

2. Viraddho

2. Yesaṁ kesañci bhikkhave cattāro iddhipadā viraddhā viraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī||
yesaṁ kesañci bhikkhave cattāro iddhipādā āraddhā āraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī|| ||

Katama cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

[page 255]

4. Yesaṁ kesañci bhikkhave ime cattāro iddhipādā viraddhā viraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī||
yesaṁ kesañci bhikkhave ime cattāro iddhipādā āraddhā||
āraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī|| ||

 


 

3. Ariyā

2. Cattāro me bhikkhave iddhipādā bhāvitā bahulīkatā ariyā niyyānikā niyyanti takkarassa sammādukkhakkhayāya||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

4. Ime kho bhikkhave cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā ariyā niyyānikā niyyanti takkarassa sammādukkhakkhayāyā ti|| ||

 


 

4. Nibbidā

2. Cattāro me bhikkhave iddhipādā bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abbhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattanti||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipadaṁ bhāveti ||viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

4. Ime kho bhikkhave cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

5. Padesam

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā iddhipadesam abhinipphādesuṁ||
sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā||
Ye hi keci bhikkhave anāgatam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā vā iddhipadesam abhinipphādessanti

[page 256]

sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

Ye hi keci bhikkhave etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā iddhipadesam abhinipphādenti||
sabbe te catunnam iddhipadānam bhavitattā bahulīkatattā||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

4. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā iddhipadesam abhipphādesuṁ ... pe ...||
abhinipphādessanti||
abhinipphādenti||
sabbe te imesaṁ yeva catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā ti|| ||

 


 

6. Samatta

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā samattam iddhim abhinipphādesuṁ sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

Ye hi keci bhikkhave anāgatam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā vā samattam iddhim abhinipphādessanti||
sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

Ye hi keci bhikkhave etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā samattam iddhim abhinipphādenti sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsasamādhipadhānasaṅkharasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

4. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā samattaṁ iddhiṁ abhinipphādesuṁ... pe ...
abhinipphādessanti||
abhinipphādenti||
sabbe te imesaṁ yeva catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā ti|| ||

[page 257]

 


 

7. Bhikkhū

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānam bhikkhū āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja vihariṁsu||
sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

Ye hi keci bhikkhave anāgatam addhānam bhikkhū āsavānam khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññavimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissanti||
sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

Ye hi keci bhikkhave etarahi bhikkhū āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti||
sabbe te catunnam iddhippādānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

4. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānam bhikkhū āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja vihariṁsu ... pe ...||
viharissanti||
viharanti sabbe te imesaṁ catunnaṁ iddhipādānaṁ bhāvitattā bahulīkatattā ti|| ||

 


 

8. Buddha or Arahaṁ

2. Cattāro me bhikkhave iddhipādā||
katame cattāro|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Ime kho bhikkhave cattāro iddhipādā|| ||

3. Imesam kho bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā tathāgato arahaṁ {sammāsambuddho} ti vuccatī ti|| ||

[page 258]

 


 

9. Ñāṇa

4. Ayam chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi||
ñānam udapādi||
paññā udapādi||
vijjā udapādi||
āloko udapādi|| ||

So kho panāyam chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo bhāvetabbo ti me bhikkhave||
bhāvito ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ...āloko udapādi|| ||

5. Ayaṁ viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ...āloko udapādi||
so kho panāyam viriyasamādhi° °samannāgato iddhipādo bhāvetabbo ti me bhikkhave pubbe ... pe ... bhāvito ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ... āloko udapādi|| ||

6. Ayam cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo ti me bhikkhave pubbe ananussutesu cakkhum udapādi ... pe ...aloko udapādi|| ||

So kho panāyaṁ cittasamadhi- -samannāgato iddhipādo bhāvetabbo ti me bhikkhave pubbe ... pe ... bhāvito ti me bhikkhave pubbe ... pe ... cakkhum udapādi ... pe ... āloko udapādi|| ||

7. Ayaṁ vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ...||
āloko udapādi|| ||

So kho panāyaṁ vīmaṁsāsamādhi- -samannāgato iddhipādo bhāvetabbo ti me bhikkhave||
... pe...||
bhāvito ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ...||
āloko udapādī ti|| ||

 


 

10. Cetiya

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Mahāvane Kūṭāgārasālāyaṁ|| ||

[page 259]

2. Atha kho Bhagavā pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Vesāliyaṁ piṇḍāya pāvisi||
Vesāliyam piṇḍāya caritvā pacchābhattam piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantam Ānandam āmantesi||
Gaṇhāhi Ānanda nisīdanaṁ yena Cāpālacetiyam tenupasaṅkamissāmi divāvihārāyati|| ||

Evam bhante ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paṭissutvā nisīdanam ādāya Bhagavantam piṭṭhito piṭṭhito anubandhi|| ||

3. Atha kho Bhagavā yena Cāpālacetiyaṁ tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi|| ||

Āyasmā pi kho Ānando Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

4. Ekam antam nisinnaṁ kho āyasmantam Ānandam Bhagavā etad avoca|| ||

Ramaṇiyā Ānanda Vesālī ramaṇiyam Udenacetiyam ramaṇiyaṁ Gotamakacetiyaṁ ramaṇiyaṁ Sattambacetiyaṁ ramaṇiyam Bahuputtakacetiyaṁ ramaṇiyaṁ Sārandadam cetiyaṁ ramaṇiyaṁ Cāpālacetiyaṁ|| ||

Yassa kassaci Ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānikatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā||
so ākaṅkhamāno kappaṁ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṁ vā|| ||

Tathāgatassa kho Ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānikatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā||
ākaṅkhamāno Ānanda Tathāgato kappaṁ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṁ vā ti|| ||

5. Evam pi kho āyasmā Ānando Bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṁ||
na Bhagavantam yāci Tiṭṭhatu bhante Bhagavā kappam tiṭṭhatu Sugato kappāvasesaṁ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānan ti||
yathā tam Mārena pariyuṭṭhitacitto|| ||

6—7. Dutiyam pi kho bhagavā|| ||

[page 260]

8. Tatiyam pi kho Bhagavā āyasmantam Ānandam āmantesi||
Ramaṇiyā Ānanda Vesālī ramaṇiyam Udeṇacetiyaṁ ramaṇiyaṁ Gotamakacetiyam ramaṇiyaṁ Sattambacetiyaṁ ramaṇiyam Bahuputtakacetiyaṁ ramaniyaṁ Sārandadam cetiyam ramaṇiyaṁ Cāpālacetiyaṁ|| ||

Yassa kassaci Ānanda cattāro iddhipadā bhāvitā bahulīkatā yānikatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā||
so ākaṅkhamāno kappaṁ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṁ vā||
Tathāgatassa kho Ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānikatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā||
so ākaṅkhamāno Ānanda Tathāgato kappaṁ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṁ vā ti|| ||

9. Evam pi kho āyasmā Ānando Bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṁ||
na Bhagavantaṁ yāci Tiṭṭhatu Bhagavā kappaṁ tiṭṭhatu Sugato kappāvasesaṁ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokanukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānan ti||
yathā tam Mārena pariyuṭṭhitacitto|| ||

10. Atha kho Bhagavā āyasmantam Ānandam āmantesi||
Gaccha kho tvam Ānanda yassa dāni tvaṁ kālam maññasī ti|| ||

Evam bhante ti āyasmā Ānando Bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā Bhagavantam abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā avidūre aññatarasmiṁ rukkhamūle nisīdi|| ||

11. Atha kho Māro pāpimā acīrapakkante āyasmante Ānande yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā etad avoca||
Parinibbātu dāni bhante Bhagavā parinibbātu dāni Sugato parinibbānakālo dāni bhante Bhagavato|| ||

Bhāsitā kho panesā bhante Bhagavatā vācā||
na tāvāham Pāpima parinibbāyissāmi yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakam ācariyakam uggahetvā ācikkhissanti desissanti paññāpessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttanīkarissanti

[page 261]

uppannam parappavādam sahadhammena suniggahītaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammam desissantī ti|| ||

Santi kho pana bhante etarahi bhikkhū Bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakam ācariyakam uggahetvā ācikkhanti desenti paññāpenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti||
uppannam parappavādaṁ sahadhammena suniggahītaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desenti|| ||

12. Parinibbātu dāni bhante Bhagavā parinibbātu dāni Sugato parinibbanakālo dāni bhante Bhagavato|| ||

Bhāsitā kho panesā bhante Bhagavatā vācā||
Na tāvāham Pāpima parinibbāyissami yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti||
pe|| ||

13. Yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti||
yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo||
sakam ācariyakam uggahetvā ācikkhissanti desissanti paññāpessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannam parappavādaṁ sahadhammena suniggahītam niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desissantī ti|| ||

Santi kho pana bhante etarahi upāsakā||
upāsikā Bhagavato sāvikā viyattā vinītā vīsāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakam ācariyakam uggahetvā ācikkhanti desenti paññāpenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti

[page 262]

uppannam parappavādaṁ sahadhammena suniggahītaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desenti|| ||

14. Parinibbātu dāni bhante Bhagavā parinibbātu dāni Sugato||
parinibbānakālo dāni bhante Bhagavato|| ||

Bhāsitā kho panesā Bhagavatā vācā||
Na tāvāham Pāpima parinibbāyissāmi yāva me idam brahmacariyam na iddhaṁ ceva bhavissati||
phītaṁ ca vitthāritaṁ bāhujāññaṁ puthubhutaṁ yāvad eva manussehi supakāsitan ti|| ||

Tayidam bhante Bhagavato brahmacariyam iddham ceva phitañca vitthāritam bahujaññam puthubhūtam yāvad eva manussehi supakāsitaṁ|| ||

Parinibbātu dāni bhante Bhagavā parinibbātu dāni Sugato parinibbānakālo dāni bhante Bhagavato ti|| ||

15. Evaṁ vutte Bhagavā Māram pāpimantam etad avoca|| ||

Apossukko tvam Pāpima hohi||
na ciraṁ Tathāgatassa parinibbānam bhavissati||
ito tiṇṇam māsānam accayena Tathāgato parinibbāyissatī ti|| ||

16. Atha kho Bhagavā Cāpāle cetiye sato sampajāno āyusaṅkhāram ossaji|| ||

Ossaṭṭhe pana Bhagavatā āyusaṅkhāre mahābhūmicālo ahosi bhiṁsanako lomahaṁso||
devadundubhiyo ca caliṁsu|| ||

17. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyam imam udānam udānesi|| ||

[page 263]

Tulam atulañca sambhavam||
bhavasaṅkhāram avassaji muni||
ajjhattarato samāhito||
abhindi kavacam ivattasambhavan ti|| ||

Cāpālavaggo pathamo|| ||

Tatr'uddānaṁ:|| ||

Apārāpi Viraddho ca||
Ariyā Nibbidā yathā||
Padesaṁ Sammattā Bhikkhu||
Buddha-Ñāṇena Cetiyā ti|| ||

 


 

Chapter II. Pāsādakampana Vaggo

11. Pubbe or Hetu

1. Sāvatthi|| ||

2. Pubbeva me bhikkhave sambodhāya anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etad ahosi||
Ko nu kho hetu ko paccayo iddhipādabhāvanāyā ti|| ||

Tassa mayham bhikkhave etad ahosi|| ||

3. Idha bhikkhave chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipadam bhāveti|| ||

Iti me chando na ca atilīno bhavissati||
na ca atipaggahīto bhavissati||
na ca ajjhattaṁ saṅkhitto bhavissati||
na ca bahiddhā vikkhitto bhavissati||
paccāpuresaññi ca viharati||
yathā pure tathā pacchā yathā pacchā tathā pūre||
yathā adho tathā uddhaṁ yathā uddhaṁ tathā adho||
yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā|| ||

Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena cetasā sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

[page 264]

4. Viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Iti me viriyaṁ na ca atilīnam bhavissati||
na ca atipaggahītam bhavissati||
na ca ajjhattaṁ saṅkhittam bhavissati||
na ca bahiddhā vikkhittam bhavissati||
pacchāpuresaññī ca viharati yathā pure tathā pacchā yathā pacchā tatthā pure||
yathā adho tathā uddhaṁ||
yathā uddhaṁ tathā adho||
yathā divā tathā rattiṁ||
yathā rattiṁ tathā divā|| ||

Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

5. Cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Iti me cittam na ca atilīnam bhavissati na ca atipaggahītam bhavissati||
na ca ajjhattaṁ saṅkhittam bhavissati||
na ca bahiddhā vikkhittam bhavissati||
pacchāpuresaññī ca viharati yathā pure tathā pacchā yathā pacchā tathāpure||
yatha adho tathā uddhaṁ yathā uddhaṁ tathā adho||
yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā|| ||

Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

6. Vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Iti me vīmaṁsā na ca atilīnā bhavissati||
na ca atipaggahitā bhavissati||
na ca ajjhattaṁ saṅkhittā bhavissati||
na ca bahiddhā vikkhittā bhavissati||
pacchāpuresaññī ca viharati yathā pure tathā pacchā yathā pacchā tathā pure||
yathā adho tathā uddhaṁ yathā uddhaṁ tathā adho||
yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā|| ||

Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

7. Evam bhāvitesu kho bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu anekavihitam iddhividham paccanubhoti||
eko pi hutvā bahudhā hoti bahudhā pi hutvā eko hoti||
āvibhāvam tirobhāvam tirokuḍḍam tiropākāraṁ tiropabbatam asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse||
pathaviyam pi ummujja nimujjaṁ karoti seyyathāpi udake||
udake abhijjamāno gacchati seyyathāpi pathaviyaṁ ||ākāsepi pallaṅkena caṅkamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo

[page 265]

ime pi candimasuriye evam mahiddhike evam mahānubhāve pāṇinā parimasati parimajjati||
yāva brahmalokā pi kāyena vasam pavatteti|| ||

8. Evam bhāvitesu kho bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamanussakāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānusse ca ye dūre santike vā ti|| ||

9. Evam bhāvitesu kho bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu parasattānam parapuggalānam cetasā ceto paricca pajānāti|| ||

Sarāgaṁ vā cittaṁ Sarāgaṁ cittanti pajānāti||
vītarāgaṁ vā cittaṁ Vītarāgaṁ cittanti pajānāti|| ||

Sadosaṁ vā cittaṁ Sadosaṁ cittanti pajānāti||
vītadosaṁ vā cittaṁ Vītadosaṁ cittan ti pajānāti|| ||

Samohaṁ vā cittaṁ Samohaṁ cittan ti pajānāti||
vītamohaṁ vā cittam Vītamohaṁ cittan ti pajānāti|| ||

Saṅkhittaṁ vā cittaṁ Saṅkhittaṁ cittan ti pajānāti||
vikkhittaṁ vā cittaṁ Vikkhittaṁ cittan ti pajānāti|| ||

Mahaggataṁ vā cittaṁ Mahaggataṁ cittan ti pajānāti||
amahaggataṁ vā cittam Amahaggataṁ cittan ti pajānāti|| ||

Sauttaraṁ vā cittaṁ Sauttaraṁ cittan ti pajānāti||
anuttaraṁ vā cittaṁ Anuttaraṁ cittan ti pajānāti|| ||

Asamāhitaṁ vā cittaṁ Asamāhitaṁ cittan ti pajānāti||
samāhitaṁ vā cittaṁ Samāhitaṁ cittan ti pajānāti|| ||

Avimuttam vā cittaṁ Avimuttaṁ cittanti pajānāti||
vimuttaṁ vā cittaṁ Vimuttaṁ cittan ti pajānāti|| ||

10. Evam bhāvitesu kho bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu anekavihitam pubbenivāsam anussarati||
seyyathīdam ekam pi jātim dve pi jātiyo tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pañca pi jātiyo dasa pi jātiyo vīsam pi jātiyo tiṁsam pi jātiyo cattālisam pi jātiyo paññāsam pi jātiyo jātisatam pi jātisahassam pi jātisatasahassam pi aneke pi saṁvaṭṭakappe aneke pi vivaṭṭakappe aneke pi saṁvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṁ evam nāmo

[page 266]

evaṅgotto||
evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evam āyupariyanto||
so tato cuto amutra uppādiṁ||
tatravāsim evaṁnāmo evaṅgotto evaṁvaṇṇo evamāhāro evaṁsukhadukkhapaṭisaṁvedī evam āyupariyanto||
so tato cuto idhupapanno ti||
iti sākāraṁ sauddesam anekavihitaṁ pubbenivāsam anussarati|| ||

11. Evam bhāvitesu kho bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānussakena satte passati||
cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammupage satte pajānāti||
Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīducaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānam upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā||
te kāyassa bhedā param maraṇā apāyaṁ duggatim vinipātaṁ nirayam upapannā|| ||

Ime kho pana bhonto sattā kāyasucaritena sammannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānam anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā||
te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṁ saggam lokam upapannā ti|| ||

Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānussakena satte passati||
cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe||
sugate duggate yathākammupage satte pajānāti|| ||

12. Evam bhāvitesu kho bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttim diṭṭhevadhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī ti|| ||

[page 267]

 


 

12. Mahapphala

2. Cattāro me bhikkhave iddhipādā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā|| ||

Katham bhāvitā ca bhikkhave cattāro iddhipādā katham bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
Iti kho me chando na ca atilīno bhavissati||
na ca atipaggahīto bhavissati||
na ca ajjhattaṁ saṅkhitto bhavissati||
na ca bahiddhā vikkhitto bhavissati||
pacchāpuresaññī ca viharati yathāpure tathā pacchā yathā pacchā tathāpure||
yathā adho tathā uddhaṁ yathā uddhaṁ tathā adho||
yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā||
iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

4—5. Viriyasamādhi||
... pe ...||
Cittasamādhi|| ||

6. Vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkharasamannāgatam iddhipādham bhāveti||
Iti kho me vīmaṁsā na ca atilīnā bhavissati||
na ca atipaggahitā bhavissati||
na ca ajjhattaṁsaṅkhittā bhavissati||
na ca bahiddhā vikkhittā bhavissati||
pacchāpure saññī ca viharati yathāpure tathā pacchā yathā pacchā tathāpure||
yathā adho tathā uddhaṁ yathā uddhaṁ tathā adho||
yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā|| ||

Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

Evam bhāvitā kho bhikkhave cattāro iddhipādā evam bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā|| ||

7—11. Evam bhāvitesu kho bhikkhave bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu anekavihitam iddhividham paccanubhoti||
eko pi hutvā bahudhā hoti ... pe ... yāva brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti... pe ...|| ||

[page 268]

12. Evam bhāvitesu kho bhikkhave bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu āsavānaṁ khayā anāsavam cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī ti|| ||

 


 

13. Chando

2. Chandaṁ ce bhikkhave bhikkhu nissāya labhati samādhiṁ labhati cittassa ekaggataṁ||
ayam vuccati chandasamādhi|| ||

So anuppannānam pāpakānam akusalānaṁ dhammānam anuppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

Uppannānaṁ pāpakānam akusalānam dhammānam pahānāya chandam janeti vāyamati viriyam āravhati cittam paggaṇhāti padahati||
Anuppannānaṁ kusalānaṁ dhammānam uppādāya chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

Uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

Ime vuccanti padhānasaṅkhārā|| ||

Iti ayaṁ ca chando ayaṁ ca chandasamādhi ime ca padhānasaṅkhārā||
ayaṁ vuccati bhikkhave chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo|| ||

3. Viriyaṁ ce bhikkhave bhikkhu nissāya labhati samādhim labhati cittassa ekaggatam||
ayaṁ vuccati viriyasamādhi|| ||

So anuppannānaṁ ... pe ... Uppannānaṁ kusalānam dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

Ime vuccanti padhānasaṅkharā|| ||

Iti idaṁ ca viriyam ayañca viriyasamādhi ime ca padhānasaṅkhārā||
ayaṁ vuccati bhikkhave viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo|| ||

[page 269]

4. Cittaṁ ce bhikkhave bhikkhu nissāya labhati samādhiṁ labhati cittassa ekaggatam||
ayaṁ vuccati cittasamādhi|| ||

So anuppannānam pāpakānaṁ ... pe ... uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānam ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandam janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

Ime vuccanti padhānasaṅkhārā ti|| ||

Iti idaṁ ca cittaṁ ayaṁ ca cittasamādhi ime ca padhānasaṅkharā||
ayam vuccati bhikkhave cittasamādhi padhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo|| ||

5. Vīmaṁsaṁ ce bhikkhave bhikkhu nissāya labhati samādhiṁ labhati cittassa ekaggataṁ||
ayam vuccati vīmaṁsāsamādhi|| ||

So anuppannānam pāpakānam akusalānaṁ dhammānam anuppādāya ... pe ...uppannānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya paripūriyā chandaṁ janeti vāyamati viriyam ārabhati cittam paggaṇhāti padahati|| ||

Ime vuccanti padhānasaṅkhārā|| ||

Iti ayaṁ ca vīmaṁsā ayaṁ ca vīmaṁsāsamādhi ime ca padhānasaṅkhārā||
Ayaṁ vuccati bhikkhave vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādoti|| ||

 


 

14. Moggalāno

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Pubbārāme Migāramātupāsāde|| ||

2. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū heṭṭhā Migāramātupāsāde viharanti uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā muṭṭhassatino asampajānā asamāhitā vibbhantacittā pākatindriyā|| ||

3. Atha kho Bhagavā āyasmantam Mahā-Moggalānam āmantesi|| ||

Ete kho Moggalāna sabrahmacāriyā heṭṭhā Migāramātupāsāde viharanti uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā muṭṭhassatino asampajānā asamāhitā vibbhantacittā pākatindriyā

[page 270]

gaccha Moggalāna te bhikkhū saṁvejehīti|| ||

Evam bhante ti kho āyasmā Mahā-Moggalāno Bhagavato paṭissutvā tathārūpam iddhābhisaṅkhāram abhisaṅkhāresi||
yathā pādaṅguṭṭhakena Migāramātupāsādam saṅkampesi sampakampesi sampacālesi|| ||

4. Atha kho te bhikkhū {saṁviggā} lomahaṭṭhajātā ekam antam aṭṭhaṁsu||
Acchariyaṁ vata bho abbhutaṁ vata bho nivātañca vata ayaṁ ca Migaramatupāsādo gambhiranamo sunikhāto acalo asampakampi||
atha ca pana saṅkampito sampakampito sampacālitoti|| ||

5. Atha kho Bhagavā yena te bhikkhū tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā te bhikkhū Bhagavā etad avoca|| ||

Kiṁ nu tumhe bhikkhave {saṁviggā} lomahaṭṭhajātā eka-m-antaṁ ṭhitā ti|| ||

Acchariyam bhante abbhutam bhante nivātañca vata ayaṁ ca Migāramātupāsādo gambhīranemo sunikhāto acalo asampakampi||
atha ca pana saṅkampito sampakampito sampacālito ti|| ||

6. Tumheva kho bhikkhave saṁvejetukāmena Moggalānena bhikkhunā pādaṅguṭṭhakena Migāramātupāsādo saṅkampito sampakampito sampacālito|| ||

Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamesaṁ dhammānam bhāvitattā bahulīkatattā Moggalāno bhikkhu evam mahiddhiko evam mahānubhāvo ti|| ||

Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā Bhagavaṁnettikā-Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī ti|| ||

[page 271]

7. Tena bhikkhave suṇātha|| ||

Catunnaṁ kho bhikkhave iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā Moggalāno bhikkhu evam mahiddhiko evam mahānubhāvo||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

8. Idha bhikkhave Moggalano bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Iti me vīmaṁsā na ca atilīnā bhavissati na ca atipaggahītā bhavissati||
na ca ajjhattaṁsaṅkhittā bhavissati||
na ca bahiddhā vikkhittā bhavissati||
pacchāpuresaññī ca viharati yathā pure tathā pacchā yathā pacchā tathā pure||
yathā adho tathā uddhaṁ yathā uddhaṁ tathā adho||
yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā|| ||

Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

9. Imesaṁ kho bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā Moggalāno bhikkhu evam mahiddhiko evam mahānubhāvo|| ||

10. Imesaṁ ca pana bhikkhave catunnam iddhipādānam bhavitattā bahulīkatattā Moggalāno bhikkhu anekavihitam iddhividham paccanubhoti ... pe ... yāva brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti|| ||

11. imesaṁ ca pana bhikkhave catunnam iddhipadānam bhāvitattā bahulīkatattā Moggalāno bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim ... pe ...||
upasampajja viharatīti|| ||

12. Evaṁ cāpi abhiññā vitthāretabbā|| ||

 


 

15. Brāhmaṇa

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam āyasmā Ānando Kosambīyaṁ viharati Ghositārāme|| ||

[page 272]

2. Atha kho Uṇṇābho brāhmaṇo yenāyasmā Ānando tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmatā Ānandena saddhim sammodi||
sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Uṇṇābho brāhmaṇo āyasmantaṁ Ānandam etad avoca|| ||

3. Kim atthi yaṁ nu kho bho Ānanda samaṇe Gotame brahmacariyaṁ vussatī ti|| ||

Chandapahānatthaṁ kho brāhmaṇa Bhagavati brahmacariyaṁ vussatī ti|| ||

4. Atthi pana bho Ānanda maggo atthi paṭipadā etassa chandassa pahānāyā ti|| ||

Atthi kho brāhmaṇa maggo atthi paṭipadā etassa chandassa pahānāyā ti|| ||

5. Katamo pana bho Ānanda maggo katamā paṭipadā etassa chandassa pahānāyā ti|| ||

Idha brāhmaṇa bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
ayaṁ kho brāhmaṇa maggo ayam paṭipadā etassa chandassa pahānāyā ti|| ||

6. Evaṁ sante kho Ānanda santakaṁ hoti no asantakam chandena ca chandam pajahissatī ti netam thānaṁ vijjatīti|| ||

Tena hi brāhmaṇa taññevettha paṭipucchissāmi||
yathā te khameyya tathā taṁ vyākareyyāsi|| ||

7. Taṁ kim maññasi brāhmaṇa||
ahosi te pubbe chando Ārāmaṁ gamissāmīti||
tassa te ārāmagatassa yo tajjo chando so paṭippassadho ti|| ||

Evam bho|| ||

Ahosi te pubbe viriyaṁ Ārāmam gamissāmīti||
tassa te ārāmagatassa yaṁ tajjaṁ viriyaṁ tam paṭipassaddhanti|| ||

[page 273]

Evam bho|| ||

Ahosi te pubbe cittaṁ Ārāmaṁ gamissāmī ti||
tassa te ārāmagatassa yam tajjaṁ cittaṁ tam paṭippassaddhanti|| ||

Evam bho|| ||

Ahosi te pubbe vīmaṁsā Ārāmaṁ gamissāmīti||
tassa te ārāmagatassa yā tajjā vīmaṁsā sā paṭippassaddhā ti|| ||

Evam bho|| ||

8. Evam eva kho brāhmaṇa yo so bhikkhu arahaṁ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṅyojano sammadaññā vimutto||
tassa yo pubbe chando ahosi arahattapattiyā arahatte patte yo tajjo chando so paṭippassaddho|| ||

Yam pubbe viriyam ahosi arahattapattiyā arahatte patte yaṁ tajjaṁ viriyaṁ tam paṭippassaddhaṁ|| ||

Yam pubbe cittam ahosi arahattapattiyā arahatte patte yaṁ tajjaṁ cittaṁ tam paṭippassaddhaṁ|| ||

Yā pubbe vīmaṁsā ahosi arahattapattiyā arahatte patte yā tajjā vīmaṁsā sā paṭippassaddhā|| ||

9. Taṁ kim maññasi brāhmaṇa||
Iti evaṁ sante santakam vā hoti asantakaṁ vā ti|| ||

Addhā bho Ānanda evaṁ sante santakaṁ hoti no asantakaṁ|| ||

10. Abhikkantam bho Ānanda ... pe ...ajjatagge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatanti|| ||

 


 

16. Samaṇabrāhmaṇā 1 or Mahiddhi

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā vā mahiddhikā ahesuṁ mahānubhāvā||
sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

3. Ye hi keci bhikkhave anāgatam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā vā mahiddhikā bhavissanti- -bahulīkatattā|| ||

4. Ye hi keci bhikkhave etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā mahiddhikā mahānubhāvā sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

Katamesam catunnaṁ?|| ||

[page 274]

5. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṁ iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

6. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā mahiddhikā ahesuṁ mahānubhāvā... pe ...
mahiddhikā bhavissanti mahānubhāvā||
... pe ...||
etarahi mahiddhikā mahānubhāvā||
sabbe te imesaṁ yeva catunnam iddhipādānaṁ bhāvitattā bahulīkatattā ti|| ||

 


 

17. Samaṇabrāhmaṇā 2 or Vidhā

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitam iddhividham paccanubhosuṁ||
eko pi hutvā bahudhā ahesuṁ||
bahudhā hutvā eko ahesuṁ||
āvibhāvaṁ tirobhāvaṁ tirokuḍḍam tiropākāraṁ tiropabbataṁ asajjamānā agamaṁsu seyyathāpi ākāse||
pathaviyam pi ummujjanimujjam akaṁsu seyyathāpi udake||
udake pi abhijjamānā agamaṁsu seyyathāpi pathaviyaṁ||
akāse pi pallaṅkena agamiṁsu seyyathāpi pakkhī sakuṇo||
ime pi candimasuriye evam mahiddhike evam mahānubhāve pāṇinā parimasiṁsu parimajjiṁsu||
yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vattesaṁ||
sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

3. Ye hi keci bhikkhave aṇāgatam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitam iddhividham paccanubhossanti||
eko pi hutvā bahudhā bhavissanti||
bahudhā pi hutvā eko bhavissanti||
āvibhāvaṁ tirobhāvam tirokuḍḍam tiropākāraṁ tiropabbatam asajjamānā gamissanti seyyathāpi ākāse||
pathaviyam pi ummujjanimujjaṁ karissanti seyyathāpi udake

[page 275]

udake pi abhijjamānā gamissanti seyyathāpi pathaviyaṁ||
akāse pi pallaṅkena bhavissanti seyyathāpi pakkhī sakuṇo||
ime pi candimasuriye evam mahiddhikke evam mahānubhāve pāṇinā parimasissanti parimajjissanti yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vattessanti||
sabbe te catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā|| ||

4. Ye hi keci bhikkhave etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitam iddhividam paccanubhonti||
eko pi hutvā bahudhā honti||
bahudhā pi hutvā eko honti||
āvibhāvaṁ tirobhāvaṁ tirokuḍḍam tiropākāram tiropabbatam asajjamānā gacchanti seyyathāpi ākāse ... pe ... yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vattenti||
sabbe te catunnam iddhipādānam bhavitattā bahulīkatattā||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

5. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsasamādhipaḍhānasaṅkhārasamannāgatam bhāveti|| ||

6. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitam iddhividham paccanubhosuṁ||
... pe ...||
paccanubhossanti||
... pe ...||
paccanubhonti||
[pe]|| sabbe te imesaṁ yeva catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā ti|| ||

 


 

18. Bhikkhu

2. Catunnam bhikkhave iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati||
Katamesaṁ catunnaṁ|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavam cetovimuttim paññāvimuttim diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī ti

[page 276]

 


 

19. Desanā or Bhāvanā

2. Iddhiṁ vo bhikkhave desissāmi iddhipādaṁ ca iddhipādabhāvanaṁ ca iddhipādabhāvanāgāminiṁ ca paṭipadaṁ||
taṁ suṇātha|| ||

3. Katamā ca bhikkhave iddhi|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu anekavihitam iddhividham paccanubhoti||
eko pi hutvā bahudhā hoti||
... pe ...||
yāva brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave iddhi|| ||

4. Katamo ca bhikkhave iddhipādo|| ||

Yo bhikkhave maggo yā paṭipadā iddhilābhāya iddhipaṭilābhāya saṁvattati||
ayaṁ vuccati bhikkhave iddhipādo|| ||

5. Katamā ca bhikkhave iddhipādabhāvanā|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave iddhipādabhāvanā|| ||

6. Katamā ca bhikkhave iddhipādabhāvanāgāminī paṭipadā||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdam sammāditthi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave iddhipādabhāvanāgāminī paṭipadā ti|| ||

 


 

20. Vibhaṅga

I.

2. Cattāro me bhikkhave iddhipādā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā|| ||

Katham bhāvitā ca bhikkhave cattāro iddhipādā katham bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
Iti me chando na ca atilīno bhavissati

[page 277]

na ca atipaggahīto bhavissati||
na ca ajjhattaṁ saṅkhitto bhavissati||
na ca bahiddhā vikkhitto bhavissati ... pe ...Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsam cittam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
Iti me vīmaṁsā na ca atilīnā bhavissati||
na ca atipaggahītā bhavissati||
na ca ajjhattaṁ saṅkhittā bhavissati na ca bahiddhā vikkhittā bhavissati||
pacchāpuresaññī ca viharati||
yathā pure tathā pacchā yathā pacchā tathā pure||
yatha adho tathā uddhaṁ yathā uddhaṁ tathā adho||
yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā||
iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

II.

4. Katamo ca bhikkhave atilīno chando|| ||

Yo bhikkhave chando kosajjasahagato kosajjasampayutto||
ayaṁ vuccati bhikkhave atilīno chando|| ||

5. Katamo ca bhikkhave atipaggahīto chando|| ||

Yo bhikkhave chando uddhaccasahagato uddhaccasampayutto||
ayaṁ vuccati bhikkhave atipaggahīto chando|| ||

6. Katamo ca bhikkhave ajjhattaṁ saṅkhitto chando|| ||

Yo bhikkhave chando thīnamiddhasahagato thīnamiddhasampayutto||
ayaṁ vuccati bhikkhave ajjhattaṁ saṅkhitto chando|| ||

7. Katamo ca bhikkhave bahiddhā vikkhitto chando||
yo bhikkhave chando bahiddhā pañcakāmaguṇe ārabbha anuvikkhito anuvisaṭo||
ayaṁ vuccati bhikkhave bahiddhā vikkhitto chando|| ||

8. Kathañca bhikkhave bhikkhu pacchāpuresaññī ca viharati yathā pure tathā pacchā yathā pacchā tathāpure|| ||

[page 278]

Idha bhikkhave bhikkhuno pacchāpure saññā suggahītā hoti sumanasikatā supadhāritā suppaṭividdhā paññāya||
Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu pacchāpure saññī ca viharati yathā pure tathā pacchā yathā pacchā tathā pure|| ||

9. Kathañca bhikkhave bhikkhu yathā adho tathā uddham yatha uddhaṁ tathā adho viharati|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu imam eva kāyam uddham pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantam pūram nānappakārassa asucino paccavekkhati||
Atthi imasmiṁ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṁsaṁ nahārū aṭṭhī aṭṭhimiñjā vakkaṁ hadayaṁ yakanaṁ kilomakam pihakam papphāsam antaṁ antaguṇam udariyaṁ karīsaṁ pittaṁ semhaṁ pubbo lohitaṁ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghānikā kasikā muttan ti|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu yathā adho tathā uddhaṁ yathā uddhaṁ tathā adho viharati|| ||

10. Kathañ ca bhikkhave bhikkhu yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā viharati|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu yehi ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi divā chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
so tehi ākārehi tehi liṅgehi tehi nimittehi rattiṁ chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Yehi vā pana ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi rattiṁ chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
so tehi ākārehi tehi liṅgehi tehi nimittehi divā chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā viharati|| ||

11. Kathañca bhikkhave bhikkhu vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhuno ālokasaññā suggahītā hoti divāsaññā svādhiṭṭhitā|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsam cittam bhāveti|| ||

[page 279]

III.

12. Katamañ ca bhikkhave atilīnaviriyaṁ|| ||

Yam bhikkhave viriyaṁ kosajjasahagataṁ kosajjasampayuttaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave atilīnaviriyaṁ|| ||

13. Katamañ ca bhikkhave atipaggahītaviriyaṁ||
Yam bhikkhave viriyaṁ uddhaccasahagatam uddhaccasampayuttaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave atipaggahītaṁ viriyaṁ|| ||

14. Katamañ ca bhikkhave ajjhattaṁ saṅkhittaṁ viriyam|| ||

Yam bhikkhave viriyaṁ thīnamiddhasahagataṁ thīnamiddhasampayuttaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave ajjhattaṁ saṅkhittaṁ viriyaṁ|| ||

15. Katamañ ca bhikkhave bahiddhā vikkhittaṁ viriyaṁ|| ||

Yam bhikkhave viriyaṁ bahiddhā pañcakāmaguṇe ārabbha anuvikkhittam anuvisaṭaṁ|| ||

Idam vuccati bhikkhave bahiddhā vikkhittaṁ viriyaṁ|| ||

16—19. Peyyālo|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsam bhāveti|| ||

Idha bhikkhave bhikkhuno ālokasaññā sugahitā hoti divāsaññā svādhiṭṭhitā|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu vivaṭen cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

IV.

20. Katamañ ca bhikkhave atilīnaṁ cittaṁ||
yam pi bhikkhave cittaṁ kosajjasahagataṁ kosajjasampayuttaṁ||
idam vuccati bhikkhave atilīnaṁ cittaṁ|| ||

21. Katamañ ca bhikkhave atipaggahītaṁ cittaṁ|| ||

Yam bhikkhave cittam uddhaccasahagatam uddhaccasampayuttaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave atipaggahītaṁ cittaṁ|| ||

22. Katamañ ca bhikkhave ajjhattaṁ saṅkhittaṁ cittaṁ|| ||

Yam bhikkhave cittaṁ thīnamiddhasahagatam thīnamiddhasampayuttaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave ajjhattaṁ saṅkhittaṁ cittaṁ|| ||

[page 280]

23. Katamañ ca bhikkhave bahiddhā vikkhittaṁ cittaṁ|| ||

Yam bhikkhave cittam bahiddhā pañcaguṇe ārabbha anuvikkhittam anuvisaṭaṁ||
idaṁ vuccati bhikkhave bahiddhā vikkhittaṁ cittaṁ|| ||

24—27. Peyyālam||
evam kho bhikkhave bhikkhu vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittaṁ bhāveti|| ||

V.

28. Katamā ca bhikkhave atilīṇā vīmaṁsā|| ||

Yā bhikkhave vīmaṁsā kosajjasahagatā kosajjasampayuttā||
ayaṁ vuccati bhikkhave atilīnā vīmaṁsā|| ||

29. Katamā ca bhikkhave atipaggahītā vīmaṁsā|| ||

Yā bhikkhave vīmaṁsā uddhaccasahagatā uddhaccasampayuttā||
ayaṁ vuccati bhikkhave atipaggahītā vīmaṁsā|| ||

30. Katamāca bhikkhave ajjhattaṁ saṅkhittā vīmaṁsā|| ||

Yā bhikkhave vīmaṁsā thīnamiddhassahagatā thīnamiddhasampayuttā||
ayam vuccati bhikkhave ajjhattaṁsaṅkhittā vīmaṁsā|| ||

31. Katamā ca bhikkhave bahiddhā vikkhittā vīmaṁsā|| ||

Yā bhikkhave vīmaṁsā bahiddhā pañcakāmaguṇe ārabbha anuvikkhittā anuvisaṭā||
ayaṁ vuccati bhikkhave bahiddhā vikkhittā vīmaṁsā|| ||

32—35. ... pe ...|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsam cittam bhāveti|| ||

36. Evam bhāvitā kho bhikkhave cattāro iddhipādā evam bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṁsā||
evam bhāvitesu kho bhikkhave bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu anekavihitam iddhividham paccanubhoti|| ||

Eko pi hutvā bahudhā hoti||
bahudhā pi hutvā eko hoti||
... pe ...
yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti ... pe ...|| ||

37. Evam bhāvitesu kho bhikkhave bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttim diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī ti

[page 281]

38. Cha pi abhiññāyo vitthāretabbā|| ||

Pāsādakampanavaggo dutiyo|| ||

Imassa vaggassa uddānaṁ:|| ||

Pubbe Mahapphalā Chando||
Moggalāno ca Brāhmaṇo||
Dve Samaṇabrāhmaṇā Bhikkhu||
Desanā Vibhaṅgena cā ti|| ||

 


 

Chapter III. Vaggo Tatiyo

21. Maggo

1. Sāvatthi|| ||

2. Pubbe me bhikkhave sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva etad ahosi||
Ko nu kho maggo kā paṭipadā iddhipādabhāvanāyā ti|| ||

Tassa mayham bhikkhave etad ahosi|| ||

3. So bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Iti me chando na atilīno bhavissati ... pe ... sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

4—5. Viriyasamādhi||
cittasamādhi|| ||

6. Vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Iti me vīmaṁsā na ca atilīnā bhavissati||
na ca atipaggahītā bhavissati||
na ca ajjhattaṁ saṅkhittā bhavissati||
na ca bahiddhā vikkhittā bhavissati||
pacchāpuresaññī ca viharati||
yathāpure tathā pacchā yathā pacchā tathā pure||
yathā adho tathā uddhaṁ yathā uddhaṁ tathā adho||
yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā||
Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

[page 282]

7. Evam bhāvitesu kho bhikkhave bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu anekavihitam iddhividham paccanubhoti||
eko pi hutvā bahudhā hoti||
bahudhā pi hutvā eko hoti||
... pe ... yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti|| ||

8. Evam bhāvitesu kho bhikkhave bhikkhu catusu iddhipādesu evam bahulīkatesu āsavānam khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī ti|| ||

9. Cha pi abhiññāyo vittharetabbā|| ||

 


 

22. Ayoguḷo

1. Sāvatthi|| ||

2. Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi||
Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Abhijānāti nu kho bhante Bhagavā iddhiyā manomayena kāyena Brahmalokam upasaṅkamitā ti|| ||

Abhijānāmi khvāham Ānanda iddhiyā manomayena kāyena Brahmalokam upasaṅkamitā ti|| ||

4. Abhijānāti kho pana bhante Bhagavā iminā cātumahābhūtikena kāyena iddhiyā Brahmalokam upasaṅkamitā ti|| ||

Abhijānāmi khavāham Ānanda iminā cātumahābhūtikena kāyena iddhiyā Brahmalokam upasaṅkamitā ti|| ||

5. Yaṁ ca kho opapāti ha bhante Bhagavā iddhiyā manomayena kāyena Brahmalokam upasaṅkamituṁ||
yaṁ ca kho abhijānāti bhante Bhagavā iminā cātumahābhūtikena kāyena iddhiyā Brahmalokam upasaṅkamitā

[page 283]

tayidam bhante Bhagavato acchariyaṁ ceva abbhutaṁ cāti|| ||

Acchariyā ceva Ānanda tathāgatā acchariyadhammasamannāgatā ca abbhutā ceva Ānanda tathagatā abbhutadhammasamannāgatā ca|| ||

6. Yasmiṁ Ānanda samaye Tathāgato kāyam pi citte samādahati cittam pi ca kāye samādahati||
sukhasaññañca lahusaññañca kāye okkamitvā viharati||
tasmiṁ Ānanda samaye Tathāgatassa kāyo lahutaro ceva hoti mudutaro ca kammaniyataro ca pabhassarataro ca|| ||

7. Seyyathā pi ānanda ayoguḷo divasaṁ santatto lahutaro ceva hoti mudutaro ca kammaniyataro ca pabhassarataro ca||
evam eva kho Ānanda yasmiṁ samaye Tathāgato kāyam pi citte samādahati||
cittam pi kāye samādahati||
sukhasaññañca lahusaññañca kāye okkamitvā viharati||
tasmim Ānanda samaye Tathāgatassa kāyo lahutaro ceva hoti mudutaro ca kammaniyataro ca pabhassarataro ca|| ||

8. Yasmim Ānanda samaye Tathāgato kāyam pi citte samādahati||
cittam pi kāye samādahati||
sukhasaññañca lahusaññañca kāye okkamitvā viharati||
tasmim Ānanda samaye Tathāgatassa kāyo appakasireneva pathaviyā vehāsam abbhuggacchati||
so anekavihitam iddhividham paccanubhoti||
eko pi hutvā bahudhā hoti||
... pe ... yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti|| ||

[page 284]

9. Seyyathā pi Ānanda tūlapicu vā kappāsapicu vā lahuko vātupādāno appakasireneva pathaviyā vehāsam abbhuggacchati||
evam eva kho Ānanda yasmiṁ samaye Tathāgato kāyam pi citte samādahati||
cittam pi kāye samādahati||
sukhasaññañca lahusaññañca kāye okkamitvā viharati||
tasmim Ānanda samaye Tathāgatassa kāyo appakasireneva pathaviyā vehāsam abbhuggacchati||
so anekavihitam iddhividham paccanubhoti||
eko pi hutvā bahudhā hoti ... pe ...||
yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vattetī ti|| ||

 


 

23. Bhikkhu

2. Cattāro me bhikkhave iddhipadā||
katame cattāro|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Ime kho bhikkhave cattāro iddhipādā|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti|| ||

 


 

24. Suddhakam

2. Cattāro me bhikkhave iddhipādā-||
Ime kho bhikkhave cattāro iddhipādā ti|| ||

[page 285]

 


 

25. Phalā 1

2. Cattāro me bhikkhave iddhipādā-|| ||

Ime° cattāro iddhipādā|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā dvinnam phalānam aññataram phalaṁ pātikaṅkhaṁ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitāti|| ||

 


 

26. Phalā 2

2. Cattāro me bhikkhave iddhipādā°|| ||

°Ime kho bhikkhave cattāro iddhipādā|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā satta phalā sattānisaṁsā pātikaṅkhā|| ||

Katame sattaphalā sattānisaṁsā|| ||

4. Diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti|| ||

No ce diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti||
atha maraṇakāle aññam ārādheti|| ||

No ce maraṇakāle aññam ārādheti||
atha pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā antarāparinibbāyī hoti||
upahaccaparinibbāyī hoti||
asaṅkhāraparinibbāyī hoti||
sasaṅkhāraparinibbāyī hotī||
uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhagāmī|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā ime sattaphalā sattānisaṁsā patikaṅkhā ti|| ||

 


 

27. Ānando 1

1. Sāvatthi nidānaṁ|| ||

2. Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā ... pe ...eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca|| ||

Katamā nu kho bhante iddhi

[page 286]

katamo iddhipādo||
katamā iddhipādabhāvanā||
katamā iddhipādabhāvanāgāminī paṭipadāti|| ||

3. Idhānanda bhikkhu anekavihitam iddhividham paccanubhoti||
Eko pi hutvā bahudhā hoti||
la [-pe] Yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti||
ayam vuccati Ānanda iddhi|| ||

4. Katamo cānanda iddhipādo|| ||

Yo Ānanda maggo yā paṭipadā iddhilābhāya iddhipaṭilābhāya saṁvattati||
ayaṁ vuccatānanda iddhipādo|| ||

5. Katamā cānanda iddhipādabhāvanā|| ||

Idhānanda bhikkhu Chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipadam bhāveti||
ayam vuccati Ānanda iddhipādabhāvanā|| ||

6. Katamā cānanda iddhipādabhāvanāgāminī paṭipadā||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo seyyathīdaṁ sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi||
ayaṁ vuccatānanda iddhipādabhāvanāgāminī paṭipadā ti|| ||

 


 

28. Ānando 2

2. Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantam Ānandam Bhagavā etad avoca|| ||

Katamā nu kho Ānanda iddhi||
katamo iddhipādo||
katamā iddhipādabhāvanā|| ||

Katamā iddhipādabhāvanāgāminī paṭipadā ti|| ||

Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā bhagavaṁnettikā||
... pe ...|| ||

3—6. Idhānanda bhikkhu anekavihitam iddhividham paccanubhoti|| ||

Ayam vuccatānanda iddhipādabhāvanāgāminī paṭipadā ti|| ||

[page 287]

 


 

29. Bhikkhū 1

2. Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu ... pe ... eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ|| ||

Katamā nu kho bhante iddhi||
katamo iddhipādo||
katamā iddhipādabhāvanā||
katamā iddhipādabhāvanāgāminī paṭipadā ti|| ||

3—6. Idha bhikkhave bhikkhu anekavihitam iddhividhaṁ paccanubhoti eko pi hutvā ... pe ... yāva Brahmalokāpi°||
Ayaṁ vuccati bhikkhave iddhipādagaminī paṭipadā ti|| ||

 


 

30. Bhikkhū 2

2. Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu ... pe ... eka-m-antaṁ nisinne kho te bhikkhū Bhagavā etad avoca||
katamā nu kho bhikkhave iddhi||
katamo iddhipādo||
katamā iddhipādabhāvanā||
katamā iddhipādabhāvanāgāminī patīpadā ti|| ||

Bhagavaṁmūlakā nu bhante dhammā bhagavaṁnettikā||
... pe ...|| ||

3. Katamā bhikkhave iddhi|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu anekavihitam iddhividam paccanubhoti||
eko pi hutvā bahudhā hoti||
... pe ...||
yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave iddhi|| ||

4. Katamo ca bhikkhave iddhipādo|| ||

Yo bhikkhave maggo yā paṭipadā iddhilābhāya iddhipaṭilābhāya saṁvattati||
ayaṁ vuccati bhikkhave iddhipādo|| ||

5. Katamā ca bhikkhave iddhipāda bhāvanā|| ||

Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vimaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Ayam vuccati bhikkhave iddhipādabhāvanā|| ||

[page 288]

6. Katamā ca bhikkhave iddhipādabhāvanāgāminī paṭipadā||
ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi||
... pe ...||
sammāsamādhi|| ||

Ayaṁ vuccati bhikkhave iddhipādabhāvanāgāminī patipadā ti|| ||

 


 

31. Moggalāno

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave|| ||

Katamesaṁ dhammānam bhāvitattā bahulīkatattā Moggalāno bhikkhu evam mahiddhiko evam mahānubhāvo ti|| ||

Bhagavaṁmūlakā no bhante dhammā Bhagavaṁnettikā||
... pe ...|| ||

4. Catunnaṁ kho bhikkhave iddhipādānam bhavitattā bahulīkatattā Moggalāno bhikkhu evam mahiddhiko evam mahānubhāvo||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

5. Idha bhikkhave Moggalāno bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipadam bhāveti||
Iti me chando na ca atilīno bhavissati ... pe ... sappabhāsam bhāveti|| ||

6—7. Viriyasamādhi||
Cittasamādhi|| ||

8. Vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Iti me vīmaṁsā na ca atilīnā bhavissati||
na ca atipaggahitā bhavissati||
na ca ajjhattaṁ saṅkhittā bhavissati||
na ca bahiddhā vikkhittā bhavissati||
... pe ...||
Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

9. Imesaṁ kho bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā Moggalāno bhikkhu evam mahiddhiko evam mahānubhāvo|| ||

10. Imesañca pana bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā Moggalāno bhikkhu evam anekavihitam iddhividham paccanubhoti||
eko pi hutvā bahudhā hoti||
bahudhā pi hutvā eko hoti||
... pe ...||
yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti|| ||

[page 289]

11. Imesaṁ ca pana bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā Moggalāno bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavam cetovimuttim paññavimuttiṁ diṭṭhevadhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī ti|| ||

 


 

32. Tathāgato

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamesaṁ dhammānam bhāvitattā bahulīkatattā tathāgato evam mahiddhiko evam mahānubhāvo ti|| ||

Bhagavammūlakā no bhante dhammā ... pe ...|| ||

4. Catunnam kho bhikkhave iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā Tathāgato evam mahiddhiko evam mahānubhāvo||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

5. Idha bhikkhave Tathāgato chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
Iti me chando na ca atilīno bhavissati||
na ca atipaggahīto bhavissati||
... pe ...||
iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsam cittam bhāveti|| ||

6—7. Viriyasamādhi||
cittasamādhi|| ||

8. Vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
Iti me vīmaṁsā nā ca atilīnā bhāvissati||
na ca atipaggahītā bhavissati||
na ca ajjhattam ... pe ... Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṁ cittam bhāveti|| ||

9. Imesaṁ kho bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā Tathāgato evam mahiddhiko evam mahānubhāvo|| ||

10. Imesañca pana bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā Tathāgato anekavihitam iddhividham paccanubhoti||
Eko pi hutvā bahudhā hoti||
... pe ...

[page 290]

yāva Brahmalokā pi kāyena vasaṁ vatteti|| ||

Chābhiññāvitthāretabaṁ|| ||

11. Imesañ ca pana bhikkhave catunnam iddhipādānam bhāvitattā bahulīkatattā Tathāgato āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttim diṭṭheva dhamme sacchikatvā upasampajja viharatī ti|| ||

12. Chā pi abhiññā vitthāretabbā|| ||

Ayoguḷavaggo tatiyo|| ||

Tatr'uddānam:|| ||

Maggo Ayoguḷo Bhikkhu||
Suddhakaṁ ca dve Phalā Ānando||
Dve Vuttā Bhikkhū apare duve||
Moggalāno Tathāgato ti|| ||

 


 

Chapter IV. Gaṅgā Peyyāli

33.

2. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu cattāro iddhipāde bhāvento cattāro iddhipāde bhāvento nibbānaninno hoti||
nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

Kathañca bhikkhave bhikkhu cattāro iddhipāde bhāvento-nibbānapabbhāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsasamādhi padhānasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

Evaṁ kho bhikkhave bhikkhu cattāro iddhipāde bhāvento cattāro iddhipāde bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro ti

[page 291]

 


 

34-44.

Chā pācinato ninnā||
chā ninnā samuddato||
Dve Gaṅgā dasā honti||
vaggo tena pavuccatī ti|| ||

Gaṅgāpeyyali iddhipādavāsena vitthāretabbaṁ||
vaggo catuttho|| ||

 


 

Chapter V. Appamāda Vaggo

45-54.

Yāvatā bhikkhave sattā apadā vā dipadā vā catuppadā vā|| ||

Vitthāretabbaṁ|| ||

Tathāgatam Padaṁ Kūṭam||
Mūlaṁ Sārena Vassikam||
Rājā Candimasuriyo ca||
Vatthena dasamam padaṁ|| ||

Appamādavaggo iddhipādavāsena vitthāretabbaṁ|| ||

Vaggo pañcamo|| ||

 


 

Chapter VI. Balakaraṇīya Vaggo

55-66.

Seyyathā pi bhikkhave ye keci balakaraṇīyā kammantā kayiranti|| ||

Vitthāretabbaṁ||
Vaggo chaṭṭho|| ||

Balaṁ Bījañca Nāgo ca Rukkha Kumbhena Sūriyaṁ||
Ākāsena dve Meghā||
Navā Āgantukā Nadī ti|| ||

Balakaraṇīyavaggo iddhipādavasena vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

Chapter VII. Esanā Vaggo

67-76.

Tisso imā bhikkhave esanā|| ||

Katamā tisso?|| ||

Vitthāretabbaṁ|| ||

[page 292]

Esanā Vidhā Āsavā||
Bhāvo Dukkhatā Tisso||
Khilamalaṁ ca Nīgho||
Vedanā Taṇhāyena cā ti|| ||

Esanāvaggo iddhipādavāsena vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

Chapter VIII. Ogha Vaggo

77. Ogho

2. Cattāro me bhikkhave oghā||
katame cattāro kāmogho bhavogho diṭṭhogho avijjogho|| ||

Vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

79-85.

86. Uddhambhāgiyāni

2. Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Katamāni pañca?|| ||

Rūparāgo arūparāgo mano uddhaccam avijjā||
Imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

3. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānam saṅyojanānam abhiññaya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya cattāro iddhipādā bhāvetabbā||
katame cattaro.|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti||
viriyasamādhi||
cittasamādhi||
vīmaṁsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatam iddhipādam bhāveti|| ||

5. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyanaṁ saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ime cattāro iddhipādā bhāvetabbā ti|| ||

Oghavaggo iddhipādavasena vitthāretabbo|| ||

[page 293]

Yadipi satipaṭṭhānā tad api iddhipādaṁ vitthāretabbaṁ|| ||

[Uddānam]|| ||

Ogho Yogo Upādānaṁ Ganthā Anusayena ca||
Kāmaguṇā Nīvaraṇa-Gandhā Oruddhambhāgiyāni|| ||

Iddhipādasamyuttaṁ sattamaṁ|| ||

[page 294]

 


 

Book VIII

Anuruddha Saṁyutta

Chapter I. Rahogata Vaggo

1. Rahogata 1

1. Evam me sutaṁ Ekaṁ samayam āyasmā Anuruddho Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme|| ||

2. Atha kho āyasmato Anuruddhassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi|| ||

Yesaṁ kesañci cattāro satipaṭṭhānā viraddhā||
viraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī||
Yesaṁ kesañci cattāro satipaṭṭhānā āraddhā||
āraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī ti|| ||

3. Atha kho āyasmā Mahā-Moggalāno āyasmato Anuruddhassa cetasā cetoparivitakkam aññāya seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitam vā bāham pasāreyya pasāritaṁ vā bāham sammiñjeyya||
evam eva āyasmato Anuruddhassa sammukhe pātur ahosi|| ||

4. Atha kho āyasmā Mahā-Moggalāno āyasmantam Anuruddham etad avoca|| ||

Kittāvatā nu kho āvuso Anuruddha bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā āraddhā hontīti|| ||

5. Idhāvuso bhikkhu ajjhattaṁ kāye samudayadhammānupassī viharati ... pe ...ajjhattaṁ kāye vayadhammānupassī viharati||
ajjhattam kāye samudayavayadhammānupassī viharati

[page 295]

ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

6. Bahiddhā kāye vayadhammānupassī viharati||
... pe ...||
bahiddhā kāye samudayavayadhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

7. Ajjhattabahidhā kāye samudayadhammānupassī viharati||
ajjhattabahiddhā kāye vayadhammānupassī viharati||
ajjhattabahiddhā kāye samudayavayadhammānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

8. So sace ākaṅkhati Appatikkūle paṭikkūlasaññī vihareyyan ti||
paṭikkūlasaññī tattha viharati|| ||

Sace ākaṅkhati Paṭikkūle appaṭikkūlasaññī vihareyyan ti||
appaṭikūlasaññī tattha viharati|| ||

Sa ce ākaṅkhati Appaṭikkule ca paṭikkule ca paṭikkūlasaññī vihareyyanti patikkūlasaññī tattha viharati|| ||

Sa ce ākaṅkhati Patikkūpe ca appaṭikkūle ca appatikkūlasaññī vihareyyan ti||
appatikkūlasaññī tattha viharati|| ||

Sa ce ākaṅkhati Appaṭikkūlañca paṭikkūlañca tadubhayam abhinivajjetvā upekhako vihareyyaṁ sato sampajāno ti||
upekhako tattha viharati sato sampajāno|| ||

9. Ajjhattaṁ vedanāsu samudayadhammanupassī viharati||
ajjhattaṁ vedanāsu vayadhammānupassī viharati||
ajjhattaṁ vedanāsu samudayavayadhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhādomanassaṁ|| ||

10. Bahiddhā vedanāsu samudayadhadhammānupassī viharati||
bahiddhā vedanāsu vayadhammānupassī viharati||
bahiddhā vedanāsu samudayavayadhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhādomanassaṁ|| ||

11. Ajjhattabahiddhā vedanāsu samudayadhammānupassī viharati||
ajjhattabahiddhā vedanāsu vayadhammānupassī viharati||
ajjhattabahiddhā vedanāsu samudayavayadhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam

[page 296]

12. So sa ce ākaṅkhati pe|| ||

13. Ajjhattaṁ citte||
... pe ...|| ||

14. Bahiddhā citte||
... pe ...|| ||

15. Ajjhattabahiddhā citte samudayadhammānupassī viharati||
ajjhattabahiddhā citte vaya-||
ajjhattabahiddhā citte samudayavayadhammānupassī viharati||
ātāpī ... pe ... abhijjhādomanassaṁ|| ||

16. So sa ce ākaṅkhati ... pe ...|| ||

17. Ajjhattaṁ dhammesu||
... pe ...|| ||

18. Bahiddhā dhammesu||
... pe ...|| ||

19. Ajjhattabahiddhā dhammesu samudayadhammānupassī viharati||
ajjhattabahiddhā dhammesu vayadhammānupassī viharati||
ajjhattabahiddhā dhammesu samudayavayadhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

20. So sa ce ākaṅkhati Appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyyan ti paṭikūlasaññī tattha viharati ... pe ... upekhako tattha viharati sato sampajāno|| ||

21. Ettāvatā kho āvuso bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā āraddhā hontī ti|| ||

 


 

2. Rahogata 2

1. Sāvatthi nidānaṁ|| ||

2. Atha kho āyasmato Anuruddhassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi|| ||

Yesaṁ kesañci cattāro satipaṭṭhānā viraddhā viraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī|| ||

Yesaṁ kesañci cattāro satipaṭṭhānā āraddhā āraddho tesam ariyo maggo sammādukkhakkhayagāmī ti|| ||

3. Atha kho āyasmā Mahā-Moggalāno āyasmato Anuruddhassa cetasā ceto parivitakkam aññāya seyyathāpi nāma balavā puriso

[page 297]

... pe ...|| ||

Evam eva āyasmato Anuruddhassa pamukhe pātur ahosi|| ||

4. Atha kho āyasmā Mahā-Moggalāno āyasmantam Anuruddham etad avoca|| ||

Kittāvatā nu kho āvuso Anuruddha bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā āraddhā honti|| ||

5. Idhāvuso bhikkhu ajjhattaṁ kāye kāyānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Bahiddhā kāye kāyānupassī viharati ātāpī||
... pe ...||
Ajjhattabahiddhā kāye kāyānupassī viharati ātāpī||
abhijjhadomanassam|| ||

6. Ajjhattaṁ vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī-abhijjhādomanassaṁ|| ||

Bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī -abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ajjhattam bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

7. Ajjhattaṁ citte||
bahiddhā citte||
ajjhattabahiddhā citte cittānupassī viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

8. Ajjhattaṁ dhammesu||
bahiddhā dhammesu||
ajjhattabahiddhādhammesu dhammānupassī viharati: ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

9. Ettāvatā kho āvuso bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā āraddhā hontī ti|| ||

 


 

3. Sutanu

1. Ekaṁ samayam āyasmā Anuruddho Sāvatthiyaṁ viharati Sutanutīre|| ||

2. Atha kho sambahulā bhikkhū yenāyasmā Anuruddho tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā āyasmatā Anuruddhena saddhiṁ sammodiṁsu|| ||

Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyam vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

[page 298]

3. Eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantam Anuruddham etad avocuṁ|| ||

Katamesaṁ āyasmā Anuruddho dhammānam bhāvitattā bahulīkatattā mahābhiññātam patto ti|| ||

4 Catunnam khvāham āvuso satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā mahābhiññātam patto||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

Idhāham āvuso kāye kāyānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharāmi||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Imesaṁ khvāham āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā mahābhiññātam patto|| ||

5. Imesaṁ ca panāham āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā hīnaṁ dhammaṁ hīnato abbhaññāsiṁ||
majjhimaṁ dhammam majjhimato abbhaññāsiṁ||
paṇītaṁ dhammam paṇītato abbhaññāsin ti|| ||

 


 

4. Kaṇṭakī 1

1. Ekaṁ samayam āyasmā Anuruddho āyasmā ca Sāriputto āyasmā ca Mahā-Moggalāno Sākete viharanti Kaṇṭakīvane|| ||

2. Atha kho āyasmā ca Sāriputto āyasmā ca MahāMoggalāno sāyaṇhasamayam paṭisallāṇā vuṭṭhitā yenāyasmā Anuruddho tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā āyasmatā Anuruddhena saddiṁ sammodiṁsu||
sammodanīyaṁ katham sārāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

3. Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Sāriputto āyasmantam Anuruddham etad avoca|| ||

Sekhenāvuso Anuruddha bhikkhunā katame dhammā upasampajja vihātabbā ti|| ||

Sekhenāvuso Sāriputta bhikkhunā cattāro satipaṭṭhānā upasampajja vihātabbā||
katame cattaro|| ||

4. Idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampājāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||

[page 299]

vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharati||
ātāpī||
sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Sekhenāvuso Sāriputta ime cattāro satipaṭṭhānā upasampajja vihātabbā ti|| ||

 


 

5. Kaṇṭakī 2

1—2. Sākete nidānaṁ||
Eka-m-antaṁ ni- kho ā- Sāriputto ā- Anuruddham etad avoca|| ||

3. Asekhenāvuso Anuruddha bhikkhunā katame dhammā upasampajja vihātabbā ti|| ||

Asekhenāvuso Sāriputta bhikkhunā cattāro satipaṭṭhānā upasampajja vihātabbā||
katame cattāro|| ||

4. Idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam||
vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī-domanassaṁ|| ||

Asekhenāvuso Sāriputta bhikkhunā ime cattāro satipaṭṭhānā upasampajja vihātabbā ti|| ||

 


 

6. Kaṇṭakī 3

1—2. Sāketanidānaṁ||
Eka-m-antaṁ° °etad avoca|| ||

3. Katamesaṁ āyasmā Anuruddho dhammānaṁ bhāvitattā bahulīkatattā mahābhiññātam patto ti|| ||

Catunnaṁ khvāham āvuso satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā mahābhiññatam patto||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

4. Idhāham āvuso kāye kāyānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharāmi ātāpī-abhijjhādomanassaṁ|| ||

Imesaṁ khvāham āvuso catunnam satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā mahābhiññātam patto|| ||

5. Imesañca panāham āvuso catunnam satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā sahassaṁ lokam abhijānāmī ti|| ||

[page 300]

 


 

7. Taṇhakkhaya

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Tatra kho āyasmā Anuruddho bhikkhū āmantesi|| ||

... pe ...|| ||

3. Cattāro me āvuso satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkata taṇhakkhayāya saṁvattanti||
katame cattāro|| ||

4. Idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati||
... pe...||
vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Ime kho āvuso cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā taṇhākkhayāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

8. Salaḷāgāram

1. Ekaṁ samayaṁ āyasmā Anuruddho Sāvatthiyaṁ viharati Salaḷāgāre|| ||

2. Tatra kho āyasmā Anuruddho bhikkhū āmantesi||
... pe ...
etad avoca|| ||

3. Seyyathā pi āvuso Gaṅgā nadī pācinaninnā pācinapoṇā pācinapabbhārā||
atha mahājanakāyo āgaccheyya kuddālapiṭakam ādāya Mayam imam Gaṅgānadim pacchāninnaṁ karissāma pacchāpoṇam pacchāpabbharan ti||
Taṁ kim maññathāvuso api nu so mahājanakāyo Gaṅgānadim pacchāninnaṁ kareyya pacchāpoṇam pacchāpabbhāranti|| ||

No hetam āvuso|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Gaṅgā āvuso nadī pācinaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbharā sā na sukarā pacchāninnam kātum pacchāpoṇam pacchāpabbhāram||
yāvad eva ca pana so mahājanakāyo kilamathassa vighātassa bhāgī assā ti|| ||

4. Evam eva kho āvuso bhikkhuṁ cattāro satipaṭṭhāne bhāventam cattāro satipaṭṭhāne bahulīkarontaṁ rājāno vā rājamahāmattā vā mittā vā amaccā vā ñātisālohitā vā bhogehi abhihaṭṭhum pavāreyyuṁ Ehambho purisa kin te ime kāsāvā anudahanti

[page 301]

kim muṇḍokapālam anusañcarasi||
ehi hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu puññāni ca karohī ti|| ||

So vata āvuso bhikkhu cattāro satipaṭṭhāne bhāvento cattāro satipaṭṭhāne bahulīkaronto sikkham paccakkhāya hīnāyāvattissatī ti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

yañ hi taṁ āvuso cittaṁ dīgharattaṁ vivekaninnaṁ vivekapoṇaṁ vivekapabbharaṁ taṁ vata hīnāyāvattissatī ti netaṁ thānaṁ vijjati|| ||

5. Kathañcāvuso bhikkhu cattāro satipaṭṭhāne bhāveti cattāro satipaṭṭhāne bahulīkaroti|| ||

Idhāvuso bhikkhu kāye kāyanupassī viharati||
vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Evaṁ kho āvuso bhikkhu cattāro satipaṭṭhāne bhāveti cattāro satipatthāne bahulīkarotī ti|| ||

 


 

9. Sabbam or Ambapāla

1. Ekaṁ samayaṁ āyasmā ca Anuruddho āyasmā ca Sāriputto Vesāliyaṁ viharanti Ambapālivane|| ||

2. Atha kho āyasmā Sāriputto sāyaṇhasamayam paṭisallāṇā vuṭṭhito||
... pe ...|| ||

3. Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Sāriputto āyasmantaṁ Anuruddham etad avoca|| ||

Vippasannāni kho te āvuso Anuruddha indriyāni parisuddho mukhavaṇṇo pariyodāto||
katamenāyasmā Anuruddho vihārena etarahi bahulaṁ viharatī ti|| ||

Catusu khvāham āvuso satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacitto etarahi bahulaṁ viharāmi||
katamesu catusu|| ||

4. Idhāham āvuso kāye kāyānupassī viharāmi ... pe ...vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ

[page 302]

Imesu khvāham āvuso catusu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacitto etarahi bahulaṁ viharāmi|| ||

5. Yo so āvuso bhikkhu arahaṁ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho {parikkhīṇabhavasaṅyojano} sammadaññā vimutto||
so imesu catusu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacitto bahulaṁ viharatī ti|| ||

6. Lābhā vata no āvuso suladdhaṁ vata no āvuso ye mayam āyasmato Anuruddhassa sammukhā va assumha āsabhim vācam bhāsamānassā ti|| ||

 


 

10. Bāḷhagilāyam or Gihīnayo

1. Ekaṁ samayam āyasmā Anuruddho Sāvatthiyaṁ viharati Andhavanasmiṁ ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno|| ||

2. Atha kho sambahulā bhikkhū yenāyasmā Anuruddho tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā āyasmantam Anuruddham etad avocuṁ||
Katamenāyasmato Anuruddhassa vihārena viharato uppannā sārīrikā dukkhā vedanā cittaṁ na pariyādāya tiṭṭhantī ti|| ||

Catūsu me āvuso satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittassa viharato uppannā sārīrikā dukkhā vedanā cittaṁ na pariyādāya tiṭṭhanti|| ||

Katamesu catusu?|| ||

3. Idhāham āvuso kāye kāyānupassī viharāmi||
Vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Imesu kho me āvuso catusu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittassa viharato uppannā sārīrikā dukkhā vedanā cittam na pariyādāya tiṭṭhantī ti|| ||

Rahogatavaggo pathamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

[page 303]

Rahogatena dve vuttā||
Sutanu Kaṇṭakī tayo||
Taṇhakkhaya Salaḷhāgāraṁ Sabbaṁ Bāḷhagilāyanan ti|| ||

 


 

Chapter II. Vaggo Dutiyo

11. Sahassa

1. Ekaṁ samayam āyasmā Anuruddho Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme|| ||

2—3. Atha kho sambahulā bhikkhū yenāyasmā Anuruddho tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā āyasmatā Anuruddhena saddhiṁ ... pe ...āyasmantam||
Anuruddham etad avocuṁ|| ||

Katamesam āyasmā Anuruddho dhammānam bhāvitattā bahulīkatattā mahābhiññatam patto ti||
Catunnaṁ khvāham āvuso ... pe ... mahābhiññatam patto||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

4. Idhāham āvuso kāye kāyanupassī viharāmi||
vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharāmi ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Imesaṁ khvāham āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā mahābhiññatam patto|| ||

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnaṁ satipaṭṭhānānam bhāvitattā bahulīkatattā kappasahassam anussarāmī ti|| ||

 


 

12. Iddhi 1

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnam satipaṭṭhanānam bhā- bahu- anekavihitam iddhividham paccanubhomi||
eko pi hutvā bahudhā homi ... pe ... yāva Brahmalokāpi kāyena vasaṁ vattemī ti|| ||

[page 304]

 


 

13. Iddhi 2

5. Imesaṁ ca panāham avuso catunnaṁ sati- bhābahu- dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānussikāya ubho sadde suṇāmi dibbe ca mānusse ca ye dūre santike cā ti|| ||

 


 

14. Cetoparicca

5. Imesañ ca panāham avuso catunnaṁ sati- bhā- bahuparasattānam parapuggalānaṁ cetasā ceto paricca pajānāmi||
sarāgaṁ vā cittaṁ Sarāgaṁ cittan ti pajānāmiti ... pe ...|| ||
vimuttaṁ vā cittaṁ Vimuttaṁ cittan ti pajānāmī ti|| ||

 


 

15. Ṭhāna

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnaṁ sati- bhā- bahuṭhānañ ca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtam pajānāmī ti|| ||

 


 

16. Ṭhāna 2 (?)

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnam||
sati- bhā- bahuatītānāgatapaccuppannānaṁ kammasamādānānaṁ ṭhānaso hetuso vipākam yathābhūtam pajanāmī ti|| ||

 


 

17. Paṭipadā

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnam sati- bhā- bahusabbatthagāminipaṭipadaṁ yathābhūtam pajanāmī ti|| ||

 


 

18. Loka

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnaṁ sati- bhā- bahuanekadhātum nānādhātuṁ lokam yathābhūtam pajānāmī ti|| ||

[page 305]

 


 

19. Nānādhimutti

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnaṁ sati- bhā- bahusattānaṁ nānādhimuttikaṁ yathābhūtam pajanāmī ti|| ||

 


 

20. Indriyam

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnam sati- bhā- bahuparasattānam parapuggalānaṁ indriyaparopariyattiṁ yathābhūtam pajānāmī ti|| ||

 


 

21. Jhānam (?)

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnaṁ sati- bhā- bahujhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṁ saṅkilesaṁ vodānaṁ vuṭṭhānaṁ yathābhūtam pajānāmī ti|| ||

 


 

22. Vijjā 1

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnam sati- bhā- bahuanekavihitam pubbenivāsam anussarāmi||
seyyathīdam ekam pi jatiṁ dve pi jātiyo||
peyyālo||
iti sākāram sauddesam anekavihitam pubbenivāsam anussarāmī ti|| ||

 


 

23. Vijjā 2

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnam sati- bhā- bahudibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānussakena... pe ...
yathā kammūpage satte pajānāmī ti|| ||

 


 

24. Vijjā 3

5. Imesañ ca panāham āvuso catunnaṁ sati- bhā- bahuāsavānaṁ khayā anāsavam cetovimuttim paññāvimuttim diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī ti

[page 306]

Tatr'uddānaṁ:|| ||

Sahassa ca Iddhi atha ca pana||
Cetoparicca Ṭhānam etī ti||
Paṭidoliko Nānāvimutti||
Indriyam Jānan tisso Vijjā ti|| ||

Anuruddhasaṁyuttam aṭṭhamam|| ||

[page 307]

 


 

Book IX

Jhāna Saṁyutta

Chapter I. Gaṅgā Peyyālo

1. Pathamasuddhiyam

1—2. Sāvatthi||
Tatra kho cattāro me bhikkhave jhānā||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajam pītisukhaṁ pathamam jhānam upasampajja viharati|| ||

4. Vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvam avitakkam avicāraṁ samādhijam pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānam upasampajja viharati|| ||

5. Pītiyā ca virāgā upekhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti||
Yan tam ariyā ācikkhanti upekhako satimā sukhavihārī ti tatiyaṁ jhānam upasampajja viharati|| ||

6. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānam atthagamā adukkham asukham upekhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānam upasampajja viharati|| ||

7. Ime kho bhikkhave cattāro jhānā ti|| ||

8. Seyyathā pi bhikkhave Gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu cattāro jhāne bhāvento cattāro jhāne bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro

[page 308]

Kathañca bhikkhave bhikkhu cattāro jhāne bhāvento° °nibbānapabbhāro|| ||

9. Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkasavicāram vivekajam pītisukham pathamaṁ jhānam upasampajja viharati||
vitakkavicārānaṁ vūpasamā ... pe ... dutiyaṁ jhānaṁ||
tatiyaṁ jhānaṁ||
catutthaṁ jhānam upasampajja viharati||
Evam kho bhikkhave bhikkhu cattāro jhāne bhāvento cattāro jhāne bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro ti|| ||

Jhānasaññuttassa pathamasuddhiyam suttantaṁ|| ||

Yad api satipaṭṭhānaṁ tad api vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

2-12. Gaṅga-peyyālo

Cha pācīnato ninnā chā ninnā samuddato||
dve ca Gaṅgā dasā honti vaggo tena pavuccati|| ||

Jhānasaṁyuttassa Gaṅgāpeyyāli pathamo|| ||

 


 

Chapter II. Appamāda Vaggo

13-22.

Tathāgataṁ Padam Kūṭam Mūlaṁ Sārena Vassikaṁ||
Rājā Candima-suriyo ca Vatthena dasamam padaṁ|| ||

Appamādavaggo dutiyo|| ||

 


 

Chapter III. Balakaraṇīya Vaggo

23-34.

Seyyathā pi bhikkhave ye keci balakaraṇīyā kamantā kayiranti|| ||

Vitthāretabbaṁ|| ||

[page 309]

Bala Bījañca Nāgo ca Rukkho Kumbhena Sūriyaṁ
Akāsena dve Meghā Navā Agantukā Nadī|| ||

Balakaraṇīyavaggo tatiyo|| ||

 


 

Chapter IV. Esanā Vaggo

35-44.

Tisso imā bhikkhave esanā||
katamā tisso|| ||

Kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā ... pe ...|| ||

Esanā Vidhā Āsavā Bhavo Dukkhatā ca tisso||
Khila-Malañca Nīgho ca Vedanā Taṇhayena cā ti|| ||

 


 

Chapter V. Ogha Vaggo

45.

Cattāro me bhikkhave oghā||
katame cattāro||
Kāmogho bhavogho diṭṭhogho avijjogho|| ||

Vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

46-53.

54. Uddhambhāgiyāni1

2. Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni saṅyojanāni||
katamani pañca|| ||

Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccam avijjā|| ||

Imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṅyojanāni|| ||

Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānam saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya cattāro jhānā bhāvetabbā||
katame cattāro|| ||

3—6. Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajam pītisukham pathamaṁ jhānaṁ||
dutiyaṁ jhānaṁ||
tatiyaṁ jhānaṁ||
catutthaṁ jhānam upasampajja viharati|| ||

[page 310]

7. Imesaṁ kho bhikkhave pañcannam uddhambhāgiyānaṁ saṅyojanānam abhiññāya pariññāya pari-k-khayāya pahānāya ime cattāro jhānā bhāvetabbā ti|| ||

Ogho Yogo Upādānaṁ Gantham Anusayena ca Kāmaguṇā Nīvarana Bandha Oruddhabhāgiyāni|| ||

Oghavaggo pañcamo|| ||

Gaṅgāpeyyālo|| ||

Yathā Maggasamyuttaṁ evam Jhānaṁ Saṁyuttam vitthāretabbam||
yāva esanā pāḷi|| ||

Jhānasaṁyuttaṁ navamaṁ|| ||

[page 311]

 


 

Book X

Ānāpāna Saṁyutta

Chapter I. Ekadhamma Vaggo

1. Ekadhammo

1. Sāvatthi||
ārāme|| ||

2. Tatra kho ... pe ... etad avoca|| ||

3. Ekadhammo bhikkhave bhāvito bahulīkato mahapphalo hoti mahāṇisaṁso||
katamo ekadhammo||
Ānāpānasati|| ||

Katham bhāvitā ca bhikkhave ānāpānasati||
katham bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkam ābhujitvā ujuṁ kāyam paṇidhāya parimukham satim upaṭṭhapetvā so sato va assasati sato va passasati|| ||

5. Dīghaṁ vā assasanto Dīgham assasāmī ti pajānāti||
dīghaṁ vā passasanto Dīgham passasāmī ti pajānāti||
Rassaṁ vā assasanto Rassam assasāmī ti pajānāti||
rassaṁ vā passasanto Rassam passāmī ti pajānāti|| ||

6. {Sabbakāyapaṭisaṁvedī} Assasissāmīti sikkhati||
sabbakāyapaṭisaṁvedī Passasissāmīti sikkhati|| ||

Passambhayaṁ kāyasaṅkhāram Assāsissāmīti sikkhati||
passambhayam kāyasaṅkhāram Passissāmīti sikkhati|| ||

[page 312]

7. Pītipaṭisaṁvedī Assasissāmīti sikkhati||
pītipaṭisaṁvedī Passasissamīti sikkhati|| ||

Sukhapaṭisaṁvedī Assasissāmīti sikkhati||
sukhapatisaṁvedī Passasissāmīti sikkhati|| ||

8. {Cittasaṅkhārapaṭisaṁvedī} Assasissāmīti sikkhati||
cittasaṅkhārapaṭisaṁvedī Passasissāmīti sikkhati|| ||

Passambhayaṁ cittasaṅkhāraṁ Assāsissāmīti sikkhati||
passambhayaṁ cittasaṅkhāram Passasissāmīti sikkhati|| ||

Cittapaṭisaṁvedī Assasissāmīti sikkhati||
{cittapaṭisaṁvedī} Passasissamīti sikkhati|| ||

9. Abhippamodayaṁ cittam Assasissāmīti sikkhati||
abhippamodayaṁ cittam Passasissāmīti sikkhati|| ||

Samādahaṁ cittaṁ Assasissāmīti sikkhati||
samādahaṁ cittaṁ Passasissāmīti sikkhati|| ||

Vimocayaṁ cittam Assasissāmīti sikkhati||
vimocayaṁ cittam Passasissāmīti sikkhati|| ||

10. Aniccānupassī Assasissāmīti sikkhati||
aniccānupassī Passasissāmīti sikkhati|| ||

Virāgānupassī Assasissāmīti sikkhati||
virāgānupassī Passasissāmīti sikkhati|| ||

Nirodhānupassī Assasissāmīti sikkhati||
nirodhānupassī Passasissāmīti sikkhati|| ||

Paṭinissaggānupassī Assasissāmītī||
paṭinissaggānupassī Passasissāmīti sikkhati|| ||

11. Evam bhāvitā kho bhikkhave ānāpānasati evam bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsāti|| ||

 


 

2. Bojjhaṅgo

1.2. Sāvatthi||
ārāme||
tatra||
voca|| ||

3. Ānāpānasati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā||
katham bhāvitā ca bhikkhave ānāpānasati katham bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu ānāpānasatisahagataṁ satisambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
ānāpānasatisahagatam dhammavicayasambojjhaṅgaṁ||
viriya||
pīti||
passaddhi||
samādhi||

[page 313]

ānāpānasatisahagatam upekkhāsambojjhaṅgam bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggaparināmiṁ|| ||

5. Evam bhāvitā kho bhikkhave ānāpānasati evam bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā ti|| ||

 


 

3. Suddhakam

1—2. Sāvatthi||
ārāme||
tatra||
voca|| ||

3. Ānāpānasati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā||
katham bhāvitā ca bhikkhave ānāpānasati katham bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā|| ||

4. Idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkam ābhujitvā ujuṁ kāyam paṇidhāya parimukhaṁ satim upaṭṭhapetvā so sato va assasati sato va passasati|| ||

5—10. Vitthāretabbā||
yāva paṭinissaggānupassī Assasissamī ti sikkhati||
paṭinissaggānupassī Passasissāmīti sikkhati|| ||

11. Evam bhāvitā kho bhikkhave ānāpānasati evam bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā ti|| ||

 


 

4. Phalā 1

3. Ānāpānasati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā||
kathaṁ bhāvitā ca bhikkhave ānāpānasati katham bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā|| ||

4—10. Idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā nisīdati- osato passati||
vitthāro||
yāva paṭinissaggānupassī Assasissāmīti sikkhati||
paṭinissaggānupassī Passasissāmīti sikkhati|| ||

11. Evam bhāvitā kho bhikkhave ānāpānasati evam bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā|| ||

[page 314]

12. Evam bhāvitāya kho bhikkhave ānāpānasatiyā evam bahulīkatāya dvinnam phalānam aññataram phalam pāṭikaṅkhaṁ||
diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitā ti|| ||

 


 

5. Phalā 2

3. Ānāpānasati bhikkhave bhā- bahu- mahapphalā hoti mahānisaṁsā||
katham bhāvitā ca bhikkhave katham bahumahapphalā hoti mahanisaṁsā|| ||

4—10. Idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati- vitthāro||
yāva-sikkhati paṭinissaggānupassī Passasissāmīti sikkhati|| ||

11. Evam bhāvitā kho bhikkhave ānāpānasati evambahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṁsā|| ||

12. Evam bhāvitāya kho bhikkhave ānāpānasatiyā evam bahulīkatāya satta phalā sattānisaṁsā paṭikaṅkhā||
katame satta phalā sattānisaṁsā|| ||

13. Diṭṭheva dhamme patihacca aññam ārādheti|| ||

No ce diṭṭheva dhamme paṭihacca aññam ārādheti||
atha maraṇakāle aññam ārādheti|| ||

No ce maraṇakāle aññam ārādheti||
atha pañcannaṁ orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā antarāparinibbāyī hoti||
upahaccaparinibbāyī hoti||
asaṅkhāraparinibbāyī hoti||
sasaṅkhāraparinibbāyī hoti||
uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhāgāmī|| ||

14. Evam bhāvitāya kho bhikkhave ānāpānasatiyā evam bahulīkatāya ime satta phalā sattānisaṁsā paṭikaṅkhā ti|| ||

 


 

6. Ariṭṭho

1—2. Sāvatthi|| ||

Tatra kho Bhagavā ... pe ... etad avoca|| ||

Bhāvetha no tumhe bhikkhave ānāpānasatin ti|| ||

3. Evaṁ vutte āyasmā Ariṭṭho Bhagavantam etad avoca|| ||

Ahaṁ kho bhante bhāvemi ānāpānasatin ti|| ||

[page 315]

Yathā katham pana tvam Ariṭṭha bhāvesi ānāpānasatinti|| ||

4. Atītesu me bhante kāmesu kāmacchando pahīno||
anāgatesu me kāmesu kāmacchando vigato||
ajjhattam bahiddhā ca me dhammesu paṭighasaññā suppaṭivinītā||
so sato assasissāmi sato passasissāmi||
Evam khvāham bhante bhāvemi ānāpānasatin ti|| ||

5. Atthesā Ariṭṭha ānāpānasati nesā natthī ti vadāmi||
api ca Ariṭṭha yathā ānāpānasati vitthārena paripuṇṇā hoti||
taṁ suṇāhi sādhukam manasi karohi||
bhāsissāmi|| ||

Evam bhante ti kho āyasmā- opaccassosi|| ||

6. Bhagavā etad avoca||
Kathañca Ariṭṭha ānāpānasati vitthārena paripuṇṇā hoti|| ||

7—13. Idha Ariṭṭha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkamo oDīgham assassāmīti pajānāti ... pe ... yāva paṭinissaggānupassī Assasissamī ti sikkhati||
paṭinissaggānupassī Passasissāmīti sikkhati|| ||

14. Evaṁ kho Ariṭṭha ānāpānasati vitthārena paripuṇṇā hotī ti|| ||

 


 

7. Kappino

1—2. Sāvatthi||
voca|| ||

3. Tena kho pana samayena āyasmā Mahākappino avidūre nisinno hoti pallaṅkam ābhujitvā uruṁ kāyam paṇidhāya parimukhaṁ satim upaṭṭhapetvā|| ||

4. Addasā kho Bhagavā āyasmantam Mahākappinam avidūre nisinnam pallaṅkam abhujitvā ujuṁ kāyam paṇidhāya parimukhaṁ satim upaṭṭhapetvā||
disvāna bhikkhū amantesi|| ||

Passatha no tumhe bhikkhave etassa bhikkhuno kāyassa iñjitattaṁ vā phanditattaṁ vā ti|| ||

5. Yadā pi mayam bhante tam āyasmantam passāma saṅghamajjhe vā nisinnam ekaṁ vā raho nisinnaṁ||
tadā pi mayaṁ tassa āyasmato na passāma kāyassa iñjitattaṁ vā phanditattam vā ti

[page 316]

6. Yassa bhikkhave samādhissa bhavitattā bahulīkatattā neva kāyassa iñjitattaṁ va hoti phanditattaṁ vā||
na cittassa iñjitattam vā hoti phanditattaṁ vā||
tassa so bhikkhave bhikkhu samādhissa nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī|| ||

7. Katamassa ca bhikkhave samādhissa bhavitattā bahulīkatattā neva kāyassa iñjitattaṁ vā hoti phanditattaṁ vā||
na cittassa iñjitattaṁ vā hoti phanditattaṁ vā||
Ānāpānasatisamādhissa bhikkhave bhāvitattā bahulīkatattā neva kāyassa iñjitattaṁ vā hoti phanditattaṁ vā na cittassa iñjitattaṁ vā hoti phanditattaṁ vā|| ||

8. Katham bhāvite ca bhikkhave ānāpanasatisamādimhi katham bahulīkate neva kāyassa iñjitattaṁ vā hoti phanditattam vā||
na cittassa iñjitattaṁ vā hoti phanditattaṁ vā|| ||

9—15. Idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati-||
vitthāretabbā||
yāva-sikkhati||
paṭisissaggānupassī Passasissāmīti sikkhati|| ||

16. Evam bhāvite ca kho bhikkhave ānāpānasatisamādimhi evam bahulīkate neva kāyassa iñjitattaṁ vā hoti phanditattaṁ va||
na cittassa iñjitattaṁ vā hoti phanditattam vā ti|| ||

 


 

8. Dīpo

1—2. Sāvatthi — voca|| ||

3. Ānāpānasatisamādhi bhikkhave bhavito bahulīkato mahapphalo hoti māhānisaṁso|| ||

Katham bhāvito ca bhikkhave ānāpānasatisamādhi katham bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṁso|| ||

[page 317]

4—10. Idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkam- -Dīgham assassāmīti pajānāti||
{vitthāretabbaṁ}||
-patinissaggānupassī Passissāmīti sikkhati|| ||

11. Evam bhāvito kho bhikkhave ānāpānasatisamādhi evam bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṁso|| ||

12. Aham pi sudam bhikkhave pubbeva sambodhā anabhisambuddho bodhisatto va samāno iminā vihārena bahulaṁ viharāmi||
tassa mayham bhikkhave iminā vihārena bahulaṁ viharato neva kāyo kilamati na cakkhunī||
anupādāya ca me āsavehi cittaṁ vimuccati|| ||

13. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya||
Neva kāyo kilameyya na ca cakkhunī||
anupādāya ca me āsavehi cittaṁ vimucceyyā ti|| ||

Ayam eva ānāpānasatisamādhi sādhukam manasi kātabbo|| ||

14. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya||
Ye me gehasitasarasaṅkappā te pahīheyyunti||
ayam eva anāpānasatisamādhi sādhukaṁ manasi kātabbo|| ||

15. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya Appaṭikkūle paṭikkūlasaññī vihareyyan ti||
ayam eva ānāpānasatisamādhi sādhukam manasi kātabbo|| ||

16. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya Paṭikkūle appaṭikkūlasaññī vihareyyan ti||
ayam eva ānāpānasatisamādhi sādhukam manasi kātabbo|| ||

17. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya Appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyyan ti||
ayam eva ... pe ...|| ||

18. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya Paṭikkūle ca appaṭikkūle ca appatikkūlasaññī vihareyyan ti

[page 318]

ayam eva ... pe ...|| ||

19. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya Appaṭikkūlañca patikkūlañca tad ubhayam abhinivajjetvā upekhako vihareyyaṁ sato sampajāno ti||
ayam eva ... pe ...|| ||

20. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya Vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajam pītisukham pathamaṁ jhānam upasampajja vihareyyanti||
ayam eva||
[pe]|| ||

21. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi akaṅkheyya vitakkavicārānaṁ vūpasamā ajjhattam sampasādanaṁ cetaso ekodibhāvam avitakkam avicāraṁ samādhijam pītisukhaṁ dutiyaṁ jhānam upasampajja vihareyyanti||
ayam eva ... pe ...|| ||

22. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi akaṅkheyya Pītiyā ca virāgā upekhako ca vihareyyaṁ sato sampajāno sukhaṁ ca kāyena paṭisaṁvedeyyaṁ yan tam ariyā ācikkhanti upekhako satimā sukhavihārī ti tatiyaṁ jhānam upasampajja vihareyyan ti|| ||

Ayam eva||
... pe ...|| ||

23. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya||
Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva domanassānam atthagamā adukkham asukham upekhāsatiparisuddhiṁ catutthaṁ jhānam upasampajja viharati||
ayam eva ... pe ...|| ||

24. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya sabbaso rūpasaññānaṁ samatikkamā paṭighasaññānam atthagamā nānattasaññānam amanasikārā Ananto ākāso ti ākāsānañcāyatanam upasampajja vihareyyan ti||
ayam eva ... pe ...|| ||

25. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya||
Sabbaso ākāsānañcāyatanaṁ samatikkamma Anantaṁ viññāṇanti viññāṇañcāyatanam upasampajja vihareyyan ti

[page 319]

ayam eva ... pe ...|| ||

26. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya||
Sabbaso viññāṇañcāyatanaṁ samatikkamma Natthi kiñci ākiñcaññāyatanam upasampajja vihareyyan ti||
Ayam eva||
pe|| ||

27. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya.|| ||

Sabbaso ākiñcaññāyatanaṁ samatikkamma Nevasaññānāsaññāyatanam upasampajja vihareyyan ti||
ayam eva ānāpānasamadhi sādhukam manasi kātabbo|| ||

28. Tasmā ti ha bhikkhave bhikkhu ce pi ākaṅkheyya||
Sabbaso nevasaññānāsaññāyatānaṁ samatikkamma saññavedayitanirodham upasampajja vihareyyan ti|| ||

Ayam eva ānāpānasatisamādhi sādhukam manasi kātabbo|| ||

29. Evam bhāvite kho bhikkhave ānāpānasatisamādimhi evam bahulīkate sukhañ ce vedanaṁ vediyati Sā aniccā ti pajānāti||
Anajjhositā ti pajānāti||
Anabhinanditā ti pajānāti||
dukkhañ ce vedanaṁ vediyati||
Sā aniccā ti pajānāti||
Anajjhositā ti pajānāti||
Anabhinanditā ti pajānāti||
adukkhaṁ asukhañ ce vedanam vediyati Sā aniccā ti pajānāti||
Anajjhositā ti pajānāti||
Anabhinanditā ti pajānāti|| ||

30. So sukhañ ce vedanaṁ vediyati visaṁyutto nām vediyati||
dukkhañ ce vedanaṁ vediyati visaṁyutto nam vediyati||
adukkham asukhañ ce vedanaṁ vediyati visaṁyutto naṁ vediyati|| ||

So kāyapariyantikam vedanaṁ vedayamāno kāyapariyantikaṁ vedanaṁ vediyāmīti pajānāti jīvitapariyantikaṁ vedanaṁ vediyamāno jīvitapariyantikam vedanaṁ vediyāmīti pajānāti|| ||

Kāyassa bhedā uddhaṁ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītibhavissantī ti pajānāti|| ||

31. Seyyathā pi bhikkhave telañca paticca vaṭṭiñca paṭicca telapadīpo jhāyeyya||
tasseva telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā anāhāro nibbāyeyya||
evam eva kho bhikkhave bhikkhu kāyapariyantikam vedanaṁ vediyamāno Kāyapariyantikaṁ vedanaṁ vedayāmī ti pajānāti

[page 320]

jīvitapariyantikaṁ vedanaṁ vediyamāno Jīvitapariyantikaṁ vedanaṁ vedayāmīti pajānāti|| ||

Kāyassa bhedā uddhaṁ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītibhavissantī ti pajānātī ti|| ||

 


 

9. Vesālī

1. Evam me sutaṁ ekaṁ samayam Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Mahāvane Kuṭāgārasālāyaṁ|| ||

2. Tena kho pana samayena Bhagavā bhikkhūnam anekapariyāyena asubhakathaṁ katheti||
asubhāya vaṇṇam bhāsati asubhabhāvanāya vaṇṇaṁ bhāsati|| ||

3. Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

Icchāmaham bhikkhave addhamāsaṁ patisalliyituṁ||
namhi kenaci upasaṅkamitabbo aññatra ekena piṇḍapātanīhārakena ti|| ||

Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paṭissutvā nāssudha koci Bhagavantam upasaṅkamati aññatra ekena piṇḍapātanīhārakena|| ||

4. Atha kho te bhikkhū Bhagavā anekapariyāyena asubhakatham kathesi asubhāya vaṇṇam bhāsati||
asubhabhāvanāya vaṇṇam bhāsatī ti||
anekākāravokāram asubhabhāvanānuyogam anuyuttā viharanti|| ||

Te iminā kāyena aṭṭiyāmānā harāyamānā jigucchamānā satthahārakam pariyesanti||
{dasa} pi bhikkhū ekāhena sattham āharanti||
vīsam pi ... pe ... tiṁsam pi ekāhena sattham āharanti|| ||

5. Atha kho Bhagavā tassa uḍḍhamāsassa accayena paṭisallaṇā vuṭṭhito āyasmantam Ānandam āmantesi|| ||

Kiṁ nu kho Ānanda tanubhūto viya bhikkhusaṅgho ti|| ||

6. Tathā hi pana bhante Bhagavā bhikkhūnam anekapariyāyena asubhakatham kathesi asubhāya vaṇṇam bhāsati asubhabhāvanāya vaṇṇam bhāsati

[page 321]

[te ca bhante bhikkhū Bhagavā kho anekapariyāyena asubhakathaṁ kathesi||
asubhāya vaṇṇambhāsati asubhabhāvanāya vaṇṇam bhāsatī ti] anekākāravokāram asubhabhāvanānuyogam anuyuttā viharanti|| ||

Te iminā kāyena aṭṭiyamānā harāyamānā satthahārakam pariyesanti dasa pi bhikkhū vīsampi- tiṁsam pi bhikkhū ekāhena sattham āharanti|| ||

Sādhu bhante Bhagavā aññam pariyāyam ācikkhatu tathā yathāyam bhikkhusaṅgho aññāya saṇṭhaheyyā ti|| ||

7. Tenhānanda yāvatikā bhikkhū Vesālim upanissāya viharanti||
te sabbe upaṭṭhānasālāyaṁ sannipātehī ti|| ||

Evam bhante ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paṭissutvā yāvatikā bhikkhū Vesālim upanissāya viharanti||
te sabbe upaṭṭhānasālāyam sannipātetvā yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bagavantam etad avoca||
Sannipatito bhante bhikkhusaṅgho yassa dāni Bhagavā kālam maññatī ti|| ||

8. Atha kho Bhagavā yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi||
nisajja kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

9. Ayam pi kho bhikkhave ānāpānasatisamādhi bhāvito bahulīkato santo ceva paṇīto ca asecanako sukho ca vihāro uppannuppanne ca pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpeti vūpasameti|| ||

10. Seyyathā pi bhikkhave gimhānam pacchime māse ūhataṁ rajojallaṁ tam enam mahā akālamegho ṭhānaso antaradhāpeti vūpasamati||
Evam eva kho bhikkhave ānāpānasati samādhi bhāvito bahulīkato santo ceva paṇīto ca asecanako ca sukho ca viharo uppannuppanne pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpeti vūpasameti

[page 322]

11. Katham bhāvito ca bhikkhave ānāpānasatisamādhi katham bahulīkato santo ceva paṇīto ca asecanako ca sukho ca vihāro uppannuppanne ca pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpeti vūpasameti|| ||

12—18. Idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā ... pe ...vitthāretabbaṁ||
paṭinissaggānupassī passasissāmī ti sikkhati|| ||

19. Evam bhāvito kho bhikkhave ānāpānasatisamādhi evam bahulīkato santo ceva paṇīto ca asecanako sukho ca vihāro uppannuppanne ca pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpeti vūpasametī ti|| ||

 


 

10. Kimbila

1. Evaṁ me sutaṁ ekaṁ samayam Bhagavā Kimbilāyam viharati Veḷuvane|| ||

2. Tatra kho Bhagavā āyasmantaṁ Kimbilam āmantesi||
Katham bhāvito nu kho Kimbila ānāpānasatisamādhi katham bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṁso ti|| ||

Evaṁ vutte āyasmā Kimbilo tuṇhī ahosi|| ||

3. Dutiyam pi kho Bhagavā|| ||

4. Tatiyam pi kho Bhagavā āyasmantam Kimbilam āmantesi||
Katham bhāvito nu kho Kimbila ānāpānasatisamādhi katham bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṁso ti|| ||

Tatiyam pi kho āyasmā Kimbilo tuṇhī ahosi|| ||

[page 323]

5. Evaṁ vutte āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca|| ||

Etassa Bhagavā kālo||
etassa Sugata kālo yam Bhagavā ānāpānasatisamādhim bhāveyya||
Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī ti|| ||

Tenahānanda suṇāhi sādhukam manasi karohi bhāsissāmī ti|| ||

Evam bhante ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paccassosi|| ||

6. Bhagavā etad avoca|| ||

Katham bhāvito ca Ānanda ānāpānasatisamādhi katham bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṁso|| ||

7—13. Idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā —pe— paṭinissaggānupassī passasissāmī ti sikkhati|| ||

14. Evam bhāvito kho Ānanda ānāpānasatisamādhi evam bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṁso|| ||

15. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu dīghaṁ vā assasanto Dīgham assasāmīti pajānāti||
dīghaṁ vā passasanto Dīgham passasāmīti pajānā ti||
rassaṁ vā assasanto Rassam assasāmīti pajānāti||
rassam vā passasanto Rassam passasāmīti pajānā ti||
sabbakāyapaṭisaṁvedī Assasissāmī ti sikkhati||
sabbakāyapaṭisaṁvedī Passasissāmī ti sikkhati||
passam bhayaṁ kāyasaṅkhāram Assasissāmī ti sikkhati||
passam bhayam kāyasaṅkhāram Passasissāmī ti sikkhati||
kāye kāyanupassī Ānanda bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam||
taṁ kissa hetu|| ||

16. Kāyaññatarāham Ānanda etaṁ vadami yadidam assāsapassāsaṁ||
tasmā ti hānanda kāye kāyānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati||
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

17. Tasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu {pītipaṭisaṁvedī} Assasissāmī ti sikkhati||
pītipaṭisaṁvedī Passasissāmī ti sikkhati||
sukhapaṭisaṁvedī Assasissāmī ti sikkhati||
{sukhapaṭisaṁvedī} Passasissāmī ti sikkhati||
cittasaṅkhārapaṭisaṁvedī Assasissāmī ti sikkhati

[page 324]

cittasaṅkhārapaṭisaṁvedī Passasissāmī ti sikkhati||
passam bhayaṁ cittasaṅkhāram Assasissāmī ti sikkhati||
passam bhayaṁ cittasaṅkhāram Passasissāmī ti sikkhati||
Vedānāsu vedanānupassī Ānanda bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpi sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
taṁ kissa hetu|| ||

18. Vedanāññatarāham Ānanda etam vadāmi yad idaṁ assāsapassāsaṁ sādhukam manasikāraṁ||
tasmā ti hānanda vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

19. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu cittapaṭisaṁvedī Assasissāmī ti sikkhati||
cittapaṭisaṁvedī Passasissāmī ti sikkhati||
abhippamodoyaṁ cittam ... pe ... samādaham cittam||
vimocayaṁ cittam Assasissāmī ti sikkhati||
vimocayaṁ cittam Passasissāmī ti sikkhati|| ||

Citte cittānupassī Ānanda bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassam||
taṁ kissa hetu|| ||

20. Nāham Ānanda muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānasatisamādhibhāvanaṁ vadāmi||
tasmā ti hānanda citte cittānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

21. {Yasmiṁ} samaye Ānanda bhikkhu aniccānupassī Assasissāmī ti sikkhati ... pe ... virāgānupassī||
nirodhānupassī||
paṭinissaggānupassī Assasissāmiti sikkhati||
paṭinissaggānupassī Passasissāmī ti sikkhati||
dhammesu dhammānupassī Ānanda bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
so yaṁ taṁ hoti abhijjhādomanassānam pahānam tam paññāya divā sādhukam ajjhupekkhitā hoti||
tasmā ti hānanda dhammesu dhammānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

[page 325]

22. Seyyathā pi Ānanda catumahāpathe mahāpaṁsupuñjo puratthimāya ce pi disāya āgaccheyya sakaṭam vā ratho vā upahanateva tam paṁsupuñjaṁ|| ||

acchimāya ce pi disāya āgaccheyya||
... pe... uttarāya ce pi disāya||
dakkhiṇāya ce pi disāya āgaccheyya sakaṭaṁ vā ratho vā upahanateva tam paṁsupuñjaṁ||
evam eva kho Ānanda bhikkhu kāye kāyānupassī viharanto pi upahanateva pāpake akusale dhamme||
vedanāsu||
... pe ...||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharanto pi upahanateva pāpake akusale dhamme ti|| ||

Ānāpānasaṁyuttassa ekadhammavaggo pathamo|| ||

Tassa uddānaṁ||
Ekadhammo ca Bojjhaṅgo||
Suddhakañ ca duve Pha... pe ...||
Ariṭṭho Kappino Dīpo||
Vesālī Kimbilena cā ti|| ||

 


 

Chapter II. Vaggo Dutiyo

11. Icchānaṅgalam

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Icchānaṅgale viharati Icchānaṅgalavanasaṇḍe|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi||
Icchāmaham bhikkhave temāsam paṭisalliyituṁ||
namhi kenaci upasaṅkamitabbo||
aññatra ekena piṇḍapātanihārakenā ti|| ||

Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paṭissutvā nāssudha koci Bhagavantam upasaṅkamati aññatra ekena piṇḍapātanihārakena|| ||

[page 326]

3. Atha kho Bhagavā tassa temāsassa accayena paṭisallānā vuṭṭhito bhikkhū āmantesi|| ||

Sa ce vo bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evam puccheyyuṁ||
Katamena āvuso vihārena Samaṇo Gotamo vassāvāsam bahulaṁ vihāsī ti||
evam puṭṭhā tumhe bhikkhave tesam aññatitthiyānam paribbājakānam evam vyākareyyātha||
Ānāpānasatisamādhinā kho āvuso Bhagavā vassāvāsam bahulaṁ vihāsī ti|| ||

4. Idhāham bhikkhave sato assasāmi sato passassāmi|| ||

5—10. Dīgham vā assasanto Dīgham assasāmī ti pajānāmi||
dīghaṁ vā passasanto Dīgham passasāmī ti pajānāmi ... pe ...paṭinissaggānupassī Assasissāmī ti pajānāmi||
paṭinissaggānupassī Passasissāmī ti pajānāmī|| ||

11. Yañ hi tam bhikkhave sammāvadamāno vadeyya ariyavihāro iti pi brahmavihāro iti pi tathagātavihāro iti pi||
ānāpānasatisamādhiṁ sammāvadamāno vadeyya ariyavihāro iti pi brahmavihāro iti pi Tathāgatavihāro iti pi|| ||

12. Ye te bhikkhave bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṁ yogakkhemaṁ patthayamānā viharanti||
tesam ānāpānasatisamādhi bhāvito bahulīkato āsavānaṁ khayāya saṁvattati||
ye ca kho te bhikkhave bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṅyojanā sammadaññā vimuttā||
tesam ānāpānasatisamādhi bhāvito bahulīkato diṭṭheva dhamme sukhavihārāya ceva saṁvattati satisampajaññāya ca|| ||

13. Yañ hi tam bhikkhave sammāvadamāno vadeyya ariyavihāro iti pi brahmavihāro iti pi Tathāgatavihāro iti pi||
ānāpānasatisamādhi sammāvadamāno vadeyya ariyavihāro iti pi brahmavihāro iti pi Tathāgatavihāro iti pī ti|| ||

[page 327]

 


 

12. Kaṅkheyyam

1. Ekaṁ samayam āyasmā Lomasavaṅgīso Sakkesu viharati Kapilavatthusmiṁ Nigrodhārāme|| ||

2. Atha kho Mahānāmo sakko yenāyasmā Lomasavaṅgīso tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmantam Lomasavaṅgīsam abhivādetvā ekam antam nisīdi||
eka-m-antaṁ nisinno kho Mahānāmo sakko āyasmantam Lomasavaṅgīsam etad avoca|| ||

3. So eva nu kho bhante sekho vihāro so Tathāgatavihāro udāhu añño sekho vihāro añño Tathāgatavihāro ti|| ||

Na kho āvuso Mahānāma sveva sekho vihāro so Tathāgatavihāro||
añño kho āvuso Mahānāma sekho vihāro añño Tathāgatavihāro|| ||

4. Ye te āvuso Mahānāma bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṁ yogakkhemam patthayamānā viharanti||
te pañcanīvaraṇe pahāya viharanti||
katame pañca|| ||

Kāmacchandanīvaraṇam pahāya viharanti|| ||

Vyāpādanīvaraṇaṁ ... pe ... Thīnamiddhanīvaraṇam||
Uddhaccakukkuccanīvaraṇaṁ||
Vicikicchānīvaraṇam pahāya viharanti|| ||

Ye pi te āvuso Mahānāma bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṁ yogakkhemam patthayamānā viharanti||
te ime pañca nīvaraṇe pahāya viharanti|| ||

5. Ye ca kho te āvuso Mahānāma bhikkhū arahanto khīnāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṅyojanā sammadaññā vimuttā tesam pañcanīvaraṇā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatim anuppādadhammā||
katame pañca|| ||

Kāmacchandanīvaraṇam pahīnam ucchinnamūlam tālāvatthukatam anabhāvakatā āyatim anuppādadhammaṁ||
Vyāpādanīvaraṇam pahīnaṁ ... pe ... Thīnamiddhanīvaraṇaṁ||
Uddhaccakukkuccanīvaraṇaṁ|| ||

Vicikicchānīvaraṇam pahīnam ucchinnamūlam talāvatthukatam anabhāvakatam āyatim anuppādadhammaṁ

[page 328]

Ye te āvuso Mahānāma bhikkhū arahanto khīnāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabharā anuppattasadatthā parikkhiṇabhavasaṅyojanā sammadaññā vimuttā||
tesam ime pañcanīvaraṇā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatim anuppādadhammā|| ||

6. Tad aminā petam āvuso Mahānāma pariyāyena veditabbaṁ||
yathā añño va sekho vihāro añño Tathāgatavihāro|| ||

7. Ekam idāham āvuso Mahānāma samayam Bhagavā Icchānaṅgale viharati Icchānaṅgalavanasaṇḍe|| ||

8. Tatra kho āvuso Mahānāma Bhagavā bhikkhū āmantesi-|| ||

9. Atha kho Bhagavā°||
10. Idhāham bhikkhave°||
11—16. Dīghaṁ vā assasanto°||
17. Yañ hi tam bhikkhave°||
18. Ye te bhikkhave bhikkhū sekhā°||
19. Yañ hi tam bhikkhave° °Tathāgatavihāro iti pī ti|| ||

20. Iminā kho etam āvuso Mahānāma pariyāyena veditabbaṁ||
yathā añño va sekho vihāro añño Tathāgatavihāro ti|| ||

 


 

13. Ānanda 1

1—2. Sāvatthi|| ||

Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami ... pe ... eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca|| ||

[page 329]

3. Atthi nu kho bhante eko dhammo bhāvito bahulīkato cattāro dhamme paripūreti||
cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā satta dhamme paripūrenti||
satta dhammā bhāvitā bahulīkatā dve dhamme paripūrentī ti|| ||

Atthi kho Ānanda eko dhammo bhāvito bahulīkato cattāro dhamme paripūreti||
cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā satta dhamme paripūrenti||
satta dhammā bhāvitā bahulīkatā dve dhamme paripūrentī ti|| ||

4. Katamo pana bhante ekodhammo bhāvito bahulīkato cattāro dhamme paripūreti||
cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā satta dhamme paripūrenti||
sattā dhammā bhāvitā bahulīkatā dve dhamme paripūrentī ti|| ||

Ānāpānasatisamādhi kho Ānanda eko dhammo bhāvito bahulīkato cattāro satipaṭṭhāne paripūreti||
cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti||
satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttim paripūrenti|| ||

I.

5. Katham bhāvito ānāpānasatisamādhi katham bahulīkato cattāro satipaṭṭhāne paripūreti|| ||

6—12. Idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamulagato vā suññāgāragato vā ... pe ...vitthāro||
patinisaggānupassī Passasissāmī ti sikkhati|| ||

13. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu dīghaṁ vā assasanto Dīgham assasāmī ti pajānāti||
dīghaṁ vā passasanto Dīgham passasāmī ti pajānāti||
pe-la-|| passambhayam kāyasaṅkhāram assāsissāmī ti sikkhati||
passambhayam kāyasaṅkhāram passasissāmī ti sikkhati||
kāye kāyānupassī Ānanda bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

14. Kāyaññatarāham Ānanda etam vadāmi yad idam assāsapassāsaṁ

[page 330]

tasmā ti ha Ānanda kāye kāyānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhadomanassaṁ|| ||

15. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu pītipaṭisaṁvedī Assasissāmī ti sikkhati||
sukhapaṭisaṁvedī||
cittasaṅkhāra{paṭisaṁvedī}||
passam bhayaṁ cittasaṅkhāram Assasissāmī ti sikkhati||
passam bhayam cittasaṅkhāram Passasissāmī ti sikkhati||
Vedanāsu vedanānupassī Ānanda bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhādomanassaṁ||
taṁ kissa hetu|| ||

16. Vedanāññatarāham Ānanda etaṁ vadāmi yad idam assāsapassāsānam sādhukam manasikāraṁ||
tasmā ti ha Ānanda vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

17. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu {cittapaṭisaṁvedī} Assasissāmī ti sikkhati ... pe ...abhippamodayaṁ cittaṁ||
samodahaṁ cittaṁ Assasissāmī ti sikkhati||
vimocayaṁ cittam Assasissāmi ti sikkhati||
vimocayaṁ cittam Passasissāmī ti sikkhati||
citte cittānupassī Ānanda bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhadomanassam||
taṁ kissa hetu|| ||

18. Nāham Ānanda muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānasatisamādhibhāvanaṁ vadāmi||
tasmā ti hānanda citte cittānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādemanassaṁ|| ||

19. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu aniccānupassī||
... pe ...||
virāgānupassī||
nirodhānupassī||
paṭinissaggānupassī assasissāmī ti sikkhati||
paṭinissaggānupassī passasissāmī ti sikkhati||
dhammesu dhammānupassī Ānanda bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

So yan taṁ hoti abhijjhādomanassānam pahānaṁ tam paññāya disvā sādhukam ajjhupekkhitā hoti

[page 331]

tasmā ti hānanda dhammesu dhammānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

20. Evam bhāvito kho Ānanda ānāpānasatisamādhi evam bahulīkato cattāro satipaṭṭhāne paripūreti|| ||

II.

21. Katham bhāvitā ca Ānanda cattāro satipaṭṭhānā katham bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti|| ||

22. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu kāye kāyānupassī viharati upaṭṭhitasati tasmiṁ samaye Ānanda bhikkhuno sati hoti asammuṭṭhā||
yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhuno upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
satisambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu bhāveti||
satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati||
so tathāsato viharanto taṁ dhammam paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṁsam āpajjati|| ||

23. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu tathā sato viharanto tam dhammam paññāya pavicinati parivīmaṁsam āpajjati||
dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
dhammavicayasambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti|| ||

Dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūrim gacchati||
tassa taṁ dhammam paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṁsam āpajjato āraddhaṁ hoti viriyam asallīnaṁ|| ||

24. Yasmim samaye Ānanda bhikkhuno taṁ dhammam paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṁsam āpajjato āraddhaṁ hoti viriyam asallīnaṁ

[page 332]

viriyasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
viriyasambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
viriyasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati||
āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā|| ||

25. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhuno āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā||
pītisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye Ānanda bhikkhuno āraddho hoti||
pītisambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
pītisambojjhaṅgo tasmim samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati||
pītimanassa kāyo pi passambhati cittam pi passambhati|| ||

26. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhuno pītimanassa kāyo pi passambhati||
cittam pi passambhati||
passaddhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
passaddhisambojjhaṅgam tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
passaddhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati||
passaddhakāyassa sukhino cittaṁ samādhiyati|| ||

27. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṁ samādhiyati||
samādisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhune āraddho hoti||
samādhisambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
samādhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

So tathā samāhitaṁ cittam sādhukam ajjhupekkhitā hoti|| ||

28. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu tathā samāhitaṁ cittaṁ sādhukam ajjhupekkhitā hoti||
upekhāsambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
upekhāsambojjhaṅgam tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
upekhāsambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūrim gacchati|| ||

29. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu vedanāsu citte||
dhammesu dhammānupassī viharati upaṭṭhitasati tasmiṁ samaye Ānanda bhikkhuno sati hoti asammuṭṭhā|| ||

[page 333]

30. Yasmim samaye Ānanda bhikkhuno upatthitā sati hoti asammuṭṭhā||
satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
satisambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

Yathā pathamaṁ satipaṭṭhānam evaṁ vitthāretabbaṁ|| ||

So tathā samāhitaṁ cittaṁ sādhukam ajjhupekkhitā hoti|| ||

31. Yasmiṁ samaye Ānanda bhikkhu tathā samāhitaṁ cittaṁ sādhukam ajjhupekkhitā hoti||
upekhasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
upekhāsambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
upekhāsambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

32. Evam bhāvitā kho Ānanda cattāro satipaṭṭhānā evam bahulīkatā sattabojjhaṅge paripūrenti|| ||

III.

33. Katham bhāvitā ca sattabhojjhaṅgā katham bahulīkatā vijjāvimuttim paripūrenti|| ||

34. Idhānanda bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitam ... pe ... upekhāsambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitam vossaggapariṇāmiṁ|| ||

35. Evam bhāvitā kho Ānanda sattabojjhaṅgā evam bahulīkatā vijjāvimuttim paripūrentī ti|| ||

 


 

14. Ānanda 2

2. Atha kho ā- Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami||
... pe ...||
eka-m-antaṁ ni° Ānandam Bhagavā etad avoca|| ||

3. Atthi nu kho Ānanda eko dhammo bhāvito bahulīkato cattāro dhamme paripūreti||
cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā satta dhamme paripūrenti||
satta dhammā bhāvitā bahulīkatā dve dhamme paripūrentī ti|| ||

Bhagavammūlakā no bhante dhammā||
... pe ...|| ||

Atthānanda eko dhammo bhāvito bahulīkato cattāro dhamme paripūreti

[page 334]

cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā satta dhamme paripūrenti||
satta dhammā bhāvitā bahulīkatā dve dhamme paripūrenti|| ||

I.

4. Katamo cānanda eko dhammo bhāvito bahulīkato cattāro dhamme paripūreti||
cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā satta dhamme paripūrenti||
satta dhammā bhāvitā bahulīkatā dve dhammā paripūrenti|| ||

Ānāpānasatisamādhi Ānanda eko dhammo bhāvito bahulīkato cattāro satipaṭṭhāne paripūreti||
cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti||
satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttim paripūrentī ti|| ||

II—III.

5. Katham bhāvito cānanda ānāpānasatisamādhi katham bahulīkato cattāro satipaṭṭhāne paripūreti|| ||

6—34. Idhānanda bhikkhu araññagato vā||
... pe ...|| ||

35. Evam bhāvitā kho Ānanda satta bojjhaṅgā evam bahulīkatā vijjāvimuttim paripūrentī ti|| ||

36. Yathā purimasuttanto evam vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

15. Bhikkhū 1

2. Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā ... pe ... eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ|| ||

3. Atthi nu kho bhante eko dhammo bhā- bahucattāro dhamme paripūreti||
cattāro dhammā bhā° bahusatta dhamme paripūrenti||
satta dhammā bhā° bahudve dhamme paripūrentī ti|| ||

Atthi kho bhikkhave eko dhammo bhā- bahu- cattāro dhamme paripūreti||
cattāro dhammā bhā- bahu- satta dhamme paripūrenti

[page 335]

satta dhammā bhā- bahu- dve dhamme paripūrentī ti|| ||

4. Katamo pana bhante eko dhammo bhā- bahu- cattāro dhamme paripūreti||
cattāro dhammā bhā- bahu- satta dhamme paripūrenti||
satta dhammā bhā- bahu- dve dhamme paripūrentīti|| ||

Ānāpānasatisamādhi kho bhikkhave eko dhammo bhābahu- cattāro satipaṭṭhāne paripūreti||
cattāro satipaṭṭhānā bhā- bahu- sattabojjhaṅge paripūrenti||
sattabojjhaṅgā bhābahu° vijjāvimuttim paripūrenti|| ||

I—III.

5. Katham bhāvito ca bhikkhave ānāpānāsatisamādhi katham bahulīkato cattāro satipaṭṭhāne paripūreti|| ||

6—34. Idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā||
... pe ...|| ||

35. Evam bhāvitā kho bhikkhave satta bojjhaṅgā evam bahulīkatā vijjāvimuttim paripūrentī ti|| ||

 


 

16. Bhikkhū 2

2. Atha kho sambahulā bhikkhū-||
Bhagavā etad avoca|| ||

3. Atthi nu kho bhikkhave eko dhammo|| ||

Bhagavammūlakā no bhante dhammā-|| ||

Atthi bhikkhave eko dhammo-|| ||

4. Katamo ca bhikkhave eko dhammo- -vijjāvimuttim paripūrentī ti|| ||

[page 336]

I.

5. Katham bhāvito ca bhikkhave ānāpānasatisamādhi katham bahulīkato cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti|| ||

6—12. Idha bhikkhave bhikkhu araññagato va rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkam ābhujitvā ujuṁ kāyam paṇidhāya parimukham satim upaṭṭhapetvā so sato va assasati sato passasati||
pa-pe|| ||

Paṭinissaggānupassī assasissāmī ti sikkhati||
paṭinissaggānupassī passasissāmī ti sikkhati|| ||

13. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu dīghaṁ vā assasanto Dīgham assasāmīti pajānāti||
dīghaṁ vā passasanto Dīgham passasāmī ti pajānāti||
rassaṁ vā assasanto||
... pe ...||
sabbakāyapaṭisaṁvedī ... pe ... passambhayaṁ kāyasaṅkhāram Assasissāmī ti sikkhati||
passambhayaṁ kāyasaṅkhāram Passasissāmīti sikkhati||
kāye kāyanupassī bhikkhave bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
taṁ kissa hetu|| ||

14. Kāyāññatarāham bhikkhave etam vadāmi yad idam assāsapassāsaṁ||
tasmā ti ha bhikkhave kāye kāyanupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

15. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu {pītipaṭisaṁvedī}||
... pe ...||
sukhapatisaṁvedī cittasaṅkhārapatisaṁvedī||
passambhayaṁ cittasaṅkhāram Assasissāmī ti sikkhati||
passambhayaṁ cittasaṅkhāram Passasissāmī ti sikkhati||
vedanāsu vedanānupassī bhikkhave bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
taṁ kissa hetu|| ||

16. Vedanāññatarāhaṁ bhikkhave etaṁ vedāmi yad idam assāsapassāsānam sādhukam manasikāraṁ||
tasmā ti ha bhikkhave vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhadomanassaṁ

[page 337]

17. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu cittapaṭisaṁvedī abhippamodayaṁ cittaṁ||
samādahaṁ cittaṁ||
vimocayaṁ cittaṁ Assasissāmīti sikkhati||
vimocayaṁ cittam Passasissāmī ti sikkhati||
citte cittānupassī bhikkhave bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ||
tam kissa hetu|| ||

18. Nāham bhikkhave muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānasatisamādhibhāvanaṁ vadāmi||
tasmā ti ha bhikkhave citte cittānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

19. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu aniccānupassī||
pā||
virāgānupassī||
nirodhānupassī||
paṭinissaggānupassī Assasissāmīti sikkhati||
paṭinissaggānupassī Passasissāmīti sikkhati||
dhammesu dhammānupassī bhikkhave bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyyaloke abhijjhādomanassaṁ||
so yan taṁ hoti abhijjhādomanassānam pahānaṁ tam paññāya disvā sādhu ajjhupekkhitā hoti||
tasmā ti ha bhikkhave dhammesu dhammānupassī bhikkhu tasmiṁ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṁ|| ||

20. Evam bhāvito kho bhikkhave ānāpānasatisamādhi evam bahulīkato cattāro satipaṭṭhāne paripūreti|| ||

II.

21. Katham bhāvitā ca bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā katham bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti|| ||

22. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati upaṭṭhitasati||
tasmiṁ samaye sati hoti asammuṭṭhā||
yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā

[page 338]

satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
satisambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūrim gacchati||
so tathā sato viharanto taṁ dhammam paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṁsam āpajjatī|| ||

23. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu tathā sato viharanto taṁ dhammam paññāya pacinati pavicarati parivīmaṁsam āpajjati||
dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
dhammavicayasambojjhaṅgam tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūrim gacchati||
tassa taṁ dhammam paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṁsam āpajjato āraddham hoti viriyam asallīnaṁ|| ||

24. Yasmim samaye bhikkhave bhikkhuno tam dhammam paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṁsam āpajjato araddhaṁ hoti viriyam asallīnaṁ||
viriyasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti {viriyasambojjhaṅgaṁ} tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
viriyasambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati||
āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā|| ||

25. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhuno āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā||
pītisambojjhaṅgo tasmim samaye bhikkhuno āraddho hoti||
pītisambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
pītisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūrim gacchati|| ||

Pītimanassa kāyo pi passambhati cittam pi passambhati|| ||

26. Yasmiṁ samaye bhikkhuno pītimanassa kāyo pi passambhati cittam pi passambhati||
passaddhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
passaddhisambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti

[page 339]

passaddhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

Passaddhakāyassa sukhino cittaṁ samādhiyati|| ||

27. Yasmim samaye bhikkhave bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṁ samādhiyati||
samādhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
samādhisambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
samādhisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūrim gacchati|| ||

So tathā samāhitaṁ cittaṁ sādhukam ajjhupekkhitā hoti|| ||

28. Yasmim samaye bhikkhave bhikkhu tathā samāhitaṁ cittam sādhukam ajjhupekkhitā hoti||
upekhāsambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
upekhāsambojjhaṅgam tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
upekhāsambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
upekhā{sambojjhaṅgo} {tasmiṁ} samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

29. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhu vedanāsu||
citte||
dhammesu dhammānupassī viharati upaṭṭhitasati||
tasmiṁ samaye sati hoti asammuṭṭhā|| ||

30. Yasmiṁ samaye bhikkhave bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā||
satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
{satisambojjhaṅgaṁ} tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
satisambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati||
... pe ...|| ||

So tathā samāhitaṁ cittam sādhukam ajjhupekkhitā hoti|| ||

31. Yasmim samaye bhikkhave bhikkhu tathā samāhitaṁ cittaṁ sādhukam ajjhupekkhitā hoti||
upekhāsambojjhaṅgo tasmiṁ samaye bhikkhuno āraddho hoti||
upekhāsambojjhaṅgaṁ tasmiṁ samaye bhikkhu bhāveti||
upekhāsambojjhaṅgo {tasmiṁ} samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṁ gacchati|| ||

32. Evam bhāvitā kho bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā evam bahulīkatā sattabojjhaṅge paripūrenti|| ||

[page 340]

III.|| ||

33. Katham bhāvitā ca bhikkhave satta bojjhaṅgā katham bahulīkatā vijjāvimuttim paripūrenti|| ||

34. Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgam bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ||
dhammavicayasambojjhaṅgaṁ bhāveti vivekavirāga- nirodha- vossaggapariṇamiṁ ... pe ... upekhāsam{bojjhaṅgam} bhāveti viveka° virāga° nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ|| ||

34. Evam bhāvitā kho bhikkhave satta bojjhaṅgā evam bahulīkatā vijjāvimuttim paripūrentī ti|| ||

 


 

17. Saṁyojanam

2. Ānāpānasatisamādhi bhikkhave bhāvito bahulīkato saṅyojanapahānāya saṁvattati|| ||

 


 

18. Anusayam

2. Anusayasamugghātāya saṁvattati|| ||

 


 

19. Addhānam

2. Addhānapariññāya saṁvattati|| ||

Vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

20. Asavakkhaya

2. Āsavānaṁ khayāya saṁvattati|| ||

3. Katham bhāvito ca bhikkhave ānāpānasatisamādhi katham bahulīkato saṅyojanapahānāya saṁvattati||
anusayasamugghātāya saṁvattati||
addhānapariññāya saṁvattati||
āsavānaṁ khayāya saṁvattati|| ||

4—10. Idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgaragato vā||
... pe ...|| ||

[page 341]

Yathā dutiyaṁ veyyākaranaṁ tathā bhikkhūnam kātabbaṁ|| ||

Paṭinissaggānupassī Assasissāmī ti sikkhati||
paṭinissaggānupassī passasissāmī ti sikkhati|| ||

11. Evam bhāvito kho bhikkhave ānāpānasatisamādhi evam bahulīkato saṅyojanapahānāya saṁvattati ... pe ... anusayasamugghātāya saṁvattati ... pe ... addhānapariññāya samvattatī ti ... pe ... āsavānam khayāya {saṁvattatī} ti|| ||

12. Ime cattāri suttā|| ||

Ānāpānasaṁyuttam dasamam|| ||

Vaggo dutiyo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Icchānaṅgalaṁ Kaṅkheyyaṁ||
Ānanda apare duve||
Bhikkhave bhikkhu dve vuttā||
Saṁyojanam Anusayaṁ||
Addhānam Āsavakkhayā ti|| ||

[page 342]

 


 

Book XI

Sotāpatti Saṁyutta

Chapter I. Veḷudvāra Vaggo

1. Rājā

1—2. Sāvatthi|| ||

Tatra kho etad avoca|| ||

3. Kiñcāpi bhikkhave rājā cakkavatti catunnaṁ dīpānam issariyādhipaccam rajjaṁ kāretvā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatim saggaṁ lokam upapajjati devānaṁ Tāvatiṁsānaṁ sahavyataṁ||
so tattha Nandane vane accharāsaṅghaparivuto dibbehi ca pañcahi kāmaguṇehi samappito {samaṅgibhūto} paricāreti||
so catuhi dhammehi asamannāgato|| ||

Atha kho so aparimutto ca nirayā aparimutto ca tiracchānayoniso||
aparimutto ca pettivisayā||
aparimutto ca apāyaduggativinipātā|| ||

4. Kiñcāpi bhikkhave ariyasāvako piṇḍiyā lopena yāpeti nantakāni ca dhāreti||
so catuhi dhammehi samannāgato|| ||

Atha kho so parimutto ca nirayā||
parimutto ca tiracchayoniyā||
parimutto ca pittivisayā||
parimutto ca apāyaduggativinipātā|| ||

Katamehi catuhi?|| ||

[page 343]

5. Idha bhikkhave ariyasāvako buddhe avecca pasādena samannāgato hoti||
Iti piso Bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadhammasārathi satthā devamanussānam buddho bhāgavā ti|| ||

6. Dhamme avecca pasādena samannāgato hoti|| ||

Svākkhāto Bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattam veditabbo viññāhī ti|| ||

7. Saṅghe avecca pasādena samannāgato hoti|| ||

Suppaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho||
ujupaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho||
ñāyapaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho||
sāmīcipaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho||
yad idaṁ cattāri purisayugāni aṭṭhapurisapuggalā esa Bhagavato sāvakasaṅgho||
āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalīkaraṇīyo anuttaram puññakhettaṁ lokassā ti|| ||

8. Ariyakantehi sīlehi samaññāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhūjissehi viññūpasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṁvattanikehi|| ||

9. Imehi catuhi dhammehi samannāgato hoti|| ||

10. Yo ca bhikkhave catunnam dīpānam paṭilābho yo ca catunnaṁ dhammānam paṭilābho|| ||

Catunnaṁ dīpānam paṭilābho catunnaṁ dhammānam paṭilābhassa kalaṁ nagghati soḷasinti|| ||

 


 

2. Ogadha or Saṭayhaṁ

3. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinīpātadhammo niyato sambodhiparāyano|| ||

Katamehi catuhi?|| ||

4. Idha bhikkhave ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti|| ||

Iti pi so Bhagavā arahaṁ ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

5—6. Dhamme||
{Saṅgho}|| ||

7. Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti||
akhaṇḍehi||
... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

[page 344]

8. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

9. Idam avoca Bhagavā idam vatvā Sugato etad avoca satthā|| ||

Yesaṁ saddhā ca sīlañca||
pasādo dhammadassanaṁ||
te ve kāle na paccanti||
brahmacariyogadhaṁ sukhan ti|| ||

 


 

3. Dighāvu

1. Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe|| ||

2. Tena kho pana samayena Dīghāvu upāsako ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno|| ||

3. Atha kho Dīghāvu upāsako pitaraṁ Jotikaṁ gahapatim āmantesi||
Ehi tvaṁ gahapati yena Bhagavā tenupasaṅkama||
upasaṅkamitvā mama vacanena Bhagavato pāde sīrasā vanda||
Dīghāvu bhante upāsako ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno||
so Bhagavato pāde sirasā vandati|| ||

Evaṁ ca vadehi Sādhu kira bhante Bhagavā yena Dīghāvussa upāsakassa nivesanaṁ tenupasaṅkamatu anukampam upādāyāti|| ||

Evaṁ tātā ti kho Jotiko gahapati Dīghāvussa upāsakassa paṭissutvā yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

4. Eka-m-antaṁ nisinno kho Jotiko gahapati Bhagavantam etad avoca||
Dīghāvu bhante upāsako ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno|| ||

So Bhagavato pāde sirasā vandati||
evañca vadeti Sādhu kira bhante Bhagavā yena Dīghāvussa upāsakassa nivesanaṁ tenupasaṅkamatu anukampam upādāyāti|| ||

Adhivāsesi Bhagavā tuṇhībhāvena|| ||

5. Atha kho Bhagavā nivāsetvā pattacīvaram ādāya yena Dīghāvussa upāsakassa nivesanaṁ tenupasaṅkami||

[page 345]

upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi||
nisajja kho Bhagavā Dīghāvum upāsakam etad avoca|| ||

Kacci te Dīghāvu khamanīyam kacci yāpanīyaṁ kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no abhikkamanti patikkamo sānam paññāyati no abhikkamoti|| ||

Na me bhante khamanīyaṁ na yāpanīyaṁ baḷhā me dukkhā abhikkamanti no patikkamanti abhikkamo sānam paññāyati no paṭikkamo ti|| ||

6. Tasmā ti ha te Dīghāvu evaṁ sikkhitabbaṁ||
Buddhe aveccappasādena samannāgato bhavissāmi||
Iti pi so Bhagavā arahaṁ ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
... pe ...|| ||

Dhamme||
... pe...||
Saṅghe||
... pe...||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato bhavissāmi akhaṇḍehi ... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

Evañhi te Dīghāvu sikkhitabban ti|| ||

7. Yānimāni bhante Bhagavatā cattāri sotāpattiyaṅgāni desitāni||
saṁvijjante te dhammā mayi ahañ ca tesu sandissāmi||
ahañ hi bhante buddhe aveccappasādena samannāgato||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehī ti|| ||

Tasmā ti ha tvam Dīghāvu imesu catusu sotāpattiyaṅgesu patiṭṭhāya cha vijjābhāgiye dhamme {uttariṁ bhāveyyāsi}|| ||

8. Idha tvam Dīghāvu sabbesaṅkhāresu aniccānupassī viharāhi||
anicce dukkhasaññī dukkhe anattasaññī pahānasaññī virāgasaññī nirodhasaññī ti|| ||

Evaṁ hi te Dīghāvu sikkhitabban ti|| ||

Ye me bhante Bhagavatā cha vijjābhāgiyā dhammā desitā||
saṁvijjante te dhammā mayi ahaṁ ca tesu dhammesu sandissāmi||
ahañhi bhante sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharāmi||
anicce dukkhasaññī dukkhe anattasaññī pahānasaññī virāgasaññī nirodhasaññī|| ||

9. Api ca me bhante evaṁ hoti māhevāyaṁ Jotiko gahapati mamaccayena vighātam āpajjīti|| ||

[page 346]

Mā tvaṁ tāta Dīghāvu evam manasākāsi|| ||

Iṅgha tvaṁ tāta Dīghāvu yad eva te Bhagavā āha tad eva tvaṁ sādhukam manasi karohī ti|| ||

10. Atha kho Bhagavā Dīghāvum upāsakam iminā ovādena ovaditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi|| ||

11. Atha kho Dīghāvu upāsako acirapakkantassa Bhagavato kālam akāsi|| ||

12. Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu||
eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantam etad avocuṁ||
Yo so bhante Dīghāvu nāma upāsako Bhagavatā saṅkhittena ovādena ovādito so kālaṅkato||
tassa kā gati ko abhisamparāyo ti|| ||

Paṇḍito bhikkhave Dīghāvu upāsako ahosi paccapādi dhammassānudhammaṁ na ca dhammādhikaraṇaṁ vihesesi|| ||

13. Dīghāvu bhikkhave upāsako pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyi anāvattidhammo tasmā lokā ti|| ||

 


 

4. Sāriputta 1

1. Ekaṁ samayam āyasmā ca Sāriputto ayasmā ca Ānando Sāvatthiyaṁ viharanti Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme|| ||

2. Atha kho āyasmā Ānando sāyaṇhasamayaṁ paṭisallānā vuṭṭhito||
... pe ...|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando āyasmantaṁ Sāriputtam etad avoca|| ||

3. Katīnam nu kho āvuso Sāriputta dhammānam samannāgamanahetu evam ayam pajā Bhagavatā vyākatā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā ti|| ||

[page 347]

Catunnaṁ kho āvuso dhammānaṁ samannāgamanahetu evam ayam pajā Bhagavatā vyākatā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

4. Idhāvuso ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti|| ||

Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
{Saṅghe}||
ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

5. Imesaṁ kho āvuso catunnaṁ dhammānaṁ samannāgamanahetu evam ayam pajā Bhagavatā vyākatā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā ti|| ||

 


 

5. Sāriputta 2

2. Atha kho āyasmā Sāriputto yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ Sāriputtam Bhagavā etad avoca|| ||

3. Sotāpattiyaṅgaṁ sotāpattiyaṅgan ti hidaṁ Sāriputta vuccati||
katamaṁ nu kho Sāriputta sotapattiyaṅgan ti|| ||

Sappurisasaṁsevo hi bhante sotāpattiyaṅgaṁ||
saddhammasavanaṁ sotāpattiyaṅgaṁ||
yonisomanasikāro sotāpattiyaṅgaṁ||
dhammānudhammapaṭipatti sotāpattiyaṅgan ti|| ||

Sādhu Sāriputta sādhu Sāriputta||
sappurisasaṁsevo-dhammānudhammapaṭipatti sotāpattiyaṅgaṁ|| ||

4. Soto soto ti ha Sāriputta vuccati||
katamo nu kho Sāriputta soto ti|| ||

Ayam eva hi bhante ariyo aṭṭhaṅgiko maggo soto||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhī ti|| ||

Sādhu sādhu Sāriputta||
ayam eva hi Sāriputta ariyo aṭṭhaṅgiko maggo soto||
seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi ... pe ...||
sammāsamādhi|| ||

[page 348]

5. Sotāpanno sotāpanno ti hidaṁ Sāriputta vuccati||
katamo nu kho Sāriputta sotāpanno ti|| ||

Yo hi bhante iminā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena samannāgato||
ayaṁ vuccati sotāpanno yoyam āyasmā evaṁ nāmo evaṁ gotto ti|| ||

Sādhu sādhu Sāriputta yo hi Sāriputta iminā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena samannāgato ayaṁ vuccati sotāpanno yoyaṁ āyasmā evaṁnāmo evaṅgotto ti|| ||

 


 

6. Thapatayo

1. Sāvatthi nidānaṁ|| ||

2. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū Bhagavato cīvarakammam karonti Niṭṭhitacīvaro Bhagavā temāsaccayena cārikam pakkamissatī tī|| ||

3. Tena kho pana samayena Isidattapurāṇā thapatayo Sādhuke paṭivasanti kenacid eva karaṇīyena||
assosuṁ kho Isidattapurāṇā thapatayo Sambahulā kira bhikkhū Bhagavato cīvarakammaṁ karonti Niṭṭhitacīvaro Bhagavā temāsaccayena cārikam pakkamissatī ti|| ||

4. Atha kho Isidattapurāṇā thapatayo magge purisaṁ ṭhapesuṁ||
Yadā tvam ambho purisa passeyyāsi Bhagavantam āgacchantam arahantaṁ sammāsambuddhaṁ||
atha kho amhākam āroceyyāsī ti|| ||

5. Dvīhatīhaṁ ṭhito kho so puriso addasa Bhagavantaṁ dūrato va āgacchantam||
disvā yena Isidattapurāṇā thapatayo tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Isidattapurāṇe thapatayo etad avoca||
Ayaṁ so bhante Bhagavā āgacchati arahaṁ sammāsambuddho||
yassa dāni kālam maññathā ti|| ||

6. Atha kho Isidattapurāṇā thapatayo yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā Bhāgavantam piṭṭhito pitthito anubandhiṁsu|| ||

7. Atha kho Bhagavā maggā okkamma yena aññataraṁ rukkhamūlaṁ tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi

[page 349]

Isidattapurāṇā pi kho thapatayo Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnā kho te Isidattapurāṇā thapatayo Bhagavantam etad avocuṁ|| ||

8. Yadā mayam bhante Bhagavantaṁ suṇāma Sāvatthiyā Kosalesu cārikam pakkamissatī ti||
hoti no tasmiṁ samaye anattamanatā hoti domanassaṁ Dūre no Bhagavā bhavissatī ti||
Yadā pana mayam bhante Bhagavantaṁ suṇāma Sāvatthiyā Kosalesu cārikam pakkanto tī||
hoti no tasmiṁ samaye anattamanatā hoti domanassaṁ Dūre no Bhagavā ti|| ||

9. Yadā mayam bhante Bhagavantaṁ suṇāma Kosalehi Malle cārikam pakkamissatī ti||
hoti no {tasmiṁ} samaye anattamatā hoti domanassaṁ Dūre no Bhagavā bhavissatī ti||
Yadā pana mayam bhante Bhagavantaṁ suṇāma Kosalehi Malle cārikam pakkanto ti||
hoti no tasmiṁ samaye anattamanatā hoti domanassaṁ Dūre no Bhagavā ti|| ||

10. Yadā mayam bhante suṇāma Bhagavantaṁ Mallehi Vajjim cārikam pakkamissatī ti||
hoti no tasmiṁ samaye anattamanatā hoti domanassaṁ Dūre no Bhagavā bhavissatī ti|| ||

Yadā pana mayam bhante Bhagavantaṁ suṇāma Mallehi Vajjiṁ cārikam pakkanto ti||
hoti no tasmiṁ samaye anattamanatā hoti domanassaṁ Dūre no Bhagavā ti|| ||

11. Yadā mayam bhante Bhagavantaṁ suṇāma Vajjīhi Kāsiṁ cārikam pakkamissatī ti||
hoti no tasmiṁ samaye anattamanatā hoti domanassaṁ Dūre no Bhagavā bhavissatī ti|| ||

Yadā pana mayam bhante Bhagavantaṁ suṇāma Vajjīhi Kāsim cārikam pakkanto ti||
hoti no tasmiṁ samaye anattamanatā hoti domanassaṁ Dūre no Bhagavā ti|| ||

12. Yadā mayam bhante Bhagavantam suṇāma Kāsīhi Magadhe cārikam pakkamissatī ti||
hoti no tasmiṁ samaye anattamanatā hoti domanassaṁ Dūre no Bhagavā bhavissatī ti

[page 350]

Yadā pana mayam bhante Bhagavantaṁ suṇāma Kāsīhi Māgadhe cārikam pakkanto ti hoti anappakā no tasmiṁ samaye anattamanatā hoti anappakaṁ domanassaṁ Dūre no Bhagavā ti|| ||

13. Yadā mayam bhante Bhagavantaṁ suṇāma Māgadhehi Kāsiṁ carikam pakkamissatī ti||
hoti no tasmiṁ samaye attamanatā hoti somanassaṁ Āsanne no Bhagavā bhavissatī ti|| ||

Yadā pana mayam bhante Bhagavantaṁ suṇāma Māgadhehi Kāsim cārikam pakkanto ti||
hoti no tasmiṁ samaye attamanatā hoti somanassaṁ Āsanne no Bhagavā ti|| ||

14. Yadā mayam bhante suṇoma Kāsīhi Vajjī ... pe ...|| ||

15. Vajjīhi [Malle]|| ||

16. Mallehi Kosale|| ||

17. Yadā pana bhante Bhagavantaṁ {suṇāma} Kosalehi Sāvatthiṁ cārikam pakkamissatī ti||
hoti no tasmiṁ samaye attamanatā hoti somanassam Āsanne no Bhagavā bhavissatī ti||
Yadā pana mayam bhante Bhagavantaṁ sunāma Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme ti||
anappakā no tasmiṁ samaye attamanatā hoti anappakaṁ somanassam Āsanne no Bhagavā ti|| ||

18. Tasmā ti ha thapatayo sambādho gharāvāso rajāpatho abbhokāso pabbajā alañca pana vo thapatayo appamādāyā ti|| ||

19. Atthi kho no bhante etamhā sambādhā añño sambādhataro ceva sambādhasaṅkhātataro cāti|| ||

[page 351]

Katamo pana vo thapatayo etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅkhātataro cā ti|| ||

20. Idha mayam bhante yadā rājā Pasenadī Kosalo uyyānabhūmiṁ niyyātukāmo hoti||
ye te rañño Pasenadissa Kosalassa nāgā opavayhā te kappetvā yā tā rañño Pasenadissa Kosalassa pajāpatiyo piyā manāpā tā ekam purato ekam pacchato nisīdāpema|| ||

Tāsaṁ kho pana bhante bhāginīnam evarūpo gandho hoti seyyathāpi nāma gandhakaraṇḍakassa tāvad eva vivariyamānassa yathā taṁ rājakaññānaṁ gandhena vibhūsitānaṁ||
tāsaṁ kho pana bhante bhaginīnam evarūpo kāyasamphasso hoti seyyathāpi nāma thulapicuno vā yathā taṁ rājakaññānaṁ sukhedhitānaṁ||
tasmiṁ kho pana bhante samaye nāgo pi rakkhitabbo hoti||
tā pi bhaginiyo rakkhitabbā||
attā pi rakkhitabbo hoti|| ||

21. Na kho pana mayam bhante abhijānāma tāsu bhaginīsu pāpakaṁ cittam uppādetā||
ayaṁ kho no bhante etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅkhātataro cā ti|| ||

22. Tasmā ti ha thapatayo sambādho gharāvāso rajāpatho abbhokāso pabbajā alaṁ ca pana vo thapatayo appamādāya|| ||

23. Catuhi kho thapatayo dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano||
katamehi catuhi|| ||

24. Idha thapatayo ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
... pe...||
Saṅghe||
vigatamalamaccherena cetasā agāram ajjhāvasati||
muttacāgo payatapāṇī vossaggarato yācayogo dānasaṁvibhāgarato|| ||

Ime hi kho thapatayo catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano

[page 352]

25. Tumhe kho thapatayo Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe||
Yaṁ kho pana kiñci kule deyyadhammaṁ sabban tam appaṭivibhattaṁ sīlavantehi kalyāṇadhammehi|| ||

26. Taṁ kim maññatha thapatayo||
katividhā te Kosalesu manussā ye tumhākaṁ samasamā yad idaṁ dāna{saṁvibhāge} ti|| ||

27. Lābhā no bhante suladdhaṁ no bhante yesaṁ no Bhagavā evam pajānātī ti|| ||

 


 

7. Veḷudvāreyyā

1. Evam me sutam ekam samayam Bhagavā Kosalesu cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhim yena Veḷudvāraṁ nāma Kosalānam brāhmaṇagāmo tad avasari|| ||

2. Assosuṁ kho te Veḷudvāreyyakā brāhmaṇagahapatikā Samaṇo khalu bho Gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito Kosalesu cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṁ Veḷudvāram anuppatto|| ||

Taṁ kho pana Bhagavantam Gotamam evaṁ kalyāṇakittisaddo abbhuggato||
Iti pi so Bhagavā arahaṁ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
so imaṁ lokam sadevakaṁ samārakaṁ sabrahmakam sassamaṇabrāhmaṇim pajam sadevamanussaṁ sayam abhiññā sacchikatvā pavedeti||
so dhammaṁ deseti ādikalyāṇam majjhe kalyāṇam pariyosāṇakalyānam sāttham savyañjanaṁ kevalaparipuṇṇam parisuddham brahmacariyam pakāseti|| ||

Sādhu kho pana tathārūpānam arahataṁ dassanaṁ hoti|| ||

[page 353]

3. Atha kho te Veḷudvāreyyakā brāhmaṇagahapatikā yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā appekacce Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu||
appekacce Bhagavatā saddhiṁ sammodiṁsu||
sammodaniyaṁ katham sārāṇīyaṁ vītisāretvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu||
appekacce yena Bhagavā tenañjaliṁ paṇāmetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu||
appekacce Bhagavato santike nāmagottaṁ sāvetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu||
appekacce tunhībhūtā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu|| ||

4. Eka-m-antaṁ nisinnā kho te Veḷudvareyyākā brāhmaṇagahapatikā Bhagavantam etad avocuṁ|| ||

Mayam bho Gotama evaṅkāmā evañchandā evamadhippāyā||
puttasambādhasayanam ajjhāvaseyyāma||
kāsikacandanam paccanubhaveyyāma||
mālāgandhavilepanam dhāreyyāma||
jātarūparajataṁ sādiyeyyāma||
kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokam upapajjeyyāma|| ||

Tesaṁ no bhavaṁ Gotamo amhākam evaṅkāmānam evañchandānam evamadhippāyānaṁ tathā dhammaṁ desetu yathā mayaṁ puttasambādhasayanam ajjhāvaseyyāma ... pe ... sugatiṁ saggam lokam upapajjeyyāmā ti|| ||

5. Attūpanāyikaṁ vo gahapatayo dhammapariyāyaṁ desissāmi||
tam suṇātha||
sādhukam manasi karotha bhāsissāmī ti|| ||

Evam bho ti kho te Veḷudvāreyyakā brāhmaṇagahapatikā Bhagavato paccassosuṁ|| ||

Bhagavā etad avoca|| ||

Katamo gahapatayo attūpanāyiko dhammapariyāyo|| ||

6. Idha gahapatayo ariyasāvako iti paṭisañcikkhati||
Ahaṁ kho smi jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikkūlo||
yo kho maṁ jīvitukāmam amaritukāmaṁ sukhakāmaṁ dukkhapaṭikkūlam jīvitā voropeyya na me tam assa piyam manāpaṁ|| ||

Ahañceva kho pana paraṁ jīvitukāmam amaritukāmam sukhakāmam dukkhapaṭikūlaṁ jīvitā voropeyyam||
parassa tam assa appiyam amanāpaṁ|| ||

Yo kho myāyaṁ dhammo appiyo amanāpo parassa peso dhammo appiyo amanāpo

[page 354]

yo kho myāyam dhammo appiyo amanāpo kathāhaṁ paraṁ tena saṁyojeyyan ti|| ||

So iti paṭisaṅkhāya attanā ca pānātipātā paṭivirato hoti||
paraṁ ca pāṇātipātā veramaṇiyā samādapeti||
pāṇātipātā veramaṇiyā vaṇṇam bhāsati|| ||

Evam assāyaṁ kāyasamācāro ti koṭiparisuddho hoti|| ||

7. Puna ca param gahapatayo ariyasāvako iti paṭisañcikkhati|| ||

Yo kho me adinnam theyyasaṅkhātam ādiyeyya||
na me tam assa piyam manāpam||
ahaṁ ce va kho pana parassa adinnam theyyasaṅkhātam ādiyeyyaṁ||
parassa pi tam assa appiyam amanāpaṁ|| ||

Yo kho myāyaṁ dhammo appiyo amanāpo parassa peso dhammo appiyo amanāpo||
yo kho myāyaṁ dhammo appiyo amanāpo kathāham paraṁ tena saṁyojeyyanti|| ||

So iti paṭisaṅkhāya attānañca adinnādānā paṭivirato hoti||
parañca adinnādānā veramaṇiyā samādapeti||
adinnādānā veramaṇiyā ca vaṇṇam bhāsati|| ||

Evam assāyam kāyasamācāro ti koṭiparisuddho hoti|| ||

8. Puna ca param gahapatayo ariyasāvako iti paṭisañcikkhati|| ||

Yo kho me dāresu cārittam āpajjeyya||
na me tam assa piyam manāpam||
ahaṁ ceva kho pana parassa dāresu cārittam āpajjeyyaṁ||
parassa pi tam assa appiyam amanāpaṁ||
yo kho myāyaṁ dhammo appiyo amanāpo parassa peso dhammo appiyo amanāpo||
kathāham paraṁ tena saṁyojeyyan ti||
so iti paṭisaṅkhāya attanā ca kāmesu micchācārā paṭivirato hoti||
paraṁ ca kāmesu micchācārā veramaṇiyā samādapeti||
kāmesu micchācārā veramaṇiyā ca vaṇṇam bhāsati|| ||

Evam assāyaṁ kāyasamācāro ti koṭiparisuddho ti|| ||

9. Puna ca paraṁ gahapatayo ariyasāvako iti patisañcikkhati|| ||

Yo kho me musāvādena attham bhañjeyya na me tam assa piyam manāpaṁ||
ahañ ceva kho pana parassa musāvādena attham bhañjeyyam parassa pi tam assa appiyam amanāpaṁ|| ||

Yo kho myāyaṁ dhammo appiyo amanāpo||
parassa peso dhammo appiyo amanāpo||

[page 355]

yo kho myāyaṁ dhammo appiyo amanāpo||
kathāham paraṁ tena saṁyojeyyan ti|| ||

So iti paṭisaṅkhāya attanā ca musāvādā paṭivirato hoti||
parañ ca musāvādā veramaṇiyā samādapeti||
musāvādā veramaṇiyā vaṇṇam bhāsati|| ||

Evam assāyam vacīsamācāro ti koṭiparisuddho hoti|| ||

10. Puna ca paraṁ gahapatayo ariyasāvako iti paṭisañcikkhati|| ||

Yo kho maṁ pisuṇāya vācāya mittehi bhedeyya na me tam assa piyam manāpam||
ahañ ceva kho pana paraṁ pisuṇāya vācāya mittehi bhedeyyaṁ parassa pi tam assa appiyam amanāpam ... pe ... Evaṁ assāyaṁ vācīsamācāro ti koṭiparisuddho hoti|| ||

11. Puna ca paraṁ gahapatayo ariyasāvako iti paṭisañcikkhati|| ||

Yo kho mam pharusāya vācāya samudācareyya na me tam assa piyam manāpam||
ahañ ceva kho pana param pharusāya vācāya samudācareyyam parassa pi tam assa appiyam amanāpaṁ|| ||

Yo kho myāyaṁ dhammo||
... pe ...|| ||

Evam assāyaṁ vacīsamācāro ti koṭiparisuddho hoti|| ||

12. Puna ca paraṁ gahapatayo ariyasāvako iti paṭisañcikkhati||
Yo kho mam sampabhāsena samphappalāpabhāsena samudācareyya na me tam assa piyam manāpaṁ||
ahañ ceva kho pana param sampabhāsena samphappalāpabhāsena samudācareyya||
parassa pi tam assa appiyam amanāpaṁ|| ||

Yo kho myāyam dhammo appiyo amanāpo parassa peso dhammo appiyo amanāpo||
yo myāyam dhammo appiyo amanāpo kathāham paraṁ tena saṁyojeyyanti|| ||

So iti patisaṅkhāya attanāca samphappalāpā paṭivirato hoti||
paraṁ ca samphappalāpā veramaṇiyā samādapeti||
samphappalāpā veramaṇiyā ca vaṇṇam bhāsati|| ||

Evam assāyam vacīsamācāro ti koṭiparisuddho hoti|| ||

13. So Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... sattha devamanussānaṁ buddho bhagavā ti|| ||

[page 356]

14. Dhamme|| ||

15. Saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti||
supaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho ... pe ... anuttaram puññakkhettam lokassā ti|| ||

16. Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi||
... pe ...
{samādhisaṁvattanikehi}|| ||

17. Yato kho gahapatayo ariyasāvako imehi sattahi saddhammehi samannāgato hoti||
imehi catuhi ākaṅkhiyehi ṭhānehi so ākaṅkhamāno attanā vā attānaṁ vyākareyya Khīṇanirayo mhi khīṇatiracchānayoniko khīṇapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto||
sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

18. Evaṁ vutte Veḷudvāreyyakā brāhmaṇagahapatikā Bhagavantam etad avocuṁ|| ||

Abhikkantaṁ bho Gotama||
... pe ...||
ete mayam bhagavantaṁ Gotamaṁ saraṇaṁ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca||
Upāsake no bhavaṁ Gotamo dhāretu ajjatagge pānupete saraṇaṁ gate ti|| ||

 


 

8. Giñjakāvasatha 1

1. Evaṁ me sutaṁ ekaṁ samayam Bhagavā Ñātike viharati Giñjakāvasathe|| ||

2. Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam etad avoca||
Sāḷho nāma bhante bhikkhu kālakato tassa kā gati ko abhisamparāyo||
Nandā nāma bhante bhikkhunī kālakatā tassā kā gati ko abhisamparāyo||
Sudatto nāma bhante upāsako kālakato tassa kā gati ko abhisamparāyo||
Sujātā nāma bhante upāsikā kālakatā tassā kā gati ko abhisamparāyo ti|| ||

3. Sāḷho Ānanda bhikkhu kālakato asavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi|| ||

Nandā Ānanda bhikkhunī kālakatā pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā opapātikā tattha parinibbāyinī anāvattidhammā tasmā lokā

[page 357]

Sudatto Ānanda upāsako kālakato tiṇṇaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā rāgadosamohānaṁ tanuttā sakadāgāmī sakid eva imaṁ lokam āgantvā dukkhassantaṁ karissati|| ||

Sujātā Ānanda upāsikā kālakatā tiṇṇam saññojañānaṁ pari-k-khayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā|| ||

4. Anacchariyaṁ kho panetam Ānanda yaṁ manussabhūto kālaṁ kareyya||
tasmim tasmiṁ ce maṁ kālakate upasaṅkamitvā etam attham paṭipucchissatha||
vihesā pesā Ānanda assa Tathāgatassa||
tasmā ti hānanda dhammādāsaṁ nāma dhammapariyāyaṁ desissāmi||
yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanā vā attānaṁ vyākareyya Khīṇanirayo mhi khīṇatiracchānayoniko khīnapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto||
sotāpanno hamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano|| ||

5. Katamo ca so Ānanda dhammādāso dhammapariyāyo||
yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanā va attānaṁ vyākareyya||
Khīṇanirayo mhi sotāpanno hamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano|| ||

6. Idha Ānanda ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti|| ||

Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
dhamme||
saṅghe||
ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

7. Ayaṁ kho so Ānanda dhammādāso dhammapariyāyo||
yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanā va attānaṁ vyākareyya khīṇanirayo mhi khīṇatiracchānayoniko khīnapittivisayo khīnāpāyaduggativinipāto||
sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

8. Tīṇi pi suttāni ekanidānāni|| ||

[page 358]

 


 

9. Giñjakāvasatha 2

2. Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca||
Asoko nāma bhante bhikkhu kālakato tassa kā gati ko abhisamparāyo||
Asokā nāma bhante bhikkhunī kālakatā ... pe ... Asoko nāma bhante upāsako kālakato ... pe ... Asokā nāma bhante upāsikā kālakatā tassā kā gati ko abhisamparāyo ti|| ||

3—6. Asoko Ānanda bhikkhu kālakato āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi|| ||

Purimaveyyākaraṇena ekanidānaṁ|| ||

7. Ayaṁ kho so Ānanda dhammādāso dhammapariyāyo yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkamāno attanā va attānam vyākareyya Khīṇanirayomhi||
khīṇatiracchāyoniko khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto||
sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

 


 

10. Giñjakāvasatha 3

2. Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca|| ||

Kakkaṭo nāma bhante Ñātike upāsako kālakato tassa kā gati kho abhisamparāyo||
Kāḷiṅgo nāma bhante Ñātike upāsako||
Nikato nāma bhante Ñatike upāsako||
Kaṭissaho nāma bhante||
Tuṭṭho nāma bhante||
Santuṭṭho nāma bhante||
Bhaddo nāma bhante||
Subhaddo nāma bhante Ñātike upāsake kālakato tassa kā gati ko abhisamparāyo ti|| ||

3. Kakkaṭo Ānanda upāsako kālakato pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā||
Kaḷiṅgo Ānanda

[page 359]

Nikato Ānanda||
Kaṭissaho Ānanda||
Tuṭṭho Ānanda||
Santuṭṭho Ānanda||
Bhaddo Ānanda||
Subhaddo Ānanda upāsako kālakato pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā||
sabbe ekagatikā kātabbā|| ||

4. Paropaññāsa Ānanda Ñātike upāsakā kālakatā pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanāṇam pari-k-khayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā|| ||

Sādhikanavuti Ānanda Ñātike upāsakā kālakatā tiṇṇaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā rāgadosamohānaṁ tanuttā sakadāgāmino sakid eva imaṁ lokam āgantvā dukkhassantaṁ karissanti|| ||

Cha atirekāni kho Ānanda pañcasatāni Ñātike upāsakā kālakatā tiṇṇaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā|| ||

5. Anacchariyaṁ kho panetam Ānanda yam manussabhūto kālaṁ kareyya|| ||

Tasmiṁ tasmiṁ ce maṁ kālakate {upasaṅkamitvā} etam attham paṭipucchissatha||
vihesā hesā Ānanda assa Tathāgatassa||
tasmā ti hānanda dhammādāsaṁ nāma dhammapariyāyaṁ desissāmi||
yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanā va attānam vyākareyya||
Khīṇanirayo mhi||
khīṇatiracchānayoniko khīnapittivisayo khīnāpāyaduggativinipāto||
sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano|| ||

6. Katamo ca so Ānanda dhammādāso dhammapariyāyo yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanā va attānaṁ vyākareyya ... pe ... niyato sambodhiparāyano|| ||

[page 360]

7. Idhānanda ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti|| ||

Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

7. Ayaṁ kho so Ānanda dhammādāso dhammapariyāyo yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanā va attānaṁ vyākareyya|| ||

Khīṇanirayo mhi||
khīṇatiracchānayoniko khīṇapittivisayo||
khīnāpāyaduggativinipāto||
sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

Veḷudvāravaggo pathamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Rājā Ogadha Dīghāvu||
Sāriputtāpare duve||
Thapatayo Veḷudvāreyyā||
Giñjakāvasathe tayo ti|| ||

 


 

Chapter II. Sahassaka- or Rājakārama Vaggo

11. Sahassa

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Rājakārāme|| ||

2. Atha kho sahassabhikkhunisaṅgho yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antam aṭṭhāsi|| ||

3. Eka-m-antaṁ ṭhitā kho tā bhikkhuniyo Bhagavā etad avoca||
Catuhi kho bhikkhuniyo dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano||
katamehi catuhi|| ||

4. Idha bhikkhuniyo ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

[page 361]

5. 6. Dhamme||
Saṅghe|| ||

7. Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi||
... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

8. Imehi kho bhikkhuniyo catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

 


 

12. Brāhmaṇā

1. 2. Sāvatthi nidānam|| ||

3. Brāhmanā bhikkhave udayagāminiṁ nāma paṭipadam paññāpenti||
te sāvakam evaṁ samādapenti|| ||

Ehi tvam ambho purisa kālasseva uṭṭhāya pācīnamukho yāhi||
so tvam mā semhaṁ parivajjehi||
mā papātaṁ||
mā khāṇum||
mā kaṇṭakaṁ ṭhānam||
mā candanikaṁ||
mā oḷigallaṁ||
yattha papāteyyāsi tattheva maraṇam āgaccheyyāsi||
Evaṁ tvam ambho purisa kāyassa bhedā param maraṇā sugatim saggam lokam upapajjissasīti|| ||

4. Taṁ kho panetam bhikkhave brāhmaṇānaṁ bālagamanam etam mūḷhagamanam etam na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṁvattati|| ||

Ahañ ca kho bhikkhave ariyassa vinaye udayagāminim paṭipadam paññāpemi||
yā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya {saṁvattati}|| ||

Katamā ca yā bhikkhave udayagāminī paṭipadā||
yā ekantanibbidāya ... pe ... nibbānāya saṁvattati|| ||

[page 362]

5. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā||
... pe ...||
satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe|| ||

Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

6. Ayaṁ kho sā bhikkhave udayagāminī patipadā yā ekantanibbidāya ... pe ... nibbānāya saṁvattatī ti|| ||

 


 

13. Ānanda

1. Ekam samayam āyasmā ca Ānando āyasmā ca Sāriputto Sāvatthiyaṁ viharanti Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme|| ||

2. Atha kho āyasmā Sāriputto sāyaṇhasamayam paṭisallāṇā vuṭṭhito yenāyasmā Ānando tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmatā Ānandena saddhiṁ sammodi||
sammodanīyaṁ katham sārāṇīyaṁ vītisāretva eka-m-antaṁ nisīdi||
ekam antam nisinno kho āyasmā Sāriputto āyasmantam Ānandam etad avoca|| ||

3. Katīnam kho āvuso Ānanda dhammānam pahānā katīnam dhammānaṁ samannāgamanahetu evam ayam pajā Bhagavatā vyākatā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā ti|| ||

4. Catunnaṁ kho āvuso dhammānam pahānā catunnam dhammānaṁ samannāgamanahetu evam ayam pajā Bhagavatā vyākatā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā ti||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

5. Yathārūpena kho āvuso Buddhe apasādena samannāgato assutāvā puthujjano kāyassa bhedā param maraṇā āpāyam duggatiṁ vinipātaṁ nirayam upapajjati||
tathārūpassa Buddhe appasādo na hoti

[page 363]

Yathārūpena ca kho avuso Buddhe aveccappasādena samannāgato sutavā ariyasāvako kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokam upapajjati||
tathārūpassa Buddhe aveccappasādo hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

6. Yathārūpena kho āvuso dhamme appasādena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhe- pa- maapāyaṁ dug- vinipātaṁ nirayam upapajjati||
tathārupassa dhamme aveccappasādo na hoti|| ||

Yathārūpena ca kho āvuso dhamme aveccappasādena samannāgato sutavā ariyasāvako kāyassa bhe- pa- ma- sugatiṁ saggaṁ lokam upapajjati||
tathārūpassa dhamme aveccappasādo hoti||
svākhyāto Bhagavatā dhammo ... pe ... viññūhīti|| ||

7. Yathārūpena kho āvuso saṅghe appasādena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhe- pa- ma- apāyam duggatiṁ vinipātaṁ nirayam upapajjati||
tathārūpassa saṅghe aveccappasādo na hoti|| ||

Yathārūpena ca kho āvuso saṅghe aveccappasādena samannāgato sutavā ariyasāvako kāyassa bhe- pa- ma- sugatiṁ saggaṁ lokam upapajjati||
tathārūpassa saṅghe aveccappasādo hoti||
supaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho ... pe ... anuttaram puññakkhettaṁ lokassā ti|| ||

8. Yathārūpena kho āvuso dussīlyena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhe- pa- ma- duggatiṁ vinipātaṁ nirayam uppajjati||
tathārūpassa dussīlena hoti|| ||

Yathārūpehi ca kho āvuso ariyakantehi sīlehi samannāgato sutavā ariyasāvako kāyassa bhe- pa- ma- sugatiṁ saggaṁ lokam upapajjati||
tathārūpassa ariyakantāni sīlāni honti akhaṇḍāni ... pe ... samādhisaṁvattanikāni|| ||

[page 364]

9. Imesaṁ kho āvuso catunnam dhammānam pahānā imesaṁ catunnaṁ dhammānaṁ samannāgamanahetu evam ayam pajā Bhagavatā vyākatā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā ti|| ||

 


 

14. Duggati

3. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato ariyasāvako sabbaduggatibhayam samatikkanto hoti||
katamehi catuhi|| ||

4—7. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ...||
satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Dhamme|| ||

Saṅghe|| ||

Ariyakantehi sīlehi samannāgāto hoti akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehi|| ||

8. Ime hi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako sabbaduggatibhayaṁ samatikkanto hotī ti|| ||

 


 

15. Duggati 2

3. Catuhi° °ariyasāvako sabbaduggativinipātabhayaṁ samatikkanto hoti|| ||

4—7. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe°|| ||

8. Imehi° ariyasāvako sabbaduggativinipātabhayaṁ samatikkanto hotī ti|| ||

 


 

16. Mittenāmaccā 1

3. Ye hi bhikkhave anukampeyyātha||
ye ca sotabbam maññeyyum mittā vā amaccā vā ñāti vā sālohitā vā||
te kho bhikkhave catusu sotāpattiyaṅgesu samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā||
katamesu catusu|| ||

[page 365]

4. Buddhe aveccappasāde samādapetabbā||
... pe ...||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe||
Ariyakantesu sīlesu samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā akhaṇḍesu ... pe ... samādhisaṁvattanikesu|| ||

5. Ye bhikkhave anukampeyyātha||
ye ca sotabbam maññeyyum mittā vā amaccā vā ñāti vā sālohitā vā te vo bhikkhave imesu catusu sotāpattiyaṅgesu samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā ti|| ||

 


 

17. Mittenāmaccā 2

3. Ye bhikkhave anukampeyyātha||
ye ca sotabbam maññeyyum mittā vā amaccā vā ñātīvā sālohitā vā||
te vo bhikkhave catusu sotāpattiyaṅgesu samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā||
katamesu catusu|| ||

4. Buddhe aveccappasāde samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Siyā bhikkhave catunnam mahābhūtānam aññathattam pathavīdhatuyā āpodhātuyā tejodhātuyā vāyodhātuyā||
na tv eva Buddhe aveccappasādenasamannāgatassa ariyasāvakassa siyā aññathattaṁ||
tatridam aññathattaṁ|| ||

So vata Buddhe aveccappasādena samannāgato ariyasāvako nirayaṁ vā tiracchānayonim vā pittivisayaṁ vā upapajjissatī ti||
netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

5—6. Dhamme|| ||

{Saṅghe}|| ||

7. Ariyakantesu sīlesu samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhapetabbā||
akhaṇḍesu ... pe ... samādhisaṁvattanikesu|| ||

Siyā bhikkhave catunnam mahābhūtānam aññathattam pathavidhatuyā āpo° tejo° vāyodhātuyā||
na tv eva ariyakantehi sīlehi samannāgatassa ariyasāvakassa siyā aññathattam

[page 366]

tatridam aññathattam|| ||

So vata ariyakantehi sīlehi samannāgato ariyasāvako nirayaṁ vā tiracchānayoniṁ vā pittivisayaṁ vā uppajjissatī ti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

8. Ye bhikkhave anukampeyyātha||
ye ca sotabbam maññeyyum mittā vā amaccā vā ñatī vā sālohitā vā||
te vo bhikkhave imesu catusu sotāpattiyaṅgesu samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā ti|| ||

 


 

18. Devacārika 1

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Atha kho āyasmā Mahā-Moggalāno seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāham pasāreyya pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya||
evam eva Jetavane antarahito devesu Tāvatiṁsesu pātur ahosi|| ||

3. Atha kho sambahulā Tāvatiṁsakāyikā devatāyo yenāyasmā Mahā-Moggalāno tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā āyasmantam Mahā-Moggalānam abhivādetvā ekam antam aṭṭhaṁsu|| ||

Eka-m-antaṁ ṭhitā kho tā devatāyo āyasmā Mahā-Moggalāno etad avoca|| ||

4. Sādhu kho āvuso Buddhe aveccappasādena samannāgamanaṁ hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Buddhe aveccappasādena samannāgamanahetu kho āvuso evam idhekacce sattā kāyassa bhedā param maraṇā sugatim saggaṁ lokam upapajjatī ti|| ||

5.6. Sādhu kho āvuso dhamme||
Saṅghe|| ||

7. Sādhu kho āvuso ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṁ hoti ākhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattānikehi|| ||

[page 367]

Ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho āvuso evam idhekacce sattā kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokam upapajjantī ti|| ||

8. Sādhu kho mārisa Moggalāna Buddhe aveccappasādena samannāgamanaṁ hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ...||
satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Buddhe aveccappasādena samannāgamana hetu kho mārisa Moggalāna evam idhekacce sattā kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokam upapajjanti|| ||

9—11. Sādhu kho mārisa Moggalāna dhamme||
... pe ...||
{saṅghe}||
ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṁ hoti akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehi|| ||

Ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho mārisa Moggalāna evam idhekacce sattā kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokam upapajjantī ti|| ||

 


 

19. Devacārika 2

1. Ekam samayaṁ āyasmā Mahā-Moggalāno Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārame|| ||

2—7. Atha kho āyasmā Mahā-Moggalāno seyyathāpi nāma balavā puriso ... pe ...|| ||

8—11. Sādhu kho mārisa- osattā kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggam lokam upapannā ti|| ||

 


 

20. Devacārika 3

2. Atha kho Bhagavā seyyathāpi nāma balavā puriso||
... pe ...||
evam eva Jetavane antarahito devesu Tāvatiṁsesu pātur ahosi|| ||

3. Atha kho sambahulā Tāvatiṁsakāyikā devatāyo yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antam aṭṭhaṁsu

[page 368]

Eka-m-antaṁ ṭhitā kho tā devatāyo Bhagavā etad avoca|| ||

4—7. Sādhu kho āvuso Buddhe aveccappasādena samannāgamanaṁ hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Buddhe aveccappasādena samannāgamanahetu kho āvuso evam idhekacce sattā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā|| ||

Sādhu kho āvuso Dhamme||
... pe...||
Saṅghe|| ||

Ariyakantehi sīlehi samannāgamanam hoti akhaṇḍehi||
... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

Ariyakantehi sīlehi samannāgamana hetu kho āvuso evam idhekacce sattā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā ti|| ||

8—11. Sādhu kho mārisa Buddhe aveccappasādena samannāgamanaṁ hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Buddhe aveccappasādena samannāgamanahetu kho mārisa evam ayam pajā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā|| ||

Sādhu kho mārisa Dhamme|| ||

{Saṅghe}||
ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṁ hoti akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehi|| ||

Ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho mārisa evam ayam pajā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā ti|| ||

Sahassakavaggo dutiyo|| ||

Uddānaṁ|| ||

Sahassa Brāhmaṇā Ānando||
Duggati apare duve||
Mittenāmaccā dve vuttā||
tayo ca Devacārikā ti|| ||

[page 369]

 


 

Chapter III. Saraṇāni Vaggo

21. Mahānāma 1

1. Evam me sutaṁ ekaṁ samayam Bhagavā Sakkesu viharati Kapilavatthusmiṁ Nigrodhārāme|| ||

2. Atha kho Mahānāmo sakko yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Mahānāmo sakko Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Idam bhante Kapilavatthu iddhaṁ ceva phitañca bahujanam ākiṇṇamanussam sambādhavyūhaṁ|| ||

So khvāham bhante Bhagavantaṁ vā {payirupāsitvā} manobhāvanīye vā bhikkhū sāyaṇhasamayaṁ Kapilavatthum pavisanto bhante na pi hatthinā samāgacchāmi||
bhante na pi assena samāgacchāmi||
bhante na pi rathena samāgacchāmi||
bhante na pi sakaṭena samāgacchāmi||
bhante na pi purisena samāgacchami||
tassa mayham bhante {tasmiṁ} samaye mussateva Bhagavantam ārabbha sati||
mussati dhammam arabbha sati||
mussati saṅgham ārabbha sati|| ||

Tassa mayham bhante evaṁ hoti||
Imamhi cāhaṁ samaye kālaṁ kareyyaṁ kā mayhaṁ gati ko abhisamparāyo ti|| ||

4. Mā bhāyi Mahānāma mā bhāyi Mahānāma||
apāpakaṁ te maraṇam bhavissati apāpikā kālaṅkiriyā|| ||

Yassa kassaci Mahānāma dīgharattaṁ saddhāparibhāvitaṁ cittaṁ sīlaparibhāvitaṁ cittaṁ sutaparibhāvitaṁ cittaṁ cāgaparibhāvitaṁ cittam paññaparibhāvitaṁ cittaṁ||
tassa yo hi khvāyaṁ kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpittikasambhavo odanakummāsupacayo aniccucchādanaparimaddana-bhedana-viddhaṁsanadhammo tam idheva kākā vā khādanti gijjhā vā khādanti kulalā vā khādanti sunakhā vā khādanti sigālā va khādanti vividhā vā pāṇakajātā khādanti

[page 370]

Yañca khvassa cittaṁ dīgharattaṁ saddhāparibhāvitam sīla-suta-cāga-paribhāvitaṁ||
tam uddhagāmi hoti visesagāmi|| ||

5. Seyyathā pi Mahānāma puriso sappikumbham vā telakumbham vā gambhīram udakarahadam ogāhetvā bhindeyya||
tatra yā assa sakkharā vā kaṭhalā vā sā adhogāmī assa||
yañca khvassa tatra sappi vā telaṁ vā tam uddhaṅgāmī assa visesāgamī|| ||

Evam eva kho Mahānāma yassa kassaci dīgharattaṁ saddhāparibhāvitaṁ cittaṁ sīlasuta-cāga-paññāparibhāvitaṁ cittaṁ||
tassa hoti khvāyam kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpittikasambhavo odanakummāsupacayo aniccucchādana-parimaddana-bhedanaviddhaṁsanadhammo||
tam idheva kākā vā khādanti||
gijjhā vā khā-||
kulalā vā khā-||
sunakhā vā khā-||
sigālā vā khā-||
vividhā vā pāṇakajātā khādanti|| ||

Yañca khvassa taṁ cittaṁ dīgharattaṁ saddhāparibhāvitaṁ sīla-suttacāgapaññā paribhāvitaṁ||
tam uddhaṅgāmī hoti visesagāmī|| ||

6. Tuyhaṁ kho pana Mahānama dīgharattaṁ saddhaparibhāvitaṁ cittam sīla-suta-cāga-paññāparibhāvitaṁ cittam

[page 371]

mā bhāyi Mahānāma mā bhāyi Mahānāma apāpakaṁ te maraṇam bhavissati apāpikā kālakiriyā ti|| ||

 


 

22. Mahānāma 2

1. Evaṁ me sutaṁ-|| ||

2. Atha kho Mahānamo-|| ||

3. Idam bhante Kapilavatthu-|| ||

4. Mā bhāyi Mahānāma ma bhāyi Mahānāma apāpakaṁ te maraṇam bhavissati apāpikā kālakiriyā|| ||

Catuhi kho Mahānāma dhammehi samannāgato ariyasāvako nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro|| ||

Katamehi catuhi?|| ||

5. Idha Mahānāma ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
{Saṅghe}|| ||

Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti||
akhaṇḍehi ... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

6. Seyyathā pi Mahānāma rukkho pācinaninno pācīnapoṇo pācīnapabbhāro||
so mūle chinne katamena papateyyā ti|| ||

Yena bhante ninno yena poṇo yena pabbhāro ti|| ||

Evam eva kho Mahānāma imehi catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako nibbhānaninno nibbānapoṇo nibbānapabbhāro ti|| ||

 


 

23. Godhā (or Mahānāma 3)

1. Kapilavatthunidānaṁ|| ||

2. Atha Kho Mahānāmo sakko yena Godhā sakko tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Godhaṁ sakkam etad avoca|| ||

[page 372]

3. Katīhi tvam Godhe dhammehi samannāgataṁ sotāpannam puggalam ājānasi||
avinipātadhāmmaṁ niyataṁ sambodhiparāyanan ti|| ||

Tīhi khvāham Mahānāma dhammehi samannāgataṁ sotāpannam puggalam ājānāmi avinipātadhammam niyatam sambodhiparāyanaṁ|| ||

Katamehi tīhi?|| ||

4. Idha Mahānāma ariyāsavako Buddha aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
{Saṅghe} aveccappasādena samannāgato hoti||
supaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho||
... pe ...||
anuttaram puññakhettaṁ lokassā ti|| ||

Imehi khvāham Mahānāma tīhi dhammehi samannāgataṁ sotāpannam puggalam ājānāmi||
avinipātadhammam niyataṁ sambodhiparāyanaṁ|| ||

5. Tvam pana Mahānāma katīhi dhammehi samannāgataṁ sotāpannaṁ puggalam ājānāsi avinipātadhammaṁ niyatam sambodhiparāyanan ti|| ||

Catuhi khvāham bho Godhe dhammehi samannāgatam sotāpannam puggalam ājānāmi avinipātadhammaṁ niyataṁ sambodhiparāyanaṁ||
katamehi catuhi|| ||

Idha Godhe ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti|| ||

Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
{Saṅghe}||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehi|| ||

Imehi khvāham Godhe catuhi dhammehi samannāgataṁ sotāpannam puggalam ājānāmi avinipātadhammaṁ niyataṁ sambodhiparāyanan ti|| ||

6. Āgamehi tvam Mahānāma āgamehi tvam Mahānāma||
Bhagavā va etaṁ jāneyya etehi dhammehi samannāgatam vā asamannāgataṁ vā ti|| ||

Āyāma Godhe yena Bhagavā tenupasaṅkameyyāma||
upasaṅkamitvā Bhagavato etam attham ārocessāmā ti|| ||

[page 373]

7. Atha kho Mahānāmo sakko Godhā ca sakko yena Bhagavā tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antam nisīdiṁsu||
Eka-m-antaṁ nisinno kho Mahānāmo sakko Bhagavantam etad avoca|| ||

8. Idhāham bhante yena Godhā sakko tenupasaṅkamiṁ||
upasaṅkamitvā Godhaṁ sakkam etad avocaṁ||
katīhi tvaṁ Godhe dhammehi samannāgatam sotāpannam puggalam ājānāsi avinipāta- ni- sambodhi-|| ||

Evam vutte bhante Godhā sakkho mam etad avoca|| ||

Tīhi khvāham Mahānāma dhammehi samannāgataṁ sotāpannam puggalam ājānāmi avi- ni- sambodhi-||
katamehi tīhi|| ||

Idha Mahānāma ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti|| ||

Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti||
supaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho||
... pe ...||
anuttaram puññakkhettaṁ lokassā ti|| ||

Imehi khvāham Mahānāma tīhi dhammehi samannāgataṁ sotāpannam puggalam ājānāmi avi- ni- sambodhi-|| ||

Tvam pana Mahānāma katīhi dhammehi samannāgataṁ sotāpannam puggalam ājānāsi avini- ni- sambodhiparāyanan ti|| ||

9. Evaṁ vuttāham bhante Godham sakkam etad avocam|| ||

Catuhi khvāham Godhe dhammehi samannāgatam sotāpannam puggalam ājānāmi avi- ni- sambodhi-|| ||

Katamehi catuhi?|| ||

Idha Godhe ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti|| ||

Iti pi so Bhagavā||
... pe ...||
satthā devamanussānam Buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe||
ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi|| ||

... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

Imehi khvāhaṁ Godhe catuhi dhammehi samannāgatam sotāpannam puggalam ājānāmi avini- ni- sambodhiparāyanan ti|| ||

Evam vutte bhante Godhā sakko mam etad avoca||
Āgamehi tvam Mahānāma āgamehi tvam Mahānāma||
Bhagavā va etam jāneyya etehi dhammehi samannāgatam vā asamannāgataṁ vā ti|| ||

[page 374]

10. Idha bhante kocid eva dhammasamuppādo uppajjeyya||
ekato assa Bhagavā ekato bhikkhusaṅgho||
yeneva Bhagavā tenevāham assaṁ evam pasannam mam bhante Bhagavā dhāretu|| ||

11. Idha bhante kocid eva dhammasamuppādo uppajjeyya||
ekato assa Bhagavā ekato bhikkhusaṅgho bhikkhunīsaṅgho ca yeneva Bhagavā tenevāham assam evam pasannam mam bhante Bhagavā dhāretu|| ||

12. Idha bhante kocid eva dhammasamuppādo uppajjeyya||
ekato assa Bhagavā ekato bhikkhusaṅgho bhikkhunīsaṅgho upāsakā ca yeneva Bhagavā tenevāham assam evam pasannam mam bhante Bhagavā dhāretu|| ||

13. Idha bhante kocid eva dhammasamuppādo uppajjeyya||
ekato assa Bhagavā ekato bhikkhusaṅgho bhikkhu{nīsaṅgho} upāsakā upāsikāyo ca yeneva Bhagavā tenevāham assaṁ||
evam pasannam mam bhante Bhagavā dhāretu|| ||

14. Idha bhante kocid eva dhammasamuppādo uppajjeyya||
ekato assa Bhagavā ekato bhikkhusaṅgho bhikkhu{nīsaṅgho} upāsakā upāsikāyo sadevako ca loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇapajā sadevamanussā||
yeneva Bhagavā tenevāham assam evam pasannaṁ mam bhante Bhagavā dhāretū ti|| ||

15. Evaṁvādiṁ tvam Godhe Māhānāmaṁ sakkaṁ kiṁ vadesī ti|| ||

Evaṁvādāham bhante Mahānāmaṁ sakkaṁ na kiñci vadāmi aññatra kalyāṇā aññatra kusalā ti|| ||

[page 375]

 


 

24. Sarakāni or Saraṇāni 1

1. Kapilavatthu nidānaṁ|| ||

2. Tena kho pana samayena Sarakāni sakko kālakato hoti so Bhagavatā vyākato sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

3. Tatra sudam sambahulā Sakkā saṅgamma samāgamma ujjhāyanti khīyanti vipācenti||
Acchariyam vata bho abbhutaṁ vata bho etthadāniko na sotāpanno bhavissati||
yatra hi nāma Sarakāni sakko kālakato so Bhagavatā vyākato sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

Sarakāni sakko sikkhādubbalyam āpādi majjapānam apāyī ti|| ||

4. Atha kho Mahānāmo sakko yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā ekam antam nisīdi||
ek- an- ni- kho Mahānamo sakko Bhagavantam etad avoca|| ||

5. Idha bhante Sarakāni sakko kālakato so Bhagavatā vyākato sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

Tatra sudam bhante sambahulā Sakkā saṅgamma samāgamma ujjhāyanti bhīyanti vipācenti Acchariyaṁ vata bho abbhutaṁ vata bho etthadāniko na sotāpanno bhavissati||
yatra hi nāma Sarakāṇi sakko kālakato so Bhagavatā vyākato sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

Sarakāni sakko sikkhādubbalyam āpādi majjapānam apāyīti|| ||

Yo so Mahānāma dīgharattam upāsako Buddhaṁ saraṇaṁ gato dhammaṁ sa- gato saṅghaṁ sa- gato kathaṁ vinipātam gaccheyya|| ||

6. Yañ hi tam Mahānama sammāvadamāno vadeyya Dīgharattam upāsako buddham- dhammam- saṅghaṁ- saraṇaṁ gato ti||
Sarakānisakkaṁ sammāvadamāno vadeyya|| ||

[page 376]

Sarakāni Mahānāma sakko dīgharattam upāsako Buddhaṁdhammaṁ- saṅghaṁ saraṇaṁ gato so kathaṁ vinipātam gaccheyya|| ||

7. Idha Mahānāma ekacco puggalo Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe|| ||

Hāsapañño javanapañño vimuttiyā ca samannāgato|| ||

So āsavanānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttim paññāvimuttim diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati||
Ayam pi kho Mahānāma puggalo parimutto nirayā||
parimutto tiracchānayoniyā||
parimutto pittivisayā||
parimutto apāyaduggativinipātā|| ||

8. Idha pana Mahānāma ekacco puggalo Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā||
... pe ...||
satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe||
hāsapañño javanapañño na ca vimuttiyā samannāgato|| ||

So pañcannam orambhāgiyānam saṅyojanānaṁ pari-k-khayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo asmā lokā|| ||

Ayam pi kho Mahānāma puggalo parimutto nirayā parimutto tiracchāyoniyā||
parimutto pittivisayā||
parimutto apāyaduggati vinipātā|| ||

9. Idha pana Mahānāma ekacco puggalo Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ...||
satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe||
na hāsapañño na javanapañño na ca vimuttiyā samannāgato||
so tiṇṇam saṅyojanānam pari-k-khayā rāgadosamohānaṁ tanuttā sakadāgāmi hoti sakid eva imaṁ lokam āgantvā dukkhassantaṁ karoti|| ||

Ayam pi kho Mahānāma puggalo parimutto nirayā parimutto tiracchānayoniyā||
parimutto pittivisayā parimutto apāyaduggativinipātā|| ||

[page 377]

10. Idha pana Mahānāma ekacco puggalo Buddhe aveccappasadena-||
Dhamme||
Saṅghe||
na hāsapañño na javanapañño na vimuttiyā samannāgato||
so tiṇṇaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā sotāpanno hoti avinipātadhammo sambodhiparāyano ti|| ||

Ayam pi kho Mahānāma puggalo parimutto nirayā parimutto tiracchānayoniyā parimutto pittivisayā parimutto apāyaduggativinipātā|| ||

11. Idha pana Mahānāma ekacco puggalo na heva kho Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
na dhamme||
na {saṅghe}||
na hāsapañño na javanapañño na ca vimuttiyā samannāgato||
api cassa ime dhammā honti||
saddhindriyaṁ viriyindriyaṁ satindriyaṁ samādhindriyaṁ paññindriyaṁ||
Tathāgatapaveditā cassa dhammā paññāya mattaso nijjhānaṁ khamanti|| ||

Ayam pi kho Mahānāma puggalo agantā nirayaṁ agantā tiracchānayoniṁ agantā pittivisayam agantā apāyaduggativinipātaṁ|| ||

12. Idha pana Mahānāma ekacco puggalo na heva kho Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
na Dhamme||
na Saṅghe||
na hāsapañño na javanapañño||
na ca vimuttiyā samannāgato||
api cassa dhammā honti saddhindriyaṁ||
... pe ...||
paññindriyaṁ||
Tathāgate cassa saddhāmattam hoti pemamattaṁ|| ||

Ayam pi kho puggalo agantā nirayam agantā tiracchānayonim agantā pittivisayaṁ agantā apāyaduggativinipātaṁ|| ||

13. Ime ce pi Mahānāma mahāsālā subhāsitaṁ dubbhāsitam ājāneyyuṁ||
ime cāham mahāsāle vyākareyyaṁ Sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā ti||
kimaṅga pana Sarakāniṁ sakkaṁ||
Sarakāni Mahānāma sakko maraṇakāle sikkhaṁ samādiyī ti|| ||

[page 378]

 


 

25. Sarakāni or Saraṇāni 2

1. Kapilavatthunidānaṁ|| ||

2. Tena kho pana samayena Sarakāni-|| ||

3. Tatra sudaṁ sambahulā sakkā- -Etthadaniko na sotāpanno bhavissati||
-sambodhisamparāyano ti|| ||

Sarakāni sakko sikkhāya aparipūrakārī ahosī ti|| ||

4. Atha kho Mahānāmo -etad avoca|| ||

5. Idha bhante Sarakāni sakko- -etthadāniko na sotapanno bhavissati- -sambodhiparāyano ti|| ||

Sarakāni sakko sikkhāya aparipūrakārī ahosī ti|| ||

Yo so Mahānama- -kathaṁ vinipātam gaccheyya|| ||

6. Yañ hi tam Mahānama sammāvadamano- -so katham vinipātaṁ gaccheyya|| ||

7. Idha Mahānāma ekacco puggalo Buddhe ekantagato hoti abhippasanno||
Iti pi so Bhagavā- -parimutto apāyaduggativinipātā|| ||

8. Idha pana Mahānāma ekacco puggalo Buddhe ekantagato hoti abhippasanno||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussāṇam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe|| ||

Hāsapañño javanapañño vimuttiyā ca samannāgato||
so pañcannam orambhāgiyānam pari-k-khayā antarāparinibbāyī hoti||
upahaccaparinibbāyī hoti||
{sasaṅkhārapavirinibbāyī} hoti||
asaṅkhāraparinibbāyī hoti||
uddhaṁsoto hoti akaniṭṭhagāmī|| ||

Ayam pi kho Mahānāma puggalo parimutto nirayā ... pe ...parimutto apāyaduggativinipātā|| ||

9. Idha pana Mahānāma ekacco puggalo Buddhe ekantagato hoti abhippasanno||
Iti pi so Bhagavā||
Dhamme||
{Saṅghe}||
na hāsapañño na javanapañño na ca vimuttiyā samannāgato||
so tiṇṇaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā rāgadosamohānaṁ tanuttā sakadāgāmī hoti sakid eva imaṁ lokam āgantvā dukkhassantaṁ karoti||
ayam pi kho Mahānāma puggalo parimutto nirayā

[page 379]

... pe ...parimutto apāyaduggativinipātā|| ||

10. Idha pana Mahānama ekacco puggalo Buddhe ekantagato hoti abhippasanno||
Iti pi so Bhagavā ti... pe ...
Dhamme||
{Saṅghe}||
na hāsapañño na javanapañño na ca vimuttiyā samannāgato||
so tiṇṇam saṅyojanānam pari-k-khayā sotapanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano||
ayam pi kho Mahānāma puggalo parimutto nirayā ... pe ...parimutto apāyaduggativinipātā|| ||

11. Idha pana Mahānāma ekacco puggalo Buddhe na heva kho Buddhe ekantagato hoti abhippasanno||
na Dhamme||
na {Saṅghe}||
na hāsa-||
api cassa ime dhammā honti saddhindriyam ... pe ...||
paññindriyaṁ||
-nijjhānaṁ khamanti||
ayam pi kho Mahānāma puggalo agantā nirayaṁ-apāyaduggativinipātaṁ|| ||

12. Idha pana Mahānāma ekacco puggalo na heva kho Buddhe ekantagato hoti abhippasanno||
na Dhamme||
na {Saṅghe}-||
-na ca vimuttiyā samannāgato||
api cassa ime dhammā honti||
saddhindriyaṁ ... pe ...||
paññindriyaṁ||
Tathāgate cassa saddhāmattam hoti pemamattaṁ||
ayam pi kho Mahānāma ayantā-||
-apāyaduggatinininipātaṁ|| ||

13. Seyyathā pi Mahānāma dukkhettaṁ dubbhūmi avihatakhānukam bījāni cassu khaṇḍāni pūtini vātātapahatām asārāni asukhasayitāni||
devo ca na sammādhāram anupaveccheyya|| ||

Api nu tāni bījāni vuddhiṁ viruḷhiṁ vepullam āpajjeyyum tī|| ||

No hetam bhante|| ||

Evam eva kho Mahānama idha dhammo dvākkhāto hoti duppavedito anīyāniko anupasamasaṁvattanike asammāsambuddhappavedito||
idam aham dukkhettasmiṁ vadāmi||

[page 380]

tasmiṁ ca dhamme sāvako viharati dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī idam ahaṁ dubbījasmiṁ vadāmi|| ||

14. Seyyathā pi Mahānāma sukhettaṁ subhūmi suvihatakhāṇukaṁ bījāni cassu akhaṇḍāni apūtīni avātātapahatāni sārāni sukhasahitāni||
devo ca sammādhāram anupaveccheyya|| ||

Api nu tāni bījāni vuddhiṁ virūḷhiṁ vepullam āpajjeyyun ti|| ||

Evam bhante|| ||

Evam eva kho Mahānāma idha dhammo svākkhāto hoti supavedito nīyāniko upasamasaṁvattaniko sammāsambuddhapavedito idam ahaṁ sukhettasmiṁ vadāmi||
tasmiṁ ca dhamme sāvako viharati dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī idam aham subījasmiṁ vadāmi||
{kimaṅga} pana Sarakānisakkaṁ||
Sarakāni Mahānāma sakko maraṇakāle sikkhāya paripūrakarī ahosī ti|| ||

 


 

26. Dussilya 1 or Anāthapiṇḍika 1

1. Sāvatthi nidānaṁ|| ||

2. Tena kho pana samayena Anāthapiṇḍiko gahapati ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno|| ||

3. Atha kho Anāthapiṇḍiko gahapati aññataram purisam āmantesi||
Ehi tvam ambho purisa yenāyasmā Sāriputto tenupasaṅkama||
upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato Sāriputtassa pāde sirasā vanda||
Anāthapiṇḍiko bhante gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno||
so āyasmato Sāriputtassa pāde sirasā vandatī ti||
evañca vadeti|| ||

Sādhu kira bhante āyasmā Sāriputto yena Anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanam tenupasaṅkamatu anukampam upādāyā ti|| ||

[page 381]

Evam bhante ti kho so puriso Anāthapiṇḍikassa gahapatissa patissutvā yenāyasmā Sāriputto tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Sāriputtam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

4. Eka-m-antaṁ nisinno kho so puriso āyasmantaṁ Sāriputtam etad avoca|| ||

Anāthapiṇḍiko bhante gahapati ābā- duk- bāla-||
so āyasmato Sāriputtassa pāde si- van-||
evañca vadeti||
Sādhu kira bhante āy- Sāriputto yena Anā- gahapatissa nivesanaṁ tenupasaṅkamatu anukampam upādāyā ti|| ||

Adhivāsesi kho āy- Sāriputto tuṁhībhāvena|| ||

5. Atha kho āy- Sāriputto pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya āyasmatā Ānandena pacchā samaṇena yena Anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesananaṁ tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi|| ||

Nisajja kho āyasmā Sāriputto Anāthapiṇḍikaṁ gahapatim etad avoca|| ||

Kacci te gahapati khamanīyaṁ kacci yāpanīyaṁ kacci dukkhā vedanā patikkamanti no abhikkamati paṭikkamo sānam paññāyati no abhikkamo ti|| ||

Na me bhante khamanīyaṁ na yāpanīyaṁ bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti abhikkamo sānam paññāyati no paṭikkamo ti|| ||

6. Yathārūpena kho gahapati Buddhe appasādena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayam upapajjati||
tathārūpo te Buddhe appasādo natthi atthi ca kho te gahapati Buddhe aveccappasādo||
Iti pi so Bhagavā||
la... pe ...||
satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Tañ ca pana te Buddhe aveccappasādam attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭipassambheyyuṁ|| ||

7. Yathārūpena kho gahapati dhamme appasādena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā param maraṇā apā- dug- vini- nirayam upapajjati

[page 382]

tathārūpo te dhamme appasādo natthi||
atthi ca kho te gahapati dhamme aveccappasādo||
Svākkhāto Bhagavatā dhammo||
... pe ...||
paccattaṁ veditabbo viññūhīti|| ||

Tañ ca pana te dhamme aveccappasādam attani samanapassato ṭhānaso vedanā paṭippassambheyyuṁ|| ||

8. Yathārūpena kho gahapati saṅghe appasādena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā param maraṇā apā- dug- vi- nirayam uppajjati||
tathārūpo te saṅghe appasādo natthi||
atthi ca kho te gahapati saṅghe aveccappasādo||
Supaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho ... pe ... anuttaram puññakkhettaṁ lokassā ti|| ||

Tañ ca pana te saṅghe aveccappasādam attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭippassambheyyuṁ|| ||

9. Yathārūpena kho gahapati dussīlyena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā param maraṇā apādug- vini- nirayam uppajjati||
tathārupan te dussīlyaṁ natthi||
atthi ca kho te gahapati ariyakantāni sīlāni||
la... pe ...||
samādhisaṁvattanikāni|| ||

Tāni ca pane te ariyakantāni sīlāni attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭipassambheyyuṁ|| ||

10. Yathārupāya kho gahapati micchādiṭṭhiyā samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā pa- ma- apā- dugvi- nirayam uppajjati||
tathārūpā te micchādiṭṭhi natthi||
atthi ca kho te gahapati sammādiṭṭhi|| ||

Tañ ca pana te sammādiṭṭhim attani samanupassato thānaso vedanā passambheyyuṁ|| ||

11. Yathārūpena kho gahapati micchāsaṅkappena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā- -nirayam uppajjati||
tathārūpo te {micchāsaṅkappo} natthi||
atthi ca kho te gahapati sammāsaṅkappo|| ||

Tañ ca pana te {sammāsaṅkappam} attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭipassambheyyuṁ|| ||

[page 383]

12. Yathārupāya kho gahapati micchāvācāya samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā- -nirayam upapajjati||
tathārūpā te micchāvācā natthi||
atthi ca kho te gahapati sammāvācā|| ||

Tañ ca pana te sammāvācam attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭipassambheyyuṁ|| ||

13. Yathārūpena kho gahapati micchākammantena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā- -nirayam upapajjati||
tathārūpo te micchākammanto natthi||
atthi ca kho te gahapati sammākammanto||
tañ ca pana te sammākammantam attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭipassambheyyuṁ|| ||

14. Yathārūpena kho gahapati micchā-ājīvena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā- -nirayam upapajjati ti||
tathārūpo te micchā-ājīvo natthi||
atthi ca kho te gahapati sammā-ājīvo|| ||

Tañ ca pana te sammā-ājīvam attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭipassambheyyuṁ|| ||

15. Yathārūpena kho gahapati micchāvāyāmena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā- -nirayam uppajjati||
tathārūpo te micchāvāyāmo natthi||
atthi ca kho te gahapati sammāvāyāmo|| ||

Tañ ca pana te sammāvāyāmam attani samanupassato ṭhanaso vedanā paṭipassambheyyuṁ|| ||

16. Yathārūpāya kho gahapati micchāsatiyā samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā- -nirayam upapajjati||
tathārupā te micchāsati natthi||
atthi ca kho te gahapati sammāsati||
etañ ca pana te sammāsatim attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭipassambheyyuṁ|| ||

17. Yathārūpena kho gahapati micchāsamādhinā samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā- -nirayam upapajjati||
tathārūpo te micchāsamādhi natthi|| ||

Atthi ca kho te gahapati sammāsamādhi|| ||

Tañ ca pana te sammāsamādhim attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭipassambheyyuṁ|| ||

[page 384]

18. Yathārūpena kho gahapati micchāñāṇena samannāgato assutavā puthujjano kāyassa bhedā- -nirayam upapajjati||
tathārūpaṁ te micchāñāṇaṁ natthi|| ||

Atthi ca kho te gahapati sammāñāṇam|| ||

Tañ ca pana te sammāñānam attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭipassambheyyuṁ|| ||

19. Yathārūpāya kho gahapati micchāvimuttiyā {samannāgato} assutavā puthujjano kāyassa bhedā- -nirayam upapajjati||
tathārūpā te micchāvimutti natthi|| ||

Atthi ca kho te gahapati sammāvimutti||
tañ ca pana te sammāvimuttim attani samanupassato ṭhānaso vedanā paṭippassambheyyunti|| ||

20. Atha kho Anāthapiṇḍikassa gahapatissa ṭhānaso vedanā paṭipassambhiṁsu|| ||

21. Atha kho Anāthapiṇḍiko gahapati āyasmantaṁ ca Sāriputtam āyasmantaṁ ca Ānandaṁ sakeneva thālipākena parivisi|| ||

22. Atha kho Anāthapiṇḍiko gahapati upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Sāriputtam bhuttāviṁ onitapattapānim aññataraṁ nīcam āsanaṁ gahetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

23. Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho Anāthapiṇḍikam gahapatim āyasmā Sāriputto imāhi gāthāhi anumodi|| ||

Yassa saddhā Tathāgate||
acalā supatiṭṭhitā|| ||

sīlañca yassa kalyāṇaṁ||
ariyakantam pasaṁsitaṁ|| ||

Saṅghe pasādo yassatthi||
ujubhūtañ ca dassanaṁ||
Adaliddo ti tam āhu||
amoghaṁ tassa jīvitaṁ|| ||

Tasmā saddhaṁ ca sīlañca||
pasādaṁ dhammadassanaṁ||
anuyuñjetha medhāvī||
saram buddhānasāsanan ti|| ||

24. Atha kho āyasmā Sāriputto Anāthapiṇḍikaṁ gahapatim imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi|| ||

[page 385]

25. Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantam Ānandam Bhagavā etad avoca|| ||

26. Handa kuto nu tvam Ānanda āgacchasi divādivassā ti|| ||

Āyasmatā bhante Sāriputtena Anāthapiṇḍiko gahapati iminā ca iminā ca ovādena ovadito ti|| ||

Paṇḍito Ānanda Sāriputto mahāpañño Ānanda Sāriputto|| ||

Yatra hi nāma cattāri sotāpattiyaṅgāni dasahi ākarehi vibhajissatī ti|| ||

 


 

27. Dussīlyam 2 or Anāthapiṇḍika 2

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Tena kho pana samayena Anāthapiṇḍiko gahapati ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno|| ||

3.4. Atha kho Anāthapiṇḍiko gahapati aññataram purisam āmantesi|| ||

Ehi tvam ambho purisa yenāyasmā Ānando tenupasaṅkama||
upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato Ānandassa pāde sirasā vanda ... pe ...|| ||

5. Atha kho āyasmā Ānando pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanam tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi||
nisajja kho āyasmā Ānando Anāthapiṇḍīkaṁ gahapatim etad avoca|| ||

Kacci te gahapati khamanīyam kacci yāpanīyaṁ kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no abhikkamanti paṭikkamo sānam paññāyati no abhikkamo ti|| ||

Na me bhante khamanīyaṁ na yāpanīyaṁ bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti abhikkamo sānam paññāyati no patikkamo ti|| ||

[page 386]

6. Catuhi kho gahapati dhammehi samannāgatassa assutavato puthujjanassa hoti uttāso hoti chambhitattaṁ hoti samparāyikam maraṇabhayaṁ||
katamehi catuhi|| ||

7. Idha gahapati assutavā puthujjano buddhe appasādena samannāgato hoti||
tañ ca panassa Buddhe appasādam attani samanupassato hoti uttāso hoti chambhitattaṁ hoti samparāyikam maraṇabhayam|| ||

Puna ca param gahapati assutavā puthujjano Dhamme appasādena samannāgato hoti||
tañ ca panassa dhamme appasādam attani samanupassato hoti uttāso hoti chambhitattaṁ hoti samparāyikam maraṇabhayaṁ|| ||

Puna ca paraṁ gahapati assutavā puthujjano Saṅghe appasādena samannāgato hoti||
tañ ca panassa saṅghe appasādam attani samanupassato hoti uttāso hoti chambhitattam hoti samparāyikam maraṇabhayam|| ||

Puna ca param gahapati assutavā puthujjano dussīlyena samannāgato hoti||
tañ ca panassa dussīlyam attani samanupassato hoti uttāso hoti chambhitattaṁ hoti samparāyikam maraṇabhayaṁ|| ||

Imehi kho gahapati catuhi dhammehi samannāgatassa assutavato puthujjanassa hoti uttāso hoti chambhitattam hoti samparāyikam maraṇabhayaṁ|| ||

8. Catuhi kho gahapati dhammehi samannāgatassa sutavato ariyasāvakassa na hoti uttāso na hoti chambhitattam na hoti samparāyikam maraṇabhayaṁ||
katamehi catuhi|| ||

Idha gahapati sutavā ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā||
... pe ...||
satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
tañ ca panassa buddhe aveccappasādam attani samanupassato na hoti uttāso na hoti chambhitattaṁ na hoti samparāyikam maraṇabhayaṁ|| ||

Puna ca paraṁ gahapati sutavā ariyasāvako Dhamme||
[pe] ||
{Saṅghe} [pe] ||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehi||
tāni ca panassa ariyakantāni sīlāni attani samanupassato na hoti uttāso na hoti chambhitattaṁ na hoti samparāyikam maraṇabhayaṁ

[page 387]

Imehi kho gahapati catuhi dhammehi samannāgatassa sutavato ariyasāvakassa na hoti uttāso na hoti chambhitattaṁ na hoti samparāyikam maraṇabhayan ti|| ||

9. Nāham bhante Ānanda bhāyāmi||
kyāham bhāyissāmi||
ahañhi bhante Buddhe aveccappasādena samannāgato homi||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānaṁ buddha bhagavā ti||
Dhamme ... pe ...{Saṅghe} ... pe ...Yāni cimāni bhante Bhagavatā gihisāmīcikāni sikkhāpadāni desitāni nāhaṁ tesaṁ kiñci attani khaṇḍaṁ samanupassāmī ti|| ||

10. Lābhā te gahapati||
suladdhan te gahapati||
sotāpattiphalam tayā gahapati vyākatan ti|| ||

 


 

28. Duveram or Anāthapiṇḍika 3

1. Sāvatthi nidānaṁ|| ||

2. Atha kho Anāthapiṇḍiko gahapati yena Bhagavā tenupa-||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho Anāthapiṇḍikam Bhagavā etad avoca|| ||

3. Yato kho gahapati ariyasāvakassa pañcabhayāni verāni vūpasantāni ca honti||
catuhi ca sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti||
ariyo cassa ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti supaṭividdho||
so ākaṅkhamāno attanā va attānaṁ vyākareyya Khīṇanirayo mhi khīṇatiracchānayoniyo khīṇapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano|| ||

Katamāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti|| ||

4. Yaṁ gahapati pāṇātipātī pāṇātipātapaccayā diṭṭhadhammikam pi bhayaṁ veram pasavati samparāyikam pi bhayaṁ veram pasavati cetasikam pi dukkhaṁ domanassam paṭisaṁvediyati

[page 388]

pāṇātipātā paṭiviratassa evan tam bhayam veraṁ vūpasantaṁ hoti|| ||

Yaṁ gahapati adinnādāyī|| ||

Yaṁ gahapati kāmesu micchācārī|| ||

Yaṁ gahapati musāvādī|| ||

Yaṁ gahapati surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī surāmerayamajjapamādaṭṭhānapaccayā diṭṭhadhammikam pi bhayaṁ veram pasavati samparāyikam pi bhayaṁ veram pasavati cetasikam pi dukkhaṁ domanassam paṭisaṁvediyati||
surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratassa evan tam bhayam veram vūpasantaṁ hoti|| ||

Imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti|| ||

5. Katamehi catuhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti|| ||

Idha gahapati ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Dhamme||
{Saṅghe}||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

Imehi catuhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti|| ||

6. Katamo cassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti supaṭividdho|| ||

Idha gahapati ariyasāvako paṭiccasamuppādam yeva sādhukam yoniso manasi karoti||
Iti imasmiṁ sati idaṁ hoti||
imassuppadā idam uppajjati||
Iti imasmim asati idaṁ na hoti||
imassa nirodhā idam nirujjhati yad idam avijjapaccayā saṅkhārā||
saṅkhārapaccayā viññānaṁ||
... pe ...|| ||

Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti|| ||

Avijjāya tv eva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho||
... pe ...|| ||

Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti|| ||

[page 389]

Ayam assa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti supaṭividdho|| ||

7. Yato kho gahapati ariyasāvakassa imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti||
imehi catuhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti||
ayaṁ cassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti supaṭividdho||
so ākaṅkhamāno attanā va attānaṁ vyākareyya Khīṇanirayo mhi khīṇatiracchānayoniyo khīṇapittivisayo khīnāpāyaduggativinipāto sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

 


 

29. Bhayam or Bhikkhu

1. Sāvatthinidānam|| ||

2. Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā tenupa-||
upasaṅkamitvā ... pe ... ekam antam nisīdiṁsu|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavā etad avoca|| ||

3—6. ... pe ...||
... pe ...|| ||

7. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imāni pañcabhayāni verāni vūpasantāni honti||
imehi catuhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti||
ayaṁ cassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti supaṭividdho|| ||

So ākaṅkamāno attanā va attānaṁ vyākareyya Khīṇanirayo mhi khīṇatiracchānayoniyo khīṇapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpanno ham asmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

 


 

30. Licchavi or Nandaka

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Mahāvane Kuṭāgārasālāyaṁ|| ||

2. Atha kho Nandako licchavimahāmatto yena Bhagavā {tenupasaṅkami}||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho Nandakaṁ licchavimahāmattam Bhagavā etad avoca|| ||

Catuhi kho Nandaka dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano

[page 390]

katamehi catuhi?|| ||

3. Idha Nandaka ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
{Saṅghe}||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

Imehi kho Nandaka catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano|| ||

4. Imehi ca pana Nandaka catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako āyunā samyutto hoti dibbena pi mānussena pi||
vaṇṇena saṁyutto hoti ... pe ... sukhena saṁyutto hoti||
yasena saṁyutto hoti||
adhipateyyena samyutto hoti dibbena pi mānussena pi|| ||

5. Taṁ kho panāhaṁ Nandaka nāññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā sutvā vadāmi||
api ca yad eva mayā sāmaṁ ñātaṁ sāmaṁ diṭṭhaṁ sāmaṁ viditaṁ tad evāhaṁ vadāmī ti|| ||

6. Evam vutte aññataro puriso Nandakaṁ licchaviṁ mahāmattaṁ etad avoca||
Nahānakālo bhante ti|| ||

Alaṁ dāni bhaṇe etena bāhirena nahānena alam idam ajjhattaṁ nahānaṁ bhavissati yad idam Bhagavati pasādo ti|| ||

Sarakānivaggo tatiyo|| ||

Tassa uddānaṁ|| ||

Mahānāmena dve vuttā||
Godhā ca Saraṇā duve.||
Dussīlyena dve vuttā|| ||

Duverena Bhayena ca||
Licchavidasamo vutto||
Vaggo tena pavuccatī ti|| ||

[page 391]

 


 

Chapter IV. Puṇṇabhisanda Vaggo

31. Abhisanda 1

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Cattāro me bhikkhave puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
ayam pathamo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro|| ||

4. Puna ca param bhikkhave ariyasāvako Dhamme aveccappasādena samannāgato hoti||
Svākkhāto Bhagavatā dhammo ... pe ... paccattaṁ veditabbo viññūhī ti||
ayam dutiyo puññābhisando kusalābhisando sakhassāhāro|| ||

5. Puna ca param bhikkhave ariyasāvako saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti||
supaṭipanno Bhagavato sāvakasaṅgho ... pe ... anuttaram puññakkhettaṁ lokassā ti||
ayam tatiyo puññābhisando kusalābhisando sukhassā hāro|| ||

6. Puna ca param bhikkhave ariyasāvako Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehi||
ayaṁ catuttho puññābhisando kusalābhisandosukhassāhāro|| ||

7. Ime kho bhikkhave cattāro puññābhisandā kusalābhisandā {ukhassāhārā} ti|| ||

 


 

32. Abhisanda 2

2. Cattāro me bhikkhave puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti|| ||

Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti

[page 392]

Ayam pathamo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro|| ||

4.5. Puna ca param bhikkhave ariyasāvako ... pe ... Dhamme||
{Saṅghe}|| ||

6. Puna ca param bhikkhave ariyasāvako vigatamalamaccherena cetasā agāram ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇī vossaggarato yācayogo {dānasaṁvibhāgarato}||
ayaṁ catuttho puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro|| ||

7. Ime kho bhikkhave cattāro puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā ti|| ||

 


 

33. Abhisanda 3

2. Cattāro me bhikkhave puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā||
katame cattāro|| ||

3—5. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe° °Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā° °bhagavāti||
Dhamme||
{Saṅghe}|| ||

6. Paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato hoti ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā|| ||

Ayam catuttho puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro|| ||

7. Ime kho bhikkhave cattāro puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā ti|| ||

 


 

34. Devapada 1

1. Sāvatthinidānaṁ|| ||

2. Cattārimāni bhikkhave devānaṁ devapadāni avisuddhānam sattānam visuddhiyā apariyodātānaṁ sattānaṁ pariyodapanāya|| ||

Katamāni cattāri?|| ||

3. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Idam pathamaṁ devānam devapadam avisuddhānaṁ sattānaṁ visuddhiyā apariyodātānaṁ sattānam pariyodapanāya|| ||

[page 393]

4—6. Puna ca bhikkhave ariyasāvako Dhamme||
{Saṅghe}||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

Idaṁ catutthaṁ devānaṁ devapadam avisuddhānaṁ sattānaṁ visuddhiyā apariyodātānaṁ sattānam pariyodapanāya|| ||

7. Imāni kho bhikkhave cattāri devānam devapadāni avisuddhānaṁ sattānaṁ visuddhiyā apariyodātānaṁ sattānam pariyodapanāyā ti|| ||

 


 

35. Devapadam 2

2. Cattārimani bhikkhave devānaṁ devapadāni avisuddhānaṁ sattānaṁ visuddhiyā apariyodātānaṁ sattānam pariyodapanāya||
katamāni cattāri|| ||

3. Idha bhikkhave ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavāti|| ||

So iti paṭisañcikkhati||
Kiṁ nu kho devānaṁ devapadan ti||
so evam pajānati||
Abyāpajjha parame khvāham etarahi deve suṇāmi na ca kho panāham kiñci byābādhemi tasaṁ vā thāvaraṁ vā||
addhāhaṁ devapadadhammasamannāgato viharāmī ti|| ||

Idam pathamaṁ devānam devapadam avisuddhānaṁ sattānaṁ visuddhiyā apariyodātānaṁ sattānaṁ {pariyodapanāya}|| ||

4.5. Puna ca param bhikkhave ariyasāvako Dhamme||
{Saṅghe}|| ||

6. Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi||
la... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

So iti paṭisañcikkhati||
Kiṁ nu kho devānaṁ devapadan ti|| ||

So evam pajānāti abyāpajjha parame khvāhaṁ etarahi deve suṇāmi na kho panāhaṁ kiñci vyābādhemi tasaṁ vā thāvaraṁ vā||
addhāham devapadadhammasamannāgato vihārāmī ti|| ||

Idaṁ catutthaṁ devānam devapadam avisuddhānam sattānaṁ visuddhiyā apariyodātānaṁ sattānam {pariyodapanāya}

[page 394]

7. Imāni kho bhikkhave cattāri devānam devapadāni avisuddhānam sattānaṁ visuddhiyā apariyodātānaṁ sattānam pariyodapanāyā ti|| ||

 


 

36. Sabhāgatam

2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgataṁ attamanā devā sabhāgataṁ kathenti|| ||

Katamehi catuhi?|| ||

3. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā ti|| ||

Yā tā devatā Buddhe aveccappasādena samannāgatā ito cutā tatrūpapannā||
tāsam evaṁ hoti||
Yathārūpena kho mayam Buddhe aveccappasādena samannāgatā tato cutā idhūpapannā||
ariyasāvako pi tathārūpena Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti Ehī ti devānaṁ santike ti|| ||

4.5. Puna ca param bhikkhave ariyasāvako Dhamme||
{Saṅghe}|| ||

6. Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi||
la... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

Yā tā devatā ariyakantehi sīlehi samannāgatā ito cutā tatrūpapannā||
tāsam evaṁ hoti|| ||

Yatharūpehi kho mayam ariyakantehi sīlehi samannāgatā tato cutā idhūpapannā ariyasāvako pi tathārūpehi ariyakantehi sīlehi samannāgato Ehī ti devānaṁ santike ti|| ||

7. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgatam attamanā devā sabhāgataṁ kathentī ti|| ||

[page 395]

 


 

37. Mahānāmo

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Sakkesu viharati Kapilavatthusmiṁ Nigrodhārāme|| ||

2. Atha kho Mahānāmo sakko yena Bhagavā tenupasaṅkami ... pe ...Eka-m-antaṁ nisinno kho Mahānāmo sakko Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Kittāvatā nu kho bhante upāsako hotī ti|| ||

Yato kho Mahānāma Buddhaṁ saraṇaṁ gato hoti||
dhammaṁ saraṇaṁ gato hoti||
saṅghaṁ saraṇam gato hoti||
ettāvatā kho Mahānāma upasako hotī ti|| ||

4. Kittāvatā pana bhante upāsako sīlasampanno hotī ti|| ||

Yato kho Mahānāma upāsako pāṇātipātā paṭivirato hoti||
adinnādāna paṭivirato hoti||
kāmesu micchācārā paṭivirato hoti||
musāvadā paṭivirato hoti||
surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti||
ettāvatā kho Mahānāma upāsako sīlasampanno hotī ti|| ||

5. Kittāvatā pana bhante upāsako saddhāsampanno hotī ti|| ||

Idha Mahānāma upāsako saddho hoti saddahati Tathāgatassa bodhim||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

Ettāvatā kho Mahānāma upāsako saddhāsamannāgato hotī ti|| ||

6. Kittāvatā pana bhante upāsako cāgasampanno hotī ti|| ||

Idha Mahānāma upāsako vigatamalamaccherena cetasā agāram ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇī vossaggarato yācayogo dānasaṁvibhāgarato||
ettāvatā kho Mahānāma upāsako cāgasampanno hotī ti|| ||

7. Kittāvatā pana bhante upāsako paññāsampanno hotī ti|| ||

Idha Mahānāma upāsako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā||
ettāvatā kho Mahānāma upāsako paññāsampanno hotī ti|| ||

[page 396]

 


 

38. Vassam

2. Seyyathā pi bhikkhave upari pabbate thullaphusitake deve vassante tam udakaṁ yathāninnam pavattamānam pabbatakandarapadarasākhā paripūreti||
pabbatakandarapadarasākhā paripūrā kussubbhe paripūreti||
kussubbhā paripūrā mahāsobbhe paripūrenti||
mahāsobbhā paripūrā kunnadiyo paripūrenti||
kunnadiyo paripūrā mahānadiyo paripūrenti||
mahānadiyo paripūrā mahāsamuddasāgaram paripūrenti|| ||

3. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa yo ca Buddhe aveccappasādo||
yo ca dhamme aveccappasādo yo ca saṅghe aveccappasādo||
yāni ca ariyakāntāni sīlāni||
ime dhammā sandamānā pāraṁ gantvā āsavānaṁ khayāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

39. Kāḷi

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Sakkesu viharati Kapilavatthusmiṁ Nigrodhārāme|| ||

2. Atha kho Bhagavā pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya yena Kāḷigodhāya sākiyāniyā nivesanaṁ tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi|| ||

3. Atha kho Kāḷigodhā sākiyānī yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho Kāligodham sākiyānim etad avoca|| ||

Catuhi kho Godhe dhammehi samannāgatā ariyasāvikā sotapannā hoti avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā|| ||

Katamehi catuhi?|| ||

4. Idha Godhe ariyasāvikā Buddhe aveccappasādena samannāgatā hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavāti||
Dhamme||
Saṅghe|| ||

Vigatamalamaccherena cetasā agāram ajjhāvasati muttacāgā payatapāṇī vossaggaratā yācayogā dānasaṁvibhāgaratā

[page 397]

Imehi kho Godhe catuhi dhammehi samannāgatā ariyasāvikā sotāpannā hoti avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā ti|| ||

5. Yānimāni bhante Bhagavatā cattāri sotāpattiyaṅgāni desitāni saṁvijjante te dhammā mayi ahañca tesu dhammesu sandissāmi||
ahaṁ hi bhante Buddhe aveccappasādena samannāgatā||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā ti|| ||

Dhamme||
Saṅghe|| ||

Yaṁ kho pana kiñci kule deyyadhammaṁ sabbaṁ tam appaṭivibhattaṁ sīlavantehi kalyāṇadhammehī ti|| ||

6. Lābhā te Godhe suladdhan te Godhe sotāpattiphalam tayā Godhe vyākatan ti|| ||

 


 

40. Nandiya

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Sakkesu viharati Kapilavatthusmiṁ Nigrodhārāme|| ||

2. Atha kho Nandiyo sakko yena Bhagavā tenupasaṅkami ... pe ...|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Nandiyo sakko Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Yasseva nu kho bhante ariyasāvakassa cattāri sotāpattiyaṅgāni||
sabbena sabbaṁ sabbathā sabbaṁ natthi so evaṁ nu kho bhante ariyasāvako Pamādavihārī ti vuccati|| ||

Yassa kho Nandiya cattāri sotāpattiyaṅgāni sabbena sabbam sabbathā sabbaṁ natthi tam aham Bāhiro puthujjanapakkhe ṭhito ti vadāmi|| ||

4. Api ca Nandiya yathā ariyasāvako pamādavihārī ceva hoti appamādavihārī ca taṁ suṇāhi sādhukam manasi karohi bhāsissāmī ti|| ||

[page 398]

Evam bhante ti kho Nandiyo sakko Bhagavato paccassosi|| ||

Bhagavā etad avoca|| ||

5. Kathañca Nandiya ariyasāvako pamādavihārī hoti|| ||

Idha Nandiya ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddo bhagavā ti|| ||

So tena buddhe aveccappasādena santuṭṭho na uttariṁ vāyamati divā pavivekāya rattim paṭisallānāya||
tassa evam pamattassa viharato pāmujjaṁ na hoti||
pāmujje asati pīti na hoti||
pītiyā asati passaddhi na hoti||
passaddhiyā asati dukkhaṁ viharati||
dukkhino cittaṁ na samādhiyati||
asamāhite citte dhammā na pātubhavanti||
dhammānam apātubhāvā Pamādavihārī teva saṅkhaṁ gacchati|| ||

Puna ca paraṁ Nandiya ariyasāvako Dhamme||
Saṅghe||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehi|| ||

So tehi ariyakantehi sīlehi santuṭṭho na uttariṁ vāyamati divā pavivekāya rattim paṭisallāṇāya||
tassa evam pamattassa viharato pāmujjaṁ na hoti||
pāmujje asati pīti na hoti||
pītiyā asati passaddhi na hoti||
passaddhiyā asati dukkhaṁ viharati||
dukkhino cittaṁ na samādhiyati||
asamahite citte dhammā na {pātubhavanti}||
dhammānam apātubhāvā Pamādavihārī teva saṅkhaṁ gacchati|| ||

Evaṁ kho Nandiya ariyasāvako pamādavihārī hoti|| ||

6. Kathañca Nandiya ariyasāvako appamādavihārī hoti|| ||

Idha Nandiya ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti|| ||

So tena Buddhe aveccappasādena asantuṭṭho uttarim vāyamati divā pavivekāya rattim paṭisallāṇāya||
tassa evam appamattassa viharato pāmujjam jāyati||
pamuditassa pīti jāyati||
pītimanassa kāyo passambhati||
passaddhakāyo sukhaṁ vediyati||
sukhino cittaṁ samādhiyati||
samāhite citte dhammā pātubhavanti||
dhammānam pātubhāvā Appamādavihārī teva saṅkhaṁ gacchati

[page 399]

Puna ca param Nandiya ariyasāvako Dhamme||
Saṅghe|| ||

Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehi|| ||

So tehi ariyakantehi sīlehi asantuṭṭho uttariṁ vāyamati divā pavivekāya rattim patisallāṇāya||
tassa evam appamattassa viharato pāmujjaṁ jāyati||
pamuditassa pīti jāyati||
pītimanassa kāyo passambhati||
passaddhakāyo sukhaṁ vediyati||
sukhino cittaṁ samādhiyati||
samāhite citte dhammā pātubhavanti||
dhammānam pātubhāvā Appamādavihārī teva saṅkham gacchati|| ||

Evaṁ kho Nandiya ariyasāvako appamādavihārī hotī ti|| ||

Puññābhisandavaggo catuttho|| ||

Uddānaṁ|| ||

Abhisandā tayo vuttā||
dve Devapadāni ca||
Sabhāgatam Mahānāmo||
Vassaṁ Kāḷī ca Nandiyā ti|| ||

 


 

Chapter V. Sagāthapuññabhisanda Vaggo

41. Abhisanda (or Sayhaka) 1

2. Cattāro me bhikkhave puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā||
katamo cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
ayam pathamo puññābhisando|| ||

Puna ca param bhikkhave ariyasāvako Dhamme||
{Saṅghe}||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehi||
ayaṁ catuttho puññabhisando kusalābhisando sukhassāhāro|| ||

Ime kho bhikkhave cattāro puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā

[page 400]

4. Imehi kho bhikkhave catuhi puññābhisandehi kusalābhisandehi samannāgatassa ariyasāvakassa na sukaram puññassa pamāṇaṁ gaṇetuṁ ettako puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro ti||
atha kho Asaṅkheyyo appameyyo mahāpuññakkhandho teva saṅkhaṁ gacchati|| ||

5. Seyyathā pi bhikkhave mahāsamudde na sukaram udakassa pamāṇaṁ gaṇetuṁ ettakāni udakāḷhakānīti vā ettakāni udakāḷhakasatānīti vā ettakāni udakāḷhakasahassānī ti vā ettakāni udakāḷhakasatasahassānī ti vā||
atha kho Asaṅkheyyo appameyyo mahā udakakkhandho teva saṅkham gacchati|| ||

Evam eva kho bhikkhave imehi catuhi puññābhisandehi kusalābhisandehi samanāgatassa ariyasāvakassa na sukaram puññassa pamāṇam gaṇetum ettako puññabhisando kusalābhisando sukhassāhāro ti|| ||

Atha kho Asaṅkheyyo appameyyo mahāpuññakkhandho teva saṅkhaṁ gacchatī ti|| ||

6. Idam avoca Bhagavā|| ||

Mahodadhim aparimitam mahāsaraṁ||
bahubheravaṁ ratnagaṇānam ālayaṁ||
Najjo yathā naragaṇasaṅghasevitā||
puthusavanti upayanti sāgaraṁ|| ||

Evaṁ naram annapānavatthadadaṁ||
seyyānisajjattharaṇassa dāyakaṁ||
puññassa dhārā upayanti paṇḍitaṁ||
najjo yathā vārivahā va sāgaran ti|| ||

[page 401]

 


 

42. Abhisanda (or Sayhaka) 2

2. Cattāro me bhikkhave puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā||
katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti-||
Dhamme||
Saṅghe|| ||

Vigatamalamaccherena cetasā agāram ajjhāvasati||
muttacāgo payatapāṇī vossaggarato yācayogo dānasaṁvibhāgarato||
ayaṁ catuttho puññābhisando sukhassāhāro|| ||

Ime kho bhicattāro puññā- kusalābhisandā sukhassāhārā|| ||

4. Imehi kho bhikkhave catuhi- -teva saṅkhaṁ gacchati|| ||

5. Seyyathā pi bhikkhave yatthimā mahānadiyo saṁsandanti samenti||
seyyathīdaṁ Gaṅgā Yamunā Aciravatī Sarabhū Mahī||
tattha na sukaram udakassa pamāṇaṁ gaṇetuṁ- -teva saṅkham gacchatī ti|| ||

6. Idam avoca Bhagavā|| ||

Etad avoca satthā|| ||

Mahodadhim aparimitaṁ mahāsaraṁ||
bahubheravaṁ ratnāgaṇānam ālayaṁ||
Najjo yathā naragaṇasaṅghasevitā||
puthusavanti hi upayanti sāgaraṁ|| ||

Evaṁ naram annapānavatthadadaṁ||
seyyānisajjattharaṇassa dāyakaṁ||
puññassa dhārā upayanti paṇḍitaṁ||
najjo yathā vārivahā va sāgaran ti|| ||

 


 

43. Abhisanda (or Sayhaka) 3

2. Cattāro me bhi- puññabhisandā- katame cattāro|| ||

3. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe- -Dhamme||
... pe...||
{Saṅghe}|| ||

Paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhaya gāminiyā

[page 402]

ayaṁ catuttho puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro|| ||

Ime kho bhikkhave cattāro- -sukhassāhārā|| ||

4. Imehi kho bhikkhave- -na sukaraṁ gaṇetuṁ- -mahapuññakkhandho teva saṅkhaṁ gacchatī ti|| ||

5. Idam avoca Bhagavā|| ||

Yo puññakāmo kusale patiṭṭhito||
bhāveti maggam amatassa pattiyā||
so dhammasārādhigamo khaye rato||
na vedhati maccurāja gamissatī ti|| ||

 


 

44. Mahaddhana (or Aḍḍha) 1

2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato ariyasāvako aḍḍho mahaddhano mahābhogo mahāyaso ti vuccati||
katamehi katuhi|| ||

3. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti||
akhaṇḍehi||
... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

4. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako aḍḍho mahaddhano mahābhogo mahāyaso ti vuccatī ti|| ||

 


 

45. Mahaddhana (or Aḍḍha) 2

2. Catuhi bhikkhave dhammehi- -mahābhogo mahāyāso ti vuccati||
katamehi catuhi|| ||

3. Idha bhikkhave- -samādhisaṁvattanikehi|| ||

4. Imehi kho bhikkhave- -mahābhogo mahāyaso ti vuccatī ti|| ||

[page 403]

 


 

46. Bhikkhū (or Suddaka) 2

2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparayāno||
katamehi catuhi|| ||

3. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti|| ||

Dhamme||
Saṅghe|| ||

Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehi|| ||

4. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

 


 

47. Nandiya

1. Kapilavatthu nidānaṁ|| ||

2. Eka-m-antaṁ nisinnaṁ kho Nandiyaṁ sakkam Bhagavā etad avoca|| ||

Catuhi kho Nandiya dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti- okatamehi catuhi|| ||

3. Idha Nandiya ariyasāvako Buddhe- -{saṁvattanikehi}|| ||

4. Imehi kho Nandiya catuhi dhammehi- -niyato sambodhiparāyano ti|| ||

 


 

48. Bhaddiya

1. Kapilavatthu nidānam|| ||

Upasaṅkamanaṁ kātabbaṁ|| ||

2. Eka-m-antaṁ nisinnam kho Bhaddiyaṁ sakkaṁ-|| ||

3. Idha Bhaddiya ariyasāvako-|| ||

4. Imehi kho Bhaddiya catuhi- -sambodhiparāyano ti|| ||

[page 404]

 


 

49. Mahānāma

1. Kapilavatthu nidānam||
{upasaṅkamanam} kātabbaṁ|| ||

2. Ekam antam nisinnaṁ kho Mahānāmam-|| ||

3. Idha Mahānāma ariyasāvako-|| ||

4. Imehi kho Mahānāma catuhi dhammehi- °sambodhiparāyano ti|| ||

 


 

50. Aṅga

2. Cattārimāni bhikkhave sotāpattiyaṅgāni|| ||

Katamāni cattari?|| ||

3. Sappurisasaṁsevo saddhammasavanaṁ yonisomanasikāro dhammānudhammapaṭipatti|| ||

4. Imāni kho bhikkhave cattāri sotāpattiyaṅgāni|| ||

Sagāthakapuññābhisandavaggo pañcamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Abhisandena tayo vuttā||
Duve Mahaddhanena ca||
Bhikkhu Nandiya Bhaddhiyam||
Mahānām-Aṅgena te dasā ti|| ||

 


 

Chapter VI. Sappañña Vaggo

51. Sagāthakam

2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano||
katamehi catuhi|| ||

[page 405]

3. Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
Saṅghe||
Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi ... pe ...||
samādhisaṁvattanikehi|| ||

Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti|| ||

4. Idam avoca Bhagavā|| ||

Yassa saddhā Tathāgate||
acaḷā suppatiṭṭhitā||
sīlaṁ ca yassa kalyāṇaṁ||
ariyakantam pasaṁsitaṁ|| ||

Saṅghe pasādo yassatthi||
ujubhūtaṁ ca dassanaṁ||
Adaliddo ti tam āhu||
amoghaṁ tassa jīvitaṁ|| ||

Tasmā saddhañca sīlañca||
pasādaṁ dhammadassanaṁ||
anuyuñjetha medhāvī||
saram buddhānasāsanan ti|| ||

 


 

52. Vassavuttham

1. Ekam samayam Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme|| ||

2. Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Sāvatthiyaṁ vassaṁ vuttho Kapilavatthum anuppatto hoti kenacid eva karaṇīyena|| ||

3. Assosum kho Kāpilavatthavā Sakyā||
aññataro bhikkhu Sāvatthiyaṁ vassaṁ vutto Kapilavatthum anuppatto ti|| ||

4. Atha kho Kāpilavatthavā Sakyā yena so bhikkhu tenupasaṅkamiṁsu||
upasaṅkamitvā tam bhikkhum abhivādetvā ekam antam nisīdiṁsu|| ||

Ekam antam nisinnā kho Kāpilavatthavā sakyā tam bhikkhum etad avocuṁ|| ||

5. Kacci bhante Bhagavā arogo ceva balavā cā ti|| ||

Arogo cāvuso Bhagavā balavā cā ti|| ||

[page 406]

Kacci pana bhante Sāriputta-Moggalānā arogā ceva balavanto cā ti|| ||

Sāriputta-Moggalānā pi kho avuso arogā ceva balavanto cā ti|| ||

Kacci pana bhante bhikkhusaṅgho arogo ca balavā cā ti|| ||

Bhikkhusaṅgho pi kho āvuso arogo ca balavā cā ti|| ||

6. Atthi pana te bhante kiñci iminā antaravassena Bhagavato sammukhā sutaṁ sammukhā paṭiggahītan ti|| ||

Sammukhā me tam āvuso Bhagavato sutaṁ sammukhā paṭiggahītaṁ|| ||

Appakā te bhikkhave bhikkhū ye āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti||
atha kho eteva bahutarā bhikkhū ye pañcannam orambhāgiyānaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā asmā lokā ti|| ||

7. Aparampi kho me āvuso Bhagavato sammukhā sutaṁ sammukhā paṭiggahītaṁ|| ||

Appakā te bhikkhave bhikkhū ye pañcannam orambhāgiyānam saṅyojanānam pari-k-khayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā asmā lokā||
atha kho ete bahutarā bhikkhū ye tiṇṇam saṅyojanānam pari-k-khayā rāgadosamohānaṁ tanuttā sakadāgāmino sakideva imaṁ lokam āgantvā dukkhassantaṁ karissantī ti|| ||

8. Aparam pi kho me āvuso Bhagavato sammukhā sutaṁ sammukhā patiggahītaṁ|| ||

Appakā te bhikkhave bhikkhū ye tiṇṇaṁ saṅyojanānaṁ pari-k-khayā rāgadosamohānaṁ tanuttā sakadāgāmino sakid eva imaṁ lokam āgantvā dukkhassantaṁ karissanti||
atha kho eteva bahutarā bhikkhū ye tiṇṇaṁ saṅyojanānam pari-k-khayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā ti|| ||

 


 

53. Dhammadinna

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Bārānasiyaṁ viharati Isipatane Migadāye|| ||

[page 407]

2. Atha kho Dhammadinno upāsako pañcahi upāsakasatehi saddhiṁ yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

Eka-m-antaṁ nisinno kho Dhammadinno upāsako Bhagavantam etad avoca|| ||

3. Ovadatu no bhante Bhagavā anusāsatu no bhante Bhagavā yam amhākam assa dīgharattam hitāya sukhāyā ti|| ||

Tasmā ti ha vo Dhammadinna evaṁ sikkhitabbaṁ|| ||

Ye te suttantā Tathāgatabhāsitā gambhīrā gambhīratthā lokuttarā suññatapaṭisaṁyuttā||
te kālena kālam upasampajja viharissāmā ti|| ||

Evaṁ hi vo Dhammadinna sikkhitabban ti|| ||

4. Na kho netam bhante sukaram amhehi puttasambādhasayanam ajjhāvasantehi kāsikaṁ candanam paccanubhontehi mālāgandhavilepanaṁ dhārayantehi jātarūparajataṁ sādiyantehi||
ye te suttantā gambhīrā gambhīratthā lokuttarā suññatapaṭisaṁyuttā te kālena kālam upasampajja viharituṁ|| ||

Tesaṁ no bhante Bhagavā amhākam pañcasu sikkhāpadesu ṭhitānam uttaridhammaṁ desetū ti|| ||

5. Tasmā ti ha vo Dhammadinna evam sikkhitabbaṁ||
Buddhe aveccappasādena samannāgatā bhavissāma||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti||
Dhamme||
{Saṅghe}||
Ariyakantehi sīlehi samannāgata bhavissāma akhaṇḍehi ... pe ... samādhisaṁvattanikehī ti|| ||

Evaṁ hi vo Dhammadinna sikkhitabban ti|| ||

Yānimāni bhante Bhagavatā cattāri sotāpattiyaṅgāni desitāni||
saṁvijjante te dhammā amhesu mayañ ca tesu dhammesu sandissāma|| ||

6. Mayaṁ hi bhante Buddhe aveccappasadena samannāgatā||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānam buddho bhagavā ti

[page 408]

Dhamme||
Saṅghe||
pe-[pa]||
Ariyakantehi sīlehi samannāgatā akhaṇḍehi ... pe ... {samādhisaṁvattanikehī} ti|| ||

7. Lābhā vo Dhammadinna suladdhaṁ vo Dhammadinna sotāpattiphalaṁ Dhammadinna vyākatan ti|| ||

 


 

54. Gilāyanam

1. Ekam samayam Bhagavā Sakkesu viharati Kapilavatthusmiṁ Nigrodhārāme|| ||

2. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū Bhagavato cīvarakammaṁ karonti Niṭṭhitacīvaro Bhagavā temāsaccayena cārikam pakkamissatī ti|| ||

3. Assosi kho Mahānāmo sakko Sambahulā kira bhikkhū Bhagavato cīvarakammaṁ karonti Niṭṭhitacīvaro Bhagavā temāsaccayena cārikam pakkamissatī ti|| ||

Atha kho Mahānāmo sakko yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi||
eka-m-antaṁ nisinno kho Mahānāmo sakko Bhagavantam etad avoca|| ||

4. Sutam etam bhante Sambahulā kira bhikkhū Bhagavato cīvarakammaṁ karonti Niṭṭhitacīvaro Bhagavā temāsaccayena cārikam pakkamissatī ti||
Na kho te etam bhante Bhagavato sammukhā sutaṁ sammukhā paṭiggahītaṁ sappaññena upāsakena sappañño upāsako ābādhīko dukkhito bāḷhagilāno ovaditabbo ti|| ||

5. Sappaññena Mahānama upāsakena sappañño upāsako ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno catuhi assāsaniyehi dhammehi assāsetabbo|| ||

Assāsatāyasmā atthāyasmato Buddhe aveccappasādena||
Iti pi so Bhagavā ... pe ... satthā devamanussānaṁ buddho bhagavā ti|| ||

Assāsatāyasmā atthāyasmato Dhamme Saṅghe||
Ariyakantāni sīlāni akhaṇḍāni ... pe ... samādhisaṁvattanikānī ti|| ||

[page 409]

6. Sappaññena Mahānāma upāsakena sappañño upāsako ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno imehi catuhi assāsaniyehi dhammehi assāsetvā evam assa vacanīyo|| ||

7. Atthāyasmato mātāpitusu apekhā ti||
so ce evaṁ vadeyya Atthi me mātāpitusu apekhā ti so evam assa vacanīyo||
Āyasmā pi kho māriso maraṇadhammo||
sace pāyasmā mātāpitusu apekhaṁ karissati marissateva||
no ce pāyasmā mātāpitusu apekhaṁ karissati marissateva||
sādhāyasmā yā te mātāpitusu apekhā tam pajahāti|| ||

8. So ce evam vadeyya||
Yā me mātāpitusu apekhā sā pahīnā ti||
so evam assa vacanīyo||
Atthi panāyasmato puttadāresu apekhā ti|| ||

Sa ce evaṁ vadeyya Atthi me puttadāresu apekhā ti||
so evam assa vacanīyo||
Āyasmā kho māriso maraṇadhammo sace pāyasmā puttadāresu apekham karissati marissateva||
no ce pāyasmā puttadāresu apekhaṁ karissati marissateva||
sādhāyasmā yā te puttadāresu apekhā tam pajahā ti|| ||

9. So ce evaṁ vadeyya||
Yā me puttadāresu apekhā sā pahīnā ti||
so evam assa vacanīyo||
Atthi panāyasmato mānussakesu pañcasu kāmaguṇesu apekhā ti|| ||

So ce evaṁ vadeyya||
Atthi me mānussakesu pañcasu kāmagunesu apekhā ti||
so evam assa vacanīyo||
Mānussakehi kho āvuso kāmehi dibbā kāmā abhikkantatarā ca paṇitatarā ca||
sādhāyasmā mānussakehi kāmehi cittaṁ vuṭṭhāpetvā catummahārājikesu devesu cittam adhimocehī ti|| ||

10. So ce evaṁ vadeyya||
Mānussakehi kāmehi cittaṁ vuṭṭhitaṁ cātummahārājikesu devesu cittaṁ adhimocitanti||
so evam assa vacanīyo||
Cātummahārājikehi kho āvuso devehi Tāvatiṁsā devā abhikkantatarā ca paṇitatarā ca

[page 410]

sādhāyasmā cātummahārājikehi cātummahārājikehi devehi cittaṁ vuṭṭhāpetvā Tāvatiṁsesu devesu cittam adhimocehī ti|| ||

11—16. So ce evaṁ vadeyya||
Cātummahārājikehi me devehi cittaṁ vuṭṭhitaṁ Tāvatiṁsesu devesu cittam adhimocitan ti||
so evam assa vacanīyo||
Tāvatiṁsehi kho avuso devehi pi Yāmā devā Tusitā devā Nimmānaratidevā Paranimmitavasavattino devā|| ||

17. Parinimmitavasavattīhi kho āvuso devehi Brahmaloko abhikkantataro ca paṇitataro ca||
sādhāyasmā Parinimittavasavattīhi devehi cittaṁ vuṭṭhāpetvā Brahmaloke cittam adhimocehī ti|| ||

18. So ce evaṁ vadeyya||
Paranimmitavasavattīhi me devehi cittaṁ vuṭṭhitam Brahmaloke cittam adhimocitan ti||
so evam assa vacanīyo||
Brahmaloko pi kho āvuso anicco adhuvo sakkāya pariyāpanno||
sādhāyasmā Brahmalokā cittaṁ vuṭṭhāpetvā sakkāya nirodhe cittam upasaṁharāhī ti|| ||

19. So ce evam vadeyya||
Brahmalokā me cittaṁ vuṭṭhitaṁ sakkāya nirodhe cittam upasaṁharāmīti||
evaṁ vuttassa kho Mahānāma upāsakassa āsavā vimuttacittena bhikkhunā na kiñci nānākaraṇaṁ vadāmi yad idam vimuttiyā vimuttinti|| ||

 


 

55. Caturo phalā 1

2. Cattāro me bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā sotāpattiphalasacchikiriyāya saṁvattanti||
katame cattāro|| ||

[page 411]

3. Sappurisasaṁsevo saddhammasavanaṁ yonisomanasikāro dhammānudhammapaṭipatti|| ||

4. Ime kho bhikkhave cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā sotāpattiphalasacchikiriyāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

56. Caturo phalā 2

2. Cattāro me bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā sakadāgāmiphalasacchikiriyāya saṁvattanti|| ||

 


 

57. Caturo phalā 3

2. Anāgāmiphalasacchikiriyāya saṁvattanti|| ||

 


 

58. Caturo phalā 4

2. Arahattaphalasacchikiriyāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

59. Paṭilābho

2. Paññāpaṭilābhāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

60. Vuḍḍhi

2. Paññāvuddhiyā saṁvattantī ti|| ||

 


 

61. Vepullatā

2. Paññāvepullāya saṁvattantī ti|| ||

Sappaññavaggo chaṭṭho|| ||

Sagāthakam Vassavutthaṁ Dhammaninnanti Gilāyanaṁ Caturo phalā Paṭilābho Vuddhi Vepullatāya cā ti|| ||

[page 412]

 


 

Chapter VII. Mahāpaññā Vaggo

62. Mahā

4. Mahāpaññattāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

63. Puthu

4. Puthupaññattāya saṁvattantī ti|| ||

Vitthāretabbaṁ|| ||

 


 

64. Vipula

4. Vipulapaññattāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

65. Gambhīra

4. Gambhīrapaññattāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

66. Asamatta (or Appamatta)

4. Appamattapaññattāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

67. Bhūri

4. Bhūripaññattāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

68. Bahula

4. Paññābahullāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

69. Sīgha

4. Sīghapaññattāya saṁvattanti|| ||

 


 

70. Lahu

4. Bahulapaññattāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

71. Hāsa (or Hāsu)

4. Hāsapaññattāya saṁvattantī ti|| ||

[page 413]

 


 

72. Javana

4. Javanapaññattāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

73. Tikkha

4. Tikkhapaññattāya saṁvattantī ti|| ||

 


 

74. Nibbedhika

2. Nibbedhikāya saṁvattanti||
katame cattāro|| ||

3. Sappurisaṁsevo saddhammasavanaṁ yonisomanasikāro dhammānudhammapatipatti|| ||

4. Ime kho bhikkhave cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā nibbedhikapaññattāya saṁvattantī ti|| ||

Mahā - Puthu - Vipula - Gambhīram - Asamata - Bhūri - Bāhula Sīgha - Lahu - Hāsu - Javana - Tikkha - Vibbedhikāya cā ti|| ||

Sotāpattisaṁyuttassa Mahāpaññāvaggo sattamo|| ||

Sotāpatisaṁyuttaṁ ekādasamaṁ|| ||

[page 414]

 


 

Book XII

Sacca Saṁyutta

Chapter I. Samādhi Vaggo

1. Samādhi

1. Sāvatthi||
... pe ...|| ||

2. Samādhim bhikkhave bhāvetha|| ||

Samāhito bhikkhave bhikkhu yathābhūtam pajānāti|| ||

Kiñca yathābhūtam pajānāti?|| ||

3. Idam dukkhan ti pajānāti||
ayaṁ dukkhasamudayo ti yathābhūtam pa-||
ayam dukkhanirodho ti yathābhūtam pa-||
ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānāti|| ||

4. Samādhim bhikkhave bhāvetha samāhito bhikkhave bhikkhu yathābhūtam pajānāti|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhanti yogo karaṇīyo||
Ayaṁ dukkhasamudayo ti yogo karanīyo||
Ayam dukkhanirodho ti yogo karaṇīyo||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo|| ||

 


 

2. Patisallā

2. Paṭisallāṇe bhikkhave yogam āpajjatha||
paṭisallīno bhikkhave bhikkhu yathābhūtam pajānāti||
Kiñca yathābhūtam pajānāti|| ||

3. Idaṁ dukkhan ti yathābhūtam pajānāti||
ayam dukkhasamudayo ti yathābhūtam ... pe ...ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānāti|| ||

[page 415]

4. Paṭisallāṇe bhikkhave yogam āpajjatha||
paṭisallīno bhikkhave bhikkhu yathābhūtam pajānāti|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

3. Kulaputta 1

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānam kulaputtā sammāagārasmā anagāriyam pabbajiṁsu||
sabbe te catunnam ariyasaccānaṁ yathābhūtam abhisamayāya|| ||

3. Ye pi hi keci bhikkhave anāgatam addhānam kulaputtā sammāagārasmā anagāriyam pabbajjissanti||
sabbe te catunnam ariyasaccānaṁ yathābhūtam abhisamayāya|| ||

4. Ye pi hi keci bhikkhave etarahi kulaputtā sammāagārasmā anagāriyam pabbajjanti||
sabbe te catunnam ariyasaccānaṁ yathābhūtam abhisamayāya|| ||

Katamesaṁ catunnam?|| ||

5. Dukkhassa ariyasaccassa||
Dukkhasamudayassa ariyasaccassa||
dukkhanirodhassa ariyasaccassa||
dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasaccassa|| ||

6. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ kulaputtā sammāagārasmā anagāriyam pabbajiṁsu||
pabbajissanti||
pabbajanti||
sabbe te imesaṁ yeva catunnam ariyasaccānam yathābhūtam abhisamayāya|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhanti ... pe ... yogo karaṇīyo||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

4. Kulaputta 2

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ kulaputtā sammāagārasmā anagāriyam pabbajitā yathābhūtam abhisamesuṁ||
sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisamesuṁ|| ||

3. Ye pi hi keci bhikkhave anāgatam addhānaṁ kulaputtā sammāagārasmā anagāriyam pabbajitā yathābhūtaṁ abhisamessanti

[page 416]

sabbe te ariyasaccāni yathābhūtam abhisamessanti|| ||

4. Ye pi hi keci bhikkhave etarahi kulaputtā sammāagārasmā anagāriyam pabbajitā yathābhūtam abhisamenti||
sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisamenti||
Katame cattāri|| ||

5. Dukkham ariyasaccam ... pe ... dukkhanirodhagāminī patipadā ariyasaccaṁ|| ||

6. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānam kulaputtā sammāagārasmā anagāriyam pabbajitā yathābhūtam abhisamesuṁ||
abhisamessanti||
abhisamenti||
sabbe te imāni cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisamenti|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ...||
Ayam dukkhanirodhagāminī patipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

5. Samaṇabrāhmaṇā 1

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtam abhisambujjhiṁsu||
sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisambujjhissanti|| ||

3. Ye° °anāgatam addhānam° °abhisambujjhissanti|| ||

4. Ye pi hi keci bhikkhave etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtam abhisambujjhanti sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisambujjhanti|| ||

Katamāni cattāri|| ||

Dukkham ariyasaccam ... pe ... dukkhanirodhagāminī patipadā ariyasaccaṁ|| ||

5. Ye pi hi keci bhikkhave atītam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā va yathābhūtam abhisambujjhiṁsu||
abhisambujjhissanti abhisambujjhanti||
sabbe te imāni cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisambujjhanti

[page 417]

Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...|| ||

Ayaṁ dukkhanirodhayāminī patipadā ti yogo karaṇīyo|| ||

 


 

6. Samaṇabrāhmaṇā 2

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtam abhisambuddham pakāsesuṁ||
sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisambuddham pakāsesuṁ|| ||

3. Ye pi hi keci bhikkhave anāgatam addhānaṁ samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtam abhisambuddham pakāsessanti sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisambuddham pakāsessanti|| ||

4. Ye hi keci bhi- etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtam abhisambuddham pakāsenti||
sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisambuddham pakāsenti||
Katamāni cattāri|| ||

Dukkham ariyasaccaṁ ... pe ... Dukkhanirodhagāminī patipadā ariyasaccaṁ|| ||

5. Ye pi hi keci bhikkhave atītam addhānam samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtam abhisambuddham pakāsesuṁ||
pakāsessanti||
pakāsenti||
sabbe te imāni cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisambuddham pakāsenti|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhan ti yogo karanīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

7. Vitakkā

2. Mā bhikkhave pāpake akusale vitakke vitakkeyyātha||
{seyyathīdaṁ} kāmavitakkaṁ vyāpādavitakkam vihiṁsāvitakkaṁ|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

3. Nete bhikkhave vitakkā atthasaṁhitā nādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṁvattantī ti

[page 418]

4. Vitakkentā ca kho tumhe bhikkhave Idaṁ dukkhan ti vitakkeyyātha||
... pe ...||
ayaṁ dukkhanirodho ti vitakkeyyātha||
ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti vitakkeyyātha|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

5. Ete bhikkhave vitakkā atthasaṁhitā ete brahmacariyakā ete ādibrahmacariyakā ete nibbidāya virāgāya nirodhāyā upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattanti|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

8. Cintā

2. Mā bhikkhave pāpakam akusalaṁ cittaṁ cinteyyātha||
Sassato loko ti vā Asassato loko ti vā|| ||

Antavā loko ti vā Anantavā loko ti vā|| ||

Taṁ jīvaṁ taṁ sarīran ti vā||
Aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīran ti vā|| ||

Hoti Tathāgato parammaraṇā ti vā||
Na hoti Tathāgato parammaraṇā ti vā||
Hoti ca na ca hoti Tathāgato parammaraṇā ti vā||
Neva hoti na na hoti Tathāgato parammaraṇā ti vā|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

3. Nesā bhikkhave cintā atthasaṁhitā nādibrahmacariyikā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññaya na sambodhāya na nibbānāya saṁvattanti|| ||

4. Cintentā ca kho tumhe bhikkhave Idaṁ dukkhanti cinteyyātha ... pe ...Ayam dukkhanirodhāgāminī patipadā ti cinteyyātha|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

5. Esā bhikkhave cintā atthasañhitā esā ādibrahmacariyikā esā nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānaya saṁvattati

[page 419]

Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti||
yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

9. Viggāhikā

2. Mā bhikkhave viggāhikakathaṁ katheyyātha||
Na tvam imaṁ dhammavinayam ājānāsi||
aham imaṁ dhammavinayam ājānāmi||
kiṁ tvam imaṁ dhammavinayam ājānissasi|| ||

Micchāpaṭipanno tvam asi||
aham asmi sammāpaṭipanno|| ||

Pure vacanīyam pacchā avaca pacchā vacanīyam pure avaca|| ||

Sahitam me asahitan te|| ||

Āciṇṇan te viparāvattaṁ|| ||

Āropito te vādo||
cara vādappamokkhāya Niggahīto si nibbeṭhehi sace pahosī ti|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

3. Nesā bhikkhave kathā atthasaṁhitā nādibrahmacariyikā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṁvattati|| ||

4. Kathentā ca kho tumhe bhikkhave Idaṁ dukkhan ti katheyyātha ... pe ...Ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā ti katheyyātha|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

5. Esā hi bhikkhave kathā ... pe ... yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

10. Kathā

2. Mā bhikkhave anekavihitaṁ tiracchānakatham katheyyātha||
seyyathīdaṁ||
Rājakathaṁ||
corakathaṁ||
mahāmattakathaṁ||
senākathaṁ||
bhayakathaṁ||
suddhakathaṁ||
annakathaṁ||
pānakatham||
vatthakathaṁ||
sayanakathaṁ||
mālākathaṁ||
gandha°||
ñāti°||
yāna°||
gāmā°||
nigama°||
nagara°||
janapada°||
itthi°||
purisa°||
surā°

[page 420]

visikhā°||
kumbhaṭṭhāna°||
pubbapeta°||
nānatta°||
lokakkhāyikaṁ samuddakkhāyikam||
itibhavābhavakathaṁ iti vā|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

3. Nesā bhikkhave kathā atthasaṁhitā nādibrahmacariyikā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṁvattati|| ||

4. Kathentā ca kho tumhe bhikkhave Idaṁ dukkhan ti katheyyātha||
Ayam dukkhasamudayo ti||
katheyyātha||
Ayaṁ dukkhanirodho ti katheyyātha||
Ayam dukkhanirodhagāminī patipadā ti katheyyātha|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

5. Esā bhikkhave kathā atthasaṁhitā esā ādibrahmacariyikā esā nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati|| ||

Tasmāti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

Samādhivaggo pathamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Samādhi Paṭisallāṇa||
Kulaputtā apare duve||
Samaṇabrāhmaṇā Vitakkā||
Cintā Viggāhikā Kathā ti|| ||

 


 

Chapter II. Dhammacakkapavattana Vaggo

11. Tathāgatena vutta 1

1. Evam me sutaṁ ekaṁ samayam Bhagavā Bārāṇasiyaṁ viharati Isipatane Migadāye|| ||

[page 421]

2. Tatra kho Bhagavā pañcavaggiye bhikkhū āmantesi|| ||

Dve me bhikkhave antā pabbajitena na sevittabbā|| ||

Katame dve?|| ||

3. Yo cāyaṁ kāmesu kāmesu khallikānuyogo hīno gammo puthujjanīko anariyo anatthasaṁhito.|| ||

Yo cāyam attakilamathānuyogo dukkho anariyo anatthasaṁhito.|| ||

Ete te bhikkhave ubho ante anupakamma majjhimā paṭipadā Tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati.|| ||

4. Katamā ca sā bhikkhave majjhimā paṭipadā Tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati?|| ||

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.|| ||

Seyyathīdaṁ||
sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammā-ājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi|| ||

Ayam kho sā bhikkhave majjhimā paṭipadā Tathāgatena abhisambuddhā cakkhu° ñaṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati.|| ||

5. Idaṁ kho pana bhikkhave dukkham ariyasaccaṁ.|| ||

Jāti pi dukkhā jarā pi dukkhā vyādhi pi dukkhā maraṇam pi dukkhaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā pi dukkhā.|| ||

Appiyehi sampayogo dukkho piyehi vippayogo dukkho||
yam p'icchaṁ na labhati tam pi dukkhaṁ.|| ||

Saṅkhittena pañc'upādānakkhandhā pi dukkhā.|| ||

6. Idam kho pana bhikkhave dukkhasamudayam ariyasaccaṁ.|| ||

Yāyaṁ taṇhā ponobbhavikā nandī rāgasahagatā tatra tatrābhinandinī.|| ||

Seyyathīdaṁ:|| ||

Kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā|| ||

7. Idaṁ kho pana bhikkhave dukkhanirodham ariyasaccaṁ.|| ||

Yo tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo.|| ||

8. Idaṁ kho pana bhikkhave dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccam.

[page 422]

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.|| ||

Seyyathīdaṁ:|| ||

Sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi.|| ||

9. Idaṁ dukkham ariyasaccan ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.|| ||

Taṁ kho pan'idaṁ dukkham ariyasaccam pariññeyyan ti me bhikkhave pubbe ... pe ... pariññātan ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ... āloko udapādi.|| ||

10. Idaṁ dukkhasamudayaṁ ariyasaccan ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.|| ||

Taṁ kho pan'idaṁ dukkhasamudayam ariyasaccam pahātabban ti me bhikkhave pubbe ... pe ... pahīnan ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ... āloko udapādi|| ||

11. Idaṁ dukkhanirodham ariyasaccan ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.|| ||

Taṁ kho pan'idaṁ dukkhanirodham ariyasaccaṁ sacchikātabban ti me bhikkhave pubbe ... pe ... sacchikatan ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ... āloko udapādi.|| ||

12. Idaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccan ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.|| ||

Tam kho pan'idaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccam bhāvetabban ti me bhikkhave ... pe ... bhāvitan ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.|| ||

13. Yāva kīvañ ca me bhikkhave imesu catusu ariyasaccesu evaṁ tiparivaṭṭaṁ dvādasākāraṁ yathābhūtaṁ ñāṇaḍassanaṁ na suvisuddham ahosi.|| ||

N'eva tāvāham bhikkhave

[page 423]

sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṁ sammāsambodhim abhisambuddho ti paccaññāsiṁ.|| ||

14. Yato ca kho me bhikkhave imesu catusu ariyasaccesu evaṁ tiparivaṭṭam dvādasākāraṁ yathābhūtam ñāṇadassanaṁ suvisuddham ahosi.|| ||

Athāham bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaram sammāsambodhim abhisambuddho ti paccaññāsiṁ.|| ||

Ñāṇañ ca pana me dassanam udapādi akuppā me cetovimutti ayam antimā jāti n'atthi dāni punabbhavo ti|| ||

15. Idam avoca Bhagavā.|| ||

Attamanā pañcavaggiyā bhikkhū Bhagavato bhāsitam abhinanduṁ.|| ||

Imasmiṁ ca pana veyyākaraṇasmim bhaññamāne āyasmato Koṇḍaññassa virajaṁ vītamalaṁ dhammacakkhum udapādi.|| ||

Yaṁ kiñci samudayadhammaṁ sabban taṁ nirodhadhamman ti.|| ||

16. Evam pavattite ca pana Bhagavatā dhammacakke bhummā devā saddam anussāvesuṁ.|| ||

Etam Bhagavatā Bārāṇasiyam Isipatane Migadāye anuttaraṁ dhammacakkam pavattitaṁ appativattiyaṁ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā Mārena vā Brahmunā vā kenaci vā lokasmin ti.|| ||

17. Bhummānaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā Cātummahārājikā devā saddam anussāvesuṁ.|| ||

Etam Bhagavatā Bārāṇasiyam Isipatane Migadāye anuttaraṁ dhammacakkam pavattitam appativattiyaṁ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā Mārena vā Brahmuṇā vā kenaci vā lokasmin ti|| ||

18. Cātummahārājikānaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā Tāvaṭiṁsā devā Yāmā devā Tusitā devā Nimmānaratī devā Paranimmittavasavattino devā Brahmakāyikā devā saddam anussāvesuṁ|| ||

Etam Bhagavatā Bārāṇasiyaṁ Isipatane Migadāye anuttaraṁ dhammacakkam pavattitaṁ

[page 424]

appativattiyaṁ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā Mārena vā Brahmunā vā kenaci vā lokasmin ti.

19. Iti ha tena khaṇena tena layena tena muhuttena yāva Brahmalokā saddo abbhuggacchi.|| ||

Ayañ ca dasasahassī lokadhātu saṅkampi sampakampi sampavedhi.|| ||

Appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pātur ahosi atikkamma devānaṁ devānubhāvan ti.|| ||

20. Atha kho Bhagavā udānam udānesi.|| ||

Aññāsi vata bho Koṇḍañño aññāsi vata bho Koṇḍañño ti.|| ||

Iti h'idam āyasmato Koṇḍaññassa Aññāta-Koṇḍañño tv eva nāmam ahosī ti.|| ||

 


 

12. Tathāgatena vutta 2

2. Idaṁ dukkham ariyasaccan ti bhikkhave tathāgatānam pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi|| ||

Taṁ kho pan'idaṁ dukkham ariyasaccam pariññeyyan ti bhikkhave tathāgatānam pubbe ... pe ... pariññātan ti bhikkhave tathāgatānam pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ... āloko udapādi|| ||

3. Idaṁ dukkhasamudayam ariyasaccan ti bhikkhave tathāgatānam pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ... āloko udapādi|| ||

Taṁ kho pan'idaṁ dukkhasamudayam ariyasaccam pahātabban ti bhikkhave tathāgatānam pubbe ... pe ... pahīnan ti bhikkhave tathāgatānam pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ... āloko udapādi|| ||

4. Idaṁ dukkhanirodham ariyasaccan ti bhikkhave Tathāgatanam pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ... āloko udapādi|| ||

Taṁ kho pan'idaṁ dukkhanirodham ariyasaccam sacchikātabban ti tathāgatānam pubbe la-pe

[page 425]

sacchikatan ti bhikkhave tathāgatānam pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ... pe ... āloko udapādi|| ||

5. Idaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccan ti bhikkhave tathāgatānam pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi|| ||

Taṁ kho pan'idaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccam bhāvetabban ti bhikkhave tathāgatānam pubbe ... pe ... bhāvitan ti bhikkhave tathāgatānam pubbe ananussutesu dhammesu cakkhum udapādi ñāṇam udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādī ti|| ||

 


 

13. Khandha

2. Cattārimāni bhikkhave ariyasaccāni||
katamāni cattāri|| ||

Dukkham ariyasaccaṁ||
dukkhasamudayam ariya°||
dukkhanirodham ariya° dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ|| ||

3. Katamañ ca bhikkhave dukkham ariyasaccam|| ||

Pañcupādānakkhandhā tissa vacanīyaṁ||
seyyathīdaṁ|| ||

Rūpūpādānakkhandho ... pe ... viññānūpādānakkhando|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave dukkham ariyasaccaṁ|| ||

4. Katamañ ca bhikkhave dukkhasamudayam ariyasaccaṁ|| ||

Yāyaṁ taṇhā ponobhavikā nandirāgasahagatā tatra tatatrābhinandinī||
seyyathīdaṁ kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave dukkhasamudayam ariyasaccaṁ|| ||

5. Katamañ ca bhikkhave dukkhanirodham ariyasaccaṁ|| ||

Yo tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave dukkhanirodham ariyasaccaṁ|| ||

6. Katamañ ca bhikkhave dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ|| ||

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdam||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ|| ||

[page 426]

7. Imāni kho bhikkhave ariyasaccāni|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave||
Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...|| ||

Ayam dukkhanirodhagāminī patipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

14. Āyatana

2. Cattārimāni bhikkhave ariyasaccāni-||
-ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā ariyasaccaṁ|| ||

3. Katamañ ca bhikkhave dukkham ariyasaccaṁ|| ||

Cha ajjhattikāni āyatanāni tissa vacanīyaṁ|| ||

Katamāni cha?|| ||

Cakkhāyatanaṁ ... pe ... manāyatanaṁ|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave dukkham ariyasaccaṁ|| ||

4. Katamañ ca bhi- dukkhasamudayam ariyasaccaṁ|| ||

Yāyaṁ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatra tatrābhinandinī||
seyyathīdaṁ kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave dukkhasamudayam ariyasaccaṁ|| ||

5. Katamañ ca bhi- dukkhanirodham ariyasaccaṁ||
yo tasseva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave dukkhanirodham ariyasaccaṁ|| ||

6. Katamañ ca bhikkhave dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ|| ||

Ayam eva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo||
seyyathīdam||
sammādiṭṭhi ... pe ... sammāsamādhi|| ||

Idaṁ vuccati bhikkhave dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ|| ||

7. Imāni kho bhikkhave cattāri ariyasaccāni|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karāṇīyo ti|| ||

 


 

15. Dhārana 1

2. Dhāretha no tumhe bhikkhave mayā cattāri ariyasaccāni desitānī ti|| ||

3. Evaṁ vutte aññataro bhikkhu Bhagavantam etad avoca

[page 427]

Ahaṁ kho bhante dhāremi Bhagavatā cattāri ariyasaccāni desitānī ti|| ||

Yathā kathaṁ pana tvam bhikkhu dhāresi mayā cattāri ariyasaccāni desitānī ti|| ||

4. Dukkhaṁ khvāham bhante Bhagavatā pathamam ariyasaccam desitaṁ dhāremi||
dukkhasamudayaṁ khvāhaṁ bhante Bhagavatā dutiyam ariyasaccam desitaṁ dhāremi||
dukkhanirodhaṁ khvāham bhante Bhagavatā tatiyam ariyasaccam dhāremi||
dukkhanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ khvāham bhante Bhagavatā catuttham ariyasaccaṁ desitaṁ dhāremi|| ||

Evaṁ khvāham bhante dhāremi Bhagavatā cattāri ariyasaccāni desitānī ti|| ||

5. Sādhu sādhu bhikkhu sādhu kho tvam bhikkhu dhāresi mayā cattāri ariyasaccāni desitāni|| ||

Dukkhaṁ kho bhikkhu mayā pathamam ariyasaccaṁ desitaṁ tathā naṁ dhārehi ... pe ... dukkhanirodhagāminipaṭipadaṁ kho bhikkhu mayā catuttham ariyasaccaṁ desitaṁ tathā naṁ dhārehi|| ||

6. Evaṁ kho bhikkhu dhārehi mayā cattāri ariyasaccāni desitāni|| ||

Tasmā ti ha bhikkhu Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...|| ||

Ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

16. Dhārana 2

2. Dhāretha no tumhe bhikkhave mayā cattāri ariyasaccāni desitāni|| ||

3. Evaṁ vutte aññataro bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Ahaṁ kho bhante dhāremi Bhagavatā cattāri ariyasaccāni desitānī ti|| ||

Yathā katham pana tvam bhikkhu dhāresi mayā cattāri ariyasaccāni desitānī ti|| ||

[page 428]

4. Dukkham khvāhaṁ bhante Bhagavatā pathamam ariyasaccaṁ desitaṁ dhāremi|| ||

Yo hi koci bhante samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṁ vadeyya|| ||

Netaṁ dukkham pathamam ariyasaccaṁ yaṁ samaṇena Gotamena desitaṁ||
aham etaṁ dukkham pathamam ariyasaccam paccakkhāya aññaṁ dukkham pathamaṁ ariyasaccam paññāpessāmī ti netaṁ ṭhānam vijjati|| ||

5—6. Dukkhasamudayam khvāham bhante Bhagavatā||
... pe ...|| ||

7. Dukkhanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ khvāham bhante Bhagavatā catuttham ariyasaccaṁ desitaṁ dhāremi|| ||

Yo hi koci bhante samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṁ vadeyya|| ||

Netaṁ dukkhanirodhagāminipaṭipadā catuttham ariyasaccam yaṁ samaṇena Gotamena desitam||
aham etaṁ dukkhanirodhagāminiṁ paṭipadaṁ catutthaṁ ariyasaccam paccakkhāya aññaṁ dukkhanirodhagāminim paṭipadaṁ catutthaṁ ariyasaccam paññāpessāmī ti netaṁ thānaṁ vijjati|| ||

8. Evam khvāham bhante dhāremi Bhagavatā cattāri ariyasaccāni desitanī ti|| ||

9. Sādhu sādhu bhikkhu sādhu kho tvam bhikkhu dhāresi mayā cattāri ariyasaccāni desitāni|| ||

Dukkhaṁ kho bhikkhu mayā pathamam ariyasaccaṁ desitaṁ tathā nam dhārehi|| ||

Yo hi koci bhikkhu samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṁ vadeyya|| ||

Netaṁ dukkham pathamam ariyasaccaṁ samaṇena Gotamena desitaṁ||
aham etaṁ dukkham pathamam ariyasaccam pacchakkhāya aññam dukkham ariyasaccam paññāpessamī ti netam ṭhānam vijjati|| ||

Dukkhasamudayaṁ kho bhikkhu||
... pe ...|| ||

Dukkhanirodhaṁ kho bhikkhu ... pe ... Dukkhanirodhagāminipaṭipadaṁ kho bhikkhu mayā catuttham ariyasaccaṁ desitaṁ tathā naṁ dhārehi|| ||

Yohi koci bhikkhu samaṇo vā brāhmaṇo vā evam vadeyya Netaṁ dukkhanirodhagāminipatipadā catuttham ari yasaccaṁ yaṁ samaṇena Gotamena desitaṁ

[page 429]

aham etaṁ dukkhanirodhagāminipaṭipadam catuttham ariyasaccam paccakkhāya aññam dukkhanirodhagāminipaṭipadaṁ catuttham ariyasaccam paññāpessāmīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

9. Evaṁ kho tvam bhikkhu dhārehi mayā cattāri ariyasaccāni desitāni|| ||

Tasmā ti ha bhikkhu Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...|| ||

Ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

17. Avijjā

2. Atha kho aññataro bhikkhu° °nisīdi|| ||

3. Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Avijjā avijjā ti bhante vuccati|| ||

Katamā nu kho bhante avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotī ti|| ||

4. Yaṁ kho bhikkhu dukkhe aññāṇam dukkhasamudaye aññāṇam dukkhanirodhe aññāṇaṁ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṁ ayaṁ vuccati bhikkhu avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotī ti|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhu Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...|| ||

Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

18. Vijjā

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā tenupasaṅkami||
upasaṅkamitvā Bhagavantam abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi|| ||

3. Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Vijjā vijjā ti bhante vuccati||
Katamā nu kho bhante vijjā kittāvatā ca vijjāgato hotī ti|| ||

[page 430]

4. Yaṁ kho bhikkhu dukkhe ñāṇaṁ dukkhasamudaye ñāṇaṁ dukkhanirodhe ñāṇaṁ dukkhanirodhagāminipaṭipadāya ñāṇaṁ ayaṁ vuccati bhikkhu vijjā|| ||

Ettāvatā ca vijjāgato hoti|| ||

5. Tasmā tiha bhikkhu Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

19. Saṅkāsanā

2. Idaṁ dukkham ariyasaccan ti bhikkhave mayā paññattaṁ||
tattha aparimāṇā vaṇṇā aparimāṇā vyañjanā aparimāṇā saṅkāsanā itipidam dukkham ariyasaccan ti|| ||

3. Idaṁ dukkhasamudayaṁ||
... pe ...|| ||

4. Idaṁ dukkhanirodham||
... pe ...|| ||

5. Idaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccan ti bhikkhave mayā paññattaṁ||
tattha aparimāṇā vaṇṇā aparimāṇā vyañjanā aparimāṇā saṅkāsanā itipidaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccan ti|| ||

6. Tasmā ti ha bhikkhu Idaṁ dukkhanti yogo karaṇīyo||
... pe ...|| ||

Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karanīyo ti|| ||

 


 

20. Tathā

2. Cattārīmāni bhikkhave tathāni avitathāni anaññathāni||
katamāni cattāri|| ||

3. Idaṁ dukkhan ti bhikkhave tatham etam avitatham etam anaññatatham etaṁ|| ||

4. Ayaṁ dukkhasamudayo ti tatham etaṁ avitatham etam anaññatham etaṁ|| ||

5. Ayaṁ dukkhanirodho ti tatham etaṁ avitatham etam anaññatham etaṁ|| ||

[page 431]

6. Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti tatham etam avitatham etam anaññatham etaṁ|| ||

7. Imāni kho bhikkhave cattāri tatthāni avitathāni anaññathāni|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
la-... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇī yoti|| ||

Dhammacakkapavattanavaggo dutiyo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Tathāgatena dve vuttā||
Khandhā Āyatanena ca||
Dhāraṇāya dve vuttā||
Avijjā Vijjā Saṅkāsanā Tathena cā ti|| ||

 


 

Chapter III. Kotigāma Vaggo

21. Vijjā 1

1. Evam me sutaṁ ekaṁ samayaṁ Bhagavā Vajjisu viharati Koṭigāme|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

Catunnam bhikkhave ariyasaccānam ananubodhā appaṭivedhā evam idaṁ dīgham addhānam sandhāvitaṁ saṁsaritaṁ mamañceva tuṁhakañca||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

3. Dukkhassa bhikkhave ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evam idaṁ dīgham addhānaṁ sandhāvitaṁ saṁsaritam mamañceva tumhākañca|| ||

Dukkhasamudayassa ariyasaccassa||
... pe ...|| ||

Dukkhanirodhassa ariyasaccassa|| ||

Dukkhanirodhagāminipaṭipadāya ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evaṁ dīgham addhānaṁ sandhāvitaṁ saṁsaritam mamañceva tumhākañca

[page 432]

4. Tayidam bhikkhave dukkham ariyasaccaṁ anubuddhaṁ paṭividdham||
dukkhasamudayam ariyasaccam anubuddham paṭividdham||
dukkhanirodham ariyasaccaṁ... pe ...
dukkanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccam anubuddham patividdhaṁ|| ||

Ucchinnā bhavataṇhā khīṇā bhavanettī natthidāni punabbhavo ti|| ||

5. Idam avoca Bhagavā ... pe ...etad avoca satthā|| ||

Catunnam ariyasaccānaṁ||
yathābhūtam adassanā||
Saṁsitam dīgham addhānaṁ||
tāsu tāsveva jātisu|| ||

Yāni etāni diṭṭhāni||
bhavanetti samūhatā||
Ucchinnaṁ mūlaṁ dukkhassa||
natthidāni punabbhavo ti|| ||

 


 

22. Vijjā 2

2. Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā Idam dukkhanti yathābhūtaṁ nappajānanti|| ||

Ayaṁ dukkhasamudayo ti yathā- nappajānanti|| ||

Ayaṁ dukkhanirodho ti yathā- nappajānanti|| ||

Ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā ti yathābhūtaṁ nappajānanti||
na me te bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇa sammatā||
na ca panete āyasmanto sāmaññattham vā brahmāññatthaṁ vā diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti|| ||

3. Ye ca kho keci bhikkhave sammaṇā vā brāhmaṇā vā Idaṁ dukkhan ti yathābhūtam pajānanti ... pe ...|| ||

Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānanti||
te kho me bhikkhave samanā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā||

[page 433]

te ca panāyasmanto sāmaññatthañ ca brāhmaññatthañ ca diṭṭheva dhamme sayam abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī ti|| ||

4. Idam avoca Bhagavā ... pe ... etad avoca satthā|| ||

Ye dukkhaṁ nappajānanti||
atho dukkhassa sambhavaṁ||
Yattha ca sabbaso dukkhaṁ||
asesam uparujjhati|| ||

Tañca maggaṁ na jānanti||
dukkhūpasamagāminaṁ||
Cetovimuttihīnā te||
atho paññāvimuttiyā||
Abhabbā te antakiriyāya||
te ve jātijarūpagā|| ||

Ye ca dukkham pajānanti||
atho dukkhassa sambhavaṁ||
Yattha ca sabbaso dukkhaṁ||
asesaṁ uparujjhati|| ||

Tañca maggam pajānanti||
dukkhūpasamagāminaṁ||
Ceto vimuttisampannā||
atho paññāvimuttiyā||
Bhabbā te antakiriyāya||
na te jātijarūpagā ti|| ||

 


 

23. Sammāsambuddho

1—2. Sāvatthi|| ||

Cattārimāni bhikkhave ariyasaccāni||
katamāni cattāri|| ||

3. Dukkham ariyasaccaṁ ... pe ... dukkhanirodhagāminī patipadā ariyasaccam||
imāni kho bhikkhave cattari ariyasaccāni|| ||

4. Imesaṁ kho bhikkhave catunnam ariyasaccānaṁ yathābhūtam abhisambuddhattā Tathāgato arahaṁ sammāsambuddho ti vuccati|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karanīyo ti|| ||

 


 

24. Araham

1. Sāvatthi|| ||

2. Ye hi keci bhikkhave atītam addhānam arahanto sammāsambuddhā yathābhūtam abhisambujjhiṁsu||
sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisambujjhiṁsu|| ||

[page 434]

3. Ye pi hi keci bhikkhave anāgatam addhānam arahanto sammāsambuddhā yathabhūtam abhisambujjhissanti||
sabbe te cattari ariyasaccāni yathābhūtam abhisambujjhissanti|| ||

4. Ye pi hi keci bhikkhave etarahi arahanto sammāsambuddhā yathābhūtam abhisambujjhanti||
sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtam abhisambujjhanti|| ||

Katamāni cattāri?|| ||

5. Dukkham ariyasaccaṁ||
dukkhasamudayam ariyasaccaṁ||
dukkhanirodham asiyasaccaṁ||
dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ|| ||

6. Ye pi hi keci bhikkhave atītam addhānam arahanto sammāsambuddhā yathābhūtam abhisambujjhiṁsu||
abhisambujjhissanti||
abhisambujjhanti||
sabbe te imāni cattāri ariyasaccāni yathabhūtam abhisambujjhanti|| ||

7. Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇiyo ti|| ||

 


 

25. Āsavakkhayo

2. Jānato ham bhikkhave passato āsavānam khayaṁ vadāmi no ajānato apassato||
Kiñca bhikkhave jānato passato āsavānaṁ khayo hoti|| ||

3. Idaṁ dukkhan ti bhikkhave jānato passato āsavānaṁ khāyo hoti||
Ayam dukkhasamudayo ti ... pe ...Ayam dukkhanirodhagāminī patipadā ti jānato passato āsavānaṁ khayo hoti|| ||

4. Evam kho bhikkhave jānato evam passato āsavānaṁ khayo hoti|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti.|| ||

 


 

26. Mittā

2. Ye hi keci bhikkhave anukampeyyātha||
ye ca sotabbaṁ maññeyyuṁ||
mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā

[page 435]

te vo bhikkhave catunnam ariyasaccānaṁ yathābhūtām abhisamayāya samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?|| ||

3. Dukkhassa ariyasaccassa ... pe ... dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasaccassa|| ||

4. Ye hi keci bhikkhave anukampeyyātha||
ye ca sotabbam maññeyyuṁ mittā vā amaccā vā ñātī vā||
sālohitā vā||
te vo bhikkhave imesaṁ catunnam ariyasaccānam yathābhūtam abhisamayāya samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...|| ||

Ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

27. Tathā

2. Cattārimāni bhikkhave ariyasaccāni kātamāni cattāri|| ||

3. Dukkham ariyasaccam ... pe ... dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ|| ||

4. Imāni kho bhikkhave cattāri ariyasaccāni tathāni avitathāni anaññathāni||
tasmā ariyasaccānīti vuccanti|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karāṇiyo ti|| ||

 


 

28. Loko

2. Cattārimāni bhikkhave ariyasaccāni||
katamāni cattāri|| ||

3. Dukkham ariyasaccaṁ ... pe ... dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ|| ||

4. Sadevake bhikkhave loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya tathāgato ariyo||
tasmā ariyasaccānī ti vuccanti|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

[page 436]

 


 

29. Pariññeyyam or Abhiññeyyam

2. Cattārimāni bhikkhave ariyasaccāni||
katamāni cattāri|| ||

3. Dukkham ariyasaccaṁ [pe] dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ|| ||

Imāni kho bhikkhave cattāri ariyasaccāni|| ||

4. Imesaṁ kho bhikkhave catunnam ariyasaccānam atthi ariyasaccam pariññeyyaṁ||
atthi ariyasaccam pahātabbaṁ||
atthi ariyasaccaṁ sacchikātabbaṁ||
atthi ariyasaccam bhāvetabbaṁ|| ||

Katamañ ca bhikkhave ariyasaccam pariññeyyaṁ|| ||

5. Dukkham bhikkhave ariyasaccam pariññeyyaṁ||
dukkhasamudayam ariyasaccam pahātabbaṁ||
dukkhanirodham ariyasaccaṁ sacchikātabbaṁ||
dukkhanirodhagāminī paṭīpadā ariyasaccam bhāvetabbaṁ|| ||

6. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

30. Gavampati

1. Ekaṁ samayaṁ sambahulā therā bhikkhū Cetesu viharanti Sahañcanike|| ||

2. Tena kho pana samayena sambahulānaṁ therānam bhikkhūnam pacchābhattam piṇḍapātapatikkantānam maṇḍalamāle sannisinnānaṁ sannipatitānam ayam antarā kathā udapādi|| ||

Yo nu kho āvuso dukkham passati dukkhasamudayam pi so passati dukkhanirodham pi passati dukkhanirodhagāminipaṭipadam pi passatī ti|| ||

3. Evaṁ vutte āyasmā Gavampati there bhikkhū etad avoca|| ||

Sammukhā me tam āvuso Bhagavato sutaṁ sammukhā paṭiggahītaṁ|| ||

[page 437]

4. Yo bhikkhave dukkhampassati dukkhasamudayam pi so passati dukkhanirodham pi passati dukkhanirodhagaminipaṭipadam pi passati|| ||

Yo dukkhasamudayam passati||
dukkham pi so passati dukkhanirodham pi passati dukkhanirodhagaminipaṭipadam pi passati|| ||

Yo dukkhanirodham passati dukkham pi so passati dukkhasamudayam pi passati||
dukkhanirodhagāminipaṭipadam pi passati|| ||

Yo dukkhanirodhagāminipatipadam passati dukkham pi so passati||
dukkhasamudayam pi passati||
dukkhanirodham pi passatī ti|| ||

Koṭigāmavaggo tatiyo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Dve Vajji Sammāsambuddho||
Arahaṁ Āsavakkhayo||
Mittā Tathā ca Loko ca||
Pariññeyyaṁ Gavampatī ti|| ||

 


 

Chapter IV. Siṁsapāvana Vaggo

31. Siṁsapā

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Kosambīyaṁ viharati Siṁsapāvane|| ||

2. Atha kho Bhagavā parittāni siṁsapāpaṇṇāni pāṇinā gahetvā bhikkhū āmantesi|| ||

Taṁ kim maññatha bhikkhave||
Katamaṁ nu kho bahutaraṁ yāni vā mayā parittāni siṁsapāpannāni pāṇinā gahitāni yad idam upari siṁsapāvane ti|| ||

[page 438]

Appamattakāni bhante Bhagavatā parittāni siṁsapāpaṇṇāni pāṇinā gahitāni||
atha kho etāneva bahutarāni yad idam upari {siṁsapāvāne} ti|| ||

3. Evam eva kho bhikkhave etad eva bahutaraṁ yaṁ vo mayā abhiññāya anakkhātam||
appamattakam akkhātaṁ|| ||

4. Kasmā cetam bhikkhave mayā anakkhātaṁ|| ||

Na hetam bhikkhave atthasaṁhitaṁ nādibrahmacariyakaṁ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṁvattati||
tasmā tam mayā anakkhātaṁ|| ||

5. Kiñca bhikkhave mayā akkhātaṁ|| ||

Idaṁ dukkhan ti bhikkhave mayā akkhātaṁ|| ||

Ayaṁ dukkhasamudayo ti mayā akkhātaṁ||
Ayaṁ dukkhanirodho ti mayā akkhātaṁ||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti mayā akkhātaṁ|| ||

6. Kasmā cetam bhikkhave mayā akkhātaṁ|| ||

Etaṁ hi bhikkhave atthasaṁhitam||
etam ādibrahmacariyakam||
etam nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṁvattati||
tasmā tam akkhātaṁ|| ||

7. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

32. Khadiro

2. Yo bhikkhave evaṁ vadeyya Ahaṁ dukkham ariyasaccam yathābhūtam anabhisamecca dukkhasamudayam ariyasaccaṁ yathābhūtam anabhisamecca dukkhanirodham ariyasaccaṁ {yathābhūtam} anabhisamecca dukkhanirodhagāminipaṭipadam ariyasaccam yathābhūtam anabhisamecca sammādukkhassantaṁ karissāmīti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

3. Seyyathā pi bhikkhave yo evaṁ vadeyya Ahaṁ khadirapattānaṁ vā palāsapattānaṁ vā āmalakapattānaṁ vā puṭaṁ karitvā udakaṁ vā tālapattaṁ vā āharissamī ti netaṁ ṭhāṇaṁ vijjati

[page 439]

Evam eva kho bhikkhave yo evaṁ vadeyya Ahaṁ dukkham ariyasaccaṁ yathābhūtam abhisamecca ... pe ... ... pe ...||
sammādukkhassāntam karissāmīti netaṁ ṭhanaṁ vijjati|| ||

4. Yo ca kho bhikkhave evaṁ vadeyya||
Ahaṁ dukkham ariyasaccaṁ yathābhūtam abhisamecca ... pe ... dukkhanirodhagāminipaṭipadam ariyasaccaṁ yathābhūtam abhisamecca sammādukkhassantaṁ karissāmī ti ṭhānam etaṁ vijjati|| ||

5. Seyyathā pi bhikkhave yo evaṁ vadeyya||
Aham padumapattānam vā palāsapattānaṁ vā māluvāpattānam vā puṭaṁ karitvā udakaṁ vā tālapattaṁ vā āharissāmī ti ṭhānam etaṁ vijjati||
evam eva kho bhikkhave yo evaṁ vadeyya||
Ahaṁ dukkham ariyasaccaṁ yathābhūtam abhisamecca ... pe ... dukkhanirodhagaminipaṭipadam ariyasaccaṁ yathābhūtam abhisamecca sammādukkhassantam karissāmī ti||
ṭhānam etaṁ vijjati|| ||

6. Tasma ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminīpatipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

33. Daṇḍo

2. Seyyathā pi bhikkhave daṇḍo uparivehāsaṁ khitto sakim pi mūlena nipatati sakim pi majjhena nipatati sakim pi aggena nipatati||
evam eva kho bhikkhave avijjānīvaraṇā sattā taṇhāsaṅyojanā sandhāvantā saṁsarantā sakim pi asmā lokā paraṁ lokaṁ gacchanti sakim pi parasmā lokā imaṁ lokam āgacchanti||
Taṁ kissa hetu|| ||

Adiṭṭhattā bhikkhave catunnam ariyasaccānaṁ|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?|| ||

3. Dukkhassa ariyasaccassa ... pe ... dukkanirodhagāminipatipadāya ariyasaccassa|| ||

[page 440]

4. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

34. Ceḷa

2. Āditte bhikkhave cele vā sīse vā kim assa karaṇīyan ti|| ||

Āditte bhante cele vā sīse vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañ ca karaṇīyan ti|| ||

3. Ādittam bhikkhave celaṁ vā sīsaṁ vā ajjhupekkhitvā amanasikaritvā anabhisametānam catunnam ariyasaccānam yathābhūtam abhisamayāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appativānī ca sati ca sampajaññañ ca karaṇīyaṁ||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

4. Dukkhassa ariyasaccassa ... pe ... dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasaccassa|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karanīyo ti ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā ti yogo karanīyo ti|| ||

 


 

35. Sattisata

2. Seyyathā pi bhikkhave puriso vassasatāyuko vassasatajīvitam enaṁ evaṁ vadeyyuṁ|| ||

Ehambho purisa pubbaṇhasamayam taṁ sattisatena hanissanti||
majjhantikasamayam sattisatena hanissanti||
sāyaṇhasamayaṁ sattisatehi hanissanti||
So kho tvam ambho purisa divase divase tīhi tīhi sattisatehi haññamāno vassasatāyuko vassasatajīvī vassasatassa accayena anabhisametāni cattāri ariyasaccāni abhisamessasī ti

[page 441]

Atthavasikena bhikkhave kulaputtena alam upagantuṁ||
taṁ kissa hetu|| ||

3. Anamataggo yam bhikkhave saṁsāro pubbakoṭi na paññāyati sattipahārānam asipahārānam parasupahārānam||
Evaṁ ce tam bhikkhave assa na kho panāham bhikkhave saha dukkhena saha domanassena catunnam ariyasaccānam abhisamayaṁ vadāni|| ||

Api cāham bhikkhave saha sukhena saha somanassena catunnam ariyasaccānam vadāmi||
Katamesaṁ catunnaṁ|| ||

4. Dukkhassa ariyasaccassa ... pe ... dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasaccassa|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

36. Pāṇā

2. Seyyathā pi bhikkhave puriso yam imasmiṁ Jambudīpe tiṇakhaṭṭhasākhāpalāsam taṁ chetvā ekajjhaṁ saṁhareyya||
ekajjhaṁ saṁharitvā sūlaṁ kareyya||
sūlaṁ karitvā ye mahāsamudde mahantakā pāṇā te mahantakesu sūlesu āvuneyya||
ye mahāsamudde majjhimakā pāṇā te majjhimakesu sūlesu āvuneyya|| ||

Ye mahāsamudde sukhumakā pāṇā te sukhumakesu sūlesu āvuneyya|| ||

Apariyādiṇṇā ca bhikkhave mahāsammudde oḷārikā pāṇā assu||
atha te imasmiṁ Jambudīpe tiṇakaṭṭhasākhāpalāsam parikkhayaṁ pariyādānam gaccheyya||
ato bahutarā kho bhikkhave mahāsamudde sukhumakā pāṇā ye na sukarā sūlesu āvunituṁ|| ||

Tam kissa hetu?|| ||

[page 442]

3. Sukhumattā bhikkhave attabhāvassa|| ||

Evam mahā kho bhikkhave apāyo||
evam mahantasmā kho bhikkhave apāyasmā parimutto diṭṭhisampanno puggalo yo Idaṁ dukkhanti yathābhūtam pajānāti ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānāti|| ||

4. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

37. Suriyupamā 1

2. Suriyassa bhikkhave udayato etam pubbaṅgamam etam pubbanimittam yad idam aruṇuggam||
evam eva kho bhikkhave catunnam ariyasaccānaṁ yathābhūtam abhisamayāya etam pubbaṅgamam etam pubbanimittaṁ yad idaṁ sammādiṭṭhi|| ||

3. Sammādiṭṭhikassetam bhikkhave bhikkhuno patikaṅkhaṁ Idam dukkhan ti yathābhutam pajānissati ... pe ...||
Ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānissati|| ||

Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhanti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāmiṇī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

38. Suriyupamā 2

2. Yāva kīvañca bhikkhave candimasuriyā loke nupajjanti neva tāva mahato ālokassa pātubhāvo hoti mahato obhāsassa||
andhantamam tadā hoti andhakāratimisā||
neva tāva rattidivā paññāyanti na māsaddhamāsā paññāyanti na utusaṁvaccharā paññāyanti|| ||

3. Yato ca kho bhikkhave candimasuriyā loke uppajjanti||
atha mahato ālokassa pātubhāvo hoti mahato obhāsassa||

[page 443]

na andhantamam tadā hoti na andhakāratimisā||
atha rattidivā paññāyanti||
māsaddhamāsā paññāyanti utusaṁvaccharā paññāyanti|| ||

4. Evam eva kho bhikkhāve yāva kīvañca Tathāgato nuppajjati arahaṁ sammāsambuddho||
neva tāva mahato ālokassa pātubhāvo hoti mahato obhāsassa||
{andhantamo} tadā hoti andhakāratimisā||
neva tāva catunnam ariyasaccānam ācikkhanā hoti desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānikammaṁ|| ||

5. Yato ca bhikkhave Tathāgato loke uppajjati arahaṁ sammāsambuddho||
atha mahato ālokassa pātubhāvo hoti mahato obhāsassa||
na andhantamaṁ tadā hoti na andhakāratimisā||
atha kho catunnam ariyasaccānam ācikkhaṇā hoti||
desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaranā vibhajanā uttānikammaṁ|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?|| ||

6. Dukkhassa ariyasaccassa ... pe ... dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasaccassa|| ||

7. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhanti yogo karaṇīyo||
... pe ...|| ||

Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

39. Indakhīlo

2. Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā Idaṁ dukkhan ti yathābhūtaṁ nappajānanti||
... pe ...||
Ayam dukkanirodhagāminī paṭipadā ti yathā bhūtaṁ nappajānanti||
te aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā mukham ullokenti Ayaṁ nūna bhavaṁ jānaṁ jānāti passam passati|| ||

3. Seyyathā pi bhikkhave tūlapicu vā kappāsapicu vā lahuko vātupādāno same bhūmibhāge nikkhitto tam enam puratthimo vāto pacchimena saṁhareyya

[page 444]

pacchimo vāto puratthimena saṁhareyya||
uttaro vāto dakkhiṇena saṁhareyya||
dakkhiṇo vāto uttarena saṁhareyya|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

lahukattā bhikkhave kappāsapicuno|| ||

4. Evam eva kho bhikkhave ye keci samaṇā vā brāhmaṇā vā Idam dukkhan ti yathā bhūtaṁ nappajānanti||
la... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtaṁ nappajānanti te aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā mukham ullokenti Ayaṁ nūna bhavam jānaṁ jānāti passam passatī ti|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

adiṭṭhattā bhikkhave catunnam ariyasaccānaṁ|| ||

5. Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā Idam dukkhan ti yathābhūtam pajānanti ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānanti||
te nāññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā mukham ullokenti Ayaṁ nūna bhavaṁ jānaṁ jānāti passam passatī ti|| ||

6. Seyyathā pi bhikkhave ayokhīlo vā indakhīlo vā gambhīranemo sunikhāto acalo asampakampi||
puratthimāya ce pi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṁ saṅkampeyya na sampakampeyya na sampacāleyya||
pacchimāya ce pi disāya ... pe ... uttarāya ce pi disāya dakkhiṇāya ce pi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṁ saṅkampeyya na sampakampeyya na sampacāleyya|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Gambhīrattā bhikkhave nemassa sunikhātattā indakhīlassa|| ||

7. Evam eva kho bhikkhave ye ca kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā Idaṁ dukkhan ti yathābhūtam pajānanti||
la... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānanti||
te nāññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā mukham ullokenti||
Ayaṁ nūna bhavaṁ jānaṁ jānāti passam passatī ti|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Sudiṭṭhattā bhikkhave catunnam ariyasaccānam|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?|| ||

[page 445]

8. Dukkhassa ariyasaccassa ... pe ... dukkhanirodhagāminiyā paṭipādāya ariyasaccassa|| ||

9. Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

40. Vādino

2. Yo hi koci bhikkhave bhikkhu Idaṁ dukkhanti yathābhūtam pajānāti ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānati||
puratthimāya ce pi disāya āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā vādatthiko vādagavesī Vādam assa āropessāmī ti||
tam vata saha dhammena samkampessati vā sampakampessati vā sampacālessati vā ti netaṁ ṭhānaṁ vijjati||
pacchimāya ce pi disāya||
uttarāya ce pi disāya||
dakkhiṇāya ce pi disāya āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā vādatthiko vādagavesī Vādam assa āropessāmī ti||
tam vata saha dhammena samkampessati vā sampakampessati vā sampacālessati vā ti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

3. Seyyathā pi bhikkhave silāyūpo soḷasakukkuko tassassu aṭṭhakukku heṭṭhā nemaṅgamā aṭṭhakukku upari nemassa||
puratthimāya ce pi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṁ saṅkampeyya na sampakampeyya na sampacāleyya||
pacchimāya ce pi disāya||
... pe ...||
uttarāya ce pi disāya||
dakkhiṇāya ce pi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva samkampeyya na sampakampeyya na sampacāleyya|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Gambhīrattā bhikkhave nemassa sunikhātattā silāyūpassa|| ||

4. Evam eva kho bhikkhave||
yo hi koci bhikkhu Idaṁ dukkhan ti yathābhūtam pajānāti ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānāti ... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānāti

[page 446]

puratthimāya ce pi disāya āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā vādatthiko vādagavesī Vādam assa āropessāmīti taṁ vata saha dhammena saṅkampessati vā sampakampessati vā sampacālessati vā ti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

Pacchimāya ce pi dīsāya ... pe ...uttarāya ce pi disāya||
dakkhiṇāya ce pi disāya āgaccheyya||
samaṇo vā {brāhmaṇo} vā vādatthiko vādagavesī Vādam assa āropessāmī ti||
taṁ vata saha dhammena samkampessati vā sampakampessati vā sampacālessati vā ti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Sudiṭṭhattā bhikkhave catunnam ariyasaccānaṁ|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?|| ||

5. Dukkhassa ariyasaccassa ... pe ... dukkhanirodhagāminiyā paṭipādāya ariyasaccassa|| ||

6. Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

Siṁsapāvanavaggo catuttho|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Sīsapā Khadiro Daṇḍo||
Celā Sattisatena ca||
Pāṇā Suriyupamā dvedhā||
Indakhīlo ca Vādinoti|| ||

 


 

Chapter V. Papāta Vaggo

41. Cintā

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe|| ||

2. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

Bhūtapubbam bhikkhave aññataro puriso Rājagahā nikkhamitvā Lokacintaṁ cintessāmī ti yena Sumāgadhā pokkharaṇī tenupasaṅkami

[page 447]

upasaṅkamitvā Sumāgadhāya pokkhariṇiyā tīre nisīdi lokacintaṁ cintento|| ||

3. Addasā kho bhikkhave so puriso Sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre caturaṅginiṁ senam bhisamūḷālam pavisantiṁ||
disvānassa etad ahosi||
Ummatto smi nāmāhaṁ viceto smi nāmāham||
yaṁ loke natthi tam mayā diṭṭhan ti|| ||

4. Atha kho so bhikkhave puriso nagaram pavisitvā mahājanakāyassa ārocesi||
Ummatto smi nāmāham bhante viceto smi nāmāham bhante||
yaṁ loke natthi tam mayā diṭṭhan ti|| ||

Katham pana tvam ambho purisa ummatto||
kathaṁ viceto||
kiñca loke natthi yaṁ tayā diṭṭhan ti|| ||

5. Idhāham bhante Rājagahā nikkhamitvā Lokacintaṁ cintessamī ti yena Sumāgadhā pokkaraṇī tenupasaṅkamiṁ||
upasaṅkamitvā Sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre nisīdiṁ lokacintaṁ cintento||
addasaṁ kho ham bhante Sumagadhāya pokkharaṇiyā tīre caturaṅginiṁ senaṁ bhisamūḷālam pavisantiṁ||
evaṁ khvāham bhante ummatto evam viceto idañ ca loke natthi yam mayā diṭṭhan ti|| ||

Taggha tvam ambho purisa ummutto||
taggha viceto||
idañ ca loke natthi yaṁ tayā diṭṭhan ti|| ||

6. Taṁ kho pana bhikkhave so puriso bhūtaṁ yeva addasa no abhūtaṁ|| ||

Bhūtapubbam bhikkhave devāsurasaṅgāmo samupabbuḷho ahosi||
tasmiṁ kho pana bhikkhave saṅgāme devā jiniṁsu asurā parājiniṁsu||
parājitā ca kho bhikkhave asurā bhītā bhisamuḷālena asurapuram pavisiṁsu devānaṁ yeva kho bhāyamānā

[page 448]

7. Tasmā ti ha bhikkhave mā lokacintaṁ cintetha||
Sassato loko ti va Assassato loko ti va||
Antavā loko ti vā Anantavā loko ti vā||
Taṁ jīvam taṁ sarīranti vā Aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīran ti vā||
Hoti tathāgato parammaraṇā ti vā||
Na hoti tathāgato parammaraṇā ti vā||
Hoti ca na ca hoti tathāgato param maraṇā ti vā||
Neva hoti na na hoti tathāgato param maraṇā ti vā|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

8. Nesā bhikkhave cintā atthasaṁhitā nādibrahmacariyikā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṁvattati|| ||

9. Cintentā ca kho tumhe bhikkhave Idaṁ dukkhan ti cinteyyātha ... pe ... Ayam dukkhanirodhagāminī patipadā ti cinteyyātha|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

10. Esā bhikkhave cintā atthasaṁhitā esā ādibrahmacariyikā esā nibbidāya virā- ni- upa- abhi- sambo- nibbānāya saṁvattati|| ||

11. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

42. Papāto

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Rājagahe viharati Gijjhakūte pabbate|| ||

2. Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi|| ||

Āyāma bhikkhave yena Paṭibhānakūṭo tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā ti|| ||

Evam bhante ti kho te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ|| ||

[page 449]

3. Atha kho Bhagavā sambahulehi bhikkhūhi saddhim yena Paṭibhānakūṭo tenupasaṅkami|| ||

Addasā kho aññataro bhikkhu Paṭibhāṇakūṭe mahantam papātam||
disvāna Bhagavantam etad avoca|| ||

Mahā vatāyam bhante papāto subhayānako bhante papāto||
atthi nu kho bhante imamhā papātā añño papāto mahantataro ca bhayānakataro cā ti|| ||

Atthi kho bhikkhave imamhā papātā añño papāto mahantataro ca bhayānakataro cā ti|| ||

Katamo pana bhante imamhā papātā añño papāto mahantataro ca bhayānakataro cā ti|| ||

4. Ye hi keci bhikkhu samaṇā vā brāhmaṇā vā Idaṁ dukkhan ti yathābhūtaṁ nappajānanti||
Ayaṁ dukkhasamudayo ti yathā- nappa-||
Ayaṁ dukkhanirodho ti yathānappa-||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtaṁ nappajānanti||
te jātisaṁvattanikesu saṅkhāresu abhiramanti||
jarāsaṁvattanikesu saṅkhāresu abhi-||
maraṇasaṁvattanikesu saṅkhāresu abhi-||
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṁvattanikesu saṅkhāresu abhiramanti|| ||

Te jātisaṁvattanikesu saṅkhāresu abhiratā jarāsaṁvattanikesu saṅkharesu abhiratā maraṇasaṅkattanikesu saṅkhāresu abhiratā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṁvattanikesu saṅkhāresu abhiratā jātisaṁvattanike pi saṅkhāre abhisaṅkharonti||
{jarāsaṁvattanike} pi saṅkhāre abhisaṅkharonti||
maraṇasaṁvattanike pi saṅkhāre abhisaṅkharonti||
sokaparidevadukkhadomanassupāyasasaṁvattanike pi saṅkhāre abhisaṅkharonti|| ||

Te jātisaṁvattanike pi saṅkhāre abhisaṅkharitvā jarāsaṁvattanike pi saṅkhāre abhisaṅkhāritvā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṁvattanike pi saṅkhāre abhisaṅkharitvā jātipapātam pi papatanti||
jarāpapātam pi papatanti||
mara ṇapapātam pi papatanti||
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsapapātam pi papatanti

[page 450]

Te na parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi||
na parimuccanti dukkhasmā ti vadāmi|| ||

5. Ye ca kho keci bhikkhu samaṇā vā brāhmaṇā vā Idaṁ dukkhan ti yathābhūtam pajānanti ... pe ... Ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānanti||
te jātisaṁvattanikesu saṅkhāresu nābhiramanti||
jarāsaṁvattanikesu saṅkhāresu nābhiramanti||
maraṇasaṁvattanikesu saṅkhāresu nābhiramanti||
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṁvattanikesu saṅkhāresu nābhiramanti|| ||

Te jātisaṁvattanikesu saṅkhāresu anabhiratā jarāsaṁvattanikesu saṅkhāresu anabhiratā maraṇasaṁvattanikesu saṅkhāresu anabhiratā sokaparidevadukkadomanassupāyāsasaṁvattanikesu saṅkhāresu anabhiratā {jātisaṁvattanike} pi saṅkhāre nābhisaṅkharonti||
jarāsaṁvattanike saṅ° nābhisaṅkharonti||
maraṇasaṁvattanike pi saṅkhāre {nābhisaṅkharonti}||
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṁvattanike pi saṅkhāre nābhisaṅkharonti|| ||

Te jātisaṁvattanike pi {saṅkhāre} anabhisaṅkharitvā||
jarāsaṁvattanike pi saṅkhāre anabhisaṅkharitvā maraṇasaṁvattanike pi saṅkhāre anabhisaṅkharitvā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṁvattanike pi saṅkhāre anabhisaṅkharitvā jātipapātam pi na papatanti||
jarāpapātam pi na papatanti ... pe ... sokaparidevadukkhadomanassupāyasasapapātam pi na papatanti|| ||

Te parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi||
parimuccanti dukkhasmā ti vadāmi|| ||

6. Tasmā ti ha Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ...||
Ayaṁ dukkanirodhagāminī patipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

43. Pariḷāho

2. Atthi bhikkhave Mahā-Pariḷāho nāma nirayo||
tattha yaṁ kiñci cakkhunā rūpam passati aniṭṭharūpaṁ yeva passati no iṭṭharūpaṁ

[page 451]

akantarūpam yeva passati no kantarūpaṁ||
amanāparūpam passati no manāparūpam|| ||

Yaṁ kiñci sotena saddaṁ suṇāti ... pe ... yaṁ kiñci kāyena poṭṭhabbam phussati||
yaṁ kiñci manasā dhammaṁ vijānāti aniṭṭharupaṁ yeva vijānāti no iṭṭharūpam||
akantarupaṁ yeva vijānāti ... pe ... no manāparūpan ti|| ||

3. Evaṁ vutte aññataro bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Mahā vata so bhante Pariḷāho sumahā vata so bhante Pariḷāho|| ||

Atthi nu kho bhante etamhā pariḷāhā añño pariḷāho mahantataro ca bhayānakataro cā ti|| ||

Atthi kho bhikkhu etamhā pariḷāhā añño pariḷāho mahantataro ca bhayānakataro cā ti|| ||

Katamo pana bhante etamhā Pariḷāhā añño Pari- mahan- ca bhayānakataro cā ti|| ||

4. Ye hi keci bhikkhu samaṇā vā brāhmaṇā vā Idaṁ dukkhan ti yathābhūtaṁ nappajānanti ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtaṁ nappajānanti||
te jātisaṁvattanikesu saṅkhāresu abhiramanti ... pe ... abhiratā abhisaṅkharonti||
abhisaṅkharitvā jātipariḷāhena pi pariḍayhanti jarāpariḷāhena pi pariḍayhanti||
maraṇapariḷāhena pi pariḍayhanti||
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsapariḷāhena pi pariḍayhanti|| ||

Te na parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi||
na parimuccanti dukkhasmā ti vadāmi|| ||

5. Ye ca kho keci bhikkhu samaṇā vā brāhmaṇā vā Idam dukkhan ti yathābhūtam pajānanti ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā ti yathābhūtam pajānanti||
jātisaṁvattanikesu saṅkhāresu nābhiramanti ... pe ... anabhiratā nābhisaṅkharonti||
anabhisaṅkharitvā jātipariḷāhena pi na pariḍayhanti||
jarāpariḷāhena pi na pariḍayhanti||
jarāpariḷāhena pi na pariḍayhanti||
maraṇapariḷāhena pi na pariḍayhanti||
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsapariḷāhena pi na pariḍayhanti|| ||

Te parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi

[page 452]

parimuccanti dukkhasmā ti vadāmi|| ||

6. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

44. Kūṭāgara

2. Yo hi bhikkhave evaṁ vadeyya||
Ahaṁ dukkham ariyasaccaṁ yathābhūtam anabhisamecca ... pe ... dukkhanirodhagaminipaṭipadam ariyasaccaṁ yathābhūtam anabhisamecca sammā dukkhassantaṁ karissāmī ti netaṁ thānaṁ vijjati|| ||

3. Seyyathā pi bhikkhave yo evam vadeyya||
Aham kūṭāgārassa heṭṭhimam gharam akaritvā uparimaṁ gharam āropessāmī ti netaṁ thāṇaṁ vijjati|| ||

Evam eva kho bhikkhave yo evaṁ vadeyya|| ||

Ahaṁ dukkham ariyasaccam yathābhūtam anabhisamecca||
... pe ...||
dukkanirodhagāminipaṭipadam ariyasaccaṁ yathābhūtam anabhisamecca sammā dukkhassantaṁ karissāmī ti netaṁ ṭhānaṁ vijjati|| ||

3. Yo ca kho bhikkhave evaṁ vadeyya||
Ahaṁ dukkham ariyasaccam yathābhūtam abhisamecca ... pe ...||
dukkhanirodhagāminipaṭipadam ariyasaccaṁ yathābhūtam abhisamecca sammā dukkassantaṁ karissāmī ti ṭhānaṁ etaṁ vijjati|| ||

4. Seyyathā pi bhikkhave yo evaṁ vadeyya||
Ahaṁ kūṭāgārassa heṭṭhimam gharaṁ karitvā uparimaṁ gharam āropessāmī ti ṭhānam etaṁ vijjati|| ||

Evam eva kho bhikkhave yo evaṁ vadeyya||
Ahaṁ dukkham ariyasaccaṁ yathābhūtaṁ abhisamecca ... pe ... dukkhanirodhagāminipatipadam ariyasaccam yathābhūtam abhisamecca sammā dukkhassantaṁ karissāmī ti ṭhānaṁ etaṁ vijjati|| ||

[page 453]

5. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayam dukkhanirodhagāminipatipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

45. Chiggaḷa11

1. Ekaṁ samayam Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Mahāvane Kūṭāgārasāḷāyaṁ|| ||

2. Atha kho āyasmā Ānando pubbaṇhasamayam nivāsetvā pattacīvaram ādāya Vesālim piṇḍāya pāvisi|| ||

3. Addasā kho āyasmā Ānando sambahule licchavikumārake santhāgāre upāsanam kāronte durato va sukhumena ṭālacchiggaḷena asanam atipātente poṅkhānupoṅkam avirādhitaṁ|| ||

4. Disvānassa etad ahosi||
Sikkhitā vatime licchavikumārakā susikkhitā vatime licchavikumārakā yatrahi nāma durato va sukhumena taḷacchigaḷena asanam atipātessanti poṅkhānupoṅkham avirādhitan ti|| ||

5. Atha kho āyasmā Ānando Vesāliyam piṇḍāya caritvā pacchābhattam piṇḍapātapaṭikkanto yena Bhagavā tenupasaṅkami ... pe ...||
Eka-m-antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantam etad avoca|| ||

6. Idhāham bhante pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Vesālim piṇḍaya pāvisiṁ||
addasaṁ khvāham bhante sambahule licchavikumārake santhāgāre upāsanam karonte durato va sukhumena tāḷacchiggaḷena asanam atipātente poṅkhānupoṅkham aviradhitaṁ|| ||

Disvāna me etad ahosi||
Sikkhitā vatime licchavikumarakā susikkhitā vatime licchavikumārakā yatra hi nāma durato va sukhumena tāḷacchiggaḷena asanam atipātessanti poṅkānupoṅkham avirādhitan ti|| ||

[page 454]

7. Taṁ kim maññasi Ānanda||
katamaṁ nu kho dukkarataraṁ vā durabhisambhavataraṁ vā yo durato va sukhumena tāḷacchiggaḷena asanam atipāteyya poṅkhānupoṅkham avirādhitaṁ||
yo vā satadhā bhinnassa vālassa koṭiyā koṭim paṭivijjheyyā ti|| ||

Etad eva bhante dukkarataraṁ ceva durabhisambhavatarañca yo vā satadhā bhinnassa vālassa koṭiyā koṭim paṭivijjheyyā ti|| ||

8. Atha kho Ānanda duppaṭivijjhataram paṭivijjhanti ye Idam dukkhan ti yathābhūtam paṭivijjhanti ... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāmini patipadā ti yathābhutam paṭivijjhanti|| ||

9. Tasmā ti hānanda Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

46. Andhakāra

2. Atthi bhikkhave lokantarikā aghā asaṁvutā andhakārakā andhakāratimisā yatthāpimesaṁ candimasuriyānam evammahiddhikānam evammahānubhāvānam ābhā nānubhontī ti|| ||

3. Evaṁ vutte aññataro bhikkhu Bhagavantam etad avoca|| ||

Mahā vata so bhante andhakāro sumahā vata so bhante andhakāro||
atthi nu kho bhante etamhā andhakārā añño andhakāro mahantataro ca bhayānakataro cā ti|| ||

Atthi kho bhikkhu etamhā andhakārā añño andhakāro mahantataro ca bhayānakataro cā ti|| ||

Katamo pana bhante etamhā andhakārā añño andhakāro mahantataro ca bhāyanakataro cā ti|| ||

4. Ye hi keci bhikkhu samaṇā vā brāhmaṇā vā Idaṁ dukkhan ti yathābhūtaṁ nappajānanti ... pe ... Ayam dukkhanirodhagāminipatipadā ti yathābhūtaṁ nappajananti

[page 455]

te jātisaṁvattanikesu saṅkhāresu abhiramanti ... pe ...||
abhiratā abhisaṅkharonti||
abhisaṅkharitvā jātandhakāram pi papatanti||
jarandhakāram pi papatanti||
maraṇandhakāram pi papatanti||
sokaparidevadomanassupāyāsandhakāram pi papatanti||
te na parimuccanti jātiyā jarāya maraṇā sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccanti dukkhasmā ti vadāmi|| ||

5. Ye ca kho keci bhikkhu samaṇā vā brāhmaṇā vā Idaṁ dukkhan ti yathābhūtam pajānanti ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāmini patipadā ti yathābhūtam pajānanti||
te jātisaṁvattanikesu saṅkhāresu nābhiramanti||
... pe ...||
anabhiratā anabhisaṅkharonti||
anabhisaṅkhāritvā jātandhakāram pi na papatanti||
jarandhakāram pi na papatanti||
maraṇandhakāram pi na papatanti||
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsandhakāram pi na papatanti||
te parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi||
parimuccanti dukkhasmā ti vadāmi|| ||

6. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminipaṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

47. Chiggaḷa 2

2. Seyyathā pi bhikkhave puriso mahāsamudde ekacchiggaḷaṁ yugam pakkhipeyya||
tatrāpissa kāṇo kacchapo yo vassasatassa vassasatassa accayena sakiṁ sakim ummujjeyya|| ||

3. Tam kim maññatha bhikkhave||
api nu so kāṇo kacchapo vassasatassa vassasatassa accayena sakiṁ sakim ummujjanto amusmim ekacchiggaḷe yuge gīvam paveseyyā ti|| ||

[page 456]

Yadi nūna bhante kadāci karahaci dīghassa addhuno accayenā ti|| ||

4. Khippataram kho so bhikkhave kāṇo kacchapo vassasatassa vassasatassa accayena sakiṁ sakim ummajjanto amusmim ekacchiggaḷe yuge gīvam paveseyya na tvevāham bhikkhave sakiṁ vinipātagatena bālena manussattaṁ vadāmi|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

5. Na hettha bhikkhave atthi dhammacariyā samacariyā kusalakiriyā puññakiriyā||
aññamaññakhādikā ettha bhikkhave vattati dubbalakhādikā|| ||

Tam kissa hetu?|| ||

6. Adiṭṭhattā bhikkhave catunnam ariyasaccānam|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?|| ||

Dukkhassa ariyasaccassa ... pe ... dukkhanirodhagāminipaṭipadāya ariyasaccassa|| ||

7. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

48. Chiggala 3

2. Seyyathā pi bhikkhave ayam mahāpathavī ekodakā assa||
tatra puriso ekacchiggaḷaṁ yugam pakkhipeyya||
tam enam puratthimo vāto pacchimena saṁhareyya||
pacchimo vāto puratthimena saṁhareyya||
uttaro vāto dakkhiṇena saṁhareyya||
dakkhiṇo vāto uttarena saṁhareyya|| ||

Tatrassa kāṇo kacchapo so vassasatassa vassasatassa accayena sakiṁ sakiṁ ummujjeyya|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave api nu so kāṇo kacchapo vassasatassa vassasatassa accayena sakiṁ sakim ummujjanto amusmim ekacchiggaḷe yuge gīvam paveseyyā ti

[page 457]

Adhiccam idam bhante yaṁ so kāṇo kacchapo vassasatassa vassasatassa accayena sakiṁ sakim ummujjanto amusmim ekacchiggaḷe yuge gīvam paveseyyā ti|| ||

4. Evam adhiccam idam bhikkhave yam manussattam labhati||
evam adhiccam idam bhikkhave yaṁ Tathāgato loke uppajjati arahaṁ sammāsambuddho||
evam adhiccam idam bhikkhave yaṁ Tathāgatapavedito dhammavinayo loke dippati|| ||

5. Tassidam bhikkhave manussattam laddhaṁ||
tathāgato ca loke uppanno arahaṁ sammāsambuddho||
Tathāgatappavedito ca dhammavinayo loke dippati|| ||

6. Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

49. Sineru 1

2. Seyyathā pi bhikkhave puriso Sinerussa pabbatarājassa sattamuggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhipeyya|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaram yā ca sattamuggamattiyo pāsānasakkharā upanikkhittā yo ca Sinerupabbatarājā ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ yad idaṁ Sinerupabbatarājā||
appamattikā sattamuggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā saṅkham pi na upenti upanidham pi na upenti kalabhāgaṁ pi na upenti Sinerupabbatarājānam upanidhāya sattamuggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā ti|| ||

[page 458]

4. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etad eva bahutaraṁ dukkhaṁ yad idam parikkhīṇam pariyādinnam appamattakam avasiṭṭhaṁ saṅkham pi na upeti upanidham pi na upeti kalabhāgam pi na upeti||
purimaṁ dukkhakkhandham parikkhīṇam pariyādinnam upanidhāya yad idaṁ sattakkhattum paramatā||
yo Idaṁ dukkhan ti yathābhūtam pajānāti||
... pe ...||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānāti|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī patipadā yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

50. Sineru 2

2. Seyyathā pi bhikkhave Sineru pabbatarājā yam parikkhayam pariyādānaṁ gaccheyya ṭhapetvā sattamuggamattiyo pāsānasakkharā|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ yaṁ vā Sinerussa pabbatarājassa parikkhīṇam pariyādiṇṇam yā vā sattamuggamattiyo pāsānasakkharā avasiṭṭhā ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ Sinerussa pabbatarājassa yad idam parikkhīnam pariyādinnaṁ||
appamattakā sattamuggamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhā saṅkham pi na upenti||
upanidham pi na upenti||
kalabhāgam pi na upenti||
Sinerussa pabbatarājassa parikkhīṇam pariyādinnam upanidhāya sattamuggamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhā ti|| ||

4. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etad eva bahutaraṁ dukkhaṁ yad idam

[page 459]

... pe ... yo Idam dukkhan ti yathābhūtam pajānāti ... pe ... Ayam dukkhanirodhagāminī patipadā ti yathābhūtam pajānāti|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhanti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayam dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

Papātavaggo pañcamo|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Cintā Papāto Pariḷāho||
Kuṭāgārandhakārinaṁ||
Chiggalena ca dve vuttā||
Sineru apare dve ti|| ||

 


 

Chapter VI. Abhisamaya Vaggo

51. Nakhasikho

2. Atha kho Bhagavā parittam nakhasikhāyam paṁsum āropetvā bhikkhū āmantesi||
Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaram yo vāyam mayā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito||
ayaṁ vā mahāpathavī ti|| ||

Etad eva bhante bahutaram yad idam mahāpathavī||
appamattako yam Bhagavatā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito saṅkham pi na upeti upanidham pi na upeti kalabhāgam pi na upeti||
mahāpathavī upanidhāya Bhagavatā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito ti|| ||

[page 460]

3. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etad eva bahutaraṁ dukkham ... pe ... yo Idaṁ dakkhanti yathābhūtam pajānāti||
la [pe] ||
Ayaṁ dukkhanirodhagāmini patipadā ti yathābhūtam pajānā ti|| ||

4. Tasmā ti ha bhikkhave Idam dukkhanti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti||
yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

52. Pokkharaṇī

2. Seyyathā pi bhikkhave pokkharaṇī paññāsayojanāni āyāmena paññāsayojanāni vitthārena paññasayojanāni ubbedhena puṇṇā udakassa samatittikā kākapeyyā|| ||

Tato puriso kusaggena udakam uddhareyya|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave katamaṁ nu kho bahutaram yaṁ vā kusaggena udakam ubbhataṁ yaṁ vā pokkharaṇiyā udakan ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ yad idam pokkharaṇiyā udakaṁ||
appamattakaṁ kusaggena udakam ubbhataṁ saṅkham pi na upeti upanidham pi na upeti kalabhāgam pi na upeti pokkharaṇi yā udakam upanidhāya kusaggena udakam ubbhatan ti|| ||

4—5. Evam kho bhikkhave ariyasāvakassa ... pe ...||
yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

53. Sambejja 1

2. Seyyathā pi bhikkhave yatthimā mahānadiyo saṁsandanti samenti||
seyyathīdam Gaṅgā Yamunā Aciravatī Sarabhū Mahī||
Tato puriso dve vā tīṇi vā udakaphusitāni uddhareyya|| ||

[page 461]

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaram yāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni yam vā sambhejja udakan ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ yad idaṁ sambhejja udakam||
appamattakāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni saṅkham pi na upenti upanidham pi na upenti kalabhāgam pi na upenti sambhejja udakam upanidhāya dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni|| ||

4—5. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa||
so yeva peyyalo||
yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

54. Sambhejja 2

2. Seyyathā pi bhikkhave yatthimā mahānadiyo saṁsandanti samenti seyyathīdaṁ Gaṅgā Yamunā Aciravatī Sarabhū Mahī tam udakam parikkhayam pariyādānam gaccheyya ṭhapetvā dve vā tīṇi vā udakaphusitāni|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaram yaṁ vā sambhejja udakam parikkhīṇaṁ pariyādinnam yāni vā udakaphusitāni avasiṭṭhānī ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ sambhejja udakaṁ yad idam parikkhīṇam pariyādinnam appamattakāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni avasiṭṭhāni saṅkham pi na upenti upanidham pi na upenti kalabhāgam pi na upenti sambhejja udakam parikkhīṇam pariyādinnam upanidhāya dve vā tīṇi vā udakaphusitāni avasiṭṭhānī ti|| ||

4—5. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassati ... pe ...|| ||
yogo karaṇīyo ti|| ||

[page 462]

 


 

55. Pathavī 1

2. Seyyathā pi bhikkhave puriso mahāpathaviyā sattakolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhipeyya|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ yā vā sattakolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhittā ayaṁ vā mahāpathavī ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ yad idam mahāpathavī||
appamattikā sattakolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhittā saṅkham pi na upenti upanidham pi na upenti ... pe ... mahāpathavim upanidhāya sattakolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhittā|| ||

4—5. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa||
so yeva peyyālo||
yogo karanīyo ti|| ||

 


 

56. Pathavī 2

2. Seyyathā pi bhikkhave mahāpathavī parikkhayam pariyādānaṁ gaccheyya ṭhapetvā sattakolaṭṭhimattiyo guḷikā|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ yaṁ vā mahāpaṭhaviyā parikkhīṇam pariyādinnam yā vā sattakolaṭṭhimattiyo guḷikā avasiṭṭhā ti|| ||

Etad eva bhante bahutaram mahāpathaviyā yad idam parikkhīnam pariyādinnam||
appamattikā sattakolaṭṭhimattiyo guḷikā avasiṭṭhā saṅkham pi na upenti... pe ...
kalabhāgam pi na upenti mahāpathaviyā parikkhīnam pariyādinnam upanidhāya sattakolaṭṭhimattiyo guḷikā avasiṭṭhā ti|| ||

4—5. Evam eva kho bhikkhave ariyasavakassa||
so yeva peyyālo||
yogo karaṇīyo ti|| ||

[page 463]

 


 

57. Samudda 1

2. Seyyathā pi bhikkhave puriso mahāsamudde dve vā tīṇi vā udakaphusitāni uddhareyya|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaram yāni vā dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni yaṁ vā mahāsamudde udakan ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ yad idam mahāsamudde udakaṁ||
appamattakāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni saṅkham pi na upenti upanidham pi na upenti kalabhāgam pi na upenti mahāsamudde udakam upanidhāya dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatānī ti|| ||

4—5. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa||
so yeva peyyālo||
yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

58. Samudda 2

2. Seyyathā pi bhikkhave mahāsamudde udakam parikkhayam pariyādānaṁ gaccheyya ṭhapetvā dve vā tīṇi vā udakaphusitāni|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ yaṁ vā mahāsamudde udakam parikkhīṇam pariyādinnam yāni vā dve vā tīṇi va udakaphusitāni avasiṭṭhānī ti|| ||

Etad eva bhante bahutaram mahāsamudde udakaṁ yad idam parikkhīṇam pariyadinnaṁ||
appamattakāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni avasiṭṭhāni saṅkham pi na upenti upanidham pi na upenti kalabhāgaṁ pi na upenti mahāsamudde udakam parikkhīṇam pariyādinnam upanidhāya dve vā tīni vā udakaphusitāni avasitthānī ti|| ||

4—5. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa||
so yeva peyyālo||
karaṇīyo ti|| ||

[page 464]

 


 

59. Pabbatupamā 1

2. Seyyathā pi bhikkhave puriso Himavato pabbatarājassa sattasāsapamattiyo pāsānasakkharā upanikkhipeyya|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaram yā vā sattasāsapamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā ayaṁ vā Himavā pabbatarājā ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ yad idam Himavā pabbatarājā||
appamattakā sattasāsapamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā saṅkham pi na upenti upanidham pi na upenti kalabhāgam pi na upenti Himavantam pabbatarājānam upanidhāya sattasāsapamattiyo pāsānasakkharā upanikkhittā ti|| ||

4—5. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa ... pe ...||
yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

60. Pabbatupamā 2

2. Seyyathā pi bhikkhave Himavā pabbatarājā parikkhayam pariyādānaṁ gaccheyya ṭhapetvā sattasāsapamattiyo pāsāṇasakkharā|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ yaṁ vā Himavato pabbatarājassa parikkhīṇam pariyādinnam yā vā sattasāsapamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhā ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ Himavato pabbatarājassa yad idam parikkhīṇam pariyādinnam appamattakā sattasāsapamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhā saṅkham pi na upenti upanidham pi na upenti kalabhāgam pi na upenti||
Himavato pabbatarājassa parikkhīnam pariyādinnam upanidhāya sattasāsapamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhā ti|| ||

4. Evam eva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etad eva bahutaraṁ dukkhaṁ yad idam parikkhīnam pariyādinnam

[page 465]

appamattikam avasiṭṭhaṁ saṅkhaṁ pi na upeti upanidham pi na upeti kalabhāgam pi na upeti purimaṁ dukkhakkhandham parikkhīṇam pariyādinnam upanidhāya yad idam sattakkhattuparamatā||
yo Idam dukkhan ti yathābhūtam pajānāti ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yathābhūtam pajānāti|| ||

5. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminipatipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

Abhisamayavaggo chaṭṭho|| ||

Tass'uddānaṁ:|| ||

Nakhasikhaṁ Pokkharaṇī||
Sambhejja apare duve||
Pathavī dve Samuddā dve||
Dve mā ca Pabbatupamā ti|| ||

 


 

Chapter VII. Vaggo Sattamo (Cakkapeyyālo)

61. Aññatra

2. Atha kho Bhagavā parittam nakhasikhāyam paṁsum āropetvā bhikkhū āmantesi|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ ... pe ...paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito||
ayaṁ vā mahāpathavī ti|| ||

[page 466]

Etad eva bhante bahutaraṁ yad idam mahāpathavī||
appamattako yam Bhagavatā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito saṅkham pi na upeti upanidham pi na upeti kalabhāgam pi na upeti mahāpathavim upanidhāya Bhagavatā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito ti|| ||

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye manussesu paccājāyanti||
atha kho ete bahutarā sattā ye aññatra manussehi paccājāyanti|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

5. Adhiṭṭhatā bhikkhave catunnam ariyasaccānaṁ||
katamesaṁ catunnaṁ|| ||

Dukkhassa ariyasaccassa ... pe ...||
dukkhanirodhagāminiyā paṭipādāya ariyasaccassa|| ||

6. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayam dukkhanirodhagāminī patipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

62. Paccantam

2. Atha kho Bhagavā parittaṁ nakhasikhāyam paṁsum āropetvā bhikkhū āmantesi|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ yo vāyam mayā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito ayaṁ vā mahāpathavī ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ yad idam mahāpathavī||
appamattako yam Bhagavatā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito saṅkham pi na upeti upanidham pi na upeti kalabhāgam pi na upeti||
mahāpathavim upanidhāya Bhagavatā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito ti|| ||

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye majjhimesu janapadesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye paccantimesu janapadesu paccājāyanti||
aviññātāresu milakkhesu||
... pe ...|| ||

[page 467]

 


 

63. Paññā

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye pana ariyena paññācakkhunā samannāgatā||
atha kho ete bahutarā sattā ye avijjāgatā sammuḷhā||
... pe ...|| ||

 


 

64. Surāmeraya

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye surāmerayamajjapamādaṭṭhānā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

65. Odakā

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye thalajā||
atha kho ete bahutarā sattā ye udakajā|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

... pe ...|| ||

 


 

66. Matteyyā

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te suttā ye matteyyā||
atha kho ete bahutarā sattā ye amatteyyā||
... pe ...|| ||

 


 

67. Petteyyā

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye petteyyā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye apetteyyā||
... pe ...|| ||

[page 468]

 


 

68. Sāmañña

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye sāmaññā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye asāmaññā||
... pe ...|| ||

 


 

69. Brahmañña

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye brahmaññā||
atha kho ete bahutarā sattā ye abrahmaññā||
... pe ...|| ||

 


 

70. Pacāyika

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye kule jeṭṭhāpacāyino||
atha kho ete bahutarā sattā ye kule jeṭṭhāpacāyino ti|| ||

Vaggo uddānaṁ|| ||

Aññatra Paccantam Paññāya||
Surāmeraya Odakā||
Matteyyā Peteyyā cā ti||
Sāmaññam Brahma Pacāyikan ti|| ||

 


 

Chapter VIII. Appakā-Virataṁ

71. Pāṇa

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye pāṇātipātā paṭiviratā||
atha kho ete bahutarā sattā ye pāṇātipātā appaṭiviratā|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

... pe ...|| ||

[page 469]

 


 

72. Adinnam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye adinnādānā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye adinnādānā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

73. Kāmesu

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye kāmesu micchācārā paṭiviratā||
atha kho ete bahutarā sattā ye kāmesu micchācārā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

74. Musāvāda

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye musāvādā paṭiviratā||
atha kho ete bahutarā sattā ye musāvādā appaṭiviratā|| ||

 


 

75. Pesuṇaṁ

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye pisunāya vācāya paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye pisuṇāya vācāya appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

76. Pharusam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye pharusāya vācāya paṭiviratā||
atha kho ete bahutarā sattā ye pharusāya vācāya appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

77. Samphappalāpam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye samphappalāpā paṭiviratā||
atha kho bahutarā sattā ye samphappalāpā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

[page 470]

 


 

78. Bījam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye bījagāmabhūtagāmasamārambhā appativiratā||
... pe ...|| ||

 


 

79. Vikāle

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye vikālabhojanā paṭiviratā||
atha kho ete bahutarā sattā ye vikālabhojanā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

80. Gandhavilepanam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā appaṭiviratā|| ||

Vaggo||
uddānaṁ|| ||

Pāṇam Adinnaṁ Kāmesu||
Musāvādaṁ ca Pesuññaṁ||
Pharusaṁ Samphappalāpam Bījam||
Vikāle Gandhavilepanan ti|| ||

 


 

Chapter IX. Āmakadhañña Peyyālaṁ

81. Naccam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye naccagīta-vādita-visūkadassanā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye nacca-gīta-vādita-visūkadassanā appaṭiviratā

[page 471]

Taṁ kissa hetu?|| ||

... pe ...|| ||

 


 

82. Sayaṇam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye uccāsayanā mahāsayanā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye uccāsayanā mahāsayanā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

83. Rajatam 4

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye jātarūparajatapaṭiggahanā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye jātarūparajatapaṭiggahaṇā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

84. Dhaññam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye āmakadhaññapaṭiggahanā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye āmakadhaññapaṭiggahanā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

85. Maṁsam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye āmakamaṁsapaṭiggahaṇā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye āmakamaṁsapaṭiggahaṇā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

86. Kumāriyam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye itthikumārapāṭiggahaṇā paṭiviratā||
ātha kho ete va bahutarā sattā ye itthikumārapaṭiggahaṇā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

[page 472]

 


 

87. Dāsī

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye dāsīdāsapaṭiggahaṇā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye dāsīdāsapaṭiggahaṇā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

88. Ajelakam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye ajeḷakapaṭiggahaṇā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

89. Kukkuṭasūkara

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭiviratā||
atha kho eteva bahutarā sattā ye kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

90. Hatthino

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye hatthigavassavaḷavāpaṭiggahanā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye hatthigavassavaḷavāpaṭiggahaṇā appaṭiviraṭā||
... pe ...|| ||

Tatiyo Vaggo||
Uddānaṁ|| ||

Naccaṁ Sayanaṁ Rajataṁ||
Dhaññaṁ Maṁsaṁ Kumāriyaṁ||
Dāsī Ajelakaṁ ceva||
Kukkuṭasūkara-Hatthino ti|| ||

[page 473]

 


 

Chapter X. Bahutarā Sattā

91. Khetta

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye khettavatthupaṭiggahaṇā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye khettavatthupaṭiggahanā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

92. Kayavikkaya

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye kayavikkayā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye kayavikkayā appaṭivaratā||
... pe ...|| ||

 


 

93. Dūteyyam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye dūteyyapahīnagamanānuyogā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye dūteyyapahīnagamanānuyogā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

94. Tulākūṭam

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye tulākūṭa-{kaṁsakūṭa}-mānakūṭā pativiratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye tulākūṭa-kaṁsakūṭa-mānakūṭā appaṭiviratā||
... pe ...|| ||

 


 

95. Ukkoṭana

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye ukkoṭanavañcananikatisāviyogā paṭiviratā||
atha kho ete va bahutarā sattā ye ukkoṭanavañcananikatisāviyogā appativisatā||
... pe ...|| ||

 


 

96-101. Vadha-ālopa-sāhasakāram

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye chedana-vadha-bandhana-viparāmosa-ālopa-sāhasākārā pativiratā

[page 474]

atha kho ete va bahutarā sattā ye bhedana-vadhabandhana-viparāmosa-ālopa-sāhasākārā appaṭiviratā|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Adiṭṭhattā bhikkhave catunnam ariyasaccānaṁ|| ||

Katamesaṁ catunnaṁ?|| ||

5. Dukkhassa ariyasaccassa ... pe ... dukkhanirodhagāminiyā patipadāya ariyasaccassa|| ||

6. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhan ti yogo karaṇīyo ... pe ... Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

 


 

Chapter XI. Gatiyo Pañcakā

102. Pañcagati

2. Atha kho Bhagavā parittam nakhasikhāyam paṁsum āropetvā bhikkhū āmantesi|| ||

3. Taṁ kim maññatha bhikkhave||
katamaṁ nu kho bahutaraṁ yo vāyam mayā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito||
ayaṁ vā mahāpathavī ti|| ||

Etad eva bhante bahutaraṁ yad idam mahāpathavī appamattako yam Bhagavatā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito saṅkham pi na upeti upanidham pi na upeti kalabhāgam pi na upeti mahāpathavim upanidhāya Bhagavatā paritto nakhasikhāyam paṁsu āropito ti|| ||

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye manussā cutā manussesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye manussā cutā niraye paccājāyanti||
... pe ...|| ||

 


 

103. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye manussā cutā manussesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye manussā cutā tiracchānayoniyā paccājāyanti|| ||

[page 475]

 


 

104. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye manussā cutā manussesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye manussā cutā pittivisaye paccājāyanti|| ||

 


 

105-107. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye manussā cutā devesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye manussā cutā niraye paccājāyanti||
tiracchānayoniyā paccājāyanti||
pittivisaye paccājāyanti|| ||

 


 

108-110. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye devā cutā devesu paccājāyanti||
atha kho ete bahutarā sattā ye devā cutā niraye paccājāyanti||
tiracchānayoniyā paccājāyanti||
pittivisaye paccājāyanti|| ||

 


 

111-113. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye devā cutā manussesu paccājayanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye devā cutā niraye paccājāyanti||
tiracchānayoniyā paccājayanti||
pittivisaye paccājāyanti|| ||

 


 

114-116. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye nirayā cutā manussesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye nirayā cutā niraye paccājāyanti||
tiracchānayoniyā paccājāyanti||
pittivisaye paccājāyanti|| ||

[page 476]

 


 

117-119. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye nirayā cutā devesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye nirayā cutā niraye paccājāyanti||
tiracchānayoniya paccājāyanti||
pittivisaye paccājāyanti|| ||

 


 

120-122. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye tiracchānayoniyā cutā manussesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye tiracchānayoniya cutā niraye paccājāyanti||
tiracchānayoniyā paccājāyanti||
pittivisaye paccājāyanti|| ||

 


 

123-125. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye tiracchānayoniyā cutā devesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye tiracchānayoniyā cutā niraye paccājāyanti||
tiracchāna paccājāyanti||
pittivisaye paccājāyanti|| ||

 


 

126-128. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā cutā manussesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye pittivisayā cutā niraye paccājāyanti||
tiracchānayoniyā paccājāyanti||
pittivisaye paccājāyanti|| ||

 


 

129. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā cutā devesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye pittivisayā cutā niraye paccājāyanti|| ||

[page 477]

 


 

130. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā cutā devesu paccājāyanti||
atha kho ete va bahutarā sattā ye pittivisayā cutā tiracchānayoniyā paccājāyanti|| ||

 


 

131. Pañcagati

4. Evam eva kho bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā cutā devesu paccājāyanti||
atha kho eteva bahutarā sattā ye pittivisayā cutā pittivisaye paccājāyanti||
Tam kissa hetu||
adiṭṭhattā bhikkhave catunnam ariyasaccānaṁ||
katamesaṁ catunnam|| ||

5. Dukkhassa ariyasaccassa||
dukkhasamudayassa ariyasaccassa||
dukkhanirodhassa ariyasaccassa||
dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasaccassa|| ||

6. Tasmā ti ha bhikkhave Idaṁ dukkhanti yogo karaṇīyo||
Ayaṁ dukkhasamudayo ti yogo karaṇīyo||
Ayaṁ dukkhanirodho ti yogo karaṇīyo||
Ayaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti yogo karaṇīyo ti|| ||

7. Idam avoca Bhagavā||
attamanā te bhikkhū Bhagavato bhāsitam abhinandun ti|| ||

Āmakadhaññapeyyālaṁ|| ||

Cakkapeyyālasamatti|| ||

Uddānam:|| ||

Khetta Kayavikkayañca Dūteyyam Tulākūtaṁ Vadhena ca Alopa-Sahasākāram||
Appakā te virataṁ||
Atha kho eteva Bahutarā sattā||
Gatiyo pañcakā so vaggo tena pavuccatī ti|| ||

Saccasaṁyuttaṁ dvādasamaṁ|| ||

[page 478]

Magga-Bojjhaṅgaṁ Sati ca Indriyaṁ Sammappadhānañ ca Balañ ca Iddhiyā {Anuruddhaj-Jhāna} Suppakāsitaṁ Sotena Saccha Bhagavā pakāsayi|| ||

Mahāvaggasaṁyuttaṁ niṭṭhitaṁ


Contact:
E-mail
Copyright Statement