Majjhima Nikāya
1. Mūla-Paṇṇāsa
5. Cūḷa Yamaka Vagga
Sutta 48
Kosambīya Suttaṁ
Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.
[1][chlm][pts][olds][upal][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kosambīyaṁ viharati||
Ghositārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Kosambīyaṁ bhikkhū||
bhaṇḍana-jātā||
kalaha-jātā||
vivādāpannā||
añña-maññaṁ||
mukha-sattīhi||
vitudantā viharanti.|| ||
Te na c'eva añña-maññaṁ saññapenti,||
na ca saññattiṁ upenti,||
na ca añña-maññaṁ nijjhāpenti,||
na ca nijjhattiṁ upenti.|| ||
2. Atha kho [321] aññataro bhikkhu yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdi.|| ||
Eka-m-antaṁ nisinno kho so bhikkhu Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Idha bhante Kosambīyaṁ bhikkhū||
bhaṇḍana-jātā||
kalaha-jātā||
vivādāpannā||
añña-maññaṁ||
mukha-sattīhi||
vitudantā viharanti.|| ||
Te na c'eva añña-maññaṁ saññapenti,||
na ca saññattiṁ upenti,||
na ca añña-maññaṁ nijjhāpenti,||
na ca nijjhattiṁ upenti" ti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā aññataraṁ bhikkhuṁ āmantesi:|| ||
"Ehi tvaṁ bhikkhu mama vacanena te bhikkhū āmantehi:|| ||
'Satthāyasmante āmantetī'" ti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti||
kho so bhikkhu Bhagavato paṭi-s-sutvā yena te bhikkhū ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā te bhikkhū etad avoca:|| ||
"Satthā āyasmante āmantetī" ti.|| ||
"Evam āvuso" ti||
kho te bhikkhū tassa bhikkhuno paṭi-s-sutvā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā eka-m-antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Eka-m-antaṁ nisinne kho te bhikkhū Bhagavā etad avoca:|| ||
"Saccaṁ kira tumhe bhikkhave||
bhaṇḍana-jātā||
kalaha-jātā||
vivādāpannā||
añña-maññaṁ||
mukha-sattīhi||
vitudantā viharatha,||
te na c'eva añña-maññaṁ saññāpetha,||
na ca saññattiṁ upetha,||
te na c'eva añña-maññaṁ nijdhāpetha,||
na ca nijdhattiṁ upethā" ti?|| ||
"Evaṁ bhante" ti.|| ||
4. "Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave?|| ||
Yasmiṁ tumhe samaye||
bhaṇḍana-jātā||
kalaha-jātā||
vivādāpannā||
añña-maññaṁ||
mukha-sattīhi||
vitudantā viharatha,||
api nu tumhākaṁ tasmiṁ samaye mettaṁ kāya-kammaṁ pacc'upatthikaṁ hoti||
sabrahma-cārīsu āvī c'eva raho ca,||
mettaṁ vacī-kammaṁ pacc'upatthikaṁ hoti||
sabrahma-cārīsu āvī c'eva raho ca,||
mettaṁ mano-kammaṁ pacc'upatthikaṁ hoti||
sabrahma-cārīsu āvī c'eva raho cā" ti?|| ||
"No h'etaṁ bhante".|| ||
Iti kira bhikkhave yasmiṁ tumhe samaye||
bhaṇḍana-jātā||
kalaha-jātā||
vivādāpannā||
añña-maññaṁ||
mukha-sattīhi||
vitudantā viharatha,||
n'eva tumhākaṁ tasmiṁ samaye mettaṁ kāya-kammaṁ pacc'upatthikaṁ hoti||
sabrahma-cārīsu āvī c'eva raho ca||
na mettaṁ vacī-kammaṁ pacc'upatthikaṁ hoti||
sabrahma-cārīsu āvī c'eva raho ca||
na mettaṁ mano-kammaṁ pacc'upatthikaṁ hoti||
sabrahma-cārīsu āvī c'eva raho ca.|| ||
Atha kiṁ carahi tumhe mogha-purisā||
kiṁ jānantā||
kiṁ passantā||
bhaṇḍana-jātā||
kalaha-jātā||
vivādāpannā||
añña-||
[322] maññaṁ mukha-sattīhi||
vitudantā viharatha,||
te na c'eva añña-maññaṁ saññāpetha,||
na ca saññattiṁ upetha,||
na ca añña-maññaṁ nijjhāpetha,||
na ca nijjhattiṁ upetha.|| ||
Taṁ hi tumhākaṁ mogha-purisā bhavissati dīgha-rattaṁ ahitāya dukkhāyā" ti.|| ||
5. Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||
"Cha h'ime bhikkhave dhammā sārāṇīyā piya-karaṇā garu-karaṇā saṅgahāya avivādāya sāmāggiyā ekī-bhāvāya saṁvaṭṭanti.|| ||
Katame cha?|| ||
Idha, bhikkhave, bhikkhuno mettaṁ kāya-kammaṁ pacc'upatthikaṁ hoti||
sabrahma-cārīsu āvī c'eva raho ca.|| ||
Ayam pi dhammo sārāṇīyo piya-karaṇo garu-karaṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekī-bhāvāya saṁvaṭṭati.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhuno mettaṁ vacī-kammaṁ pacc'upatthikaṁ hoti||
sabrahma-cārīsu āvī c'eva raho ca.|| ||
Ayam pi dhammo sārāṇīyo piya-karaṇo garu-karaṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekī-bhāvāya saṁvaṭṭati.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhuno mettaṁ mano-kammaṁ pacc'upatthikaṁ hoti||
sabrahma-cārīsu āvī c'eva raho ca.|| ||
Ayam pi dhammo sārāṇīyo piya-karaṇo garu-karaṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekī-bhāvāya saṁvaṭṭati.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu ye te lābhā dhammikā dhamma-laddhā,||
antamaso patta-pariyāpanna-mattam pi,||
tathā-rūpehi lābhehi appaṭi-vibhatta-bhogī hoti||
sīlavantehi sabrahma-cārīhi sādhāraṇa bhogī.|| ||
Ayam pi dhammo sārāṇīyo piya-karaṇo garu-karaṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekī-bhāvaya saṁvaṭṭati.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asa-balāni akammā-sāni bhujissāni viññppaSatthāni aparām-aṭṭhāni samādhi-saṁvaṭṭanikāni,||
tathā-rūpesu sīlesu sīla-sāmañña-gato viharati||
sabrahma-cārīhi āvī c'eva raho ca.|| ||
Ayam pi dhammo sārāṇīyo piya-karaṇo garu-karaṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekī-bhāvāya saṁvaṭṭati.|| ||
Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu yā'yaṁ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā-dukkha-k-khayāya,||
tathā-rūpāya diṭṭhiyā diṭṭhi-sāmañña-gato viharati sabrahma-cārīhi āvī c'eva raho ca.|| ||
Ayam pi dhammo sārāṇīyo piya-karaṇo garu-karaṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekī-bhāvāya saṁvaṭṭati.|| ||
Ime kho bhikkhave cha sārāṇīyā dhammā piya-karaṇā garu-karaṇā saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekī-bhāvaya saṁvaṭṭanti.|| ||
Imesaṁ kho bhikkhave channaṁ sārāṇīyānaṁ dhammānaṁ etaṁ aggaṁ etaṁ saṅgāhikaṁ etaṁ saṅghātanikaṁ yad idaṁ yā'yaṁ diṭṭhi ariyā niyyātikā niyyāti takkarassa sammā dukkha-k-khayāya.|| ||
Seyyathā pi, bhikkhave, kūṭā-gārassa etaṁ aggaṁ etaṁ saṅgāhakaṁ etaṁ saṅghātanikaṁ yad idaṁ kūṭaṁ,||
evam eva kho [323] bhikkhave imesaṁ channaṁ sārāṇīyānaṁ dhammānaṁ etaṁ aggaṁ etaṁ saṅgāhikaṁ etaṁ saṅghātanikaṁ yad idaṁ yā'yaṁ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkha-k-khayāya.|| ||
6. Kathañ ca bhikkhave yā'yaṁ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā-dukkha-k-khayāya?|| ||
Idha, bhikkhave, bhikkhu arañña-gato vā rukkha-mūla-gato vā suññ-ā-gāra-gato vā iti paṭisañcikkhati:|| ||
'Atthi nu kho me taṁ pariyuṭṭhānaṁ ajjhattaṁ a-p-pahīnaṁ yenāhaṁ pariyuṭṭhānena pariyuṭṭhita-citto yathā-bhūtaṁ na jāneyyaṁ na passeyyan' ti?|| ||
"Sace bhikkhave bhikkhu kāma-rāga-pariyuṭṭhito hoti,||
pariyuṭṭhita-citto va hoti.|| ||
Sace bhikkhave bhikkhu vyāpāda-pariyuṭṭhito hoti,||
pariyuṭṭhita-citto va hoti.|| ||
Sace bhikkhave bhikkhu thīna-middha-pariyuṭṭhito hoti,||
pariyuṭṭhita-citto va hoti.|| ||
Sace bhikkhave bhikkhu uddhacca-kukkucca-pariyuṭṭhito hoti,||
pariyuṭṭhita-citto va hoti.|| ||
Sace bhikkhave bhikkhu vicikicchā-pariyuṭṭhito hoti,||
pariyuṭṭhita-citto va hoti.|| ||
Sace bhikkhave bhikkhu idhaloka-cintāya pasuto hoti,||
pariyuṭṭhita-citto va hoti.|| ||
Sace bhikkhave bhikkhu paraloka-cintāya pasuto hoti,||
pariyuṭṭhita-citto va hoti.|| ||
Sace bhikkhave bhikkhu bhaṇḍanajāto kalahajāto vivādāpanno añña-maññaṁ mukha-sattīhi vitudanto viharati,||
pariyuṭṭhita-citto va hoti.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'N'atthi kho me taṁ pariyuṭṭhānaṁ ajjhattaṁ a-p-pahīnaṁ yenāhaṁ pariyuṭṭhānena pariyuṭṭhita-citto yathā-bhūtaṁ na jāneyyaṁ na passeyyaṁ.|| ||
Suppaṇihitaṁ me mānasaṁ saccānaṁ bodhāyā' ti.|| ||
Idam-assa paṭhamaṁ ñāṇaṁ adhigataṁ hoti ariyaṁ lokuttaraṁ asādhāraṇaṁ puthujjanehi.|| ||
7. Puna ca paraṁ bhikkhave ariya-sāvako iti paṭisañcikkhati:|| ||
'Imaṁ nu kho ahaṁ diṭṭhiṁ āsevanto bhāvento bahulī-karonto labhāmi paccattaṁ samathaṁ,||
labhāmi paccattaṁ nibbutin' ti.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'Imaṁ kho ahaṁ diṭṭhiṁ āsevanto bhāvento bahulī-karonto labhāmi paccattaṁ samathaṁ,||
labhāmi paccattaṁ nibbutinti.|| ||
Idam-assa dutiyaṁ ñāṇaṁ adhigataṁ hoti ariyaṁ lokuttaraṁ asādhāraṇaṁ puthujjanehi.(2)|| ||
8. Puna ca paraṁ bhikkhave ariya-sāvako iti paṭisañcikkhati:|| ||
'Yathā-rūpāyāhaṁ diṭṭhiyā samannāgato,||
atthi nu kho ito bahiddhā añño samaṇo vā brāhmaṇo vā tathā-rūpāya diṭṭhiyā samannāgato' ti.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'Yathā-rūpāyāhaṁ diṭṭhiyā samannāgato,||
n'atthi ito bahiddhā añño samaṇo vā brāhmaṇo [324] vā tathā-rūpāya diṭṭhiyā samannāgato' ti.|| ||
Idam-assa tatiyaṁ ñāṇaṁ adhigataṁ hoti ariyaṁ lokuttaraṁ asādhāraṇaṁ puthujjanehi.|| ||
9. Puna ca paraṁ bhikkhave ariya-sāvako iti paṭisañcikkhati:|| ||
'Yathā-rūpāya dhammatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato,||
aham pi tathā-rūpāya dhammatāya samannāgato' ti?|| ||
Kathaṁ-rūpāya ca bhikkhave dhammatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato?|| ||
Dhammatā esā bhikkhave diṭṭhi-sampannassa puggalassa:|| ||
Kiñ cāpi tathā-rūpiṁ āpattiṁ āpajjati yathā-rūpāya āpattiyā vuṭṭhānaṁ paññāyati,||
atha kho naṁ khippam'eva satthari vā viññūsu vā sabrahma-cārīsu deseti vivarati uttānī karoti||
desetvā vivaritvā uttānī karitvā āyatiṁ saṁvaraṁ āpajjati.|| ||
Seyyathā pi, bhikkhave, daharo kumāro mando uttāna-seyyako hatthena vā pādena vā aṅgāraṁ akkamitvā khippam'eva paṭisaṁharati,||
evam eva kho, bhikkhave, dhammatā esā diṭṭhi-sampannassa puggalassa:|| ||
Kiñ cāpi tathā-rūpiṁ āpattiṁ āpajjati yathā-rūpāya āpattiyā vuṭṭhānaṁ paññāyati,||
atha kho naṁ khippam'eva satthari vā viññūsu vā sabrahma-cārīsu deseti vivarati uttānī karoti||
desetvā vivaritvā uttānī karitvā āyatiṁ saṁvaraṁ āpajjati.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'Yathā-rūpāya dhammatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato,||
aham pi tathā-rūpāya dhammatāya samannāgato' ti.|| ||
Idam-assa catutthaṁ ñāṇaṁ adhigataṁ hoti ariyaṁ lokuttaraṁ asādhāraṇaṁ puthujjanehi.|| ||
10. Puna ca paraṁ bhikkhave ariya-sāvako iti paṭisañcikkhati:|| ||
'Yathā-rūpāya dhammatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato,||
aham pi tathā rūpāya dhammatāya samannāgato' ti.|| ||
Kathaṁ-rūpāya ca bhikkhave dhammatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato?|| ||
Dhammatā esā bhikkhave diṭṭhi-sampannassa puggalassa:|| ||
Kiñ cāpi yāni tāni sabrahma-cārīnaṁ uccāvacāni kiṁ-karaṇīyāni,||
tattha ussukkaṁ āpanno hoti,||
atha khvāssa tibbāpekkhā hoti||
adhisīla-sikkhāya adhicitta-sikkhāya adhipaññā-sikkhāya.|| ||
Seyyathā pi, bhikkhave, gāvī taruṇavacchā thambañ ca ālumpati vacchakañ ca apavīṇati,||
evam eva kho, bhikkhave, dhammatā esā diṭṭhi-sampannassa puggalassa:|| ||
Kiñ cāpi yāni tāni sabrahma-cārīnaṁ uccāvacāni kiṁ-karaṇīyāni,||
tattha ussukkaṁ āpanno hoti||
atha khvāssa tibbāpekkhā hoti||
adhisīla-sikkhāya adhicitta-sikkhāya adhipaññā-sikkhāya.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'Yathā-rūpāya dhammatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato,||
aham pi tathā-rūpāya dhammatāya samannāgato' ti.|| ||
Idam-assa pañcamaṁ ñāṇaṁ adhigataṁ hoti ariyaṁ lokuttaraṁ asādhāraṇaṁ puthujjanehi.|| ||
[325] 11. Puna ca paraṁ bhikkhave ariya-sāvako iti paṭisañcikkhati:|| ||
'Yathā-rūpāya balatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato,||
aham pi tathā-rūpāya balatāya samannāgato' ti.|| ||
Kathaṁ-rūpāya ca bhikkhave balatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato?|| ||
Balatā esā bhikkhave diṭṭhi-sampannassa puggalassa:|| ||
Yaṁ Tathāgata-p-pavedite Dhamma-Vinaye desiyamāne atthikatvā manasi katvā sabba-cetaso samannā-haritvā ohita-soto dhammaṁ suṇāti.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'Yathā-rūpāya balatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato,||
aham pi tathā-rūpāya balatāya samannāgato' ti.|| ||
Idam-assa chaṭṭhaṁ ñāṇaṁ adhigataṁ hoti ariyaṁ lokuttaraṁ asādhāraṇaṁ puthujjanehi.|| ||
12. Puna ca paraṁ bhikkhave ariya-sāvako iti paṭisañcikkhati:|| ||
'Yathā-rūpāya balatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato,||
aham pi tathā-rūpāya balatāya samannāgato' ti.|| ||
Kathaṁ-rūpāya ca bhikkhave balatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato?|| ||
Balatā esā bhikkhave diṭṭhi-sampannassa puggalassa:|| ||
Yaṁ Tathāgata-p-pavedite Dhamma-Vinaye desiyamāne labhati attha-vedaṁ,||
labhati dhamma-vedaṁ,||
labhati dhamm'ūpasaṁhitaṁ pāmujjaṁ.|| ||
So evaṁ pajānāti:|| ||
'Yathā-rūpāya balatāya diṭṭhi-sampanno puggalo samannāgato,||
aham pi tathā-rūpāya balatāya samannāgato' ti.|| ||
Idam-assa sattamaṁ ñāṇaṁ adhigataṁ hoti ariyaṁ lokuttaraṁ asādhāraṇaṁ puthujjanehi.|| ||
Evaṁ sattaṅgasamannāgatassa kho bhikkhave ariya-sāvakassa dhammatā susamanniṭṭhā hoti sot'āpatti-phala-sacchi-kiriyāya.|| ||
Evaṁ sattaṅgasamannāgato kho bhikkhave ariya-sāvako sot'āpatti-phala-samannāgato hotī" ti.|| ||
Idam avoca Bhagavā.|| ||
Attamanā te bhikkhū Bhagavato bhāsitaṁ 'abhinandun' ti.
Kosambīya Suttaṁ