Pāḷi English Dictionary
Sutta Search
Dhammatalk SearchKhuddaka Nikāyo
Udāna
Adapted from the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.
Namo tassa Bhagavato arahato Sammā Sambuddhassa
I. Bodhi Vagga
Paṭhama Bodhi Suttaṁ
[I-1.1][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Uruvelāyaṁ viharati najjā Nerañjarāya tīre bodhi-rukkha-mūle paṭham-ā-bhisambuddho.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā sattāhaṁ eka-pallaṇ-kena nisinno hoti vimutti-sukhaṁ paṭisaṁvedī.|| ||
Atha kho Bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭha-hitvā rattiyā paṭhamaṁ yāmaṁ paṭicca-samuppādaṁ anulomaṁ sādhukaṁ manas'ākāsi iti:
"Imasmiṁ sati idaṁ hoti,||
imass'uppādā idaṁ uppajjati,|| ||
yadidaṁ:||
avijjā-paccayā saṅkhārā,||
saṅkhāra-paccayā viññāṇaṁ,||
viññāṇa-paccayā nāma-rūpaṁ,||
nāma-rūpa-paccayā saḷāyatanaṁ,||
saḷāyatana-paccayā phasso,||
phassa-paccayā vedanā,||
vedanā-paccayā taṇhā,||
taṇhā-paccayā upādānaṁ,||
upādāna-paccayā bhavo,||
bhava-paccayā jāti,||
jāti-paccayā jarā-maraṇaṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā sambhavanti.|| ||
Evam etassa dukkha-k-khandhassa samudayo hotī" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Yadā have pātu-bhavanti dhammā||
Ātāpino jhāyato brāhmaṇassa,||
ath'assa kaṅkhā vapayanti sabbā||
yato pajānāti sahetu-dhamman ti.|| ||
Dutiya Bodhi Suttaṁ
[I-2.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Uruvelāyaṁ viharati najjā Nerañjarāya tīre bodhi-rukkha-mūle paṭham-ā-bhisambuddho.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā sattāhaṁ eka-pallaṇ-kena nisinno hoti vimutti-sukha paṭisaṁvedī.|| ||
Atha kho Bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭha-hitvā rattiyā majjhimaṁ yāmaṁ paṭicca-samuppādaṁ paṭilomaṁ sādhukaṁ manas'ākāsi:|| ||
"Iti imasmiṁ asati idaṁ na hoti,||
imassa nirodhā idaṁ nirujjhati,|| ||
yadidaṁ: avijjā-nirodhā saṅkhāra-nirodho,||
saṅkhāra-nirodhā viññāṇa-nirodho,||
viññāṇa-nirodhā nāma-rūpa-nirodho,||
nāma-rūpa-nirodhā saḷāyatana-nirodho,||
saḷāyatana-nirodhā phassa-nirodho,||
phassa-nirodhā vedanā-nirodho,||
vedanā-nirodhā taṇhā-nirodho,||
taṇhā-nirodhā upādāna-nirodho,||
upādāna-nirodhā bhava-nirodho,||
bhava-nirodhā jāti-nirodho,||
jāti-nirodhā jarā-maraṇaṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā nirujjhanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkha-k-khandhassa nirodho hotī" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Yadā have pātu-bhavanti dhammā||
Ātāpino jhāyato brāhmaṇassa,||
Athassa kaṅkhā vapayanti sabbā||
Yato khayaṁ paccayānaṁ avediti.|| ||
Tatiya Bodhi Suttaṁ
[I-3.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Uruvelāyaṁ viharati najjā Nerañjarāya tīre bodhi-rukkha-mūle paṭham-ā-bhisambuddho.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā sattāhaṁ eka-pallaṇ-kena nisinno hoti vimutti-sukha paṭisaṁvedi.|| ||
Atha kho Bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭha-hitvā rattiyā pacchimaṁ yāmaṁ paṭicca-samuppādaṁ anuloma-paṭilomaṁ sādhukaṁ manas'ākāsi:|| ||
"Iti imasmiṁ sati idaṁ hoti,||
imassūppādā idaṁ uppajjati,||
imasmiṁ asati idaṁ na hoti,||
imassa nirodhā idaṁ nirujjhati,||
yadidaṁ avijjā-paccayā saṅkhārā,||
saṅkhāra-paccayā viññāṇaṁ,||
viññāṇa-paccayā nāma-rūpaṁ,||
nāma-rūpa-paccayā saḷāyatanaṁ,||
saḷāyatana-paccayā phasso,||
phassa-paccayā vedanā,||
vedanā-paccayā taṇhā,||
taṇhā-paccayā upādānaṁ,||
upādāna-paccayā bhavo,||
bhava-paccayā jāti,||
jāti-paccayā jarā-maraṇaṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā sambhavanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkha-k-khandhassa samudayo hoti.|| ||
Avijjāya tv'eva asesa-virāga-nirodhā saṅkhāra-nirodho,||
saṅkhāra-nirodhā viññāṇa-nirodho,||
viññāṇa-nirodhā nāma-rūpa-nirodho,||
nāma-rūpa-nirodhā saḷāyatana-nirodho,||
saḷāyatana-nirodhā phassa-nirodho,||
phassa-nirodhā vedanā-nirodho,||
vedanā-nirodhā taṇhā-nirodho,||
taṇhā-nirodhā upādāna-nirodho,||
upādāna-nirodhā bhava-nirodho,||
bhava-nirodhā jāti-nirodho,||
jāti-nirodhā jarā-maraṇaṁ soka-parideva-dukkhadomanasupāyāsā nirujjhanti.|| ||
Evam etassa kevalassa dukkha-k-khandhassa [3] nirodho hotī" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Yadā have pātu-bhavanti dhammā||
Ātāpino jhāyato brāhmaṇassa,||
Vidhūpayaṁ tiṭṭhati Mārasenaṁ||
Sūriyo'va obhāsayam antaḷikkhan ti.|| ||
Nigrodha Suttaṁ
[I-4.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Uruvelāyaṁ viharati najjāNerañjarāya tīre Ajapāla-nigrodhe paṭham-ā-bhisambuddho.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā sattāhaṁ eka-pallaṇ-kena nisinno hoti vimutti-sukha-paṭisaṁvedi.|| ||
Atha kho Bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhāsi.|| ||
Atha kho aññataro huhuṅka-jātiko brāhmaṇo yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodi.|| ||
Sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā ekam antaṁ aṭṭhāsi.|| ||
Ekam antaṁ ṭhito kho so brāhmaṇo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Kittāvatā nu kho bho Gotama brāhmaṇo hoti?|| ||
Katame ca pana brāhmaṇa-karakā dhammā?" ti?|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:
Yo brāhmaṇo bāhitapāpa-dhammo||
Nihuhuṅko nikkasāvo yatatto||
Vedantagu vusita-brahma-cariyo||
Dhammena so brahma-vādaṁ vadeyya||
Yass'ussadā n'atthi kuhiñci loke ti.|| ||
Thera Suttaṁ
[I-5.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā ca Sāriputto||
āyasmā ca Mahā Moggallano,||
āyasmā ca Mahā Kassapo,||
ayasmā ca Mahā Kaccāyano,||
ayasmā ca Mahā Koṭṭhito,||
ayasmā ca Mahā Kappīno,||
āyasmā ca Mahā Cundo,||
āyasmā ca Anuruddho,||
āyasmā ca Revato,||
[āyasmā ca Devadatto,||
āyasmā ca Ānando],[1]||
yena Bhagavā ten'upa- [4] saṅkamiṁsu.|| ||
Addasā kho Bhagavā te āyasmante dūrato'va āga-c-chante,||
disvāna bhikkhū āmantesi:|| ||
"Ete bhikkhave brāhmaṇā āga-c-chanti,||
ete bhikkhave brāhmaṇā āga-c-chantī" ti.|| ||
Evaṁ vutte aññataro brāhmaṇa-jātiko bhikkhu Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Kittāvatā nu kho bhante,||
brāhmaṇo hoti?|| ||
Katame ca pana brāhmaṇa-karakā dhammā" ti?|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:
Bahitvā pāpake dhamme ye caranti sadā satā,||
Khīṇa-saṁyojanā Buddhā, te ve lokasmiṁ brāhmaṇā' ti.|| ||
Kassapa Suttaṁ
[I-6.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Mahā Kassapo Pipphaliguhāyaṁ viharati ābādhiko dukkhito bāḷha-gilāno.|| ||
Atha kho āyasmā Mahā Kassapo aparena samayena tamhā ābādhā vuṭṭhāsi.|| ||
Atha kho āyasmato Mahā Kassapassa tamhā ābādhā vuṭṭhitassa etad ahosi.|| ||
"Yan nūn-ā-haṁ Rājagahaṁ piṇḍāya paviseyyan" ti.|| ||
Tena kho pana samayena pañca-mattāni devatā-satāni ussukkaṁ āpannāni honti āyasmato Mahā Kassapassa piṇḍa-pāta-paṭilābhāya.|| ||
Atha kho āyasmā Mahā Kassapo tāni pañca-mattāni devatā-satāni paṭikkhipitvā pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Rājagahaṁ piṇḍāya pāvisi,||
yena daḷidda-visikhā||
kapaṇa-visikhā||
pesakāra-visikhā.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ Mahā Kassapaṁ Rājagahe piṇḍāya carantaṁ,||
yena daḷidda-visikhā||
kapaṇa-visikhā||
pesakāra-visikhā.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ vidatvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Anaññaposiṁ aññātaṁ dantaṁ sāre pati-ṭ-ṭhitaṁ||
kīṇāsavaṁ vanta-dosaṁ tam ahaṁ brūmi brāhmaṇan ti.|| ||
Pāvā Suttaṁ
[I-7.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Pāṭaliyaṁ viharati Ajakalāpake cetiye Ajakalāpakassa yakkhassa bhavane.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā rattandhakāra- [5] timisāyaṁ abbhokāse nisinno hoti,||
devo ca ekam-ekaṁ phūsāyati.|| ||
Atha kho Ajakalāpako yakkho Bhagavatā bhayaṁ chambhitattaṁ lomahaṁsaṁ uppādetukāmo yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavato avidūre ti-k-khattuṁ 'akkulo pakkulo' ti akkulapakkulikaṁ akāsi:|| ||
'Eso te samaṇa pisāco' ti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Yadā sakesu dhammesu pāragu hoti brāhmaṇo,||
Atha etaṁ pisācañ ca bakkulañ c'ātivattatī ti.|| ||
Saṅgāmaji Suttaṁ
[I-8.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Saṅgāmaji Sāvatthiṁ anuppatto hoti Bhagavantaṁ dassanāya.|| ||
Assosi kho āyasmato Saṅgāmajissa purāṇa-dutiyikā:|| ||
'Ayyo Saṅgāmaji Sāvatthiṁ anuppatto' ti.|| ||
Sā dārakaṁ ādāya Jetavanaṁ agamāsi.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Saṅgāmaji aññatarasmiṁ rukkha-mūle divā-vihāraṁ nisinno hoti.|| ||
Atha kho āyasmato Saṅgāmajissa pūrāṇadutiyikā yen'āyasmā Saṅgāmaji ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Saṅgāmajiṁ etad avoca:|| ||
'Khudda-puttām hi samaṇa, posa man' ti.|| ||
Evaṁ vutte āyasmā Saṅgāmaji tuṇhī ahosi.|| ||
Dutiyam pi kho āyasmato Saṅgāmajissa purāṇa-dutiyikā āyasmantaṁ Saṅgāmajiṁ etad avoca:|| ||
'Khudda-puttām hi samaṇa, posaman' ti.|| ||
Dutiyam pi kho āyasmā Saṅgāmaji tuṇhī ahosi.|| ||
Tatiyam pi kho āyasmato Saṅgāmajissa purāṇa-dutiyikā āyasmantaṁ Saṅgāmajiṁ etad avoca:|| ||
'Khudda-puttām hi samaṇa, posa man' ti.|| ||
Tatiyam pi kho āyasmā Saṅgāmaji tuṇhī ahosi.|| ||
2. Atha kho āyasmato Saṅgāmajissa purāṇa-dutiyikā taṁ dārakaṁ āyasmato Saṅgāmajissa purato nikkhi-pitvā pakkāmi:|| ||
'Esa te samaṇa putto, posa nan ti.|| ||
2. Atha kho āyasmā Saṅgāmaji taṁ dārakaṁ n'eva olokesi,||
na pi ālapi.|| ||
Atha kho āyasmato Saṅgāmajissa purāṇa-duti- [6] yikā avidūraṁ gantvā apalokentī addas'āyasmantaṁ Saṅgāmajiṁ taṁ dārakaṁ n'eva olokentaṁ na pi ālapantaṁ,||
disvān'assā etad ahosi:|| ||
'Na c'āyaṁ samaṇo puttena pi atthiko' ti.|| ||
Tato paṭinivattitvā dārakaṁ ādāya pakkāmi.|| ||
Addasā kho Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena āyasmato Saṅgāmajissa purāṇa-dutiyikāya eva-rūpaṁ vippakāraṁ.|| ||
3. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Āyantiṁ n'ābhinandati, pakkamantiṁ na socati,||
Saṅgā Saṅgāmajiṁ muttaṁ tam ahaṁ brūmi brāhmaṇan ti.|| ||
Jaṭila Suttaṁ
[I-9.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Gayā'yaṁ viharati Gayāsīse.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulā jaṭilā sītāsu hemantikāsu rattīsu antaraṭṭhake himapāta-samaye Gayā'yaṁ ummujjanti pi,||
nimujjanti pi,||
ummujjani-mujjam pi karonti,||
osiñcanti pi,||
aggim pi juhanti,||
iminā suddhī ti.|| ||
Addasā kho Bhagavā te sambahule jaṭile sitāsu hemantikāsu rattīsu antaraṭṭhake himapāta-samaye Gayā'yaṁ ummujjante pi,||
nimujjante pi,||
ummujjani-mujjaṁ karonte pi||
osiñcante pi,||
aggim pi juhante,||
iminā suddhī ti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Na udakena suci hoti, bavh'ettha nhayati jano,||
Yamhi saccañ ca dhammo ca, so sucī so ca brāhmaṇo ti.|| ||
Bāhiya Suttaṁ
[I-10.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Bāhiye Dāruciriye Suppārake paṭivasati samuddatīre,||
sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito,||
lābhī cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Atha kho Bāhiyassa Dārucīriyassa raho-gatassa paṭisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi:|| ||
'Ye nu kho keci loke Arahanto vā Arahatta-maggaṁ vā samāpannā,||
ahaṁ tesam aññataro' ti.|| ||
Atha [7] kho Bāhiyassa Dārucīriyassa purāṇa-sāla-lohitā devatā anukampikā attha-kāmā Bāhiyassa Dārucīriyassa cetasā ceto-parivitakkam-aññāya,||
yena Bāhiyo Dārucīriye ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bāhiyaṁ Dārucīriyaṁ etad avoca:|| ||
'N'eva kho tvaṁ Bāhiya arahā nāpi||
Arahatta-maggaṁ vā samāpanno,||
sā pi te paṭipadā n'atthi,||
yāya vā tvaṁ arahā vā assa,||
Arahatta-maggaṁ vā samāpanno' ti.|| ||
'Atha kho ke carahi sa-devake loke Arahanto vā,||
Arahatta-maggaṁ vā samāpanno' ti?|| ||
'Atthi Bāhiya uttaresu jana-padesu Sāvatthi nāma nagaraṁ.|| ||
Tattha so Bhagavā etarahi viharati arahaṁ Sammā Sambuddho.|| ||
So hi Bāhiya Bhagavā arahā c'eva,||
arahattāya ca dhammaṁ desetī' ti|| ||
Atha kho Bāhiyo Dārucīriyo tāya devatāya saṁvejito tāva-d-eva Suppārakāsmā pakkāmi,||
sabbattha eka-ratti-parivāsena.|| ||
Yena Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavanaṁ Anāthapiṇḍikass'ārāme ten'upasaṅkami.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti.|| ||
Atha kho Bāhiyo Dārucīriyo yena te bhikkhū ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā te bhikkhū etad avoca:|| ||
'Kahan nu kho bhante etarahi Bhagavā viharati arahaṁ Sammā Sambuddho?|| ||
Dassanakām'amhā mayaṁ taṁ Bhagavantaṁ Arahantaṁ Sammā Sambuddhan' ti.|| ||
Antaragharaṁ paviṭṭho kho Bāhiya, Bhagavā piṇḍāyā' ti|| ||
2. Atha kho Bāhiyo Dārucīriyo taramānarūpo Jetavanā ni-k-khamitvā Sāvatthiṁ pavisitvā addasa Bhagavantaṁ Sāvatthiyaṁ piṇḍāya carantaṁ pāsādikaṁ dassanīyaṁ sant'indriyaṁ santamānasaṁ uttamadamatha-samatham anuppattaṁ dantaṁ guttaṁ yat'indriyaṁ nāgaṁ||
disvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṁ-kamitvā Bhagavato pāde sirasā nipatitvā Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
'Desetu me bhante Bhagavā dhammaṁ,||
desetu Sugato dhammaṁ,||
yaṁ mama assa dīgha-rattaṁ hitāya sukhāyā' ti.|| ||
Evaṁ vutte Bhagavā Bāhiyaṁ Dārucīriyaṁ etad avoca:|| ||
'Akālo kho tāva Bāhiya||
paviṭṭh'amhā piṇḍāyā' ti.|| ||
Dutiyam pi kho Bāhiyo Dārucīriyo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Dujjānaṁ kho pan'etaṁ bhante Bhagavato vā jīvitantarāyānaṁ,||
mayhaṁ vā jīvitanta- [8] rāyānaṁ.|| ||
Desetu me bhante Bhagavā dhammaṁ,||
desetu Sugato dhammaṁ,||
yā mama assa dīgha-rattaṁ hitāya sukhāyā" ti.|| ||
Dutiyam pi kho Bhagavā Bāhiyaṁ Dārucīriyaṁ etad avoca:|| ||
"Akālo kho tāva Bāhiya||
paviṭṭh'amhā piṇḍāyā" ti.|| ||
Tatiyam pi kho Bāhiyo Dārucīriyo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Dujjānaṁ kho pan'etaṁ bhante, Bhagavato vā jīvitantarāyānaṁ,||
mayhaṁ vā jīvitantarāyānaṁ.|| ||
Desetu me bhante Bhagavā dhammaṁ,||
desetu Sugato dhammaṁ,||
ya mama assa dīgha-rattaṁ hitāya sukhāyā" ti.|| ||
Tasmātiha te Bāhiya, evaṁ sikkhitabbaṁ:|| ||
"Diṭṭhe diṭṭhamattaṁ bhavissati,||
sute sutamattaṁ bhavissati,||
mute mutamattaṁ bhavissati,||
viññāte viññātamattaṁ bhavissatī" ti.|| ||
Evaṁ hi te Bāhiya, sikkhitabbaṁ.|| ||
Yato kho te Bāhiya,||
diṭṭhe diṭṭhamattaṁ bhavissati,||
sute sutamattaṁ bhavissati,||
mute mutamattaṁ bhavissati||
viññāte viññātamattaṁ bhavissati,||
tato tvaṁ Bāhiya na tattha.|| ||
Yato tvaṁ Bāhiya nev'attha,||
tato tvaṁ Bāhiya nev'idha,||
na huraṁ,||
na ubhayamantare||
es'ev'anto dukkhassā ti.|| ||
3. Atha kho Bāhiyassa Dārucīriyassa Bhagavato imāya saṅkhittāya dhamma-desanāya tāva-d-eva anupādāya āsavehi cittaṁ vimucci.|| ||
Atha kho Bhagavā Bāhiyaṁ Dārucīriyaṁ iminā saṅkhittena ovādena ovaditvā pakkāmi.|| ||
Atha kho acira-pakkantassa Bhagavato Bāhiyaṁ Dārucīriyaṁ gavī taruṇa-Vacchā adhipātetvā jīvitā voropesi.|| ||
Atha kho Bhagavā Sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto sambahulehi bhikkhūhi saddhiṁ nagaramhā ni-k-khamitvā addasa Bāhiyaṁ Dārucīriyaṁ kāla-kataṁ,||
disvāna bhikkhū āmantesi:|| ||
"Gaṇhatha bhikkhave Bāhiyassa Dārucīriyassa sarīrakaṁ,||
mañcakaṁ āropetvā nīharitvā jhāpetha||
thūpañ c'assa karotha||
sabrahma-cārī vo bhikkhave kālaṇ-kato" ti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti kho te bhikkhū Bhagavato paṭisuṇitvā Bāhiyassa Dārucīriyassa sarīrakaṁ mañcakaṁ āropetvā nīharitvā jhāpetvā thūpañ c'assa karitvā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhu Bhagavantaṁ etad avocuṁ:|| ||
"Daḍḍhaṁ bhante Bāhiyassa Dārucīriyassa sarīraṁ thupo c'assa kato.|| ||
Tassa kā gati?|| ||
Ko abhisamparāyo" ti?|| ||
"Paṇḍito bhikkhave, Bāhiyo Dārucīriyo paccapādi dhammass'ānudhammaṁ.|| ||
Na ca maṁ [9] Dhamm-ā-dhikaraṇaṁ vihesesi.|| ||
Parinibbūto bhikkhave Bāhiyo Dārucīriyo" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:
"Yattha āpo ca paṭhavī tejo vāyo na gādhati.||
Na tattha sukkā jotanti ādicco na ppakāsati,||
Na tattha candimā bhāti tamo tattha na vijjati.||
Yadā ca attan'āvedī muni monena brāhmaṇo,||
Atha rūpā arūpā ca sukha-dukkhā pamuccatī" ti.|| ||
Ayam pi udāno vutto Bhagavatā iti me sutan ti.|| ||
II. Mucalinda Vagga
Mucalinda Suttaṁ
[II-1.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Uruvelāyaṁ viharati najjā Nerañjarāya tīre Mucalinda-mūle paṭham-ā-bhisambuddho.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā sattāhaṁ eka-pallaṇ-kena nisinno hoti,||
vimutti-sukha-paṭisaṁvedi.|| ||
Tena kho pana samayena mahā akālamegho udapādi,||
sattāhavaddalikā sītavātā duddinī.|| ||
Atha kho Mucalindo nāga-rājā saka-bhavanā ni-k-khamitvā Bhagavato kāyaṁ sattakkhattuṁ bhogehi parikkhipitvā upari muddhani mahantaṁ phaṇaṁ vihacca aṭṭhāsi:|| ||
"Mā Bhagavantaṁ sītaṁ,||
mā Bhagavantaṁ uṇhaṁ||
mā Bhagavantaṁ ḍaṁsa-makasa-vāt'ātapa-siriṁsapa-samphasso" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhāsi.|| ||
Atha kho Mucalindo nāga-rājā viddhaṁ vigata-valāhakaṁ devaṁ viditvā Bhagavato kāyā bhoge viniveṭhetvā sakavaṇṇaṁ paṭisaṁharitvā māṇavaka-vaṇṇaṁ abhinimminitvā Bhagavato purato aṭṭhāsi pañjaliko Bhagavantaṁ namassamāno.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi.|| ||
Sukho viveko tuṭṭhassa suta-dhammassa passato||
Avyāpajjaṁ sukhaṁ loke pāṇa-bhutesu saṁyamo.||
Sukhā virāgatā loke kāmānaṁ samati-k-kamo,||
Asmimānassa yo vinayo etaṁ ve paramaṁ sukhan ti.|| ||
Rāja Suttaṁ
[II-2.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulānaṁ bhikkhūnaṁ pacchā-bhattaṁ piṇḍa- [11] pāta-paṭikkantānaṁ upaṭṭhāna-sālāyaṁ sanni-sinnānaṁ sanni-patitānaṁ ayam antarā-kathā udapādi:|| ||
"Ko nu kho āvuso imesaṁ dvinnaṁ rājūnaṁ maha-d-dhanataro vā,||
mahā-bhogataro vā,||
mahākosataro vā,||
mahāvijitataro vā,||
mahāvāhanataro vā,||
mahabbalataro vā,||
mahiddhikataro vā,||
mah-ā-nubhāvataro vā,||
rājā vā Māgadho Seniyo Bimbisāro||
rājā vā Pasenadi Kosalo" ti?|| ||
Ayañ carahi tesaṁ bhikkhūnaṁ antarā kathā hoti vippakatā.|| ||
Atha kho Bhagavā sāyanha-samayaṁ paṭisallānā vuṭṭhito yen'upaṭṭhāna-sālā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||
Nisajja kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||
"Kāya nu'ttha bhikkhave etarahi kathāya sanni-sinnā sanni-patitā,||
kā ca pana vo antarā-kathā vippakatā" ti?|| ||
Idha bhante amhākaṁ pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantānaṁ upaṭṭhāna-sālāyaṁ sanni-sinnānaṁsanni-patitānaṁ ayam antarā kathā udapādi:|| ||
"Ko nu kho āvuso imesaṁ dvinnaṁ rājūnaṁ maha-d-dhanataro vā,||
mahā-bhogataro vā,||
mahākosataro vā,||
mahāvijitataro vā,||
mahāvāhanataro vā,||
mahabbalataro vā,||
mahiddhikataro vā,||
mah-ā-nubhāvataro vā,||
rājā vā Māgadho Seniyo Bimbisāro||
rājā vā Pasenadi Kosalo" ti?|| ||
Ayaṁ kho no bhante antarā-kathā vippakatā.|| ||
Atha kho Bhagavā anuppatto ti?|| ||
"Na khv'etaṁ bhikkhave tumhākaṁ patirūpaṁ kula-puttānaṁ saddhāya agārasmā anagāriyaṁ pabba-jitānaṁ,||
yaṁ tumhe eva-rūpiṁ kathaṁ katheyyātha;||
sanni-patitānaṁ vo bhikkhave dvayaṁ karaṇīyaṁ dhammī kathā ariyo vā tuṇhī bhāvo" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Yañ ca kāma-sukhaṁ loke yañ c'idaṁ diviyaṁ sukhaṁ.||
Taṇha-k-khaya sukhass'ete kalaṁ n'agghanti soḷasin" ti.|| ||
Daṇḍa Suttaṁ
[II-3.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulā kumārakā antarā ca Sāvatthiṁ antarā ca Jetavanaṁ ahiṁ daṇḍena hananti.|| ||
Atha kho Bhagavā pubbaṇha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Sāvatthiṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||
Addasā kho Bhagavā sambahule kumārake antarā ca Sāvatthiṁ antarā ca Jetavanaṁ ahiṁ daṇḍena [12] hanante.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Sukha-kāmāni bhūtāni yo daṇḍena vihiṁsati,||
Attano sukham esāno pecca so na labhate sukhaṁ.|| ||
Sukha-kāmāni bhūtāni yo daṇḍena na hiṁsati.||
Attano sukham esāno pecca so labhate sukhan" ti.|| ||
Sakkāra Suttaṁ
[II-4.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā sakkato hoti garukato hoti mānito pūjito apacito,||
lābhī cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Bhikkhu-saṅgho pi sakkato hoti garukato hoti mānito pūjito apacito,||
lābhī cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apūjitā anapacitā,||
na lābhino cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Atha kho te añña-titthiyā paribbājakā Bhagavato sakkāraṁ asahamānā bhikkhū-Saṅghassa ca,||
gāme ca||
araññe ca||
bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosenti vihesenti.|| ||
Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ:|| ||
"Etarahi bhante Bhagavā sakkato garukato mānito pūjito apacito,||
lābhī cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Bhikkhūsaṅgho pi sakkato garukato mānito pūjito apacito,||
lābhī cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā agarukatā amānitā apūjitā anapacitā,||
na lābhino cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Atha kho te bhante añña-titthiyā paribbājakā Bhagavato sakkāraṁ asahamānā bhikkhū-Saṅghassa ca||
gāme ca||
araññe ca||
bhikkhū disvā asabbhāhī pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosenti vihesentī" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:
Game araññe sukha-dukkha-phuṭṭho||
N'ev'attato no parato dahetha||
Phusanti phassā upadhiṁ paṭicca||
Nirūpadhiṁ kena phuseyyuṁ phassā ti.|| ||
Upāsaka Suttaṁ
[II-5.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena aññataro Icchānaṅgalako upāsako Sāvatthiṁ anuppatto hoti kenacīd eva karaṇīyena.|| ||
Atha kho so upāsako Sāvatthiyaṁ taṁ karaṇīyaṁ tīretvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnaṁ kho taṁ upāsakaṁ Bhagavā etad avoca:|| ||
"Cirassaṁ kho tvaṁ upāsaka,||
imaṁ pariyāyam akāsi,||
yadidaṁ idh'āgamanāyā" ti.|| ||
"Cira-paṭikāhaṁ bhante Bhagavantaṁ dassanāya upasaṅkamitu-kāmo,||
api c'āhaṁ kehi ci kicca-karaṇiyehi vyāvaṭo.|| ||
Ev'āhaṁ n'āsakkhiṁ Bhagavantaṁ dassanāya upasaṅkamitun" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā kāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Sukhaṁ vata tassa na hoti kiñci||
Saṅkhāta-dhammassa bahu-s-sutassa,||
Sakiñ canaṁ passa vihaññamānaṁ||
Jano janasmiṁ paṭibandharūpo ti.|| ||
Gabhinī Suttaṁ
[II-6.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena aññatarassa paribbājakassa daharā māṇavikā pajāpatī hoti gabbhinī upavijaññā.|| ||
Atha kho sā paribbājikā taṁ paribbājakaṁ etad avoca:|| ||
"Gaccha tvaṁ brāhmaṇa,||
telaṁ āhāra,||
yaṁ me vijātāya bhavissatī" ti.|| ||
Evaṁ vutte so paribbājako taṁ paribbājikaṁ etad avoca:|| ||
"Kuto panāhaṁ bhotiyā telaṁ āharāmī" ti.|| ||
Dutiyam pi kho sā paribbājikā taṁ paribbājikaṁ etad avoca:|| ||
"Gaccha tvaṁ brāhmaṇa,||
telaṁ āhara,||
yaṁ me vijātāya bhavissatī" ti.|| ||
Dutiyam pi kho so paribbājako taṁ paribbājikaṁ etad avoca:|| ||
"Kuto panāhaṁ bhotiyā telaṁ āharāmī" ti.|| ||
Tatiyam pi kho sā paribbājikā taṁ paribbājakaṁ etad avoca:|| ||
"Gaccha tvaṁ brāhmaṇa,||
telaṁ āhara,||
yaṁ me vijātāya bhavissatī" ti.|| ||
2. Tena kho pana samayena [14] rañño Pasenadissa Kosalassa koṭṭhāgāre samaṇasasa vā||
brāhmaṇassa vā||
sappissa vā||
telassa vā||
yāva-datthaṁ pātuṁ diyyati no nīharītuṁ.|| ||
Atha kho tassa paribbājakassa etad ahosi:|| ||
"Rañño kho pana Pasenadissa Kosalassa koṭṭhāgāre samaṇassa vā||
buhmaṇassa vā||
sappissa vā||
telassa vā||
yāva-datthaṁ pātuṁ diyyati no nīharītuṁ.|| ||
Yan nūn-ā-haṁ rañño Pasenadissa Kosalassa koṭṭhāgāraṁ gantvā telassa yāva-datthaṁ pivitvā gharaṁ āgantvā uggiritvāna dadeyyaṁ,||
yaṁ imissā vijātāya bhavissatī" ti.|| ||
Atha kho so paribbājako rañño Pasenadissa Kosalassa koṭṭhāgāraṁ gantvā telassa yāva-datthaṁ pivitv'āgāraṁ gantvā n'eva Sakkoti uddhaṁ kātuṁ,||
na pana adho.|| ||
So dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi phūṭṭho āvaṭṭati||
parivaṭṭati ca.|| ||
Atha kho Bhagavā pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Sāvatthiṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||
Addasā kho Bhagavā taṁ paribbājakaṁ dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi phūṭṭhaṁ āvaṭṭamānaṁ parivaṭṭamānaṁ.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:
Sukhino vata ye akiñ canā||
Vedaguno hi janā akiñ canā,||
Sa-kiñ canaṁ passa vihaññamānaṁ||
Jano janamhi paṭibandha-citto ti.|| ||
Eka-Putta Suttaṁ
[II-7.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena aññatarassa upāsakassa eka-puttako piyo manāpo kālaṅkato hoti.|| ||
Atha kho sambahulā upāsakā allavatthā allakesā divā divassa yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinne kho te upāsake Bhagavā etad avoca:|| ||
"Kin nu tumbhe upāsakā,||
allavatthā allakesā idh'ūpasaṅkamantā divā divassā" ti.|| ||
Evaṁ vutte so upāsako Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Mayhaṁ kho bhante eka-puttakosi piyo manāpo kālaṅkato.|| ||
Tena mayaṁ allavatthā allakesā idh'ūpasaṅkamantā divā divassā" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā kāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
[15] Piya-rūpassātagathitā ve deva-kāyā puthu manussā ca,||
Aghāvino parijunnā maccurājassa vasaṁ gacchanti.|| ||
Ye ve divā ca ratto ca appamattā jahanti piya-rūpaṁ,||
Te ve khananti agha-mūlaṁ maccuno āmīsaṁ durati-vattan ti.|| ||
Suppāvāsā Suttaṁ
[II-8.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kuṇḍiyā'yaṁ viharati Kuṇḍiṭṭhānavane.|| ||
Tena kho pana samayena Suppavāsā Koliyadhītā satta-vassāni gabbhaṁ dhāreti sattāhaṁ mūḷhagabbhā.|| ||
Sā dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi phūṭṭhā tīhi vitakkehi adhivāseti:|| ||
"Sammā Sambuddho vata so Bhagavā,||
yo imassa eva-rūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṁ deseti,||
suppaṭipanno vata tassa Bhagavato sāvaka-saṅgho,||
yo imassa eva-rūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno.|| ||
Susukhaṁ vata taṁ Nibbānaṁ yadidaṁ eva-rūpaṁ dukkhaṁ na saṁvijjatī" ti.|| ||
Atha kho Suppavāsā Koliyadhītā sāmikaṁ āmantesi:|| ||
"Ehi tvaṁ ayya-putta,||
yena Bhagavā ten'upasaṅkama.|| ||
Upasaṅkamitvā mama vacanena Bhagavato pāde sirasā vandāhi.|| ||
Appābādhaṁ appātaṅkaṁ lahu-ṭ-ṭhānaṁ balaṁ phāsu-vihāraṁ puccha:|| ||
"Suppavāsā bhante Koliyadhītā Bhagavato pāde sirasā vandati.|| ||
Appābādhaṁ appātaṅkaṁ lahu-ṭ-ṭhānaṁ balaṁ phāsu-vihāraṁ pucchatī" ti.|| ||
Evañ ca vadehi:|| ||
"Suppavāsā bhante Koliyadhītā satta vassāni gabbhaṁ dhāreti,||
sattāhaṁ muḷhagabbhā.|| ||
Sā dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi phuṭṭhā tīhi vitakkehi adhivāseti:|| ||
"Sammā Sambuddho vata so Bhagavā,||
yo imassa eva-rūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṁ deseti.|| ||
Supaṭipanno vata tassa Bhagavato sāvaka-saṅgho,||
yo imassa eva-rūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno.|| ||
Susukhaṁ vata taṁ Nibbānaṁ,||
yatthidaṁ eva-rūpaṁ dukkhaṁ na saṁvijjatī" ti.|| ||
3. Paraman ti kho so Koliya-putto Suppavāsāya Koliyadhītāya paṭi-s-sutvā yena Bhagavā ten'upasaṇ-kami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ aṭṭhāsi.|| ||
Ekam antaṁ ṭhito kho so Koliya-putto Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Suppavāsā bhante Koliyadhītā Bhagavato pāde sirasā vandati,||
appābādhaṁ appātaṅkaṁ lahu-ṭ-ṭhānaṁ balaṁ phāsu-vihāraṁ pucchati evañ ca vadeti:|| ||
'Suppavāsā bhante Koliyadhītā satta-vassāni gabbhaṁ dhāreti sattāhaṁ mūḷhagabbhā.|| ||
[16] Sā dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭu-kāhi vedanāhi phūṭṭhā tīhi vitakkehi adhivāseti:|| ||
'Sammā Sambuddho vata so Bhagavā,||
yo imassa eva-rūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṁ deseti.|| ||
Su-paṭipanno vata tassa Bhagavato sāvaka-saṅgho,||
yo imassa eva-rūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno.|| ||
Susukhaṁ vata taṁ Nibbānaṁ,||
yadidaṁ eva-rūpaṁ dukkhaṁ na saṁvijjatī" ti.|| ||
"Sukhinī hotu Suppavāsā Koliyadhītā arogā,||
arogaṁ puttaṁ vijāyatū" ti.|| ||
Saha vacanā ca pana Bhagavato Suppavāsā Koliyadhītā sukhinī arogā arogaṁ puttaṁ vijāyi.|| ||
'Evaṁ bhante' ti kho so Koliya-putto Bhagavato bhāsitaṁ abhinan'ditvā anumo-ditvā uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā yena sakaṁ gharaṁ tena paccāyāsi.|| ||
Addasā kho Koliya-putto Suppavāsaṁ Koliyadhītaraṁ sukhiniṁ arogaṁ,||
arogaṁ puttaṁ vijātaṁ,||
disvān'assa etad ahosi:|| ||
"Acchariyaṁ vata bho,||
abbhūtaṁ vata bho,||
Tathāgatassa mahiddhi-katā mah-ā-nubhāvatā,||
yatra hi nām'ayaṁ Suppavāsā Koliyadhītā saha vacanā ca pana Bhagavato sukhinī arogā arogaṁ puttaṁ vijāyatī" ti.|| ||
Attamano pamudito pīti-somanassa-jāto ahosi.|| ||
Atha kho Suppavāsā Koliyadhītā sāmikaṁ āmantesi:|| ||
"Ehi tvaṁ ayya-putta,||
yena Bhagavā ten'upasaṅkama,||
upasaṅkamitvā mama vacanena Bhagavato pāde sirasā vandāhi:|| ||
Suppavāsā bhante Koliyadhītā Bhagavato pāde sirasā vandatī" ti.|| ||
Evañ ca vadehi:|| ||
"Suppavāsā bhante Koliyadhītā satta-vassāni gabbhaṁ dhāresi,||
sattāhaṁ mūḷhagabbhā.|| ||
Sā etarahi sukhinī arogā,||
arogaṁ puttaṁ vijātā.|| ||
Sā sattāhaṁ bhikkhū-Saṅghaṁ bhattena nimanteti.|| ||
Adhivāsetu kira bhante Bhagavā Suppavāsāya Koliyadhītāya satta bhattāni saddhiṁ bhikkhu-saṅghenā" ti.|| ||
6. Paraman ti kho so Koliya-putto Suppavāsāya Koliyadhītāya paṭi-s-sutvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho so Koliya-putto Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Suppavāsā bhante Koliyadhītā Bhagavato pāde sirasā vandati.|| ||
Evañ ca vadeti:|| ||
Suppāvāsā bhante Koliyadhītā satta-vassāni gabbhaṁ dhāresi||
sattāhaṁ mūḷhagabbhā.|| ||
Sā etarahi sukhinī arogā||
arogaṁ puttaṁ vijātā.|| ||
Sā sattāhaṁ bhikkhu-saṅghaṁ bhattena nimanteti.|| ||
Adhivāsetu kira bhante Bhagavā Suppavāsāya Koliyadhītāya satta bhattāni saddhi bhikkhu-saṅghenā" ti.|| ||
7. Tena kho pana samayena aññatarena upāsakena Buddha-pamukho bhikkhu-saṅgho svātanāya bhattena nimantito hoti.|| ||
So ca upāsako āyasmato Mahā Moggallānassa upaṭṭhāko hoti.|| ||
Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Mahā Moggallānaṁ āmantesi:|| ||
"Ehi tvaṁ Moggallāna,||
yena so upāsako ten'upa- [17] saṁ-kama.|| ||
Upasaṁ-kamitvā taṁ upāsakaṁ evaṁ vadehi:|| ||
"Suppavāsā āvuso Koliyadhītā satta-vassāni gabbhaṁ dhāresi,||
sattāhaṁ mūḷhagabbhā.|| ||
Sā etarahi sukhinī arogā||
arogaṁ puttaṁ vijātā.|| ||
Sā sattāhaṁ bhikkhu-saṅghaṁ bhattena nimanteti.|| ||
Karotu Suppavāsā Koliyadhītā satta bhattāni||
pacchā so karissati tuyh'eso upaṭṭhāko" ti.|| ||
8. Evaṁ bhante ti kho āyasmā Mahā Moggallāno Bhagavato paṭi-s-sutvā yena so upāsako ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā taṁ upāsakaṁ etad avoca:|| ||
"Suppavāsā āvuso Koliyadhītā satta-vassāni gabbhaṁ dhāresi,||
sattāhaṁ mūḷhagabbhā.|| ||
Sā etarahi sukhinī arogā||
arogaṁ puttaṁ vijātā.|| ||
Sā sattāhaṁ bhikkhu-saṅghaṁ bhattena nimantesī ti.|| ||
Karotu Suppavāsā Koliyadhītā satta bhattāni,||
pacchā tvaṁ karissasī" ti.|| ||
"Sace me bhante ayyo Mahā-Moggallāno tiṇṇaṁ dhammānaṁ pāṭibhogo bhogānañ ca||
jīvitassa ca||
saddhāya ca,||
karotu Suppavāsā Koliyadhītā satta-bhattāni||
pacchā'haṁ karissāmī" ti.|| ||
"Dvinnaṁ kho tesaṁ āvuso dhammānaṁ pāṭibhogo bhogānañ ca,||
jīvitassa ca,||
saddhāya ca,||
pana tvaṁ yeva pāṭibhogo" ti.|| ||
"Sace me bhante ayyo Mahā Moggallāno dvinnaṁ dhammānaṁ pāṭibhogo bhogānañ ca,||
jīvitassa ca,||
karotu Suppavāsā Koliyadhītā satta-bhattāni,||
pacchā'haṁ karissāmī" ti.|| ||
Atha kho āyasmā Mahā Moggallāno taṁ upāsakaṁ saññā-petvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Saññatto bhante so upāsako mayā,||
karotu Suppavāsā Koliyadhītā satta-bhattāni,||
pacchā so karissatī" ti.|| ||
9. Atha kho Suppavāsā Koliyadhītā sattāhaṁ Buddha-pamukhaṁ bhikhu-Saṅghaṁ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.|| ||
Tañ ca dārakaṁ Bhagavantaṁ vandāpesi,||
sabbañ ca bhikkhu-saṅghaṁ.|| ||
10. Atha kho āyasmā Sāriputto taṁ dārakaṁ etad avoca:|| ||
"Kaccī te dāraka, khamanīyaṁ||
kacci yāpanīyaṁ,||
kacci na kiñci dukkhan" ti.|| ||
"Kuto me bhante Sāriputta, khamanīyaṁ,||
kuto yāpanīyaṁ||
satta vassāni me lohita-kumbhiyaṁ vutthānī" ti.|| ||
11. Atha kho Suppavāsā Koliyadhītā:|| ||
"Putto me Dhamma-senāpatinā saddhiṁ mantetī" ti,||
atta-manā pamuditā pīti-somanassa-jātā ahosi.|| ||
12. Atha kho Bhagavā Suppavāsaṁ Koliyadhītaraṁ etad avoca:
"Iccheyyāsi tvaṁ Suppavāse,||
aññam pi eva-rūpaṁ puttan" ti.|| ||
"Iccheyyām'ahaṁ Bhagavā aññāni pi eva-rūpāni satta puttānī" [18] ti.|| ||
13. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Asātaṁ sāta-rūpena piya-rūpena appiyaṁ,||
Dukkhaṁ sukhassa rūpena pamattam ativattatī" ti.|| ||
Visākhā Suttaṁ
[II-9.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Pubbārāme Migāra-mātu pāsāde.|| ||
Tena kho pana samayena Visākhāya Migāra-mātuyā koci-d-eva attho raññe Pasenadimhi Kosale paṭibandho hoti.|| ||
Taṁ rājā Pasenadi Kosalo na yathādhippāyaṁ tīreti.|| ||
Atha kho Visākhā Migāra-mātā divādivassa yeva yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnaṁ kho Visākhaṁ Migāra-mātaraṁ Bhagavā etad avoca:|| ||
"Handa kuto nu tvaṁ Visākhe,||
āgacchasi divādivassā" ti.|| ||
"Idha me bhante koci-d-eva attho raññe Pasenadimhi Kosale paṭibandho hoti.|| ||
Taṁ rājā Pasenadi Kosalo na yathādhippāyaṁ tīreti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ vīditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Sabbaṁ paramasaṁ dukkhaṁ, sabbaṁ issariyaṁ sukhaṁ,||
Sādhāraṇe vihaññanti, yogā hi durati-k-kamā" ti.|| ||
Bhaddiya Suttaṁ
[II-10.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Anupiyā'yaṁ viharati ambavane.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Bhaddiyo Kāḷigodhāya putto arañña-gato pi||
rukkha-mūla-gato pi||
suññāgāra-gato pi||
abhikkhaṇaṁ udānaṁ udāneti:|| ||
"Aho sukhaṁ, aho sukhan" ti.|| ||
Assosuṁ kho sambahulā bhikkhu āyasmato Bhaddiyassa Kāḷigodhāya puttassa arañña-gatassa pi||
rukkha-mūla-gatassa pi||
suññāgāra-gatassa pi||
abhikkhaṇaṁ udānaṁ udānentassa|| ||
"Aho sukhaṁ aho sukhan" ti.|| ||
Sutvāna tesaṁ etad ahosi:|| ||
"Nissaṁ-sayaṁ kho āvuso āyasmā Bhaddiyo Kāḷigodhāya putto anabhirato Brahma-cariyaṁ carati,||
yassa pubbe agārika-bhūtassa rajja-sukhaṁ.|| ||
So tam anussara-māno [19] arañña-gato pi rukkha-mūla-gato pi suññāgāra-gato pi abhikkhaṇaṁ udānaṁ udāneti:|| ||
Aho sukhaṁ, aho sukhan" ti.|| ||
2. Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ:|| ||
"Āyasmā bhante Bhaddiyo Kāḷigodhāya putto arañña-gato pi rukkha-mūla-gato pi suññāgāra-gato pi abhikkhaṇaṁ udānaṁ udāneti:|| ||
"Aho sukhaṁ, aho sukhan" ti.|| ||
Nissaṁ-sayaṁ kho Bhaddiyo Kāḷigodhāya putto anabhirato Brahma-cariyaṁ carati,||
yassa pubbe agāriya-bhūtassa rajja-sukhaṁ.|| ||
So tam anussara-māno arañña-gato pi rukkha-mūla-gato pi suññāgāra-gato pi abhikkhaṇaṁ udānaṁ udāneti:|| ||
"Aho sukhaṁ, aho sukhan" ti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā aññataraṁ bhikkhuṁ āmantesi:|| ||
"Ehi tvaṁ bhikkhu, mama vacanena Bhaddiyaṁ bhikkhuṁ āmantehi:|| ||
Satthā taṁ āvuso Bhaddiya āmantetī" ti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti kho so bhikkhu Bhagavato paṭi-s-sutvā yen'āyasmā Bhaddiyo Kāḷigodhāya putto ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Bhaddiyaṁ Kāḷigodhāya puttaṁ etad avoca:|| ||
"Satthā taṁ āvuso Bhaddiya, āmantetī" ti.|| ||
"Evam āvuso" ti kho āyasmā Bhaddiyo Kāḷigodhāya putto tassa bhikkhuno paṭi-s-sutvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ Bhaddiyaṁ Kāḷigodhāya puttaṁ Bhagavā etad avoca:|| ||
"Saccaṁ kira tvaṁ Bhaddiya, arañña-gato pi,||
rukkha-mūla-gato pi,||
suññāgāra gato pi,||
abhikkhaṇaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Aho sukhaṁ, aho sukhan" ti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti.|| ||
Kaṁ pana tvaṁ Bhaddiya, attha-vasaṁ sampassamāno arañña-gato pi,||
rukkha-mūla-gato pi,||
suññāgāra-gato pi,||
abhikkhaṇaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
'Aho sukhaṁ, aho sukhan' ti.|| ||
"Pubbe me bhante agāriya-bhūtassa rajja-sukhaṁ kārontassa anto pi antepure rakkhā susaṁvihitā ahosi,||
bahi pi antepure rakkhā susaṁvihitā ahosi.|| ||
Anto pi nagare rakkhā susaṁvihitā ahosi bahi pi nagare rakkhā susaṁvihitā ahosi.|| ||
Anto pi jana-pade rakkhā susaṁvihitā ahosi||
bahi pi jana-pade rakkhā susaṁvihitā ahosi.|| ||
So kho ahaṁ bhante evaṁ rakkhito gopito santo bhīto ubbiggo ussaṅkī utrāsto vihāsiṁ.|| ||
Etarahi kho panāhaṁ bhante arañña-gato pi,||
rukkha-mūla-gato pi,||
suññāgāra-gato pi,||
ekako abhīto anubbiggo anussaṅkī anutrāsto appossukko pannalomo parada-vutto miga-bhūtena cetasā viharāmi.|| ||
Idaṁ kho ahaṁ bhante attha-vasaṁ sampassamāno arañña- [20] gato pi,||
rukkha-mūla-gato pi,||
suññāgāra-gato pi,||
abhikkhaṇaṁ udānaṁ udānemi:|| ||
"Aho sukhaṁ, aho sukhan" ti.|| ||
4. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Yass'antarato na santi kopā,||
Iti bhav-ā-bhavatañ ca vītivatto,||
Taṁ vigatabhayaṁ sukhiṁ asokaṁ||
Devā n'ānubhavanti dassanāyā" ti.|| ||
III. Nanda Vagga
Kamma Suttaṁ
[III-1.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Bhagavato avidūre nisinno hoti,||
pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya purāṇa-kamma-vipākajaṁ dukkhaṁ tibbaṁ kharaṁ kaṭukaṁ vedanaṁ adhivāsento sato sampajāno avihañña-māno.|| ||
2. Addasā kho Bhagavā taṁ bhikkhuṁ avidūre nisinnaṁ||
pallaṅkaṁ ābhūjitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya purāṇa-kamma-vipākajaṁ dukkhaṁ tibbaṁ kharaṁ kaṭukaṁ vedanaṁ adhivāsentaṁ sataṁ sampajānaṁ avihañña-mānaṁ.|| ||
3. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Sabba-kamma-jahassa bhikkhuno dhunamānassa purekataṁ rajaṁ,||
Amamassa ṭhitassa tādino attho n'atthi janaṁ lapetave ti"|| ||
Nanda Suttaṁ
[III-2.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Nando Bhagavato bhātā mātucchā-putto sambahulānaṁ bhikkhūnaṁ evam āroceti:|| ||
"Anabhirato ahaṁ āvuso Brahma-cariyaṁ carāmi.|| ||
Na Sakkomi Brahma-cariyaṁ sandhāretuṁ,||
sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy'āvattissāmī" ti.|| ||
2. Atha kho aññataro bhikkhu yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho so bhikkhū Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Āyasmā bhante Nando Bhagavato bhātā mātucchā-putto sambahulānaṁ bhikkhūnaṁ evam āroceti.|| ||
"Anabhirato ahaṁ āvuso Brahma-cariyaṁ carāmi.|| ||
Na Sakkomi Brahma-cariyaṁ sandhāretuṁ,||
sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy [22] āvattissāmī" ti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā aññataraṁ bhikkhuṁ āmantesi.|| ||
"Ehi tvaṁ bhikkhu, mama vacanena Nandaṁ bhikkhuṁ āmantehi:|| ||
"Satthā taṁ āvuso Nanda, āmantetī" ti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti kho so bhikkhu Bhagavato paṭi-s-sutvā yen'āyasmā Nando ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Nandaṁ etad avoca:|| ||
"Satthā taṁ āvuso Nanda, āmantetī" ti.|| ||
4. "Evam āvuso" ti kho āyasmā Nando tassa bhikkhuno paṭi-s-sutvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnaṁ kho āyasmantaṁ Nandaṁ Bhagavā etad avoca:|| ||
Saccaṁ kira tvaṁ Nanda,||
sambahulānaṁ bhikkhūnaṁ evam ārocesi:|| ||
"Anabhirato ahaṁ āvuso Brahma-cariyaṁ carāmi.|| ||
Na Sakkomi Brahma-cariyaṁ sandhāretuṁ,||
sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy'āvattissāmī ti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti.|| ||
"Kissa pana tvaṁ Nanda,||
anabhirato Brahma-cariyaṁ carasi?|| ||
Na Sakkosi Brahma-cariyaṁ sandhāretuṁ,||
sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy'āvattissasī" ti?|| ||
Sākiyānī maṁ bhante jana-pada-kalyāṇī gharā ni-k-khamantaṁ upaḍḍhullikhitehi kesehi apaloketvā maṁ etad avoca:|| ||
"Tuvaṭaṁ kho ayya-putta, āgaccheyyāsī" ti.|| ||
So kho ahaṁ bhante tam anussara-māno anabhirato Brahma-cariyaṁ carāmi,||
na Sakkomi Brahma-cariyaṁ sandhāretuṁ||
sikkhaṁ paccakkhāya hīnāy'āvattissāmī" ti.|| ||
5. Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Nandaṁ bāhāya gahetvā seyyathā pi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāhaṁ pasāreyya,||
pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya,||
evam evaṁ Jetavane antara-hito devesu Tāvatiṁsesu pātur ahosi.|| ||
6. Tena kho pana samayena pañca-mattāni accharā-satāni Sakkassa devānam indassa upaṭṭhānaṁ āgatāni honti Kakuṭa-pādāni ti.|| ||
Tena kho Bhagavā āyasmantaṁ Nandaṁ āmantesi:|| ||
"Passasi no tvaṁ Nanda,||
imāni pañca accharā-satāni Kakuṭa-pādāni" ti?|| ||
"Evaṁ bhante" ti.|| ||
7. Taṁ kiṁ maññasi Nanda?|| ||
Katamā nu kho abhirūpatarā va||
dassanīyatarā va||
pāsādikatarā va,||
Sākiyānī vā||
jana-pada-kalyāṇī imāni vā||
pañca accharā-satāni Kakuṭa-pādānī" ti?|| ||
"Seyyathā pi bhante paluṭṭhamakkaṭī kaṇṇanāsacchinnā.|| ||
Evam eva kho bhante Sākiyānī jana-pada-kalyāṇī imesaṁ pañcannaṁ accharā-satā- [23]naṁ upanidhāya saṅkham pi na upeti,||
kalam pi na upeti,||
kalabhāgam pi na upeti,||
upanidhim pi na upeti.|| ||
Atha kho imāni pañca accharā-satāni abhirūpatarāni ce va dassanīyatarāni ca pāsādikatarāni cā" ti.|| ||
"Abhirama Nanda, abhirama Nanda,||
ahan te pāṭibhogo pañcannaṁ acchārāsatānaṁ paṭilābhāya Kakuṭa-pādānan" ti.|| ||
"Sace me bhante Bhagavā pāṭibhogo pañcannaṁ accharā-satānaṁ paṭilābhāya Kakuṭa-pādānaṁ,||
abhiramissām'ahaṁ bhante Bhagavatī brahma-cariye" ti.|| ||
8. Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Nandaṁ bāhāya gahetvā||
seyyathā pi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāhaṁ pasāreyya,||
pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñjeyya,||
evam evaṁ devesu Tāvatiṁsesu antara-hito Jetavane pātur ahosi.|| ||
9. Assosuṁ kho bhikkhū:|| ||
"Āyasmā kira Nando Bhagavato bhātā mātucchā-putto accharānaṁ hetu brahma-cariyeṁ carati,||
Bhagavā kir'assa pāṭibhogo pañcannaṁ accharā-satānaṁ paṭilābhāya Kakuṭa-pādānan" ti.|| ||
Atha kho āyasmato Nandassa sahāyakā bhikkhū āyasmantaṁ Nandaṁ bhata-kavādena ca upakkita-kavādena ca samud'ācaranti.|| ||
"Bhatako kir'āyasmā Nando,||
upakkitako kir'āyasmā Nando,||
accharānaṁ hetu Brahma-cariyaṁ carati.|| ||
Bhagavā kir'assa pāṭibhogo pañcannaṁ accharā-satānaṁ paṭilābhāya Kakuṭa-pādānan" ti.|| ||
10. Atha kho āyasmā Nando sahāyakānaṁ bhata-kavādena ca||
upakkita-kavādena ca||
aṭṭīya-māno||
harāya-māno||
jiguccha-māno||
eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahit'atto viharanto na cirass'eva yass'atthāya kula-puttā samma-d-eva agārasmā anagāriyaṁ pabbajantī.|| ||
Tad anuttaraṁ Brahma-cariya-pariyosānaṁ diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā upasampajja vihāsi:|| ||
"Khīṇā jāti,||
vūsitaṁ Brahma-cariyaṁ,||
kataṁ karaṇīyaṁ,||
n'āparaṁ itthattāyā" ti abbhaññāsi.|| ||
Aññataro ca kho pan'āyasmā Nando arahataṁ ahosi.|| ||
11. Atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā||
abhikkanta-vaṇṇā kevala-kappaṁ Jetavanaṁ obhāsetvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ aṭṭhāsi.|| ||
Ekam antaṁ ṭhitā kho sā devatā Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Āyasmā bhante Nando Bhagavato bhātā mātucchā-putto āsavānaṁ khayā||
anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ [24] abhiññā sacchi-katvā upasampajja viharatī" ti.|| ||
Bhagavato pi kho ñāṇaṁ udapādi:|| ||
"Nando āsavānaṁ khayā||
anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā upasampajja viharatī" ti.|| ||
12. Atha kho āyasmā Nando tassā rattiyā accayena yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Nando Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Yaṁ me bhante Bhagavā pāṭibhogo,||
pañcannaṁ accharā-satānaṁ paṭilābhāya Kakuṭa-pādānaṁ.|| ||
Muñcām'ahaṁ bhante Bhagavantaṁ etasmā paṭissavā" ti.|| ||
Mayā pi kho te Nanda cetasā ceto paricca vidito:|| ||
"Nando āsavānaṁ khayā||
anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā upasampajja viharatī" ti.|| ||
13. Devatā pi me etam atthaṁ ārocesi:|| ||
"Āyasmā bhante Nando Bhagavato bhātā mātucchā-putto āsavānaṁ khayā||
anāsavaṁ ceto-vimuttiṁ paññā-vimuttiṁ||
diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā upasampajja viharatī" ti.|| ||
Yad eva kho te Nanda anupādāya āsavehi cittaṁ vimuttaṁ,||
ath'āhaṁ mutto etasmā paṭissavā" ti.|| ||
14. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Yassa nittiṇṇo paṅko, maddito kāma-kaṇṭako,||
Mohakkhayaṁ anuppatto sukha-dukkhesu na vedhati sa bhikkhū" ti.|| ||
Yasoja Suttaṁ
[III-3.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Yasoja-pamukhāni pañca-mattāni bhikkhu-satāni Sāvatthiṁ anuppattāni honti,||
Bhagavantaṁ dassanāya.|| ||
Te ca āgantukā bhikkhū nevāsikehi bhikkhūhi saddhiṁ paṭisammoda-mānā sen'āsanāni paññā-paya-mānā patta-cīvarāni paṭisāmaya-mānā-uccā-saddā mahā-saddā ahesuṁ.|| ||
Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi:|| ||
'Ke pan'ete Ānanda, uccā-saddā mahā-saddā kevaṭṭā maññe macchaṁ vilopā' ti?|| ||
"Etāni bhante Yasoja-pamukhāni pañca-mattāni bhikkhu-satāni Sāvatthiṁ anuppattāni Bhagavantaṁ dassanāya.|| ||
Te ca āgantukā bhikkhū nevāsikehi bhikkhūhi saddhiṁ paṭisammoda-mānā sen'āsanāni paññā-paya-mānā patta-cīvarāni paṭisāmaya-mānā uccā-saddā mahā-saddā" ti.|| ||
'Tena h'Ānanda mama vacanena te bhikkhū āmantehi:|| ||
"Satthā āyasmante āmantetī' ti.|| ||
'Evaṁ bhanta' ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paṭi-s-sutvā yena te bhikkhū [25] ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā te bhikkhū etad avoca:|| ||
'Satthā āyasmante āmantetī' ti.|| ||
'Evam āvuso' ti kho te bhikkhū āyasmato Ānandassa paṭi-s-sutvā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinne kho te bhikkhū Bhagavā etad avoca:|| ||
"Kin nu tumhe bhikkhave uccā-saddā mahā-saddā kevaṭṭā maññe maccha vilope" ti.|| ||
2. Evaṁ vutte āyasmā Yasojo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Imāni bhante pañca-mattāni bhikkhu-satāni Sāvatthiṁ anuppattāni Bhagavantaṁ dassanāya.|| ||
Te'me āgantukā bhikkhu nevāsikehi bhikkhūhi saddhiṁ paṭisammoda-mānā sen'āsanāni paññā-paya-mānā patta-cīvarāni paṭisāmaya-mānā uccā-saddā mahā-saddā" ti.|| ||
"Gacchatha bhikkhave, vo panāmemi||
na vo mama santike vatthabban" ti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti kho te bhikkhū Bhagavato paṭi-s-sutvā uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā,||
sen'āsanaṁ paṭisāmetvā patta-cīvaraṁ ādāya yena Vajjī,||
tena cārikaṁ pakkamiṁsu,||
Vajjīsu anupubbena cārikaṁ caramānā yena Vaggumudā nadī,||
ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Vaggumudāya nadiyā tīre paṇṇa-kuṭiyo karitvā vassaṁ upagacchiṁsu.|| ||
3. Atha kho āyasmā Yasojo vassūpagato bhikkhū āmantesi:|| ||
"Bhagavatā mayaṁ āvuso paṇāmitā attha-kāmena hitesinā anukampa-kena anukampaṁ upādāya.|| ||
Handa mayaṁ āvuso tathā vihāraṁ kappema,||
yathā no viharataṁ Bhagavā atta-mano assā" ti.|| ||
'Evam āvuso' ti kho bhikkhū āyasmato paccassosuṁ.|| ||
Atha kho te bhikkhū vūpakaṭṭhā appamattā ātāpino pahit'attā viharanto ten'ev'antara-vassena sabb'eva tisso vijjā sacchākaṁsu.|| ||
4. Atha kho Bhagavā Sāvatthiyaṁ yath-ā-bhirantaṁ viharitvā yena Vesāli tena cārikaṁ pakkāmi.|| ||
Anupubbena cārikaṁ caramāno yena Vesāli tad avasari.|| ||
Tatra sudaṁ Bhagavā Vesāliyaṁ viharati Mahāvane Kūṭāgāra-sālāyaṁ.|| ||
Atha kho Bhagavā Vaggumudā-tīriyānaṁ bhikkhūnaṁ cetasā ceto paricca manasi karitvā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi:|| ||
"Āloka-jātā viya me Ānanda, esā disā.|| ||
Obhāsa-jātā viya me Ānanda, esā disā.|| ||
Yassaṁ disāyaṁ Vaggumudā-tīriyā bhikkhū viharanti gantuṁ appa- [26] ṭikul'āsi me manasi-kātuṁ.|| ||
Pahīṇeyyāsi tvaṁ Ānanda Vaggumudā-tīriyānaṁ bhikkhūnaṁ santike dūtaṁ:||
Satthā āyasmante āmanteti,||
Satthā āyasmantānaṁ dassana-kāmo" ti.|| ||
'Evaṁ bhante' ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paṭi-s-sutvā yena aññataro bhikkhu ten'upasaṅkami,||
upasaṅkamitvā taṁ bhikkhuṁ etad avoca:
"Ehi tvaṁ āvuso.|| ||
Yena Vaggumudā-tīriyā bhikkhū, ten'upasaṅkama,||
upasaṅkamitvā Vaggumudā-tīriye bhikkhū evaṁ vadehi:|| ||
Satthā āyasmante āmanteti||
Satthā āyasmantānaṁ dassana-kāmo" ti.|| ||
"Evam āvuso" ti kho so bhikkhū āyasmato Ānandassa paṭi-s-sutvā||
seyyathā pi nāma balavā puriso sammiñ-jitaṁ vā bāhaṁ pāsāreyya,||
pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñ-jeyya.|| ||
Evam eva Mahāvane Kūṭāgāra-sālāyaṁ antara-hito Vaggumudāya nadiyā tīre tesaṁ bhikkhūnaṁ pūrato pātur ahosi.|| ||
Atha kho so bhikkhu Vaggumudā-tīriye bhikkhū etad avoca:|| ||
"Satthā āyasmante āmanteti,||
Satthā āsmantānaṁ dassana-kāmo" ti.|| ||
'Evam āvuso' ti kho te bhikkhū tassa bhikkhūno paṭissūtvā sen'āsanaṁ paṭisāmetvā patta-cīvaraṁ ādāya||
seyyathā pi nāma balavā puriso sammiñ-jitaṁ vā bāhaṁ pasāreyya,||
pasāritaṁ vā bāhaṁ sammiñ-jeyya.|| ||
Evam eva Vaggumudāya nadiyā tīre antara-hitā Mahāvane Kūṭāgāra-sālāyaṁ Bhagavato sammukhe pātur ahesuṁ.|| ||
5. Tena kho pana samayena Bhagavā āneñ-jena samādhinā nisinno hoti.|| ||
Atha kho tesaṁ bhikkhūnaṁ etad ahosi:|| ||
"Katamena nu kho Bhagavā vihārena etarahi viharatī" ti.|| ||
Atha kho tesaṁ bhikkhūnaṁ etad ahosi:|| ||
"Āneñ-jena kho Bhagavā vihārena etarahi viharatī" ti.|| ||
Sabbe va āneñ-jena samādhinā nisīdiṁsu.|| ||
6. Atha kho āyasmā Ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante paṭhame yāme uṭṭhāy'āsanā ekaṁsaṁ cīvaraṁ karitvā yena Bhagavā ten'añjaliṁ paṇāmetvā Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"abhikkantā bhante ratti,||
nikkhanto paṭhamo yāmo.|| ||
Ciranisinnā āgantukā bhikkhū,||
paṭisammodatu bhante Bhagavā āgantukehi bhikkhūhi" ti.|| ||
7. Evaṁ vutte Bhagavā tuṇhī ahosi.|| ||
Dutiyam pi kho āyasmā Ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante majjhime yāme uṭṭhāy'āsanā ekaṁsaṁ cīvaraṁ karitvā yena Bhagavā ten'añjaliṁ paṇā- [27] metvā Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"abhikkantā bhante ratti,||
nikkhanto mjjhimo yāmo.|| ||
Ciranisinnā āgantukā bhikkhū,||
paṭisammodatu bhante Bhagavā āgantukehi bhikkhūhī" ti.|| ||
Dutiyam pi kho Bhagavā tuṇhī ahosi.|| ||
Tatiyam pi kho āyasmā Ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante pacchime yāme uddhate aruṇe nandimukhiyā rattiyā uṭṭhāy'āsanā ekaṁsaṁ cīvaraṁ karitvā yena Bhagavā ten'añjaliṁ paṇāmetvā Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"abhikkantā bhante ratti||
nikkhanto pacchimo yāmo||
uddhato aruṇo||
nandimukhī ratti.|| ||
Ciranisinnā āgantukā bhikkhū,||
paṭisammodatu Bhagavā āgantukehi bhikkhūhī" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā tamhā samādhimbhā vuṭṭha-hitvā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi:|| ||
"Sace kho tvaṁ Ānanda jāneyyāsi,||
ettakam pi te na paṭibhāseyya:|| ||
Ahañ c'Ānanda, imāni ca pañca bhikkhu-satāni sabb'eva āneñjasamādinā nisīdimhā" ti.|| ||
8. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Yassa jito kāma-kaṇṭako||
Akkoso ca vadho ca bandhanañ ca,||
pabbato viya so ṭhito anejo||
Sukha-dukkhesu na vedhati sa bhikkhū" ti.|| ||
Sāriputta Suttaṁ
[III-4.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Sāriputto Bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṁ ābhūjitvā ujuṁ kāyaṁ paṇīdhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭha-petvā.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ Sāriputtaṁ avidūre nisinnaṁ pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇīdhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭha-petvā.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Yathā pi pabbato selo acalo suppati-ṭ-ṭhito.||
Evaṁ moha-k-khayā bhikkhu pabbato va na vedhatī" ti.|| ||
Kolita Suttaṁ
[III-5.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana [28] samayen'āyasmā Mahā Moggallāno Bhagavato avidūre nisinno hoti,||
pallaṅkaṁ ābhūjitvā ujuṁ kāyaṁ paṇīdhāya kāya-gatāya satiyā ajjhattaṁ sūpaṭṭhitāya.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ Mahā Moggallānaṁ avidūre nisinnaṁ pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇīdhāya kāya-gatāya satiyā ajjhattaṁ sūpaṭṭhitāya.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Sati kāya-gatā upaṭṭhitā, chasu phass'āyatanesu saṁvuto.||
Sattaṁ bhikkhū samāhito jaññā nibbāṇam attano' ti.|| ||
Pilindi-Vaccha Suttaṁ
[III-6.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandaka-nivāpe.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Pilindi-Vaccho bhikkhū vasala-vādena samudā-carati.|| ||
Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ:|| ||
'Āyasmā bhante PilindiVaccho bhikkhū vasala-vādena samudā-caratī' ti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā aññataraṁ bhikkhuṁ āmantesi:|| ||
Ehi tvaṁ bhikkhu, mama vacanena PilindiVacchaṁ bhikkhuṁ āmantehi:|| ||
Satthā taṁ āvuso PilindaVaccha āmantetī' ti.|| ||
'Evaṁ bhante' ti kho so bhikkhu Bhagavato paṭi-s-sutvā yen'āyasmā PilindaVaccho ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ PilindaVacchaṁ etad avoca:|| ||
'Satthā taṁ āvuso āmantetī' ti.|| ||
'Evam āvuso' ti kho āyasmā PilindiVaccho tassa bhikkhuno paṭi-s-sutvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmantaṁ PilindaVacchaṁ Bhagavā etad avoca:|| ||
'Saccaṁ kira tvaṁ Vaccha,||
bhikkhū vasala-vādena samudā-carasī' ti.|| ||
'Evaṁ bhante' ti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā āyasmato PilindaVacchassa pubbe-nivāsaṁ manasi-karitvā bhikkhū āmantesi:|| ||
"Mā kho tumhe bhikkhave Vacchassa bhikkhuno ujjhāyittha.|| ||
Na bhikkhave Vaccho dos'antaro,||
bhikkhū vasala-vādena samudā-carati.|| ||
Vacchassa bhikkhave bhikkhuno pañca jāti-satāni abbokiṇṇāni brāhmaṇakule paccājātāni.|| ||
So tassa vasalavādo [29] dīgha-rattaṁ ajjhāciṇṇo.|| ||
3. Ten'āyaṁ Vaccho bhikkhū vasala-vādena samudā-caratī" ti.|| ||
4. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Yamhi na māyā vasati na māno,||
Yo khīṇalobho amamo nirāso||
Panunnakodho abhinibbutatto||
So brāhmaṇo so samaṇo sa bhikkhū" ti.|| ||
Kassapa Suttaṁ
[III-7.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Mahā Kassapo Pipphaliguhāyaṁ viharati.|| ||
Sattāhaṁ eka-pallaṇ-kena nisinno hoti aññataraṁ samādhiṁ samāpajjitvā.|| ||
2. Atha kho āyasmā Mahā Kassapo tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhāsi:||
atha kho āyasmato Mahā Kassapassa tamhā samādhimhā vuṭṭhitassa etad ahosi:|| ||
'Yannūnāhaṁ Rājagahaṁ piṇḍāya paviseyyan' ti.|| ||
Tena kho pana samayena pañca-mattāni devatā-satāni ussukkaṁ āpannāni honti,||
āyasmato Mahā Kassapassa piṇḍa-pāta-paṭilābhāya.|| ||
Atha kho āyasmā Mahā Kassapo tāni pañca-mattāni devatā-satāni paṭikkhipitvā pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Rājagahaṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||
3. Tena kho pana samayena Sakko devānam Indo āyasmato Mahā Kassapassa piṇḍa-pātaṁ dātu-kāmo hoti pesakāra-vaṇṇaṁ abhinimminitvā tantaṁ vināti,||
Sujātā Asurakannā tasaraṁ pūreti.|| ||
4. Atha kho āyasmā Mahā Kassapo Rājagahe sapadānaṁ piṇḍāya caramāno yena Sakkassa devānam indassa nivesanaṁ ten'upasaṅkami.|| ||
Addasā kho Sakko devānam Indo āyasmantaṁ Mahā Kassapaṁ dūrato'va āga-c-chantaṁ.|| ||
Disvāna gharā ni-k-khamitvā paccuggantvā hatthato pattaṁ gahetvā gharaṁ pavisitvā ghaṭiyā odanaṁ uddharitvā pattaṁ pūretvā āyasmato Mahā Kassapassa pādāsi.|| ||
So ahosi piṇḍa-pāto aneka-supo aneka-vyañjano aneka-sūparasa-vyañjano.|| ||
5. Atha kho āyasmato Mahā Kassapassa etad ahosi:|| ||
'Ko nu kho ayaṁ satto,||
yass'- [30] āyaṁ eva-rūpo iddhānubhāvo' ti.|| ||
Atha kho āyasmato Mahā Kassapassa etad ahosi:|| ||
'Sakko nu kho devānam Indo' ti.|| ||
Iti viditvā sakkaṁ devānam indaṁ etad avoca:|| ||
'Kataṁ kho te idaṁ Kosiya||
Mā puna pi eva-rūpam akāsī' ti.|| ||
6. 'Amhākam pi bhante Kassapa,||
puññena attho,||
amhākam pi puññena karaṇīyan" ti.|| ||
Atha kho Sakko devānam Indo āyasmantaṁ Mahā Kassapaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā vehāsaṁ abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe ti-k-khattaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Aho dānaṁ paramaṁ dānaṁ Kassape supati-ṭ-ṭhitaṁ.|| ||
Aho dānaṁ paramaṁ dānaṁ Kassape suppati-ṭ-ṭhitan" ti.|| ||
7. Assosi kho Bhagavā dibbāya sota-dhātuyā visuddhāya atikkanta-mānusikāya Sakkassa devānam indassa vehāsaṁ abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe ti-k-khattuṁ udānaṁ udānentassa|| ||
"Aho dānaṁ paramaṁ dānaṁ Kassape suppati-ṭ-ṭhitaṁ.|| ||
Aho dānaṁ paramadānaṁ Kassape suppati-ṭ-ṭhitan" ti.|| ||
8. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Piṇḍa-pātikassa bhikkhuno atta-bharassa anañña-posino.||
Devā pihayanti tādino upasantassa sadā satimato" ti.|| ||
Piṇḍa-Pātika Suttaṁ
[III-8.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulānaṁ bhikkhunaṁ pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantānaṁ kareri-maṇḍala-māle sanni-sinnānaṁ sanni-patitānaṁ ayam antarā kathā udapādi:|| ||
"Piṇḍa-pātiko āvuso bhikkhu piṇḍāya caranto labhati,||
kālena kālaṁ manāpike cakkhunā rūpe passituṁ.|| ||
Labhati kālena kālaṁ manāpike sotena sadde sotuṁ.|| ||
Labhati kālena kālaṁ manāpike ghānena gandhe ghāyituṁ.|| ||
Labhati kālena kālaṁ manāpike jivhāya rase sāyituṁ.|| ||
Labhati kālena kālaṁ manāpike kāyena phoṭṭhabbe phūsituṁ.|| ||
Piṇḍa-pātiko āvuso bhikkhu sakkato garukato mānito pūjito apacito piṇḍāya carati.|| ||
Handa āvuso mayaṁ pi piṇḍa-pātikā homa.|| ||
Mayaṁ pi lacchāma kālena kālaṁ manāpike cakkhunā rūpe passituṁ.|| ||
Mayaṁ pi lacchāma kālena kālaṁ manāpike sotena sadde sotuṁ.|| ||
Mayaṁ pi lacchāma kālena kālaṁ manāpiko ghānena gandhe ghāyituṁ.|| ||
Mayaṁ pi lacchāma kālena kālaṁ manāpike jivhāya rase sāyituṁ.|| ||
Mayaṁ pi lacchāma kālena kālaṁ manāpike kāyena pho- [31] ṭṭhabbe phūsituṁ.|| ||
Mayaṁ pi sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitā piṇḍāya carissāmā" ti.|| ||
Ayañ carahi tesaṁ bhikkhūnaṁ antarā-kathā hoti vippakatā.|| ||
2. Atha kho Bhagavā sāyanha-samayaṁ patisallānā vuṭṭhito yena kareri-maṇḍala-mālo ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||
Nisajja kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||
"Kāya nu'ttha bhikkhave,||
etarahi kathāya sanni-sinnā kā ca pana vo antarā-kathā vippakatā" ti.|| ||
3. Idha bhante ambhākaṁ pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantānaṁ kareri-maṇḍala-māle sanni-sinnānaṁ sanni-patitānaṁ ayam antarā-kathā udapādi:|| ||
"Piṇḍa-pātiko āvuso bhikkhu piṇḍāya caranto labhati,||
kālena kālaṁ manāpike cakkhunā rūpe passituṁ.|| ||
Labhati kālena kālaṁ manāpike sotena sadde sotuṁ.|| ||
Labhati kālena kālaṁ manāpike ghānena gandhe ghāyituṁ.|| ||
Labhati kālena kālaṁ manāpike jivhāya rase sāyituṁ.|| ||
Labhati kālena kālaṁ manāpike kāyena phoṭṭhabbe phūsituṁ.|| ||
Piṇḍa-pātiko āvuso bhikkhu sakkato garukato mānito pūjito apacito piṇḍāya carati.|| ||
Handa āvuso mayaṁ pi piṇḍa-pātikā homa.|| ||
Mayaṁ pi lacchāma kālena kālaṁ manāpike cakkhunā rūpe passituṁ.|| ||
Mayaṁ pi lacchāma kālena kālaṁ manāpike sotena sadde sotuṁ.|| ||
Mayaṁ pi lacchāma kālena kālaṁ manāpiko ghānena gandhe ghāyituṁ.|| ||
Mayaṁ pi lacchāma kālena kālaṁ manāpike jivhāya rase sāyituṁ.|| ||
Mayaṁ pi lacchāma kālena kālaṁ manāpike kāyena phoṭṭhabbe phūsituṁ.|| ||
Mayaṁ pi sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitā piṇḍāya carissāmā" ti.|| ||
Ayaṁ kho no bhante antarā-kathā vippakatā.|| ||
Atha kho Bhagavā anuppatto" ti.|| ||
4. Na khv etaṁ bhikkhave tumhākaṁ patirūpaṁ kula-puttānaṁ saddhāya agārasmā anagāriyaṁ pabba-jitānaṁ.|| ||
Yaṁ tumhe eva-rūpiṁ kathaṁ katheyyāthā."|| ||
Sanni-sinnāānaṁ sanni-patitānaṁ vo bhikkhave dvayaṁ karaṇīyaṁ,||
dhammiyā vā kathā ariyo vā tuṇhi-bhāvo" ti.|| ||
5. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Piṇḍa-pātikassa bhikkhuno atta-bharassa anañña-posino,||
Devā pihayanti tādino, no ce sadda-silo-kanissito" ti.|| ||
Sippa Suttaṁ
[III-9.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulānaṁ bhikkhūnaṁ pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantānaṁ kareri-maṇḍala-māle sanni-sinnānaṁ sanni-patitānaṁ ayam antarā kathā udapādi:|| ||
"Ko nu kho āvuso sippaṁ jānāti,||
ko kiṁ sippaṁ sikkhi,||
kataraṁ sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
2. Tatth'ekacce evam āhaṁsu.|| ||
"Hatthi-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Assa-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Ratha-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Dhanu-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Tharu-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Muddā-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Gaṇana-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam [32] āhaṁsu:||
"Saṅkhāna-sippaṁsippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Lekhā-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Kāveyya-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Lokāyata-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Khetta-vijjā-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ayañ carahi tesaṁ bhikkhūnaṁ antarā-kathā vippakatā.|| ||
3. Atha kho Bhagavā sāyanha-samayaṁ patisallānā vuṭṭhito yena kareri-maṇḍala-mālo ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||
"Kāya nu'ttha bhikkhave etarahi kathāya sanni-sinnā,||
kā ca pana vo antarā kathā vippakatā" ti.|| ||
4. Idha bhante amhākaṁ pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantānaṁ kareri-maṇḍala-māle sanni-sinnānaṁ sanni-patitānaṁ ayam antarā kathā udapādi;|| ||
"Ko nu kho āvuso sippaṁ jānāti,||
ko kiṁ sippaṁ sikkhi,||
kataraṁ sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Tatth'ekacce evam āhaṁsu:|| ||
"Hatthi-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
'Assa-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Ratha-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Dhanu-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
'Tharu-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Muddā-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Gaṇana-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Saṅkhāna-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Lekhā-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Kāveyya-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
"Lokāyata-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ekacce evam āhaṁsu:||
Khatta-vijjā-sippaṁ sippānaṁ aggan" ti.|| ||
Ayaṁ kho no bhante antarā kathā hoti vippakatā.|| ||
Atha kho Bhagavā anuppattoti.|| ||
5. "Nakhvetaṁ bhikkhave tumhākaṁ patirūpaṁ kula-puttānaṁ saddhā agārasmā anagāriyaṁ pabba-jitānaṁ,||
yaṁ tumhe eva-rūpiṁ kathaṁ katheyyātha.|| ||
Sanni-patitānaṁ ve bhikkhave dvayaṁ karaṇīyaṁ,||
"Dhammī vā kathā ariyo vā tuṇhī-bhāvo" ti.|| ||
6. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā kāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Asippajivī lahu attha-kāmo yat'indriyo sabbadhi vippamutto,||
anokasārī amamo nirāso hitvā Māraṁ ekacaro sa bhikkhū" ti|| ||
Lokavolokana Suttaṁ
[III-10.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Uruvelāyaṁ viharati najjā Nerañjarāya tīre bodhi-rukkha-mūle paṭham-ā-bhisambuddho.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā sattāhaṁ eka-pallaṇ-kena nisinno hoti vimutti-sukha-paṭisaṁvedī.|| ||
2. Atha kho Bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭha-hitvā buddha-cakkhunā lokaṁ volokesi.|| ||
Addasā kho Bhagavā buddha-cakkhunā lokaṁ volokento satte anekehi santāpehi santappamāne||
anekehi ca pariḷāhehi pariḍayha-māne rāga-jehi pi dosa-jehi
pi moha-jehi pi ti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Ayaṁ loko santāpajāto phassa-pareto rogaṁ vadati attato,||
yena yena hi maññati-tato taṁ hoti aññathā.|| ||
Aññathā-bhāvi bhavappatto loko bhava-pareto bhavam ev'ābhinandati.||
[33] Yada'bhinandati, taṁ bhayaṁ; yassa bhāyati, taṁ dukkhaṁ.||
Bhavavippanānāya kho pan'idaṁ Brahma-cariyaṁ vussatī ti.|| ||
Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā||
bhavena bhavassa vippamokkham āhaṁsu||
sabbe te 'avippamuttā bhavasmā' ti vadāmi.|| ||
Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā||
vibhavena bhavassa nissaraṇam āhaṁsu||
Sabbe te 'anissaṭā bhavasmā' ti vadāmi.|| ||
Upadhiṁ hi paṭicca dukkham idaṁ sambhoti||
sabb'ūpādānakkhayā n'atthi dukkhassa sambhavo.|| ||
Lokam imaṁ passa puthu,||
Avijjāya paretā bhūtā bhūtaratā||
vā aparimuttā.|| ||
Ye hi keci bhavā||
Sabbadhi sabbattatāya||
Sabbe te bhavā aniccā||
Dukkhā vipariṇāma-dhammā.|| ||
Evam etaṁ yathā-bhūtaṁ samma-p-paññāya passato||
Bhava-taṇhā pahīyati, vibhavaṁ n'ābhinandati||
Sabbato taṇhānaṁ khayā asesa-virāga-nirodho Nibbānaṁ.|| ||
Tassa nibbutassa bhikkhuno an-upādānā puna-b-bhavo na hoti.||
Abhibhuto Māro vijita-saṅgāmo upaccagā sabba-bhavāni tādī" ti.|| ||
IV. Meghiya Vagga
Meghiya Suttaṁ
[IV-1.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Cālikāyaṁ viharati,||
Cālike pabbate.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Meghiyo Bhagavato upaṭṭhāko hoti.|| ||
Atha kho āyasmā Meghiyo yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ aṭṭhāsi.|| ||
Ekam antaṁ ṭhito kho āyasmā Meghiyo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
'Icchām'ahaṁ bhante Jantugāmaṁ piṇḍāya pavisitun ti.|| ||
"Yassa dāni tvaṁ Meghiya kālaṁ maññasī ti.|| ||
2. Atha kho āyasmā Meghiyo pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Jantugāmaṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||
Jantugāme piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto yena Kimikālāya nadiyā tīraṁ ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Kimikālāya nadiyā tīre jaṅghā-vihāraṁ anucaṅkamāno anuvicaramāno addasā kho ambavanaṁ pāsādikaṁ ramaṇīyaṁ.|| ||
Disvān'assa etad ahosi:|| ||
"Pāsādikaṁ vat'idaṁ ambavanaṁ ramaṇīyaṁ.|| ||
Alaṁ vat'idaṁ kula-puttassa padhān'atthi-kassa padhānāya.|| ||
Sace maṁ Bhagavā anujāneyya,||
āgaccheyy'āhaṁ imaṁ ambavanaṁ padhānāyā" ti.|| ||
3. Atha kho āyasmā Meghiyo yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Meghiyo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Idh'āhaṁ bhante pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Jantugāmaṁ piṇḍāya pāvisiṁ.|| ||
Jantugāme piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto yena Kimikālāya nadiyā tīraṁ ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Kimikālāya nadiyā tīre jaṅghā-vihāraṁ anucaṅkamamāno anuvicaramāno addasaṁ ambavanaṁ pāsādikaṁ ramaṇīyaṁ.|| ||
Disvāna me etad ahosi:|| ||
'Pāsādikaṁ vat'idaṁ ambavanaṁ ramaṇīyaṁ,||
alaṁ vat'idaṁ kula-puttassa padhān'atthi-kassa padhānāya.|| ||
Sace maṁ Bhagavā anujāneyya,||
āgaccheyy'āhaṁ imaṁ ambavanaṁ padhānāyā' ti.|| ||
Sace maṁ bhante Bhagavā anujānāti,||
gaccheyy'āhaṁ [35] taṁ ambavanaṁ padhānāyā' ti.|| ||
4. Evaṁ vutte Bhagavā āyasmantaṁ Meghiyaṁ etad avoca:|| ||
'Āgamehi tāva Meghiya,||
ekak'amhā tāva,||
yāva añño pi koci bhikkhū āga-c-chatī' ti.|| ||
■
Dutiyam pi kho āyasmā Meghiyo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Bhagavato bhante, n'atthi kiñci uttariṁ karaṇīyaṁ,||
n'atthi katassa vā paticayo.|| ||
Mayhaṁ kho pana bhante,||
atthi uttariṁ karaṇīyaṁ,||
atthi katassa paticayo.|| ||
Sace maṁ bhante, Bhagavā anujānāti,||
gaccheyy'āhaṁ taṁ ambavanaṁ padhānāyā" ti.|| ||
-◦-
Dutiyam pi kho Bhagavā āyasmantaṁ Meghiyaṁ etad avoca:|| ||
'Āgamehi tāva Meghiya,||
ekak'amhā tāva,||
yāva añño pi koci bhikkhū āga-c-chatī' ti.|| ||
■
Tatiyam pi kho āyasmā Meghiyo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Bhagavato bhante, n'atthi kiñci uttariṁ karaṇīyaṁ,||
n'atthi katassa vā paticayo.|| ||
Mayhaṁ kho pana bhante,||
atthi uttariṁ karaṇīyaṁ,||
atthi katassa paticayo.|| ||
Sace maṁ bhante, Bhagavā anujānāti,||
gaccheyy'āhaṁ taṁ ambavanaṁ padhānāyā" ti.|| ||
5. "Padhānanti kho Meghiya, vadamānaṁ kinti vadeyyāma?|| ||
Yassa dāni tvaṁ Meghiya, kālaṁ maññasī" ti.|| ||
Atha kho āyasmā Meghiyo uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā yena taṁ ambavanaṁ ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā taṁ ambavanaṁ ajjhoga-hetvā aññatarasmiṁ rukkha-mūle divā-vihāraṁ nisīdi.|| ||
Atha kho āyasmato Meghiyassa tasmiṁ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samud'ācarantī,||
Seyyath'īdaṁ:|| ||
"Kāma-vitakko,||
vyāpāda-vitakko,||
vihiṁsā-vitakko" ti.|| ||
Atha kho āyasmato Meghiyassa etad ahosi:|| ||
"Acchariyaṁ vata bho,||
abbhutaṁ vata bho,||
saddhāya ca vat'amhi agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito,||
atha ca pan'imehi tīhi pāpakehi akusalehi vitakkehi anvāsanno,||
Seyyath'īdaṁ:|| ||
"Kāma-vitakkena,||
vyāpāda-vitakkena,||
vīhiṁsā-vitakkenā" ti.|| ||
6. Atha kho āyasmā Meghiyo sāyanha-samayaṁ patisallānā vuṭṭhito yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Meghiyo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Idha mayhaṁ bhante, tasmiṁ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samud'ācaranti,||
Seyyath'īdaṁ:|| ||
Kāma-vitakko,||
vyāpāda-vitakko,||
vihiṁsā- [36] vitakko ti.|| ||
Tassa mayhaṁ bhante, etad ahosi:|| ||
"Acchariyaṁ vata bho,||
abbhutaṁ vata bho,||
saddhāya ca vat'amhi agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito,||
atha ca pan'imehi tīhi pāpakehi akusalehi vitattehi anvāsanno,||
Seyyath'īdaṁ:|| ||
"Kāma-vitakkena,||
vyāpāda-vitakkena,||
vihiṁsā-vitakkenā" ti.|| ||
7. Aparipakkāya Meghiya, ceto-vimuttiyā pañca dhammā paripākāya saṁvaṭṭanti.|| ||
Katame pañca?|| ||
1. Idha Meghiya, bhikkhu kalyāṇa-mitto hoti kalyāṇa-sahāyo kalyāṇa-sampavaṅko.|| ||
Aparipakkāya Meghiya ceto-vimuttiyā ayaṁ paṭhamo dhammo paripākāya saṁvaṭṭati.|| ||
■
2. Puna ca paraṁ Meghiya, bhikkhu sīlavā hoti,||
Pātimokkha-saṁvara-saṁvuto viharati,||
ācāra-gocara-sampanno aṇumattesu vajjesu bhaya-dassāvī samādāya sikkhati sikkhā-padesu.|| ||
Aparipakkāya Meghīya, ceto-vimuttiyā ayaṁ dutiyo dhammo paripākāya saṁvaṭṭati.|| ||
■
3. Puna ca paraṁ Meghiya, bhikkhu yā'yaṁ kathā abhisallekhikā ceto-vivaraṇa-sappāyā ekanta-nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya Nibbānāya saṁvaṭṭati.|| ||
Seyyath'īdaṁ:|| ||
Appiccha-kathā,||
santuṭṭhi-kathā,||
paviveka-kathā,||
asaṁsagga-kathā,||
viriy'ārambha-kathā,||
sīla-kathā,||
samādhi-kathā,||
paññā-kathā,||
vimutti-kathā,||
vimutti-ñāṇa-dassana-kathā.|| ||
Eva-rūpāya kathāya nikāma-lābhi hoti akiccha-lābhī akasira-lābhī.|| ||
Aparipakkāya Meghīya ceto-vimuttiyā ayaṁ tatiyo dhammo paripākāya saṁvaṭṭati.|| ||
■
4. Puna ca paraṁ Meghiya, bhikkhu āraddha-viriyo viharati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya,||
thāmavā daḷha-parakkamo anikkhitta-dhuro kusalesu dhammesu.|| ||
Aparipakkāya Meghīya ceto-vimuttiyā ayaṁ catuttho dhammo paripākāya saṁvaṭṭati.|| ||
■
5. Puna ca paraṁ Meghīya, bhikkhū paññavā hoti uday'attha-gāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhi-kāya sammā-dukkha-k-khaya-gāminiyā.|| ||
Aparipakkāya Meghiya ceto-vimuttiyā ayaṁ pañcamo dhammā paripākāya saṁvaṭṭati.|| ||
Aparipakkāya Meghiya, ceto-vimuttiyā ime pañca dhammā paripākāya saṁvaṭṭanti.|| ||
8. "Kalyāṇa-mittass'etaṁ Meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇa-sahāyassa kalyāṇa-sampavaṅkassa,||
yaṁ sīlavā bhavissati,||
Pātimokkha-saṁvara-saṁvuto viharissati,||
ācāra-gocara-sampanno aṇumattesu vajjesu bhaya-dassāvī,||
samādāya sikkhissati sikkhā-padesu.|| ||
Kalyāṇa-mittass'etaṁ Meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇa-sahāyassa kalyāṇa-sampavaṅkassa||
[37] yaṁ sīlavā bhavissati,||
Pātimokkha-saṁvara-saṁvuto
yā'yaṁ kathā abhisallekhikā ceto-vivaraṇa-sappāyā ekanta-nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya Nibbānāya saṁvaṭṭati.|| ||
Seyyath'īdaṁ:|| ||
Appiccha-kathā,||
santuṭṭhi-kathā,||
paviveka-kathā,||
asaṁsagga-kathā,||
viriy'ārambha-kathā,||
sīla-kathā,||
samādhi-kathā,||
paññā-kathā,||
vimutti-kathā,||
vimutti-ñāṇa-dassana-kathā.|| ||
Eva-rūpāya kathāya nikāma-lābhī bhavissati akiccha-lābhī akasira-lābhī.|| ||
Kalyāṇa-mittass'etaṁ Meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ kalyāṇa-sahāyassa kalyāṇa-sampavaṅkassa yaṁ āraddha-viriyo bhavissati akusalānaṁ dhammānaṁ pahānāya kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadāya thāmavā daḷha-parakkamo anikkhitta-dhūro kusalesu dhammesu.|| ||
Kalyāṇa-mittass'etaṁ Meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṁ1 kalyāṇa-sahāyassa kalyāṇa-sampavaṅkassa yaṁ paññavā bhavissati.|| ||
Udayattha-gāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhi-kāya sammā dukkha-k-khaya-gāminiyā.|| ||
Tena ca pana Meghiya Bhikkhunā imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cattāro dhammā uttari5 bhāvetabbā.|| ||
"Asubhā bhāvetabbā rāgassa pahānāya, mettā bhāvetabbā vyāpādassa pahānāya, ānāpānassati bhāvetabbā vitakk'upacchedāya, anicca-saññā bhāvetabbā asmimānasamugghātāya.|| ||
Anicca-saññino Meghiya, anatta-saññā saṇṭhāti, anatta-saññi asmimānasamugghātaṁ pāpuṇāti, diṭṭhe'va dhamme Nibbānaṁ" ti.|| ||
9. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
Khuddā vitakkā sukhumā vitakkā anuggatā manaso uppilāvā, 6||
Ete avidvā manaso vitakke hurāhuraṁ dhāvati bhantacitto.||
Ete ca vidvā manaso vitakke ātāpi yo saṁvaratī satīmā,||
Anuggate manaso uppilāve asesamete pajahāsi Buddho" ti|| ||
Uddhata Suttaṁ
[IV-2.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kusinārāyaṁ viharati, Upavattane mallanaṁ sālavane.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū Bhagavato avidūre arañña-kuṭi-kāyaṁ viharanti, uddhatā1 unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇa-vācā muṭṭha-s-satino asampajānā asamāhitā vibbhanta-cittā pākat'indriririyā.|| ||
2. Addasā kho Bhagavā te sambahule bhikkhū [38] avidūre arañña-kuṭi-kāyaṁ viharante uddhate unnaḷe capale mukhare vikiṇṇa-vāce muṭṭha-s-satino asampajāne asamāhite vibbhanta-citte pākat'indriye.|| ||
3. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Arakkhitena kāyena micchā-diṭṭhigatena ca,||
Thīna-middh-ā-bhibhūtena vasaṁ mārassa gacchati.||
Tasmā rakkhitacittassa sammā-saṅkappagocaro,||
Thīna-middhābhibhū bhikkhū sabbā duggatiyo jahe" ti.|| ||
Gopāla Suttaṁ
[IV-3.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kosalesu2 cārikaṁ carati mahatā bhikkhu-saṅghena saddhiṁ.|| ||
Atha kho Bhagavā maggā okkamma yena aññataraṁ rukkha-mūlaṁ ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||
Atha kho aññataro gopālako yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnaṁ kho taṁ gopālakaṁ Bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi, samādapesi, samuttejesi, sampahaṁsesi.|| ||
2. Atha kho so gopālako Bhagavatā dhammiyā kathāya sanda-s-sito samāda-pito samutte-jito sampahaṁ-sito Bhagavantaṁ etad avoca: adhivāsetu me bhante, Bhagavā svātanāya bhattaṁ saddhiṁ bhikkhu-saṅghenā' ti.|| ||
Adhivāsesi Bhagavā tuṇhī-bhāvena.|| ||
Atha kho so gopālako Bhagavato adhivāsanaṁ viditvā uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.|| ||
Atha kho so gopālako tassā rattiyā accayena sake nivesane pahūtaṁ appodakapāyāsaṁ paṭiyādāpetvā navañca sappiṁ, Bhagavato kālaṁ ārocesi: ' kālo bhante, niṭṭhitaṁ bhattaṁ' ti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya saddhiṁ bhikkhu-saṅghena yena tassa gopālakassa nivesanaṁ ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||
Atha kho so gopālako Buddha-pamukhaṁ bhikkhū-Saṅghaṁ appodakapāyāsena navena ca sappinā sahatthā santappesi, sampavāresi.|| ||
Atha kho so gopālako Bhagavantaṁ bhuttāviṁ onīta-patta-pāṇiṁ aññataraṁ nīcaṁ [39] āsanaṁ gahetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnaṁ kho taṁ gopālakaṁ Bhagavā dhammiyā kathāya sanda-s-setvā, samāda-petvā, samutte-chetvā, sampahaṁ-setvā uṭṭhāy'āsanā pakkāmi.|| ||
Atha kho acira-pakkantassa Bhagavato taṁ gopālakaṁ aññataro puriso sīmantarikāya jīvitā voropesi.|| ||
4. Atha kho sambahulā bhikkhū yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ: " yena bhante, gopālakena ajja Buddha-pamukho bhikkhu-saṅgho appodakapāyāsena navena ca sappinā sahatthā santappito sampavārito, so kira bhante, gopālako aññatarena purisena sīmantarikāya jīvitā voropito" ti|| ||
5. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:||
"Diso disaṁ yantaṁ kayirā verī vā pana verinaṁ.||
Micchāpaṇīhitaṁ cittaṁ pāpiyo naṁ tato kare" ti.|| ||
Juṇha Suttaṁ
[IV-4.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati.|| ||
Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā ca Sāriputto āyasmā ca mahāmoggalalāno kapotakandarāyaṁ viharanti.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Sāriputto juṇhāya rattiyā navoropitehi kesehi abbhokāse nisinno hoti, aññataraṁ samādhiṁ samāpajjitvā.|| ||
Tena kho pana samayena dve yakkhā sahāyakā uttarāya disāya dakkhiṇaṁdisaṁ gacchanti, kenacideva karaṇīyena.|| ||
Addasaṁsu kho te yakkhā āyasmantaṁ Sāriputtaṁ juṇhāya rattiyā navoropitehi kesehi abbhokāse nisinnaṁ.|| ||
Disvāna eko yakkho dutiyaṁ yakkhaṁ etad avoca: "paṭibhāti maṁ samma, imassa samaṇassa sise pahāraṁ dātuṁ" ti.|| ||
Evaṁ vutte so yakkho taṁ yakkhaṁ etad avoca: " alaṁ samma, mā samaṇaṁ āsādesi.|| ||
Uḷāro so samma samaṇo mahiddhiko mah-ā-nubhāvo" ti dutiyampi kho so yakkho taṁ yakkhaṁ etad avoca: " paṭibhāti maṁ samma, imassa samaṇassa [40] sīse pahāraṁ dātuṁ" ti.|| ||
Dutiyam pi kho so yakkho taṁ yakkhaṁ etad avoca: "alaṁ samma, mā samaṇaṁ āsādesi.|| ||
Uḷāro so samma, samaṇo mahiddhiko mah-ā-nubhāvo" ti.|| ||
Tatiyam pi kho so yakkho taṁ yakkhaṁ etad avoca: "paṭibhāti maṁ samma, imassa samaṇassasīse pahāraṁ dātuṁ" ti.|| ||
Tatiyam pi kho so yakkho taṁ yakkhaṁ etad avoca: "alaṁ samma, mā samaṇaṁ āsādesi.|| ||
Uḷāro so samma, samaṇo mahiddhiko mah-ā-nubhāvo" ti.|| ||
2. Atha kho so yakkho taṁ yakkhaṁ anādiyitvā āyasmato SāriputtatTherassa sīse pahāraṁ adāsi: tāva mahāpahāro ahosi, api tena pahārena sattaratanaṁ vā aḍḍhaṭṭharatanaṁ vā nāgaṁ osādeyya1 mahantaṁ vā pabbatakūṭaṁ padāḷeyya.|| ||
Atha ca pana so yakkho 'ḍayhāmi, ḍayhāmī" ti tatth'eva mahāNirayaṁ avatthāsi.|| ||
3. Addasā kho āyasmā Mahā Moggallāno dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena tena yakkhena āyasmato Sāriputtassa sīse pahāraṁ dīyamānaṁ.|| ||
Disvāna yen'āyasmā Sāriputto ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Sāriputtaṁ etad avoca: " kacci te āvuso khamanīyaṁ? Kacci yāpanīyaṁ? Kacci na kiñci dukkhaṁ" ti?|| ||
"Khamanīyaṁ me āvuso Moggallāna, yāpanīyaṁ me āvuso Moggallāna, api ca me sīse thokaṁ dukkhaṁ" ti.|| ||
4. "Acchariyaṁ āvuso Sāriputta, abbhūtaṁ āvuso Sāriputta, yāva mahiddhiko āyasmā Sāriputto mah-ā-nubhāvo.|| ||
Idha te āvuso Sāriputta, aññataro yakkho sīse pahāraṁ adāsi.|| ||
Tāva mahāpahāro ahosi, api tena pahārena sattaratanaṁ vā aḍḍhaṭṭharatanaṁ vā nāgaṁ osādeyya1mahantaṁ vā pabbatakūṭaṁ padāḷeyya.|| ||
Atha ca pan'āyasmā Sāriputto evam āha: "khamanīyaṁ me āvuso Moggallāna, yāpanīyaṁ me āvuso Moggallāna, api ca me sīse thokaṁ dukkhaṁ" ti, acchariyaṁ āvuso Moggallāna, abbhutaṁ āvuso Moggallāna, yāva mahiddhiko āyasmā Mahā Moggallāno mah-ā-nubhāvo.|| ||
Yatra hi nāma yakkhampi passissati, mayaṁ panetarahi paṁsupisācakampi na passāmā" ti.|| ||
Assosi kho Bhagavā dibbāya sota-dhātuyā visuddhāya atikkantamānussikāya tesaṁ ubhinnaṁ mahā-nāgānaṁ imaṁ eva-rūpaṁ kathā-sallāpaṁ.|| ||
5. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
[41] "Yassa selūpamaṁ cittaṁ ṭhitaṁ nānūpakampati,||
Virattaṁ rajaniyesu kopaneyye na kuppati,||
Yass'evaṁ bhāvitaṁ cittaṁ kuto taṁ dukkhamessatī" ti.|| ||
Nāga Suttaṁ
[IV-5.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kosambīyaṁ viharati, ghositārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā ākiṇṇo viharati bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rāja-mahā-mattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.|| ||
Ākiṇṇo dukkhaṁ.|| ||
Na phāsu viharati.|| ||
2. Atha kho Bhagavato etad ahosi "ahaṁ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi, bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhī rāja-mahā-mattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.|| ||
Ākiṇṇo dukkhaṁ, na phāsu viharāmi.|| ||
Yan nūn-ā-haṁ eko gaṇamhā vupakaṭṭho vihareyyaṁ" ti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Kosambīyaṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||
Kosambīyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto sāmaṁ sen'āsanaṁ saṁsāmetvā patta-cīvaraṁ ādāya anāmantetvā upaṭṭhāke, anapaloketvā bhikkhu-saṅghaṁ, eko adutiyo yena pārileyyakaṁ tena cārikaṁ pakkāmi.|| ||
Anupubbena cārikaṁ caramāno yena pārileyyakaṁ tad avasari.|| ||
Tatrasudaṁ Bhagavā pārileyyake viharati, rakkhitavana-saṇḍe bhadda-sāla-mūle.|| ||
4. Aññataro pi kho hatthi-nāgo ākiṇṇo viharati, hatthihi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi1 chinnaggāni c'eva tiṇāni khādati.|| ||
Obhaggobhaggañcassa sākhābhaṅgaṁ khādanti.|| ||
Āvilāni ca pānīyāni pivati.|| ||
Ogāhā cassa uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṁ upanighaṁsantiyo gacchanti.|| ||
Ākiṇṇo dukkhaṁ, na phāsu viharati.|| ||
Atha kho tassa hatthi-nāgassa etad ahosi: "ahaṁ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi, hatthihi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi.|| ||
Chinnaggāni c'eva tiṇāni khādāmi.|| ||
Obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṁ khādanti, avilāni ca pānīyāni pivāmi.|| ||
Ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṁ upanighaṁsantiyo gacchanti.|| ||
Ākiṇṇo dukkhaṁ, na phāsu viharāmi.|| ||
Yan nūn-ā-haṁ eko gaṇamhā vūpakaṭṭho vihareyyaṁ" ti.|| ||
5. Atha kho so hatthi-nāgo yūthā apakkamma yena Pālileyyakaṁ [42] Rakkhitavana-saṇḍo bhaddasālamūlaṁ, yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Tatra sudaṁ so hatthi-nāgo yasmiṁ padese Bhagavā viharati, taṁ padesaṁ appaharitañ ca karoti, soṇḍāya Bhagavato pānīyaṁ paribhojanīyañ ca upaṭṭhapeti|| ||
6. Atha kho Bhagavato raho-gatassa patisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādī: "ahaṁ kho pubbe ākiṇṇo vihāsiṁ, bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhī rājūhi rāja-mahā-mattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.|| ||
Ākiṇṇo dukkhaṁ, na phāsu vihāsiṁ.|| ||
So'mbhi etarahi anākiṇṇo viharāmi, bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rāja-mahā-mattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.|| ||
Anākiṇṇo sukhaṁ phāsu viharāmī" ti.|| ||
7. Tassapi kho hatthi-nāgassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: ahaṁ kho pubbe ākiṇṇo vihāsiṁ, hatthihi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi.|| ||
Chinnaggāni c'eva tiṇāni khādiṁ.|| ||
Obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṁ khādiṁsu.|| ||
Āvilāni ca pānīyāni pivāsiṁ, ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṁ upanighaṁsantiyo agamaṁsu.|| ||
Ākiṇṇo dukkhaṁ na phāsu vihāsiṁ.|| ||
So'mhi etarahi anākiṇṇo viharāmi, hatthīhi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi.|| ||
Acchinnaggāni c'eva tiṇāni khādāmi.|| ||
Obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṁ na khādanti.|| ||
Anāvilāni ca pānīyāni pivāmi.|| ||
Ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo na kāyaṁ upanighaṁsantiyo gacchanti.|| ||
Anākiṇṇo sukhaṁ phāsu viharāmī" ti.|| ||
8. Atha kho Bhagavā attano ca pavivekaṁ viditvā tassa ca hatthi-nāgassa cetasā ceto-parivitakkam-aññāya tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Etaṁ nāgassa nāgena īsādantassa hatthino,||
Sameti cittaṁ cittena yadeko ramate1 vane" ti.|| ||
Piṇḍola Suttaṁ
[IV-6.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā piṇḍolaBhāradvājo Bhagavato avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya, āraññiko.|| ||
Piṇḍa-pātiko, paṁsu-kūliko, te-cīvariko, appiccho, santuṭṭho, pavivitto, asaṁsaṭṭho, āraddha-viriyo, dhūtavādo adhicittamanuyutto.|| ||
2. Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ piṇḍolaBhāradvājaṁ [43] avidūre nisinnaṁ pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇīdhāya, āraññikaṁ, piṇḍa-pātikaṁ, paṁsukulikaṁ, te-cīvarikaṁ, appicchaṁ, santuṭṭhaṁ, pavivittaṁ, asaṁsaṭṭhaṁ, āraddha-viriyaṁ, dhutavādaṁ adhicittamanuyuttaṁ.|| ||
3. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Anūpavādo anūpaghāto Pātimokkhe ca saṁvaro,||
Mattaññutā ca bhattasmiṁ pantañ ca sayanāsanaṁ,||
Adhicitte ca āyogo etaṁ Buddhāna-sāsanaṁ" ti.|| ||
Sāriputta Suttaṁ
[IV-7.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Sāriputto Bhagavato avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṁ ābhūjitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya, appicco, santuṭṭho, pavivitto, asaṁsaṭṭho, āraddha-viriyo, adhicittamanuyutto.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ Sāriputtaṁ avidūre nisinnaṁ pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya appicchaṁ santuṭṭhaṁ pavivittaṁ asaṁsaṭṭhaṁ āraddha-viriyaṁ adhicittamanuyuttaṁ.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Adhicetaso appamajjato munino monapathesu sikkhato,||
Sokā na bhavanti tādino upasantassa sadā satīmato" ti.|| ||
Sundarī Suttaṁ
[IV-8.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito, lābhī cīvara piṇḍa-pāta sen'āsana gilāna-paccaya bhesajja parikkhārānaṁ.|| ||
Bhikkhu-saṅghopi sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito.|| ||
Lābhī cīvara piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja parikkhārānaṁ.|| ||
Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apūjitā anapacitā.|| ||
Na lābhino cīvara piṇḍa-pāta sen'āsana-gilāna-paccaya bhesajja parikkhārānaṁ.|| ||
2. Atha kho te añña-titthiyā paribbājakā Bhagavato sakkāraṁ asahamānā bhikkhu-saṅghassaca.|| ||
Yena sundarī paribbājikā ten'upasaṅkamiṁsu, upasaṅkamitvā sundariṁ [44] paribbājikaṁ etada vocuṁ:|| ||
"Ussahasi bhagini, ñātīnaṁ atthaṁ kātuṁ" ti?|| ||
"Kyāhaṁ ayyā, karomi, kiṁ mayā na sakkā kātuṁ? 2 Jīvitampi me pariccattaṁ ñātīnaṁ atthāyā" ti.|| ||
3. "Tena hi bhagini, abhikkhaṇaṁ Jetavanaṁ gacchāhī" ti.|| ||
"Evamayyā" ti kho sundarī paribbājikā tesaṁ añña-titthiyānaṁ paribbājakānaṁ paṭi-s-sutvā abhikkhaṇaṁ Jetavanaṁ agamāsi.|| ||
Yadā te aññiṁsu" añña-titthiyā paribbājakā "vodiṭṭhā1 kho sundarī paribbājikā bahu-janena abhikkhaṇaṁ Jetavanaṁ gacchatī" ti.|| ||
Atha naṁ jīvitā voropetvā tatth'eva Jetavanassa parikhākūpe nikhaṇitvā yena rājā Pasenadi Kosalo ten'upasaṅkamiṁsu, upasaṅkamitvā rājānaṁ panediṁ Kosalaṁ etad avocuṁ: " yā sā mahārāja, sundarī paribbājikā, sā no nadissatī" ti.|| ||
"Kattha pana tumhe āsaṅkathā" ti.|| ||
"Jetavane mahārājā" ti.|| ||
"Tena hi Jetavanaṁ vicinathā" ti.|| ||
4. Atha kho te añña-titthiyā paribbājakā Jetavanaṁ vicinitvā yathā nikhaṇitaṁ parikhākūpā5 uddharitvā mañcakaṁ āropetvā Sāvatthiṁ pavesetvā rathiyā rathiyaṁ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṁ upasaṅkamitvā manusse ujjhāpesuṁ:|| ||
"Passathayyā, samaṇānaṁ Sakya-puttiyānaṁ kammaṁ, alajjino ime samaṇā Sakya-puttiyā du-s-sīlā pāpa-dhammā musā-vādino abrahma-cārino.|| ||
Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahma-cārino sacca-vādīno sīlavanto kalyāṇa-dhammā paṭijānissanti.|| ||
N'atthi imesaṁ sāmaññaṁ.|| ||
N'atthi imesaṁ brahmaññaṁ.|| ||
Naṭṭhaṁ imesaṁ sāmaññaṁ.|| ||
Naṭṭhaṁ imesaṁ brahmaññaṁ.|| ||
Kuto imesaṁ sāmaññaṁ? Kuto imesaṁ brahmaññaṁ? Apagatā ime sāmaññā.|| ||
Apagatā ime buhmaññā.|| ||
Kathaṁ hi nāma puriso purisakiccaṁ karitvā itthiṁ jīvitā voropessatī" ti.|| ||
5. Te na kho pana samayena Sāvatthiyaṁ manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti, parihāsanti, rosenti vihesenti:|| ||
"Alajjino ime samaṇā Sakya-puttiyā du-s-sīlā pāpa-dhammā musā-vādino abrahma-cārino, ime hi nāma dhammacārino samacārino brahma-cārino sacca-vādino sīlavanto kalyāṇa-dhammā paṭijānissanti.|| ||
N'atthi imesaṁ sāmaññaṁ, n'atthi imesaṁ brahmaññaṁ, naṭṭhaṁ imesaṁ sāmaññaṁ, naṭṭhaṁ imesaṁ brahmaññaṁ.|| ||
Kuto imesaṁ sāmaññaṁ? Kuto imesaṁ brahmaññaṁ? Apagatā ime sāmaññā apagatā ime buhmaññā.|| ||
Kathaṁ hi nāma puriso purisakiccaṁ karitvā itthiṁ jīvitā voropessatī" ti?|| ||
6. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Sāvatthiṁ piṇḍāya pavisiṁsu. Sāvatthiyaṁ [45] piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Usaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ: "etarahi bhante, Sāvatthiyaṁ manussā bhikkhu disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti, paribhāsanti rosenti vihesenti.|| ||
' Alajjino ime samaṇā Sakya-puttiyā du-s-sīlā pāpa-dhammā musā-vādino abrahma-cārino, ime hi nāma dhammacārino samacārino brahma-cārino sacca-vādino sīlavanto kalyāṇa-dhammā paṭijānissanti.|| ||
N'atthi imesaṁ sāmaññaṁ.|| ||
N'atthi imesaṁ brahmaññaṁ.|| ||
Naṭṭhaṁ imesaṁ sāmaññaṁ.|| ||
Naṭṭhaṁ imesaṁ brahmaññaṁ.|| ||
Kuto imesaṁ sāmaññaṁ? Kuto imesaṁ buhmaññaṁ? Apagatā ime sāmaññā.|| ||
Apagatā ime brahmaññā.|| ||
Kathaṁ hi nāma puriso purisakiccaṁ karitvā itthiṁ jīvitā voropessati" ti?|| ||
7. Neso bhikkhave saddo ciraṁ bhavissati.|| ||
Sattāhameva bhavissati.|| ||
Sattāhassa accayena antara-dhāyissati.|| ||
Tena hi bhikkhave ye manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti, rosenti, vihesenti.|| ||
Te tumbhe imāya gāthāya paṭicodetha:|| ||
"Abhūta-vādī Nirayaṁ upeti||
Yo cāpi katvā na karomi cāha, 2||
Ubho pi te pecca samā bhavanti||
Nihīnakammā manujā paratthā' ti|| ||
8. Atha kho te bhikkhū Bhagavato santike imaṁ gāthaṁ pariyāpuṇitvā ye manussā bhikkhū disvā asabbhāgi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosenti, vihesenti.|| ||
Te manusse imāya gāthāya paṭicodenti:|| ||
"Abhūta-vādī Nirayaṁ upeti||
Yo cāpi katvā na karomi cāha, 2||
Ubho pi te pecca samā bhavanti||
Nihīnakammā manujā paratthā" ti.|| ||
9. Manussānaṁ etad ahosi: " akārakā ime samaṇā Sakya-puttiyā, nayimehi kataṁ, sapanti ime samaṇā Sakya-puttiyā" ti.|| ||
N'eva so saddo ciraṁ ahosi.|| ||
Sattāhameva ahosi, sattāhassa accayena antara-dhāyi.|| ||
Atha kho sambahulā bhikkhu yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu, upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu, ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ: " acchariyaṁ bhante! Abbhūtaṁ bhante! Yāva su-bhāsitañ c'idaṁ bhante, Bhagavatā 'n'eso bhikkhave saddo ciraṁ bhavissati, sattāhameva bhavissati, sattāhassa accayena antara-dhāyissatī' ti.|| ||
Antarahito so bhante saddo" ti.|| ||
10. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Tudanti vācāya janā asaññatā||
Sarehi1 saṅgāma-gataṁ'va kuñjaraṁ,||
Sutvāna vākyaṁ pharusaṁ udīritaṁ||
Adhivāsaye bhikkhu aduṭṭhacitto" ti.|| ||
Upasena Suttaṁ
[IV-9.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati, Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
Atha kho āyasmato upasenassa [46] vaṅgantaputtassa raho-gatassa patisallīnassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: " lābhā vata me, su-laddhaṁ vata me, Satthā ca me Bhagavā arahaṁ Sammā Sambuddho.|| ||
Svākkhāte c'amhi Dhamma-Vinaye agārasmā anagāriyaṁ pabba-jito.|| ||
Sabrahma-cārino ca me sīlavanto kalyāṇa-dhammā.|| ||
Sīlesu ca'mhi paripūra-kārī, samāhito ca'mhi ek'agga-citto.|| ||
Arahā ca'mhi khīṇ'āsavo, mahiddhiko ca'mhi mah-ā-nubhāvo.|| ||
Bhaddakaṁ me jīvitaṁ bhaddakaṁ maraṇaṁ" ti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā āyasmato upasenassa vaṅgantaputtassa cetasā ceto-parivitakkam-aññāya tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Yaṁ jīvitaṁ na tapati maraṇante na socati,||
Sa ce diṭṭhapado dhīro sokamajjhe na socati.|| ||
Ucchinnabhavataṇhassa santa-cittassa bhikkhuno,||
Vikkhīṇo jāti-saṁsāro n'atthi tassa puna-b-bhavo" ti.|| ||
Sāriputta Suttaṁ
[IV-10.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Sāriputto Bhagavato avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya attano upasamaṁ pacc'avekkhamāno.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ Sāriputtaṁ avidūre nisinnaṁ pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya attano upasamaṁ pacc'avekkhamānaṁ.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Upasantasanta-cittassa netticchinnassa bhikkhuno,||
Vikkhīṇo jāti-saṁsāro mutto so mārabandhanā" ti.|| ||
V. Soṇa Therassa Vaggo
Rāja Suttaṁ
[V-1.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena rājā Pasenadi Kosalo Mallikāya deviyā saddhiṁ uparipāsādavaragato hoti.|| ||
Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Mallikaṁ deviṁ etad avoca: " atthi nu kho te Mallike, kocañño attanā piyataro" ti?|| ||
"N'atthi kho me mahārāja, kocañño attanā piyataro" ti.||
"Tuyhaṁ pana mahārāja, atthañño koci attanā piyataro?" ti.||
Mayham pi kho Mallike, natthañño koci attanā piyataro" ti.|| ||
2. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo pāsādā orohitvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho rājā Pasenadi Kosalo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Idh'āhaṁ bhante, Mallikāya deviyā saddhiṁ uparipāsādavaragato Mallikādeviṁ etad avocaṁ: "atthi nu kho te Mallike, kocañño attanā piyataro" ti?|| ||
Evaṁ vutte Mallikādevi maṁ etad avoca.|| ||
" N'atthi kho me mahārāja, kocañño attanā piyataro" ti.|| ||
Evaṁ vutte ahaṁ bhante, Mallikaṁ deviṁ etad avocaṁ: 'mayhaṁpi kho Mallike, natthañño koci attanā piyataro" ti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Sabbā disā anuparigamma cetasā||
N'evajjhagā piyataramattanā kvaci.||
Evaṁ piyo puthu attā paresaṁ||
Tasmā na hiṁse paramattakāmo" ti.|| ||
Appāyuka Suttaṁ
[V-2.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Atha kho āyasmā Ānando [48] sāyanha-samayaṁ patisallānā vuṭṭhito yena Bhagavā ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantaṁ etad avoca: "acchariyaṁ! Bhante, abbhutaṁ! Bhante, yāva appāyukā hi bhante, Bhagavato mātā ahosi.|| ||
Sattāhajāte Bhagavati Bhagavato mātā kālamakāsi. Tusitaṁ kāyaṁ upapajji" ti.|| ||
"Evam etaṁ Ānanda, appāyukā hi Ānanda, bodhisattamātaro honti,||
Sattāhajātesu bodhisattesu bodhisattamātaro kālaṁ karonti, Tusitaṁ kāyaṁ upapajjantī" ti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Ye keci bhūtā bhavissanti||
Ye vā pi sabbe gamissanti pahāya dehaṁ.||
Taṁ sabbaṁ jāniṁ kusalo viditvā||
Ātāpiyo Brahma-cariyaṁ careyyā" ti.|| ||
Suppabuddhakuṭṭhi Suttaṁ
[V-3.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
Tena kho pana samayena Rājagahe Suppa-buddho nāma kuṭṭhi ahosi, manussa-daḷiddo manussa-kapaṇo manussa-varāko.|| ||
2. Tena kho pana samayena Bhagavā mahatiyā parisāya parivuto dhammaṁ desento nisinno hoti.|| ||
Addasā kho Suppa-buddho kuṭṭhi taṁ mahā-jana-kāyaṁ dūrato'va sanni-patitaṁ.|| ||
Disvān'assa etad ahosi: " Nissaṁ-sayaṁ kho ettha kiñci khādanīyaṁ vā bhojanīyaṁ vā bhājiyissati.|| ||
Yan nūn-ā-haṁ yena so mahā-jana-kāyo ten'upasaṅkameyyaṁ.|| ||
App'evanāmettha kiñci khādanīyaṁ vā bhojanīyaṁ vā labheyyanti".|| ||
3. Atha kho Suppa-buddho kuṭṭhi yena so mahā-jana-kāyo ten'upasaṅkami.|| ||
Addasā kho Suppa-buddho kuṭṭhi Bhagavantaṁ mahatiyā parisāya parivutaṁ dhammaṁ desentaṁ nisinnaṁ.|| ||
Disvān'assa etad ahosi:|| ||
"Na kho ettha kiñci khādanīyaṁ vā bhojanīyaṁ vā bhājiyati,||
samaṇo ayaṁ gotamo parisatiṁ dhammaṁ deseti.|| ||
Yannūnāham pi dhammaṁ suṇeyyanti.|| ||
Tatth'eva ekam antaṁ nisīdi.|| ||
"Aham pi dhammaṁ sossāmī" ti.|| ||
Atha kho Bhagavā sabbā-vantaṁ parisaṁ [49] cetasā ceto-paricca manas'ākāsi:|| ||
'Ko nu kho idha bhabbo dhammaṁ viññātuṁ" ti?|| ||
4. Addasā kho Bhagavā Suppa-buddhaṁ kuṭṭhiṁ tassaṁ parisāyaṁ nisinnaṁ,||
disvān'assa etad ahosi:|| ||
"Ayaṁ kho idha bhabbo dhammaṁ viññātun" ti.|| ||
Suppa-buddhaṁ kuṭṭhiṁ ārabbha ānupubbī-kathaṁ kathesi.|| ||
Seyyathidaṁ:|| ||
Dāna-kathaṁ,||
sīla-kathaṁ,||
sagga-kathaṁ,||
kāmānaṁ ādīnavaṁ okāraṁ saṅkilesaṁ,||
nekkhamme ca ānisaṁsaṁ pakāsesi.|| ||
Yadā Bhagavā aññāsi,||
Suppa-buddhaṁ kuṭṭhiṁ kalla-cittaṁ||
mudu-cittaṁ||
vinīvaraṇa-cittaṁ||
udagga-cittaṁ||
pasanna-cittaṁ.|| ||
Atha yā Buddhānaṁ sāmukkaṁ-sikā Dhamma-desanā taṁ pakāsesi,||
dukkhaṁ samudayaṁ nirodhaṁ Maggaṁ.|| ||
Seyyathā pi nāma suddhaṁ vatthaṁ apagata-kāḷakaṁ samma-d-eva rajanaṁ patigaṇheyya.|| ||
Evam eva Suppa-buddhassa kuṭṭhissa tasmiṁ yeva āsane virajaṁ vīta-malaṁ Dhamma-cakkhuṁ udapādi:|| ||
'Yaṁ kiñci samudaya-dhammaṁ,||
sabbaṁ taṁ nirodha-dhamman' ti.|| ||
5. Atha kho Suppa-buddho kuṭṭhi diṭṭha-dhammo patta-dhammo vidita-dhammo pariyogāḷha-dhammo tiṇṇa-vici-kiccho vigata-kathaṁ-katho vesārajja-p-patto apara-p-paccayo satthu sāsane,||
uṭṭhāy'āsanā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho Suppa-buddho kuṭṭhi Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"abhikkantaṁ bhante,||
abhikkantaṁ bhante,||
seyyathā pi bhante, nikkujjitaṁ vā ukkujjeyya,||
paṭi-c-channaṁ vā vivareyya,||
mūḷhassa vā Maggaṁ ācikkheyya,||
andha-kāre vā tela-pajjotaṁ dhāreyya cakkhu-manto rūpāni dakkhintī" ti.|| ||
Evam eva Bhagavatā aneka-pariyāyena dhamme pakāsito.|| ||
Es'āhaṁ bhante Bhagavantaṁ saraṇaṁ gacchāmi,||
Dhammañ ca bhikkhu-saṅghañ ca.|| ||
Upāsakaṁ maṁ Bhagavā dhāretu,||
ajja-t-agge pāṇupetaṁ saraṇaṁ gatan" ti.|| ||
6. Atha kho Suppa-buddho kuṭṭhi Bhagavatā dhammiyā kathāya sanda-s-sito,||
samāda-pito,||
samutte-jito,||
sampahaṁ-sito,||
Bhagavato bhāsitaṁ abhinan'ditvā anumo-ditvā uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.|| ||
Atha kho Suppa-buddhaṁ kuṭṭhiṁ acira-pakkantaṁ gāvī taruṇa-vacchā adhipātetvā jīvitā voropesi.|| ||
7. Atha kho samba- [50] hulā bhikkhū yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ:|| ||
"Yo so bhante, Suppa-buddho nāma kuṭṭhi Bhagavatā dhammiyā kathāya sanda-s-sito,||
samāda-pito,||
samutte-jito,||
sampahaṁ-sito,||
so kāla-kato.|| ||
Tassa kā gati,||
ko abhisamparāyo" ti?|| ||
8. "Paṇḍito bhikkhave, Suppa-buddho kuṭṭhi,||
paccapādi Dhammass-ā-nu-Dhammaṁ,||
na ca maṁ Dhamm-ā-dhikaraṇaṁ vihesesi.|| ||
Suppa-buddho bhikkhave, kuṭṭhi tiṇṇaṁ saṁyojanānaṁ parikkhayā Sotāpanno avinipāta-dhammo niyato sambodhi-parāyano" ti.|| ||
9. Evaṁ vutte aññataro bhikkhū Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Ko nu kho bhante, hetu,||
ko paccayo||
yena Suppa-buddho kuṭṭhi ahosi,||
manussa-daḷiddo ahosi,||
manussa-kapaṇo,||
manussa-varāko" ti?|| ||
10. "Bhūta-pubbaṁ bhikkhave Suppa-buddho kuṭṭhi imasmiṁ yeva Rājagahe seṭṭhi-putto ahosi.|| ||
So uyyāna-bhūmiṁ niyyanto addasa Tagarasikhiṁ Pacceka-Buddhaṁ nagaraṁ piṇḍāya pavisantaṁ,||
disvān'assa etad ahosi:|| ||
"Kv'āyaṁ kuṭṭhi vicaratī" ti,||
niṭṭhubhitvā apasabyāmato karitvā pakkāmi.|| ||
So tassa kammassa vipākena bahūni vassāni||
bahūni vassa-satāni||
bahūni vassa-sahassāni||
bahūni vassa-sata-sahassāni Niraye pa-c-cittha.|| ||
Tass'eva kammassa vipākāvasesena imasmiṁ yeva Rājagahe kuṭṭhi ahosi,||
manussa-daḷiddo||
manussa-kapaṇo||
manussa-varāko.|| ||
So Tathāgata-p-paveditaṁ Dhamma-Vinayaṁ āgamma saddhaṁ samādiyi,||
sīlaṁ samādiyi,||
sutaṁ samādiyi,||
cāgaṁ samādiyi,||
paññaṁ samādiyi.|| ||
So Tathāgata-p-paveditaṁ Dhamma-Vinayaṁ āgamma saddhaṁ samādiyi,||
sīlaṁ samādiyi,||
sutaṁ samādiyi,||
cāgaṁ samādiyi,||
paññaṁ samidiyi.|| ||
So Tathāgata-p-paveditaṁ Dhamma-Vinayaṁ āgamma saddhaṁ samādiyitvā,||
sīlaṁ samādiyitvā,||
sutaṁ samādiyitvā,||
cāgaṁ samādiyitvā,||
paññaṁ samādiyitvā,||
kāyassa bhedā paraṁ maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapanno devānaṁ Tāvatiṁsānaṁ saha-vyataṁ.|| ||
So tattha aññe deve atirocati vaṇṇena c'eva yasasā cā' ti.|| ||
11. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Cakkhumā visamāni'va vijjamāne parakkame,||
Paṇḍito jīva-lokasmiṁ pāpāni parivajjaye" ti.|| ||
Kumāraka Suttaṁ
[V-4.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati,||
Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulā kumārakā antarā ca Sāvatthiṁ||
antarā ca Jetavanaṁ macchake bādhenti.|| ||
Atha kho Bhagavā pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Sāvatthiṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||
Addasā kho Bhagavā te sambahule kumārake antarā ca Sāvatthiṁ||
antarā ca Jetavanaṁ macchake bādhente.|| ||
Disvāna yena te kumārakā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā te kumārake etad avoca:|| ||
"Bhāyatha vo tumhe kumārakā dukkhassa,||
appiyaṁ vo dukkhaṁ" ti?|| ||
"Evaṁ bhante, bhāyāma mayaṁ bhante dukkhassa, appiyaṁ no dukkhan" ti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Sace vo dukkhaṁ appiyaṁ||
Mā'kattha pāpakaṁ kammaṁ āvi vā yadi vā raho.||
Sace'va pāpakaṁ kammaṁ karissatha karotha vā,||
Na vo dukkhā mutty atthi upeccāpi palāyatan" ti.|| ||
Uposatha Suttaṁ
[V-5.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati,||
Pubbārāme Migāra-mātu pāsāde.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā tadah'uposathe bhikkhu-saṅgha-parivuto nisinno hoti.|| ||
Atha kho āyasmā Ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante paṭhame yāme uṭṭhāy'āsanā ekaṁsaṁ cīvaraṁ katvā yena Bhagavā ten'añjaliṁ paṇāmetvā Bhagavantaṁ etad avoca:
"Abhi-k-kantā bhante, ratti,||
nikkhanto paṭhamo yāmo,||
cīranisinno bhikkhū-saṅgho,||
uddisatu bhante, Bhagavā bhikkhūnaṁ Pātimokkhaṁ" ti.|| ||
Evaṁ vutte Bhagavā tuṇhī ahosi.|| ||
Dutiyam pi kho āyasmā Ānando abhikkantāya rattiyā||
nikkhante majjhime yāme uṭṭhāy'āsanā ekaṁsaṁ cīvaraṁ katvā yena Bhagavā ten'añjaliṁ paṇāmetvā Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Abhi-k-kantā bhante, ratti,||
nikkhanto paṭhamo yāmo,||
cīranisinno bhikkhū-saṅgho,||
uddisatu bhante, Bhagavā bhikkhūnaṁ Pātimokkhaṁ" ti.|| ||
Dutiyam pi kho Bhagavā [52] tuṇhī ahosi.|| ||
Tatiyam pi kho āyasmā Ānando abhikkantāya rattiyā||
nikkhante majjhime yāme uṭṭhāy'āsanā ekaṁsaṁ cīvaraṁ katvā yena Bhagavā ten'añjaliṁ paṇāmetvā Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Abhi-k-kantā bhante, ratti,||
nikkhanto paṭhamo yāmo,||
cīranisinno bhikkhū-saṅgho,||
uddisatu bhante, Bhagavā bhikkhūnaṁ Pātimokkhaṁ" ti.|| ||
'Aparisuddhā Ānanda parisā' ti.|| ||
2. Atha kho āyasmato Mahā Moggallānassa etad ahosi:|| ||
"Kaṁ nu kho Bhagavā puggalaṁ sandhāya evam āha:|| ||
'Aparisuddhā Ānanda, parisā' ti.|| ||
Atha kho āyasmā Mahā Moggallāno sabbā-vantaṁ bhikkhū-Saṅghaṁ cetasā ceto paricca manas'ākāsi.|| ||
Addasā kho āyasmā Mahā Moggallāno taṁ puggalaṁ du-s-sīlaṁ pāpa-dhammaṁ asuci-saṅkassara-samā-cāraṁ paṭi-c-channa-kammantaṁ assamaṇaṁ samaṇa-paṭiññaṁ abrahma-cāriṁ brahma-cārī-paṭiññaṁ antopūtiṁ ava-s-sutaṁ kasambu-jātaṁ majjhe bhikkhu-saṅghassa nisinnaṁ.|| ||
Disvāna uṭṭhāy'āsanā yena so puggalo ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā taṁ puggalaṁ etad avoca:|| ||
'Uṭṭhehi āvuso,||
diṭṭho'si Bhagavatā,||
n'atthi te bhikkhūhi saddhiṁ saṇvāso' ti.|| ||
Atha kho so puggalo tuṇhī ahosi.|| ||
Dutiyam pi kho āyasmā Mahā Moggallāno taṁ puggalaṁ etad avoca:|| ||
'Uṭṭhehi āvuso,||
diṭṭho'si Bhagavatā||
n'atthi te bhikkhūhi saddhiṁ saṇvāso' ti.|| ||
Dutiyam pi kho so puggalo tuṇhī ahosi.|| ||
Tatiyam pi kho āyasmā Mahā Moggallāno taṁ puggalaṁ etad avoca:|| ||
'Uṭṭhehi āvuso,||
diṭṭho'si Bhagavatā||
n'atthi te bhikkhūhi saddhiṁ saṇvāso' ti.|| ||
Tatiyam pi kho so puggalo tuṇhī ahosi.|| ||
3. Atha kho āyasmā Mahā Moggallāno taṁ puggalaṁ bāhāyaṁ gahetvā bahi-dvāra-koṭṭhakā nikkhāmetvā sūci-ghaṭhikaṁ datvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Nikkhāmito bhante, so puggalo mayā,||
parisuddhā parisā,||
uddisatu bhante Bhagavā bhikkhūnaṁ Pātimokkhaṁ" ti.|| ||
"Acchariyaṁ Moggallāna,||
abbhutaṁ Moggallāna,||
yāva bāhā gahaṇā pi nāma so mogha-puriso āgamessatī" ti.|| ||
4. Atha [53] kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||
"Na dānāhaṁ bhikkhave, ito paraṁ uposathaṁ karissāmi Pātimokkhaṁ uddisissāmi.|| ||
Tumh'eva dāni bhikkhave ito paraṁ uposathaṁ kareyyātha,||
Pātimokkhaṁ uddiseyyātha.|| ||
Aṭṭhānam etaṁ bhikkhave anavakāso,||
yaṁ Tathāgato a-parisuddhāya parisāya uposathaṁ kareyya,||
Pātimokkhaṁ uddiseyya."|| ||
5. Aṭṭh'ime bhikkhave, mahā-samudde acchariyā abbhutā dhammā,||
ye disvā disvā Asurā mahā-samudde abhiramanti.|| ||
Katame aṭṭha?|| ||
(1) Mahā-samuddo bhikkhave,||
anupubba-ninno,||
anupubba-poṇo,||
anupubba-pabbhāro,||
n'āyataken'eva papāto.|| ||
Yaṁ pi bhikkhave mahā-samuddo,||
anupubba-ninno,||
anupubba-poṇo,||
anupubba-pabbhāro,||
n'āyataken'eva papāto.|| ||
Ayaṁ pi bhikkhave, mahā-samudde||
paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo,||
yaṁ disvā disvā Asurā mahā-samudde abhiramanti.|| ||
(2.) Puna ca paraṁ bhikkhave, mahā-samuddo||
ṭhita-dhammo velaṁ nāti-vattati.|| ||
Yaṁ bhikkhave, mahā-samuddo||
ṭhita-dhammo velaṁ nāti-vattati.|| ||
Ayam pi bhikkhave mahā-samudde||
dutiyo acchariyo abbhūto dhammo,||
yaṁ disvā disvā Asurā mahā-samudde abhiramanti.|| ||
(3.) Puna ca paraṁ bhikkhave, mahā-samuddo||
na matena kuṇapena saṁvasati.|| ||
Yaṁ hoti mahā-samudde mataṁ kuṇapaṁ.|| ||
Taṁ kippaṁ yeva tīraṁ vāheti,||
thalaṁ ussāreti.|| ||
Yaṁ bhikkhave mahā-samuddo na matena kuṇapena saṁvasati,||
yaṁ hoti mahā-samudde mataṁ kuṇapaṁ,||
taṁ khippaññeva tīraṁ vāheti, thalaṁ ussāreti.|| ||
Ayam pi bhikkhave, mahā-samudde||
tatiyo acchariyo abbhuto dhammo,||
yaṁ disvā disvā Asurā mahā-samudde abhiramanti.|| ||
(4.) Puna ca paraṁ bhikkhave, yā kāci mahā-nadiyo,||
seyyath'īdaṁ:|| ||
Gaṅgā,||
Yamunā,||
Aciravatī,||
Sarabhu,||
Mahī.|| ||
Tā mahā-samuddaṁ patvā jahanti purimāni nāma-gottāni,||
mahā-samuddo tv'eva saṅkhaṁ gacchantī.|| ||
Yaṁ pi bhikkhave, yā kāci mahā-nadiyo,||
seyyath'īdaṁ:|| ||
Gaṅgā,||
Yamunā,||
Aciravatī,||
Sarabhu,||
Mahī.|| ||
Tā mahā-samuddaṁ patvā jahanti purimāni nāma-gottāni, mahā-samuddo tv'eva saṅkhaṁ gacchanti.|| ||
Ayam pi bhikkhave mahā-samudde||
catuttho acchariyo abbhuto dhammo,||
yaṁ disvā disvā Asurā mahā-samudde abhiramanti.|| ||
(5.) Puna ca paraṁ bhikkhave, yā ca loke savantiyo mahā-samuddaṁ appenti,||
yā ca antaḷikkhā dhārā papatanti,||
na tena mahā-samuddassa ūnattaṁ vā||
pūrattaṁ vā paññāyati.|| ||
Yaṁ pi [54] bhikkhave, yā ca loke savantiyo mahā-samuddaṁ appenti,||
yā ca antaḷikkhā dhārā papatanti,||
na tena mahā-samuddassa ūnattaṁ vā||
pūrattaṁ vā paññāyati.|| ||
Ayam pi bhikkhave, mahā-samudde||
pañcamo acchariyo abbhūta-dhammo,||
yaṁ disvā disvā Asurā mahā-samudde abhiramanti.|| ||
(6.) Puna ca paraṁ bhikkhave, mahā-samuddo eka-raso loṇa-raso.|| ||
Yaṁ bhikkhave, mahā-samuddo eka-raso loṇa-raso,||
ayam pi bhikkhave, mahā-samudde||
chaṭṭho acchariyo abbhūta-dhammo,||
yaṁ disvā disvā Asurā mahā-samudde abhiramanti|| ||
(7.) Puna ca paraṁ bhikkhave mahā-samuddo bahū-ratano, aneka-ratano||
tatir'amāni ratanāni||
seyyath'īdaṁ:|| ||
Muttā,||
maṇi,||
veḷuriyo,||
saṅkho,||
sīlā,||
pavāḷaṁ,||
rajataṁ,||
jāta-rūpaṁ,||
lohitaṅko,||
masāragallaṁ.|| ||
Yaṁ bhikkhave mahā-samuddo bahū-ratano aneka-ratano, tatir'amāni ratanāni||
seyyath'īdaṁ:|| ||
Muttā,||
maṇi,||
veḷuriyo,||
saṅkho,||
sīlā,||
pavāḷaṁ,||
rajataṁ,||
jāta-rūpaṁ,||
lohitaṅko,||
masāragallaṁ.|| ||
Ayam pi bhikkhave mahā-samudde||
sattamo acchariyo abbhuta-dhammo,||
yaṁ disvā disvā Asurā mahā-samudde abhiramanti.|| ||
(8.) Puna ca paraṁ bhikkhave, mahā-samuddo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso||
tatir'ame bhūtā:|| ||
Timi,||
timiṅgalo,||
timirapiṅgalo,||
Asurā,||
nāgā,||
gandhabbā.|| ||
Santi mahā-samudde yojana-satikā pi atta-bhāvā,||
dvi-yojana-satikā pi atta-bhāvā,||
ti-yojana-satikā pi atta-bhāvā,||
catu-yojana-satikā pi atta-bhāvā,||
pañca-yojana-satikā pi atta-bhāvā.|| ||
Yaṁ bhikkhave, mahā-samuddo||
mahataṁ bhūtānaṁ āvāso||
tatirame bhūtā:|| ||
Timi,||
timiṅgalo,||
timirapiṅgalo,||
Asurā,||
nāgā,||
gandhabbā.|| ||
Santi mahā-samudde yojana-satikā pi atta-bhāvā,||
dvi-yojana-satikā pi atta-bhāvā,||
ti-yojana-satikā pi atta-bhāvā,||
catu-yojana-satikā pi atta-bhāvā,||
pañca-yojana-satikā pi atta-bhāvā.|| ||
Ayam pi bhikkhave, mahā-samudde||
aṭṭhamo acchariyo abbhuta-dhammo.|| ||
Yaṁ disvā disvā Asurā mahā-samudde abhiramanti.|| ||
Ime kho bhikkhave, mahā-samudde||
aṭṭha acchariyā abbhuta-dhammā ye disvā disvā Asurā mahā-samudde abhiramanti.|| ||
6. Evam eva kho bhikkhave, imasmiṁ Dhamma-Vinaye aṭṭha acchariyā abbhuta-dhammā1 ye disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye abhiramanti.|| ||
Katame aṭṭha?|| ||
(1.) Seyyathā pi bhikkhave, mahā-samuddo anupubba-ninno, anupubba-poṇo, anupubba-pabbhāro, n'āyataken'eva papāto, evam eva kho bhikkhave, imasmiṁ Dhamma-Vinaye anupubbasikkhā, anupubbakiriyā, anupubbapaṭipadā, n'āyataken'eva aññāpaṭivedho.|| ||
Yaṁ bhikkhave, imasmiṁ Dhamma-Vinaye anupubbasikkhā, anupubbakiriyā, anububbapaṭipadā, n'āyataken'eva aññāpaṭivedho.|| ||
Ayaṁ bhikkhave, imasmiṁ Dhamma-Vinaye anupubbasikkhā, anububbakiriyā, anupubbapaṭipadā, n'āyataken'eva aññāpaṭivedho.|| ||
Ayaṁ bhikkhave, imasmiṁ Dhamma-Vinaye paṭhamo acchariyo abbhuta-dhammo.|| ||
Yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye abhiramanti.|| ||
[55] (2) Seyyathā pi bhikkhave mahasamuddo ṭhita-dhammo velaṁ nāti-vattati, evam eva kho bhikkhave yaṁ mayā sāvakānaṁ sikkhāpadaṁ paññattaṁ, taṁ mama sāvakā jīvitahetu pi nātikkamanti.|| ||
Yaṁ bhikkhave mayā sāvakānaṁ sikkhāpadaṁ paññattaṁ taṁ mama sāvakā jīvitahetu pi nātikkamanti.|| ||
Ayam pi bhikkhave imasmiṁ Dhamma-Vinaye dutiyo acchariyo abbhuta-dhammo.|| ||
Yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye abhiramanti.|| ||
(3.) Seyyathā pi bhikkhave, mahā-samuddo na matena kuṇapena saṁvasati, yaṁ hoti mahā-samudde mataṁ kuṇapaṁ taṁ khippaññeva tīraṁ vāheti, thalaṁ ussādeti.|| ||
evam eva kho bhikkhave yo so puggalo du-s-sīlo papadhammo asuci saṅkassarasamā-cāro paṭi-c-channa-kammanto, assamaṇo samaṇa-paṭiñño, abuhmacārī brahma-cārīpaṭiñño, antopūti avassuto kasambu-jāto, na tena saṅgho saṁvasati.|| ||
Atha kho naṁ khippaññeva sanni-patitvā ukkhipati.|| ||
Kiñ cāpi so hoti majjhe bhikkhu-saṅghassa nisinno, atha kho so ārakāva Saṅghambhā, saṅgho ca tena.|| ||
Yaṁ bhikkhave, yo so puggalo du-s-sīlo, pāpa-dhammo, asucisaṅkassarasamā-cāro paṭi-c-channa-kammanto, assamaṇo samaṇa-paṭiñño, abrahma-cārī brahma-cāripaṭiñño, antopūti, avassuto, kasambu-jāto, na tena saṅgho saṁvasati.|| ||
Atha kho naṁ khippaññeva sanni-patitvā ukkhipati, kiñ cāpi so hoti majjhe bhikkhu-saṅghassa nisinno, atha kho so ārakāva Saṅghambhā, saṅgho ca tena.|| ||
Ayam pi bhikkhave, imasmiṁ Dhamma-Vinaye tatiyo acchariyo abbhuta-dhammo,1 yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye abhiramanti.|| ||
(4). Seyyathā pi bhikkhave, yā kāci mahā-nadiyo, Seyyath'īdaṁ: Gaṅgā, yamunā, aciravatī, sarabhu, mahī.|| ||
Tā mahā-samuddaṁ patvā2 jahanti pūrimāni nāma-gottāni, mahā-samuddo tv'eva saṅkhaṁ gacchanti.|| ||
evam eva kho bhikkhave cattāro me vaṇṇā khattiyā, brāhmaṇā, vessā suddā.|| ||
Te Tathāgata-p-pavedite Dhamma-Vinaye agārasmā anagāriyaṁ pabba-jitvā jahanti purimāni nāma-gottāni, samaṇā Sakya-puttiyātv'eva saṅkhaṁ gacchantī.|| ||
Yaṁ bhikkhave cattāro me vaṇṇā khattiyā, brāhmaṇā, vessā.|| ||
Suddhā, te Tathāgata-p-pavedite Dhamma-Vinaye agārasmā anagāriyaṁ pabba-jitvā jahanti purimāni nāma-gottāni, samaṇā Sakya-puttiyātv'eva saṅkhaṁ gacchanti ayam pi bhikkhave imasmiṁ Dhamma-Vinaye catuttho acchariyo abbhuta-dhammo1, yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye abhiramanti.|| ||
(5.) Seyyathā pi bhikkhave yā ca loke savantiyo mahā-samuddaṁ appenti, yā ca antaḷikkhā dhārā papatanti, na tena mahā-samuddassa ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati.|| ||
Eva meva kho bhikkhave, bahū ce pi bhikkhū anupādisesāya Nibbānadhātuyā parinibbāyanti.|| ||
Na tena Nibbānadhātuyā ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati.|| ||
Yaṁ bhikkhave, bahū ce pi bhikkhū anupādisesāya Nibbānadhātuyā parinibbāyanti.|| ||
Na tena Nibbānadhātuyā ūnattaṁ vā pūrattaṁ vā paññāyati.|| ||
Ayam pi bhikkhave, imasmiṁ Dhamma-Vinaye pañcamo acchariyo abbhuta-dhammo.|| ||
Yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye abhiramanti.|| ||
[56] (6.) Seyyathā pi bhikkhave, mahā-samuddo eka-raso loṇa-raso.|| ||
evam eva kho bhikkhave, ayaṁ Dhamma-Vinayo eka-raso vimutti-raso.|| ||
Yaṁ bhikkhave, ayaṁ Dhamma-Vinayo eka-raso vimutti-raso.|| ||
Ayam pi bhikkhave imasmiṁ Dhamma-Vinaye chaṭṭho acchariyo abbhuta-dhammo.|| ||
1 Yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye abhiramanti.|| ||
(7.) Seyyathā pi bhikkhave, mahā-samuddo bahū-ratano aneka-ratano, tatir'amāni ratanāni: Seyyath'īdaṁ? Muttā, maṇi, veḷuriyo saṅkho, sīlā pavāḷaṁ, rajataṁ, jāta-rūpaṁ, lohitaṅko.|| ||
Masāragallaṁ.|| ||
evam eva kho bhikkhave ayaṁ Dhamma-Vinayo bahū-ratano aneka-ratano, tatir'amāni ratanāni: Seyyath'īdaṁ? Cattāri sati-paṭ-ṭhānāni, 1 cattāri samma-p-padhānāni, 2 cattāro iddhi-pādā, pañcindrurayāni, pañca-balāni, satta-bojjh'aṅgā, Ariyo Aṭṭhaṅgiko Maggo, yaṁ bhikkhave, ayaṁ Dhamma-Vinayo bahū-ratano, aneka-ratano tatir'amāni ratanāni: Seyyath'īdaṁ? Cattāri sati-paṭ-ṭhānāni, cattāri samma-p-padhānāni, 3 cattāro iddhi-pādā, pañc'indriyāni, pañca-balāni.|| ||
Sattabojjh'aṅgā, Ariyo Aṭṭhaṅgiko Maggo.|| ||
Ayam pi bhikkhave imasmiṁ Dhamma-Vinaye sattamo acchariyo abbhuta-dhammo4, yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye abhiramanti.|| ||
(8.) Seyyathā pi bhikkhave, mahā-samuddo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso.|| ||
Tatirame bhūtā: timi, timiṅgalo, timirapiṅgalo, Asurā, nāgā, gandhabbā.|| ||
Santi mahā-samudde yojana-satikā pi atta-bhāvā, dvi-yojana-satikā pi atta-bhāvā, ti-yojana-satikā pi atta-bhāvā, catu-yojana-satikā pi atta-bhāvā, pañca-yojana-satikā pi atta-bhāvā.|| ||
evam eva kho bhikkhave, ayaṁ dhamamavinayo mahataṁ bhūtānaṁ āvāso.|| ||
Tatirame bhūtā: Sotāpanno, sot'āpatti-phala-sacchi-kiriyāya paṭipanno, Sakad-āgāmi, Sakad-āgāmi-phala-sacchi-kiriyāya paṭipanno, Anāgāmi, Anāgāmi-phala-sacchi-kiriyāya paṭipanno, arahā Arahatta-phala-sacchi-kiriyāya5 paṭipanno.|| ||
Ayaṁ bhikkhave, imasmiṁ Dhamma-Vinaye aṭṭhamo acchariyo abbhuta-dhammo, 4 yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye aṭṭhamoacchariyo abbhuta-dhammo, 4 yaṁ disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye abhiramanti.|| ||
Ime kho bhikkhave, imasmiṁ Dhamma-Vinaye aṭṭha acchariyā.|| ||
Abbhutadhammā.|| ||
6. Ye disvā disvā bhikkhū imasmiṁ Dhamma-Vinaye abhiramantī" ti.|| ||
7. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi: -|| ||
"Channamativivassati7 vivaṭaṁ nātivassati,||
Tasmā channaṁ vivaretha evaṁ taṁ nātivassatī" ti.|| ||
Soṇa Suttaṁ
[V-6.1.][than] Evaṁ [57] me sutaṁ: ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Mahā Kaccāyano avantisu viharati, kuraraghare pavatte pabbate.|| ||
Tena kho pana samayena soṇo upāsako kuṭikaṇṇo āyasmato mahākaccāyanassa upaṭṭhāko hoti.|| ||
Atha kho soṇassa upāsakassa kuṭikaṇṇassa raho-gatassa patisallīṇassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: "yathā yathā kho ayyo Mahā Kaccāyano dhammaṁ deseti, na-y-idaṁ sūkaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ brahma-cariyeṁ carituṁ.|| ||
Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyanti.|| ||
2. Atha kho soṇo upāsako kuṭikaṇṇo yen'āyasmā Mahā Kaccāyano ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṁ mahākaccāyanaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho soṇo upāsako kuṭukaṇṇo āyasmantaṁ mahākaccāyanaṁ etad avoca: "idha mayhaṁ bhante, raho-gatassa patisallīṇassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: 'yathā yathā kho ayyo Mahā Kaccāyano dhammaṁ deseti.|| ||
Na-y-idaṁ sukaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ Brahma-cariyaṁ carituṁ.|| ||
Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmāanagāriyaṁ pabbajeyyan' ti.|| ||
Pabbājetu maṁ bhante, ayyo Mahā Kaccāyano" ti.|| ||
3. Evaṁ vutte āyasmā Mahā Kaccāyano soṇaṁ upāsakaṁ kuṭikaṇṇaṁ etad avoca: "dukkaraṁ kho soṇa yāva-jīvaṁ ekabhattaṁ ekaseyyaṁ Brahma-cariyaṁ, iṅgha tvaṁ soṇa, tatth'eva agārika-bhuto samāno Buddhānaṁ sāsanaṁ anuyuñja, kālayuttaṁ ekabhattaṁ ekaseyyaṁ Brahma-cariyaṁ" ti.|| ||
Atha kho soṇassa upāsakassa kuṭikaṇṇassa yo ahosi pabbajjābhisaṅkhāro so paṭippassambhi.|| ||
4. Dutiyam pi kho soṇassa upāsakassa kuṭikaṇṇassa raho-gatassa patisallīṇassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: "yathā yathā kho ayyo Mahā Kaccāyano dhammaṁ deseti.|| ||
Na-y-idaṁ sukaraṁ agāraṁ ajjhā-vasati ekanta-paripūṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ Brahma-cariyaṁ carituṁ.|| ||
Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan" ti.|| ||
Dutiyam pi kho soṇo upāsako kuṭikaṇṇo yen'āyasmā Mahā Kaccāyano ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṁ mahākaccāyanaṁ etad avoca: "idha mayhaṁ bhante, raho-gatassa patisallīṇassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: 'yathā yathā kho ayyo Mahā Kaccāyano dhammaṁ deseti.|| ||
Na-y-idaṁ sūkaraṁ agāraṁ ajjhā-vasati ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ Brahma-cariyaṁ carituṁ.|| ||
Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan" ti.|| ||
"Pabbājetu maṁ bhante, ayyo mahakaccāyano" ti.|| ||
5. Dutiyam pi kho āyasmā Mahā Kaccāyano soṇaṁ upāsakaṁ kuṭikaṇṇaṁ etad avoca: "dukkaraṁ kho soṇa, yāva-jīvaṁ ekabhattaṁ ekaseyyaṁ Brahma-cariyaṁ, iṅgha tvaṁ soṇa, tatth'eva agārika-bhuto samāno Buddhānaṁ sāsanaṁ anuyuñja, kālayuttaṁ ekabhattaṁ ekaseyyaṁ Brahma-cariyaṁ" ti.|| ||
Dutiyam pi kho soṇassa upāsakassa kuṭikaṇṇassa yo ahosi pabbajjābhisaṅkhāro so paṭippassamhi.|| ||
6. Tatiyam pi kho soṇassa upāsakassa kuṭikaṇṇassa raho-gatassa patisallīṇassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: 'yathā yathā kho ayyo Mahā Kaccāyano dhammaṁ deseti.|| ||
Na-y-idaṁ sukaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ Brahma-cariyaṁ carituṁ.|| ||
Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan" ti.|| ||
Tatiyam pi kho soṇo upāsako kuṭikaṇṇo yen'āyasmā Mahā Kaccāyano ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṁ mahākaccāyanaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho soṇo upāsako kuṭikaṇṇo āyasmantaṁ mahākaccāyanaṁ etad avoca:|| ||
[58] "Idha mayhaṁ bhante, raho-gatassa patisallīṇassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: "yathā yathā kho ayyo Mahā Kaccāyano dhammaṁ deseti.|| ||
Na-y-idaṁ sukaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ Brahma-cariyaṁ carituṁ.|| ||
Yan nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan" ti.|| ||
"Pabbājetu maṁ bhante, ayyo Mahā Kaccāyano" ti.|| ||
7. Atha kho āyasmā Mahā Kaccāyano soṇaṁ upāsakaṁ kuṭikaṇṇaṁ pabbājesi.|| ||
Tena kho pana samayena avantidakkhiṇāpatho appabhikkhuko hoti.|| ||
Atha kho āyasmā Mahā Kaccāyano tiṇṇaṁ vassānaṁ accayena kicchena kasirena tato tato dasavaggaṁ bhikkhu-saṅghaṁ sannipātetvā āyasmantaṁ soṇaṁ upasampādesi.|| ||
8. Atha kho āyasmato soṇassa vassaṁ vutthassa raho-gatassa patisallīṇassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi: "na kho me so Bhagavā sammukhā diṭṭho.|| ||
Api ca suto yeva me so Bhagavā īdiso ca īdiso cā' ti.|| ||
Sace maṁ upajjhāyo anujāneyya, gaccheyy'āhaṁ taṁ Bhagavantaṁ dassanāya Arahantaṁ Sammā Sambuddhanti.|| ||
Atha kho āyasmā soṇo sāyanha-samayaṁ patisallāṇā vuṭṭhito yen'āyasmā Mahā Kaccāyano ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ mahākaccāyanaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā soṇo āyasmantaṁ mahākaccāyanaṁ etad avoca: idha mayhaṁ bhante, raho-gatassa patisallīṇassa evaṁ cetaso parivitakko udapādi, "na kho me so Bhagavā sammukhā diṭṭho.|| ||
Api ca suto yeva me so Bhagavā īdiso ca īdiso cā' ti.|| ||
Sace maṁ upajjhāyo anujāneyya, gaccheyy'āhaṁ taṁ Bhagavantaṁ dassanāya Arahantaṁ Sammā Sambuddhantī.|| ||
" Sādhu, sādhu, soṇa, gaccha tvaṁ soṇa, taṁ Bhagavantaṁ dassanāya Arahantaṁ Sammā Sambuddhan" ti.|| ||
9. Dakkhissasi tvaṁ soṇa, taṁ Bhagavantaṁ pāsādikaṁ pasādanīyaṁ santindriyaṁ santamānasaṁ uttamasamathadamathamanuppattaṁ dantaṁ guttaṁ yatīndriyaṁ nāgaṁ.|| ||
Disvāna mama vacanena Bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaṁ appātaṅkaṁ lahu-ṭ-ṭhānaṁ balaṁ phāsu-vihārañca puccha: 1upajjhāye me bhante, āyasmā Mahā Kaccāyano Bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṁ appātaṅkaṁ lahu-ṭ-ṭhānaṁ balaṁ phāsu-vihārañca pucchatī' ti.|| ||
'Evaṁ bhante' ti kho āyasmā soṇo āyasmato mahākaccāyanaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā sen'āsanaṁ saṁsāmetvā patta-cīvaraṁ ādāya yena Sāvatthi tena cārikaṁ pakkāmi.|| ||
Anupubbena cārikaṁ caramāno yena Sāvatthi Jetavanaṁ anāthapiṇḍikassa ārāmo yena [59] Bhagavā ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā soṇo Bhagavantaṁ etad avoca: upajjhāyo me bhante, āyasmā Mahā Kaccāyano Bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṁ appātaṅkaṁ lahu-ṭ-ṭhānaṁ balaṁ phāsu-vihārañca pucchatī" ti kacci bhikkhu khamanīyaṁ? Kacci yāpanīyaṁ? Kacci'si appakilamathena addhānaṁ āgato? Na ca piṇḍakena kilantosī2" ti.|| ||
Khamanīyaṁ Bhagavā, yāpanīyaṁ Bhagavā, appakilamathena c'āhaṁ bhante, addhānaṁ āgato na ca piṇḍakena kilantomhī" ti|| ||
10. Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: 'imassĀnanda āgantukassa bhikkhuno sen'āsanaṁ paññāpehī' ti.|| ||
Atha kho āyasmato Ānandassa etad ahosi: yassa kho maṁ Bhagavā āṇāpeti, imassā'Nanda, āgantukassa bhikkhuno sen'āsanaṁ paññāpehī' ti.|| ||
Icchati Bhagavā tena bhikkhunā saddhiṁ eka-vihāre vatthuṁ.|| ||
Icchati Bhagavā āyasmatā soṇena saddhiṁ eka-vihāre vatthuṁ, yasmiṁ vihāre Bhagavā viharati tasmiṁ vihare āyasmato soṇassa sen'āsanaṁ paññāpesi.|| ||
Atha kho Bhagavā bahu-d-evarattiṁ abbhokāse nisajjāya vītināmetvā pāde pakkhāletvā vihāraṁ pāvisi.|| ||
Āyasmā pi kho soṇo bahu-d-evarattiṁ abbhokāse nisajjāya vītināmetvā pāde pakkhāletvā vihāraṁ pāvisi.|| ||
Atha kho Bhagavā rattiyā paccusasamayaṁ paccu-ṭṭhāya āyasmantaṁ soṇaṁ ajjhesi, paṭibhātu taṁ bhikkhu dhammo2 bhāsitunti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti kho āyasmā soṇo Bhagavato paṭi-s-sutvā soḷasa aṭṭhakavaggikāni sabbān'eva sarena abhaṇī.|| ||
Atha kho Bhagavā āyasmato soṇassa sarabhaññapariyosāne abbhanumodi: sādhu! Sādhu! Bhikkhū, suggahitāni bhikkhu, soḷasa aṭṭhakavaggikāni sumana-sikatāni supadhārītāni, kalyāṇiyāsi3 vācāya samannāgato vissaṭṭhāya aneḷagalāya atthassa viññāpaniyā, kativasso'si tvaṁ bhikkhū?'Ti.|| ||
' Ekavasso ahaṁ Bhagavāti.|| ||
Kissapana tvaṁ bhikkhu evaṁ ciraṁ akāsī" ti?|| ||
Ciradiṭṭho me bhante kāmesu ādīnavo, api ca sambādho gharāvāso bahu-kicco bahu-karaṇīyo' ti|| ||
11. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Disvā ādīnavaṁ loke ñatvā dhammaṁ nirūpadhiṁ,||
Ariyo na ramatī pāpe pāpe na ramatī sucī" ti.|| ||
Revata Suttaṁ
[V-7.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa Ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Kaṅkhā-Revato Bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya attano kaṅkh-ā-vitaraṇa-visuddhiṁ pacc'avekkhamāno.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ kaṅkh-ā-revataṁ avidūre nisinnaṁ pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya attano kaṅkh-ā-vitaraṇa-visuddhiṁ pacc'avekkhamānaṁ.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Yā kāci kaṅkhā idha vā huraṁ vā sakavediyā vā paravediyā vā,||
Jhāyino2 tā pajahanti sabbā ātāpino Brahma-cariyaṁ carantā" ti.|| ||
Ānanda Suttaṁ
[V-8.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati, Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Ānando tadah'uposathe pubbanha-samayaṁnivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Rājagahaṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||
Addasā kho devadatto āyasmantaṁ Ānandaṁ Rājagahe piṇḍāya carantaṁ, disvāna yen'āyasmā Ānando ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Ānandaṁ etad avoca: ajja-t-agge dānāhaṁ āvuso Ānanda, aññatr'eva Bhagavatā aññatra bhikkhu-saṅghā uposathaṁ karissāmi Saṅghakammāni cā' ti.|| ||
Atha kho āyasmā Ānando Rājagahe piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantaṁ etad avoca: " idh'āhaṁ bhante pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Rājagahaṁ piṇḍāya pāvisiṁ.|| ||
Addasā kho maṁ bhante devadatto Rājagahe piṇḍāya carantaṁ.|| ||
Disvāna yenāhaṁ ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā maṁ etad avoca:|| ||
'ajja-t-aggedānāhaṁ āvuso Ānanda, aññatr'eva Bhagavatā aññatra bhikkhu-saṅghā uposathaṁ karissāmi Saṅghakammāni cā' ti.|| ||
Ajja bhante devadatto Saṅghaṁ bhindissati uposathañca karissati Saṅghakammāni cā' ti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Sukaraṁ [61] sādhunā sādhu sādhu pāpena dukkaraṁ,||
Pāpaṁ pāpena sukaraṁ pāpamariyehi dukkaraṁ" ti.|| ||
Saddhāyamāna Suttaṁ
[V-9.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kosalesu cārikaṁ carati mahatā bhikkhū-saṅghena saddhiṁ.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulā māṇavakā Bhagavato avidūre saddhāyamānarūpā1 ati-k-kamanti.|| ||
Addasā kho Bhagavā sambahule māṇavake avidūre saddhāyamānarūpe ati-k-kamante.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Parimuṭṭhā paṇḍitābhāsā vācāgocarabhāṇino,||
Yāvicchanti mukhāyāmaṁ yena nītā na taṁ vidū" ti.|| ||
Panthaka Suttaṁ
[V-10.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Cullapanthako Bhagavato avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭha-petvā.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ Cullapanthakaṁ avidūre nisinnaṁ pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭha-petvā.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Ṭhitena kāyena ṭhitena cetasā tiṭṭhaṁ nisinno uda vā sayāno,||
Evaṁ2 satiṁ bhikkhu adhiṭṭhahāno,||
Labhetha pubbāpariyaṁ visesaṁ.||
Laddhāna pubbāpariyaṁ visesaṁ||
Adassanaṁ macacurājassa gacche" ti|| ||
VI. Jaccandha Vagga
Panthaka Suttaṁ
[VI-1.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Vesāliyaṁ viharati, Mahāvane Kūṭāgāra-sālāyaṁ.|| ||
Atha kho Bhagavā pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Vesāliṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||
Vesāliyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: gaṇhāhi Ānanda, nisīdanaṁ.|| ||
Yena cāpālaṁ cetiyaṁ ten'upasaṅkamissāma1 divā-vihārāyā' ti.|| ||
'Evaṁ bhante' ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paṭi-s-sutvā nisīdanamādāya Bhagavantaṁ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi, atha kho Bhagavā yena cāpālaṁ cetiyaṁ ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||
Nisajja kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: ramaṇiyā Ānanda vesālī, ramaṇiyaṁ udenaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ Gotamakaṁ cetiyaṁ, ramaṇiyaṁ sattambaṁ cetiyaṁ, ramaniyaṁ bahuputtaṁ cetiyaṁ, ramaṇiyaṁ sārandadaṁ cetiyaṁ, ramaṇiyaṁ cāpālaṁ cetiyaṁ.|| ||
Yassa kasasaci Ānanda, cattāro iddhi-pādā bhāvitā bahulī-katā yānī-katā vatthu-katā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkha-māno3 kappaṁ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṁ vā.|| ||
Tathāgatassa kho Ānanda, cattāro iddhi-pādā bhāvitā bahulī-katā yānī-katā vatthu-katā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā.|| ||
Ākaṅkha-māno Ānanda, Tathāgato kappaṁ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṁ vā' ti.|| ||
Evampi kho āyasmā Ānando Bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṁ.|| ||
Na Bhagavantaṁ yāci: tiṭṭhatu bhante, Bhagavā kappaṁ, tiṭṭhatu Sugato kappaṁ bahu-jana-hitāya bahu-jana-sukhāya lok-ā-nukampāya atthāya hitāya sukhāya deva-manussānanti.|| ||
Yathā taṁ Mārena [63] pariyuṭṭhita-citto.|| ||
Dutiyam pi kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: 'ramaṇīyā Ānanda vesālī, ramaṇiyaṁ udenaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ Gotamakaṁ cetiyaṁ, ramaṇiyaṁ sattambaṁ cetiyaṁ, ramaṇīyaṁ bahuputtaṁ cetiyaṁ, ramaṇiyaṁ sārandadaṁ cetiyaṁ, ramaṇiyaṁ cāpālaṁ cetiyaṁ.|| ||
Yassa kasasaci Ānanda, cattāro iddhi-pādā bhāvitā bahulī-katā yānī-katā vatthu-katā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkha-māno3 kappaṁ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṁ vā.|| ||
Tathāgatassa kho Ānanda, cattāro iddhi-pādā bhāvitā bahulī-katā yānī-katā vatthu-katā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā.|| ||
Ākaṅkha-māno Ānanda, Tathāgato kappaṁ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṁ vā' ti.|| ||
Evampi kho āyasmā Ānando Bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṁ.|| ||
Na Bhagavantaṁ yāci: tiṭṭhatu bhante, Bhagavā kappaṁ, tiṭṭhatu Sugato kappaṁ bahu-jana-hitāya bahu-jana-sukhāya lok-ā-nukampāya atthāya hitāya sukhāya deva-manussānanti.|| ||
Yathā taṁ Mārena pariyuṭṭhita-citto.|| ||
2. Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: 'gaccha tvaṁ Ānanda, yassa dāni kālaṁ maññasīti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti ko āyasmā Ānando Bhagavato paṭi-s-sutvā uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā avidūre aññatarasmiṁ rukkha-mūle nisīdi:|| ||
3. Atha kho māro pāpimā acira-pakkante āyasmante Ānande yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā ekam antaṁ aṭṭhāsi.|| ||
Ekam antaṁ ṭhito kho māro pāpimā Bhagavantaṁ etad avoca: 'parinibbātu1 bhante, Bhagavā, parinibbātu Sugato.|| ||
Parinibbānakālo' dāni bhante Bhagavato.|| ||
Bhāsitā kho panesā bhante Bhagavatā vācā: na tāvāhaṁ pāpima, parinibbāyissāmi yāva me bhikkhu na sāvakā bhavissanti, viyattā vinītā visāradā yoga-k-khemā bahu-s-sutā dhamma-dharā Dhammānudhamma-paṭipannā sāmīci-paṭipannā anu-Dhammacārino sakaṁ2 ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānī karissanti uppannaṁ parappavādaṁ saha-dhammena su-niggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desessantī' ti.|| ||
Santi kho pana bhante etarahi bhikkhū Bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā yoga-k-khemā bahu-s-sutā dhamma-dharā Dhammānudhamma-paṭipannā sāmīci-paṭipannā anu-Dhammacārino, sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṁ karonti uppannaṁ parappavādaṁ saha-dhammena su-niggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desenti.|| ||
Parinibbātu3 bhante, Bhagavā.|| ||
Parinibbātu Sugato pari-Nibbānakālo'dāni bhante, Bhagavato.|| ||
4. Bhāsitā kho panesā Bhagavatā vācā: na tāvāhaṁ pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me bhikkhunīyo na sāvikā bhavissanti viyattā vinitā visāradā yoga-k-khemā bahu-s-sutā dhamma-dharā Dhammānudhamma-paṭipannā sāmīci-paṭipannā anu-Dhammacārino sakaṁ2 ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānī karissanti uppannaṁ parappavādaṁ saha-dhammena su-niggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desessantī' ti.|| ||
Santi kho pana bhante etarahi bhikkhuniyo Bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā yoga-k-khemā bahu-s-sutā dhamma-dharā Dhammānudhamma-paṭipannā sāmīci-paṭipannā anu-Dhammacārino, sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṁ karonti uppannaṁ parappavādaṁ saha-dhammena su-niggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desentī' ti.|| ||
Parinibbātu bhante, Bhagavā.|| ||
Parinibbātu Sugato.|| ||
Parinibbānakālo'dāni bhante Bhagavato.|| ||
[64] bhāsitā kho panesā Bhagavato vācā: na tāvāhaṁ pāpima, parinibbāyissāmi yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti, viyattā vinītā visāradā yoga-k-khemā bahu-s-sutā dhamma-dharā Dhammānudhamma-paṭipannā sāmīci-paṭipannā anu-Dhammacārino sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānī karissanti uppannaṁ parappavādaṁ saha-dhammena su-niggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desessantī' ti.|| ||
Santi kho pana bhante etarahi upāsakā Bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā yoga-k-khemā bahu-s-sutā dhamma-dharā Dhammānudhamma-paṭipannā sāmīci-paṭipannā anu-Dhammacārino, sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṁ karonti uppannaṁ parappavādaṁ saha-dhammena su-niggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desenti.|| ||
Parinibbātu bhante, Bhagavā.|| ||
Parinibbātu Sugato pari-Nibbānakālo'dāni bhante, Bhagavato.|| ||
5. Bhāsitā kho panesā Bhagavato vācā: na tāvāhaṁ pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā vinitā visāradā yoga-k-khemā bahu-s-sutā dhamma-dharā Dhammānudhamma-paṭipannā sāmīci-paṭipannā anu-Dhammacārino sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānī karissanti uppannaṁ parappavādaṁ saha-dhammena su-niggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desessantī' ti.|| ||
Santi kho pana bhante etarahi upāsikā Bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā yoga-k-khemā bahu-s-sutā dhamma-dharā Dhammānudhamma-paṭipannā sāmīci-paṭipannā anu-Dhammacārino, sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṁ karonti uppannaṁ parappavādaṁ saha-dhammena su-niggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desentī' ti.|| ||
Santi kho panabhante, etarahi upāsikā Bhagavato sāvikā viyattā vinitā visāradā yoga-k-khemā bahu-s-sutā dhamma-dharā Dhammānudhamma-paṭipannā sāmīci-paṭipannā anu-Dhammacārino sakaṁ ācariyakaṁ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessantipaṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānī karissanti uppannaṁ parappavādaṁ saha-dhammena su-niggahitaṁ niggahetvā sappāṭihāriyaṁ dhammaṁ desessantī' ti.||
Parinibbātu bhante, Bhagavā.|| ||
Parinibbātu Sugato.|| ||
Parinibbānakālo'dāni bhante,Bhagavato.|| ||
6. Bhāsitā kho panesā Bhagavato vācā: na tāvāhaṁ pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me idaṁ Brahma-cariyaṁ na iddhañc'eva bhavassati thitañ ca vitthārikaṁ bāhu-jaññaṁ puthubhūtaṁ yāva-d-eva manussehi suppakāsitan' ti.|| ||
Etarahi kho pana bhante Bhagavato Brahma-cariyaṁ iddhañc'eva thitañ ca vitthāhikaṁ bāhu-jaññaṁ puthubhūtaṁ yāva-d-eva manussehi suppakāsitaṁ.|| ||
Parinibbātu'dāni bhante, Bhagavā.|| ||
Parinibbātu sutato.|| ||
Parinibbānakālo'dāni bhante Bhagavato" ti.|| ||
Evaṁ vutte Bhagavā Māraṁ pāpimantaṁ etad avoca: appossukko tvaṁ pāpima, hohi.|| ||
Na cīraṁ Tathāgatassa pari-Nibbānaṁ bhavissati.|| ||
Ito tiṇṇaṁ māsānaṁ accayena Tathāgato parinibbāyissatī' ti.|| ||
Atha kho Bhagavā cāpāle cetiye sato sampajāno āyusaṅkhāraṁ ossajji.|| ||
Ossaṭṭhe ca Bhagavatā āyusaṅkhāre mahābhūmicālo ahosi, bhīṁsanako lomahaṁso.|| ||
Devadundubhiyo ca eliṁsu.|| ||
7. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Tulamatulañca sambhavaṁ bhava-saṅkhāramavassajji1 muni,||
Ajjhattarato samāhito abindi kavacamivattasambhavaṁ" ti.|| ||
Jaṭila Suttaṁ
[VI-2.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Pubbārāme Migāra-mātupāsāde.|| ||
Tena kho pana [65] samayena Bhagavā sāyanha-samayaṁ patisallāṇā vuṭṭhitobahi-dvāra-koṭṭhake nisinno hoti.|| ||
Atha kho rājā Pasenadi Kosalo yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Tena kho pana samayena satta ca jaṭilā, satta ca Nigaṇṭhā, satta ca acelakā, satta ca ekasāmakā, satta ca paribbājakā, parūḷhakacchanakhalomā khārivicidhamādāya Bhagavato avidūre ati-k-kamanti.|| ||
2. Addasā ko rājā Pasenadi Kosalo te satta ca jaṭile, sata ca Nigaṇṭhe, satta ca acelake, satta ca ekasāṭake, satta ca paribbājake, parūḷha-kaccha-nakha-lome khāri-vidham-ā-dāya Bhagavato avidūre ati-k-kamante.|| ||
Disvāna uṭṭhāy'āsanā ekaṁsaṁ uttarā-saṅgaṁ karitvā dakkiṇaṁ jāṇumaṇḍaṁ paṭhaviyaṁ nihantvā yena te satta ca jaṭilā, satta ca Nigaṇṭhā, satta ca acelakā, satta ca ekasāmakā, satta ca paribbājakā tenañjali paṇāmetvā ti-k-khattuṁ nāmaṁ sāvesi: rājāhaṁ bhante Pasenadi Kosalo' ti.|| ||
3. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo acira-pakkantesu tesu sattasuca jaṭilesu sattasu ca Nigaṇṭhesu sattasu ca acalekesu sattasu ca ekasāmakesu sattasu ca paribbājakesu yena Bhagavā ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno ko rājā Pasenadi Kosalo Bhagavantaṁ etad avoca:|| ||
"Ye ca kho bhante, loke Arahanto vā Arahatta-maggaṁ vā samāpannā, ete tesaṁ1 aññatarā" ti.|| ||
"Dujjānaṁ ko pan'etaṁ mahārāja, tayā gihinā kāma-bhoginā putta-sambādha-sayanaṁ ajjhā-vasantena kāsika-candanaṁ pacc'anubhontena mālā-gandha-vilepanaṁ dhāra-yantena jāta-rūpa-rajataṁ sādi-yantena: ime vā Arahanto ime vā Arahatta-maggaṁ samāpannā' ti.|| ||
Saṁvāsena kho mahārāja, sīlaṁ veditabbaṁ.|| ||
Tañ ca kho dīghena addhunā.|| ||
Na ittahena, mana-sikarotā no amana-sikaroti.|| ||
Paññavatā no duppaññena.|| ||
Saṁvohārena kho mahārāja, soceyyaṁ veditabbaṁ, tañ ca kho dīghena addhunā na ittarena, mana-sikarotā no amana-sikarotā.|| ||
Paññavatā no duppaññena.|| ||
Āpadāsu kho mahārāja, thāmo veditabbo.|| ||
So ca kho dīghena addhunā na ittarena, mana-sikarotā no amana-sikarotā paññavatā no duppaññena.|| ||
Sākacchāya ko mahārāja, paññā veditabbā, sā ca kho dīghena addhunā na ittarena, mana-sikarotā no amana-sikarotā, paññavatā no [66] duppaññenā' ti.|| ||
4. "Acchariyaṁ! Bhante, abbhutaṁ! Bhante, yāva su-bhāsitañ c'idaṁ bhante Bhagavatā: dujjānaṁ kho pan'etaṁ mahārāja, tayā gihinā kāma-bhoginā putta-sambādha-sayanaṁ ajjhā-vasantena kāsika-candanaṁ pacc'anubhontena mālā-gandha-vilepanaṁ dhāra-yantena jāta-rūpa-rajataṁ sādi-yantena: ime vā Arahanto ime vā Arahatta-maggaṁ samāpannā' ti.|| ||
Saṁvāsena kho mahārāja, sīlaṁ veditabbaṁ.|| ||
Tañ ca kho dīghena addhunā.|| ||
Na ittahena, mana-sikarotā no amana-sikaroti.|| ||
Paññavatā no duppaññena.|| ||
Saṁvohārena kho mehārāja, soceyyaṁ veditabbaṁ, tañ ca kho dīghena addhunā na ittarena, mana-sikarotā no amana-sikarotā.|| ||
Paññavatā no duppaññena.|| ||
Āpadāsu kho mahārāja, thāmo veditabbo.|| ||
So ca kho dīghena addhunā na ittarena, mana-sikarotā no amana-sikarotā paññavatā no duppaññena.|| ||
Sākacchāya ko mahārāja, paññā veditabbā, sā ca kho dīghena addhunā na ittarena, mana-sikarotā no amana-sikarotā, paññavatā no duppaññenā' ti.|| ||
Ete bhante, mama purisā vorā ocarakā jana-padaṁ ocaritvā āga-c-chanti.|| ||
Tehi paṭhamaṁ otiṇṇaṁ ahaṁ pacchā otarissāmi.|| ||
Idāni te bhante, taṁ rajojallaṁ pavāhetvā nhātā suvilittā kappita-kesamassū odātavattha-vasanā pañcahi kāma-guṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāressantī' ti.|| ||
5. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Na vāyameyya sabbattha nāññassapuriso siyā.||
Nāññaṁ nissāya jiveyya dhammena na vaṇiṁ care" ti.|| ||
Paccavekkhana Suttaṁ
[VI-3.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena ko pana samayena Bhagavā attano aneke pāpake akusale dhamme pahīṇe pacc'avekkhamāno nisinno hoti.|| ||
Aneke ca kusalo dhamme bhāvanāya pāripūriṁ gate.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Ahu pubbe tadā nāhu nāhu pubbe tadā ahu,||
Na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjatī" ti.|| ||
Paṭhama Nānātitthiya Suttaṁ
[VI-4.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulā nānā-titthiyā samaṇa-brāhmaṇa paribbājakā Sāvatthiyaṁ [67] paṭivasanti, nānā-diṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā nānā-diṭṭhi-nissayani-s-sitā.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sassato loko idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmanā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Asa-s-sato loko idam eva saccaṁ mogham aññan' ti. || ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Antavā loko idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmanā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Anantavā loko idam eva saccaṁ mogham aññan' ti|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino ' taṁ jīvaṁ taṁ sarīraṁ idam eva sacacaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīraṁ idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁdaṭṭhino 'hoti Tathāgato parammaranā idam eva saccaṁ meghamañña' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Hoti Tathāgato parammaranā idam eva saccaṁ meghamañña' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁdaṭṭhino:|| ||
'Hoti ca na hoti ca Tathāgato parammaranā idam eva saccaṁ meghamañña' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evā-vādino evaṁ-diṭṭhino 'n'eva hoti ca, na na hoti Tathāgato parammaraṇā idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Te bhaṇanejātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukhasattīhi vitudantā viharanti 'ediso dhamo nediso dhammo, nediso dhammo ediso dhammo' ti.|| ||
2. Atha kho sambahulā bhikkū pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Sāvatthiṁ piṇḍāya pavisuṁsu.|| ||
Sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu, upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu, ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū bagavantaṁ etad avocuṁ: idha bhante, sambahulā nānā-titthiyā samaṇa-brāhmaṇa paribbājakā Sāvatthiyaṁ paṭivasanti nānā-diṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā nānā-diṭṭhi-nissayani-s-sitā.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino 'sassato loko idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmanā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino 'asa-s-sato loko idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino 'antavā loko idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmanā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino ' anantavā loko idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino ' taṁ jīvaṁ taṁ sarīraṁ idam eva sacacaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino 'aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīraṁ idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁdaṭṭhino 'hoti Tathāgato parammaranā idam eva saccaṁ meghamañña' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁdaṭṭhino 'hoti Tathāgato parammaranā idam eva saccaṁ meghamañña' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁdaṭṭhino 'hoti ca na hoti ca Tathāgato parammaranā idam eva saccaṁ meghamañña' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evā-vādino evaṁ-diṭṭhino 'n'eva hoti ca, na na hoti Tathāgato parammaraṇā idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Te bhaṇanejātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukhasattīhi vitudantā viharanti 'ediso dhamo nediso dhammo, nediso dhammo ediso dhammo' ti.|| ||
3. Aññatitthiyā bhikkhave, paribbājakā andhā, acakkhukā, atthaṁ na jānanti anatthaṁ na jananti, dhammaṁ na jānanti, adhammaṁ [68] na jānanti.|| ||
Te atthaṁ ajānantā anatthaṁ ajānantā, dhammaṁ ajānantā, adhammaṁ ajānantā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukhasattīhā vitudantā viharanti: 'ediso dhammo kediso dhammo, nediso dhammo ediso dhammo' ti.|| ||
4. Bhūta-pubbaṁ bhikkhave, imissā yeva Sāvatthiyā aññataro rājā ahosi.|| ||
Atha kho bhikkhave, so rājā aññataraṁ purisaṁ āmantesi: ehi tvaṁ ambho purisa, yāvatakā3Sāvatthiyā4 jaccandhā te sabbe ekajjhaṁ sannipātehī' ti.|| ||
'Evaṁ devā' tikho bhikkhave, so puriso tassa rañño paṭi-s-sutvā yāvatakā Sāvatthiyā jaccandhā, te sabbe gahetvā yena so rājā ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā taṁ rājānaṁ etad avoca: 'sannipātitā5 kho te deva, yāvatakā Sāvatthiyaṁ jaccandhā'ta.|| ||
' Tena hi bhaṇe, jaccandhānaṁ hatthiṁ dassehī' ti.|| ||
'Evaṁ devā' ti kho bhikkhave, so puriso tassa rañño paṭi-s-sutvā jaccandhānaṁ hatthiṁ dassesi.|| ||
Ediso jaccandhā, hatthiti:|| ||
Ekaccānaṁ jaccandhānaṁ hatthissa sīsaṁ dassesi.|| ||
'Ediso jaccandhā, hatthi' ti.|| ||
Ekaccānaṁ jaccandhānaṁ hatthissa kaṇṇaṁ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi' ti.|| ||
Ekaccānaṁ jaccandhānaṁ hatthissa dantaṁ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi' ti.|| ||
Ekaccānaṁ jaccandhānaṁ hatthissa soṇḍaṁ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi' ti.|| ||
Ekaccānaṁ jaccandhānaṁ hatthissa kāyaṁ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi' ti.|| ||
Ekaccānaṁ jaccandhānaṁ hatthissa pādaṁ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi' ti.|| ||
Ekaccānaṁ jaccandhānaṁ hatthissa satthiṁ1 dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi' ti.|| ||
Ekaccānaṁ jaccandhānaṁ hatthissa naṅguṭṭhaṁ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi' ti.|| ||
Ekaccānaṁ jaccandhānaṁ hatthissa vāladhiṁ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi' ti.|| ||
Atha kho bhikkhave, so puriso jaccandhānaṁ hatthiṁ dassetvā yena so rājā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā taṁ rājānaṁ etadaveca: 'diṭṭho kho tehi deva, jaccandhehi hatthi, yassa dāni devo kālaṁ maññasi' ti.|| ||
5. Atha kho bhikkhave so rājā yena te jaccandhā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā te jaccandhe etad avoca: 'diṭṭho vo jaccandhā hatthi' ti.|| ||
'Evaṁ deva, diṭṭho no hatthi' ti.|| ||
Vadetha jaccandhā, 'ediso hatthi' ti.|| ||
Ye hi bhikkhave jaccandhehi hatthissa sīsaṁ diṭṭhaṁ ahosi, te evam āhaṁsu: 'ediso deva, hatthi, seyyathā pi kumho' ti.|| ||
Ye hi bhikkhave jaccandhehi hatthissa kaṇṇo diṭṭho ahosi, te evam āhaṁsu, 'ediso deva hatthi seyyathā pi suppaṁ3' ti.|| ||
Ye hi bhikkhave jaccandhehi bhatthissa danto diṭṭho ahosi, te evam āhaṁsu, 'ediso deva hatthi seyyathā pi phālo' ti, yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa soṇḍo diṭṭho ahosi, te [69] evam āhaṁsu, 'ediso deva hatthi seyyathā pi naṅgalīsā' ti.|| ||
Ye hi bhikkhave jaccandhehi hatthissa kāyo diṭṭho ahosi, te evam āhaṁsu,||
'ediso deva hatthi||
seyyathā pi koṭṭho' ti,||
yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa pādo diṭṭho ahosi,||
te evam āhaṁsu,||
'ediso deva hatthi||
seyyathā pi thūno' ti,||
yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa satthi diṭṭho ahosi,||
te evam āhaṁsu,||
'ediso deva hatthi||
seyyathā pi udukkhalo' ti,||
yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa naṅguṭṭhaṁ diṭṭhaṁ ahosi,||
te evam āhaṁsu,||
'ediso deva hatthi||
seyyathā pi musalo' ti,||
yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa vāladhi diṭṭho ahosi,||
te evam āhaṁsu,||
'ediso deva hatthi||
seyyathā pi sammajjanī' ti.|| ||
Te 'ediso hatthi nediso hatthi, nediso hatthi ediso hatthi' ti.|| ||
Aññamaññaṁ muṭṭhihi saṅkhubhiṁsu.|| ||
5. Tena ca pana bhikkhave so rājā atta-mano ahosi.|| ||
Evam eva kho bhikkhave, añña-titthiyā paribbājakā andhā acakkhukā atthaṁ na jānanti anatthaṁ na jananti, dhammaṁ na jānanti, adhammaṁ na jānanti.|| ||
Te atthaṁ ajānantā anatthaṁ ajānantā,||
dhammaṁ ajānantā,||
adhammaṁ ajānantā||
bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukhasattīhā vitudantā viharanti:|| ||
'Ediso dhammo kediso dhammo,||
nediso dhammo ediso dhammo' ti.|| ||
6. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Imesu kira sajjanti eke samaṇa-brāhmaṇā,||
Viggayha naṁ vivadanti janā ekaṅgadassīno" ti.|| ||
Dutiya Nānātitthiya Suttaṁ
[VI-5.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati,||
Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulā nānā-titthiyā samaṇa-brāhmaṇa paribbājakā Sāvatthiyaṁ paṭivasanti,||
nānā-diṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā nānā-diṭṭhi-nissayani-s-sitā.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sassato attā ca loko ca,||
idam eva saccaṁ,||
mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evā-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Asa-s-sato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sassato asa-s-sato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'N'eva sassato n'āsassato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sayaṁ kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Paraṁ kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sayaṁ kato paraṁ-kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Asayaṁ kāro aparaṅkāro adhicca-samuppanno attā ca loko ca,||
idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sassataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Asa-s-sataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
[70] Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sassataṁ asa-s-sataṁ5 sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'N'eva sassataṁ n'āsassataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samanabrāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sayaṅkataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:
'Paraṅkataṁ sukha-dukkhaṁ attā caloko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samanabrāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sayaṅkataṁ paraṁ-kataṁ1 sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Asayaṁ-kāraṁ aparaṇ-kāraṁ adhicca-samuppannaṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Te bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukhasattihi vitudantā viharanti: 'ediso dhammo, nediso mmo.|| ||
Nediso dhammo, ediso dhammo' ti.|| ||
2. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Sāvatthiṁ piṇḍāya pavisiṁsu.|| ||
Sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu, upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ:|| ||
Idha bhante sambahulā nānātittiyā samaṇa-brāhmaṇa paribbājakā Sāvatthiyaṁ paṭivasanti nānā-diṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā nānā-diṭṭhi-nissayani-s-sitā.|| ||
Sant'eke samaṇaba; hmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sassato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññanti||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'sassato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evā-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Asa-s-sato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sassato asa-s-sato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'N'eva sassato n'āsassato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sayaṁ kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Paraṁ kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sayaṁ kato paraṁ-kato3 attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Asayaṁ kāro aparaṅkāro4 adhicca-samuppanno attā ca loko ca, idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sassataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Asa-s-sataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:
'Sassataṁ asa-s-sataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'N'eva sassataṁ n'āsassataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samanabrāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Sayaṅkataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Paraṅkataṁ sukha-dukkhaṁ attā caloko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samanabrāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'sayaṁ-kataṁ paraṁ-kataṁ1 sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino:|| ||
'Asayaṁ-kāraṁ aparaṇ-kāraṁ adhicca-samuppannaṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Te bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukhasattihi vitudantā viharanti:|| ||
'Ediso dhammo, nediso dhammo.|| ||
Nediso dhammo, ediso dhammo' ti.|| ||
3. Aññatitthiyā bhikkhave, paribbājakā andhā acakkhukā atthaṁ na jānanti.|| ||
3 Anatthaṁ na jānanti, dhammaṁ na jānanti, adhammaṁ na jānanti.|| ||
Te atthaṁ ajānantā anatthaṁ ajānantā dhammaṁ ajānantā adhammaṁ ajānantā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukhasattīhi vutudantā viharanti: 'ediso dhammo nediso dhammo, nedisodhammo ediso dhammo' ti|| ||
4. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Imesu kira sajjanti eke samaṇa-brāhmaṇā,||
Antarāva visīdanti apatvā'va tam ogadhaṁ" ti.|| ||
Tatiya Nānātitthiya Suttaṁ
[VI-6.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Te na kho pana samayena sambahulā nānā-titthiyā samaṇa-brāhmaṇa4 paribbājakā Sāvatthiyaṁ paṭivasanti, nānā-diṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā nānā-diṭṭhi-nissayani-s-sitā.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'sassato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evā-vādino evaṁ-diṭṭhino: -'asa-s-sato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'sassato asa-s-sato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'n'eva sassato n'āsassato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: ' sayaṁ kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: ' paraṁ kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: ' sayaṁ kato paraṁ-kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'asayaṁ kāro aparaṅkāro4 adhicca-samuppanno attā ca loko ca, idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: ' sassataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'asa-s-sataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: ' sassataṁ asa-s-sataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'n'eva sassataṁ n'āsassataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samanabrāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'sayaṁ-kataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'paraṁ-kataṁ sukha-dukkhaṁ attā caloko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samanabrāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'sayaṁ-kataṁ paraṁ-kataṁ1 sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'Asayaṁ-kāraṁ aparaṇ-kāraṁ adhicca-samuppannaṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Te bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukhasattihi vitudantā viharanti: 'ediso dhammo, nediso mmo.|| ||
Nediso dhammo, ediso dhammo' ti.|| ||
2. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Sāvatthiṁ piṇḍāya pavisiṁsu.|| ||
Sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu, upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ:|| ||
Idha bhante sambahulā nānātittiyā samaṇa-brāhmaṇa2 paribbājakā Sāvatthiyaṁ paṭivasanti nānā-diṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā nānā-diṭṭhi-nissayani-s-sitā.|| ||
Sant'eke samaṇaba;hmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'sassato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññanti||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evā-vādino evaṁ-diṭṭhino: -'asa-s-sato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'sassato asa-s-sato2 attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'n'eva sassato n'āsassato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: ' sayaṁ kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti. (5)|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: ' paraṁ kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: ' sayaṁ kato paraṁ-kato attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'asayaṁ kāro aparaṅkāro4 adhicca-samuppanno attā ca loko ca, idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: ' sassataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'asa-s-sataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: ' sassataṁ asa-s-sataṁ5 sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'n'eva sassataṁ n'āsassataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samanabrāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'sayaṁ-kataṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'paraṁ-kataṁ sukha-dukkhaṁ attā caloko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Sant'eke samanabrāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'sayaṁ-kataṁ paraṁ-kataṁ1 sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Santi pan'eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino: 'Asayaṁ-kāraṁ aparaṇ-kāraṁ adhicca-samuppannaṁ sukha-dukkhaṁ attā ca loko ca idam eva saccaṁ mogham aññan' ti.|| ||
Te bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukhasattihi vitudantā viharanti: 'ediso dhammo, nediso mmo.|| ||
Nediso dhammo, ediso dhammo' ti.|| ||
Aññatitthiyā bhikkhave, paribbājakā andhā acakkhukā atthaṁ na jānanti.|| ||
Anatthaṁ na jānanti, dhammaṁ na jānanti, adhammaṁ na jānanti.|| ||
Te atthaṁ ajānantā anatthaṁ ajānantā dhammaṁ ajānantā adhammaṁ ajānantā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ mukhasattīhi vutudantā viharanti: 'ediso dhammo nediso dhammo, nedisodhammo ediso dhammo' ti|| ||
3. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Ahaṅkārapasutāya pajā paraṅkārūpasaṁhitā.||
Etadeke nābbhaññiṁsu na naṁ sallanti addasuṁ.|| ||
Etañ ca sallaṁ paṭicca3 passato||
Ahaṁ karomī' ti na tassa hoti,||
Paro karotīti na tassa hoti,|| ||
Mānupetā ayaṁ pajā mānaganthā mānavinibandhā,||
Diṭṭhisu sārambhakathā saṁsāraṁ nāti-vattatī" ti.|| ||
Subhūti Suttaṁ
[VI-7.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati, Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Subhūti Bhagavato avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya avitakkasamādhiṁ1 samāpajjitvā.|| ||
Addasā khoBhagavā āyasmantaṁ Subhūtiṁ avidūre nisinnaṁ pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya avitakkasamādhiṁsamāpannaṁ.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ valoyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:||
"Yassa vitakkā vidhūpitā||
Ajjhattaṁ suvikappitā asesā,||
Taṁ saṅgamaticca arūpa-saññi||
Catuyogātigato na jātumetī" ti.|| ||
Gaṇikā Suttaṁ
[VI-8.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati, Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
Tena kho pana samayena Rājagahe dve pūgā aññatarissā gaṇikāya sāratatā honti paṭibaddha-cittā.|| ||
2 Bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ pāṇihipi upakkamanti, lehipi upaikkamanti daṇḍehipi upakkamanti, satthehipi upakkamanti.|| ||
Te tattha maraṇampi nigacchanti, maraṇa-mattampi dukkhaṁ.|| ||
Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya Rājagahaṁ piṇḍāya pavisiṁsu.|| ||
Rājagahe piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ: idha bhante Rājagahe dve pūgā aññatarissā ganikāya sārattā paṭibaddha-cittā2 bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā añña-maññaṁ pāṇihipi upakkamanti, leḍḍūhipi upakkamanti, daṇḍehipi upakkamanti, satthehipi upakkamanti, te tattha maraṇampi nigacchanti, maraṇa-mattampi dukkhanti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā etamattha viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Yañca pattaṁ yañ ca pattabbaṁ, ubayametaṁ rajānukiṇṇaṁ āturassānusikkhato.|| ||
Ye ca sikkhāsārā, sīla-b-batajīvitabrahma-cariyaupaṭṭhānasārā, 1 ayam eko anto.|| ||
Ye ca evaṁ-vādino: 'n'atthi kāmesu doso' ti ayaṁ dutiyo anto.|| ||
Iccete [72] ubho antā kaṭasivaḍḍhanā.|| ||
Kaṭasiyo diṭṭhiṁ vaḍḍhenti.|| ||
Ete te ubho ante anabiññāya oliyanti eke atidhāvanti eko.|| ||
Ye ca kho te abhiññāya tata; ca nāhesuṁ tena ca na maññiṁsu.|| ||
Vaṭṭaṁ tesaṁ n'atthi paññā-panāyā" ti.|| ||
Upāti Suttaṁ
[VI-9.1.][than][olen] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ vimarati.|| ||
Jetavane anāthapiṇḍikassa ārāmega tena kho pana samayena Bhagavā rattandhakāratimisāyaṁ abbhokāse nisinno hoti, tela-p-padīpesu jhāmānesu.|| ||
Te na kho pana samayena sambahulā adhipātakā tesu telappadipesu āpātaparipātaṁ anayaṁ āpajjanti.|| ||
Vyasanaṁ āpajjanti.|| ||
Addasā kho Bhagavā te sambahule adhipātake tesu tela-p-padīpesu āpātaparipātaṁ anayaṁ āpajjante vyasanaṁ āpajjante.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velajayaṁ imaṁ udānaṁ udānesi: -|| ||
"Upātidhāvanti na sāramenti navaṁ navaṁ bandhanaṁ brūhayanti,||
Patanti pajjotamivādhipātakā3 diṭṭhe sute itiheke niviṭṭhā" ti.|| ||
Tathāgatuppāda Suttaṁ
[VI-10.1.][than] Evaṁ me staṁ: ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ vimarati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Atha kho āyasmā Ānando yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā Ānando Bhagavantaṁ etad avoca: yāva kīvañca bhante, Tathāgatā loke nūppajjanti Arahanto Sammā Sambuddhā, tāva añña-titthiyā paribbājakā sakkatā honti garukatā mānitā pūjitā apacitā lābhī cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Yato ca kho bhante, Tathāgatā loke uppajjanti Arahanto Sammā Sambuddhā, atha1 añña-titthiyā paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apūjitā anapacitā, na lābhī cīvara-piṇḍa pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Bhagavā yeva'dāni [73] bhante, sakkato garu kato mānito pūjito apacito, lābhī cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ, bhikkhu-saṅgho cāti.|| ||
2. Evam etaṁ Ānanda, yāvatīvañca Ānanda, Tathāgatā loke nuppajjanti Arahanto Sammā Sambuddhā.|| ||
Tāva añña-titthiyā paribbājakā sakkatā honti garukatā mānitā pūjitā apacitā, lābhī cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Yato ca kho Ānanda Tathāgatā loke uppajjanti Arahanto Sammā Sambuddhā, atha1 añña-titthiyā paribbājakā asakkatā honti agarukatā mānitā apūjitā anapacitā, na lābhī cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya bhesajja-parikkhārānaṁ.|| ||
Tathāgato'ca'dāni sakkato garukato mānito pūjito apacito.|| ||
Lābhī cīvara-piṇḍa-pāta-sen'āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṁ, bhikkhu-saṅgho cāti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā ekamatthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi: -|| ||
"Obhāsati tāva so kimi yāva na uggamati2 pabhaṅkaro,||
Verovanambhi uggate hatappabho hoti na cāpi bhasati.|| ||
Evaṁ obhāsitam eva takkikānaṁ||
Yāva Sammā Sambuddhā loke nūppajjanti,||
Na takkikā sujjhanti na cāpi sāvakā||
Duddiṭṭhi na dukkhā pamuccare" ti.|| ||
VII. Cullavaggo
Paṭhama Bhaddiya Suttaṁ
[VII-1.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ vimarati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Sāriputto āyasmantaṁ Lakuṇṭaka Bhaddiyaṁ aneka-pariyāyena dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṁseti.|| ||
Atha kho āyasmato lakuṇṭakaBhaddiyassa āyasmatā Sāriputtena aneka-pariyāyena dhammiyā kathāya sandassiyamānassa samādapiyamānassa samuttejiyamānassa sampahaṁsiyamānassa anupādāya āsavehi cittaṁ vimucci.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ Lakuṇṭaka Bhaddiyaṁ āyasmatā Sāriputtena aneka-pariyāyena dhammiyā kathāya sandassiyamānaṁ samādapiyamānaṁ samuttejiyamānaṁ sampahaṁsiyamānaṁ, anupādāya āsavi cittaṁ vimuñcamānaṁ.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ voyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi: -|| ||
Uddhaṁ adho sabbadhi vippamutto||
Ayamahamasmi' ti anānupassī.||
Evaṁ vumutto udatāri oghaṁ||
Atiṇṇapubbaṁ apuna-b-bhavāyā' ti.|| ||
Dutiya Bhaddiya Suttaṁ
[VII-2.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ vimarati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Atha kho pana samayen'āyasmā Sāriputto āyasmantaṁ Lakuṇṭaka Bhaddiyaṁ sekkhaṁ mañña-māno bhiyyosomattāya anetapariyāyena dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaseti.|| ||
Addasā ko, Bhagavā āyasmantaṁ Sāriputtaṁ āyasmantaṁ Lakuṇaṭaka Bhaddiyaṁ sekkhaṁ mañña-mānaṁ bhiyyoso- [75] mattāya aneka-pariyāyena dhammiyā kathāya sandassentaṁ samādapentaṁ samuttejentaṁ sampahaṁsantaṁ.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi: -|| ||
"Acchecchi vaṭṭaṁ byāgā nirāsaṁ vusukkhā saritā na sandati.||
Jinnaṁ maṭṭaṁ na vattati esevanto dukkhassā' ti.|| ||
Satta Suttaṁ
[VII-3.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiya viharati Jetavane anāphapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Sāvatthiyā manussā yebuyyena kāmesu ati-velaṁ sattā1 rattā giddhā gathitā mucchitā ajjhopannā sammattakajātā kāmesu viharanti.|| ||
Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanha-samayaṁ nivasetvā patta-cīvaraṁ ādāya Sāvatthiṁ piṇḍāyapavisiṁsu.|| ||
Sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkantā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu, upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu, ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkhū Bhagavantaṁ etad avocuṁ: idha bhante Sāvatthiyā manussāyebhuyyena kāmesu ati-velaṁ sattā rattā giddhā gathitā mucchitā ajjhopannā sammattakajātā kāmesu viharantī' ti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi: -
Kāmesu sattā kāmasaṅgasattā||
Saṇyojane vajjamapassamānā,||
Na hi jātu saṁyojanasaṅgasattā||
Oghaṁ tareyyūṁ vipulaṁ mahantaṁ" ti.|| ||
Dutiya Satta Suttaṁ
[VII-4.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa āme.|| ||
Tena kho pana samayena Sāvatthiyā manussā yebhuyyena kāmesu sattā rattā giddhā gathitā6 mucchitā ajjhopannā andhakatā sammattakajātā kāmesu viharanti.|| ||
Atha kho Bhagavā pubbanha-samayaṁ nivasetvā patta-cīvaraṁ ādāya Sāvatthiṁ piṇḍāya pāvisi.|| ||
Addasā kho Bhagavā Sāvatthiyā te manusse yebhuyyena [76] kāmesu satte giddhe gathite mucchite ajjhopanne andhikate sammattakajāte kāmesu viharante.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi: -|| ||
"Kāmandhā jālasañchannā tanhāchadanachāditā,||
Pamattābandhūnā baddhā macchā'va kumināmukhe,||
Jarāmaraṇaṁ gacchanti Vaccho khīrūpakova mātaraṁ" ti.|| ||
Lakuṭhamaka Bhaddiya Suttaṁ
[VII-5.1.][than][niza] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā lakuṇṭakaBhaddiyo sambahulānaṁ bhikkhūnaṁ piṭṭhito piṭṭhito yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ Lakuṇṭaka Bhaddiyaṁ duhatova sambahulānaṁ bhikkhūnaṁ piṭṭhitoba tiṭṭhito āga-c-chantaṁ du-b-baṇṇaṁ duddasikaṁ okomimakaṁ yebhūyyena bhikkhūnaṁ paribhūtarūpaṁ.|| ||
Disvāna bhikkū āmantesi: passatha no tumhe bhikkhave, etaṁ bhikkuṁ dūrato'va samaṁbahulānaṁ bhikkūnaṁ piṭṭhito tuṭṭhito āga-c-chantaṁ du-b-baṇṇaṁ duddasikaṁ okomimakaṁ yebhūyyena bhikkhūnaṁ paribhūtarūpaṁti.|| ||
2. Evaṁ bhante' ti.|| ||
Eso bhikkhave bhikkhu mahiddhiko mahānubhavo.|| ||
Na ca sā samāpatti sulabha-rūpā yā tena bikkhunā asamāpanna-pubbi.|| ||
YasSatthāya kula-puttā samma-d-eva agārasmā anagāriyaṁ pabbajanti.|| ||
Tad anuttaraṁ Brahma-cariya-pariyosānaṁ diṭṭhe'va dhamme sayaṁ abhiññā sacchi-katvā upasampajja viharatī' ti.|| ||
3. Atha ko Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi: -|| ||
"Nelaggo setapacchādo ekāro vattati ratho,||
Anīghaṁ passa āyantaṁ chinnasotaṁ abandhanaṁ" ti.|| ||
Taṇhākkhaya Bhaddiya Suttaṁ
[VII-6.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena [77] āyasmā aññātakoṇḍañño Bhagavato avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṁ ābhūjitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya tanhāsaṅkhayavimuttiṁ pacc'avekkhamāno.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ aññāta1 koṇḍaññaṁ avidūre nisinnaṁ pallaṅkaṁ ābhūjitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya taṇhāsaṅkhayavimuttiṁ pacc'avekkhamānaṁ.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etamattha viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Yassa mūlā chamā n'atthi paṇṇā n'atthi kuto latā.||
Taṁ dhīraṁ bandhanā muttaṁ ko taṁ ninditumarahati?||
Devāpi naṁ pasaṁ-santi brahmunāpi pasaṁsito" ti.|| ||
Papañcakkhaya Suttaṁ
[VII-7.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ vimarati Jetavane anā, piṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā attano papañcasaññāsaṅkhāpabhāṇaṁ pacc'avekkhamāno nisinno hoti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā attano papañcasaññāsaṅkhāpahāṇaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁudānaṁ udānesi: -|| ||
"Yassa papañcā ṭhiti ca n'atthi||
Sandānaṁ2 palighañca citivatto,||
Taṁ taṁ nittaṇhaṁ muniṁ carantaṁ||
Nāvajānāti sa-devako pi loko" ti.|| ||
Kaccāna Suttaṁ
[VII-8.1.][than] Evaṁ mesutaṁ: ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayen'āyasmā Mahā Kaccāno Bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya kāya-gatāya satiyā ajjhattaṁ parimukhaṁ sūpaṭṭhitāya.|| ||
Addasā kho Bhagavā āyasmantaṁ Mahā Kaccānaṁ avidūre nisinnaṁ pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya kāya-gatāya satiyā ajjhattaṁ parimukhaṁ s'upaṭṭhitāya.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
[78] "Yassa siyā sabbadā sati satataṁ kāya-gatā upaṭṭhitā,||
No cassa no ca me siyā na bhavissati na ca me bhavissi||
Anupubbavihārī tattha so kālen'eva tare visattikaṁ" ti.|| ||
Udapāna Suttaṁ
[VII-9.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā mallesu cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhu-saṅghena saddhiṁ yena thūnaṁ1 nāma mallānaṁ brāhmaṇa-gāmo tad avasari.|| ||
Assosuṁ kho, thūneyyakā brāhmaṇa-gahapatikā' samaṇo ṇalu bho gotame Sakya-putto sakyakulā pabba-jito mallesu cārikaṁ caramāno mahati bhikkhu-saṅghena saddhiṁ thūnaṁ anuppatto' ti.|| ||
Udapānaṁ tiṇassa ca bhusassa ca yāva mukhato pūresuṁ'mā te muṇḍakā samaṇakā pānīyaṁ apaṁsū' ti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā maggā okkamma yena aññatahaṁ rukkha-mūlaṁ ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||
Nisajja kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: 'iṅgha me tvaṁ Ānanda, etamhā udapānā pānīyaṁ āharā' ti.|| ||
Evaṁ vutte āyasmā Ānando Bhagavantaṁ etad avoca: idāni so bhante, udapāno thūneyyakehi brāhmaṇa-gahapatikehi tiṇassa ca bhusassa ca yā ca mukhato purito, 'mā te muṇḍakā samaṇakā pānīyaṁ apaṁsū' ti.|| ||
Dutiyam pi kho gavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: 'iṅgha me tvaṁ Ānanda, etamhā udapānā pānīyaṁ āharā' ti.|| ||
Evaṁ vutte āyasmā Ānando Bhagavantaṁ etad avoca: idāni so bhante, udapāno thūneyyakehi brāhmaṇa-gahapatikehi tiṇassa ca bhusassa ca yā ca mukhato purito, 'mā te muṇḍakā samaṇakā pānīyaṁ apaṁsū' ti.|| ||
Tatiyam pi kho gavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: ' iṅgha me tvaṁ Ānanda etamhā udapānā pānīyaṁ āharā' ti.|| ||
'Evaṁnta' ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paṭi-s-sutvā pattaṁ gahetva yena so udapāno ten'upasaṅkami.|| ||
3. Atha kho so udapāno āyasmante Ānande upasaṅkamante sabbaṁ taṁ tiṇañca bhusañca mukhato ovamitvā acchassa udakassa anāvilassa vi-p-pasannassa yāva mukhato pūruto vissandento maññe aṭṭhāsi.|| ||
Atha kho āyasmato Ānandassa etad ahosi: acchariyaṁ vata! Bhogha abbhutaṁ vata! Bho, Tathāgatassa mahiddhi-katā mah-ā-nubhāvatā.|| ||
Ayaṁ hi so udapāno mayi upasaṅkamante sabbaṁ taṁ tiṇañca bhusañca mukhato ovamitvā acchassa udakassa anāvilassa vi-p-pasannassa yāva mukhato pūruto vissandento maññe aṭṭhāsi ti.|| ||
Pattena pānīyaṁ ādāya [79] yena Bhagavā ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ etad avoca: acchariyaṁ' bhante, abbhūtaṁ' bhante.|| ||
Tathāgatassa mahiddhi-katā mah-ā-nubhāvatā.|| ||
Ayaṁ hi so bhante udapāno mayi upasaṅkamante sabbaṁ taṁ tiṇañca bhusañca muthato ovamitvā acchassa udakassa anāvilassa vippannassa yāva mukhato pūruto vussandento2 maññe aṭṭhāsi.|| ||
Pucatu Bhagavā pānīyaṁ, pivatu Sugato pānīyaṁ' ti.|| ||
4. Atha kho Bhagavā etamattaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Kiṁ kayirā udapānena āpā ce sabbadā suyuṁ,||
Taṇhāya mūlato chetvā kissa piriyesanaṁ care" ti.|| ||
Udena Suttaṁ
[VII-10.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Kosambīyaṁ viharati ghositārame.|| ||
Tena khopana samayena rañño udenassa uyyānagatassa antepuhaṁ daḍḍaṁ hoti, pañca ca itthisatāni kālaṅkatāni honti sāmāvatippamukhāni.|| ||
Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanha-samayaṁ nivasetvā patta-cīvaraṁ ādāya Kosambīṁ piṇḍāya pavisiṁsu.|| ||
Kosambīyaṁ piṇḍāya caritvā pacchā-bhattaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu, ekam antaṁ nisinnā kho te bhikkū Bhagavantaṁ etad avocuṁ: idha bhante rañño udenassa ayyānagatassa antepura daḍḍhaṁ, pañca va itthisatāni kālaṅkatāni honti sāmāvatippamukhāni.|| ||
Tāsaṁ bhante, upāsikānaṁ kā gati, ko abhisamparāyo' ti.|| ||
2. Santettha bhikkhave, upāsikāyo Sot'āpannā, santi Sakad-āgāminiyo, santi Anāgāminiyo, sabbā2 tā bhikkhave upāsikāyo anipphalā kālaṅkatā' ti.|| ||
3. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Mohasambandhano loko bhabbarūpo: va dussati,||
Upadhisambandhano bālo tamasā parivārito,||
Sassati vi.|| ||
Khāyati passato n'atthi kiñ canaṁ" ti.|| ||
Mobhasaṁ-bandhano loko bhavyarūpa iva dṛśyate upadhibandhanā bālāstamasā parivāritā:||
Sata saditi paśyanti paśyatāṁ nāsti kiñ cana.|| ||
VIII. Pāṭaligāmiya Vaggo
Paṭhama Nibbāna Suttaṁ
[VIII-1.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā bhikkū Nibbānapaṭisaṁṁuttāya dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṁseti.|| ||
Te ca bikkū aṭṭhi katvā manasi katvā sabbaṁ cetaso samannā-haritvā ohita-sotā dhammaṁ suṇanti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam attaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi: -|| ||
"Atti bhikkave, tad āyatanaṁ,||
yattha n'eva paṭhavi,||
na āpo,||
na tejo,||
na vāyo,||
na Ākāsanañ-c'āyatanaṁ,||
na Viññānañ-c'āyatanaṁ,||
na Ākiñcaññ'āyatanaṁ,||
na n'eva saññā-nā-saññāyatanaṁ,||
n'āyaṁ loko,||
na paraloko,||
na ubho candima-suriyā.|| ||
Tad amhaṁ bhikkhave n'eva āgatiṁ vadāmi,||
na gatiṁ,||
na ṭhitiṁ,||
na cutiṁ,||
na upapattiṁ.
Appatiṭṭhaṁ appavattaṁ anārammaṇam eva taṁ.
Es'ev'anto dukkhassā" ti.|| ||
Dutiya Nibbāna Suttaṁ
[VIII-2.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā bhikkū Nibbānapaṭisaṁṁuttāya dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṁseti.|| ||
Te ca bikkū aṭṭhi katvā manasi katvā sabbaṁ cetaso samannā-haritvā ohita-sotā dhammaṁ suṇanti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Duddasaṁ anataṁ nāma||
na hi saccaṁ sudassanaṁ,||
Paṭividdhā tanhā jānato,||
passato n'atthi kiñ canaṁ" ti.|| ||
Tatiya Nibbāna Suttaṁ
[VIII-3.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā bhikkū Nibbānapaṭisaṁṁuttāya dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṁseti.|| ||
Te ca bikkū aṭṭhi katvā manasi katvā sabbaṁ cetaso samannā-haritvā ohita-sotā dhammaṁ suṇanti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:
"Atthi bhikkhave, ajātaṁ abhūtaṁ akataṁ asaṅkhataṁ.|| ||
No ce taṁ bhikkhave, abhavissā ajātaṁ abūtaṁ akataṁ asaṅkhataṁ,||
na yidha jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissa- [81] raṇaṁ paññāyetha.|| ||
Yasmā ca kho bhikkhave, atthi ajātaṁ abhūtaṁ akataṁ asaṅkhataṁ,||
tasmā jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṁ paññāyatī" ti.|| ||
Catuttha Nibbāna Suttaṁ
[VIII-4.1.][than][irel] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tena kho pana samayena Bhagavā bhikkū Nibbānapaṭisaṁṁuttāya dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṁseti.|| ||
Te ca bikkū aṭṭhi katvā manasi katvā sabbaṁ cetaso samannā-haritvā ohita-sotā dhammaṁ suṇanti.|| ||
2. Atha kho Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Nissitassa calitaṁ,||
anissitassa calitaṁ n'atthi,||
calite asati passaddhi,||
passaddhiyā sati rati na hoti,||
ratiyā asati āgati gati na hoti,||
Āgati gatiyā asati cutupapāto na hoti,||
cutupapāte asati n'ev'idha na huraṁ na ubhayamantare,||
es'ev'anto dukkhassā" ti.|| ||
Cunda Suttaṁ
[VIII-5.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā mallesu cārikaṁ caramāno mahati bhikkhu-saṅghena saddhiṁ yena pāvā tad avasari.|| ||
Tatra sudaṁ Bhagavā pāvāyaṁ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane.|| ||
2. Assosi ko cundo kammāraputto: Bhagavā kira mallesu cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhū-saṅghena saddhiṁ pāvaṁ anuppatto pāvāyaṁ viharati mayhaṁ ambhavane' ti.|| ||
Atha kho cundo kammāraputto yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnaṁ kho cundaṁ kammāraputtaṁ Bhagavā dhammayā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṁsesi.|| ||
3. Atha ko cundo kammāraputto Bhagavatā dhammiyā kathāya sanda-s-sito samāda-pito samutte-jito sampahaṁ-sito Bhagavantaṁ etad avoca: ' adhivasetu me bhante, Bhagavā svātanāya bhattaṁ saddhiṁ bhikkhu-saṅghenā' ti.|| ||
Adivāsesi Bhagavā tunhībhāvena.|| ||
Atha kho cundo kammāraputto Bhagavato adhivāsanaṁ viditvā uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkāmi.|| ||
4. Atha khe cundo kammāraputto tassā rattiyā accayena sake nivesane paṭhitaṁ khādanīyaṁ bhojanīyaṁ paṭiyādipetvā pahūtañ ca sūkaramaddavaṁ,[2] Bhagavato kālaṁ ārocāpesi: kālo bhante, niṭṭhitaṁ bhattanti.|| ||
[82] Atha ko Bhagavā pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya saddiṁ bhikkhū-saṅghena yena cundassa kammāraputtassa nvesanaṁten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisūdi.|| ||
Nisajja kho Bhagavā cundaṁ kammāraputtaṁ āmantesi: yaṁ te cundaga sūkaramaddavaṁ paṭiyattaṁ, tena maṁ parivisa.|| ||
Yaṁ panaññaṁ khādanīyaṁ bhojanīyaṁ paṭiyattaṁ, tena bhikkhū-Saṅghaṁ parivisāti.|| ||
5. 'Evaṁ bhante' ti kho cundo kammāraputto Bhagavantaṁ paṭi-s-sutvā yaṁ ahosi sūkaramaddavaṁ paṭiyattaṁ, tena Bhagavantaṁ parivisi.|| ||
' Yaṁ panaññaṁ khādanīyaṁ bhojanīyaṁ paṭiyattaṁ, tena bhikkhū-Saṅghaṁ parivisi.|| ||
6. Atha kho Bhagavā cundaṁ kammāraputtaṁ āmantesi: yaṁ te cunda, sūkaramaddavaṁ avasiṭṭhaṁ, taṁ sobbhe nikhaṇāhi.|| ||
Nāhaṁ taṁ cunda, passāmu sa-devake loke sa-Mārake sa-brahmake sa-s-samaṇa-brāhmaṇiyā pajāya sadeva-manussāya.|| ||
Yassa taṁ paributtaṁ sammā pariṇāmaṁ gaccheyya aññata; Tathāgatenā' ti.|| ||
'Evaṁ bhante' ti kho cundo kammāraputto Bhagavato paṭi-s-sutvā yaṁ ahosi sūkaramaddavaṁ avasiṭṭhaṁ, taṁ sobbhe nikhaṇitvā yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnaṁ kho cunda kammāraputtaṁ Bhagavā dhammiyā kathāya sanda-s-setvā samāda-petvā samuttejetva sampahaṁ-setvā uṭṭhāy'āsanā pakkāmi.|| ||
7. Atha ko Bhagavato cundassa kammāraputtassa bhattaṁ bhuttāvissa kharo ābādho uppajji lohitapakkhandikā.|| ||
Bāḷhā vedanā vattanti māraṇantikā.|| ||
Tata; sudaṁ Bhagavāsato sampajāno adhivāsesi avihañña-māno.|| ||
8. "Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: āyām Ānanda, yena kusinārā ten'upasaṅkamissāmā' ti.|| ||
'Evaṁ bhante' ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paccassosi.|| ||
"Cundassa bhattaṁ bhuñjitvā kammārassā' ti me sutaṁ,||
Ābādhaṁ saṁphusī dhīro pabāḷhaṁ māraṇantikaṁ.|| ||
Bhuttassa ca sūkaramaddavena||
Byādhippabāḷho udapādi Satthuno.||
Viriccamāno Bhagavā aveca:||
Gacchāmahaṁ kusināraṁ nagaranti."|| ||
9. Atha [83] ko Bhagavā maggā okkamma yena aññataraṁ rukkha-mūlaṁ ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: "iṅgha me tva Ānanda, catugguṇaṁ saṅghāṭiṁ paññāpehi.|| ||
Kilanto'smi Ānanda, nisīdussāmī" ti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paṭi-s-sutvā catuggunaṁ saṅghāṭiṁ paññāpesi.|| ||
Nisīdi Bhagavāpaññatte āsane.|| ||
Nisajja kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: "iṅgha me tvaṁ Ānanda, pānīyaṁ āhara, pipāsito'smi Ānanda, pivissāmī' ti.|| ||
Evaṁ vutte āyasmā Ānando Bhagavantaṁ etad avoca: idāni bhante , pañca-mattāni sakaṭasatāni atikkantāni.|| ||
Taṁ cakkacchinnaṁ udakaṁ parittaṁ luḷitaṁ āvulaṁ sandati.|| ||
Ayaṁ bhante kukutthā nadī avidūre acchodakā sātodakā sītodakā setodakā supatitthā ramaṇiyāettha Bhagavā pānīyañ ca pivissati gattāni ca sītiṁ karissatīti.|| ||
Dutiyam pi kho Bhagavāāyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: 'iṅgha me tvaṁ Ānanda, pānīyaṁ āhara.|| ||
Pipāsito'smi Ānanda, pivissāmī' ti.|| ||
Dutiyam pi kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: 'iṅgha me tvaṁ Ānanda, pānīyaṁ āhara, pipāsito'smi Ānanda, pivissāmī' ti.|| ||
Evaṁ vutte āyasmā Ānando Bhagavantaṁ etad avoca: idāni bhante.|| ||
Pañcamattāni sakamasatāni atikkantāni.|| ||
Taṁ cakkacchinnaṁ udakaṁ parittaṁ luḷitaṁ ālavilaṁ sandati.|| ||
Ayaṁ bhante kukutthā nadī avidūre acchodakā sātodakā sītodakā setodakā supatitthā ramaṇīyā.|| ||
Ettha Bhagavā pānīyañ ca pivissati gattāni ca sītiṁ karissatīti.|| ||
Tatiyam pi kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: 'iṅgha me tvaṁ Ānanda, pānīyaṁ āhara, pipāsito'smi Ānanda, pivissāmī' ti.|| ||
"Evaṁ bhante" ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paṭi-s-sutvā pattaṁ gahetvā yena sā nadī ten'upasaṅkami.|| ||
10. Atha kho sā nadī cakkacchinnā parittā luḷitā āvilā sandamānā āyasmante Ānande upasaṅkamante accā vi-p-pasannā anāvilā sandati.|| ||
Atha ko āyasmato Ānandassa etad ahosi: acchariyaṁ vata bho, abbhūtaṁ vata ho, Tathāgatassa mahiddhi-katā mah-ā-nubhāvatā.|| ||
Ayañhi sā nadi cakkacchinnā parittā luḷitā āvilā sandamānā mayi upasaṅkamante accā vi-p-pasannā anāvilā sandatīti pattena pānīyaṁ ādāya yena Bhagavāten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ etad avoca: acchariyaṁ bhante, abbhūtaṁ bhante, Tathāgatassa mahiddhi-katā mah-ā-nubhāvatā.|| ||
Ayañhi sā bhante nadī cakkaccinnā parittā luḷitā āvilā sandamānā.|| ||
Mayi upasaṅkamante acchā vi-p-pasannā anāvilā sandati.|| ||
Pivatu Bhagavā pānīyaṁ.|| ||
Pivatu [84] Sugato pāniyanti.|| ||
Atha ko Bhagavā pānīyaṁ apāsi.|| ||
11. Atha kho Bhagavā mahatā bikkhū-saṅghena saddhiṁ yena kukutthā nadī ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā kukutthaṁ nadiṁ ajjhogāhetvā nahātvā ca pivitvā ca1 pacc'uttaritvā yena ambavanaṁ ten'upasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṁ cundakaṁ āmantesi: 'iṅgha me tvaṁ cundaka, catugguṇaṁ saṅghāṭiṁ paññāpehi, kilante'smi cundaka, nipajjissāmī' ti.|| ||
'Evaṁ bhante' ti kho āyasmā cundako Bhagavato paṭi-s-sutvā catugguṇaṁ saṅghāmiṁ paññāpesi.|| ||
Atha kho Bhagavā dakkhiṇena passena sihaseyyaṁ kappesi pāde pādaṁ ccādhāya sato sampajāno uṭṭhāna-saññaṁ manasi karitvā āyasmā pana cundako tatth'eva Bhagavato purato nisīdi.|| ||
"Gantvāna puddho nadikaṁ kukutthaṁ||
Acchodakaṁ sātodakaṁ vi-p-pasannaṁ,||
Ogāhi Satthā sukilantarūpo||
Tathāgato appamimo'dha loke.
Nahātvā ca pītva1 cudatāri Satthā||
Purekkhato bikkhugaṇassa majjhe,||
Satthā pavattā Bhagavā'dha dhamme||
Upāgami ambavanaṁ mahesi.
Āmantayi cundakaṁ nāma bhikkhuṁ||
Catuggunaṁ patthara me nipajjaṁ.||
So codito bhāvitattena cundo||
Catugguṇaṁ patthari khippameva.
Nipajji Satthā sukilantarūpo||
Cundopi tattha mukhe nisīdū" ti.*|| ||
12. Atha kho Bhagavā āyasmantaṁ Ānandaṁ āmanantesi: "siyā kopan'Ānanda, cundassa kammāraputtassa koci vippaṭisāraṁ upadaheyya: 3tassa te āvuso cunda, alābhā, tassa te āvuso cunda, dulladdhaṁ, yassa te Tathāgato pacchimaṁ piṇḍa-pātaṁ bhuñjitvā parinibbuto' ti.|| ||
Cundassa Ānanda, kammāraputtassa [85] evaṁ vippaṭisāro paṭivinodetabbo: tassa te āvuso cunda, lābhaṁ, tassa te āvuso cunda su-laddhaṁ, yassa te Tathāgato pacchimaṁ piṇḍa-pātaṁ bhuñjitvā parinibbuto.|| ||
Sammukhā metaṁ āvuso cunda Bhagavato sutaṁ, sammukhā paṭiggahitaṁ.|| ||
Dve'me piṇḍa-pātā samasamaphalā samasamavipākā, ativi.|| ||
Aññehi piṇḍa-pātehi maha-p-phalatarā ca mahā-nisaṁsatarā ca.|| ||
Katame dve? Yañca piṇḍa-pātaṁ bhuñjitvā Tathāgato anuttaraṁ sammā-sambodhiṁ abisambujjhati, yañ ca piṇḍa-pātaṁ bhuñjitvā Tathāgato anupādisesāya Nibbānadhātuyā parinibbāyati, 4 ime dve piṇḍa-pātā samasamaphalā samasamavipākā ativi.|| ||
Aññehi piṇḍa-pātehi maha-p-phalatarā ca mahā-nisaṁsatarā ca.|| ||
Āyusaṁvaṭṭa-nikaṁ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṁ upavitaṁ, vaṇṇa-saṁvaṭṭa-nikaṁ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṁ upacitaṁ, sukha-saṁvaṭṭa-nikaṁ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṁ upacitaṁ.|| ||
Yasasaṁvaṭṭa-nikaṁ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṁ upacitaṁ.|| ||
Sagga-saṁvaṭṭa-nikaṁ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṁ upacitaṁ.|| ||
Ādhipateyyasaṁvaṭṭa-nikaṁ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṁ upacitanti.|| ||
Cundassa Ānanda, kammāraputtassa evaṁ vippaṭisāro paṭivinodetabbo" ti.|| ||
13. Atha ko Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imi udānaṁ udānesi:|| ||
"Dadato puññaṁ pavaḍḍhati saññamato veraṁ na cīyati,||
Kusalo ca jahāti pāpataṁ rāgadosamoha-k-khayā sa nibbito" ti|| ||
Pāmalīgāmīya Suttaṁ
[VIII-6.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Magadhesu cārikaṁ cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhu-saṅghena saddhiṁ, yena pāṭalīgamo tad avasari.|| ||
Assosuṁ kho Pāṭaligāmiyā upāsakā:|| ||
'Bhagavā kira Magadhesu cārikaṁ caramāno mahatā bhikkhu-saṅghena saddhiṁ pāṭamīgāmaṁ anuppatto' ti.|| ||
Atha kho Pāṭaligāmiyā upāsakā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nisinnā kho Pāṭaligāmiyā upāsakā bha- [86] gavantaṁ etad avocuṁ: adivāsetu no bhante Bhagavā āvasathāgāranti.|| ||
Adivāsesi Bhagavā tunhībhāvena.|| ||
2. Atha kho Pāṭaligāmiyā upāsakā Bhagavato adivāsanaṁ viditvā aṭṭhāyāsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā yena āvasathāgāhaṁ ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā sabbasatthariṁ āvasathāgāraṁ santharitvā,||
āsanāni paññā-petvā,||
udaka-maṇikaṁ patiṭṭhāpetvā,||
tela-p-padīpaṁ āropetvā,||
yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ aṭṭhaṁsu.|| ||
Ekam antaṁ ṭhitā khoba Pāṭaligāmiyā upāsakā Bhagavantaṁ etad avocuṁ: sabba-santharisanthataṁ bhante āvasathāgāraṁ.|| ||
Āsanāni paññattāni.|| ||
Udakamaṇiko patiṭṭhāpito.|| ||
Telappadīpo āropito.|| ||
Yassa'dāni bhante Bhagavā kālaṁ maññatīti.|| ||
3. Atha ko Bhagavā nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya saddhiṁ bhikkhu-saṅghena yena āvasathāgāraṁ ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā āvasathāgāraṁ pavisitvā majjhimaṁ thambhaṁ nissāya puratthābhimukho nisidu.|| ||
Bhikkhu-saṅgho pi kho pāde pakkhāletvo āvasathāgāraṁ pavisitvā pacchimaṁ bhittiṁ nissāya purātthābhimukho nisīdiBhagavantaṁ yeva purekkhatvā.|| ||
Paṭaligāmiyā pi kho upāsakā pāde pakkhaletvā āvasathāgāraṁ pavisitvā puratthimaṁ bhittiṁ nissāya pacchimābimukhā nisīdiṁsu Bhagavantaṁ yevapurekkhatvā.|| ||
4. Atha khoba Bhagavā Pāṭaligāmiye upāsake āmantesi:|| ||
Pañc'ime gahapatayo ādīnāvā du-s-sīlassa sīla-vipattiyā.|| ||
Katame pañca?|| ||
Idha gahapatayo, du-s-sīlo sīla-vipanno tamādādikaranaṁ mahatiṁ bhoga-jāniṁ nigacchati.|| ||
Ayaṁ paṭhamo ādīnavo du-s-sīlassa sīla-vipattiyā.|| ||
■
Puna ca paraṁ gahapatayo, du-s-sīlassa sīla-vipannassa pāpako kitti-saddo abbhu-g-gacchati.|| ||
Ayaṁ dutiyo ādīnavo dussilassa sīla-vipattiyā.|| ||
■
Puna ca paraṁ gahapatayo, du-s-sīlo sīla-vipanno yaṁ yad eva parisaṁ upasaṅkamati yadi khattiya-parisaṁ yadi brāhmaṇa-parisaṁ yadi gahapati-parisaṁ yadi samaṇa-parisaṁ, avisārado upasaṅkamati maṅku-bhuto.|| ||
Ayaṁ tatiyo [87] ādīnevo du-s-sīlassa sīla-vipattiyā.|| ||
■
Puna ca paraṁ gahapatayo, du-s-sīlo sīlipanno sammūḷho kālaṁ karoti.|| ||
Ayaṁ catuttho ādīnavo du-s-sīlassa sīla-vipattiyā.|| ||
Puna ca paraṁ gahapatayo, du-s-sīlo sīla-vipanno kāyassa bhedā paraṁ maraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ Nirayaṁ uppajjati.|| ||
Ayaṁ pañcamo ādīnavo du-s-sīlassa sīla-vipattiyā.|| ||
Ime kho gahapatayo.|| ||
Pañca ādīnavā du-s-sīlassa sīla-vipattiyā' ti.|| ||
5. Pañc'ime gahapatayo, ānisaṁsā sīla-vato sīla-sampadāya.|| ||
Katame pañca?|| ||
Idha gahapatayo, sīlavā sīla-sampanno appamādādhikaraṇaṁ mahantaṁ bhoga-k-khandhaṁ adigacchati.|| ||
Ayaṁ paṭhamo ānisaṁso sīla-vato sīla-sampadāya.|| ||
Puna ca paraṁ gahapatayo, sīlatā sīlaisampannassa kalyāṇo kitti-saddo abbhu-g-gacchati.|| ||
Aṁ dutiyo ānisaṁso sīla-vato sīla-sampadāya.|| ||
Puna ca paraṁ gahapatayo, sīlavā sīla-sampanno yaṁ yad eva parisaṁ upasaṅkamati yadi khattiya-parisaṁ yadi brāhmaṇa-parisaṁ yadi gahapati-parisaṁ yadi samaṇa-parisaṁ visārado upasaṅkamati amaṅgubhuto.|| ||
Ayaṁ tatiya āniseṁso sīla-vato sīla-sampadāya.|| ||
Puna ca paraṁ gahapatayo, sīlavā sīla-sampanno asa-m-mūḷho kālaṅkaroti.|| ||
Ayaṁ catutthoānisaṁso sīla-vato sīla-sampadāya.|| ||
Puna ca paraṁ gahapatayo, sīlavā sīla-sampanno kāyassa bhedā parammahaṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ uppajjati.|| ||
Ayaṁ pañcamo ānisaṁso sīla-vato sīla-sampadāya.|| ||
Ime kho gahapatayo, pañca ānisaṁsā sīla-vato sīla-sampadāyāti.|| ||
6. Atha ko Bhagavā Pāṭaligāmiye upāsake bahu-d-eva rattiṁ dhammiyā kathāya sanda-s-setvā samāda-petvā samutte-chetvā sampahaṁ-setvā uyyojesi: abhikkantā kho gahapatayo ratti, yassa dāni tumhe kālaṁ maññathā' ti.|| ||
Atha kho1 Pāṭaligāmiyā upāsakā Bhagavato bhāsitaṁ abhinan'ditvā anumo-ditvā uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetva padakkhiṇaṁ katva pakkamiṁsu.|| ||
Atha kho Bhagavā acira-pakkantesu pāmaligāmiyesu upāsakesu suññāgāraṁ pāvisi.|| ||
7. Tena kho pana samayena sunīdha-vassakārā magadhamahāmattā pāmaligame nagaraṁ māpentiVajjīnaṁ [88] paṭibāhāya.|| ||
Tena kho pana samayena sambahulā devatāyo sahassa-sahasseva 1Pāṭaligāme vatthūni parigganhanti.|| ||
Yasmiṁ padese mahesakkhā devatā vatthūni pariggaṇhanti, mahesakkhānaṁ tattha raññaṁ rāja-mahā-mattāṇaṁ cittāni namanti nivesanini māpetuṁ.|| ||
Yasmiṁ padese majjhimā devatā vatthūni pariggaṇhanti, majjhimānaṁ tattha raññaṁ rāja-mahā-mattāṇaṁ cittāni namanti nimesanāni māpetuṁ.|| ||
Yasmiṁ padese nīcā devatā vatthūni parigganhanti, nīcānaṁ tattha raññaṁ rāja-mahā-mattāṇaṁ cittāni namanti nivesanāni māpetuṁ.|| ||
Addasā kho Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena tā devatāya sahassa-sahasseva1 Pāṭaligāme vatthūni pariggaṇhantiyo.|| ||
Yasmiṁ padese mahesakkhā devatā vatthūni pariggaṇhanti, mahesakkhānaṁ tattha raññaṁ rāja-mahā-mattāṇaṁ cittāni namanti nivesanāni māpetuṁ.|| ||
Yasmiṁ padese majjhimā devatā vatthuni pariggaṇhanti, majjhimānaṁ tattha raññaṁ rāja-mahā-mattāṇaṁ cittāni namanti nivesanāni māpetuṁ.|| ||
Yasmiṁ padese nīvā devatā vatthūni parigganhanti, nīcānaṁ tattha raññaṁ rāja-mahā-mattāṇaṁ cittāni namanti nivesanāni māpetunti.|| ||
8. Atha kho Bhagavā tassā rattiyā paccusasamaye paccūṭṭhāya āyasmantaṁ Ānandaṁ āmantesi: ' ko nu kho Ānanda, Pāṭaligāme nagaraṁ māpeti?' ti.|| ||
"Sunīdhavassakārā bhante, magadhamahāmattā Pāṭaligāme nagaraṁ māpenti Vajjīnaṁ paṭibāhāyā" ti.|| ||
'Seyyathā pi Ānanda' devavehi Tāvatiṁsehi saddhiṁ mantetvā, evam eva kho Ānanda, sunīdha-vassakārā magadhamahāmattā Pāṭaligāme nagaraṁ māpenti rajjinaṁ paṭibāhāya.|| ||
9. Idh'āhaṁ Ānanda, addasaṁ dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena sambahulādevatāyo sahassa-sahasseva Pāṭaligāme vatthūni pariggaṇhantiyo: yasmiṁ padese mahesakkhā devatā vatthūni pariggaṇhanti, mahesakkhānaṁ tattha raññaja hājamahāmattāṇaṁ cittāni namanti nivesanini māpetuṁ.|| ||
Yasmiṁ padese majjhimā devatā vatthūni pariggaṇhanti, majjhimānaṁ tattha raññaṁ rāja-mahā-mattāṇaṁ cittāni namanti nivesanāni māpetuṁ.|| ||
Yasmiṁ padese nīcā devatā vatthūni parigganhanti nīcānaṁ tattha raññaṁ rāja-mahā-mattāṇaṁ cittāni namanti nivesanini māpetunti.|| ||
10. Yāvatā Ānanda ariyaṁ āyatanaṁ.|| ||
Yāvatā vaṭhippatho, idaṁ agganagaraṁ bhavissatipāṭaliputtaṁ puṭabhedanaṁ.|| ||
Pāṭali-puttassa kho Ānanda, tayo antarāyā bhavissanti aggito va udakato vā muthubhedato vā' ti.|| ||
11. Atha kho sunīdha-vassakārā magadhamahāmattā yena Bhagavā ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavatā saddhiṁ sammodiṁsu, sammodanīyaṁ kathaṁ sārāṇīyaṁ vīti-sāretvā ekam antaṁ ṭhitā kho sunīdha-vassakārā magadhamahāmattā [89] Bhagavantaṁ etad avocuṁ: adhivāsetu no bhavaṁ gotamo ajjatanāya bhattaṁ saddhiṁ bhikkhu-saṅghenāti.|| ||
Adhivāsesi Bhagavā tunhībhāvena.|| ||
12. Atha ko sunidhavassakārā magadhamahāmattā Bhagavato adhivāsanaṁ viditvā yena sako āvasatho ten'upasaṅkamiṁsu.|| ||
Upasaṅkamitvā sake āvasathe paṇitaṁ khādanīyaṁ bhojanīyaṁ paṭiyādāpetvā Bhagavato kālaṁ ārocesuṁ: 1 kālo bho Gotama, niṭṭhitaṁ bhattanti.|| ||
Atha ko Bhagavā pubbanha-samayaṁ nivāsetvā patta-cīvaraṁ ādāya saddhiṁ bhikku-saṅghena yena sunīdha-vassakārānaṁ magadhamahāmattāṇaṁ āvasatho ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.|| ||
Atha kho sunidhavassakārā magadhamahāmattā Buddha-pamukhaṁ bhikkhū-Saṅghaṁ panitena khādanīyena bhojanīyena sahattha santappesuṁ sampavāresuṁ|| ||
13. Atha kho sunīdha-vassakārā magadhamahāmattā Bhagavantaṁ bhuttāviṁ onitapattapāṇiṁ aññataraṁ nīcaṁ āsanaṁ gahetvā ekam antaṁ nisīdiṁsu.|| ||
Ekam antaṁ nusunne kho sunīdhavassakāre magadhamahāmatte Bhagavā imāhi gāthāhi anumodi:|| ||
"Yasmiṁ padese kappeti vāsaṁ paṇḍitajātiyo,||
Sīlavant'ettha bhochetvā saññate buhmacārayo.||
Yā tattha devatā āsuṁ tāsaṁ dakkhiṇamādise,||
Tā pūjitā pūjayanti mānitā mānayanti naṁ.||
Tato naṁ anukampanti mātā puttaṁ'va orasaṁ,||
Devatānukampito poso sadā bhadrānī passatī" ti.|| ||
Yena titthena gaṅgaṁ nadiṁ tarissati taṁ Gotamatitthaṁ nāma bhavissatī' ti.|| ||
Atha kho Bhagavā Sunīdhavassakārānaṁ Magadha-mahā-mattāṇaṁ imāhi gāthāhi anumoditva uṭṭhāy'āsanā pakkāmi.|| ||
Tena ko pana samayena sunīdha-vassakārā magadhamahāmattā Bhagavantaṁ piṭṭhito anubaddhā honti: yenajja samaṇo gotamo dvārena ni-k-khamissati taṁ Gotamadvāraṁ nāma bhavissati.|| ||
Yena titthena Gaṅgaṁ nadiṁ tarissati taṁ Gotamatitthaṁ nāma bhavissatī' ti.|| ||
15. Atha kho Bhagavā yena dvārena ni-k-khami, taṁ Gotamadvā- [90] raṁ nāma ahosi atha kho Bhagavā yena Gaṅgā nadī ten'upasaṅkami.|| ||
Tena kho pana samayena Gaṅgā nadī purā hoti samatittikā kākapeyyā.|| ||
Appekacce manussā nāvaṁ pariyesanti, appekacce uḷumpaṁ pariyesanti, appekacce kullaṁ bandhanti a-pāra-apāraṁ1 gantukāmā.|| ||
Atha koBhagavā seyyathā pi nāma balavā puriso sammiñjitaṁ vā bāha pasāreyya pasāritaṁ vā pihaṁ sammiññeyya emameva2 Gaṅgāya nadiyā orimatīre antara-hito pārimatīre paccuṭṭhāsisaddhiṁ bikkusaṅghena.|| ||
Addasā kho Bhagavā te manusse appekacce nāvaṁ pariyesante, appekacce uḷumpaṁ pariyesante, appekacce kullaṁ bandhante a-pāra-apāraṁ gantukāme.|| ||
16. Atha ko Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi||
"Ye taranti aṇṇavaṁ saraṁ setuṁ katvāna visajja pallalāni,||
Kullaṁ hi jano pabandhati tinnā medhāvino janā" ti.|| ||
Dvidhā-patha Suttaṁ
[VIII-7.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samāyaṁ Bhagavā Kosalesu addhāna-magga-paṭipanno hoti āyasmatā nāgasamālena pacchā-samaṇena.|| ||
Addasā ko āyasmā nāgasamālo antarāmagge dvedhāpathaṁ.|| ||
Disvāna Bhagavantaṁ etad avoca: ' ayaṁ bhante Bhagavā pantho iminā gacchāmā' ti.|| ||
Evaṁ vutte Bhagavā āyasmantaṁ nāgasamālaṁ etad avoca: ' ayaṁ nāgasamāla pantho iminā gacchāmā' ti.|| ||
Dutiyam pi kho āyasmā nāgasamālo Bhagavantaṁ vatadavoca: ' ayaṁ bhante Bhagavā pantho iminā gacchāmā' ti.|| ||
Tatiyam pi kho āyasmā nāgasamālo Bhagavantaṁ etad avoca: ' ayaṁ bhante Bhagavā pattho iminā cacchāmi' ti.|| ||
Evaṁ vutte Bhagavā āyasmantaṁ nāgasamālaṁ etad avoca: ' ayaṁ nāgasamāla, pantho iminā gacchāmā' ti.|| ||
Atha ko āyasmā nāgasamālo Bhagavato patta-cīvaraṁ tatth'eva chamāyaṁ nikkipitvā pakkāmi, ' idaṁ bhante Bhagavato patta-cīvaranti'.|| ||
2. Atha kho āyasmato nāgasamālassa tena patthena gacchantassa antarāmagge corā ni-k-khamitvā hatthehi ca pādehi ca viheṭhesuṁ, pattañ ca bhindiṁsu, saṅghāṭiñca vipphālesuṁ.|| ||
Atha kho āyasmā [91] nāgasamālo bhinnena pattena vipphālitāya saṅghāṭiyā yena Bhagavāten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā nāgasamālo Bhagavantaṁ etad avoca: idha mayhaṁ bhante tena patthena gacchantassa antarāmagge corā ni-k-khamitvā hatthehi ca pādeha ca viheṭhesuṁ.|| ||
Pattañ ca bhindiṁsu, saṅghāṭiñca vipphālesun' ti.|| ||
3. Atha ko Bhagavā etam atthaṁ viditvā kāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi: -|| ||
"Saddhiṁ caramekato vasaṁ misso aññajanena vedagu,||
Vidvā pajahāti pāpakaṁ koñco khīrapako'ca ninnagan" ti.|| ||
Visākhā Suttaṁ
[VIII-8.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā sāvattiyaṁ viharati pubārāme Migāra-mātupāsāde.|| ||
Tena kho pana samayena misākhāya Migāra-mātuyā nattā kāla-katā hoti piyā manāpā.|| ||
Atha ko Visākhā Migāra-mātā allavatthā allakesā divādivassayena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinnaṁ ko Visākhaṁ Migāra-mātaraṁ Bhagavā etad avoca: ' handa kutonu tvaṁ Visākhe āgacchasi allavatthā allakesā idhūpasaṅkantā divādivassā ti?|| ||
"Nattā me bhante piyā manāpā kāla-katā.|| ||
Ten-ā-haṁ allavatthā allakesā idhūpasaṅkantā divādivassā" ti.|| ||
"Iccheyyāmahaṁ Bhagavā yāvatikā Sāvatthiyā manussā tāvatike putte ca nattāro cā" ti.|| ||
2. "Kīvabahukā pana Visākhe Sāvatthiyā manussā devasikaṁ kālaṁ karontī" ti?|| ||
"Dasapi bhante Sāvatthiyā manussā devasikaṁ kālaṁ karonti, navapi bhante Sāvatthiyā manussā devasikaṁ kālaṁ karonti, aṭṭhapi bhante Sāvatthiyā manussā devasikaṁ kālaṁ karonti, sattapi bhante Sāvatthiyā manussā devasikaṁ kālaṁ karonti, chapi bhante Sāvatthiyā manussā devasikaṁ kālaṁ karonti, paccapi bhante Sāvatthiyā manussā devasikaṁ kālaṁ karonti, cattāropi bhante Sāvatthiyā manussā devasikaṁ kālaṁ karontī, tīṇipi bhante Sāvatthiyā manussā devasikaṁ kālaṁ karonti, dve pi bhante Sāvatthiyā manussā devasikaṁ kālaṁ karonti, eko pi bhante Sāvatthiyā manusso devasikaṁ kālaṁ karoti, avivittā bhante sāvatti manussehi kālaṁ karontehī" ti.|| ||
'Taṁ kiṁ maññasi Visākhe api nu tvaṁ kadāci karahaci anallavatthaṁ anallakesā vā" ti?|| ||
3. "No h'etaṁ bhante. Alaṁ [92] me bhante tāvabahukehi puttehi ca nattārehi cā" ti.|| ||
"Yesaṁ kho Visākhe, sataṁ piyāni, sataṁ tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ navuti piyāni, navutitesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ asiti piyāni, asīti tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ sattati piyāni, sattati tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ saṭṭhi piyāni, saṭṭhi tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ paññāsaṁ piyāni, paññāsaṁ tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ cattārīsaṁ piyāni, cattārīsaṁ tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ tisaṁ piyānī tiṁsaṁ tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ vīsaṁ piyāni, vīsaṁ1 tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ dasa piyāni, dasa tesaṁ dūkkhāni.|| ||
Yesaṁ nava piyāni, nava tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ aṭṭha piyāni, aṭṭha tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ satta piyāni, satta tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ cha piyāni, cha tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ pañca piyāni, pañca tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ cattāri piyāni, cattāritesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ tīṇi piyāni, tīṇi tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ dve piyāni, dve tesaṁ dukkhāni.|| ||
Yesaṁ vakaṁ piyaṁ' ekaṁ tesaṁ dukkhaṁ, yesaṁ n'atthi piyaṁ, n'atthi tesaṁ dukkhaṁ.|| ||
Asokā te virajā anupāyāsāti vadāmi" ti.|| ||
4. Atha ko Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Ye keca sokā paridevitā vā dukkhā ca lokasmiṁ anekarūpā,||
Piyaṁ paṭicca pabhavanti ete piye asante na bhavanti ete.|| ||
Tasmā hi te sukhino vītasokā yesaṁ piyaṁ n'atthi kuhiñci loke,||
Tasmā asokaṁ virajaṁ patthayāno piyaṁ na kayirātha kuhiñci loke".|| ||
Paṭhama Dabba Suttaṁ
[VIII-9.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe.|| ||
Atha kho āyasmā dabbo mallaputto yena Bhagavā ten'upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Bhagavantaṁ abhivādetvā ekam antaṁ nisīdi.|| ||
Ekam antaṁ nisinno kho āyasmā dabbo mallaputto Bhagavantaṁ etad avoca: 'pari-Nibbānakālo me'dāni sugatā' ti 'yassa dāni tvaṁ dabba kālaṁ maññasi' ti.|| ||
2. Atha kho āyasmā dabbo mallaputto uṭṭhāy'āsanā Bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā vehāsaṁ abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe pallaṅkena nisīditvā tejo-dhātuṁ samāpajjitvā vuṭṭha-hitvā parinibbāyi.|| ||
Atha kho āyasmato dabbassa mallaputtassa vehāsaṁ abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe pallaṅkena nisīditvā tejo-dhātuṁ samāpajjitvā vuṭṭhihitvā parinibbutassa sarīrassa jhāyamānassa ḍayha-mānassa n'eva chārikā paññāyittha na masi.|| ||
Seyyathā pi nāma sappissa vā telassa vā jhāyamānassa ḍayha-mānassa n'eva chārikā paññāyati na masi, evam eva ko āyasmato dabbassa mallaputtassa vehāsaṁ [93] abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe pallaṅkena nisīditvā tejotuṁ samāpajjitvā vuṭṭha-hitvā parinibbutassa sarīrassa jhāyamānassa ḍayha-mānassa n'eva chārikā paññāyittha na masī' ti.|| ||
3. Atha ko Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Abhedi kāyo nirodhi saññā vedanā sītī-bhaviṁsu sabbā,||
Vūpasamiṁsu saṅkhārā viññāṇaṁ atthamagamā" ti.|| ||
Dutiya Dabba Suttaṁ
[VIII-10.1.][than] Evaṁ me sutaṁ:|| ||
Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sāvatthiyaṁ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||
Tatra kho Bhagavā bikkhū āmantesī bhikkhavo' ti.|| ||
"Bhadante" ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||
Bhagavā etad avoca: 'dabbassa bhikkhave mallaputtassa vehāsaṁ abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe pallaṅkena nisīditvā tejo-dhātuṁ samāpajjitvā vuṭṭhihitvā parinibbutassa larīrassa jhāyamānassa ḍayha-mānassa n'eva chārikā paññāyittha na masi.|| ||
Syethāpi nāma sappissa vā telassa vā jhāyamānassa ḍayha-mānassa n'eva chārikā paññāyati na masi.|| ||
evam eva kho bhikkhave dabbassa mallaputtassa vehāsaṁ abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe pallaṅkena nisīditvā tejo-dhātuṁ samāpajjitvā vuṭṭhihitvā parinibbutassa sarirassa jhāyamānassa n'eva chārikā paññāyi na masī" ti.|| ||
2. Atha ko Bhagavā etam atthaṁ viditvā tāyaṁ velāyaṁ imaṁ udānaṁ udānesi:|| ||
"Ayoghanahatass'eva jalato jātavedaso.||
Anupubbūpasantassa yathā na ñāyate gati.|| ||
Evaṁ sammā vimuttānaṁ kāmabandhoghatāhinaṁ.||
Paññāpetuṁ gati n'atthi pattāṇaṁ acalaṁ sukhaṁ" ti.|| ||
Tassuddānaṁ.|| ||
Nibbānā caturo vuttā cundo Pāṭaligāmiyo,||
Dvidhā patho Visākhā ca dabbehi dvīhi te dasā' ti.|| ||
Vaggamidaṁ paṭhamaṁ vara bodhi vaggamidaṁ dutiyaṁ Mucalindo.||
Nandakavaggavaro tatiyo tu Meghiyavaggavaro ca catuttho.|| ||
Pañcamavaggavarantidha soṇo chaṭṭhamavaggavaraṁ jaccandho,||
Sattamavaggavaranti ca cullo Pāṭaligāma-varaṭṭhamavaggo.|| ||
Asiti manūnaka suttavaraṁ vaggavidhaṭṭhakaṁ su-vibhattaṁ,||
Dassita cakkhu-matā vimalena addhā tamudānamitīdamāhū.|| ||
Udānapāḷi samattā.|| ||
[1] See note 1 to Bhk. Thanissaro's translation.
[2] C sūkaramaddavan ti sūkarassa mudusiniddhaṁ pavattamaṁsan ti Mahāatthakathāyam vuttaṁ. Keci pana sūkaramaddavan ti na sūkaramaṁsaṁ sūkarehi madditavaṁsakalīro ti vadanti, aññe sūkarehi madditapadese ahicchattakan ti, apare pana sūkaramaddavaṁ nāma ekaṁ rasāyatanaṁ ti gaṇhiṁsu.
||