Majjhima Nikāya
III. Upari Paṇṇāsa
1. Devadaha Vagga

Sutta 101

Devadaha Suttaṁ

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

[214]

[1][chlm][pts][than][upal][olds] Evaṁ me sutaṁ:|| ||

Ekaṁ samayaṁ Bhagavā Sakkesu viharati devadahaṁ nāma Sakkānaṁ nigamo.|| ||

Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavo' ti.|| ||

"Bhadante" ti te bhikkhū Bhagavato paccassosuṁ.|| ||

Bhagavā etad avoca:|| ||

Santi, bhikkhave, eke samaṇa-brāhmaṇā evaṁ-vādino evaṁ diṭṭhino: 'yaṅkiñc'āyaṁ purisa-puggalo paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkha-m-asukhaṁ vā,||
sabbaṁ taṁ pubbekatahetu.|| ||

Iti purāṇānaṁ kammānaṁ tapasā vyantībhāvā navānaṁ kammānaṁ akaraṇā āyatiṁ anavassavo āyatiṁ anavassavā kamma-k-khayo kamma-k-khayā dukkha-k-khayo dukkha-k-khayā vedanā-k-khayo vedanā-k-khayā sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī'ti evaṁ-vādino bhikkhave Nigaṇṭhā.|| ||

Evaṁ vādāhaṁ bhikkhave,||
Nigaṇṭhe upasaṅkamitvā evaṁ vadāmi: saccaṁ kira tumhe āvuso Nigaṇṭhā evaṁ-vādino evaṁ-diṭṭhino 'yaṅkiñc'āyaṁ purisa-puggalo paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkha-m-asukhaṁ vā,||
sabbaṁ taṁ pubbekatahetu.|| ||

Iti purāṇānaṁ kammānaṁ tapasā vyantībhāvā1 navānaṁ kammānaṁ akaraṇā āyatiṁ anavassavo āyatiṁ anavassavā kamma-k-khayo kamma-k-khayā dukkha-k-khayo dukkha-k-khayā vedanā-k-khayo vedanā-k-khayā sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

Te ce me bhikkhave,||
Nigaṇṭhā evaṁ puṭṭhā āmāti paṭijānanti: tyāhaṁ evaṁ vadāmi: 'kiṁ pana tumhe āvuso Nigaṇṭhā,||
jānātha.|| ||

Ahuvamheva mayaṁ pubbe,||
na nāhuvamhā' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Kiṁ pana tumhe āvuso Nigaṇṭhā,||
jānātha: akaramheva mayaṁ pubbe pāpa-kammaṁ na nākaramhā' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Kiṁ pana tumhe āvuso Nigaṇṭhā jānātha eva-rūpaṁ vā pāpa-kammaṁ akaramhā' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Kiṁ pana tumhe āvuso Nigaṇṭhā,||
jānātha: ettakaṁ vā dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ,||
ettakaṁ vā dukkhaṁ nijjiretabbaṁ1 ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

[215] No h'idaṁ āvuso.|| ||

Kiṁ pana tumhe āvuso Nigaṇṭhā,||
jānātha: diṭṭhe'va dhamme akusalānaṁ dhammānaṁ pahānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadan' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Iti kira tumhe āvuso Nigaṇṭhā,||
na jānātha:|| ||

'Ahuvamheva mayaṁ pubbe na nāhuvamhā' ti.|| ||

Na jānātha 'akaramheva mayaṁ pubbe pāpa-kammaṁ na nākaramhā' ti.|| ||

Na jānātha,||
'eva-rūpaṁ vā eva-rūpaṁ vā pāpa-kammaṁ akaramhā' ti.|| ||

Na jānātha 'ettakaṁ vā dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ,||
ettakaṁ vā dukkhaṁ nijjiretabbaṁ1,||
ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

Na jānātha: diṭṭhe'va dhamme akusalānaṁ dhammānaṁ pahānaṁ,||
kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadaṁ.|| ||

Evaṁ sante āyasmantānaṁ Nigaṇṭhānaṁ na kallamassa veyyākaraṇāya: "yaṅkiñc'āyaṁ purisa-puggalo paṭisaṁvedeti,||
sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkha-m-asukhaṁ vā sabbaṁ taṁ pubbe katahetu.|| ||

Sace tumhe āvuso Nigaṇṭhā,||
jāneyyātha ahuvamheva mayaṁ pubbe na nāhuvamhā' ti.|| ||

Jāneyyātha akaramheva mayaṁ pubbe pāpa-kammaṁ na nākaramhā' ti.|| ||

Jāneyyātha 'eva-rūpaṁ vā eva-rūpaṁ vā pāpa-kammaṁ akaramhā'ti,||
jāneyyātha 'ettakaṁ vā dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ ettakaṁ vā dukkhaṁ nijjiretabbaṁ,1 ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

Jāneyyātha 'diṭṭhe'va dhamme akusalānaṁ dhammānaṁ pahānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadaṁ,||
evaṁ sante āyasmantānaṁ Nigaṇṭhānaṁ kallamassa veyyākaraṇāya: "yaṅkiñc'āyaṁ purisa-puggalo paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkha-m-asukhaṁ vā sabbaṁ taṁ pubbekatahetu.|| ||

Iti purāṇānaṁ [216] kammānaṁ tapasā vyantībhāvā navānaṁ kammānaṁ akaraṇā āyatiṁ anavassavo āyatiṁ anavassavā kamma-k-khayo kamma-k-khayā dukkha-k-khayo dukkha-k-khayā vedanā-k-khayo vedanā-k-khayā sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī" ti.|| ||

Seyyathā pi āvuso Nigaṇṭhā,||
puriso sallena viddho assa savisena gā'hūpalepanena,||
so sallassapi vedanā-hetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyeyya.|| ||

Tassa mitt-ā-maccā ñātisā-lohitā bhisakkaṁ salla-kattaṁ upaṭṭh-ā-peyyuṁ.|| ||

Tassa so bhisakko salla-katto satthena vaṇa-mukhaṁ parikanteyya.|| ||

So satthena pi vaṇa-mukhassa parikantana-hetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyeyya.|| ||

Tassa so bhisakko salla-katto esaniyā sallaṁ eseyya.|| ||

So esaniyāpi sallassa esanā hetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyeyya,||
tassa so bhisakko salla-katto sallaṁ abbaheyya.|| ||

So sallassapi abbahana-hetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyeyya.|| ||

Tassa so bhisakko salla-katto agadaṅgāraṁ vaṇamukhe odaheyya.|| ||

So agadaṅgārassapi vaṇamukhe odahana-hetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyeyya.|| ||

So aparena samayena rūḷhena vaṇena sañchavinā arogo assa sukhī serī sayaṁvasī yena kām'aṅgamo.|| ||

Tassa evam assa: 'ahaṁ kho pubbe sallena viddho ahosiṁ savisena gā'hūpalepanena.|| ||

So'haṁ sallassapi vedanā-hetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyiṁ.|| ||

Tassa me mitt-ā-maccā ñātisā-lohitā bhisakkaṁ salla-kattaṁ upaṭṭhāpesuṁ6.|| ||

Tassa me so bhisakko salla-katto satthena vaṇa-mukhaṁ parikanti.|| ||

So'haṁ satthena pi vaṇa-mukhassa parikantana-hetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyiṁ.|| ||

Tassa me so bhisakko salla-katto esaniyā sallaṁ esi.|| ||

So'haṁ esaniyāpi sallassa esanāhetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyiṁ.|| ||

Tassa me so bhisakko salla-katto sallaṁ abbahi8 so'haṁ sallassāpi abbahana-hetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyiṁ tassa me so bhisakko salla-katto agadaṅgāraṁ vaṇamukhe odahi.|| ||

So'haṁ agadaṅgārassapi vaṇamukhe odahana-hetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyiṁ.|| ||

[217] so'mhi etarahi rūḷhena vaṇena sañchavinā arogo sukhī serī sayaṁvasī yena kām'aṅgamo' ti.|| ||

Evam eva kho āvuso Nigaṇṭhā,||
sace tumhe jāneyyātha ahuvamheva mayaṁ pubbe,||
na nānuvamhā' ti.|| ||

Jāneyyātha eva-rūpaṁ vā eva-rūpaṁ vā pāpa-kammaṁ akaramhā' ti.|| ||

Jāneyyātha ettakaṁ vā dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ,||
ettakaṁ vā dukkhaṁ nijjiretabbaṁ.|| ||

Ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

Jāneyyātha 'diṭṭhe'va dhamme akusalānaṁ dhammānaṁ pahānaṁ,||
kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadaṁ.|| ||

Evaṁ sante āyasmantānaṁ Nigaṇṭhānaṁ kallamassa veyyākaraṇāya yaṅkiñc'āyaṁ purisa-puggalo paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkha-m-asukhaṁ vā sabbaṁ taṁ pubbekatahetu: iti purāṇānaṁ kammānaṁ tapasā vyantībhāvā navānaṁ kammānaṁ akaraṇā āyatiṁ anavassavo āyatiṁ anavassavā kamma-k-khayo kamma-k-khayā dukkha-k-khayo dukkha-k-khayā vedanā-k-khayo vedanā-k-khayā sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

Yasmā ca kho tumhe āvuso Nigaṇṭhā,||
na jānātha 'ahuvamheva mayaṁ pubbe na nāhuvamhā' ti.|| ||

Na jānātha 'akaramheva mayaṁ pubbe pāpa-kammaṁ,||
na nākaramhā' ti.|| ||

Na jānātha 'eva-rūpaṁ vā eva-rūpaṁ vā pāpa-kammaṁ akaramhā' ti.|| ||

Na jānātha ettakaṁ vā dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ ettakaṁ vā dukkhaṁ nijjiretabbaṁ,||
ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

Na jānātha diṭṭhe'va dhamme akusalānaṁ dhammānaṁ pahānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ upasampadaṁ.|| ||

Tasmā āyasmantānaṁ Nigaṇṭhānaṁ na kallamassa veyyākaraṇāya: 'yaṅkiñc'āyaṁ purisa-puggalo paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkha-m-asukhaṁ vā sabbaṁ taṁ pubbekatahetu.|| ||

Iti purāṇānaṁ kammānaṁ tapasā vyantībhāvā navānaṁ kammānaṁ akaraṇā āyatiṁ anavassavo.|| ||

Āyatiṁ anavassavā kamma-k-khayo kamma-k-khayā dukkha-k-khayo dukkha-k-khayā vedanā-k-khayo vedanā-k-khayā sabbaṁ dukkhaṁ1 nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

Evaṁ vutte bhikkhave,||
te Nigaṇṭhā maṁ etad avocuṁ:|| ||

[218] Nātaputto sabbaññū sabba-dassāvī aparisesaṁ ñāṇa-dassanaṁ paṭijānāti: 'carato ca me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṁ samitaṁ ñāṇa-dassanaṁ pacc'upatthikan' ti.|| ||

So evam āha: 'atthi kho vo āvuso Nigaṇṭhā,||
pubbe va pāpa-kammaṁ kataṁ,||
taṁ imāya kaṭukāya du-k-kara-kāri-kāya nijjīretha4.|| ||

Yampan'ettha etarahi kāyena saṁvutā vācāya saṁvutā manasā saṁvutā,||
taṁ āyatiṁ pāpassa kammassa5 akaraṇaṁ,||
iti purāṇānaṁ kammānaṁ tapasā vyantībhāvā navānaṁ kammānaṁ akaraṇā āyatiṁ anavassavo āyatiṁ anavassavā kamma-k-khayo kamma-k-khayā dukkha-k-khayo dukkha-k-khayā vedanā-k-khayo vedanā-k-khayā sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

Tañ ca pan amhākaṁ ruccati c'eva khamati ca,||
tena c'amhā atta-manā'ti|| ||

Evaṁ vutte ahaṁ bhikkhave,||
te Nigaṇṭhe etad avocaṁ: 'pañca kho ime āvuso Nigaṇṭhā,||
dhammā diṭṭhe'va dhamme dvidhā vipākā.|| ||

Katame pañca? saddhā ruci anussavo ākāraparivitakko diṭṭhi nijjhānakkhanti.|| ||

Ime kho āvuso Nigaṇṭhā,||
pañca dhammā diṭṭhe'va dhamme dvidhā vipākā.|| ||

Tatrāyasmantānaṁ Nigaṇṭhānaṁ kā atītaṁse satthari saddhā,||
kā ruci,||
ko anussavo,||
ko ākāraparivitakko,||
kā diṭṭhinijjhānakkhantī' ti.|| ||

Evaṁvādi kho ahaṁ bhikkhave,||
Nigaṇṭhesu na kiñci saha-dhammikaṁ vādapaṭihāraṁ6 samanupassāmi|| ||

Puna caparāhaṁ bhikkhave,||
te Nigaṇṭhe evaṁ vadāmi: 'taṁ kimmaññath'āvuso Nigaṇṭhā,||
yasmiṁ hi vo samaye tibbo upakammo hoti tibbaṁ padhānaṁ,||
tibbā7 tasmiṁ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedīyetha.|| ||

Yasmiṁ pana vo samayena na tibbo upakkamo hoti na nibbaṁ padhānaṁ,||
na tibbā tasmiṁ8 samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedīyethā' ti.|| ||

Yasmiṁ no āvuso Gotama,||
samaye tibbo upakkamo hoti tibbaṁ padhānaṁ,||
tibbā tasmiṁ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyāma.|| ||

Yasmiṁ pana no [219] samaye na tibbo upakkamo hoti,||
na tibbaṁ padhānaṁ,na tibbā tasmiṁ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyamā' ti.|| ||

Iti kirāvuso Nigaṇṭhā,||
yasmiṁ vo samaye tibbo upakkamo hoti tibbaṁ padhānaṁ,||
tibbā tasmiṁ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha.|| ||

Yasmiṁ pana vo samaye na tibbo upakkamo hoti,||
na tibbaṁ padhānaṁ,||
na tibbā tasmiṁ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha.|| ||

Evaṁ sante āyasmantānaṁ Nigaṇṭhānaṁ na kallamassa veyyākaraṇāya: 'yaṅkiñc'āyaṁ purisa-puggalo paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkha-m-asukhaṁ vā,||
sabbaṁ taṁ pubbe katahetu.|| ||

Sace āvuso Nigaṇṭhā,||
yasmiṁ vo samaye tibbo upakkamo hoti tibbaṁ padhānaṁ,||
na tibbā tasmiṁ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha.|| ||

Yasmiṁ pana vo samaye na tibbo upakkamo hoti na tibbaṁ padhānaṁ,||
tibbā yasmiṁ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha.|| ||

Evaṁ sante āyasmantānaṁ Nigaṇṭhānaṁ kallamassa veyyākaraṇāya: 'yaṅkiñc'āyaṁ purisa-puggalo paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkha-m-asukhaṁ vā,||
sabbaṁ taṁ pubbekatahetu.|| ||

Iti purāṇānaṁ kammānaṁ tapasā vyantībhāvā navānaṁ kammānaṁ akaraṇā āyatiṁ anavassavo āyatiṁ

Anavassavā kamma-k-khayo kamma-k-khayā dukkha-k-khayo dukkha-k-khayā vedanā-k-khayo vedanā-k-khayā sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

Yasmā ca kho āvuso Nigaṇṭhā,||
yasmiṁ vo samaye tibbo upakkamo hoti tibbaṁ padhānaṁ,||
tibbā tasmiṁ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha.|| ||

Yasmiṁ pana vo samaye na tibbo upakkamo hoti na tibbaṁ padhānaṁ,||
na tibbā tasmiṁ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha.|| ||

Te tumhe sāmaṁ yeva opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediya-mānā avijjā aññāṇā sammohā [220] vipaccetha: 'yaṅkiñc'āyaṁ purisa-puggalo paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkha-m-asukhaṁ vā,||
sabbaṁ taṁ pubbekatahetu.|| ||

Iti purāṇānaṁ kammānaṁ tapasā vyattībhāvā navānaṁ kammānaṁ akaraṇā āyatiṁ anavassavo.|| ||

Āyatiṁ anavassavā kamma-k-khayo kamma-k-khayā dukkha-k-khayo dukkha-k-khayā vedanā-k-khayo vedanā-k-khayā sabbaṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ bhavissatī' ti.|| ||

Evaṁ vādīpi kho ahaṁ bhikkhave,||
Nigaṇṭhesu na kañci3 saha-dhammikaṁ vādapaṭihāraṁ samanupassāmi.|| ||

Puna caparāhaṁ4 bhikkhave,||
te Nigaṇṭhe evaṁ vadāmi: 'taṁ kiṁ maññath'āvuso Nigaṇṭhā,||
'yam idaṁ kammaṁ diṭṭha-dhamma-vedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā samparāyavedanīyaṁ hotū'ti labbhametan' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Yaṁ pana idaṁ kammaṁ samparāyavedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā diṭṭha-dhamma-vedanīyaṁ hotū'ti labbhametan' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso|| ||

Taṁ kiṁ maññath'āvuso Nigaṇṭhā,||
yam idaṁ kammaṁ sukha-vedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā dukkha-vedanīyaṁ hotū'ti labbhametan' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Yaṁ pana idaṁ kammaṁ dukkha-vedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā sukha-vedanīyaṁ hotū'ti labbhametan' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso|| ||

Taṁ kiṁ maññath'āvuso Nigaṇṭhā,||
yam idaṁ kammaṁ paripakkavedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā aparipakkavedanīyaṁ hotū'ti labbhametan' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Yaṁ pana idaṁ kammaṁ aparipakkavedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā paripakkavedanīyaṁ hotū'ti labbhameta'nti|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Taṁ kiṁ maññath'āvuso Nigaṇṭhā,||
'yam idaṁ kammaṁ [221] bahuvedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā 'appavedanīyaṁ hotū'ti labbhametan' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Yaṁ pana idaṁ kammaṁ appavedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā 'bahuvedanīyaṁ hotū'ti labbhametan' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Taṁ kiṁ maññath'āvuso Nigaṇṭhā,||
'yam idaṁ kammaṁ vedanīyaṁ taṁ upakkamena vā padhānena vā 'avedanīyaṁ hotū'ti labbhametan' ti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Yaṁ pana idaṁ kammaṁ avedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā vedanīyaṁ hotū'ti labbhametanti.|| ||

No h'idaṁ āvuso.|| ||

Iti kirāvuso Nigaṇṭhā,||
yam idaṁ kammaṁ diṭṭha-dhamma-vedanīyaṁ taṁ upakkamena vā padhānena vā 'samparāyavedanīyaṁ hotū'ti alabbhame taṁ.|| ||

Yam idaṁ1 kammaṁ samparāyavedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā 'diṭṭha-dhamma-vedanīyaṁ hotū'ti alabbhame taṁ.|| ||

Yam idaṁ kammaṁ sukha-vedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā 'dukkha-vedanīyaṁ hotū'ti alabbhame taṁ.|| ||

Yam idaṁ kammaṁ dukkha-vedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā sukha-vedanīyaṁ hotū'ti alabbhame taṁ.|| ||

Yam idaṁ kammaṁ paripakkavedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā aparipikkavedanīyaṁ hotū'ti alabbhame taṁ,||
yam idaṁ kammaṁ aparipakkavedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā 'paripakkavedanīyaṁ hotū'ti alabbhame taṁ.|| ||

Yam idaṁ kammaṁ bahuvedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā appavedanīyaṁ hotū' ti.|| ||

Yam idaṁ kammaṁ appavedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhāne vā bahuvedanīyaṁ hotū'ti alabbhame taṁ.|| ||

Yam idaṁ kammaṁ vedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā avedanīyaṁ hotū'ti alabbhame taṁ.|| ||

Yam idaṁ kammaṁ avedanīyaṁ,||
taṁ upakkamena vā padhānena vā vedanīyaṁ hotū'ti alabbhame taṁ.|| ||

Evaṁ sante āyasmantānaṁ Nigaṇṭhānaṁ aphalo [222] upakkamo hoti aphalaṁ padhānaṁ.|| ||

Evaṁvādi bhikkhave,||
Nigaṇṭhā evaṁ-vādīnaṁ bhikkhave Nigaṇṭhānaṁ dasa saha-dhammikā vād'ānuvādā gārayhaṁ ṭhānaṁ2 āga-c-chanti.|| ||

Sace bhikkhave sattā pubbekatahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
addhā bhikkhave,||
Nigaṇṭhā pubbe dukkata-kammakārino,||
yaṁ etarahi eva-rūpā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā issaranimmāṇahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
addhā bhikkhave,||
Nigaṇṭhā pāpakena issarena nimmitā,||
yaṁ etarahi eva-rūpā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti.|| ||

Sace bhikkhave sattā saṅgatibhāvahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
addhā bhikkhave Nigaṇṭhā pāpasaṅgatikā,||
yaṁ etarahi eva-rūpā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā abhijātihetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
addhā bhikkhave,Nigaṇṭhā pāpābhijātikā,||
yaṁ etarahi eva-rūpā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā diṭṭha-dhamm'ūpakkamahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
addhā bhikkhave,||
Nigaṇṭhā pāpadiṭṭha-dhamm'ūpakkamā3.|| ||

Yaṁ etarahi eva-rūpā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā pubbekatahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti gārayhā Nigaṇṭhā.|| ||

No ce sattā pubbekatahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
gārayhā Nigaṇṭhā.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā issaranimmāṇahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
gārayhā Nigaṇṭhā.|| ||

No ce sattā issaranimmāṇahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
gārayhā Nigaṇṭhā.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā saṅgatibhāvahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
gārayhā Nigaṇṭhā.|| ||

Sace bhikkhave sattā abhijātihetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
gārayhā Nigaṇṭhā.|| ||

No ce sattā abhijātihetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
gārayhā Nigaṇṭhā.|| ||

Sace bhikkhave sattā diṭṭha-dhamm'ūpakkamahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
gārayhā Nigaṇṭhā.|| ||

No ce sattā diṭṭha-dhamm'ūpakkamahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
[223] gārayhā Nigaṇṭhā.|| ||

Evaṁ vādī bhikkhave Nigaṇṭhā.|| ||

Evaṁ vādīnaṁ bhikkhave,||
Nigaṇṭhānaṁ ime dasa saha-dhammikā vād'ānuvādā gārayhaṁ ṭhānaṁ āga-c-chanti.|| ||

Evaṁ kho bhikkhave,||
aphalo upakkamo hoti aphalaṁ padhānaṁ.|| ||

Kathañ ca bhikkhave,||
saphalo upakkamo hoti saphalaṁ padhānaṁ.|| ||

Idha,||
bhikkhave,||
bhikkhu na heva anaddha-bhūtaṁ attāṇaṁ dukkhena addha-bhāveti dhammikañca sukhaṁ na pariccajati.|| ||

Tasmiñca sukhe anadhimucchito1 hoti so evaṁ pajānāti: imassa kho me dukkha-nidānassa saṅkhāraṁ padahato saṅkhārappadhānā virāgo hoti.|| ||

Imassa pana me dukkha-nidānassa ajjh'upekkhato upekkhaṁ2 bhāvayato virāgo hotī ti.|| ||

So yassa hi khvāssa3 dukkha-nidānassa saṅkhāraṁ padahato saṅkhārappadhānā virāgo hoti.|| ||

Saṅkhāraṁ tattha padahati.|| ||

Yassa panassa4 dukkha-nidānassa ajjh'upekkhato upekkhaṁ bhāvayato virāgo hoti.|| ||

Upekkhaṁ tattha bhāveti.|| ||

Tassa tassa dukkha-nidānassa saṅkhāraṁ padahato saṅkhārappadhānā virāgo hoti.|| ||

Evam pissa taṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ hoti.|| ||

Tassa tassa dukkha-nidānassa ajjh'upekkhato upekkhaṁ bhāvayato virāgo hoti.|| ||

Evam pissa taṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ hoti.|| ||

Seyyathā pi,||
bhikkhave,||
puriso itthiyā sāratto paṭibaddha-citto tibba-c-chando tibbāpekkho.|| ||

So taṁ itthiṁ passeyya aññena purisena saddhiṁ santiṭṭhantiṁ sallapantiṁ sañjagghantiṁ saṁhasantiṁ.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave,||
api nu tassa purisassa amuṁ itthiṁ disvā aññena purisena saddhiṁ santiṭṭhantiṁ sallapantiṁ sañjagghantiṁ saṁhasantiṁ uppajjeyyuṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsāti.|| ||

Evaṁ bhante,||
taṁ kissa hetu: asu hi bhante,||
puriso amussā itthiyā sāratto paṭibaddha-citto tibba-c-chando tibbāpekkho5.|| ||

[224] tasmā taṁ itthiṁ disvā aññena purisena saddhiṁ santiṭṭhantiṁ sallapantiṁ sañjagghantiṁ saṁhasantiṁ uppajjeyyuṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsāti.|| ||

Atha kho bhikkhave,||
tassa purisassa evam assa: ahaṁ kho amussā itthiyā sāratto paṭibaddha-citto tibba-c-chando tibbāpekkho.|| ||

Tassa me amuṁ itthiṁ disvā aññena purisena saddhiṁ santiṭṭhantiṁ sallapantiṁ sañjagghantiṁ saṁhasantiṁ uppajjanti soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsā.|| ||

Yan'nūn-ā-haṁ so me amussā itthiyā chanda-rāgo taṁ pajaheyyan' ti.|| ||

So yo amussā itthiyā chanda-rāgo taṁ pajaheyya,||
so taṁ itthiṁ passeyya aparena samayena aññena purisena saddhiṁ santiṭṭhantiṁ sallapantiṁ sañjagghantiṁ saṁhasantiṁ.|| ||

Taṁ kiṁ maññatha bhikkhave api nu tassa purisassa amuṁ itthiṁ disvā aññena purisena saddhiṁ santiṭṭhantiṁ sallapantiṁ sañjagghantiṁ saṁhasantiṁ uppajjeyyuṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsāti.|| ||

No h'etaṁ bhante.|| ||

Taṁ kissa hetu?|| ||

Asu hi bhante,||
puriso amussā itthiyā vīta-rāgo,||
tasmā taṁ itthiṁ disvā aññena purisena saddhiṁ santiṭṭhantiṁ sallapantiṁ sañjagghantiṁ saṁhasantiṁ na uppajjeyyuṁ soka-parideva-dukkha-domanass'upāyāsāti.|| ||

Evam eva kho bhikkhave,||
bhikkhu na h'eva anaddha-bhūtaṁ attāṇaṁ dukkhena addha-bhāveti,||
dhammikañ ca sukhaṁ na pariccajati,||
tasmiñ ca sukhe anadhimucchito hoti.|| ||

So evaṁ pajānāti:|| ||

'Imassa kho me dukkha-nidānassa saṅkhāraṁ padahato saṅkhārappadhānā virāgo hoti.|| ||

Imassa pana me dukkha-nidānassa ajjh'upekkhato upekkhaṁ bhāvayato virāgo hotī' ti.|| ||

So yassa khvāssa dukkha-nidānassa saṅkhāraṁ padahato saṅkhārappadhānā virāgo hoti.|| ||

Saṅkhāraṁ tattha padahati.|| ||

Yassa panassa dukkha-nidānassa ajjh'upekkhato upekkhaṁ bhāvayato virāgo hoti.|| ||

Upekkhaṁ tattha bhāveti.|| ||

Tassa tassa dukkha-nidānassa saṅkhāraṁ padahato saṅkhārappadhānā virāgo hoti.|| ||

Evam pissa taṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ [225] hoti.|| ||

Tassa tassa dukkha-nidānassa ajjh'upekkhato upekkhaṁ bhāvayato virāgo hoti.|| ||

Evam pissa taṁ dukkhaṁ nijjiṇṇaṁ hoti.|| ||

Evam pi bhikkhave saphalo upakkamo hoti,||
saphalaṁ padhānaṁ.|| ||

Puna ca paraṁ bhikkhave bhikkhu iti paṭisañcikkhati: 'yathā sukhaṁ kho me viharato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti,||
kusalā dhammā parihāyanti.|| ||

Dukkhāya pana me attāṇaṁ padahato akusalā dhammā parihāyanti.|| ||

Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti yan nūn-ā-haṁ dukkhāya attāṇaṁ padaheyyan' ti.|| ||

So dukkhāya attāṇaṁ padahati.|| ||

Tassa dukkhāya attāṇaṁ padahato akusalā dhammā parihāyanti.|| ||

Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.|| ||

So na aparena samayena dukkhāya attāṇaṁ padahati.|| ||

Taṁ kissa hetu? yassa hi so bhikkhave,||
bhikkhu atthāya dukkhāya attāṇaṁ padaheyya,||
svāssa attho abhinipphanno hoti.|| ||

Tasmā na aparena samayena dukkhāya attāṇaṁ padahati.|| ||

Seyyathā pi,||
bhikkhave,||
usukāro tejanaṁ dvīsu alātesu ātāpeti paritāpeti ujuṁ karoti kammanīyaṁ.|| ||

Yato kho bhikkhave,||
usukārassa tejanaṁ dvīsu alātesu ātāpitaṁ hoti paritāpitaṁ hoti ujuṁ kataṁ hoti kamaniyaṁ.|| ||

Na so taṁ aparena samayena usukāro tejanaṁ dvīsu alātesu ātāpeti ujuṁ karoti kammanīyaṁ.|| ||

Taṁ kissa hetu? yassa hi so bhikkhave,||
atthāya usukāro tejanaṁ dvīsu alātesu ātāpeyya paritāpeyya ujuṁ kareyya kammanīyaṁ.|| ||

Svāssa attho abhinipphanno hoti.|| ||

Tasmā na aparena samayena usukāro tejanaṁ dvīsu alātesu ātāpeti paritāpeti ujuṁ karoti kammanīyaṁ.|| ||

|| ||

Evam eva kho bhikkhave,||
bhikkhu iti paṭisañcikkhati: 'yathā sukhaṁ kho me viharato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti.|| ||

Dukkhāya pana me attāṇaṁ padahato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti yan nūn-ā-haṁ dukkhāya attāṇaṁ padaheyyan' ti.|| ||

So dukkhāya attāṇaṁ padahati.|| ||

Tassa dukkhāya attāṇaṁ padahato akusalā dhammā parihāyanti.|| ||

Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti so na aparena samayena dukkhāya [226] attāṇaṁ padahati.|| ||

Taṁ kissa hetu? yassa hi so bhikkhave,||
bhikkhu atthāya dukkhāya attāṇaṁ padaheyya.|| ||

Svāssa attho abhinipphanno hoti.|| ||

Tasmā na aparena samayena dukkhāya attāṇaṁ padahati.|| ||

Evam pi bhikkhave,||
saphalo upakkamo hoti saphalaṁ padhānaṁ.|| ||

|| ||

Puna ca paraṁ bhikkhave,||
idha Tathāgato loke uppajjati arahaṁ Sammā Sambuddho vijjā-caraṇa-sampanno Sugato loka-vidū anuttaro purisa-damma-sārathi Satthā deva-manussānaṁ Buddho Bhagavā.|| ||

So imaṁ lokaṁ sa-devakaṁ sa-Mārakaṁ sa-brahmakaṁ sa-s-samaṇa-brāhmaṇiṁ pajaṁ sa-deva-manussaṁ sayaṁ abhiññā sacchi-katvā pavedeti.|| ||

So dhammaṁ deseti ādi kalyāṇaṁ majjhe kalyāṇaṁ pariyosāna-kalyāṇaṁ sātthaṁ savyañ janaṁ,||
kevala-paripuṇṇaṁ parisuddhaṁ Brahma-cariyaṁ pakāseti.|| ||

Taṁ dhammaṁ suṇāti gahapati vā gahapati-putto vā aññatarasmiṁ vā kule paccājāto,||
so taṁ dhammaṁ sutvā Tathāgate saddhaṁ paṭilabhati.|| ||

So tena saddhā-paṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati: 'sambādho gharāvāso rajo-patho abbhokāso pabbajjā,||
na-y-idaṁ sukaraṁ agāraṁ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṁ ekanta-parisuddhaṁ saṅkhalikhitaṁ Brahma-cariyaṁ carituṁ.|| ||

Yan'nūn-ā-haṁ kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajeyyan' ti.|| ||

So aparena samayena appaṁ vā bhoga-k-khandhaṁ pahāya mahantaṁ vā bhoga-k-khandhaṁ pahāya appaṁ vā ñāti-parivaṭṭaṁ pahāya mahantaṁ vā ñāti-parivaṭṭaṁ pahāya kesa-massuṁ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṁ pabbajati.|| ||

So evaṁ pabba-jito samāno bhikkhūnaṁ sikkhāsājivasamāpanno pāṇ-ā-tipātaṁ pahāya pāṇ-ā-tipātā paṭivirato hoti,||
nihita-daṇḍo nihita-sattho lajjī dayā-panno sabba-pāṇa-bhūta-hit-ā-nukampī viharati.|| ||

Adinn'ādānaṁ pahāya adinn'ādānā paṭivirato hoti,||
dinn'ādāyī dinna-pāṭikaṅkhī athenena suci-bhūtena attanā viharati.|| ||

Abrahma-cariyaṁ pahāya brahma-cāri hoti ārā-cārī virato methunā gāma-dhammā.|| ||

Musā-vādaṁ pahāya musā-vādā paṭivirato hoti,||
sacca-vādī sacca-sandho theto paccayiko avisaṁvādako lokassa.|| ||

Pisunaṁ vācaṁ pahāya pisunāya vācāya paṭivirato hoti,||
ito sutvā na amutra akkhātā imesaṁ bhedāya,||
amutra vā sutvā na imesaṁ akkhātā amūsaṁ bhedāya,||
iti bhinnānaṁ vā sandhātā sahitānaṁ vā anuppadātā,||
samagg'ārāmo samagga-rato samagga-nandī samagga-karaṇiṁ vācaṁ bhāsitaṁ hoti.|| ||

Pharusaṁ vācaṁ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti,||
yā sā vācā neḷā kaṇṇa-sukhā pemanīyā hadayaṁ-gamā porī bahu-jana-kantā bahu-jana-manāpā,||
tathā-rūpiṁ vācaṁ bhāsitā hoti.|| ||

Sampha-p-palāpaṁ pahāya sampha-p-palāpā paṭivirato hoti,||
kāla-vādī bhūta-vādī attha-vādī vinaya-vādī nidhāna-vatiṁ vācaṁ bhāsitā kālena sāpadesaṁ pariyanta-vatiṁ attha-saṁhitaṁ.|| ||

So bījagāma-bhūta-gāma-samārambhā paṭivirato hoti.|| ||

Eka-bhattiko hoti ratt'ūparato virato vikāla-bhojanā.|| ||

Nacca-gīta-vādita-visūka-dassanā paṭivirato hoti.|| ||

Mālā-gandha-vilepana-dhāraṇa-maṇḍana-vibhūsana-ṭṭhānā paṭivirato hoti.|| ||

Uccā-sayana-mahā-sayanā paṭivirato hoti.|| ||

Jātarūpa-rajata-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Āmaka-dhañña-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Āmaka-maṁsa-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Itthikumārikā1 paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Dāsi-dāsa-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Aj-eḷaka-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Kukkuṭa-sūkara-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Hatthigavāssavaḷavā2paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Khetta-vatthu-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||

Dūteyyapahinagaman-ā-nuyogā paṭivirato hoti.|| ||

Kaya-vikkayā paṭivirato hoti.|| ||

Tulā-kūṭa-kaṁsa-kūṭa-mānakūṭā paṭivirato hoti.|| ||

Ukkoṭana-vañcana-nikati-sāci-yogā paṭivirato hoti.|| ||

Chedana-vadha-bandhana-viparāmosa-ālopa-sahasākārā paṭivirato hoti.|| ||

So santuṭṭho hoti kāya-parihārikena cīvarena kucchi-parihārikena piṇḍa-pātena.|| ||

So yena yen'eva pakkamati samādāyeva pakkamati seyyathā pi nāma pakkhi sakuṇo yena yen'eva ḍeti sapattabhārova ḍeti.|| ||

Evam eva bhikkhu santuṭṭho hoti kāya-parihārikena cīvarena kucchi-parihārikena piṇḍa-pātena.|| ||

So yena yen'eva pakkamati samādāyeva pakkamati.|| ||

So iminā ariyena sīla-k-khandhena samannāgato ajjhattaṁ anavajja-sukhaṁ paṭisaṁvedeti.|| ||

So cakkhunā rūpaṁ disvā na nimitta-g-gāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇamenaṁ cakkhu'ndriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhu'ndriyaṁ cakkhu'ndriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||

Sotena saddaṁ sutvā na nimitta-g-gāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇamenaṁ sot'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati rakkhati sot'indriyaṁ sot'indriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||

Ghānena gandhaṁ ghāyitvā na nimitta-g-gāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇamenaṁ ghān'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati rakkhati ghān'indriyaṁ ghān'indriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||

Jivhāya rasaṁ sāyitvā na nimitta-g-gāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇamenaṁ jivh'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati rakkhati jivh'indriyaṁ jivh'indriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||

Kāyena phoṭṭhabbaṁ phusitvā na nimitta-g-gāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī,||
yatvādhi-karaṇamenaṁ kāy'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ,||
tassa saṁvarāya paṭipajjati rakkhati kāy'indriyaṁ tāyindriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||

Manasā dhammaṁ viññāya na nimitta-g-gāhī hoti n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||

Yatvādhi-karaṇamenaṁ man'indriyaṁ asaṁvutaṁ viharantaṁ abhijjhā-domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṁ.|| ||

Tassa saṁvarāya paṭipajjati rakkhati man'indriyaṁ man'indriye saṁvaraṁ āpajjati.|| ||

So iminā ariyena indriya-saṁvarena samannāgato ajjhattaṁ abyāsekasukhaṁ paṭisaṁvedeti.|| ||

So abhikkante paṭikkante sampajāna-kārī hoti ālokite vilokite sampajāna-kārī hoti.|| ||

Sammiñjite3 pasārite sampajāna-kārī hoti.|| ||

Saṅghāṭipatta-cīvaradhāraṇe sampajāna-kārī hoti.|| ||

Asite pīte khāyite sāyite sampajāna-kārī hoti.|| ||

Uccāra-passā-vakamme sampajāna-kārī hoti.|| ||

Gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhī-bhāve sampajāna-kārī hoti.|| ||

So iminā ca ariyena sīla-k-khandhena samannāgato imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato iminā ca ariyena indriya-saṁvarena samannāgato iminā ca ariyena sati-sampajaññena samanāgato vivittaṁ sen'āsanaṁ bhajati araññaṁ rukkha-mūlaṁ pabbataṁ kandaraṁ giri-guhaṁ susānaṁ vana-patthaṁ abbhokāsaṁ pa'ālapuñjaṁ.|| ||

So pacchā-bhattaṁ piṇḍa-pāta-paṭikkanto nisīdati pallaṅkaṁ ābhujitvā ujuṁ kāyaṁ paṇidhāya parimukhaṁ satiṁ upaṭṭha-petvā.|| ||

So abhijjhaṁ loke pahāya vigat-ā-bhijjhena cetasā viharati.|| ||

Abhijjhāya cittaṁ parisodheti.|| ||

vyāpāda-padosaṁ pahāya avyāpanna-citto viharati sabba-pāṇa-bhūta-hit-ā-nukampī vyāpāda-padosā cittaṁ parisodheti.|| ||

Thīna-middhaṁ pahāya vigata-thīna-middho viharati āloka-saññī sato sampajāno thīna-middhā cittaṁ parisodheti.|| ||

Uddhacca-kukkuccaṁ pahāya anuddhato viharati.|| ||

Ajjhattaṁ vūpasanta-citto uddhacca-kukkuccā cittaṁ parisodheti.|| ||

Vici-kicchaṁ pahāya tiṇṇa-vici-kiccho viharati akathaṁ-kathī kusalesu dhammesu vicikicchāya cittaṁ parisodheti.|| ||

So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalī-karaṇe vivicc'eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi sa-vitakkaṁ sa-vicāraṁ viveka-jaṁ pīti-sukhaṁ paṭhamaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

Evam pi bhikkhave,||
saphalo upakkamo hoti saphalaṁ padhānaṁ.|| ||

Puna ca paraṁ bhikkhave,||
bhikkhu vitakka-vicārānaṁ vūpasamā,ajjhattaṁ sampasādanaṁ cetaso ekodi-bhāvaṁ avitakkaṁ avicāraṁ samādhi-jaṁ pīti-sukhaṁ dutiyaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

Evam pi bhikkhave,||
saphalo upakkamo hoti saphalaṁ padhānaṁ.|| ||

Puna ca paraṁ bhikkhave,||
bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno,||
sukhañca kāyena paṭisaṁvedeti.|| ||

Yaṁ taṁ ariyā ācikkhanti 'upekkhako satimā sukha-vihārī'ti taṁ tatiyaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

Evam pi bhikkhave saphalo upakkamo hoti saphalaṁ padhānaṁ.|| ||

Puna ca paraṁ bhikkhave,||
bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbe va somanassa-domanassānaṁ atthaṅgamā adukkha-ṁ-asukhaṁ upekkhā-sati-pārisuddhiṁ catutthaṁ-jhānaṁ upasampajja viharati.|| ||

Evam pi bhikkhave,||
saphalo upakkamo hoti saphalaṁ padhānaṁ.|| ||

|| ||

So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhute kammanīye ṭhite ānejjappatte pubbe-nivāsānu-s-sati-ñāṇāya cittaṁ abhininnāmeti.|| ||

So aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati.|| ||

Seyyath'īdaṁ: ekam pi jātiṁ dve pi jātiyo Tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pañca pi jātiyo,||
dasa pi jātiyo vīsampi jātiyo tiṁsam pi jātiyo cattā'īsampi jātiyo paññāsam pi jātiyo jāti-satam pi jāti-sahassam pi jāti-sata-sahassam pi,||
anekepi saṁvaṭṭa-kappe anekepi vivaṭṭa-kappe anekepi saṁvaṭṭa-vivaṭṭa-kappe,||
amutrāsiṁ evaṁ nāmo evaṁ-gotto evaṁ-vaṇṇo evam-āhāro evaṁ-sukha-dukkha-paṭisaṁvedī evam-āyu-pariyanto.|| ||

So tato cuto amutra udapādiṁ.|| ||

Tatrāpāsiṁ evaṁ nāmo evaṁ-gotto evaṁ-vaṇṇo evam-āhāro evaṁ-sukha-dukkha-paṭisaṁvedī evam-āyu-pariyanto so tato cuto idh'ūpapannoti.|| ||

Iti sākāraṁ sa-uddesaṁ aneka-vihitaṁ pubbe-nivāsaṁ anussarati.|| ||

Evam pi bhikkhave,||
saphalo upakkamo hoti saphalaṁ padhānaṁ.|| ||

So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhute kammaniye ṭhite ānejjappatte sattāṇaṁ cut'ūpapātañāṇāya cittaṁ abhininnāmeti.|| ||

So dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm'ūpage satte pajānāti: 'ime vata bhonto sattā kāya du-c-caritena samannāgatā vacī-du-c-caritena samannāgatā mano-du-c-caritena samannāgatā ariyānaṁ upavādakā micchā-diṭṭhikā micchā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||

Te kāyassa bhedā param maraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ Nirayaṁ upapannā.|| ||

Ime vā pana bhonto sattā kāya-sucariteta samannāgatā vacī-sucaritena samannāgatā mano-sucaritena samannāgatā ariyānaṁ anupavādakā sammā-diṭṭhikā sammā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||

Te kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapannā' ti.|| ||

Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm'ūpage satte pajānāti.|| ||

Evam pi bhikkhave,||
saphalo upakkamo hoti saphalaṁ padhānaṁ.|| ||

[227]So evaṁ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat'ūpakkilese mudu-bhute kammanīye ṭhite ānejjappatte āsavānaṁ khaya-ñāṇāya cittaṁ abhininnāmeti.|| ||

So idaṁ dukkhan ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Ayaṁ dukkha-samudayo ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Ayaṁ dukkha-nirodho ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Ayaṁ dukkha-nirodha-gāminī paṭipadā ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Ime āsavāti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Ayaṁ āsava-samudayoti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Ayaṁ āsava-nirodhoti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Ayaṁ āsava-nirodha-gāminī paṭipadā ti yathā-bhūtaṁ pajānāti.|| ||

Tassa evaṁ jānato evaṁ passato kām'āsavā pi cittaṁ vimuccati bhav'āsavā pi cittaṁ vimuccati.|| ||

Avijjāsavāpi cittaṁ vimuccati.|| ||

Vimuttasmiṁ vimuttamiti ñāṇaṁ hoti.|| ||

"Khīṇā jāti,||
vusitaṁ Brahma-cariyaṁ,||
kataṁ karaṇīyaṁ,||
nāparaṁ itthattāyā'ti pajānāti.|| ||

Evam pi kho1 bhikkhave,||
saphalo upakkamo hoti saphalaṁ padhānaṁ.|| ||

Evaṁ vādī bhikkhave,||
Tathāgato.|| ||

Evaṁvādiṁ bhikkhave Tathāgataṁ dasa saha-dhammikā pāsaṁsaṭṭhānā āga-c-chanti: sace bhikkhave,||
sattā pubbekatahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
addhā bhikkhave Tathāgato pubbe sukata-kammakārī,||
yaṁ etarahi eva-rūpā anāsavā sukhā vedanā vedeti.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā issaranimmāṇahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
addhā bhikkhave,||
Tathāgato bhaddakena issarena nimmito,||
yaṁ etarahi eva-rūpā anāsavā sukhā vedanā vedeti.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā saṅgatibhāvahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
addhā bhikkhave,||
Tathāgato kalyāṇasaṅgatiko,||
yaṁ etarahi eva-rūpā anāsavā sukhā vedanā vedeti.|| ||

Sace bhikkhave,sattā abhijātihetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
addhā bhikkhave,||
Tathāgato kalyāṇābhijātiko,||
yaṁ etarahi eva-rūpā anāsavā sukhā vedanā vedeti.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā diṭṭha-dhamm'ūpakkamahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
addhā bhikkhave,||
Tathāgato kalyāṇadiṭṭha-dhamm'ūpakkamo,||
yaṁ etarahi eva-rūpā sukhā vedanā vedeti.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā pubbekatahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
pāsaṁso Tathāgato.|| ||

No ce sattā pubbekatahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
pāsaṁso Tathāgato.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā issaranimmāṇahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
pāsaṁso Tathāgato.|| ||

No ce sattā issaranimmāṇahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
pāsaṁso Tathāgato.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā saṅgatibhāvahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
pāsaṁso Tathāgato.|| ||

No ce sattā saṅgatibhāvahetū sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
pāsaṁso Tathāgato.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā abhijātihetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
pāsaṁso Tathāgato,||
no ce sattā abhijātihetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
pāsaṁso Tathāgato.|| ||

Sace bhikkhave,||
sattā diṭṭha-dhamm'ūpakkamahetu [228] sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
pāsaṁso Tathāgato.|| ||

No ce sattā diṭṭha-dhammupakkamahetu sukha-dukkhaṁ paṭisaṁvedenti,||
pāsaṁso Tathāgato evaṁ-vādi bhikkhave Tathāgato1.|| ||

Evaṁvādiṁ bhikkhave,||
Tathāgataṁ3 ime dasa saha-dhammikā pāsaṁsaṭṭhānā āga-c-chantī ti.|| ||

Idamoca Bhagavā,||
atta-manā te bhikkhū Bhagavato bhāsitaṁ abhinandunti.|| ||

Devadaha Suttaṁ

Majjhima Nikāya III. Upari Paṇṇāsa 1. Devadaha Vagga

Sutta 101

Devadaha Suttaṁ

Majjhima Nikāya
III. Upari Paṇṇāsa
1. Devadaha Vagga